ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ. «ιδασκαλία Φυσικών Επιστηµών σε περιβάλλον Τ.Ε.Π.» ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ε ΤΑΞΗ

Transcript

1 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ιδασκαλία Φυσικών Επιστηµών σε περιβάλλον Τ.Ε.Π.» Ιωάννης Σαπουνάς Μετεκπαιδευόµενος δ/λος Μ...Ε. Γενική Αγωγή Α.Μ.: ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ε ΤΑΞΗ Φυσικές Επιστήµες - Φύλλο Εργασίας: «ΠΩΣ ΤΟ ΣΩΜΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΤΙΣ ΘΡΕΠΤΙΚΕΣ OΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ» Ιανουάριος

2 ΣΧΕ ΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ε ΤΑΞΗ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΠΩΣ ΤΟ ΣΩΜΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΤΙΣ ΘΡΕΠΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ» ΣΑΠΟΥΝΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Α.Μ Α. Μάθηµα ιδακτική ενότητα: Το προτεινόµενο σχέδιο µαθήµατος αποτελεί επέκταση του σχολικού εγχειριδίου «Φυσικές Επιστήµες» της Ε τάξης (1 ο Τεύχος).Από τη διδακτική ενότητα: «Το πεπτικό σύστηµα του ανθρώπου», το συγκεκριµένο φύλλο εργασίας εξετάζει πώς το ανθρώπινο σώµα παίρνει τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται. Β. ιδακτικοί στόχοι: Οι µαθητές: 1. Να κατασκευάσουν ένα µοντέλο του πεπτικού συστήµατος. 2. Να συνδέσουν τα όργανα του πεπτικού συστήµατος µε τις λειτουργίες τους στη διαδικασία της πέψης. 3. Να ανακαλύψουν τον τρόπο που τα όργανα συνεργάζονται και αποτελούν το πεπτικό σύστηµα. 4. Να αποκτήσουν υγιεινές διατροφικές συνήθειες. Γ. οµή του Φύλλου Εργασίας: Η δοµή του προτεινόµενου Φύλλου Εργασίας ακολουθεί το εποικοδοµητικό µοντέλο διδασκαλίας, όπως αυτό περιγράφεται στο βιβλίο «ιδακτική των Φυσικών Επιστηµών».ΜέροςΙΙ.(Σύγχρονες προσεγγίσεις στη διδασκαλία των Φ.Ε.) Παναγιώτης Κόκκοτας και το Βιβλίο για το δάσκαλο «Φυσικές Επιστήµες Ε τάξης». Ακολουθούνται οι φάσεις του εποικοδοµητικού µοντέλου: 1 η Ο εισαγωγικός προσανατολισµός µε την πρώτη δραστηριότητα. 2 η Ανάδειξη των ιδεών των µαθητών µέσα από την καταγραφή των απόψεών τους σχετικά µε το πώς το σώµα παίρνει τις τροφές που χρειάζεται. 3 η Αναδόµηση των ιδεών µέσα από τις οµαδικές εργασίες πειραµατισµούς, καθώς και τα µοντέλα προσοµοιώσεων που εφαρµόζονται κατά τη διαδικασία µέσω του διαδικτύου (Internet). 4 η Φάση εφαρµογής, όπου τα παιδιά συζητούν για το ρόλο των οργάνων και τη µεταξύ τους συνεργασία, πραγµατοποιούν δραστηριότητες σύνδεσης αυτών, καταγράφουν πιθανά προβλήµατα από δυσλειτουργίες τους. 2

3 . Επιλογή ψηφιακού υλικού: Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής αποτελεί σηµαντικό διδακτικό εργαλείο διότι εµπλουτίζει τις παρεχόµενες πληροφορίες, επιδρά διαδραστικά, ενισχύει και διευκολύνει τη διαδικασία του µαθήµατος. Στη συγκεκριµένη ενότητα, η προσέγγιση των εννοιών ταξίδι της τροφής, απορρόφηση θρεπτικών ουσιών, συσπάσεις του στοµάχου, όργανα του πεπτικού, σύστηµα είναι δυνατό να γίνει µε πολύ ελκυστικό τρόπο. Το επιλεγµένο πρόγραµµα προσοµοίωσης αναπαριστά µε επιστηµονική ακρίβεια τη σταδιακή πορεία των τροφών και των διεργασιών που συµβαίνουν. Οι µαθητές έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν τα όργανα και τις λειτουργίες τους, τόσο συνεργαζόµενα όσο και µεµονωµένα, αλλά και σε τοµή. Λειτουργούν αλληλεπιδραστικά αφού µε τις δραστηριότητες βοηθούνται να αναπτύξουν τον εννοιολογικό χάρτη του πεπτικού συστήµατος. Η διαδραστική εφαρµογή επίσης της συναρµολόγησης του συστήµατος, µέσα από τη δραστηριότητα - παιχνίδι, που υπάρχει στην προσοµοίωση, συµβάλλει σ αυτό το στόχο. Η συγκεκριµένη ενότητα εκ της φύσεώς της είναι ανέφικτο να αναπαρασταθεί µε πραγµατικά υλικά ή τουλάχιστον ορισµένα τµήµατά της.ενδείκνυται λοιπόν η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή, ως αλληλεπιδραστικού εποπτικού εργαλείου, µέσω του οποίου θα αναπτυχθεί η επιδιωκόµενη δυναµική εποπτεία, που θα βοηθήσει στην εποικοδόµηση της γνώσης. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής χρησιµοποιείται ως διευκολυντής της σκέψης και της οικοδόµησης της γνώσης, υποστηρίζει τη µάθηση διότι εκπληρώνει µαθησιακές ανάγκες που προβάλλονται από τους µαθητές και ελέγχονται από τους ίδιους. Παρέχει στην παραπάνω ενότητα µαθησιακό περιβάλλον, που στηρίζεται στη συγκεκριµένη µελέτη και ενθαρρύνει τον αναστοχασµό των µαθητών. Αποτελεί η σύνδεση στο διαδίκτυο και µια πρακτική εργασία που εµπλέκει ως ένα βαθµό τους µαθητές στο χειρισµό, την επεξεργασία και την παρατήρηση πιστών αναπαραστάσεων. Βοηθά έτσι στην εξοικείωση των παιδιών µε τις καινούριες ευκαιρίες µάθησης που προσφέρει η τεχνολογία. Επιτυγχάνονται µ αυτόν τον τρόπο και ευρύτεροι στόχοι ανάπτυξης δεξιοτήτων. Ο εκπαιδευτικός αναπροσδιορίζει το ρόλο του, επειδή η τεχνολογία του δίνει τη δυνατότητα να χρησιµοποιήσει καινοτόµες προσεγγίσεις, που µειώνουν την απόσταση ανάµεσα σ αυτό που µπορούν να κάνουν οι µαθητές και σ αυτό που κάνει ο ίδιος. Η προτεινόµενη µέθοδος είναι η οµαδοσυνεργατική. Οι µαθητές εργάζονται σε οµάδες των τεσσάρων ατόµων, κατά τη διεξαγωγή των οµαδικών εργασιών στο φύλλο εργασίας. Στην κάθε οµάδα αντιστοιχεί ένας υπολογιστής, στον οποίο εργάζεται η οµάδα των παιδιών στις δραστηριότητες που απαιτείται η σύνδεση µε το διαδίκτυο και η προσφυγή στις προτεινόµενες προσοµοιώσεις. Ο χρόνος που απαιτείται για την διεξαγωγή του προτεινόµενου φύλλου εργασίας ορίζεται στη µία διδακτική ώρα (0:45 ), µε την προϋπόθεση ότι η τάξη λειτουργεί οµαδοσυνεργατικά και οι µαθητές διαθέτουν ελάχιστη γνώση χειρισµού ηλεκτρονικού υπολογιστή. Βιβλιογραφία: Κόκκοτας Π.: ιδακτική των Φυσικών Επιστηµών (Μέρος ΙΙ) Κόκκοτας Π. Ριζάκη Αικ. Χαβιάρης Π.,Χατζή Μ.:Φυσικές Επιστήµες,Ε τάξη τ. 1 ο Κόκκοτας Π. Ριζάκη Αικ.,Χαβιάρης Π.,Χατζή Μ.:Φυσικές Επιστήµες, Ε τάξη,βιβλίο για το δάσκαλο. Ματσαγγούρας Η.:Οµαδοσυνεργατική ιδασκαλία και Πράξη.(Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 2000.) ικτυακοί τόποι: www-ehc.com/vbody.asp και 3

4 Πώς το σώµα παίρνει τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται.. Όλοι σε κάποιες στιγµές νιώθουµε το στοµάχι µας να «γουργουρίζει».σηµειώνουµε τι αισθανόµαστε περίπου: Γιατί να συµβαίνουν όλα αυτά στο στοµάχι µας; Γράφουµε την άποψή µας: Το «ταξίδι» της ζάχαρης Περιγράφουµε τις ενέργειες που κάναµε καθώς και το «ταξίδι» της ζάχαρης: Αντιστοιχίζουµε τα µέρη της κατασκευής µας µε όργανα του σώµατός µας. Στη διάθεσή µας έχουµε τα παρακάτω υλικά: χαρτί κουζίνας ένα χωνί ένα κοµµάτι λάστιχο ποτίσµατος µήκους 50 εκ. ένα κύβο ζάχαρης ένα µικρό πλαστικό µπουκάλι στο οποίο έχουµε ανοίξει µια τρύπα σε ύψος 2 εκ. από τον πυθµένα πλαστελίνη νερό ΒΗΜΑ 1ο * Κλείνουµε την τρύπα του µπουκαλιού µε πλαστελίνη. * Βάζουµε νερό σε ύψος 1 εκ. * Συνδέουµε τη µια' άκρη του λάστιχου στο χωνί και την άλλη στο µπουκάλι µε το νερό, στερεώνοντάς τα µε πλαστελίνη. * Σκεφτόµαστε τι πρέπει να κάνουµε ώστε η ζάχαρη να φτάσει πιο εύκολα στο µπουκάλι µε το νερό. Μέρη της κατασκευής µας Όργανα στο σώµα µας 4

5 Ο υπολογιστής µας βοηθά (1) Αναζητήστε στο διαδίκτυο (internet) τη διεύθυνση: Επιλέξτε την αγγλική γλώσσα: English. Στη συνέχεια κάντε κλικ µε το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού στην τέταρτη εικόνα Digestive Tract και αµέσως µετά πάλι µε το αριστερό πλήκτρο επιλέξτε Guided Tour. Τώρα βλέπετε το πεπτικό σύστηµα του ανθρώπου. Κάνοντας αριστερό κλικ διαδοχικά στο δεξί βέλος που βρίσκεται στο κάτω µέρος της εικόνας, παρατηρείτε το «ταξίδι» της τροφής. ΒΗΜΑ 2ο * Αναταράσσουµε το µπουκάλι ώστε να διαλυθεί η ζάχαρη στο νερό. Όταν η τροφή φτάνει στο στοµάχι, αυτό κάνει διάφορες κινήσεις µε τη βοήθεια των µυών του για να γίνει η πέψη της. ΒΗΜΑ 3ο * Στρίβουµε το χαρτί κουζίνας έτσι ώστε να µοιάζει µε ένα µακρύ σωλήνα. * Αφαιρούµε την πλαστελίνη από την τρύπα του µπουκαλιού. * Tοποθετούµε στη θέση της την άκρη της χάρτινης λωρίδας. Αντιστοιχίζουµε τα µέρη της κατασκευής µας µε όργανα του σώµατός µας καθώς και τις λειτουργίες που κάνουν αυτά. Μέρη της κατασκευής µας 'Οργανα στο σώµα µας Λειτουργίες που κάνουν 5

6 Η απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών από το σώµα µας είναι µια περίπλοκη διαδικασία για την οποία συνεργάζονται πολλά όργανα και συµµετέχουν πολλές ουσίες που βοηθούν σ αυτό το σκοπό.για παράδειγµα τα λίπη διαλύονται µε τη βοήθεια της χολής η οποία παράγεται από τον αδένα που λέγεται συκώτι και αποθηκεύεται στη χοληδόχο κύστη. Ο υπολογιστής µας βοηθά (2) Αναζητήστε στο διαδίκτυο την ίδια διεύθυνση: Επιλέξτε English. Κατόπιν επιλέξτε µε το αριστερό πλήκτρο την τέταρτη εικόνα Digestive Tract και αµέσως µετά, µε το ίδιο πλήκτρο Guided Tour. Ακολουθούµε την πορεία της τροφής πατώντας µε το αριστερό πλήκτρο το βέλος που βρίσκεται στην εικόνα. Παρατηρούµε τη χοληδόχο κύστη (µε πράσινο χρώµα) και συνεχίζουµε την υπόλοιπη διαδρoµή. Αν επιλέξουµε Zoom In έχουµε την ευκαιρία να περιηγηθούµε σε καθένα από τα όργανα Του πεπτικού και σε τοµή. Ένας παρόµοιος τρόπος µ αυτόν που διαλύονται τα λίπη στο σώµα µας. Πειραµατιζόµαστε Στη διάθεσή µας έχουµε τα παρακάτω υλικά: πλαστικό ποτήρι µε λίγο νερό κουταλάκι υγρό σαπούνι πιάτων σταγονόµετρο ποτήρι µε λίγο λάδι ΒΗΜΑ 1ο *Ρίχνουµε µε το σταγονόµετρο λίγες σταγόνες λάδι στο ποτήρι µε το νερό. *Ανακατεύουµε µε το κουταλάκι. *Γράφουµε τις παρατηρήσεις µας: ΒΗΜΑ 2ο *Ρίχνουµε τώρα λίγες σταγόνες υγρό σαπούνι και ανακατεύουµε καλά µε το κουταλάκι. *Γράφουµε τις παρατηρήσεις µας: 6

7 Με βάση τις πληροφορίες που ακολουθούν αναγνωρίζουµε, στο ανθρώπινο οµοίωµα που υπάρχει στην τάξη µας, τα όργανα που συνεργάζονται στο «ταξίδι» της τροφής. Περιγράφουµε ταυτόχρονα τις λειτουργίες αυτών των οργάνων. Στοµατική κοιλότητα Η τροφή τεµαχίζεται και γίνεται Βλωµός(µπουκιά). Οισοφάγος Στοµάχι Με τις κινήσεις των µυών του Και µε το γαστρικό υγρό που παράγει,η τροφή γίνεται χυλός και διασπώνται οι πρωτεϊνες. Με τις κινήσεις των µυών του σπρώχνει την τροφή στο στοµάχι. Συκώτι-Πάγκρεας Παράγουν ουσίες που πηγαίνουν στο λεπτό έντερο και βοηθούν να διασπαστούν τα λίπη,οι υδατάνθρακες και οι πρωτείνες. Παχύ έντερο Μετά την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών από το λεπτό έντερο,οι άχρηστες οδηγούνται σ αυτό. Λεπτό έντερο Με τη βοήθεια της χολής και του παγκρεατικού υγρού διασπώνται τα λίπη, οι υδατάνθρακες και οι πρωτεϊνες.τα τοιχώµατα του λεπτού εντέρου απορροφούν τις θρεπτικές ουσίες,οι οποίες µε το αί- µα µεταφέρονται σε όλο το σώµα. Για τα όργανα που συµµετέχουν στο «ταξίδι» της τροφής και για το ρόλο του καθενός. 7

8 Συµπληρώνουµε τον παρακάτω πίνακα: Όργανα του σώµατός µας που το ένα αποτελεί συνέχεια του άλλου στο «ταξίδι» της τροφής. Ο ρόλος του κάθε οργάνου στο «ταξίδι» της τροφής. Όργανα που συνδέονται µε τα προηγούµενα µε κάποιο τρόπο. Όταν πολλά όργανα του σώµατός µας συνεργάζovται για ένα σκοπό, λέµε ότι αποτελούν ένα σύστηµa.τα όργανα που συνεργάζονται για την απορρόφηση των θρεπτικών συστικών από τις τροφές αποτελούν το πεπτικό σύστηµα. Ο υπολογιστής µας βοηθά (3) Από την ίδια διεύθυνση στο διαδίκτυο : /vbody.a s p και αφού ορίσουµε ως γλώσσα English, επιλέγουµε την τέταρτη εικόνα Digestive Tract και µετά κάνουµε αριστερό κλικ στη φράση Organize Your Organs. Πατάµε µε το αριστερό πλήκτρο τη φράση :Start game. Τα όργανα του πεπτικού συστήµατος αποσυνδέονται. Προσπαθήστε τώρα να τοποθετήστε τα όργανα του συστήµατος στη θέση τους. Θα το πετύχετε αν βάλετε το δείκτη του ποντικιού πάνω σε κάθε όργανο ξεχωριστά και µε πατηµένο το αριστερό πλήκτρο σύρετε αυτό ως τη σωστή θέση. 8

9 Τι θα συµβεί αν κάποιο από τα όργανα του πεπτικού συστήµατος δε λειτουργεί σωστά; Όταν δε λειτουργεί σωστά το: στοµάχι Λειτουργία που δε γίνεται σωστά Συνέπειες της κακής λειτουργίας συκώτι λεπτό έντερο παχύ έντερο 9