Ηealth. ΥΓΕΙΑ Το στοίχηµα για καλύτερες υπηρεσίες ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ

Transcript

1 Ηealth ΕΙ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ KYΡIAKH 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 Ο έγκαιρος εµβολιασµός ασπίδα προστασίας για βρέφη και παιδιά Το πρόβληµα της υπογονιµότητας µπορεί να αντιµετωπισθεί Ο καρκίνος του µαστού δεν πρέπει να τροµάζει ΥΓΕΙΑ Το στοίχηµα για καλύτερες υπηρεσίες ΓΡΑΦΟΥΝ: Μάκης Βορίδης, Δηµήτρης Κοντός, Δηµήτρης Λιντζέρης, Κωνσταντίνος Φρουζής, Γιώργος Πατούλης

2 2 Health ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Αναγκαίος ο εξορθολογισμός στις υπηρεσίες και τις δαπάνες Ο χώρος της Υγείας ήταν πάντοτε συνώνυμος της σπατάλης και της αποφυγής ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων. Χαρακτηριζόταν από σοβαρά προβλήματα και μια δομή επιεικώς προβληματική, αν όχι παντελώς αναχρονιστική. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε η φαρμακευτική δαπάνη, η οποία κάποτε ανερχόταν στα 5,2 δισ. ευρώ ετησίως, μια από τις υψηλότερες παγκοσμίως -αναλογικά- δαπάνες. Υπό την πίεση των παρόντων δημοσιονομικών δεδομένων, κληθήκαμε να εξορθολογήσουμε τόσο τις υπηρεσίες Υγείας όσο και τις δαπάνες. Να κάνουμε βήματα και μεταρρυθμίσεις δύσκολες αλλά και αναγκαίες. Μεταρρυθμίσεις τις οποίες, αν και επί χρόνια όλοι αποδέχονταν ότι είναι ορθές, κανείς δεν αναλάμβανε -μέχρι και σήμερα- το πολιτικό κόστος της υλοποίησής τους. Μεταρρυθμίσεις οι οποίες έχουν γίνει προ πολλού σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες. Δημιουργήθηκε, παραδείγματος χάριν, το Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (ΠΕΔΥ), ένα ενοποιημένο -επιτέλους- διοικητικά σύστημα. Ενα σύστημα το οποίο ήδη έχει αρχίσει να κερδίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών, ενώ σε πρώτο στάδιο ενισχύεται με 900 επικουρικούς ιατρούς. Ενα σύστημα όπου ξεκίνησε πιλοτικά η λειτουργία των πρώτων Κέντρων Υγείας, αρχικά σε Αττική και Θεσσαλονίκη, τα οποία μάλιστα είναι 24ωρης λειτουργίας. Κέντρα Υγείας, όπου ο πολίτης θα απολαμβάνει ένα πλήρες πακέτο υπηρεσιών για παθήσεις για τις οποίες έως και σήμερα καταφεύγει στη δευτεροβάθμια φροντίδα. Δομές οι οποίες αναπόφευκτα θα συμβάλουν στην εκτόνωση της ροής ασθενών προς τα νοσοκομεία, στη βελτίωση των υπηρεσιών τους και συνακόλουθα στη δραματική μείωση των χρόνων αναμονής. Δομές οι οποίες από την πρώτη στιγμή ήταν -και παραμένουνανοιχτές σε όλους, ανεξαρτήτως ασφαλιστικής ικανότητας. Μία πάγια επιδίωξή μας και ένα πάγιο αίτημα όλων των κοινωνικά αδυνάμων. Ενας στόχος, ένα όνειρο και μια ανάγκη που το περασμένο καλοκαίρι έγινε πραγματικότητα, παρά τη δύσκολη οικονομική συγκυρία. Συγκεκριμένα, στις αρχές Ιουνίου εξασφαλίστηκε η δωρεάν νοσοκομειακή περίθαλψη σε όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως ασφαλιστικής ικανότητας, ενώ τον Ιούλιο εξασφαλίστηκε και η φαρμακευτική τους περίθαλψη. Πλέον οι ανασφάλιστοι, εκτός από δωρεάν νοσοκομειακή περίθαλψη, έχουν τις ίδιες ακριβώς παροχές, όσον αφορά στο φάρμακο, με τους ασφαλισμένους. Μπορούν να επισκέπτονται γιατρούς του ΕΣΥ και του ΠΕΔΥ, των οποίων οι συνταγές εκτελούνται σε όλα τα φαρμακεία. Μάλιστα, απρόσκοπτη πρόσβαση έχουν και στα ακριβά φάρμακα, π.χ. στα αντικαρκινικά, τα οποία θα προμηθεύονται από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ. Δεσμεύσεις Και δεν μένουμε εδώ, καθώς η δέσμευσή μας από την αρχή υπήρξε ότι γνώμονας όλων των κινήσεών μας, μεταρρυθμίσεων και πρωτοβουλιών, είναι -και θα είναι- ο άνθρωπος, οι πολίτες και συνακόλουθα η απρόσκοπτη πρόσβασή τους τόσο σε υπηρεσίες Υγείας υψηλού επιπέδου, όσο και στο φάρμακο. Εν ολίγοις, η πρόσβασή τους στη θεραπεία. Προς αυτή την κατεύθυνση μέχρι και το τέλος του χρόνου, όσοι πάσχουν από σοβαρές ασθένειες δεν θα χρειάζεται να πηγαίνουν στα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ ή στα νοσοκομεία, αναζητώντας τα φάρμακά τους. Να ταλαιπωρούνται και ενδεχομένως να επιβαρύνεται η κατάστασή τους. Ηδη, οργανώνεται ο απαραίτητος μηχανισμός ώστε να τους αποστέλλονται κατ οίκον τα φάρμακα. Μια πρωτοβουλία η οποία πρόκειται να βοηθήσει χιλιάδες συνανθρώπους μας και μάλιστα τους πιο αδύναμους. Μια απόφαση της οποίας τη σκοπιμότητα και χρησιμότητα ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει. Ωστόσο, το ότι γίνονται βήματα προόδου δεν σημαίνει ότι δεν υφίστανται ακόμη αρκετά προβλήματα και αδυναμίες στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Οτι δεν υπάρχουν ζητήματα τα οποία χρειάζονται άμεση αντιμετώπιση. Τα οποία απαιτούν έργα και όχι λόγια. Για την αντιμετώπιση των οποίων χρειάζεται πολιτική και όχι μικροπολιτική. Αντιθέτως, υπάρχουν προβλήματα και είναι αρκετά. Προβλήματα που οφείλουμε -και πρέπει- να επιλύσουμε. Γιατί μπορεί η «αρχή να είναι το ήμισυ του παντός», αλλά σε καμιά περίπτωση δεν είναι το ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ Μάκη Βορίδη Υπουργού Υγείας Mπορεί η «αρχή να είναι το ήμισυ του παντός», αλλά σε καμιά περίπτωση δεν είναι το παν. Και η αποτυχία δεν απέχει πολύ της επιτυχίας, αν η προσπάθεια δεν είναι συνεχής παν. Και η αποτυχία δεν απέχει πολύ της επιτυχίας, αν η προσπάθεια δεν είναι συνεχής. Και αυτό καλούμαστε και έχουμε την υποχρέωση να κάνουμε. Μια επιδίωξη η οποία συνοψίζεται κατ ουσίαν σε δύο άξονες: στην ενίσχυση της ανταποδοτικότητας των χρημάτων των φορολογουμένων, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών Υγείας. Μια προσπάθεια στην οποία κανείς δεν περισσεύει, καθώς η Υγεία μάς αφορά όλους. Αφορά στον πολιτισμό αλλά και τις ζωές μας. Σήμερα, λοιπόν, βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο. Στο σημείο όπου καλούμαστε να ολοκληρώσουμε τις μεταρρυθμίσεις και να χτίσουμε, μέσα στη δίνη της οικονομικής κρίσης, ένα καλύτερο σύστημα Υγείας. Στο σημείο όπου τίθενται τα θεμέλια για το σύστημα Υγείας τού αύριο. Οπου καλούμαστε να τα καταφέρουμε. Να διαμορφώσουμε ένα σύστημα Υγείας που θα αξίζει στους Ελληνες και στην Ελλάδα. Αυτό είναι το μεγάλο μας στοίχημα. Ενα στοίχημα που μαζί μπορούμε -και πρέπει- να κερδίσουμε. ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ: Γιάννης Ευαγγελίδης Επιμελεια: Μαρία Τσιλιμιγκάκη διεύθυνση διαφήμισης ειδικών εκδόσεων: Χρήστος Λαπαναΐτης δημιουργικο: Δέποινα Σίμου

3 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 Health 3 ΕΟΠΥΥ: Τα σταθερά βήματα του μεγάλου αγοραστή υπηρεσιών Υγείας Ο υγειονομικός τομέας βρίσκεται στο μέσο μίας μεγάλης μεταρρύθμισης με επίκεντρο την αναβάθμιση του ρόλου της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και τη λειτουργική και οργανωτική ανασυγκρότηση των νοσοκομείων. Μέρος των διαρθρωτικών αλλαγών αποτελεί η δημιουργία του ΠΕΔΥ και η μετεξέλιξη του ΕΟΠΥΥ σε μεγάλο αγοραστή υπηρεσιών Υγείας. Kύρια αποστολή του ΕΟ- ΠΥΥ είναι η αγορά και παροχή προς όφελος και για λογαριασμό των δικαιούχων του υπηρεσιών Υγείας, με όρους ιατρικής αποτελεσματικότητας, οικονομικής αποδοτικότητας και κοινωνικής ισότητας, με προσδιορισμένους δείκτες ποιότητας, σε επάρκεια και αναλογία των αναγκών τους. Το 2013, σε μία πράγματι δύσκολη και κρίσιμη κοινωνική και οικονομική συγκυρία, ο ΕΟΠΥΥ αντεπεξήλθε και παρείχε ένα μεγάλο αριθμό υπηρεσιών Υγείας στους ασφαλισμένους (ιατρικές επισκέψεις, εξετάσεις, νοσηλείες, φάρμακα). Ενδεικτικά αναφέρω ότι ο ΕΟΠΥΥ κάλυψε περίπου 9 εκατ. επισκέψεις σε συμβεβλημένους γιατρούς, συνολικού κόστους 92 εκατ.., αξονικές τομογραφίες συνολικού κόστους 46 εκατ., μαγνητικές τομογραφίες συνολικού κόστους 84 εκατ., εκτελέστηκαν περίπου 67 εκατ. συνταγές ασφαλισμένων και συνταγογραφήθηκαν 198 εκατ. κουτιά φαρμάκων, δαπανήθηκαν περίπου 35 εκατ. για φάρμακα τα οποία δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα και εισάγονται ειδικά για την κάλυψη αναγκών ασφαλισμένων, ενώ ασφαλισμένοι έλαβαν την αναγκαία ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε περιστατικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Κανείς δεν αρνείται ότι προβλήματα υπάρχουν. Μείζονα ζητήματα για τον ΕΟΠΥΥ είναι οι ανισότητες και τα προβλήματα πρόσβασης, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η ηπειρωτική, νησιωτική και ορεινή Ελλάδα. Ωστόσο, υπάρχουν και πολλές προκλήσεις, όπως η τήρηση των κλειστών προϋπολογισμών ανά κατηγορία παρόχου και η εσωτερική κατανομή των πόρων στις διαφορετικές παροχές που χρηματοδοτεί και αγοράζει. Πρόκειται για ένα έργο δύσκολο και αρκετά σύνθετο. Στόχος του υπουργείου Υγείας και του ΕΟΠΥΥ είναι η αποφυγή μέτρων όπως ο μηχανισμός αυτόματης επιστροφής (clawback), τα οποία πράγματι είναι άδικα, οριζόντια και ισοπεδωτικά. Για το λόγο αυτό, ο ΕΟΠΥΥ αναπτύσσει εργαλεία και θέτει κανόνες ελέγχου της ζήτησης υπηρεσιών Υγείας. Οδηγίες Για πρώτη φορά τίθεται ένα σαφές πλαίσιο το οποίο δεν προέκυψε αυθαίρετα. Για την εκπόνηση των κατευθυντήριων οδηγιών, που θεσπίστηκαν προσφάτως, ζητήθηκαν οι απόψεις του ιατρικού κόσμου, μέσω των επιστημονικών εταιριών, ενώ αξιολογήθηκαν και οι αναφορές της διεθνούς βιβλιογραφίας. Θα ήθελα να τονίσω στο σημείο αυτό ότι οι κανόνες αυτοί, έτσι όπως έχουν θεσπιστεί, δεν απαγορεύουν στο γιατρό να συνταγογραφήσει και δεν στερούν καμία εξέταση από τους ασφαλισμένους. Κάθε διάγνωση σε πρώιμο στάδιο για τον ασθενή και τον ΕΟΠΥΥ είναι όφελος και ως εκ τούτου κάθε αντίθετη παραδοχή περί «κοψίματος» εξετάσεων είναι άτοπη. Ο ΕΟΠΥΥ έχει αναπτύξει ελεγκτικούς μηχανισμούς και εργαλεία αξιοποίησης των πληροφοριών τις οποίες λαμβάνει από συνεργαζόμενους φορείς, προκειμένου να υποστηρίξει το κλινικό έργο και να προστατεύσει τους επαγγελματίες Υγείας από τη μειοψηφία εκείνη η οποία παραβιάζει την ιατρική πρακτική, αψηφώντας την υγεία των ασφαλισμένων και αδιαφορώντας για την επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών. Ο ΕΟΠΥΥ υλοποιεί αποφασιστικά, με τη συνεργασία, την πολιτική στήριξη και τη θεσμική καθοδήγηση του υπουργείου Υγείας, ένα σύνολο δράσεων οι οποίες αποσκοπούν στη μετεξέλιξη του Οργανισμού σε ένα σύγχρονο αγοραστή υπηρεσιών Υγείας με επάρκεια για τους ασφαλισμένους του και σεβασμό στους φόρους και στις εισφορές. Αναφέρω την εκπόνηση του νέου Ενιαίου Κανονισμού Παροχών Υγείας, ο οποίος για πρώτη φορά δόθηκε σε διαβούλευση και εστάλη σε όλους τους παρόχους Υγείας και περίπου 100 συλλόγους ασθενών, προκειμένου να προβούν σε σχόλια και παρατηρήσεις. Δημιουργείται νέο πλαίσιο συμβάσεων για την αγορά ιατρικών επισκέψεων από τον ιδιωτικό τομέα, στη βάση μελέτης αναγκών ανά γεωγραφική περιφέρεια, προκειμένου να αρθούν προβλήματα πρόσβασης. Η μελέτη αυτή, η οποία εκπονήθηκε από τον ΕΟΠΥΥ, υπερθεματίζει το νέο ρόλο του ΕΟΠΥΥ ως ασφαλιστικού φορέα ο οποίος με βάση τις δυνατότητες του δημόσιου συστήματος Υγείας συμπληρωματικά αγοράζει υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα. Δημιουργήθηκε από τον ΕΟ- ΠΥΥ, με μηδενικό κόστος, ο Φά- ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΔημήτρΙΟΥ Κοντού Προέδρου ΕΟΠΥΥ Ο ΕΟΠΥΥ έχει αναπτύξει ελεγκτικούς μηχανισμούς και εργαλεία αξιοποίησης των πληροφοριών τις οποίες λαμβάνει από συνεργαζόμενους φορείς κελος Ασφάλισης Υγείας, δηλαδή η ηλεκτρονική αποτύπωση του βιβλιαρίου υγείας του ασφαλισμένου. Πρόκειται για ειδικό πληροφοριακό σύστημα, το οποίο λειτουργεί σε ασφαλές περιβάλλον, συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά με διαγνώσεις, νοσηλείες, επισκέψεις, παροχές, ιατρικές πράξεις, φάρμακα, από διαφορετικά πληροφοριακά συστήματα τρίτων φορέων, και αποτυπώνει τα χαρακτηριστικά της ασφαλισμένης περίθαλψης. Το σύστημα αυτό αποτελεί τη βάση για την έναρξη λειτουργίας του κλινικού ελέγχου σε πραγματικό χρόνο, ο οποίος θα ξεκινήσει στις αρχές του 2015 και θα προσφέρει σημαντικά στην ελεγκτική διαδικασία, στον περιορισμό της παραβατικότητας, αλλά και την προστασία της υγείας των ασφαλισμένων από μη αναγκαίες εξετάσεις και νοσηλείες. Ο ΕΟΠΥΥ με σταθερά βήματα χτίζει ένα νέο περιβάλλον λειτουργίας και συνεργασίας με τους εταίρους και τους ασφαλισμένους. Στόχοι του είναι η ανταπόκριση στις ανάγκες και τις προσδοκίες των ασφαλισμένων, η αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εισφορών και πόρων του και ο σεβασμός της αναπτυξιακής πορείας των παρόχων.

4 4 Health ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Ενδυνάμωση του ΕΟΦ χωρίς πολυκερματισμό αρμοδιοτήτων Ο ΕΟΦ είναι ο ρυθμιστικός φορέας της Πολιτείας στον τομέα του φαρμάκου. Pόλος του είναι να διασφαλίζει την προσβασιμότητα, την επάρκεια, την αυθεντικότητα, τη δραστικότητα, την ασφάλεια και την τιμή. Και όλα αυτά στον τομέα του φαρμάκου, αλλά και στα λοιπά προϊόντα αρμοδιότητάς του, όπως είναι τα ιατροτεχνολογικά, τα συμπληρώματα διατροφής, τα απολυμαντικά κ.λπ. Αποψή μου είναι ότι ο πολυκερματισμός αρμοδιοτήτων στον τομέα του φαρμάκου ουδόλως συνάδει με την αποτελεσματικότητα που οφείλει η Πολιτεία να ασκεί τις αρμοδιότητές της. Θεωρώ, δηλαδή, ότι, εκτός από τις ήδη νομοθετημένες αρμοδιότητες, η αξιολόγηση των τεχνολογιών Υγείας (ΗΤΑ) αλλά και η αποζημίωση οφείλουν να ασκούνται από τον ίδιο φορέα, εν προκειμένου τον Οργανισμό Φαρμάκου. Το ίδιο πρέπει να ισχύσει και για τα ιατροτεχνολογικά. Ο πολυδιάστατος ρόλος του ΕΟΦ και η συνεργασία του με την πανεπιστημιακή κοινότητα, καθώς και με ανάλογους οργανισμούς του εξωτερικού είναι απαραίτητες προϋποθέσεις προκειμένου να ασκεί τα καθήκοντά του άμεσα ενημερωμένος από τις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες τάσεις για τη διαχείριση του φαρμάκου, θέματα που η σημερινή διοίκηση επιδιώκει να υλοποιήσει και να διευρύνει. Επιπλέον, η συνεργασία του ΕΟΦ με την υπόλοιπη Ευρώπη μέσω των διάφορων οργάνων του ΕΜΑ, του CHMP, Working Groups, Experts καθιστά τον Οργανισμό ικανό να πληροφορείται τις τάσεις και το πνεύμα της πολιτικής Υγείας στην Ευρώπη. Μετά την οδυνηρή εμπειρία που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα της κρίσης μπορεί να αποτελέσει παρελθόν, αν όλες οι οικονομικές επιστημονικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες συντείνουν σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο. Ο ΕΟΦ αναζητά τη δική του συμμετοχή και συμβολή στη διαμόρφωση μιας νέας αναπτυξιακής και οικονομικής στρατηγικής. Ως επιστημονική υποδομή έχει σημαντικές δυνατότητες για τη στήριξη και την προώθηση νέων προϊόντων υγείας. Ηδη τις προηγούμενες μέρες διοργανώσαμε μια ημερίδα, η οποία σημείωσε σημαντική επιτυχία, για την αξιοποίηση των ενδημικών αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών ως μοχλού αέναης ανάπτυξης της χώρας. Επιδίωξή μας να ενώσουμε τις δυνάμεις του κράτους, εν προκειμένω ΕΟΦ, υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, Γενική Γραμματεία ΕΣΠΑ, πανεπιστημιακής κοινότητας, εκπροσώπων της πρωτογενούς παραγωγής και της βιομηχανίας φαρμάκων και καλλυντικών. Πλεονεκτήματα Η ανάπτυξη της χώρας μας θα στηριχθεί στα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτουμε. Και αυτά είναι το εκλεκτικό ανθρώπινο και επιστημονικό δυναμικό μας, η πλούσια βιοποικιλότητα, αλλά και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της φαρμακοβιομηχανίας. Πιστεύω πως η αξιοποίηση των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών παρέχει αναπτυξιακές δυνατότητες και επενδυτικές ευκαιρίες. Ηδη ο ΕΟΦ ετοιμάζει μια δεύτερη σημαντική δράση, με στόχο την προσέλκυση ιατρικών συνεδρίων στη χώρα μας, με προφανή οφέλη και στην επιστημονική πρόοδο της χώρας αλλά και στην ανάπτυξή της. Οπως επισημαίνουν έγκυροι οικονομολόγοι, για να επανέλθει η χώρα μας στο επίπεδο ανάπτυξης και ως εκ τούτου στο βιοτικό επίπεδο του 2008, πρέπει ως το 2020 να αυξηθεί το ΑΕΠ κατά 100 δισ. ευρώ. Γι αυτό, χωρίς να ρωτάμε τι θα κάνει η χώρα μας για μας, ας ανασκουμπωθούμε για να κάνουμε εμείς κάτι για αυτήν. Με επενδύσεις και προσέλκυση κεφαλαίων μπορούμε να κάνουμε πράξη την εξωστρέφεια και την καινοτομία. Οι υπηρεσίες του κράτους οφείλουν να ασκούν τις αρμοδιότητές τους σύμφωνα με τους νόμους, με επάρκεια, αποτελεσματικότητα, με εύκολα ελέγξιμο τρόπο, όσον αφορά στην ισότιμη εφαρμογή των δράσεών τους. Ο ΕΟΦ τον τελευταίο καιρό έχει κάνει σημαντικά βήματα στην κατεύθυνση αυτή. Πρέπει να γίνουν πολλά βήματα ακόμα, με πρώτο τη στελέχωσή του με νέο επιστημονικό δυναμικό που θα εξασφαλίσει μεγαλύτερη ταχύτητα στις εγκρίσεις και μεγαλύτερη απόδοση στους ελέγχους. Ομως οφείλω να πω ότι έχουν γίνει άλματα στα ζητήματα της τιμολόγησης και ανατιμολόγησης. Ο ΕΟΦ δεν είναι νομοθέτης. Καλείται να υλοποιήσει δύσκολες και πολύπλοκες Υπουργικές Αποφάσεις. Το πράττει με διαφάνεια, με τη συμμετοχή μεγάλου μέρους του επιστημονικού του προσωπικού, με πλήρη ανά φάρμακο δημοσίευση της τι- ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ Δημητρίου Λιντζέρη Προέδρου ΕΟΦ Ο ΕΟΦ δεν είναι νομοθέτης. Καλείται να υλοποιήσει δύσκολες και πολύπλοκες υπουργικές αποφάσεις μής και αιτιολόγησή της, κατόπιν εξαντλητικού διαλόγου με τους κατόχους αδειών κυκλοφορίας. Κάθε φορά γινόμαστε και καλύτεροι. Με την εφαρμογή του νέου GREDIS, την πλήρη ψηφιοποίηση των διευθύνσεων του οργανισμού, με τον έλεγχο των νομικών βάσεων κ.ά. Και ήδη σας ενημερώνω ότι εντός του Οκτωβρίου θα πάρουν τιμή όλα τα φάρμακα, πρωτότυπα και γενόσημα, που έχουν αιτηθεί προς τούτο στον οργανισμό. Οι εποχές που το κράτος καθόριζε και ήλεγχε τα πάντα πέρασαν ανεπιστρεπτί. Κρατώντας και αναβαθμίζοντας το ρυθμιστικό του ρόλο μπορεί να συνθέσει διαφορετικές επιδιώξεις. Προϋπόθεση για ένα σύγχρονο και βιώσιμο σύστημα Υγείας είναι η συνεργατική κουλτούρα, όπου το κοινωνικό όφελος θα συνυπάρχει με το οικονομικό κέρδος και η κοινωνική προσφορά με την οικονομική απόδοση.

5

6 6 Health ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Υπάρχει δημόσια Υγεία χωρίς φάρμακα; Υπάρχουν τα ατυχήματα και υπάρχουν και τα εγκλήματα εξ αμελείας. Η πρόσκρουση της χώρας στο παγόβουνο της χρεοκοπίας μπορεί να ήταν «ατύχημα». Η κατάρρευση της δημόσιας Υγείας, όμως, που οφείλεται στη σωρευτική αδιαφορία και κακομεταχείριση αυτού του τόσο ευαίσθητου πεδίου για την κοινωνική συνοχή, για την ανάπτυξη και για τον ίδιο τον πολιτισμό της χώρας, δεν είναι «ατύχημα». Πρόκειται για αμέλεια, για αδιαφορία, για κακή πολιτική, η οποία στη θέση της ανάληψης ευθύνης και της χάραξης στρατηγικής έχει τοποθετήσει την ανευθυνότητα, τον κυνισμό και τον επικοινωνιακό σχεδιασμό. Πρόκειται για ένα παιχνίδι εντυπώσεων που παίζεται στις πλάτες των ασφαλισμένων, των λειτουργών και των επαγγελματιών της Υγείας. Ολόκληρος ο κλάδος της Υγείας σε όλη τη χώρα παρουσιάζει μια σειρά από «εστίες κρίσης» που διαχειρίζονται με όλο και μεγαλύτερη δυσκολία σε κάθε νοσοκομείο, σε κάθε ιατρείο και σε κάθε φαρμακείο υπεύθυνοι λειτουργοί της Υγείας. Ο σεβασμός της Πολιτείας απέναντι στην Υγεία και τους λειτουργούς της έχει σχεδόν εκλείψει, ενώ η «τηλεοπτική» μετάθεση ευθυνών εξαντλεί το μεγαλύτερο μέρος της άσκησης πολιτικής, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να χαθεί η ευκαιρία για εκσυγχρονισμό του συστήματος Υγείας, που πολλοί πιστεύαμε ότι θα ερχόταν μέσα από την αντιμετώπιση της κρίσης. Μια ακόμη χαμένη ευκαιρία. Προειδοποιούμε διαρκώς τα τελευταία χρόνια ότι η ασυντόνιστη και ασχεδίαστη «επιδρομή» στην Υγεία, προκειμένου εύκολα να εξοικονομηθούν βραχυπρόθεσμοι πόροι για το θεαθήναι των διαπραγματεύσεων με την τρόικα (και όχι με τρόπο ουσιαστικό και βιώσιμο), πλήττει την υγεία της κοινωνίας - και ιδίως την υγεία των λιγότερο προνομιούχων μελών της. Καταδικάζει τη χώρα να επιστρέψει δεκαετίες πίσω στην κατάταξη με τους κρίσιμους δείκτες δημόσιας Υγείας. Τα ερωτήματα είναι συγκεκριμένα και υποστηρίζονται από αντικειμενικά στοιχεία: Γιατί ο δημόσιος προϋπολογισμός για την Υγεία έχει μειωθεί στο 4,5% του ΑΕΠ, την ίδια ώρα που ακόμα και το Μνημόνιο προβλέπει ότι δεν πρέπει να βρίσκεται σε επίπεδο κάτω του 6%; Είναι δυνατόν να μην ηχεί ο συναγερμός όταν η δημόσια δαπάνη για την Υγεία βρίσκεται 40% κάτω από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ; Πόσο «ευρωπαϊκό» μπορεί να είναι ένα κράτος όταν η κατά κεφαλήν δαπάνη στη δημόσια φαρμακευτική περίθαλψη βρίσκεται στα 180 ευρώ, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι σχεδόν διπλάσιος - στα 300 ευρώ; Γιατί οι συμμετέχοντες στην ελληνική αλυσίδα διανομής φαρμάκων να θεωρείται από το κράτος ότι διατηρούν την ικανότητα να στηρίζουν τη δημόσια Υγεία με αυτή την τόσο χαμηλή κατά κεφαλήν δαπάνη, την ίδια ώρα που έχουν την υποχρέωση να ανταποκρίνονται σε φορολογικές επιβαρύνσεις και έκτακτα μέτρα μεγαλύτερου μεγέθους και έκτασης από εκείνα που επιβαρύνουν τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους; Γιατί ο αιφνιδιασμός της αγοράς με κατά συρροήν rebate και clawback θεωρείται ότι «στηρίζει» τη δημόσια Υγεία; Πώς «προωθούμε» την καινοτομία στο φαρμακευτικό κλάδο, ίσως το σπουδαιότερο κλάδο νέας τεχνολογίας σε διεθνές επίπεδο, όταν επί χρόνια τον τιμωρούμε με «διοικητικά μέτρα», την ώρα που θα έπρεπε να τον αντιμετωπίζουμε ως κεντρικό υπόδειγμα ενίσχυσης στην προσπάθεια για τη μετεξέλιξη του ελληνικού παραγωγικού μοντέλου; Εύλογα ερωτήματα Τα ερωτήματα συνεχίζονται: Μπορεί να θεωρείται βιώσιμο ένα μοντέλο βάσει του οποίου η φαρμακοβιομηχανία, πέραν των χαμηλότερων τιμών της Ευρώπης, καλείται να συμμετέχει κατά 30% στη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη με δεδομένα τα 600 εκατ. ευρώ από τα κατά συρροήν clawback και rebate; Πώς γίνεται να μην ανησυχεί η Πολιτεία όταν τα χρέη προς τις φαρμακευτικές εταιρίες ξεπέρασαν το 1 δισεκατομμύριο ευρώ, όταν αποζημιώνονται από τον ΕΟΠΥΥ 8 μήνες αργότερα από άλλους παρόχους και όταν πάνω από δεκάδες φάρμακα κινδυνεύουν να αποσυρθούν από την αγορά επειδή έλαβαν τον Αύγουστο λανθασμένη τιμή σε σχέση με τη νομοθεσία; Και τελικά: Δεν αντιλαμβανόμαστε ότι από τη στιγμή που γίνεται τέτοιου είδος συζήτηση με τα κεντρικά εταιριών αυτό είναι ζημιογόνο για τη χώρα; Ολα τα παραπάνω ερωτήματα έχουν σαφή και αυτονόητη απάντηση. Και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η πολιτική για την Υγεία δεν λειτουργεί. Οι ελάχιστοι όροι οριακά ασφαλούς λειτουργίας του φαρμακευτικού κλάδου επιτάσσουν ώστε η δημόσια δαπάνη να ανέλθει στα 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ και η νοσοκομειακή δαπάνη στα 700 εκατομμύρια ευρώ. Να τεθεί «οροφή» στο clawback στα 150 εκατομμύρια ευρώ (και στο 2% του ετήσιου στόχου για το 2015) και να προωθηθεί η άμεση αποκατάσταση των λανθασμένων τιμών των φαρμάκων. Με τα σημερινά δεδομένα, η φαρμακευτική πολιτική και γενι- ΑΡΘΡΟ Του Κωνσταντίνου Φρουζή Προέδρου ΣΦΕΕ Θα ήταν λάθος να δούμε το πρόβλημα μόνο ως οικονομικό. Είναι κυρίως ένα πρόβλημα νοοτροπίας, ένα πρόβλημα ηθικό κότερα η πολιτική Υγείας δεν προστατεύει τους πολίτες και δεν εξοπλίζει τους λειτουργούς της Υγείας. Εχει αφεθεί σε μια επικίνδυνη διολίσθηση σε ένα τριτοκοσμικό στάδιο, που το μόνο που καταφέρνει είναι να βάζει χαράτσια σε ασθενείς και επιχειρήσεις. Ομως θα ήταν λάθος να δούμε το πρόβλημα μόνο ως πρόβλημα οικονομικό. Είναι κυρίως ένα πρόβλημα νοοτροπίας, ένα πρόβλημα ηθικό. Δεν λείπουν απλώς οι πόροι και οι ενισχύσεις. Λείπει πάνω απ όλα ο σεβασμός, που είναι γόνιμος και ανεκτίμητος όταν υπάρχει, ενώ προκαλεί κάθε λογής παρενέργειες και δυσλειτουργίες όταν χάνεται. Διότι με συνθήκες αλληλοσεβασμού και υγιούς διαλόγου και συνεργασίας ανάμεσα στον κλάδο και στην Πολιτεία, οι λύσεις μπορούν να βρεθούν, ακόμα και στα πιο δύσκολα προβλήματα. Ας ελπίσουμε ότι την ύστατη ώρα αυτό θα γίνει κατανοητό από την πολιτική ηγεσία. Για να αποφύγουμε τα χειρότερα για την οικονομία και την κοινωνία μας.

7

8 8 Health ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Ελεύθερη επιλογή γιατρού και αμοιβή κατά περίπτωση Οι αποσπασματικές και χωρίς σχεδιασμό διαρθρωτικές αλλαγές που γίνονται στο χώρο της Υγείας έχουν δημιουργήσει ένα ασταθές περιβάλλον μέσα στο οποίο ο γιατρός νιώθει ανασφάλεια και απαξίωση, ενώ εξαθλιώνεται οικονομικά, με τους πολίτες να καλούνται να πληρώσουν την προστασία της υγείας τους από τις λεηλατημένες τσέπες τους. Για τους γιατρούς είναι επιτακτική και άμεση η ανάγκη διαμόρφωσης συνθηκών που θα τους επιτρέπουν να ασκούν το λειτούργημά τους με αξιοπρέπεια, προς όφελος και του ασθενούς και του Δημοσίου. Επιπλέον απαιτείται επειγόντως μέριμνα για τους νέους γιατρούς που μεταναστεύουν κατά χιλιάδες στο εξωτερικό, με τη μετανάστευση να έχει εξελιχθεί σε μάστιγα και πληγή. Θα πρέπει να δοθούν κίνητρα τέτοια που θα τους κρατήσουν στη χώρα τους, η οποία έχει πληρώσει για να τους εκπαιδεύσει. Είναι ακατανόητο να λένε οι ξένοι -πρόσφατες είναι οι δηλώσεις των Γερμανών-ότι οι Ελληνες γιατροί που μετανάστευσαν στη χώρα τους αναβάθμισαν το γερμανικό σύστημα Υγείας κι εμείς να τους διώχνουμε γιατί δεν θέλουμε να τους εξασφαλίσουμε αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης. Επιπλέον, τα απαράδεκτα και αντιεπιστημονικά μέτρα που επεβλήθησαν τον τελευταίο καιρό, όπως για παράδειγμα το πλαφόν στη συνταγογράφηση και το αριθμητικό όριο ανά ειδικότητα στις διαγνωστικές εξετάσεις, δυσχεραίνουν την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος και έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη Δημόσια Υγεία. Ο Ιατρικός Σύλλογος έχει προσφύγει στο Συμβούλιο Επικρατείας και είναι αποφασισμένος να εξαντλήσει όλα τα ένδικα μέσα για να προασπίσει την επαγγελματική αξιοπρέπεια του γιατρού και την προστασία της υγείας του ασθενούς. Είμαστε κάθετα αντίθετοι στην οποιαδήποτε λογιστική αντιμετώπιση που δεν στηρίζεται σε επιστημονικά κριτήρια. Οπως είναι οι κατευθυντήριες οδηγίες συνταγογράφησης που ανακοινώθηκαν, οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με εκείνες που παρέδωσαν οι επιστημονικές ενώσεις. Ο Iατρικός Σύλλογος Αθηνών είναι υπέρ του εξορθολογισμού των δαπανών και του ελέγχου συνταγογράφησης φαρμάκων και εξετάσεων, με κριτήρια όμως αμιγώς επιστημονικά. Επιπλέον, η επιβολή του ληστρικού rebate και clawback οδηγεί στην οικονομική εξαθλίωση τον ιατρικό κόσμο και ουσιαστικά εξαναγκάζει γιατρούς και εργαστήρια να δουλεύουν δωρεάν. Το κράτος, κάτω από την ασφυκτική πίεση της τρόικας, ακολούθησε στο χώρο της Υγείας πολιτικές που είχαν αποκλειστικά λογιστικό χαρακτήρα, αγνοώντας πλήρως την ανθρωπιστική και κοινωνική παράμετρό της. Δραματική πτώση Η ιστορία έδειξε ότι τα ακρωτηριαστικά μέτρα που ελήφθησαν υπερέβησαν τα εσκαμμένα και επέφεραν μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης και δραματική πτώση του επιπέδου ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης των ασθενών. Πρέπει να επισημανθεί ότι οι εκλογές στους Ιατρικούς Συλλόγους (12-13 Οκτωβρίου 2014) είναι οι κρισιμότερες από την εποχή της Μεταπολίτευσης, γιατί διεξάγονται σε μια περίοδο όπου ο χώρος της Δημόσιας Υγείας αλλά και το λειτούργημα των ιατρών κυριολεκτικά βρίσκονται στο κρεβάτι του «Προκρούστη». Σήμερα που αποδομείται ό,τι απέμεινε από το ΕΣΥ και την πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας, οδηγούμεθα σε λειτουργική κατάρρευση των δημόσιων νοσοκομείων, με τις αποδοχές των γιατρών να μειώνονται διαρκώς. Η διαπόμπευση και ο διασυρμός του συνόλου του Ιατρικού Σώματος απαιτούν μια ισχυρή εκπροσώπηση, ώστε να έχει συνέχεια ο ανένδοτος αγώνας μας ενάντια στα σφαγιαστικά μέτρα που ισοπέδωσαν ό,τι απέμεινε στο χώρο της Υγείας. Την τριετία που λήγει, ως πλειοψηφούσα παράταξη Αδέσμευτο Ιατρικό Μέτωπο ΔΗΚΙ-ΙΣΑ στον ΠΙΣ και τον ΙΣΑ, παλέψαμε κάτω από αντίξοες συνθήκες. Εγινε αγώνας δρόμου σε καθημερινή βάση, για να αντιμετωπιστεί μια καταιγίδα σφαγιαστικών μέτρων, ευρισκόμενοι σε συνεχή εγρήγορση, προσπαθώντας πολλάκις, κυριολεκτικά πυροσβεστικά, να σβήσουμε τις αλλεπάλληλες εστίες φωτιάς που άναβαν τα υγειοκτόνα μέτρα που επέβαλε η τρόικα. Με μπαράζ παρεμβάσεων που ξεπερνούν τις στα υπουργεία Υγείας, Οικονομικών, Εργασίας, την παρουσία μας στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής και τις αναρίθμητες προσφυγές στη Δικαιοσύνη κατά υγειοκτόνων νομοθετημάτων, πετύχαμε να διασώσουμε σημαντικά κεκτημένα. ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ Γιωργου Πατούλη Προέδρου Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών Απαιτείται επειγόντως μέριμνα για τους νέους γιατρούς που μεταναστεύουν κατά χιλιάδες στο εξωτερικό Θα συνεχίσουμε την αντίστασή μας ενωμένοι σε δύο μέτωπα: δυναμική διεκδίκηση λύσεων στα επιδεινωθέντα προβλήματά μας, οργάνωση αρραγούς γραμμής άμυνας ενάντια στη συνεχιζόμενη λαίλαπα ενάντια στα κεκτημένα που με αγώνες το Ιατρικό Κίνημα κατοχύρωσε. Θα παραμείνουμε αλληλέγγυοι και συμπαραστάτες στο πλευρό των νέων γιατρών, που οδηγήθηκαν από τα εξοντωτικά μέτρα στην ανεργία και την υποαπασχόληση ωθούμενοι στη μετανάστευση. Θα συνεχιστεί ο αγώνας μας ενάντια στις αποτρόπαιες πολιτικές που οδηγούν στον επαγγελματικό αφανισμό χιλιάδες ελευθεροεπαγγελματίες γιατρούς, θύματα των πειραματισμών του ΕΟΠΥΥ και του ΠΕΔΥ. Κεντρικός στόχος και επιδίωξή μας είναι να ανατρέψουμε τα σχέδια του ΥΥΚΑ και του ευρισκόμενου στην «εντατική» ΕΟΠΥΥ, ώστε να οδηγηθούμε σε ένα νέο φορέα ΠΦΥ με ελεύθερη επιλογή γιατρού από τον ασθενή και αμοιβή κατά πράξη και περίπτωση, καθώς και συμμετοχή όλων των γιατρών που θα τον επιλέξουν.

9

10 10 Health ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Ασπίδα προστασίας για βρέφη και παιδιά ο έγκαιρος εμβολιασμός Ο σχεδιασμός του προγράμματος και ο ρόλος των γονέων Οι εμβολιασμοί ως μέσο προφύλαξης από λοιμώδη νοσήματα είναι από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους ελέγχου νόσων του ανθρώπου. Αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στο πεδίο της Δημόσιας Υγείας και καθοριστικό μέσο για τη βελτίωση της κοινότητας. Ο ρόλος των εμβολίων είναι να διεγείρουν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού ώστε να επιτυγχάνουν την άριστη ανοσοπροστασία από τους λοιμογόνους παράγοντες. Παράλληλα, επιδιώκεται τέτοιος προγραμματισμός ώστε η προστασία να συνδυάζεται με την αποτελεσματικότερη εφαρμογή του προγράμματος. Πρόγραμμα Ο σχεδιασμός του προγράμματος εμβολιασμών αποσκοπεί στην επιτυχή προστασία έναντι συγκεκριμένων λοιμώξεων ήδη πριν από την ηλικία στην οποία τα νήπια κινδυνεύουν να νοσήσουν από αυτές, στην απλοποίηση σχήματός τους, στην ελαχιστοποίηση των επισκέψεων στον παιδίατρο και στη συμμόρφωση των γονιών σε αυτό. Τα χαρακτηριστικά των εμβολίων είναι η ασφάλειά τους, η μακρόχρονη προστασία, η επαγωγή κατάλληλων ουσιών και κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος και η πρακτικότητα στην εφαρμογή τους. Οι γονείς οφείλουν να ενημερώνονται για το Πρόγραμμα Εμβολιασμών και να συνεργάζονται αρμονικά με τον παιδίατρό τους για την τήρηση του εμβολιαστικού σχήματος. Είναι πρωταρχικά δική τους υποχρέωση να προσέχουν την ενημέρωση του βιβλιαρίου υγείας από τον παιδίατρο, να ρωτάνε για τη σωστή πρόληψη και να προγραμματίζουν επόμενους εμβολιασμούς. Ο σωστός εμβολιασμός είναι ασπίδα προστασίας της υγείας των παιδιών τους. Μηχανισμός δράσης εμβολίων Οι γνώσεις μας για τη «στρατηγική» που χρησιμοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα έναντι των λοιμογόνων μικροοργανισμών έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια. Υπάρχει μεγάλη πρόοδος στην κατανόηση των μηχανισμών, που υπόκεινται στην ενεργοποίηση και τη δράση της ανοσιακής απάντησης. Αυτές οι γνώσεις έχουν συμβάλει και συνεχίζουν να συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη νέων και πιο αποτελεσματικών εμβολίων. Προοπτική είναι ο σχεδιασμός των εμβολιασμών ώστε να επιτευχθεί αποτελεσματική και σταθερή ανοσοαπάντηση και ανοσολογική μνήμη. Τα εμβόλια προάγουν συγκεκριμένη ειδική ανοσοαπάντηση, η οποία προστατεύει έναντι συγκεκριμένης λοίμωξης για το μεγαλύτερο δυνατό χρονικό διάστημα. Καμπανάκι κινδύνου για πνευμονιοκοκκική λοίμωξη για όλα τα παιδιά μέχρι 5 ετών Βασικός εμβολιασμός στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών είναι ο αντιπνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός. Ο πνευμονιόκοκκος είναι μικρόβιο που προκαλεί συνηθισμένες λοιμώξεις, όπως πνευμονία, μηνιγγίτιδα και βακτηριαιμία, ιγμορίτιδα και μέση ωτίτιδα, που συνεπάγονται πολυάριθμες επισκέψεις σε γιατρούς και τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Οι ηλικίες που κινδυνεύουν ιδιαιτέρα είναι παιδιά μικρότερα των 2 ετών (ιδιαιτέρα στις ηλικίες μεταξύ 6 και 12 μηνών). Αλλες ευπαθείς ομάδες είναι τα παιδιά μεταξύ 2 και 5 ετών που φοιτούν σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, αλλά και οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με χρόνια νοσήματα ή ανοσολογικές διαταραχές. Στοιχεία από τη χώρα μας έδειξαν ότι κάθε χρόνο νοσηλεύονται με σοβαρή πνευμονιοκοκκική λοίμωξη 100 παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών ανά πληθυσμού. Επιπλέον, σύμφωνα με την πανελλαδική καταγραφή του Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Μηνιγγίτιδας, το 40% των κρουσμάτων πνευμονιοκοκκικής μηνιγγίτιδας σε παιδιά προσχολικής ηλικίας συμβαίνει μέσα στο πρώτο έτος της ζωής. Ο εμβολιασμός πρέπει να ξεκινά από 2 μηνών και να ολοκληρώνεται σωστά Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός πως τα στοιχεία για τα ευεργετικά αποτελέσματα του εμβολιασμού έχουν γίνει αποδεκτά από το υπουργείο Υγείας και όλα τα ασφαλιστικά ταμεία αποζημιώνουν τη δαπάνη κατά 100% των εμβολίων που περιλαμβάνονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών. Βάσει του Προγράμματος Εμβολιασμών, συνιστάται η χορήγηση του συζευγμένου πνευμονιοκοκκικού εμβολίου σε 4 δόσεις για τα παιδιά, αρχικά στο 2ο μήνα, στη συνέχεια στον 4ο και τον 6ο μήνα και μία επαναληπτική δόση μεταξύ 12ου και 15ου μήνα. Συμπεραίνουμε πως για να επιτευχθεί ο στόχος έχει ιδιαίτερη και καθοριστική σημασία οι εμβολιασμοί να αρχίζουν εγκαίρως στη βρεφική και νηπιακή ηλικία, όπως και να συνεχίζονται και να συμπληρώνονται στην παιδική ηλικία. Οσο νωρίτερα και σωστά τόσο καλύτερα για τα παιδιά.

11

12 12 Health ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Ανδρική υπογονιμότητα: Οταν «φταίει» Τα τελευταία χρόνια το ποσοστό των ανδρών που εμφανίζουν δυσκολία στο να τεκνοποιήσουν έχει αυξηθεί. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται. Απεναντίας, στις μέρες μας υπάρχουν πλέον οι τρόποι και οι μέθοδοι που μπορούν να ενισχύσουν τη «δυναμική» του σπέρματος. Τα τελευταία χρόνια, το ποσοστό της υπογονιμότητας στα ζευγάρια έχει αυξηθεί, φτάνοντας σήμερα το 15-20%. Η συμμετοχή των ανδρών στο πρόβλημα αυτό δείχνει συνεχώς να αυξάνεται, με αποτέλεσμα το 40% των περιπτώσεων υπογονιμότητας να οφείλεται σε παθολογία του άνδρα. Το ποσοστό αυτό αντιπροσωπεύει περίπου το 5-10% των ανδρών που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν. Παρά ταύτα, τα προβλήματα γονιμότητας δεν πρέπει να εστιάζονται αποκλειστικά και μόνο στον άνδρα ή στη γυναίκα, αλλά πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η σχετική συμμετοχή και των δύο συζύγων στην υπογονιμότητα. Οι τιμές αναφοράς, όπως καθορίσθηκαν από τον WHΟ (2010) και μετά από δύο τουλάχιστον επαναληπτικές εξετάσεις, έχουν ως εξής: m Ογκος εκσπερματίσματος: >1,5/ ml. m ph: m Συγκέντρωση σπερματοζωαρίων: >15 εκατομμύρια/ml. m Συνολικός αριθμός σπερματοζωαρίων: >39 εκατομμύρια ανά εκσπερμάτισμα. m Κινητικότητα: >32% ζωηρή και μέτρια πρόσθια κίνηση εντός 60 λεπτών από την εκσπερμάτιση. m Ολική κινητικότητα σπερματοζωαρίων >40 % με προωθητική και επιτόπια κινητικότητα εντός 60 λεπτών από την εκσπερμάτιση. m Φυσιολογική μορφολογία: >4% κατά Tygerberg Είναι σημαντικό να τονίσω ότι σπερμοδιαγράμματα ανδρών με τιμές κάτω από τις φυσιολογικές παραμέτρους δεν αποκλείουν πάντοτε την πιθανότητα εγκυμοσύνης μετά από φυσική σύλληψη. Δεν είναι επίσης λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες άνδρες με απόλυτα φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα δεν επιτυγχάνουν φυσική σύλληψη λόγω μειωμένης γονιμοποιητικής ικανότητας του σπέρματος, η οποία όμως γίνεται εμφανής κατά τη διάρκεια μιας προσπάθειας εξωσωματικής. Πού μπορεί να οφείλεται, αλήθεια, η υπογονιμότητα; Η υπογονιμότητα στους άνδρες μπορεί να προέρχεται από πολλούς λόγους, αλλά μπορεί να διακριθεί σε δύο κυρίως ομάδες αποφρακτικής και μη αποφρακτικής αιτιολογίας. Οι μη αποφρακτικής αιτιολογίας σχετίζονται κυρίως με διαταραχές στη δημιουργία των σπερματοζωαρίων όπως: m Γενετικοί παράγοντες. m Ορμονικές διαταραχές. m Κρυψορχία. m Σοβαρός τραυματισμός όρχεων από ατύχημα. m Κιρσοκήλη/βουβωνοκήλη. m Χρόνιες συστηματικές παθήσεις όπως είναι η κυστική ίνωση, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ο σακχαρώδης διαβήτης. m Φλεγμονές του ουρογεννητικού συστήματος από μικροοργανισμούς, όπως είναι ο έρπης γεννητικών οργάνων, τα χλαμύδια, το ουρεόπλασμα κ.ά. m Καρκίνος όρχεων. m Συνεχής αυξημένη θερμοκρασία στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. m Ακτινοθεραπεία/Χημειοθεραπεία. m Εκθεση σε τοξικές ουσίες. m Διάφορες διεγερτικές ουσίεςφάρμακα. m Ελλειψη βιταμινών και ιχνοστοιχείων (σελήνιο, ψευδάργυρος). m Ανοσολογικοί παράγοντες: διαταραχές της γονιμοποιητικής ικανότητας των σπερματοζωαρίων, διαταραχές ωρίμανσης του σπέρματος. Αποφρακτικής αιτιολογίας παρουσιάζονται κυρίως σε αποφράξεις των εκφορητικών οδών του σπέρματος. Πώς γίνεται ο έλεγχος Σπερμοδιάγραμμα: Πραγματοποιείται μετά από αποχή 3-5 ημερών, τουλάχιστον δύο φορές μέσα σε διάστημα 2-3 μηνών. Λήψη λεπτομερούς ιστορικού και κλινική εξέταση: Μικροβιολογικός και βιοχημικός έλεγχος του σπερματικού υγρού εάν υπάρξει η ένδειξη ολιγοσπερμίας (ελαττωμένος αριθμός σπερματοζωαρίων) μετά το σπερμοδιάγραμμα. Εξέταση ούρων: Εφόσον υπάρχει ένδειξη, για την εύρεση μικροβίων ή σπέρματος, σε περίπτωση παλίνδρομης εκσπερμάτισης. Ενδοκρινολογικός έλεγχος: Σε περιπτώσεις ολιγοσπερμίας η αζωοσπερμίας. Κυτταρογενετικός έλεγχος- Ανοσολογικός Ελεγχος: Σε περιπτώσεις σοβαρής ολιγοσπερμίας ή απουσίας σπερματοζωαρίων (αζωοσπερμία), η οποία μπορεί να συνδράμει με την ύπαρξη κάποιας γενετικής ασθένειας και κίνδυνο μεταβίβασης στους απογόνους του. Βιοψία όρχεως: Η κυριότερη ένδειξη για την εξέταση αυτή είναι η απουσία σπερματοζωαρίων (αζωοσπερμία) προκείμενου να καθορισθεί η πιθανή αιτιολογία της (αποφρακτική ή μη αποφρακτική). Κατά την αξιολόγηση της γονιμότητας ενός άνδρα, εκτός από το σπερμοδιάγραμμα, έχει μεγάλη σημασία και το ιατρικό ιστορικό του. Καρυότυπος περιφερικού αίματος Πρόκειται για μία αιματολογική ανάλυση η οποία επιτρέπει τον ποσοτικό προσδιορισμό των χρωμοσωμάτων (46, ΧΥ στο αρσενικό και 46, ΧΧ στο θηλυκό). Αν αυτός ο αριθμός δεν είναι φυσιολογικός ή αν υπάρχουν δομικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες, το σπέρμα είναι φορέας παθολογικού γενετικού υλικού. Σε αυτές τις περιπτώσεις, προκύπτουν έμβρυα με γενετικές ανωμαλίες που δεν οδηγούν σε πετυχημένη εγκυμοσύνη, με αποτέλεσμα την υπογονιμότητα ή πολλαπλές αποβολές. Συνεπώς, σε ορισμένες περιπτώσεις συνιστάται η ανάλυση του καρυότυπου πριν το ζευγάρι υποβληθεί σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως εξωσωματική γονιμοποίηση. Σε περίπτωση ανώμαλου καρυότυπου, υπάρχουν δύο επιλογές: η γενετική ανάλυση των εμβρύων πριν ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ Μιχάλη Κλ. Φραγκουλίδη MSc. DFFP. BSCCP, Μαιευτήρα, χειρουργούγυναικολόγου Αναπαραγωγής Οταν το ποσοστό των σπερματοζωαρίων με κατακερματισμένο DNA υπερβαίνει το 25%, η αναπαραγωγική πρόγνωση μπορεί να επιδεινωθεί χωρίς θεραπεία από την εμβρυομεταφορά (προεμφυτευτική γενετική διάγνωση) ή η χρήση σπέρματος από δότη. Κατακερματισμός του DNA Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν κατακερματισμό του DNA των σπερματοζωαρίων: Εσωτερικοί παράγοντες (πρωτογενής κατακερματισμός). Ο κατακερματισμός είναι το αποτέλεσμα ανώμαλης ωρίμασης των σπερματοζωαρίων στην επιδιδυμίδα ή ανωμαλίες οι οποίες δεν αποβάλλονται μέσω των μηχανισμών ελέγχου εντός των όρχεων. Στους άνδρες ηλικίας άνω των 45, το σπέρμα μπορεί να έχει αυξημένη συχνότητα κατακερματισμού του DNA. Εξωτερικοί παράγοντες (δευτερογενής κατακερματισμός). Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ζημιά είναι μόνιμη, όπως μετά από ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία. Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί να είναι παροδική, όπως μπορεί να συμβεί στην περίπτωση κιρσοκήλης, στην έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες (επάγγελμα, υψηλός πυρετός), φλεγμονές ή λοιμώξεις των όρχεων (ορχίτιδα). Οταν το ποσοστό των σπερματοζωαρίων με κατακερματισμένο DNA υπερβαίνει το 25%, η αναπαραγωγική πρόγνωση μπορεί να επιδεινωθεί χωρίς θεραπεία. Ελεγχος κατακερματισμού DNA σπέρματος συνιστάται όταν: m Επανειλημμένη αποτυχία τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγικής. m Αποτυχία σχηματισμού βλαστοκύστεων. m Επ λές m Με τερ < 1 σιο m Κιρ m Ουρ m Ανδ m Εκθ λές Διάφο σιμες κατακ m Κατ του πυ της κι m Φα ξειδωτ κερμα κυττα που π σχετίζ πεία μ είναι α ποσοσ m Λή μέσω ται πρ διδυμ ματισμ m Eν χυση σπερμ επιλογ τις μικ κερμα μικροσ m Λόγ απουσ λος σε άνδρα ξειδωτ νένζυμ 2-3 μή

13 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 Health 13 το σπέρµα Τέλεια ακοή µε αναλαµβανόµενες αποβο-. γάλου βαθµού ολιγο-αζωοατο-σπερµία (π.χ. < 5 εκ/κε, 0 % κινητικότητα, < 1% φυλογικές µορφές). σoκήλη. ογεννητικές λοιµώξεις. ρες άνω των 45 ετών>/li> εση σε τοξίνες ή πολύ υψηθερµοκρασίες. ρες επιλογές είναι διαθέγια την αντιµετώπιση του ερµατισµού: αστολή της αιτίας (θεραπεία ρετού, χειρουργική επέµβαση ρσοκήλης κ.λπ.). ρµακευτική αγωγή µε αντιοικούς παράγοντες: Ο κατατισµός παράγεται από µια ρική διαδικασία οξείδωσης ροκαλείται από ουσίες που ονται µε φλεγµονές. Η θεραε αντιοξειδωτικά ενδέχεται να ποτελεσµατική σε ένα υψηλό τό των περιπτώσεων. ψη σπέρµατος από τον όρχι βιοψίας: Tο σπέρµα συλλέγειν περάσει από τη ζώνη (επιίδα) όπου γίνεται ο κατακερός του DNA. δοκυτταροπλασµατική έγ- µορφολογικά επιλεγµένων ατοζωαρίων: επιτρέπει την ή του σπερµατοζωαρίου µε ρότερες πιθανότητες κατατισµού, µε τη χρήση ισχυρού κοπίου. ω της απλής θεραπείας, της ίας παρενεργειών και το όφεάλλες πτυχές της ζωής του, προτείνεται αγωγή αντιοικών (βιταµίνες C και Ε, συο Q10, καρνιτίνη κ.λπ.) για νες πριν από την προσπάθεια υποβοηθούµενης αναπαραγωγής, ιδιαίτερα σε άνδρες υψηλού κινδύνου για κατακερµατισµό DNA. Ανωµαλίες στη διαδικασία της µείωσης Μερικές φορές, γενετικά λάθη µπορεί να συµβούν κατά τη διαδικασία της µείωσης. Στις γυναίκες, τα λάθη αυτά είναι η αιτία του αυξηµένου κινδύνου αποβολής σε προχωρηµένη ηλικία ή γενετικών ανωµαλιών όπως το σύνδροµο Down. Ανωµαλίες επίσης µπορεί να συµβούν στους άνδρες κατά τη διάρκεια της µειωτικής διαδικασίας. Γενικά, σχετίζονται µε ένα παθολογικό σπερµοδιάγραµµα (ειδικά στην περίπτωση της ολιγο-ζωοσπερµίας), αν και µερικές φορές αυτοί οι ασθενείς έχουν φυσιολογικό σπερµοδιάγραµµα. Σεξουαλική δυσλειτουργία Το συχνότερο πρόβληµα στον άνδρα είναι η στυτική δυσλειτουργία, αν και προβλήµατα όπως η µειωµένη λίµπιντο συχνά µπορεί να επηρεάσει το ζευγάρι. Ενας ελάχιστος αριθµός επαφών είναι απαραίτητος κατά τις γόνιµες ηµέρες της γυναίκας για να επιτευχθεί εγκυµοσύνη. Κάθε παράγοντας που µειώνει τη συχνότητα ή παρεµποδίζει αυτές τις επαφές µειώνει τη γονιµότητα του ζευγαριού. Κιρσοκήλη Κιρσοκήλη είναι η παρουσία διευρυµένων φλεβών (κιρσών) στο σπερµατικό τόνο. Η ανδρική υπογονιµότητα οφείλεται µέχρι και σε 40% των περιπτώσεων σε κιρσοκήλη. Η κισροκήλη ενδέχεται να συνδέεται µε πόνο ή αίσθηµα βάρους στους όρχεις, αν και συχνά µπορεί να είναι ασυµπτωµατική. Σε ασυ- µπτωµατικές περιπτώσεις ή σε περιπτώσεις µε χαµηλό βαθµό συ- µπτωµάτων ή κλινικών ευρηµάτων κατά την ψηλάφηση, είναι αµφιλεγόµενο το εάν η χειρουργική θεραπεία βελτιώνει τη γονιµότητα. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει µεγάλα βήµατα για την αντιµετώπιση της ανδρικής υπογονι- µότητας: Φαρµακευτική αγωγή και λήψη βιταµινούχων σκευασµάτων. Ορµονική αγωγή µε σκοπό τη διέγερση σπερµατογένεσης. Χειρουργική αντιµετώπιση µε σκοπό την αποκατάσταση του προβλήµατος ή την προσπάθεια λήψης σπερµατοζωαρίων από τον ορχικό ιστό µε τις µεθόδους TESA, PESA, TESE µε σκοπό να χρησιµοποιηθούν αργότερα µε τη µέθοδο της µικρογονιµοποίησης των ωαρίων και εξωσωµατικής γονιµοποίησης. αθέατα ακουστικά Οι άνθρωποι µε δυσκολία στην ακοή πιστεύουν συνήθως ότι τα ακουστικά βαρηκοΐας είναι µεγάλα και απευθύνονται σε υπερήλικες. Εχουν παράλληλα την αίσθηση ότι δεν προσφέρουν τελικά σηµαντικό όφελος στους χρήστες τους. Ολοι τους έχουν µάλιστα να διηγηθούν την ιστορία ενός παππού ή µίας γιαγιάς που φορούσε ένα µεγάλο ακουστικό πίσω από το αφτί το οποίο όλη την ώρα σφύριζε! Αυτό που δεν ξέρουν είναι ότι η σηµερινή πραγµατικότητα των ακουστικών βαρηκοΐας είναι πέρα για πέρα διαφορετική Τα σύγχρονα ακουστικά βαρηκοΐας δεν είναι µόνο ψηφιακά και πολυκαναλικά αλλά κατασκευάζονται µε σύγχρονους 4πύρηνους επεξεργαστές (όπως οι πλέον προηγµένες ηλεκτρονικές συσκευές), προσφέροντας σηµαντικά οφέλη στους χρήστες. Και πρώτα απ όλα είναι διακριτικά και σχεδόν αόρατα καθώς στις µέρες µας τα ακουστικά βαρηκοΐας διατίθενται σε µία µεγάλη ποικιλία µεγεθών και χρωµάτων προσφέροντας πραγµατικά αθέατη εφαρ- µογή. Μάλιστα είναι τόσο µικρά που κανείς δεν τα βλέπει όταν φοριούνται ενώ ταυτόχρονα η ψηφιακή τεχνολογία έχει βοηθήσει έτσι ώστε να είναι παράλληλα και πανίσχυρα. Το αποτέλεσµα είναι σήµερα 9 στους 10 ανθρώπους µε δυσκολία ακοής να µπορούν να βοηθηθούν µε αθέατη λύση. Η δεύτερη σηµαντική παράµετρος που ξεχωρίζει τα σύγχρονα ακουστικά βαρηκοΐας είναι η άνεση στην επικοινωνία ακόµα και µέσα σε θόρυβο. Αυτό συµβαίνει επειδή τα σύγχρονα ακουστικά έχουν συστήµατα διαχείρισης ήχου που προσφέρουν ήχο κρυστάλλινο ακόµα και σε περιβάλλον µε θόρυβο. Σύγχρονοι επεξεργαστές διαχωρίζουν τις οµιλίες από το θόρυβο, ενισχύοντας τις οµιλίες για ξεκούραστη και ξεκάθαρη ακοή σε όλες τις συνθήκες ακρόασης Επίσης, τα σύγχρονα ακουστικά είναι ανθεκτικά στο χρόνο µε την εφαρ- µογή της νανο-τεχνολογίας που βοήθησε έτσι ώστε να γίνουν ανθεκτικά στο νερό, στην υγρασία, στον ιδρώτα και τη σκόνη επιτρέποντας στους χρήστες τους να απολαµβάνουν καθηµερινά όλες τις αγαπηµένες τους δραστηριότητες χωρίς περιορισµούς. Τέλος, έχουν εξατοµικευµένη εφαρµογή µε ρυθµίσεις όχι µόνο βάσει των προσωπικών αναγκών και µετρήσεων, αλλά και βάσει των προσωπικών προτιµήσεων. Η δοκιµή των ακουστικών είναι µία σηµαντική διαδικασία καθώς ο βαρήκοος µπορεί άµεσα να αντιληφθεί τα οφέλη που µπορεί να του προσφέρουν τα ακουστικά. Στην Akoustica Medica προσφέρουν τη δυνατότητα να δοκιµάσουν οι βαρήκοοι τα σύγχρονα ακουστικά στο σπίτι τους, στο χώρο που καθηµερινά αντιµετωπίζουν τις σηµαντικότερες προκλήσεις από την ακοή τους. Η Akoustica Medica, µε την εµπειρία 110 ετών του οµίλου William Demant Foundation, του παλιότερου ιδρύµατος στον κόσµο που δραστηριοποιείται στο χώρο της δυσκολίας ακοής, έχει τους πλέον εκπαιδευµένους και κατηρτισµένους ειδικούς ακοοπροθετιστές στην Ελλάδα, προσφέροντας ολοκληρωµένες και σύγχρονες λύσεις. έσµευση της εταιρίας είναι η πετυχηµένη επιλογή και η εφαρµογή ακουστικών που επιτυγχάνονται µέσα από τη λήψη ενός λεπτοµερούς ιστορικού για τη δηµιουργία του προσωπικού και εξατοµικευµένου προφίλ του κάθε ανθρώπου. Στη διαδικασία αυτή σηµαντικό ρόλο διαδραµατίζει και η ενεργή συµµετοχή του ανθρώπου που ζει µε το βαρήκοο καθώς η δυσκολία στην επικοινωνία επηρεάζει εξίσου το βαρήκοο όσο και την οικογένειά του. Επιπλέον µε τα ειδικά προγράµµατα παροχών βρίσκουν λύσεις που ταιριάζουν σε όλες τις οικονοµικές δυνατότητες: Προγράµµατα οικονοµικής βοήθειας όπως απόσυρση παλαιών ακουστικών ή επιδότησης ταµείου σε όσους δεν δικαιούνται από το ταµείο τους ή δεν έχουν ασφάλιση. Προγράµµατα επιδότησης ολοκληρωµένης λύσης για την εφαρµογή δύο ακουστικών στις περιπτώσεις που η δυσκολία είναι και στα δύο αφτιά. Προγράµµατα παρακολούθησης των ακουστικών, ενηµέρωσης σε νέες τεχνολογίες και δοκιµής σύγχρονων ακουστικών µέσα από δωρεάν κατ οίκον επισκέψεις. Επικοινωνία καθηµερινά στο τηλεφωνικό κέντρο (γραµµή χωρίς χρέωση) ή στο όπου µπορούν οι ενδιαφερόµενοι να καλούν για πληροφορίες ή να προγραµµατίσουν το δωρεάν έλεγχο και δοκιµή σύγχρονων ακουστικών. Κεντρικό Ακοολογικό Κέντρο, Πλ. Οµονοίας 12, 2ος όροφος, Αθήνα, τηλ

14 14 Health ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Ενας στους 10 ηλικιωμένους εμφανίζει κολπική μαρμαρυγή Η κολπική μαρμαρυγή (Κ.Μ.) είναι ένας ακανόνιστος καρδιακός ρυθμός (αρρυθμία), στον οποίο υπάρχει απώλεια του ελέγχου της καρδιακής συχνότητας από το φυσιολογικό της ρυθμιστή, που ονομάζεται φλεβόκομβος. Είναι μία από τις συχνότερες αρρυθμίες και αυξάνεται με την πρόοδο της ηλικίας, σε σημείο που υπολογίζεται ότι 8-10% των ηλικιωμένων πάνω από 80 ετών πάσχει από αυτήν. Μπορεί να εμφανίζεται σε επεισόδια, που έχουν άλλοτε άλλη διάρκεια και αποκαθίστανται μόνα τους (παροξυσμική), να αποκαθίστανται έπειτα από ιατρική παρέμβαση ή να είναι μόνιμη. Μερικοί από τους πάσχοντες δεν αντιλαμβάνονται καθόλου την αρρυθμία. Αλλοι έχουν αίσθημα ανωμαλίας του καρδιακού παλμού και άλλοι μπορεί να αισθάνονται αδυναμία, εύκολη κόπωση, ζάλη ή ακόμα και λιποθυμική τάση, δύσπνοια ή πόνο στο στήθος, ιδιαίτερα αν συνυπάρχουν και άλλες καρδιακές παθήσεις. Η διάγνωση τίθεται εύκολα με το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ). Σε περίπτωση παροξυσμικής Κ.Μ. το ΗΚΓ μπορεί να είναι φυσιολογικό αν γίνει εκτός του παροξυσμού και να απαιτηθεί η 24ωρη (ή και 48ωρη) συνεχής καταγραφή με μια συσκευή που λέγεται Holter ρυθμού. Στα αίτια της Κ.Μ. περιλαμβάνεται μια πληθώρα καρδιακών παθήσεων, όπως είναι οι βαλβιδοπάθειες, η στεφανιαία νόσος, οι μυοκαρδιοπάθειες, αλλά και εξωκαρδιακές παθήσεις, όπως οι πνευμονοπάθειες και ο υπερθυρεοειδισμός. Ευθύνονται επίσης καταστάσεις όπως η υπέρταση, οι διαταραχές των ηλεκτρολυτών, η αναιμία, ο πυρετός κ.λπ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, παρά τον ενδελεχή έλεγχο, δεν ανευρίσκεται υποκείμενο αίτιο. Παρόλο που δεν είναι από τις βαρύτερες αρρυθμίες, μπορεί να οδηγήσει σε σχηματισμό θρόμβων μέσα στην καρδιά με επακόλουθο ενδεχόμενο εμβολισμό σε διάφορα όργανα με σημαντικότερο τον εγκέφαλο, σε καρδιακή ανεπάρκεια και άλλες καρδιακές επιπλοκές. Η ιατρική παρέμβαση αποσκοπεί, κατ αρχάς, στην αιτιολογική διερεύνηση και στη συνέχεια πρέπει να απαντήσει στα εξής ερωτήματα: 1. Αν θα επιχειρηθεί η αποκατάσταση του φυσιολογικού (φλεβοκομβικού) καρδιακού ρυθμού με ηλεκτρικό ρεύμα ή φάρμακα ή θα παραμείνει η αρρυθμία ρυθμίζοντας μόνο τον αριθμό των σφύξεων (rate control). 2. Πόσος είναι ο κίνδυνος σχηματισμού θρόμβων από την αρρυθμία και αν θα πρέπει ο ασθενής να λάβει αντιπηκτική αγωγή. Στην απόφαση για αποκατάσταση ή μη του φλεβοκομβικού ρυθμού λαμβάνονται υπ όψιν παράγοντες όπως οι διαστάσεις των καρδιακών κοιλοτήτων, η ύπαρξη υποκείμενης καρδιακής νόσου, ο αριθμός και η διάρκεια των επεισοδίων που έχουν προηγηθεί και άλλοι παράγοντες. Σε περίπτωση που επιτευχθεί η επαναφορά του φλεβοκομβικού ρυθμού μπορεί να χορηγηθεί αγωγή για πρόληψη της υποτροπής με φάρμακα όπως η αμιωδαρόνη, η σοταλόλη, η προπαφαινόνη και η φλεκαϊνίδη. Αν ο ασθενής παραμείνει σε μόνιμη Κ.Μ., μπορεί να χρειάζεται αγωγή με φάρμακα που ελαττώνουν τον αριθμό των σφύξεων όπως είναι οι β-αναστολείς (μετοπρολόλη, ατενολόλη, βισοπρολόλη κ.λπ.), η διλτιαζέμη, η βεραπαμίλη ή η δακτυλίτιδα. Σε Κ.Μ., η έλλειψη της οργανωμένης συστολής των κόλπων μπορεί να οδηγήσει σε αργή ροή του αίματος μέσα σ αυτούς, με επακόλουθο τον πιθανό σχηματισμό θρόμβου (πήγμα αίματος). Αν ο θρόμβος ακολουθήσει την κυκλοφορία του αίματος, μπορεί να εκτοξευθεί σε απομακρυσμένες αρτηρίες και να προκαλέσει απόφραξή τους. Αυτή μπορεί να προκαλέσει σημαντικό πρόβλημα αιμάτωσης στο αντίστοιχο όργανο. Εμβολή στον εγκέφαλο μπορεί να οδηγήσει σε ένα ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Για το λόγο αυτό πρέπει να σταθμιστεί για κάθε ασθενή ο κίνδυνος σχηματισμού θρόμβου, ώστε να δοθεί ή όχι αντιπηκτική αγωγή. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται πίνακες υπολογισμού κινδύνου όπως το CHADS2 score ή το CHA2DS2-VASc score που λαμβάνουν υπ όψιν παράγοντες όπως την ηλικία, τη συνύπαρξη καρδιακής ανεπάρκειας, υπέρτασης, σακχαρώδους διαβήτη και το ιστορικό εμβολικού επεισοδίου όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο. Αν προκύπτει υψηλός κίνδυνος, τότε μπορεί να απαιτηθεί η χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η θεραπευτική φαρέτρα στον τομέα ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΝικόλαοΥ Σμυρνιούδη Καρδιολόγου, διευθυντή ΕΣΥ αυτό περιείχε μόνο τα κουμαρινικά (ασενοκουμαρόλη και βαρφαρίνη). Τα φάρμακα αυτά προσέφεραν επί πολλές δεκαετίες σημαντική βοήθεια στους ασθενείς, παρ όλες τις δυσκολίες λόγω των στενών θεραπευτικών τους ορίων, που απαιτούσε συχνή μέτρηση της πηκτικότητας με εξέταση αίματος, και των συχνών αλληλεπιδράσεών τους με φάρμακα, αλλά ακόμα και με τροφές. Τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί στις επιλογές μας νέα από του στόματος λαμβανόμενα αντιπηκτικά (dabigatran, apixaban, rivaroxaban) με τουλάχιστον ισάξια αποτελέσματα και καλύτερο προφίλ ασφάλειας, τα οποία μπαίνουν όλο και περισσότερο στην καθημερινή πρακτική. Τα τελευταία χρόνια έχουν μπει δυναμικά στη θεραπεία της Κ.Μ. επεμβατικές θεραπείες, οι οποίες έχουν στόχο την ηλεκτρική καυτηρίαση παθολογικών εστιών μέσα στην καρδιά ablation. Σε σωστά επιλεγμένα περιστατικά τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά και οι προοπτικές της μεθόδου ελπιδοφόρες. Στα αίτια της Κ.Μ. περιλαμβάνονται μια πληθώρα καρδιακών παθήσεων, όπως είναι οι βαλβιδοπάθειες, η στεφανιαία νόσος, οι μυοκαρδιοπάθειες, αλλά και εξωκαρδιακές παθήσεις, όπως οι πνευμονοπάθειες και ο υπερθυρεοειδισμός

15

16 16 Health ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Ο καρκίνος του μαστού δεν πρέπει να τρομάζει Ο καρκίνος του μαστού είναι η νόσος που φοβίζει περισσότερο από κάθε άλλη τις γυναίκες. Η αυξημένη συχνότητα εμφάνισής του, περίπου νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο μόνο στη χώρα μας (αριθμός που αντιπροσωπεύει το 30% των καρκίνων που εμφανίζονται στις γυναίκες), οι προσωπικές εμπειρίες ή αφηγήσεις για προβλήματα ή ταλαιπωρία των ασθενών, και ιδιαίτερα από τις επιδράσεις των θεραπειών στην εικόνα του σώματος, αποτελούν κύριους παράγοντες που δημιουργούν αυτό το φόβο. Η πρόοδος που έχει σημειωθεί τα τελευταία 50 χρόνια στην κατανόηση της βιολογικής συμπεριφοράς αυτού του καρκίνου έχει βελτιώσει εντυπωσιακά τις δυνατότητες αντιμετώπισής του με παράλληλη διατήρηση της καλής ποιότητας ζωής των ασθενών. Η συνεχής βελτίωση της επιβίωσης όσων ασθενήσουν είναι τέτοια που υπολογίζεται πως αν διατηρηθεί με αυτόν το ρυθμό, τότε το 2030 η 10ετής επιβίωση (ένα όριο ενδεικτικό και μετρήσιμο) θα αφορά στο 100% των ασθενών. Η πρόληψη έχει βελτιωθεί σημαντικά. Ο εντοπισμός και η δυνατότητα εξέτασης των βλαβών (μεταλλάξεων) που συμβαίνουν στα BRCA1 και BRCA2 γονίδια, που πιο συχνά σχετίζονται με την εμφάνιση του κληρονομικού καρκίνου μαστού και ωοθηκών, έδωσαν τη δυνατότητα να αποτραπεί η εμφάνιση της νόσου είτε με φαρμακευτική αγωγή (ταμοξιφένη) είτε πιο ριζικά, με την αμφοτερόπλευρη προληπτική μαστεκτομή και τη σαλπιγγο-ωοθηκεκτομή (κάτι που εφαρμόστηκε και στην Αντζελίνα Τζολί). Επιπλέον η αναγνώριση του ρόλου του οικογενειακού ιστορικού, σε συνδυασμό με την εφαρμογή στατιστικών μοντέλων, που συνυπολογίζοντας και άλλους παράγοντες κινδύνου αναδεικνύουν ποσοτικά την πιθανότητα να νοσήσει μία γυναίκα, παρέχει τη δυνατότητα να γίνεται πιο στοχευμένος και εντατικότερος ο προληπτικός έλεγχος στις γυναίκες που τον έχουν ανάγκη (δηλ. αυτές που κατατάσσονται στην ομάδα υψηλού κινδύνου). Η προληπτική εξέταση με μαστογραφία συνεχίζει να προσφέρει σημαντικά στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου, παρόλο που υπάρχουν τα τελευταία χρόνια μελέτες που αμφισβητούν την αποτελεσματικότητά της. Αυτές, όμως, οι μελέτες έχουν μεθοδολογικά προβλήματα και δεν έχουν τύχει γενικότερης αποδοχής. Εκείνο που έχει εδραιωθεί από την εμπειρία και τις σχετικές έρευνες είναι ότι στις νεαρής ηλικίας γυναίκες (40-50 ετών) η προληπτική μαστογραφία μπορεί να οδηγήσει, εξαιτίας συγκεχυμένων ευρημάτων, σε ψυχική και σωματική ταλαιπωρία εξαιτίας των πρόσθετων εξετάσεων και βιοψιών που θα απαιτηθούν για τη διευκρίνισή τους και τα οποία τελικά σε μεγάλο ποσοστό θα αποδειχθούν πως δεν αντιπροσωπεύουν κάτι το σοβαρό. Αυτό το μειονέκτημα του μαστογραφικού ελέγχου πρέπει να είναι γνωστό στις νεαρής ηλικίας γυναίκες. Επεμβάσεις Η αντιμετώπιση της νόσου έγινε τα τελευταία χρόνια πολύ λιγότερο τραυματική και συνοδεύεται από ελάχιστη ταλαιπωρία. Οι επεμβάσεις διατήρησης του στήθους, που συνδυάζονται με ακτινοθεραπεία, έχουν το ίδιο καλά αποτελέσματα με εκείνα της μαστεκτομής σε όγκους που δεν είναι πολύ μεγάλοι. Η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα, μια μικρής έκτασης επέμβαση στη μασχάλη, αντικατέστησε σε μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων τον πλήρη λεμφαδενικό καθαρισμό, που προκαλούσε σε μεγάλο αριθμό χειρουργημένων το εξαιρετικά δυσάρεστο λεμφοίδημα (πρήξιμο) του άνω άκρου. Η χημειοθεραπεία έχει πλέον προσαρμοστεί σε μεγάλο βαθμό στις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης (γιατί ο καρκίνος του μαστού έχει πολλά πρόσωπα), ενώ η στοχευμένη θεραπεία, δηλαδή εκείνη που αφορά συγκεκριμένους τύπους καρκινικών κυττάρων βελτίωσε ακόμα περισσότερο τα αποτελέσματα. Επιπρόσθετα, νέα υποστηρικτικά φάρμακα έχουν εξαλείψει σχεδόν τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας. Αν δεν υπήρχε η συχνά παρατηρούμενη προσωρινή απόπτωση των μαλλιών, η γυναίκα δεν θα καταλάβαινε ότι υπόκειται σε χημειοθεραπεία. Η ορμονική θεραπεία αποτελεί ένα ισχυρό όπλο για τους καρκίνους που είναι ορμονοθετικοί, χωρίς να συνοδεύεται από σημαντικές παρενέργειες στην πολύ μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών. Πολύ δε πρόσφατα φάνηκε πως η χορήγησή της για περισσότερα χρόνια (αντί 5 που ήταν ως σήμερα) έχει καλύτερα αποτελέσματα. Οι τεχνικές και τα μηχανήματα της ακτινοθεραπείας συνεχώς βελτιώνονται, γι αυτό έχουν μειωθεί σημαντικά οι επιπλοκές και οι βλάβες στους υγιείς ιστούς. Η συντόμευση του χρόνου ακτινοθεραπείας, που δοκιμάζεται τα τελευταία χρόνια, φαίνεται να είναι ασφαλής και ως εκ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΕυάγγελοΥ ΦιλόπουλοΥ Δ/ντή Κλινικής Μαστού, ΓΑΟΝΑ «Ο Αγιος Σάββας», Α αντιπροέδρου Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας Η χημειοθεραπεία έχει πλέον προσαρμοστεί σε μεγάλο βαθμό στις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης γιατί ο καρκίνος του μαστού έχει πολλά πρόσωπα τούτου να εξυπηρετεί ταχύτερα τους ασθενείς και συμβάλει στην επίλυση του προβλήματος των μεγάλων χρόνων αναμονής για ακτινοθεραπεία (που είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες χώρες και όχι μόνο η Ελλάδα). Παρά τη μεγάλη δημοσιότητα που έχει δοθεί, λίγα από τα εμβόλια που έχουν χρησιμοποιηθεί έχουν δώσει κάποια ενθαρρυντικά αποτελέσματα, αλλά υπάρχει αισιοδοξία ότι και αυτά θα αποτελέσουν στο μέλλον ένα πρόσθετο όπλο στη μάχη κατά του καρκίνου του μαστού. Τέλος, μία λιγότερο γνωστή κατηγορία ασθενών, αυτές που εμφανίζουν μεταστάσεις, έχει ευεργετηθεί σε μεγάλο βαθμό από την εμφάνιση ισχυρότερων και αποτελεσματικότερων φαρμάκων που δίνουν τη δυνατότητα μεγαλύτερης επιβίωσης με καλύτερη ποιότητα. Σε τελική ανάλυση ο καρκίνος του μαστού δεν πρέπει να τρομάζει πλέον τις γυναίκες. Είναι, όντως, μια συχνή πάθηση, αλλά έχει πάψει να απειλεί τη ζωή και την ποιότητά της. Υπολογίζεται ότι το 67% των γυναικών με καρκίνο του μαστού δεν πρόκειται να πεθάνει από τη νόσο. Ο αριθμός των γυναικών που έχουν εμφανίσει τη νόσο και ζουν δίπλα μας για πάρα πολλά χρόνια είναι πολύ μεγάλος. Είναι στο χέρι όλων μας να άρουμε τις προκαταλήψεις, να βοηθήσουμε την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση και να στηρίξουμε όσους ασθενήσουν.

17

18 18 Health ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Αναγεννητική Ιατρική και σακχαρώδης διαβήτης Σχεδόν με την έναρξη του 2014 ιδρύθηκε το Ερευνητικό Κέντρο «Center for the Advancement of Science in Space (CASIS)» με το πρωτοποριακό πρόγραμμα που έχει ως τελικό σκοπό την αντιμετώπιση με βλαστοκύτταρα ασθενών που έχουν εμφανίσει Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ). Τα βλαστοκύτταρα είναι τα αρχέγονα κύτταρα που υπάρχουν στο μυελό των οστών και ανάλογα με τις απαιτήσεις ωριμάζουν και διαφοροποιούνται μέσω ενός καλά σχεδιασμένου από τη θεϊκή σοφία προγραμματισμού σε όλες τις μορφές των κυττάρων, όπως για παράδειγμα προς αιματικά, οστικά ή μυϊκά κύτταρα. Ετσι λοιπόν τα βλαστοκύτταρα μπορεί να καλλιεργηθούν και να δώσουν γένεση σε νευρώνες ή μικροαγγεία για να αντικαταστήσουν εκείνα που έχουν καταστραφεί κατά το επεισόδιο και ο ασθενής να ανανήψει πλήρως έχοντας πάλι σε ετοιμότητα τις ανώτερες λειτουργίες καθώς και όλη την αισθητικότητα και την κινητικότητά του. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι ταχύτητες αυτής της διαδικασίας είναι πάρα πολύ αργές, που καθιστούν αυτές τις προκλητικές προοπτικές ανεφάρμοστες στην καθημερινή ιατρική πρακτική. Επειδή όμως εκτιμάται ότι ο αντίστοιχος απαιτούμενος χρόνος σε περιβάλλον μηδενικής βαρύτητας στο διάστημα είναι κατά πολύ μικρότερος, μια επιστημονική ομάδα από τη Mayo Clinic έχει ήδη ξεκινήσει μελέτες στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη. Τα ΑΕΕ εμφανίζονται σε τετραπλάσια συχνότητα στο διαβητικό πληθυσμό και αποτελούν μία από τις κυρίαρχες επιπλοκές του συνδρόμου που οδηγεί σε αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα ενώ επιδεινώνει δραματικά την ποιότητα ζωής. Η κυρίαρχη αιτία εμφάνισης του διαβήτη εντοπίζεται στη μερική στον τύπο 2 και την πλήρη στον τύπο 1 αδυναμία παραγωγής ινσουλίνης από τα ινσουλινοπαραγωγά β κύτταρα του παγκρέατος. Τα αρχέγονα βλαστοκύτταρα μπορεί να οδηγηθούν στη μεταμόρφωσή τους σε β κύτταρα, με αποτέλεσμα τη ριζική εξάλειψη του προβλήματος χωρίς την ανάγκη των «παραδοσιακών» μεταμοσχεύσεων με την τόσο επιβαρυντική για τον οργανισμό συνοδευτική ανοσοκατασταλτική αγωγή. Αυτό το μήνα ανακοινώθηκαν σημαντικές επιτυχίες στην επιτάχυνση της ωρίμασης και διαφοροποίησης των βλαστοκυττάρων που μας έχουν φέρει πλησιέστερα στο στόχο. Η χρήση των βλαστοκυττάρων στην καθημερινή ιατρική πράξη προσδιορίζει τη νέα θεραπευτική οντότητα της Αναγεννητικής Ιατρικής που στο διαβήτη βρίσκει και άλλες κλινικές εφαρμογές, όπως στο διαβητικό πόδι με τη δημιουργία έτοιμων προς αντικατάσταση αγγείων, συνδετικού ή οστίτη ιστού αλλά και δερματικών κρημνών. Οι καρδιακές παθήσεις, που αποτελούν επίσης την κύρια αιτία θανάτου των διαβητικών, είναι ένα μεγάλο πεδίο ποικίλων εφαρμογών της νέας αυτής θεραπευτικής προοπτικής. Σύγχρονη μάστιγα Στις ΗΠΑ με πληθυσμό λίγο πάνω από τα κατοίκους έχουν καταμετρηθεί για φέτος διαβητικοί, με να εμφανίζουν προδιαβητικού τύπου σημεία (CDC's Epidemiologyand Statistics Branch, Division of Diabetes Translation 2014). Τα χρόνια μη μεταδιδόμενα νοσήματα όπως ο διαβήτης αποτελούν σήμερα την κύρια αιτία νοσηρότητας και αναπηρίας στις ανεπτυγμένες χώρες και απαιτούν για την αντιμετώπισή τους την πλειοψηφία των διατιθέμενων πόρων της Πολιτείας για τη δημόσια Υγεία. Επομένως, είναι απαραίτητη η άμεση εφαρμογή προγραμμάτων τόσο πρωτογενούς όσο και δευτερογενούς πρόληψης. Στις ΗΠΑ και πάλι η κινητοποίηση των αρμόδιων οργάνων οδήγησε σε ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, θεσμοθετήσεις διατάξεων και αυξημένης φορολόγησης υπερθερμιδικών τροφίμων και ποτών, έλεγχο διατιθέμενων γευμάτων στα σχολεία και, πάνω από όλα, στην εφαρμογή προγραμμάτων μαζικής άθλησης για την αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας που αποτελεί το ζοφερό και ύπουλο πολλαπλασιαστικό παράγοντα στην εμφάνιση του Σακχαρώδους Διαβήτη. Η πρώτη κυρία Mισέλ Ομπάμα ηγείται της κινητοποίησης και τα πρώτα σημάδια κάμψης στην εμφάνιση νέων περιστατικών ήδη είναι ορατά. Σημειώνεται ότι η σύγχρονη Ελλάδα με την κληρονομιά της μεσογειακής διατροφής έχει τα πιο υπέρβαρα παιδιά στην Ευρωπαϊκή Ενωση και οι ενήλικοι άνδρες και γυναίκες καταλαμβάνουν την καθόλου τιμητική δεύτερη θέση. Σημαντικό να αναφερθεί είναι ότι πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι τα μέτρα της λιτότητας επιδείνωσαν τους δείκτες παχυσαρκίας. Είναι λοιπόν εθνική επιταγή η διαμόρφωση ενός προγράμματος πρόληψης που θα αντιμετωπίσει τις δυσοίωνες στατιστικές για το διαβήτη στη χώρα μας. Παράλληλα, η σύγχρονη τεχνολογία έχει μεγάλη συμβολή στη θεραπευτική του διαβήτη. Το «βιονικό πάγκρεας» δεν είναι όργανο που μεταμοσχεύεται, αλλά ένας συνδυασμός μικρού όγκου συσκευών, που με το απαραίτητο λογισμικό και τις εφαρμογές της κινητής τηλεφωνίας υποκαθιστά τη λειτουργία του αυθεντικού οργάνου. Τα έξυπνα τηλέφωνα αποτελούν πλέον συνεχείς γέφυρες αμφίδρομης επικοινωνίας του διαβητικού με τη Μονάδα Υγείας που παρακολουθείται στέλνοντας πληροφορίες σχετικά με τα γεύματα, τη φυσική δραστηριότητα και τα επίπεδα γλυκόζης αίματος και λαμβάνοντας οδηγίες επίτευξης ευγλυ- ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ Παναγιώτη Γ. Χαλβατσιώτη Επίκουρου καθηγητή Παθολογίας με εξειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Η κυρίαρχη αιτία εμφάνισης του διαβήτη εντοπίζεται στη μερική στον τύπο 2 και την πλήρη στον τύπο 1 αδυναμία παραγωγής ινσουλίνης από τα ινσουλινοπαραγωγά β κύτταρα του παγκρέατος καιμίας ή και προειδοποιήσεις για την αποφυγή δυσάρεστων οξέων συμβαμάτων όπως η υπογλυκαιμία. Αν προσθέσουμε και τις δυνατότητες αποστολής ηλεκτροκαρδιογραφικών ή αρρυθμιολογικών ή και ποικίλων άλλων διαταραχών, οι εφαρμογές της κινητής τηλεφωνίας μπορεί να αναδειχθούν σημαντικός σωτήριος παράγοντας για τη ζωή του διαβητικού. Οσον αφορά στη φαρμακευτική θεραπεία, τα νέα σκευάσματα (δισκία, ενέσιμα και ανάλογα ινσουλίνης) που κυκλοφορούν εδώ και μερικούς μήνες υπόσχονται βελτιώσεις στην αντιμετώπιση του διαβητικού συνδρόμου, ενώ εγκρίθηκε και κυκλοφορεί στις ΗΠΑ ινσουλίνη σε spray. Η ανάπτυξη όμως της «έξυπνης» ινσουλίνης, δηλαδή εκείνης που θα δρα μόνο όταν το σάκχαρο αίματος είναι υψηλό, θα είναι μια επαναστατική προοπτική, μια που θα πάψει τον κίνδυνο εμφάνισης της υπογλυκαιμίας. Τα όρια στην έκταση του κειμένου που μου ανατέθηκε δεν μπορούν να περιορίσουν το εύρος των μελετών και των γνώσεων που αποκομίζουμε στο κεφάλαιο του σακχαρώδους διαβήτη. Οι έρευνες τρέχουν και σταχυολογώντας αξίζει να αναφερθούμε σε εκείνες που διαπραγματεύονται με τη σημασία των αντιοξειδωτικών ουσιών στη διατροφή, στα ευεργετικά αποτελέσματα της άσκησης, στη διερεύνηση της επίδρασης των μικροβίων που σαπροφυτούν στο σώμα μας και κυρίως αυτών που αποτελούν την εντερική χλωρίδα στην εμφάνιση του διαβήτη.

19 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 Health 19 Τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας για την αποκατάσταση της οστεοαρθρίτιδας Η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος και γενικότερα η οστεοαρθρίτιδα των αρθρώσεων αποτελεί μία από τις συχνότερες παθήσεις του δυτικού κόσμου και προσβάλλει ιδιαίτερα ηλικίες μεταξύ 50 και 60 ετών. Στο πλείστον των περιπτώσεων η χειρουργική αντιμετώπισή της αποτελεί τη μοναδική και τελική λύση. Ηεξέλιξη στην εμφύτευση προθέσεων (αρθροπλαστικών) την τελευταία 20ετία έχει συνεισφέρει σημαντικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων από οστεοαρθρίτιδα, ιδιαίτερα γόνατος, ισχίου και ώμου. Η εξέλιξη αυτή αφορά τόσο στη βελτίωση της ποιότητας των προθέσεων όσο και στις μεθόδους εμφύτευσης αυτών με τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας, καθώς και τεχνικών καθοδηγούμενων από ηλεκτρονικό υπολογιστή. Τα συχνότερα συμπτώματα είναι πόνος, δυσκαμψία και παραμόρφωση Η λήψη της απόφασης δεν θα πρέπει να εξαρτάται από την ηλικία ή το βάρος, παράγοντες οι οποίοι δεν είναι πρωταρχικοί. Η οστεοαρθρίτιδα αντιμετωπίζεται παραδοσιακά με την τοποθέτηση μιας πρόθεσης (αρθροπλαστικής) από κράμα μετάλλων και πλαστικού (πολυαιθυλένιο) στην άρθρωση μετά την απομάκρυνση του φθαρμένου χόνδρου και ανάλογη διαμόρφωση των οστών. Η επέμβαση αποκαθιστά τον άξονα του σκέλους, την κίνηση και τη βάδιση και εξαλείφει τον πόνο. Γενικότερα στη χειρουργική και όχι μόνο στην ορθοπαιδική, η τάση είναι προς τη χρησιμοποίηση τεχνικών που ελαχιστοποιούν το χειρουργικό τραύμα (ελάχιστη επεμβατικότητα), με σκοπό τη γρηγορότερη ανάρρωση του ασθενούς και την ελαχιστοποίηση της μετεγχειρητικής ταλαιπωρίας του, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ασφάλεια και το καλό αποτέλεσμα. Ετσι και στην εμφύτευση πρόθεσης στο γόνατο, εφαρμόζεται η πρωτοποριακή τεχνική της ελάχιστης επεμβατικότητας (minimally invasive knee ή microplasty knee). Με τη βοήθεια δηλαδή ειδικού εξοπλισμού, ο χειρουργός μπορεί να τοποθετήσει την πρόθεση στην άρθρωση μέσα από τομή δέρματος 8 έως 10 εκ. με ελάχιστη διατάραξη των μαλακών μορίων (επιγονατίδα, μύες, τένοντες). Η τεχνική αυτή μπορεί να συνδυαστεί και με ειδικό σύστημα ηλεκτρονικού υπολογιστή (MIK + CAS - computer assisted surgery). Με την τεχνική MIK, ο ασθενής κινητοποιείται γρηγορότερα, παραμένει στην κλινική 3-4 ημέρες μόνο, κρατά μέσο στήριξης (μπαστούνι, πατερίτσα κ.λπ.) μόνο 7-10 ημέρες (σε πολλές περιπτώσεις ο ασθενής εξέρχεται από την κλινική χωρίς βοηθητικό μέσο στήριξης) και γενικότερα ελαττώνεται σημαντικά ο χρόνος αποθεραπείας και αποκατάστασής του. Επανέρχεται στις δραστηριότητές του συντομότερα (εργασία γραφείου σε περίπου 10 ημέρες, οδήγηση σε 15 ημέρες), αλλά το βασικότερο είναι ότι αυτοεξυπηρετείται μετά την έξοδο από το νοσηλευτικό ίδρυμα στην οικία του και δεν εξαρτάται από το συγγενικό περιβάλλον. Η άμεση κινητοποίηση που επιτυγχάνεται ελαττώνει και τον κίνδυνο επιπλοκών (θρομβώσεις κ.λπ.). Επιπλέον ο ασθενής βιώνει λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο, λιγότερη αιμορραγία και ο κίνδυνος δυσκαμψίας ελαχιστοποιείται. Η εφαρμογή της τεχνικής (που περιλαμβάνει και μικρή τομή δέρματος 8-10 εκ.) ξεκίνησε στην Αθήνα προ πενταετίας. Μέχρι στιγμής έχουν υποβληθεί σε αρθροπλαστική γόνατος ελάχιστης επεμβατικότητας (MIK) πάνω από ασθενείς, με αποτελέσματα εφάμιλλα των χωρών του εξωτερικού και της διεθνούς βιβλιογραφίας. Η εφαρμογή της ελάχιστης επεμβατικότητας έχει να κάνει κυρίως με την εμπειρία και την εκπαίδευση του χειρουργού στη συγκεκριμένη μέθοδο. Ενας έμπειρος ορθοπαιδικός χειρουργός μπορεί να εφαρμόζει τη μέθοδο σε 80-90% των πασχόντων από οστεοαρθρίτιδα γόνατος. Απόλυτη αντένδειξη αποτελεί μόνο η ύπαρξη προηγούμενων επεμβάσεων (οστεοτομίες) ή παλιών καταγμάτων στην περιοχή του γόνατος. Προσωπικά εφαρμόζω τη συμβατική τεχνική της αρθροπλαστικής στο γόνατο πλέον σπάνια, σε πολύ εξαιρετικές περιπτώσεις. Χειρουργική γόνατος Σε ό,τι αφορά τη χειρουργική γόνατος, εκτός από την ολική αρθροπλαστική που εμφυτεύεται με την τεχνική της ελάχιστης επεμβατικότητας, μπορεί να τοποθετηθεί πλέον και μερική ή μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική (UNI-MISunicompartmental) ή δι-διαμερισματική αρθροπλαστική (bi-mis, bicompartmental) για τη μερική αντικατάσταση μόνο των ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΑθανάσιοΥ Κουκάκη Χειρουργού ορθοπαιδικού, διευθυντή κλινικής ΙΑΣΩ General Για πρώτη φορά στην Ελλάδα ξεκίνησε η εφαρμογή της τεχνικής signature-mik. Με την πρωτοποριακή αυτή τεχνική ο ασθενής υποβάλλεται σε μαγνητική τομογραφία του γόνατος, η οποία αποστέλλεται με ειδικό πρόγραμμα software, online σε κέντρο των ΗΠΑ φθαρμένων περιοχών του γόνατος και όχι ολόκληρου. Με τον τρόπο αυτό διατηρούνται οι απαραίτητοι σύνδεσμοι (χιαστοί) για τη φυσιολογική λειτουργία του γόνατος και επιτυγχάνεται γρηγορότερη κινητοποίηση. Επίσης για πρώτη φορά στην Ελλάδα ξεκίνησε η εφαρμογή της τεχνικής signature-mik. Με την πρωτοποριακή αυτή τεχνική ο ασθενής υποβάλλεται σε μαγνητική τομογραφία του γόνατος, η οποία αποστέλλεται με ειδικό πρόγραμμα software, online σε κέντρο των ΗΠΑ, όπου επεξεργάζεται και εν συνεχεία αποστέλλονται ειδικά εργαλεία μιας χρήσης. Τα ταυτοποιημένα αυτά εργαλεία επιτρέπουν την ελάχιστη επέμβαση στο γόνατο (MIS), αποφεύγονται οι διεγχειρητικές μετρήσεις και η διάνοιξη αυλών των οστών, με αποτέλεσμα να ελαττώνονται ο χειρουργικός χρόνος, αλλά και ο κίνδυνος επιπλοκών ακόμη περισσότερο. Η τεχνική SIGNATURE-MIK είναι ένα ακόμα βήμα εμπρός από τη ρομποτική, με μειονέκτημα ωστόσο το υψηλότερο κόστος. Παρόμοιες τεχνικές ελάχιστης επεμβατικότητας χρησιμοποιούνται και για τις αρθροπλαστικές του ισχίου, ενώ υπάρχει η δυνατότητα, για πρώτη φορά στον τομέα των αθλητικών κακώσεων, της συνδεσμοπλαστικής πρόσθιου χιαστού, καθοδηγούμενη από ηλεκτρονικό υπολογιστή (computer assisted robotic ACL surgery). Το μόσχευμα του πρόσθιου χιαστού τοποθετείται με την ακρίβεια χιλιοστού στο γόνατο, γεγονός που συνδέεται άμεσα και με το χρόνο ζωής του (ήδη λειτουργούν 400 παρόμοια κέντρα διεθνώς). Θα πρέπει να πούμε ότι διεθνώς υπάρχει η τάση για γρήγορη κινητοποίηση του ασθενούς που υποβλήθηκε σε αρθροπλαστική και γρήγορη επάνοδος στην οικία του και στις δραστηριότητές του. Αυτό εφαρμόζεται, εκτός από την τεχνική της ελάχιστης επεμβατικότητας (MIK), που αφορά στην επέμβαση, και με τη χρησιμοποίηση ειδικών πρωτοκόλλων αναισθησίας, αναλγησίας και φυσικοθεραπείας μετεγχειρητικά. Οι τεχνικές αρθροπλαστικής ελάχιστης επεμβατικότητας εξελίχθηκαν την τελευταία δεκαετία και έχουν πλέον αναπτυχθεί δεκάδες κέντρα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ που εξειδικεύονται στον τομέα αυτό επιτυχώς. Πρόκειται πλέον για τεχνικές απόλυτα αξιόπιστες και ασφαλείς με μεγάλα πλεονεκτήματα, τα οποία απολαμβάνουν πλέον οι Ελληνες ασθενείς.

20 20 Health ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ιατρικό αθηνών: Επανάσταση στη θεραπεία των αιμορροΐδων Πάνω από πέντε εκατομμύρια Ελληνες, άνδρες και γυναίκες, αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα με τις αιμορροΐδες, το οποίο γίνεται επώδυνο και βασανιστικό με το πέρασμα του χρόνου, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα! Κι αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι σήμερα η επιστήμη μέσα σε 30 λεπτά δίνει άμεσα, ανώδυνα και αναίμακτα, με τη χρήση υπερήχων, οριστική και ανώδυνη λύση στο πρόβλημα! Επανάσταση στη θεραπεία των αιμορροΐδων δημιουργεί η εξέλιξη της τεχνολογίας με το νέο ασύρματο μηχάνημα υπερήχων TRILOGY! Η θεραπεία των αιμορροΐδων γίνεται πλέον πολύ γρήγορα, αναίμακτα, ανώδυνα και με απόλυτη ασφάλεια. «Η νέα γενιά TRILOGY συνδυάζει όλα τα αποδεδειγμένα πλεονεκτήματα της μεθόδου με τους υπερήχους με την ευελιξία της ασύρματης τεχνολογίας», τονίζει ο διαπρεπής χειρουργός δρ Αναστάσιος Ξιάρχος, πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής και δ/ντής Χειρουργικής Κλινικής Ομίλου Ιατρικού Αθηνών - Ιατρικό Περιστερίου. «Για τους ασθενείς», προσθέτει ο δρ Ξιάρχος, «η μέθοδος προσφέρει μια ασφαλή και πιο ριζική θεραπεία σε σχέση με τις συμβατικές μεθόδους, με άμεση αποτελεσματικότητα και ανακούφιση από όλα τα συμπτώματα της αιμορροϊδοπάθειας ακόμα και του πιο προχωρημένου σταδίου!». Για τους χειρουργούς το TRILOGY δίνει τα πλεονεκτήματα των υπερήχων (DOPPLER), χωρίς καλώδια συνδεδεμένα σε αυτό. Με μια Bluetooth σύνδεση μεταξύ της κεντρικής μονάδας και της συσκευής παρέχεται η μέγιστη ακρίβεια ανίχνευσης των παθολογικών αιμορροϊδικών αγγείων με παράλληλη άνεση και ελευθερία χειρισμού της συσκευής χωρίς κανέναν περιορισμό στις κινήσεις του χειρουργού. Σύμφωνα με το δρα Αναστάσιο Ξιάρχο, που έχει στο ενεργητικό του περισσότερες από δύο χιλιάδες επεμβάσεις θεραπείας αιμορροΐδων με υπερήχους, η τρίτη γενιά της μεθόδου περιλαμβάνει την κορυφαία τεχνολογία σε μια μικρή, εύκολη στο χειρισμό συσκευή, η οποία παρέχει το ύψιστο επίπεδο χειρουργικής άνεσης. Προσφέρει τη μέγιστη ευελιξία: η ασύρματη σύνδεση επιτρέπει την κυκλική κίνηση και το χειρισμό της συσκευής σε όλες τις θέσεις που επιθυμεί ο χειρουργός πριν από την τοποθέτηση των ραφών (των απολινώσεων των αγγείων) σε όλους τους άξονες. Τι είναι οι αιμορροΐδες - συμπτώματα Ολοι οι άνθρωποι έχουν αιμορροΐδες στην περιοχή του πρωκτού. Είναι αιμοφόρα αγγεία, μικρές φλέβες και αρτηρίες, δηλαδή «σωληνάκια» που μεταφέρουν αίμα στην περιοχή του πρωκτού. Κατά τη διάρκεια της αφόδευσης δρουν σαν προστατευτικά μαξιλάρια. Επειδή η νόσος αυτή αφορά σε μία περιοχή του σώματος την οποία αρκετοί θεωρούν ταμπού για να το συζητήσουν ή και να ζητήσουν βοήθεια, φτάνουν στο γιατρό αργά, με προχωρημένα ενοχλήματα. Τα συμπτώματα που δίνουν οι αιμορροΐδες είναι: m Πόνος στην περιοχή του πρωκτικού δακτυλίου. m Αιμορραγία. m Εκκριση βλέννης. m Τοπικός ερεθισμός. m Κνησμός. m Ασυμπτωματική ή επώδυνη διόγκωση. m Αίσθημα ατελούς αφόδευσης. Οι γιατροί θεωρούν ότι πολλές είναι οι αιτίες που ενοχοποιούνται για το πρόβλημα των αιμορροΐδων. Συγκεκριμένα: m Η δυσκοιλιότητα. Ο «δυτικός» τρόπος ζωής (άστατος τρόπος διατροφής, κρεατοφαγία, καθιστική ζωή, μειωμένη άσκηση, καθημερινό άγχος, διατροφή κ.λπ.). m Η εγκυμοσύνη, η μεγάλη ηλικία, ο έντονος βήχας, όπως στη βρογχίτιδα των χρόνιων καπνιστών. m Η συχνή άρση βαρέων αντικειμένων σε κάποια επαγγέλματα. m Η συνήθεια ορισμένων να σπαταλούν πολύ χρόνο στη λεκάνη της τουαλέτας. m Η κληρονομική προδιάθεση. Οι αιμορροΐδες, ανάλογα με το στάδιο εξέλιξής τους, διακρίνονται σε τέσσερα στάδια: m 1ο Οι αιμορροΐδες δεν είναι εμφανείς, φαίνονται μόνο με το πρωκτοσκόπιο. m 2ο Προπίπτουν μέσα στον πρωκτό. m 3ο Εξέρχονται έξω από τον πρωκτό και ανατάσσονται από τον ίδιο τον ασθενή. m 4ο Εξέρχονται και δεν ανατάσσονται εύκολα. Πλεονεκτήματα μεθόδου υπερήχων Η μέθοδος θεραπεύει τα τρία κύρια συμπτώματα της νόσου των αιμορροΐδων: αιμορραγία, κνησμό, πόνο. Επίσης αποκαθιστά την πρόπτωση των αιμορροΐδων έξω από τον πρωκτό και ελαχιστοποιεί τον πόνο. Ακόμη δεν προκαλεί εκτομή ή ακρωτηριασμό των ιστών, αλλά ούτε και πληγή. Οι ασθενείς έχουν γρήγορη ανάρρωση και επιστροφή στην εργασία και στις καθημερινές δραστηριότητες άμεσα. Η εξέλιξη της τεχνολογίας δίνει τη δυνατότητα η αφαίρεση να γίνει και με τοπική αναισθησία όπου είναι εφικτό. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, μετά την εμφάνιση των ελάχιστα επεμβατικών μεθόδων πάνω από ασθενείς έχουν αντιμετωπίσει ριζικά το πρόβλημα των αιμορροΐδων παγκοσμίως. «Η επέμβαση», όπως εξηγεί ο δρ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΑναστάσιοΥ Γ. ΞιάρχοΥ Διευθυντή Χειρουργικής Κλινικής Ομίλου Ιατρικού Αθηνών- Ιατρικό Περιστερίου, προέδρου Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Ορθοπρωκτικής Χειρουργικής, Γενική Λαπαροσκοπική Χειρουργική Η μέθοδος θεραπεύει τα τρία κύρια συμπτώματα της νόσου των αιμορροΐδων: αιμορραγία, κνησμό, πόνο. Επίσης αποκαθιστά την πρόπτωση των αιμορροΐδων έξω από τον πρωκτό και ελαχιστοποιεί τον πόνο Ξιάρχος, «τροποποιείται ώστε να καλύπτει μεμονωμένα τον κάθε ασθενή επιτυγχάνοντας άριστα αποτελέσματα, πλήρη ασφάλεια καθώς καταγράφεται στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία το διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό των ευχαριστημένων ασθενών». Λαμβάνοντας υπόψη το μεγάλο αριθμό χειρουργικών μεθόδων θεραπείας της νόσου, είναι αξιοσημείωτο να αναφερθεί ο παράγοντας ασφάλεια, αφού δεν έχει καταγραφεί ποτέ ούτε μία σοβαρή επιπλοκή μετά τη χειρουργική αποκατάσταση της αιμορροϊδοπάθειας με τη χρήση υπερήχων. Trilogy - επανάσταση Μία συσκευή με όλα τα πλεονεκτήματα: m Νέα τεχνολογία Bluetooth (υπέρυθρες ακτίνες). m Βελτιωμένη πηγή ψυχρού, ενδοσκοπικού φωτισμού για μέγιστη ορατότητα. m Ακριβές και αξιόπιστο σύστημα ανίχνευσης με υπερήχους των παθολογικών αιμορροϊδικών αρτηριών. m Μεγαλύτερο χειρουργικό πεδίο εργασίας. m Πλήρης και απεριόριστη εργονομία και δυνατότητα χειρισμών από το χειρουργό σε όλους του άξονες με ευλυγισία. Μετά τη Γερμανία και τις ΗΠΑ, το πρώτο και μοναδικό στην Ελλάδα ασύρματο μηχάνημα υπερήχων TRILOGY έχει εγκατασταθεί στη Χειρουργική Κλινική στο Ιατρικό του Περιστερίου, του Ομίλου Ιατρικό Αθηνών, που έχει τη μεγαλύτερη σειρά περιστατικών με υπερήχους, πάνω από 2.000, με εξαιρετικά αποτελέσματα.