ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ & ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ & ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ"

Transcript

1 Αθανάσιος Βαλαβανίδης, Θωμαΐς Βλαχογιάννη ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ & ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΘΕΜΑΤΑ Μη κερδοσκοπική Εκδοτική Εταιρεία

2 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΒΑΛΑΒΑΝΙΔΗΣ, ΘΩΜΑΪΣ ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ & ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ A. VALAVANIDIS, TH. VLACHOGIANNI ENVIRONMENTAL CHEMISTRY AND ECOTOXICOLOGY. ECOSYSTEMS MANAGEMNT AND ASSESSMENT OF ECOLOGICAL RISK Copyright 2008, Αθ. Βαλαβανίδης, Θωμαΐς Βλαχογιάννη ( Τηλ ) Επιμέλεια Ηλεκτρονική σελιδοποίηση - Εξώφυλλο: Θωμαΐς Βλαχογιάννη Εκδοτικός οίκος και Κεντρική διάθεση ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΘΕΜΑΤΑ, Μη κερδοσκοπική εκδοτική εταιρεία Έδρα: Εσπέρου 32, Παλαιό Φάληρο, Γραφείο Αθηνών: Βαλαωρίτου 12, Αθήνα Τηλ synchronathemata@yahoo.gr Α.Φ.Μ (ΔΟΥ Παλαιού Φαλήρου) Υπεύθυνος : Γιώργος Γουλάκος ISBN Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή εν όλω ή εν μέρει του παρόντος έργου με οποιοδήποτε μέσο ή τρόπο, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993, χωρίς τη γραπτή άδεια του συγγραφέα.

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ. ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ. ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑ 1.1. Εισαγωγή: Περιβαλλοντική Ρύπανση 1.2. Ανάπτυξη της Παραγωγής της Χημικής Βιομηχανίας 1.3. Χημικές Ουσίες και Χημικά Προϊόντα. Ρύπανση του Περιβάλλοντος 1.4. Εκπομπές Χημικών Ρύπων από Ανθρωπογενείς Δραστηριότητες Χημικών Ουσιών 1.5. Διάφορες Εκπομπές Χημικών Ρύπων 1.6. Παραγωγή Χημικών Ουσιών: προβλήματα ρύπανσης του φυσικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα 1.7. Βιβλιογραφία+ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΛΕΓΧΟΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ. ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ 2.1. Εισαγωγή: Περιορισμός και Έλεγχος χημικών Ουσιών 2.2. Υπηρεσίες, Προγράμματα Έρευνας και Νομοθεσίες για το Περιβάλλον στις ΗΠΑ 2.3. Έλεγχος, Προγράμματα Έρευνας και Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για Επικίνδυνες Χημικές Ουσίες 2.4. Συνοπτικός Κατάλογος: Οργανισμοί-υπηρεσίες και Βάσεις Δεδομένων για Χημικές Ουσίες 2.5. Συμμετοχή της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Επιθεώρησης και Γνωστοποίησης νέων χημικών ουσιών 2.6. Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑΣ 3.1. Εισαγωγή: Χημικές Ουσίες και Περιβαλλοντική Τοξικολογία 3.2. Ταξινόμηση των Επικίνδυνων Χημικών Ουσιών για τον Άνθρωπο και το Περιβάλλον 3.3. Ταξινόμηση Χημικών Ουσιών και Άλλων Παραγόντων ως προς την Ικανότητα Καρκινογένεσης 3.4. Δοκιμασίες Ελέγχου Τοξικότητας των Χημικών Ουσιών 3.5. Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ. ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΕΠIΠΤΩΣΕΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΡΥΠΩΝ ΣΕ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ KAI EKTIΜΗΣΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ 4.1. Εισαγωγή: Επιπτώσεις Χημικών Ρύπων στο Περιβάλλον 4.2. Η Σχέση Δόσης-Αποτελέσματος για τις Χημικές Ουσίες 4.3. Τρόποι Εισόδου στο Σώμα των Οργανισμών και Φάσεις του Μεταβολισμού των Χημικών Ρύπων 4.4. Μεταβολισμός των Χημικών Ουσιών-Ρύπων στους Ζωντανούς Οργανισμούς 4.5. Επαγωγή και Αναστολή του Κυτοχρώματος Ρ Ενεργοποίηση Χημικών Ουσιών και Πρόκληση Κακοήθων Νεοπλασμάτων 4.7. Βιβλιογραφία vii i

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 5.1. Εισαγωγή: Μέθοδοι Περιβαλλοντικής Τοξικολογίας 5.2. Δοκιμασίες Περιβαλλοντικής Τοξικολογίας και Οικοτοξικολογίας 5.3. Δοκιμασίες και Μέθοδοι Τοξικότητας σε ένα Είδος Απλού Οργανισμού Δοκιμασία οξείας τοξικότητας με Daphnia magna 48-ωρών (Daphnia magna 48-h acute toxicity test) Δοκιμασία αναπτυξιακής τοξικότητας φύκους 96-ωρών (Algal 96-h growth toxicity test) Οξεία δοκιμασία τοξικότητα σε υδρόβια σπονδυλωτά και μακροασπόνδυλα (Acute toxicity tests with aquatic vertebrates and macroinvertebrates) Συνθήκες και παράμετροι που χρησιμοποιούνται σε δοκιμασίες υποχρόνιας τοξικότητας με εισπνοή σε επίμυες Δοκιμασίες τοξικότητας σε χερσαία σπονδυλωτά πειραματόζωα (terrestrial vertebrate toxicity tests) Δοκιμασία τερατογένεσης σε έμβρυο βατράχου (Frog embryo teratogenesis assay: FETAX) 5.4. Δοκιμασίες Τοξικότητας σε Περισσότερα Είδη Οργανισμών (multispecies toxicity tests) Τυποποιημένος υδρόβιος μικρόκοσμος Μικτή καλλιέργεια σε φιάλη Ο μικρόκοσμος FIFRA (Food Insecticide,Fungicide & Rodenticide Act ) Μικρόκοσμος πυρήνα εδάφους 5.5. Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΤΟΞΙΚΕΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ: ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΔΟΜΗΣ-ΔΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 6.1. Εισαγωγή: Ποσοτική Εκτίμηση Τοξικότητας Χημικών Ουσιών 6.2. Πρότυπα για Ποσοτικές Συσχετίσεις Δομής-αποτελέσματος (QSAR models) 6.3. Ανάπτυξη Τυποποιημένων Προτύπων για Ποσοτικές Σχέσεις Δομής- Δραστικότητας (QSAR) 6.4. Παράδειγμα Χρήσης Προτύπων Μεθόδων QSAR Παράδειγμα : τοξικότητα Ισοπροπυλαμίνης σε Daphnia magna 6.5. Νέες Τάσεις στον Έλεγχο της Τοξικότητας Χημικών Ουσιών 6.6. Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΙΑ. ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ 7.1. Υπάρχουν Όρια Ανάπτυξης στην Ανθρώπινη Κοινωνία; 7.2. Αειφορία. Λύση για βιώσιμη ανάπτυξη 7.3. Η Οικολογική Σημασία της Βιοποικιλότητας 7.4. Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 8.1. Εισαγωγή: Τι είναι Οικολογία; 8.2. Βιόσφαιρα, Μεγακοινότητες και Οικοσυστήματα 8.3. Βιοτικοί Παράγοντες, Βιότοπος και Βιοθέση των Οικοσυστημάτων 8.4. Πως Λειτουργούν και Επιβιώνουν τα Οικοσυστήματα 8.5. Μεταφορά Ενέργειας και Μάζας σε Οικοσυστήματα 8.6. Θρεπτικοί Κύκλοι και Οικοσυστήματα ii

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ο κύκλος του άνθρακα Ο κύκλος του Αζώτου Ο κύκλος του Φωσφόρου O κύκλος του Νερού στην Βιόσφαιρα 8.7. Τα Είδη των φυτών, των Ζώων και των Μικροοργανισμών 8.8.Τα Πέντε Φυσικά Βασίλεια Οργανισμών στην Φύση 8.9. Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΝΑΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ, ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ 9.1. Εισαγωγή: Πληθυσμιακή Οικολογία και Δυναμική των Πληθυσμών 9.2. Μελέτη της Δυναμικής Πληθυσμών με Μαθηματικά Υποδείγματα 9.3. Πληθυσμιακές Διακυμάνσεις 9.4. Αλληλεπίδραση πληθυσμών διαφορετικών ειδών 9.5. Επίδραση Τοξικών Ρύπων στην Διακύμανση των Πληθυσμών 9.6. Βιο-κοινότητες Ειδών σε Οικοσυστήματα ( Communities) 9.7. Διαδοχή ( Succession ) 9.8. Μελέτη της Ρύπανσης Οικοσυστήματος: κοινότητες διαφορετικών πληθυσμών ή ένας υπερ-οργανισμός; 9.9. Οι βασικές επιδράσεις των χημικών ρύπων στις κοινότητες Χαρακτηριστικά της Γενετικής των Πληθυσμών Βιβλιογραφία: Πληθυσμιακή οικολογία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΑ:ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΡΥΠΩΝ ΣΤΟΥΣ ΖΩΝΤΑΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Εισαγωγή: Οικοτοξικολογία Πηγές Ρύπανσης και Φυσικοχημικές Ιδιότητες των Χημικών Ουσιών Διεργασίες περιβαλλοντικής διάχυσης των χημικών ρύπων Βιομεγένθυση των χημικών ρύπων στους ζωντανούς οργανισμούς Διεργασίες ανθεκτικότητας και μετασχηματισμών Αντιδράσεις των Οργανισμών στους Τοξικούς Χημικούς Ρύπους Αντιδράσεις του οικοσυστήματος Οικοτοξικολογική εκτίμηση της επίδρασης των χημικών ρύπων Διαχείριση των οικοτοξικολογικών προβλημάτων που προκύπτουν από την ρύπανσης του περιβάλλοντος Παραδείγματα Χημικών Ρύπων στο Φυσικό Περιβάλλον Διοξείδιο του άνθρακα (CΟ 2) Διοξείδιο του θείου (SO 2) Βαρέα μέταλλα στα υδάτινα οικοσυστήματα Το φαινόμενο του ευτροφισμού Επίδραση των Χημικών Ρύπων σε Ζωντανούς Οργανισμούς στο Φυσικό Περιβάλλον Προβλέψεις για τις Οικολογικές Επιπτώσεις των Χημικών Ρύπων στα Οικοσυστήματα Πρόβλεψη των επιπτώσεων χημικών ρύπων. Βασικές προϋποθέσεις Εκτίμηση των επιδράσεων των ρύπων σε σχέση με την ποσότητα στο σώμα των οργανισμών Επιδράσεις των χημικών ρύπων σε οικοσυστήματα Παρακολούθηση της Διασποράς Ρύπων στο Περιβάλλον και στους Οργανισμούς των Οικοσυστημάτων Αναλύσεις για χημικές ουσίες-ρύπους μέσα στους οργανισμούς Προσδιορισμός των επιβλαβών επιδράσεων των ρύπων στους οργανισμούς Παρακολούθηση των επιδράσεων της ρύπανσης με συγκεκριμένα είδη iii

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόσφατες Εξελίξεις και Εκτίμηση Ερευνών της Οικοτοξικολογίας Πρότυπες δοκιμασίες τοξικότητας: πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Αποδοχή ορίων πειραματικών αποτελεσμάτων και χρησιμότητα για κανονιστικές ρυθμίσεις. Συσχετισμός εξωτερικής συγκέντρωσης ρύπων και εσωτερικής δόσης. Κανονιστικές ρυθμίσεις Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Εισαγωγή. Μέθοδοι Οικοτοξικολογίας Παράμετροι Οικοσυστημάτων και Μετρήσεις Οικοτοξικολογίας σε Υδρόβιους Οργανισμούς Δείκτες και Μετρήσεις Οικοτοξικότητας Αφθονία Ειδών, Ενδεικτικοί Οργανισμοί και Τροφικοί-Δυναμικοί Παράγοντες κατά την Έρευνα Ρύπανσης Υδρόβιων Οικοσυστημάτων Πρότυπα Υδρόβια Οικοσυστήματα για Οικοτοξικολογικές Έρευνες Γενική Περιγραφή Μικροκόσμων, Μεσοκόσμων και Παραδείγματα Παράμετροι Υδρόβιων Οικοτοξικολογικών Μεθόδων Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Εισαγωγή: Διαχείριση Οικοσυστημάτων Ιστορική Ανασκόπηση της Διαχείρισης Οικοσυστημάτων Η Βασική Θεματολογία για τη Διαχείριση και Προστασία Οικοσυστημάτων Οι Στόχοι της Διαχείρισης Οικοσυστημάτων Σύνταξη Διαχειριστικών Εκθέσεων για Οικοσυστήματα Παραδείγματα Διαχείρισης Οικοσυστημάτων Διαχείριση Οικοσυστημάτων στην Φλόριδα των ΗΠΑ Παραδείγματα Διαχείρισης Οικοσυστημάτων στην Ελλάδα Επιλεκτικά σχέδια διαχείρισης και προστασίας οικοσυστημάτων στην Ελλάδα Βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟΤΡΙΤΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (ECOLOGICAL RISK ASSESSMENT) Εισαγωγή: Πώς Πραγματοποιείται η Ποσοτική Εκτίμηση Οικολογικού Κινδύνου Βασικές Αρχές και Εκτίμηση Οικολογικού Κινδύνου Τυποποίηση του προβλήματος (problem formulation) Ανάλυση των διαφόρων παραγόντων Συλλογή, επιβεβαίωση και παρακολούθηση στοιχείων (data acquisition, verification, and monitoring) Χαρακτηρισμός του κινδύνου (risk characterization ) Αναφορά στον διαχειριστή του οικολογικού κινδύνου Εφαρμογές Εκτίμησης Οικολογικού Κινδύνου Εκτίμηση Οικολογικού Κινδύνου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και Προγράμματα Οικοτοξικολογικής Έρευνας Πλαίσιο Εκτίμησης του Οικολογικού Κινδύνου από την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των Η.Π.Α.(ΕΡΑ) Βιβλιογραφία : Εκτίμηση Οικολογικού Κινδύνου. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟΤΕΤΑΡΤΟ EKTIΜΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Εισαγωγή: Μελέτες για Πρόληψη της Ρύπανσης Η Διεργασία για την Εκτίμηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων iv

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Έκθεση για τα Στοιχεία των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Περιβαλλοντικές συνέπειες Πρόσφατες Τάσεις για τις μελέτες Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στην Ελλάδα Βιβλιογραφία: Εκτίμηση και Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟΠΕΜΠΤΟ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Εισαγωγή: Η Περιβαλλοντική Κατάσταση στην Ελλάδα Φυσικό Περιβάλλον στην Ελλάδα H Ατμοσφαιρική Ρύπανση Τα Προβλήματα Ρύπανσης του Υδάτινου Περιβάλλοντος Αστικά και Βιομηχανικά Απορρίμματα και Βιομηχανικά Τοξικά Απόβλητα Γεωργία, Κτηνοτροφία, Αλιεία και Δάση Βιβλιογραφία: Ελληνικό Περιβάλλον και Περιβαλλοντική Ρύπανση ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΛΕΞΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: Προστατευόμενες Περιοχές στην Ελλάδα, Παραδείγματα Διαχείρισης Οικοσυστημάτων στην Ελλάδα, Το Δίκτυο NATURA 2000 και LIFE v

8 vi

9 ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το βιβλίο αυτό είναι αποτέλεσμα διδασκαλίας θεμάτων Περιβαλλοντικής Χημείας, Οικοτοξικολογίας, Οικολογίας και Εκτίμησης Κινδύνων από Χημικές Ουσίες σε φοιτητές/τριες του Τμήματος Χημείας. Μετά από 10 χρόνια διδασκαλίας, η θεματολογία του βιβλίου διαμορφώθηκε με τις νέες τάσεις στην Οικολογία και την προστασία του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα την προστασία ευαίσθητων οικοσυστημάτων, τη διαμόρφωση σχεδίων για μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τις μεταβολές που επήλθαν στους τύπους των χημικών ρύπων και των πηγών ρύπανσης. Με γνώμονα, τα ενδιαφέροντα των φοιτητών και τις νέες κατευθύνσεις της περιβαλλοντικής χημείας, η ύλη του βιβλίου επεκτάθηκε σε οικοτοξικολογικές μεθοδολογίες και προσαρμογή των εκτιμήσεων κινδύνων από χημικές ουσίες. Κάθε κεφάλαιο διαμορφώθηκε υπό μορφή ολοκληρωμένης ανασκόπησης και περιέχει πλήρη, πρωτότυπη και επίκαιρη βιβλιογραφία από επιστημονικά περιοδικά των περιβαλλοντικών επιστημών. Επίσης, προστέθηκαν οι νέες νομοθετικές/κανονιστικές διατάξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελλάδας στα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και μείωσης της ρύπανσης στο φυσικό περιβάλλον. Το βιβλίο περιλαμβάνει και πλούσια βιβλιογραφία από συγγράμματα περιβαλλοντικών επιστημών. Αθ. Βαλαβανίδης και Θ. Βλαχογιάννη Αθήνα, 2008 vii

10

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ. ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ. ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑ 1.1. Εισαγωγή: Περιβαλλοντική Ρύπανση Οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες μετά τη βιομηχανική επανάσταση προκάλεσαν ευρύτατης κλίμακας ρύπανση, υποβάθμισης οικοσυστημάτων, μείωση της βιοποικιλότητας, ερημοποίηση εδαφών, υπερεκμετάλλευσης φυσικών πόρων και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής. Από τις στατιστικές του 20 ου αιώνα γίνονται προφανείς οι σημαντικές μεταβολές που επιτελέσθηκαν από την ανάπτυξη των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων. Ο παγκόσμιος πληθυσμός από 1 δισεκατομμύριο το 1820 αυξήθηκε αλματωδώς από 2,5 δισεκατομ. το 1950 σε 6.2 δισεκατομ. το Η αύξηση του πληθυσμού οδήγησε στην αστυφιλία. Η αστικοποίηση δημιούργησε σημαντικά προβλήματα ρύπανσης (κατοικίες, δρόμοι, υποδομές) και συνέβαλε στην υποβάθμιση της υπαίθρου με την εκμηχάνιση της γεωργίας. Ο ολικός παγκόσμιος αστικός πληθυσμός αυξήθηκε κατά 14 φορές τα τελευταία 100 χρόνια. Η παγκόσμια οικονομία σε απόλυτους αριθμούς αυξήθηκε κατά 14 φορές και η βιομηχανική παραγωγή κατά 40 φορές τα τελευταία 100 χρόνια. 1

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η χρήση ενέργειας αυξήθηκε κατά 13 φορές λόγω της υψηλής κατανάλωσης και του εξηλεκτρισμού πολλών χρήσεων με αντίστοιχη αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα (CO 2) αυξήθηκαν κατά 17 φορές γιατί η παραγωγή ενέργειας και οι μεταφορές με τη χρήση υγρών καυσίμων καταναλώνουν ολοένα και περισσότερα ενεργειακά καύσιμα. Η μεγάλη αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα έχει προκαλέσει το ανησυχητικό πρόβλημα του φαινόμενου του θερμοκηπίου με αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας με σημαντικές επιπτώσεις στις κλιματικές μεταβολές για τον πλανήτη. Η κατανάλωση πετρελαίου από 250 εκατομμύρια μετρικοί τόνοι το 1800 και 800 εκατ. Μ.τ. το 1900 αυξήθηκε εκθετικά σε εκατ. Μ.τ. το 2000 και αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο, με την τιμή των υγρών καυσίμων να έχει αυξηθεί εκθετικά σε 100 δολάρια. Η παραγωγή κάρβουνου ως καυσίμου, παρά την αντικατάστασή του με πετρέλαιο, αυξήθηκε κατά 7 φορές τα τελευταία 100 χρόνια. Η ατμοσφαιρική ρύπανση σε απόλυτους αριθμούς όγκου αέριων και σωματιδιακών εκπομπών αυξήθηκε κατά 5 φόρες στον 20 ο αιώνα. Η αύξηση του διοξειδίου του θείου (SO 2) ήταν ανάλογη κατά 13 φορές (από το θείο που περιέχουν τα καύσιμα). Η αύξηση των εκπομπών μόλυβδου (Pb) αυξήθηκαν κατά 8 φορές. Η κατανάλωση γλυκού νερού για πόσιμο, ύδρευση, γεωργική χρήση κλπ, αυξήθηκε κατά 9 φορές, ενώ συγχρόνως προκλήθηκε εκτεταμένη ρύπανση υδάτων και υδάτινων συστημάτων από υγρά και στερεά απόβλητα (αστικά, βιομηχανικά). Σε πολλές περιοχές οι πηγές και τα διαθέσιμα αποθέματα νερού έχουν εξαντληθεί ή μειωθεί δραματικά. Η παγκόσμια αλιευτική δραστηριότητα αυξήθηκε κατά 35 φορές για να ανταποκριθεί στις διατροφικές ανάγκες, με σοβαρή υποβάθμιση πολλών 2

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 θαλάσσιων και λιμναίων αλιευμάτων. Η κτηνοτροφία αυξήθηκε επίσης αλματωδώς με τον αριθμό των εκτρεφόμενων αγελάδων να έχει πενταπλασιασθεί, ενώ ο αριθμών των χοίρων έχει αυξηθεί κατά 9 φορές (τα τελευταία 100 χρόνια). Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις διπλασιάσθηκαν (αν και η παραγωγικότητα ήταν πολύ μεγαλύτερη για να ανταποκριθεί στις διατροφικές ανάγκες του αυξημένου πληθυσμού). Τα τελευταία 100 χρόνια έχει προκληθεί σημαντική μείωση πτηνών και θηλαστικών, μεγάλων κητωδών (φάλαινες κατά 85%), δασών (κατά 20%) και σημειώθηκαν σημαντικές υποβαθμίσεις ευαίσθητων οικοσυστημάτων. Τα στοιχεία αυτά καταγράφονται εδώ και πολλές δεκαετίες σε τεκμηριωμένες περιβαλλοντικές εκθέσεις της UNEP (United Nations Environmental Programme, Global Environment Outlook) και του γνωστού επιστημονικού αμερικανικού περιοδικού Science. 1,2 Τα τελευταία χρόνια γίνονται έχουν ξεκινήσει συστηματικές καταγραφές των οικοσυστημάτων του πλανήτη και εκτίμηση της κατάστασης και της πορείας μέσα από τις κλιματικές αλλαγές και τις ανθρωπογενείς επεμβάσεις. Το Millennium Ecosystem Assessment (MEA) σχεδιάστηκε από επιστήμονες από πανεπιστήμια των ΗΠΑ (οικολόγοι, περιβαλλοντολόγοι, κλπ) και άλλων χωρών για να καταγράψουν και να εκτιμήσουν την κατάσταση των οικοσυστημάτων στον πλανήτη. Τα οικοσυστήματα και η βιοιποικιλότητα που περικλείουν θεωρούνται ακρογωνιαίοι παράγοντες της υγείας του περιβάλλοντος σε παγκόσμια κλίμακα και της ισορροπίας των έμβιων όντων με το άβιο περιβάλλον. 3-5 Η συντήρηση και βελτίωση της βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων και των φυσικών πόρων θεωρείται πολύ σημαντικές παράμετροι για τη αειφόρο ανάπτυξη και το μέλλον του πλανήτη

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Τα τελευταία χρόνια πολυάριθμες εκδόσεις έχουν προσδιορίσει τις βασικές αρχές που πρέπει να ακολουθηθούν για την αποτροπή της καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος και τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στα οικοσυστήματα και στους φυσικούς πόρους. Σημαντική θέση στις εκδόσεις αυτές έχουν οι ετήσιες εκδόσεις του Worldwatch Institute (Brow Lester). State of the World (2004, 2005, 2006, 2007) που τα τελευταία χρόνια μεταφράζονται στην Ελλάδα (Ευώνυμος βιβλιοθήκη, Αθήνα), και Vital Signs με στατιστικές για διάφορες περιβαλλοντικές εξελίξεις. 9,10 Επίσης, πολυάριθμες εκδόσεις τα τελευταία χρόνια έχουν προβάλλει και τεκμηριώσει με επιστημονικές έρευνες τα βασικά περιβαλλοντικά προβλήματα, τις ανθρωπογενείς επεμβάσεις και τις προτεραιότητες για διαχείριση και συντήρηση των ευαίσθητων οικοσυστημάτων και φυσικών πόρων Για πρόσφατες βιβλιογραφικές πηγές και στατιστικά δεδομένα για το περιβάλλον και την περιβαλλοντική ρύπανση σε παγκόσμια και Ευρωπαϊκή κλίμακα οι καλύτερες πηγές είναι: i. World Resources Institute (Washington DC, USA) publications/world resources. WRI: Earth Trends Environmental Information ( (coastal & marine ecosystems, energy resources, biodiversity, forests, grasslands, population, health, etc). ii. Organization of Economic and Co-operation and Development: OECD Environmental Data Compendium ( Paris, 2008 he State of the Environment). iii. European Union: EUROSTAT, European Environment Agency (EEA), EIONET (ec.europa.eu/environment/indicators/index_en.htm), (List of environmental indicators. 4

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Βιβλιογραφία 1. UNEP. Global Environment Outlook. No 4. Earthscan, London, No1 (1999), No.2 (2000), No. 3 (2002), No.4 (2007). 2. Kennedy D. (ed). State of the Planet, Island Press and Science journal (AAAS), Washington DC, Dobson AP, Bradshaw AD, Baker AJM. Hopes for the future: restoration ecology and conservation biology. Science 277:515517, Brooks TM, Mittermeier RA, de Fonseca GAB, et al. Global biodiversity conservation priorities. Science 313:58-60, Carpenter SR, DeFries R, Dietz T, Mooney HA, Polasky S, Reid WV, Scholes RJ. Millennium ecosystem assessment: research nedds. Science 314: , Morgules CR, Pressey RL. Systematic conservation planning. Nature 405: , Ogden JC. Maintaining diversity in the oceans. Environment 43:29-37, Loreau M, Naeem S, Incausti P, et al. Biodiversity and ecosystem functioning: current knowledge and future challenges. Science 294: , Worldwatch Institure. The State of the World, Worldwatch Institute publs, New York, (μετάφραση και έκδοση των ετήσιων «Η Κατάσταση του Πλανήτη. Ευώνυμος Βιβλιοθήκη, Αθήνα, ) 10. Worldwatch Institute-United Nations Environment Programme. Vital Signs. Worldwatch Institute, New York, Goudie A, Viles H. The Earth Transformed. An Introduction to Human Impacts on the Environment. Blackwell Publs, Walden, MA, Walbridge S, Selkoe KA, et al. A global map of human impact of marine ecosystems. Science 319: , Hill MK. Understanding Environmental Pollution: A Primer. Cambridge University Press, Cambridge, IPCC. Intergovernmental Panel for Climate Change. Climate Change th Assessment Report, Cambridge University Press, Rogers E. Green Book. The Everyday Guide to Saving the Planet One Simple Step at a Time. Three Rivers Pr publs, USA,

16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ανάπτυξη της Παραγωγής της Χημικής Βιομηχανίας Η ανάπτυξη της χημικής βιομηχανίας στις αναπτυγμένες χώρες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν αλματώδης. Η παγκόσμια παραγωγή χημικών ουσιών στην περίοδο διπλασιάζονταν κάθε 7 χρόνια. Από το 1981 παρουσιάζεται μείωση του ρυθμού αύξησης λόγω της οικονομικής ύφεσης, αλλά η παραγωγή χημικών προϊόντων, πρώτων υλών και συνθετικών οργανικών ουσιών παραμένει ένας από τους δυναμικούς κλάδους της βιομηχανίας. Σε πολλές αναπτυγμένες χώρες, η χημική βιομηχανία αποτελεί σημαντικό παράγοντα του εξαγωγικού εμπορίου. 1 Από τα στατιστικά στοιχεία που υπάρχουν, υπολογίζεται ότι οι εμπορικές χημικές ουσίες (παραγωγή άνω των 100 κιλών ) ανέρχονται σε άνω των και αυξάνονται κατά κάθε χρόνο. Δεν πρέπει να γίνεται σύγχυση με τον αριθμό των χημικών ουσιών των Chemical Abstracts που καταγράφονται από την υπηρεσία CA αλλά αφορά μικρές ποσότητες συνθετικών χημικών ουσιών για ερευνητικούς σκοπούς (το 2007 ο αριθμός τους ανέρχονταν σε πάνω από 30 εκατομμύρια). Για την πλειοψηφία των ουσιών αυτών είναι γνωστά ορισμένα τοξικολογικά δεδομένα, αλλά όχι στοιχεία οικοτοξικότητας και μακροχρόνιας δράσης στον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον. 2 Οι ποσότητες χημικών ουσιών που παράγονται σε παγκόσμια κλίμακα δεν είναι δυνατόν να καταγραφούν με ακρίβεια λόγω των διαφορετικών μονάδων που χρησιμοποιούνται σε διάφορες χώρες και των διαφορετικών στατιστικών για τα καύσιμα. Η παραγωγή συνθετικών χημικών προϊόντων κυμαίνεται μεταξύ εκατομμύρια τόνων. 3 Στις χώρες του ΟΟΣΑ (ΟECD, Organization for Economic Cooperation and Development), όπου ανήκουν οι 24 πιο αναπτυγμένες βιομηχανικές χώρες, παράγονται τα 2/3 της παγκόσμιας παραγωγής χημικών ουσιών. Στις αρχές της δεκαετία του 80 η ετήσια αξία των χημικών προϊόντων στις χώρες ΟΟΣΑ ήταν της τάξης των δισ. δολαρίων και απασχολούνταν πάνω από 4 εκατ. εργαζόμενοι στην χημική βιομηχανία. Τα χημικά προϊόντα αντιπροσώπευαν το 6

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 10 % του όγκου της βιομηχανικής παραγωγής και το 2,5-3 % του ΑΕΠ στις χώρες του ΟΟΣΑ. 4 Στατιστικά στοιχεία και διαχρονικές τάσεις στην παραγωγή χημικών προϊόντων στις ΗΠΑ εμφανίζονται σε διάφορες εκδόσεις της Αμερικανικής Χημικής Εταιρίας, της Διεθνούς Υπηρεσίας Εμπορίου κλπ. Οι ΗΠΑ παράγουν το 1/2 περίπου των χημικών προϊόντων των χωρών του ΟΟΣΑ. 5 Η παραγωγή των πρώτων 50 χημικών ουσιών-προϊόντων της χημικής βιομηχανίας στις ΗΠΑ κατά την περίοδο έφθασε τους 287 εκατ. τόνους (2002: 380 εκατ. τόνους). Οι χημικές αυτές ουσίες παράγονται σε μεγάλες ποσότητες: Θειικό οξύ, Άζωτο, Οξυγόνο (αέριο για βιομηχανική χρήση), Αιθυλένιο, Ανθρακικό ασβέστιο, Αμμωνία, Καυστικό νάτριο, Φωσφορικό οξύ, Προπυλένιο, Χλώριο, Ανθρακικό νάτριο, Μεθυλο-tert-βουτυλο αιθέρας, Αιθυλένο διχλωρίδιο, Νιτρικό οξύ, Νιτρικό αμμώνιο, Βενζόλιο, Ουρία, Βινυλοχλωρίδιο, Αιθυλοβενζόλιο, Στυρόλιο, κα. Πίνακας 1.1. Παραγωγή των πρώτων 50 βιομηχανικών χημικών ουσιών στις ΗΠΑ κατά την περίοδο και [Chem Eng News 74(15) :16-20, 1996, 71(26) : 40-80, 1993 ] σε εκατομμύρια λίμπρες( lb ) (1 Kg = 2,2 lb). Βιομηχανικό χημικό προϊόν Θειικό οξύ 88 86,6 89,6 95,3 2. Άζωτο (αέριο) , Αιθυλένιο 36, , Οξυγόνο (αέριο) 40, Αμμωνία 33, ,5 35,6 6. Ανθρακικό ασβέστιο(lime) 35 33, ,2 7. Φωσφορικό οξύ 24 24,7 25, Υδροξείδιο του νατρίου 24 24, Χλώριο 23,6 22,6 24, Προπυλένιο 21, ,7 11. Ανθρακικό νάτριο 20 20,5 20,5 22,2 12. Ουρία 16, ,9 15,7 13. Νιτρικό οξύ ,2 17,2 14. Νιτρικό αμμώνιο Αιθυλενοδιχλωρίδιο 13,8 13,9 16,7 17,2 7

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Βενζόλιο 12,5 11,7 15, Βινυλοχλωρίδιο 10,6 11,7 13, Διοξείδιο του άνθρακα 10,3 9,7 11,8 10,9 19. Μεθυλο tert-βουτυλο αιθέρας 8,9 9,6 13,6 17,3 20. Αιθυλοβενζόλιο 8,3 9,2 10,7 13,6 21. Στυρόλιο ,3 11,4 22. Μεθανόλη 8,3 8,6 12,2 11,3 23. Τερεφθαλικό οξύ 7,7 7,6 7,5 7,9 24. Τολουόλιο 6,2 6,8 6,7 6,7 25. Φορμαλδεΰδη 6,7 6,4 8,1 8,1 26. Ξυλόλιο 6, ,3 27. Υδροχλωρικό οξύ 6 5,6 7,4 7,3 28. p-ξυλόλιο 5,2 5,4 6,2 6,3 29. Αιθυλενοξείδιο 5,3 5,2 7,2 7,6 30. Αιθυλενογλυκόλη 5 4,9 6,0 5,2 31. Θειϊκό αμμώνιο 5 4,5 5,1 5,2 32. Κουμένιο (Cumene) 4,3 4,3 5,2 5,6 33. Ποτάσα (καυστικό κάλιο) 3,8 3,9 3,0 3,2 34. Οξικό οξύ 3,7 3,6 4 4,6 35. Φαινόλη 3,5 3,5 3,9 4,1 36. Βουταδιένιο 3 2,9 3,3 3,7 37. Προπυλενοξείδιο 2,6 2,7 3, Κάρμπον μπλάκ (carbon black) 2,8 2,7 3,2 3,3 39. Ακρυλονιτρίλιο 2,7 2,6 3 3,2 40. Βινυλο οξικός εστέρας 2,6 2,6 3 2,9 41. Θειϊκό αργίλιο 2,4 2,3 2,2 2,4 42. Κυκλοεξάνιο 2,4 2,3 1,9 2,1 43. Διοξείδιο του τιτανίου 2,1 2,2 2,7 2,7 44. Ακετόνη 2,3 2,1 2,6 2,7 45. Πυριτικό νάτριο 1,7 1,8 2 2,2 46. Αδιπικό οξύ 1,6 1,5 1,8 1,8 47. Θειϊκό νάτριο 1,5 1,5 48. Ισοπροπυλική αλκοόλη 1,4 1,3 49. Χλωριούχο ασβέστιο 1,4 1,3 50. Καπρολακτάμη 1,4 1,3 Σύνολο οργανικών ουσιών 219,4 224,8 270,4 285,8 Σύνολο ανοργάνων ουσιών 412,8 407,7 444,1 464,1 Γενικό σύνολο 632,2 632,5 714,5 749,9 8

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή στις ΗΠΑ των 50 πρώτων βιομηχανικών χημικών προϊόντων ήταν περίπου 400 εκατ. μετρικοί τόνοι, εκ των οποίων 150 εκατ. Μ.τ. οργανικών χημικών ουσιών, 100 εκατ. Μ.τ. και οι χημικές ουσίες για τη γεωργία (λιπάσματα και φυτοφάρμακα) 50 εκατ. Μ.τ. και 100 εκατ. Μ.τ. άλλα χημικά αέρια και μονομερή (Economic profile and trends. Chemical Industry Analysis, Στατιστικά στοιχεία από τις ΗΠΑ (που παράγει περίπου το 35% των βιομηχανικών χημικών ουσιών) δείχνουν ότι στην περίοδο η παραγωγή πλαστικών υλών αυξήθηκε από 20 εκατ. τόνους σε 25 εκατ. τ., ενώ η παραγωγή συνθετικών ινών διακυμάνθηκε μεταξύ 3,6 και 3,8 εκατ. τ. Η παραγωγή χρωμάτων και επιχρισμάτων αυξήθηκε από 850 εκατ. γαλόνια σε εκατ. γαλόνια. Η παραγωγή φυτοφαρμάκων είχε αλματώδη ανάπτυξη στην περίοδο (από 170 χιλ. τον. σε 370 χιλ. τον.) αλλά τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί σημαντικά. Η παραγωγή λιπασμάτων επίσης έχει παραμείνει στάσιμη στην περίοδο Η παραγωγή συνθετικού ελαστικού έχει αυξηθεί την τελευταία δεκαετία από 2 εκατ. Μ. Τ. σε 2,4 εκατ. μ. τόνους. Στο σύνολο της όμως η παραγωγή συνθετικών οργανικών χημικών ουσιών έχει σημειώσει εκπληκτική αύξηση στην περίοδο (από 6,7 εκατ. μ. τ. σε 102 εκατ. μ. τόνους). 6 Η χημική βιομηχανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) παίζει σημαντικό ρόλο, τόσο ως πλουτοπαραγωγικός τομέας απασχόλησης, όσο και στο εξαγωγικό εμπόριο. Η Ευρωπαϊκή χημική βιομηχανία παράγει το 30% των βιομηχανικών χημικών ουσιών, βιομηχανικές μονάδες με 3,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι, και αποτελεί σημαντικό εξαγωγικό πλεόνασμα των χωρών της ΕΕ. Από τους, περίπου, 300 εκατομμύρια τόνους ετήσιας παραγωγής το 15% εξάγεται. Η χημική βιομηχανία στην ΕΕ παράγει κυρίως βασικές οργανικές ύλες (20%), φαρμακευτικά προϊόντα (20%), πλαστικές ύλες (11%), ανόργανα (7,2%), καλλυντικά και αρώματα (6,4%) κλπ. Οι τομείς στους οποίους εξειδικεύεται η χημική βιομηχανία στην ΕΕ είναι κυρίως τα καταναλωτικά προϊόντα (27 %), τις υπηρεσίες, νοσοκομεία, έρευνα κλπ, (19%), την γεωργία (10 %), την υφαντουργία (6,6 %), την μεταλλευτική βιομηχανία (6,5%) κλπ. Η 9

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 χημική βιομηχανία στην ΕΕ έχει τα τελευταία χρόνια προωθήσει σειρά μέτρων και κανονισμών για την χημική της βιομηχανία και την περιβαλλοντική ρύπανση που προκαλούν οι χημικές ουσίες και τα χημικά παρασκευάσματα, ειδικά με την περίπτωση του REACH (Registration, Evaluation and Authorization of Chemicals) που άρχισε να εφαρμόζεται από το Χημικές Ουσίες και Χημικά Προϊόντα. Ρύπανση του Περιβάλλοντος Μερικές από τις χημικές ουσίες και μέταλλα που παράγονται από την χημική βιομηχανία και έχουν επιβλαβείς επιδράσεις στο φυσικό περιβάλλον είναι : 2 Μόλυβδος: η παγκόσμια παραγωγή από εξορυκτικές δραστηριότητες ήταν το ,7 εκατ. τόνοι και από δευτερεύουσες παραγωγικές διεργασίες (ανακύκλωση) 2,1 εκατ. τ. Η χρήση μόλυβδου στις χώρες της ΕΕ το 1992 ήταν περίπου 1,5 εκατ. τ. από τα 5 εκατ. τ. της παγκόσμιας κατανάλωσης. Υδράργυρος: η παγκόσμια παραγωγή το 1986 ήταν τόνους, ενώ η κατανάλωση στις χώρες της ΕΕ ήταν τ. και από διεργασίες ανακύκλωσης περίπου τ. Επίσης ο υδράργυρος εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα από την καύση ορυκτών καυσίμων, ιδιαίτερα κάρβουνου. Το πλέον τοξικό παράγωγο του υδραργύρου είναι ο μεθυλοϋδράργυρος που επιδρά στο νευρικό σύστημα και εισέρχεται στην τροφική αλυσίδα. Η ρύπανση του περιβάλλοντος από υδράργυρο είναι γνωστή από το περιστατικό της Μinamata (Ιαπωνία) στα τέλη της δεκαετίας του 50. Κάδμιο: χρησιμοποιείται κυρίως στην ηλεκτροαπόθεση,ως σταθεροποιητής στα πλαστικά και στις μπαταρίες νικελίου-καδμίου. Η κατανάλωση καδμίου στην ΕΕ το 1992 ήταν τόνους, ενώ η συνολική παγκόσμια παραγωγή ήταν τ. Το κάδμιο ανήκει στις καρκινογόνες ενώσεις (IARC, 1) και είναι γνωστό ότι έχει αρνητικές επιπτώσεις στα υδατικά οικοσυστήματα και τα εδάφη. 10

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ. ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ. ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑ 1.1. Εισαγωγή: Περιβαλλοντική Ρύπανση 1.2. Ανάπτυξη της Παραγωγής της Χημικής Βιομηχανίας

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ. ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ. ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑ

Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ. ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ. ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΓΗ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟ. ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ. ΡΥΠΑΝΣΗ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑ 1.1. Εισαγωγή: Περιβαλλοντική Ρύπανση Οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες μετά τη βιομηχανική επανάσταση προκάλεσαν ευρύτατης

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική μηχανική

Περιβαλλοντική μηχανική Περιβαλλοντική μηχανική 2 Εισαγωγή στην Περιβαλλοντική μηχανική Enve-Lab Enve-Lab, 2015 1 Environmental Μεγάλης κλίμακας περιβαλλοντικά προβλήματα Παγκόσμια κλιματική αλλαγή Όξινη βροχή Μείωση στρατοσφαιρικού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος MEΡΟΣ Α Δομή Οικοσυστημάτων Βιογεωχημικοί κύκλοι Εκτίμηση Οικολογικού Κινδύνου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος MEΡΟΣ Α Δομή Οικοσυστημάτων Βιογεωχημικοί κύκλοι Εκτίμηση Οικολογικού Κινδύνου ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 13 MEΡΟΣ Α Δομή Οικοσυστημάτων Βιογεωχημικοί κύκλοι Εκτίμηση Οικολογικού Κινδύνου Κεφάλαιο 1: Οικοσυστήματα... 17 1.1. Δομή και οργάνωση οικοσυστημάτων... 17 1.2.

Διαβάστε περισσότερα

Το φαινόμενου του θερμοκηπίου. 3/12/2009 Δρ. Ελένη Γουμενάκη

Το φαινόμενου του θερμοκηπίου. 3/12/2009 Δρ. Ελένη Γουμενάκη Το φαινόμενου του θερμοκηπίου Μέση θερμοκρασία σε παγκόσμια κλίμακα Ατμόσφαιρα ονομάζεται το αέριο τμήμα του πλανήτη, το οποίο τον περιβάλλει και τον ακολουθεί στο σύνολο των κινήσεών του Τα αέρια της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος MEΡΟΣ Α Δομή Οικοσυστημάτων Βιογεωχημικοί κύκλοι Εκτίμηση Οικολογικού Κινδύνου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος MEΡΟΣ Α Δομή Οικοσυστημάτων Βιογεωχημικοί κύκλοι Εκτίμηση Οικολογικού Κινδύνου ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 13 MEΡΟΣ Α Δομή Οικοσυστημάτων Βιογεωχημικοί κύκλοι Εκτίμηση Οικολογικού Κινδύνου Κεφάλαιο 1: Οικοσυστήματα... 17 1.1. Δομή και οργάνωση οικοσυστημάτων... 17 1.2.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στις μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών σε παγκόσμια κλίμακα που οφείλονται σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Η κλιματική αλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ ΡΥΠΑΝΣΗ Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ χημικές ουσίες μορφές ενέργειας ακτινοβολίες ήχοι θερμότητα ΕΠΙΚΥΝΔΥΝΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Το Φαινόμενο του θερμοκηπίου Η τρύπα του όζοντος Η μόλυνση της ατμόσφαιρας Η μόλυνση του νερού Η μόλυνση του εδάφους Όξινη βροχή Ρύπανση του περιβάλλοντος Ραδιενεργός ρύπανση

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Περιβαλλοντικά Προβλήματα Παγκόσμιας κλίμακας Περιφερειακής κλίμακας Τοπικής κλίμακας Αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος ( Θ κατά 2 ⁰C έως 2050) Εξάντληση όζοντος (αλλαγές συγκέντρωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210.

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0. Σόλωνος 108,Τηλ Φαξ 210. ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ (SYLLABUS) ΣΕΚ περιβαλλοντική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΕΚΔΟΣΗ 1.0 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Το πρόγραμμα αυτό απευθύνεται στους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΤΑΞΗ:B ΤΜΗΜΑ: Β1 ΡΥΠΑΝΣΗ- ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η καθαριότητα και η λειτουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Ατμοσφαιρική Ρύπανση: Μέτρα Αντιμετώπισης της Αστικής. καύσιμα κλπ).

Ατμοσφαιρική Ρύπανση: Μέτρα Αντιμετώπισης της Αστικής. καύσιμα κλπ). Ατμοσφαιρική Ρύπανση: Μέτρα Αντιμετώπισης της Αστικής Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (κυκλοφορία, καύσιμα κλπ). HELECO 2011- Προσυνεδριακή Ημερίδα ΛΑΡΙΣΑ 4 Ιουνίου 2010 Αθανάσιος Κόκκαλης,Χημικός Μηχ/κός, MSc,

Διαβάστε περισσότερα

Ατμόσφαιρα. Αυτό τo αεριώδες περίβλημα, αποτέλεσε την πρώτη ατμόσφαιρα της γης.

Ατμόσφαιρα. Αυτό τo αεριώδες περίβλημα, αποτέλεσε την πρώτη ατμόσφαιρα της γης. Ατμόσφαιρα Η γη, όπως και ολόκληρο το ηλιακό μας σύστημα, αναπτύχθηκε μέσα από ένα τεράστιο σύννεφο σκόνης και αερίων, πριν από 4,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Τότε η γη, περικλειόταν από ένα αεριώδες περίβλημα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ είναι οι παραγωγικές δυνάμεις ή το αποτέλεσμα των παραγωγικών δυνάμεων που υπάρχουν και δρουν στο φυσικό περιβάλλον και που για τον σημερινό άνθρωπο μπορούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. σελίδα Πρόλογος 11. περιβάλλον 16 2.1 Μορφή χηµικών ουσιών 16 2.2 Πίνακας µε παραδείγµατα 18

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. σελίδα Πρόλογος 11. περιβάλλον 16 2.1 Μορφή χηµικών ουσιών 16 2.2 Πίνακας µε παραδείγµατα 18 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελίδα Πρόλογος 11 ΕΝΟΤΗΤΑ Ι 1. Χηµικές ουσίες 14 1.1 Γενικά 14 1.2 Χηµικές ουσίες στο εργασιακό περιβάλλον 14 2. Μορφή και τύπος των χηµικών ουσιών στο εργασιακό περιβάλλον 16 2.1 Μορφή χηµικών

Διαβάστε περισσότερα

2.4 Ρύπανση του νερού

2.4 Ρύπανση του νερού 1 Η θεωρία του μαθήματος με ερωτήσεις 2.4 Ρύπανση του νερού 4-1. Ποια ονομάζονται λύματα; Έτσι ονομάζονται τα υγρά απόβλητα από τις κατοικίες, τις βιομηχανίες, τις βιοτεχνίες και τους αγρούς. 4-2. Ποιοι

Διαβάστε περισσότερα

Είναι μια καταγραφή/υπολογισμός των ποσοτήτων

Είναι μια καταγραφή/υπολογισμός των ποσοτήτων Απογραφές Εκπομπών: α) Γενικά, β) Ειδικά για τις ανάγκες απογραφής CO 2 σε αστική περιοχή Θεόδωρος Ζαχαριάδης Τμήμα Επιστήμης & Τεχνολογίας Περιβάλλοντος Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου τηλ. 25 002304,

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Π.Ε.Λ. AGROTICA, 2010 Γεωργία και Κλιματική Αλλαγή: O Ρόλος των Λιπασμάτων. Δρ. ΔΗΜ. ΑΝΑΛΟΓΙΔΗΣ

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Π.Ε.Λ. AGROTICA, 2010 Γεωργία και Κλιματική Αλλαγή: O Ρόλος των Λιπασμάτων. Δρ. ΔΗΜ. ΑΝΑΛΟΓΙΔΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Π.Ε.Λ. AGROTICA, 2010 Γεωργία και Κλιματική Αλλαγή: O Ρόλος των Λιπασμάτων Δρ. ΔΗΜ. ΑΝΑΛΟΓΙΔΗΣ 1 ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΠΑΡΚΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ OΜΩΣ, Η ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ (όπως όλες

Διαβάστε περισσότερα

Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους

Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους ΡΥΠΑΝΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους οργανισμούς και διαταραχές στα οικοσυστήματα.

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ 1 Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΚΑΡΔΙΤΣΑ 9 &10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 Τσαντήλας Χρίστος, Ευαγγέλου Ελευθέριος Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ, Γενική Διεύθυνση

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική μηχανική

Περιβαλλοντική μηχανική Περιβαλλοντική μηχανική 1 Εισαγωγή στην Περιβαλλοντική μηχανική Enve-Lab Enve-Lab, 2015 1 Οι στόχοι του μαθήματος Η συνειδητοποίηση των περιβαλλοντικών προοπτικών για την τεχνολογική δραστηριότητα Ευαισθητοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

«Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής»

«Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής» «Βιοκαύσιμα και περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής» Δρ Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του Ecocity Υπεύθυνος της Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών & Διαχείρισης του

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Μεθοδολογικό Πλαίσιο Προϋποθέσεις εφαρμογής Στόχοι Πρότυπα Αξιολόγησης Κύκλου Ζωής Στάδια

Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Μεθοδολογικό Πλαίσιο Προϋποθέσεις εφαρμογής Στόχοι Πρότυπα Αξιολόγησης Κύκλου Ζωής Στάδια Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Μεθοδολογικό Πλαίσιο Προϋποθέσεις εφαρμογής Στόχοι Πρότυπα Αξιολόγησης Κύκλου Ζωής Στάδια Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Σημασία στην ανάλυση ολόκληρου του κύκλου ζωής ενός προϊόντος

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ενότητα: Φυσική Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος -2 Δημήτρης Μελάς Καθηγητής ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠAΝΣΗ Ορισμός της ατμοσφαιρικής ρύπανσης Ατμοσφαιρική ρύπανση ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...17 Εισαγωγή...19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Προσπάθεια Ανάπτυξης με Σεβασμό στο Περιβάλλον 1.1 Εισαγωγή...29 1.2 Μηδενική Ανάπτυξη ή Βιομηχανία της Αντιρρύπανσης;...30 1.3 Η Σημερινή Κατάσταση...32

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι του υποπρογράμματος «Περιβάλλον», για τον τομέα προτεραιότητας «Περιβάλλον και Αποδοτικότητα Πόρων» & Θέματα έργων

Στόχοι του υποπρογράμματος «Περιβάλλον», για τον τομέα προτεραιότητας «Περιβάλλον και Αποδοτικότητα Πόρων» & Θέματα έργων Στόχοι του υποπρογράμματος «Περιβάλλον», για τον τομέα προτεραιότητας «Περιβάλλον και Αποδοτικότητα Πόρων» & Θέματα έργων Δημήτρης Χωματίδης, Εμπειρογνώμονας Περιβάλλοντος & Αποδοτικότητας Πόρων - GRLTF

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Κ Kάνιγγος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΛΛΙΝΤΖΑ 10, (5ος όροφ. Τηλ: 210-3300296-7. www.kollintzas.gr OΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Όσο το ποσό της ενέργειας: α) μειώνεται προς τα ανώτερα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ. Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn

ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ. Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn ΑΝΘΡΑΚΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ CO 2, CO, CH 4, NMHC Συνολική ποσότητα άνθρακα στην ατμόσφαιρα: 700 x 10 9 tn Διοξείδιο του άνθρακα CO 2 : Άχρωμο και άοσμο αέριο Πηγές: Καύσεις Παραγωγή τσιμέντου Βιολογικές διαδικασίες

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ.

ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ. ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ. 2 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ.σ.3 Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Γήινη επιφάνεια Κατανομή υδάτων Υδάτινο στοιχείο 71% Ωκεανοί αλμυρό νερό 97% Γλυκό νερό 3% Εκμεταλλεύσιμο νερό 0,01% Γλυκό νερό 3% Παγόβουνα Υπόγεια ύδατα 2,99% Εκμεταλλεύσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Αλμπάνη Βάλια Καραμήτρου Ασημίνα Π.Π.Σ.Π.Α. Υπεύθυνος Καθηγητής: Δημήτριος Μανωλάς Αθήνα 2013 1 Πίνακας περιεχομένων ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ...2 Εξαντλούμενοι φυσικοί

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Υδάτινων Πόρων στη Βιομηχανική Δραστηριότητα. Δρ. Σπύρος Ι. Κιαρτζής Πρόεδρος Μόνιμης Επιτροπής Βιομηχανίας & Νέων Υλικών ΤΕΕ/ΤΚΜ

Διαχείριση Υδάτινων Πόρων στη Βιομηχανική Δραστηριότητα. Δρ. Σπύρος Ι. Κιαρτζής Πρόεδρος Μόνιμης Επιτροπής Βιομηχανίας & Νέων Υλικών ΤΕΕ/ΤΚΜ Διαχείριση Υδάτινων Πόρων στη Βιομηχανική Δραστηριότητα Δρ. Σπύρος Ι. Κιαρτζής Πρόεδρος Μόνιμης Επιτροπής Βιομηχανίας & Νέων Υλικών ΤΕΕ/ΤΚΜ Διαχείριση Υδάτινων Πόρων αύξηση του πληθυσμού του πλανήτη κλιματικές

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΟΙΚΟΤΟΞΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Ε. Μπακέας, 2013 Πηγή: Α. Βαλαβανίδης «Οικοτοξικολογία και Περιβαλλοντική Τοξικολογία», Τµήµα Χηµείας, ΕΚΠΑ, Αθήνα 2007, Κεφ.11. Οι κυριότεροι τοµείς οικοτοξικολογικών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι δύο μίγματα υδρογονανθράκων που χρησιμοποιούνται σε διάφορους τομείς από τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Μονάδα: 2 ο ΤΕΕ Σταυρούπολης 2 ο ΣΕΚ Σταυρούπολης Λαγκαδά 197, Θέµα Προγράµµατος: Στόχος Προγράµµατος

Σχολική Μονάδα: 2 ο ΤΕΕ Σταυρούπολης 2 ο ΣΕΚ Σταυρούπολης Λαγκαδά 197, Θέµα Προγράµµατος: Στόχος Προγράµµατος ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Σχολική Μονάδα: 2 ο ΤΕΕ Σταυρούπολης 2 ο ΣΕΚ Σταυρούπολης Λαγκαδά 197, 564 30 Παιδαγωγική Οµάδα Προγράµµατος: Γιαννουλάκης Θεολόγος Τεχνολόγος Τροφίµων (ΠΕ 18) Σπανοµήτσιος

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή/Ορολογία Αίτια. Συνέπειες. Λύσεις. Το φωτοχημικό νέφος

Περιγραφή/Ορολογία Αίτια. Συνέπειες. Λύσεις. Το φωτοχημικό νέφος Π.Αρφάνης για ΕΠΑΛ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ 2011 Περιγραφή/Ορολογία Αίτια. Συνέπειες. Λύσεις. Το φωτοχημικό νέφος Γενικές γνώσεις. Ορολογία Τι είναι η Ατμοσφαιρική Ρύπανση; Είναι η ποιοτική και ποσοτική αλλοίωση της

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Οικολογίας και Περιβαλλοντικής Χηµείας

Αρχές Οικολογίας και Περιβαλλοντικής Χηµείας Αρχές Οικολογίας και Περιβαλλοντικής Χηµείας Ανθρωπογενής κλιµατική αλλαγή -Ερηµοποίηση Νίκος Μαµάσης Τοµέας Υδατικών Πόρων Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθήνα 2014 ιακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

Πιλοτική Μελέτη. Ατμοσφαιρικής. Ρύπανσης στον Δήμο της Ελευσίνας. Εργαστήριο Μελέτης. Ατμοσφαιρικής. Ρύπανσης

Πιλοτική Μελέτη. Ατμοσφαιρικής. Ρύπανσης στον Δήμο της Ελευσίνας. Εργαστήριο Μελέτης. Ατμοσφαιρικής. Ρύπανσης Πιλοτική Μελέτη Εργαστήριο Μελέτης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης στον Δήμο της Ελευσίνας Πανδής Σπύρος Καλτσονούδης Χρήστος Φλώρου Καλλιόπη Σταθμοί Μετρήσεων Δημοτικό parking 2012-2013

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα

ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Καθ. Γεώργιος Χαραλαμπίδης ΤΜΗΜΑ: Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Η εξελισσόµενη κλιµατική αλλαγή και η σχέση της µε τα ενεργειακά πρότυπα του 20 ου αιώνα

Η εξελισσόµενη κλιµατική αλλαγή και η σχέση της µε τα ενεργειακά πρότυπα του 20 ου αιώνα Πανεπιστήµιο Αθηνών Η εξελισσόµενη κλιµατική αλλαγή και η σχέση της µε τα ενεργειακά πρότυπα του 20 ου αιώνα Χρήστος Σ. Ζερεφός Η Πλανητική Αλλαγή στην αρχή του 21 ου Αιώνα Ο ρυθµός αύξησης του πληθυσµού

Διαβάστε περισσότερα

Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική αλλαγή. Νικόλαος Σ. Μουσιόπουλος Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.Θ.

Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική αλλαγή. Νικόλαος Σ. Μουσιόπουλος Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.Θ. Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική αλλαγή Νικόλαος Σ. Μουσιόπουλος Πολυτεχνική Σχολή Α.Π.Θ. AUT/LHTEE Εισαγωγή (1/3) Για 1-2 αιώνες, δηλ. ένα ελάχιστο κλάσμα της παγκόσμιας ιστορίας, καίμε μέσα σε ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης ΡΥΠΑΝΣΗ 91 είναι η άμεση ή έμμεση διοχέτευση από τον άνθρωπο στο υδάτινο περιβάλλον ύλης ή ενέργειας με επιβλαβή αποτελέσματα για τους οργανισμούς ( ο ορισμός της ρύπανσης από τον ΟΗΕ ) Ρύποι Φυσικοί (εκρήξεις

Διαβάστε περισσότερα

Εκδήλωση για την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος 5 Ιουνίου 2015

Εκδήλωση για την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος 5 Ιουνίου 2015 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΧΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ENEΡΓΕΙΑΚΩΝ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Εκδήλωση για την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΙΙ: Ανάλυσης, Σχεδιασμού κι Ανάπτυξης Διεργασιών & Συστημάτων

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΙΙ: Ανάλυσης, Σχεδιασμού κι Ανάπτυξης Διεργασιών & Συστημάτων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΙΙ: Ανάλυσης, Σχεδιασμού κι Ανάπτυξης Διεργασιών & Συστημάτων Τίτλος έργου: «Υποστηρικτικές δράσεις για απογραφές και προβλέψεις εκπομπών ατμοσφαιρικών

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική αξιολόγηση κύκλου ζωής μιας φιάλης κρασιού

Περιβαλλοντική αξιολόγηση κύκλου ζωής μιας φιάλης κρασιού Περιβαλλοντική αξιολόγηση κύκλου ζωής μιας φιάλης κρασιού Κων/νος νος Αμπελιώτης Επικ. Καθηγητής, Τμ. Οικιακής Οικονομίας Οικολογίας Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Περιεχόμενα Η έννοια του κύκλου ζωής Ο ρόλος

Διαβάστε περισσότερα

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση Τα σωματίδια στην ατμόσφαιρα διαφέρουν από τα αέρια. 1. Ένα αέριο αποτελείται από ξεχωριστά άτομα ή μόρια τα οποία είναι διαχωρισμένα ενώ ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο χώρος µπορεί να διακριθεί σε 2 κατηγορίες το δοµηµένοαστικόχώρο και το µη αστικό, µη δοµηµένο ύπαιθρο αγροτικό ή δασικό χώρο. Αστικός χώρος = ήλιος, αέρας, το νερό, η πανίδα, η χλωρίδα,

Διαβάστε περισσότερα

που χάνεται κατά την καλλιέργεια και του Ν στην ατμόσφαιρα συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου,, στην τρύπα του όζοντος και στην όξινη βροχή.

που χάνεται κατά την καλλιέργεια και του Ν στην ατμόσφαιρα συνεισφέρει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου,, στην τρύπα του όζοντος και στην όξινη βροχή. Επίδραση του ανθρώπου Γεωργία και επίδραση στον κύκλο του Ν Το Ν είναι το κύριο θρεπτικό που χάνεται κατά την καλλιέργεια και απελευθερώνεται ως οξείδια του Ν στην ατμόσφαιρα συνεισφέρει στο φαινόμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ !Unexpected End of Formula l ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΞΙΝΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Παραδεισανός Αδάμ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή εκπονήθηκε το ακαδημαϊκό έτος 2003 2004 στο μάθημα «Το πείραμα στη

Διαβάστε περισσότερα

Βιοκαύσιμα Αλκοόλες(Αιθανόλη, Μεθανόλη) Κιαχίδης Κυριάκος

Βιοκαύσιμα Αλκοόλες(Αιθανόλη, Μεθανόλη) Κιαχίδης Κυριάκος Βιοκαύσιμα Αλκοόλες(Αιθανόλη, Μεθανόλη) Κιαχίδης Κυριάκος Βιοκαύσιμα (Αλκοόλες) Η εξάντληση των αποθεμάτων του πετρελαίου και η ανάγκη για μείωση των αερίων του θερμοκηπίου ενισχύουν τη χρήση εναλλακτικών

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.2 : Ποιοτικός έλεγχος & ασφάλεια στην αλυσίδα παραγωγής βιολογικών προϊόντων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς Το Πρωτόκολλο του Κιότο Μια πρόκληση για την ανάπτυξη και την απασχόληση «Από το Ρίο στο Γιοχάνεσµπουργκ και πέρα από το Κιότο. Ποιο µέλλον για τον Πλανήτη;» ρ Μιχαήλ Μοδινός

Διαβάστε περισσότερα

είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος (αέρα, νερού, εδάφους) με κάθε παράγοντα (ρύπο) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς.

είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος (αέρα, νερού, εδάφους) με κάθε παράγοντα (ρύπο) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς. ΡΥΠΑΝΣΗ είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος ρβ ς (αέρα, νερού, εδάφους) με κάθε παράγοντα (ρύπο) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς. ΡΥΠΑΝΣΗ Κατηγορίες ρύπων: χημικές ουσίες μορφές ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ»

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ» ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ» ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ. Μαµάης Ακαδηµαϊκό έτος 2009-2010 Εαρινό Εξάµηνο Τάσεις εξάπλωσης

Διαβάστε περισσότερα

Κλιματικές αλλαγές σε σχέση με την οικονομία και την εναλλακτική μορφή ενέργειας. Μπασδαγιάννης Σωτήριος - Πετροκόκκινος Αλέξανδρος

Κλιματικές αλλαγές σε σχέση με την οικονομία και την εναλλακτική μορφή ενέργειας. Μπασδαγιάννης Σωτήριος - Πετροκόκκινος Αλέξανδρος Κλιματικές αλλαγές σε σχέση με την οικονομία και την εναλλακτική μορφή ενέργειας Μπασδαγιάννης Σωτήριος - Πετροκόκκινος Αλέξανδρος Ιούνιος 2014 Αρχή της οικολογίας ως σκέψη Πρώτος οικολόγος Αριστοτέλης

Διαβάστε περισσότερα

Οργανικά απόβλητα στην Κρήτη

Οργανικά απόβλητα στην Κρήτη Οργανικά απόβλητα στην Κρήτη Τα κύρια οργανικά απόβλητα που παράγονται στην ευρύτερη περιοχή της Κρήτης είναι: Απόβλητα από τη λειτουργία σφαγείων Απόβλητα από τη λειτουργία ελαιουργείων Απόβλητα από τη

Διαβάστε περισσότερα

Ορθή περιβαλλοντικά λειτουργία μονάδων παραγωγής βιοαερίου με την αξιοποίηση βιομάζας

Ορθή περιβαλλοντικά λειτουργία μονάδων παραγωγής βιοαερίου με την αξιοποίηση βιομάζας Ορθή περιβαλλοντικά λειτουργία μονάδων παραγωγής βιοαερίου με την αξιοποίηση βιομάζας ΑΡΓΥΡΩ ΛΑΓΟΥΔΗ Δρ. Χημικός TERRA NOVA ΕΠΕ περιβαλλοντική τεχνική συμβουλευτική ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»

Διαβάστε περισσότερα

Όπως έγινε κατανοητό, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, στις φυσικές του διαστάσεις, δεν είναι επιβλαβές, αντίθετα είναι ζωτικής σημασίας για τη

Όπως έγινε κατανοητό, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, στις φυσικές του διαστάσεις, δεν είναι επιβλαβές, αντίθετα είναι ζωτικής σημασίας για τη 2.12 Το φαινόμενο του θερμοκηπίου Δεχόμενοι σχεδόν καθημερινά ένα καταιγισμό συγκεχυμένων πληροφοριών, πολλοί από μας έχουν ταυτίσει το φαινόμενο του θερμοκηπίου με την κλιματική αλλαγή. Όπως θα εξηγήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακή Αξιοποίηση Βιομάζας. Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης ΣΕΠ στην ΠΣΕ50

Ενεργειακή Αξιοποίηση Βιομάζας. Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης ΣΕΠ στην ΠΣΕ50 Ενεργειακή Αξιοποίηση Βιομάζας Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης ΣΕΠ στην ΠΣΕ50 Τι ορίζουμε ως «βιομάζα» Ως βιομάζα ορίζεται η ύλη που έχει βιολογική (οργανική) προέλευση. Πρακτικά,

Διαβάστε περισσότερα

Κων/νος Ι. Δελήμπασης, Χημικός Μηχανικός

Κων/νος Ι. Δελήμπασης, Χημικός Μηχανικός Αέρια ρύπανση: Θεσμικό πλαίσιο, πηγές & υφιστάμενη κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή της Λάρισας Κων/νος Ι. Δελήμπασης, Χημικός Μηχανικός ΤΕΕ τμ. Κεντρ. & Δυτ. Θεσσαλίας, Μ.Ε. Περιβάλλοντος & Αειφορίας ΙΟΥΝΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0156/28. Τροπολογία. Anja Hazekamp, Younous Omarjee εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0156/28. Τροπολογία. Anja Hazekamp, Younous Omarjee εξ ονόματος της Ομάδας GUE/NGL 11.3.2019 B8-0156/28 28 Αιτιολογική σκέψη Γ α (νέα) Γ α. λαμβάνοντας υπόψη ότι ο σχηματισμός δευτερευόντων αιωρούμενων σωματιδίων είναι αποτέλεσμα σειράς χημικών και φυσικών αντιδράσεων μεταξύ διάφορων

Διαβάστε περισσότερα

Όξινη βροχή. Όξινη ονομάζεται η βροχή η οποία έχει ph μικρότερο από 5.6.

Όξινη βροχή. Όξινη ονομάζεται η βροχή η οποία έχει ph μικρότερο από 5.6. Όξινη βροχή Οξύτητα είναι η συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου σε μια ουσία όπως αυτή ορίζεται από τον αρνητικό λογάριθμο της συγκέντρωσης των ιόντων του υδρογόνου (ph). Το καθαρό νερό έχει ουδέτερο ph ίσο με

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ. Πολυχρόνης Καραγκιοζίδης Χημικός Mcs Σχολικός Σύμβουλος.

ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ. Πολυχρόνης Καραγκιοζίδης Χημικός Mcs Σχολικός Σύμβουλος. ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ Πολυχρόνης Καραγκιοζίδης Χημικός Mcs Σχολικός Σύμβουλος. ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ 1. Τα καυσόξυλα και το ξυλοκάρβουνο, γνωστά από τους προϊστορικούς χρόνους. 2. Οι πελλέτες (pellets). Προκύπτουν

Διαβάστε περισσότερα

Κλιματική Αλλαγή. Χρήστος Σπύρου ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 70, ΑΘΗΝΑ.

Κλιματική Αλλαγή. Χρήστος Σπύρου ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 70, ΑΘΗΝΑ. ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 70, 176 71 ΑΘΗΝΑ Κλιματική Αλλαγή Χρήστος Σπύρου scspir@gmail.com Βασικό σύγγραμμα: Κατσαφάδος Π. και Μαυροματίδης Η., 2015: Εισαγωγή στη Φυσική της

Διαβάστε περισσότερα

Απόβλητα - «Ένας φυσικός πόρος στο σχολείο μας;»

Απόβλητα - «Ένας φυσικός πόρος στο σχολείο μας;» Απόβλητα - «Ένας φυσικός πόρος στο σχολείο μας;» Λέξεις κλειδιά: Απορρίμματα, ανακύκλωση, ρύπανση, υγεία, προστασία περιβάλλοντος, ΧΥΤΥ, ΧΑΔΑ Εισαγωγή Απόβλητα ένα επίκαιρο ζήτημα, που αποτελεί διαχρονικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ Ενότητα 10: Αναλυτική Γεωχημεία και Οικολογία Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΑΡΧΗ ΗΝ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ. Παναγιώτης Α. Σίσκος Καθηγητής Χηµείας Περιβάλλοντος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών

ΕΝΑΡΧΗ ΗΝ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ. Παναγιώτης Α. Σίσκος Καθηγητής Χηµείας Περιβάλλοντος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών ΕΝΑΡΧΗ ΗΝ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ Παναγιώτης Α. Σίσκος Καθηγητής Χηµείας Περιβάλλοντος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σώµα Οµότιµων Καθηγητών, Αθήνα, 14.03.2011 1 Περιεχόµενα 1 Εισαγωγικά 3 Ενέργεια 4

Διαβάστε περισσότερα

Θεσµικά Όργανα για την Περιβαλλοντική Πολιτική σε ιεθνές Επίπεδο

Θεσµικά Όργανα για την Περιβαλλοντική Πολιτική σε ιεθνές Επίπεδο Θεσµικά Όργανα για την Περιβαλλοντική Πολιτική σε ιεθνές Επίπεδο Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) (Organization for Economic Co-operation and Development OECD) Ίδρυση 1960 Στόχος η

Διαβάστε περισσότερα

Oικο-καινοτομία: ένας εφικτός στόχος ένα αειφόρο μέλλον

Oικο-καινοτομία: ένας εφικτός στόχος ένα αειφόρο μέλλον ΗΜΕΡΙΔΑ «Καινοτομία, Έρευνα και Ανάπτυξη στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Περιφερειακής Πολιτικής» Oικο-καινοτομία: ένας εφικτός στόχος ένα αειφόρο μέλλον Μανώλης Αγγελάκας Ευρωβουλευτής ΕΛΚ-Ε Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΓΓ/Μ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΟΡΟΣΗΜΟ. Τεύχος 2ο: Υδρογονάνθρακες Πετρέλαιο Προϊόντα από υδρογονάνθρακες Αιθανόλη - Ζυμώσεις

ΓΓ/Μ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΟΡΟΣΗΜΟ. Τεύχος 2ο: Υδρογονάνθρακες Πετρέλαιο Προϊόντα από υδρογονάνθρακες Αιθανόλη - Ζυμώσεις ΓΓ/Μ2 05-06 ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΟΡΟΣΗΜΟ Τεύχος 2ο: Υδρογονάνθρακες Πετρέλαιο Προϊόντα από υδρογονάνθρακες Αιθανόλη - Ζυμώσεις 140 ΧΗΜΕΙΑ: Υδρογονάνθρακες- Πετρέλαιο - Προιόντα από υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια προβλήµατα Αιτίες της περιβαλλοντικής καταστροφής Λύσεις Τι γίνεται στην Ελλάδα; Ορισµοί Πρόβληµα: Απώλεια βιοποικιλότητας Περίπου

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως:

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: Το νερό (Η 2 Ο) Το οξυγόνο (Ο 2 ) Ο άνθρακας (C) Το άζωτο (N 2 ) Το θείο (S) Οφώσφορος(P) κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΩΣ ΠΟΡΟΙ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΩΣ ΠΟΡΟΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΩΣ ΠΟΡΟΙ Αγγελική Καλλία Αντωνίου Δρ. Νομικής, Δικηγόρος, ankallia@auth.gr 2 δισ. τόνοι αποβλήτων /χρόνο παράγονται στην

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ

Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ Η σχέση μας με τη γη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΗΛΙΑ *Φέρουσα χωρητικότητα Ο μέγιστος αριθμός ατόμων ενός είδους που μπορεί να υποστηρίζεται από ένα δεδομένο οικοσύστημα. Ο προσδιορισμός της για τον άνθρωπο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Ο κατασκευαστικός κλάδος αποτελεί τον μεγαλύτερο βιομηχανικό κλάδο που επηρεάζει τις κοινωνίες από περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.)

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) Ενότητα 6: Βιομάζα Σπύρος Τσιώλης Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών ΤΕ Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Επεξεργασία και διαχείριση στερεών αποβλήτων

Επεξεργασία και διαχείριση στερεών αποβλήτων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Επεξεργασία και διαχείριση στερεών αποβλήτων Ενότητα 10: Τελική διάθεση Ταφή. Μουσιόπουλος Νικόλαος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 16. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ \ ΜΕ ΤΟΝ ΑΕΡΑ Η ατμοσφαιρική ρύπανση, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, και η τρύπα του όζοντος. Η ρύπανση του αέρα

Μάθημα 16. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ \ ΜΕ ΤΟΝ ΑΕΡΑ Η ατμοσφαιρική ρύπανση, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, και η τρύπα του όζοντος. Η ρύπανση του αέρα Μάθημα 16 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ \ ΜΕ ΤΟΝ ΑΕΡΑ Η ατμοσφαιρική ρύπανση, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, και η τρύπα του όζοντος Στο μάθημα αυτό θα αναφερθούμε στην ατμοσφαιρική ρύπανση και στις συνέπειές της. Επιπλέον,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΚΤΑΚΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΠΡΟΛΗΨΗΣ & ΑΝΤ/ΣΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ & ΛΟΙΠΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 7: Οικοσυστήματα (I)

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 7: Οικοσυστήματα (I) Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 7: Οικοσυστήματα (I) Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ.

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. 1 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. το βενζοπυρένιο 2. Τα οξείδια του αζώτου: α. αντιδρούν με το οξυγόνο

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ

ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥΤΡΥΠΑ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ Οποιαδήποτε αλλοίωση της φυσιολογικής σύστασης του αέρα που μπορεί να έχει βλαβερές επιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΑΕΡΙΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ: Έτη

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΑΕΡΙΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ: Έτη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 11 Ιουνίου 2018 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΑΕΡΙΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ: Έτη 2008-2015 Η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνει για πρώτη φορά στοιχεία εκπομπών

Διαβάστε περισσότερα

Νομοθετικές Υποχρεώσεις για τη διαχείριση πετρελαιοειδών αποβλήτων και καταλοίπων. Παπαπαθεοχάρη Σταυρούλα, Περιβαλλοντολόγος MSc

Νομοθετικές Υποχρεώσεις για τη διαχείριση πετρελαιοειδών αποβλήτων και καταλοίπων. Παπαπαθεοχάρη Σταυρούλα, Περιβαλλοντολόγος MSc Νομοθετικές Υποχρεώσεις για τη διαχείριση πετρελαιοειδών αποβλήτων και καταλοίπων Παπαπαθεοχάρη Σταυρούλα, Περιβαλλοντολόγος MSc Γενικό Πλαίσιο Σύντομη παρουσίαση του ELINA project Πετρελαιοειδή Απόβλητα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Γενικά περί ατµόσφαιρας ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Γενικά περί ατµόσφαιρας Τι είναι η ατµόσφαιρα; Ένα λεπτό στρώµα αέρα που περιβάλει τη γη Η ατµόσφαιρα είναι το αποτέλεσµα των διαχρονικών φυσικών, χηµικών και βιολογικών αλληλεπιδράσεων του

Διαβάστε περισσότερα

Αλλάζει τη. ζωή μας. www.epperaa.gr. www.ypeka.gr. Προστατεύει από τα Απόβλητα

Αλλάζει τη. ζωή μας. www.epperaa.gr. www.ypeka.gr. Προστατεύει από τα Απόβλητα Προστατεύει από τα Απόβλητα Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ ενισχύει την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αποβλήτων βελτιώνει την Ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ PROJECT Οι μαθήτριες : Αναγνωστοπούλου Πηνελόπη Αποστολοπούλου Εύα Βαλλιάνου Λυδία Γερονικόλα Πηνελόπη Ηλιοπούλου Ναταλία Click to edit Master subtitle style ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012 Η ΟΜΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

2. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Η

2. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Η 2. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Η παγκόσμια παραγωγή (= κατανάλωση + απώλειες) εκτιμάται σήμερα σε περίπου 10 Gtoe/a (10.000 Mtoe/a, 120.000.000 GWh/a ή 420 EJ/a), αν και οι εκτιμήσεις αποκλίνουν: 10.312

Διαβάστε περισσότερα

Ποια προβλήματα προκαλεί η παραγωγή απορριμμάτων;

Ποια προβλήματα προκαλεί η παραγωγή απορριμμάτων; ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ Μέρος Β Ποια προβλήματα προκαλεί η παραγωγή απορριμμάτων; Σπατάλη-εξάντληση φυσικών πόρων Τον τελευταίο αιώνα η χρήση υλικών έχει οκταπλασιαστεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Στον μέσο κάτοικο της

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Οργανικές ενώσεις Οργανική Χημεία είναι ο κλάδος της Χημείας που ασχολείται με τις ενώσεις του άνθρακα (C). Οργανικές ενώσεις ονομάζονται οι χημικές ενώσεις που

Διαβάστε περισσότερα

Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΤΕΙ Θεσσαλίας

Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΤΕΙ Θεσσαλίας Δρ Σταυρούλα Τσιτσιφλή ΤΕΙ Θεσσαλίας ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Διεθνώς αναγνωρισμένο θεσμικό εργαλείο που αποτελεί το κυριότερο μέσο αξιολόγησης των επιπτώσεων διαφόρων έργων και δραστηριοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

90711400-8. Σελίδα 2 από 5

90711400-8. Σελίδα 2 από 5 CPV κωδικοί «Υπηρεσίες λυμάτων, απορριμμάτων, καθαρισμού και περιβαλλοντικές υπηρεσίες» 90XXXXXX CODE EL 90000000-7 Υπηρεσίες λυμάτων, απορριμμάτων, καθαρισμού και περιβαλλοντικές υπηρεσίες 90400000-1

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση και ταξινόμηση των χημικών αποβλήτων

Αξιολόγηση και ταξινόμηση των χημικών αποβλήτων Αξιολόγηση και ταξινόμηση των χημικών αποβλήτων Εισαγωγή Η αξιολόγηση των αποβλήτων είναι ιδιαίτερα σημαντική για την κατάλληλη ανακύκλωση ή διάθεσή τους. Αρμόδιος για τον ακριβή προσδιορισμό και την ταξινόμηση

Διαβάστε περισσότερα

Ανάρτηση σημειώσεων.

Ανάρτηση σημειώσεων. Ανάρτηση σημειώσεων http://www.chemeng.ntua.gr/the_course/environmental_science Θέματα εργασιών Επίδραση της αέρια ρύπανσης στα φυτά και στις καλλιέργειες Επίδραση της αέριας ρύπανσης στα μνημεία Ρύπανση

Διαβάστε περισσότερα

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Σοφοκλής Λογιάδης

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Σοφοκλής Λογιάδης Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Σοφοκλής Λογιάδης Τι ειναι ρυπανση του νερου -ορισμος Το νερό είναι η πηγή ζωής στον πλανήτη μας. Περίπου το 70% της επιφάνειας του σκεπάζεται με νερό. Από το συνολικό διαθέσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ATMOΣΦΑΙΡΑΣ

ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ATMOΣΦΑΙΡΑΣ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ATMOΣΦΑΙΡΑΣ...προκαλεί ορισμένα από τα σημαντικότερα παγκόσμια προβλήματα Αέριοι ρύποι όξινη βροχή οξίνιση εδαφών καταστρέφουν το όζον της ατμόσφαιρας φαινόμενο θερμοκηπίου μόνιμη αλλαγή στο

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι άμεση ρύπανση?

Τι είναι άμεση ρύπανση? ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ Τι είναι ρύπανση; Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην

Διαβάστε περισσότερα

«Χείρα Βοηθείας» στο Περιβάλλον με Φυσικό Αέριο

«Χείρα Βοηθείας» στο Περιβάλλον με Φυσικό Αέριο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧ.ΧΡΟΝΙΑ 2018-2019 «Χείρα Βοηθείας» στο Περιβάλλον με Φυσικό Αέριο Η ενέργεια αποτελεί έναν από τους δυναμικούς και σημαντικούς τομείς της οικονομίας των περισσοτέρων χωρών.

Διαβάστε περισσότερα