ΘΕΜΑ: ΤΑ ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΥΤΕΡΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΟΝΟΜΑΤΕΠΏΝΥΜΟ: ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΗΤΡΟΟΥ: 8681

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ, ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ:ΝΟΜΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΘΕΣΗ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κ. ΑΝ ΡΕΑΣ Γ. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΜΑ: ΤΑ ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΥΤΕΡΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΟΝΟΜΑΤΕΠΏΝΥΜΟ: ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΗΤΡΟΟΥ: 8681 ΑΘΗΝΑ, ΜΑΪΟΣ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Κεφάλαιο Α ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ-ΟΡΙΣΜΟΙ ΙΑΚΡΙΣΕΙΣ 1. Εκλογικό Σύστηµα 2. Εκλογικός Νόµος 3. ιακρίσεις εκλογικών συστηµάτων Το πλειοψηφικό σύστηµα Το αναλογικό σύστηµα Τα µικτά συστήµατα i) η ενισχυµένη αναλογική ii) το βελτιωµένο πλειοψηφικό Κεφάλαιο Β ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΙΝ ΤΟ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ Κεφάλαιο Γ ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑ ΤΟ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ 1. Το εκλογικό σύστηµα του Το εκλογικό σύστηµα του Η ενισχυµένη αναλογική του Το πλειοψηγικό σύστηµα του Το λεγόµενο τριφασικό σύστηµα του Η ενισχυµένη αναλογική του Η ενισχυµένη αναλογική του Η ενισχυµένη αναλογική του Το εκλογικό σύστηµα του Το εκλογικό σύστηµα του Το εκλογικό σύστηµα του Το εκλογικό σύστηµα του Το εκλογικό σύστηµα του Το εκλογικό σύστηµα του 1989 και του Ο νόµος 1907/1990 Κεφάλαιο ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 1. Α. Βασικά πλεονεκτήµατα του πλειοψηφικού συστήµατος 1. Β. Βασικά µειονεκτήµατα του πλειοψηφικού συστήµατος 2. Α. Βασικά πλεονεκτήµατα του αναλογικού συστήµατος 2. Β. Βασικά µειονεκτήµατα του αναλογικού συστήµατος 3. Α. Βασικά πλεονεκτήµατα της ενισχυµένης αναλογικής 4. Β. Τα «αδιέξοδα» της ενισχυµένης αναλογικής Κεφάλαιο Ε ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 2

3 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) Γ.Ο. Αναστασιάδης, Ε.Β. Βενιζέλος, Γ.Κοντογιώργης Εκλογικό σύστηµα (Συνταγµατικά όρια και πολιτική συγκυρία) 2) ηµοσιεύµατα 'Ενωσης Ελλήνων Συνταγµατολόγων -Εκλογικό σύστηµα και πολίτευµα 3) Μανόλης Γ. ρεττάκης -Η πορεία του τύπου και η απλή αναλογική 4) Φαίδων Βεγλερής -Η ιδιαίτερη φύση του εκλογικού δικαίου 5) 5) Αντώνης Μ. Παντελής -Τα ελληνικά εκλογικά συστήµατα και οι εκλογές ( ) στον ηλεκτρονικό υπολογιστή 6) Βαγγέλης Βολουδάκης -Τα νοµικά εκλογικά κείµενα (Συµβολή στην έρευνα του ελληνικού εκλογικού φαινοµένου) 7) Ελληνική Εταιρία Πολιτικής Επιστήµης -Εκλογές και Κόµµατα στη εκαετία του 80 (εξελίξεις και προοπτικές του πολιτικού συστήµατος) 8) Ηλίας Νικολακόπουλος -Εισαγωγή στην θεωρία και στην πρακτική των εκλογικών συστηµάτων 9) Αρνέλλος Γεώργιος. -Το αναλογικό σύστηµα ως εφηρµόσθη εν Ελλάδι 10) Ανθεµίδης Αχιλλέας -Εκλογικά συστήµατα: Πλεονεκτήµατα-Μειονεκτήµατα 3

4 Κεφάλαιο Α': ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ -ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΙΑΚΡΙΣΕΙΣ 1)Εκλογικό σύστηµα Εκλογικό σύστηµα είναι η βασιζόµενη στον αριθµό των ψήφων και µε κανόνες δίκαιου καθοριζόµενη µέθοδος, µε την οποία κατανέµονται οι βουλευτικές έδρες στα πολιτικά κόµµατα και τους υποψήφιους που έλαβαν µέρος στις εκλογές, Το εκλογικό σύστηµα είναι ένας συγκεκριµένος τρόπος υπολογισµού, ο οποίος καθιερώνεται µε κανόνες δικαίου, από τους οποίους άλλοι περιέχονται στο Σύνταγµα και άλλοι στην κοινή εκλογική νοµοθεσία. 2) Εκλογικός νόµος Ο εκλογικός νόµος αποτελεί το άλλο εκτός από το Σύνταγµα µεθοδολογικό εργαλείο για τον καθορισµό του πολιτικού συστήµατος της χώρας. 3) ιακρίσεις εκλογικών συστηµάτων Τα εκλογικά συστήµατα γενικά µπορούν να καταταχθούν σε τρεις καταγορίες:α)τα πλειοψηφικά, Β)Τα αναλογικά, Γ)Τα µικτα (ενισχυµένη αναλογική, βελτιωµένο πλειοψηφικό) α} Το πλειοψηφικό σύστηµα: Πλειοψηφικό είναι το σύστηµα, κατά το οποίο σε κάθε εκλογική περιφέρεια εκλέγεται ο συνδυασµός ή ο υποψήφιος µε την πλειοψηφία των ψήφων. Το σύστηµα αυτό συνδιάζεται τόσο µε την στενή εκλογική περιφέρεια και ιδίως εκείνη που εκλέγει έναν µόνο βουλευτή (µονοέδρική) όσο και µε την ευρεία εκλογική περιφέρεια που εκλέγει περισσότερους βουλευτές (πολυεδρική εκλογική περιφέρεια). Το σύστηµα διαιρείται στο σύστηµα της απόλυτης και το σύστηµα της σχετικής πλειοψηφίας. Κατά το πρώτο σύστηµα οι έδρες ή η έδρα της εκλογικής περιφέρειας παραχωρούνται στο συνδιασµό ή τον υποψήφιο που λαµβάνει την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων. Εάν κανένας υποψήφιος δεν λάβει την απόλυτη πλειοψηφία κατά την πρώτη ψηφοφορία, διενεργείται και δεύτερη ψηφοφορία, Κατά τη δεύτερη ψηφοφορία εκλέγεται ο συνδυασµός ή ο υποψήφιος που λαµβάνει τη σχετική πλειοψηφία. 4

5 β)το αναλογικό σύστηµα: Αναλογικό λέγεται το σύστηµα κατά το οποίο οι έδρες κάθε εκλογικής περιφέρειας κατανέµονται στους συνδυασµούς και τους µεµονωµένους υποψήφιους που µετέχουν στις εκλογές ανάλογα µε τις ψήφους που έλαβαν. Αναλογικό ονοµάζεται το εκλογικό σύστηµα, σύµφωνα µε το οποίο οι βουλευτικές έδρες κατανέµονται ανάλογα προς την εκλογική δύναµη των συνδυασµών και των υποψηφίων σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Το αναλογικό σύστηµα οφείλει την ονοµασία του στο ότι ακριβώς οι έδρες κατανέµονται "ανάλογα" µε την δύναµη κάθε κόµµατος. Το αναλογικό σύστηµα από τη φύση του συνδυάζεται µόνο µε την ευρεία (πολυεδρική) περιφέρεια. Η κατανοµή των εδρών στο αναλογικό εκλογικό σύστηµα πραγµατοποιείται µε βάση το εκλογικό µέτρο, δηλαδή τον οριζόµενο για την κατάληψη µιας έδρας ελάχιστο αριθµό ψήφων. Το αναλογικό σύστηµα διακρίνεται σε σύστηµα του ενιαίου και διαφοροποιούµενου εκλογικού µέτρου. Κατά το πρώτο, το εκλογικό µέτρο είναι ενιαίο, δηλαδή το ίδιο για όλες τις εκλογικές περιφέρειες, ενώ κατά το δεύτερο κάθε εκλογική περιφέρεια έχει δικό της εκλογικό µέτρο. Κατά το πρώτο σύστηµα το εκλογικό µέτρο ισούται µε το πηλίκο της διαίρεσης του συνολικού αριθµού ψήφων µε το συνολικό αριθµό εδρών. Ο αριθµός των εδρών κάθε κόµµατος προκύπτει από τη διαίρεση του συνολικού αριθµού ψήφων δια του εκλογικού µέτρου. Οι έδρες που δεν µοιράστηκαν παραχωρούνται στους συνδυασµούς µε το µεγαλύτερο υπόλοιπο. Κατά το δεύτερο σύστηµα το εκλογικό µέτρο προσδιορίζεται σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Ισούται µε το πηλίκο της διαίρεσης του συνολικού αριθµού ψήφων µε τον συνολικό αριθµό εδρών κάθε εκλογικής περιφέρειας, στον οποίο προστίθεται µία µονάδα Το σύστηµα αυτό εφαρµόστηκε στην Ελλάδα µε την µορφή της ενισχυµένης αναλογικής γ) Τα µικτά συστήµατα: Στα µικτά συστήµατα συγκαταλέγονται γ1 ) Το σύστηµα της ενισχυµένης αναλογικής: Είναι το αναλογικό σύστηµα που απαιτεί για την συµµετοχή των κοµµάτων στη 2η και 3η κατανοµή των βουλευτικών εδρών τη συγκέντρωση ορισµένων ποσοστών ψήφων σε όλη την Επικράτεια ή στην µεγαλύτερη εκλογική περιφέρεια ή στην κατάληψη µιας ή περισσοτέρων εδρών κατά την 1 η κατανοµή. Το βασικό του πλεονέκτηµα είναι η παρακώλυση της 5

6 δηµιουργίας πολλών µικρών κοµµάτων εις βάρος της σταθερής διακυβέρνησης της χώρας, γ2) Το βελτιωµένο πλειοψηφικό σύστηµα: Σύµφωνα µε αυτό το σύστηµα Τις περισσότερες έδρες κάθε εκλογικής περιφέρειας κερδίζει ο συνδυασµός ή ο υποψήφιος που έχει αποκτήσει τη σχετική πλειοψηφία σε αυτή ενώ οι λοιπές έδρες πηγαίνουν στο ισχυρότερο κόµµα της µειοψηφίας ή κατανέµονται µεταξύ των κοµµάτων µειοψηφίας κατ' αναλογία της εκλογικής τους δύναµης. Ο ν. 3457/1955 εισήγαγε τέτοιο σύστηµα στη χώρα µας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΤΑ ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΠΡΙΝ ΤΟ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ Στις εκλογές του 1926 εγκαταλείφθηκε οριστικά η ψηφοφορία µε σφαιρίδιο και µε πρωτοβουλία του Αλ. Παπαναστασίου εισήχθη η απλή αναλογική που ίσχυσε για όλη την Επικράτεια εκτός από τις τρεις εκλογικές περιφέρειες, 'γδρα, Σπέτσες και Ψαρά, όπου εφαρµόσθηκε το πλειοψηφικό σύστηµα. Στις εκλογές του 1932 εφαρµόσθηκε αναλογικό σύστηµα, που εφαρµόσθηκε και στις εκλογές των ετών 1936, 1946 και Το σύστηµα αυτό προβλέπει τρεις κατανοµές των βουλευτικών εδρών.η πρώτη και η δεύτερη κατανοµή είναι απολύτως όµοιες µε την πρώτη και τη δεύτερη κατανοµή του συστήµατος του Στις εκλογές του όχι όµως στις άλλες τρεις εκλογικές αναµετρήσεις όπου εφαρµόσθηκε το ίδιο σύστηµα- ίσχυσαν το πλειοψηφικό για τις προνοµιούχες περιφέρειες, 'γδρα, Σπέτσες και Ψαρά, και ένα ιδιόρρυθµο αναλογικό εκλογικό σύστηµα για τους εκλογικούς συλλόγους των Ισραηλιτών του ήµου Θεσσαλονίκης και των Μουσουλµάνων της Θράκης. Αυτό το σύστηµα λέγεται και σύστηµα του αναπροσαρµοζόµενου εκλογικού µέτρου. Το πλειοψηφικό σύστηµα ίσχυσε τέσσερις φορές, τρεις προπολεµικά, το 1928, το 1933 και το 1935, και µία µεταπολεµικά, το Συνήθως διακρίνεται το σύστηµα του 1935 από το πλειοψηφικό των ετών 1928, 1933 και 1952, διότι το 1935 οι εκλογικές περιφέρειες ήταν ευρείες (νοµοί), ενώ στις άλλες εφαρµογές του πλειοψηφικού στην παλαιά Ελλάδα ίσχυε στενή εκλογική περιφέρεια (επαρχία) και στις νέες χώρες ευρεία (πρωτοδικείου). Το 6

7 εκλογικό σύστηµα ήταν όµως πάντοτε το ίδιο, µε µια µικρή διαφορά στη δυνατότητα «εκλεκτικής εγγραφής». Κεφάλαιο Γ': ΤΑ ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΥΤΕΡΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ 1)Το εκλογικό σύστηµα του 1946: Οι πρώτες εκλογές µετά την Απελευθέρωση από την ξενική κατοχή διεξήχθησαν από την κυβέρνηση Θ. Σοφούλη στις 31 Μαρτίου Το εκλογικό σύστηµα που ίσχυσε ήταν το αναλογικό σύστηµα του Το σύστηµα αυτό που επανέφερε σε ισχύ ο Ν. 4/1936 «Περί εκλογής βουλευτών», προέβλεπε τρεις κατανοµές των βουλευτικών εδρών. Η πρώτη και δεύτερη κατανοµή είναι απολύτως όµοιες µε την πρώτη και δεύτερη κατανοµή του συστήµατος του Η πρώτη κατανοµή γίνεται σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Ο ολικός αριθµός των έγκυρων ψηφοδελτίων διαιρείται µε τον αριθµό των βουλευτικών εδρών της περιφέρειας αυξηµένο κατά ένα (ρήτρα του +1 ). Το πηλίκον της διαιρέσεως, στο οποίο δεν λαµβάνονται υπόψη τα κλάσµατα, αποτελεί το εκλογικό µέτρο της περιφέρειας. Το άθροισµα των ψήφων που έλαβε κάθε συνδυασµός διαιρείται µε το εκλογικό µέτρο και ο συνδυασµό λαµβάνει τόσες έδρες, όσες φορές το εκλογικό µέτρο περιέχεται στη εκλογική του δύναµη, δηλαδή ΟΙ έδρες κάθε συνδυασµού καθορίζονται από το πηλίκο της διαιρέσεως του συνόλου των ψήφων του µε το εκλογικό µέτρο, αγνοώντας το κλάσµα. Μεµονωµένος υποψήφιος εκλέγεται επίσης, αν οι ψήφοι που έλαβε καλύπτουν το εκλογικό µέτρο. Εάν µετά την πρώτη κατανοµή παραµένουν έδρες που δεν έχουν κατανεµηθεί, διενεργείται δεύτερη κατανοµή. Σ αυτήν όλη η χώρα διαιρείται σε εννέα µείζονες εκλογικές περιφέρειες. εν µετέχουν όλοι οι συνδυασµοί των κοµµάτων αλλά σε κάθε περιφέρεια µόνο όσοι έλαβαν κατά την πρώτη κατανοµή µια τουλάχιστον έδρα ή το ένα δέκατο των ψήφων σε όλη τη µείζονα περιφέρεια. 2) Το εκλογικό σύστηµα του 1950: ΟΙ πρώτες εκλογές µετά τη λήξη του εµφυλίου πολέµου διεξήχθησαν στις 5 Μαρτίου του 1950 από υπηρεσιακή κυβέρνηση µε πρόεδρο τον 1. Θεοτόκη. Στις εκλογές αυτές εφαρµόσθηκε για τελευταία φορά το αναλογικό σύστηµα του 1932, του οποίου η πρώτη και η δεύτερη κατανοµή είναι απολύτως όµοιες µε την πρώτη και τη δεύτερη κατανοµή του συστήµατος του Και οι προϋποθέσεις συµµετοχής των κοµµάτων στην τρίτη κατανοµή είναι οι ίδιες µε τις προϋποθέσεις του συστήµατος του 1926, µόνο που δεν λαµβάνονται υπόψη τα αντιπροσωπευτικά υπόλοιπα. Το εκλογικό σύστηµα του 1926 προβλέπει τρεις κατανοµές των βουλευτικών εδρών. Η πρώτη κατανοµή γίνεται σε κάθε εκλογική 7

8 περιφέρεια. Ο ολικός αριθµός των έγκυρων ψηφοδελτίων διαιρείται µε τον αριθµό των βουλευτικών εδρών της περιφέρειας αυξηµένο κατά ένα (ρήτρα του +1). Το πηλίκο της διαιρέσεως, στο οποίο δεν λαµβάνονται υπόψη τα κλάσµατα, αποτελεί το εκλογικό µέτρο της περιφέρειας. Το άθροισµα των ψήφων που έλαβε κάθε συνδυασµός διαιρείται µε το εκλογικό µέτρο και ο συνδυασµός λαµβάνει τόσες έδρες, όσες φορές το εκλογικό µέτρο περιέχεται στην εκλογική του δύναµη, δηλαδή οι έδρες κάθε συνδυασµού καθο- ρίζονται από το πηλίκο της διαιρέσεως του συνόλου των ψήφων του µε το εκλογικό µέτρο, αγνοώντας το κλάσµα. Μεµονωµένος υποψήφιος εκλέγεται επίσης, αν οι ψήφοι που έλαβε καλύπτουν το εκλογικό µέτρο. Επειδή υπάρχει η ρήτρα του +1, ενδέχεται οι έδρες που παραχωρούνται να είναι περισσότερες από τον αριθµό των βουλευτικών θέσεων. Τότε αφαιρείται η έδρα που πλεονάζει από τον συνδυασµό που έχει το σχετικά µικρότερο υπόλοιπο (από τη διαίρεση των ψήφων του µε το εκλογικό µέτρο). Εάν µετά την πρώτη κατανοµή των εδρών παραµένουν έδρες που δεν έχουν κατανεµηθεί, διενεργείται δεύτερη κατανοµή. Σε αυτήν όλη η χώρα διαιρείται σε εννέα µείζονες εκλογικές περιφέρειες. Στη δεύτερη κατανοµή δεν µετέχουν όλοι οι συνδυασµοί των κοµµάτων, αλλά, κατά περίπτωση σε κάθε µείζονα περιφέρεια, µόνον όσοι έλαβαν κατά την πρώτη κατανοµή µία τουλάχιστον έδρα ή το ένα δέκατο (1/10) των ψήφων σε όλη τη µείζονα περιφέρεια. 'Εστω και αν πληρούν µία από αυτές τις προϋποθέσεις, δεν µετέχουν στη δεύτερη κατανοµή οι συνδυασµοί ανεξαρτήτων ούτε ΟΙ µεµονωµένοι υποψήφιοι. Σε κάθε µείζονα περιφέρεια το άθροισµα των υπολοίπων της πρώτης κατανοµής των κοµµάτων που µετέχουν στη δεύτερη κατανοµή διαιρείται µε τον αριθµό των εδρών της µείζονος περιφέρειας, οι οποίες δεν έχουν κατανεµηθεί στην πρώτη κατανοµή, αφού αυτός ο αριθµός αυξηθεί κατά µία µονάδα (ρήτρα του +1). Το πηλίκο της διαιρέσεως, στο οποίο δεν λαµβάνονται υπόψη τα κλάσµατα, αποτελεί το εκλογικό µέτρο της δεύτερης κατανοµής στη συγκεκριµένη µείζονα περιφέρεια. Με το εκλογικό µέτρο διαιρείται το άθροισµα των υπολοίπων, τα οποία παρουσιάζει κάθε κόµµα στη µείζονα περιφέρεια, δηλαδή το άθροισµα που προκύπτει από τα υπόλοιπα του κόµµατος σε κάθε πρωτοβάθµια περιφέρεια της µείζονος, και κάθε κόµµα λαµβάνει τόσες έδρες, όσες φορές το εκλογικό µέτρο χωρεί στο άθροισµα των υπολοίπων του. Με άλλα λόγια, οι έδρες που παίρνει κάθε κόµµα καθορίζονται από το πηλίκο της διαιρέσεως του αθροίσµατος των υπολοίπων του µε το εκλογικό µέτρο της µείζονος περιφέρειας. Αν το άθροισµα των εδρών που παραχωρούνται µε αυτόν τον τρόπο στα κόµµατα είναι µεγαλύτερο από τον αριθµό των εδρών που πρέπει να κατανεµηθούν στη µείζονα περιφέρεια, δηλαδή από τον διαιρέτη χωρίς το +1, τότε αφαιρείται η έδρα που πλεονάζει από το κόµµα µε το σχετικά µικρότερο υπόλοιπο. Εάν µετά τη δεύτερη κατανοµή παραµένουν έδρες που δεν έχουν κατανεµηθεί, ενεργείται τρίτη κατανοµή, στην οποία όλη η επικράτεια αποτελεί µία µόνον εκλογική περιφέρεια. Το εκλογικό µέτρο της τρίτης κατανοµής είναι το πηλίκο της διαιρέσεως 8

9 του αθροίσµατος του συνόλου των ψήφων των κοµµάτων που µετέχουν στην τρίτη κατανοµή, δια του αριθµού των εδρών που δεν έχουν ακόµη κατανεµηθεί. Με αυτό το εκλογικό µέτρο διαιρείται το άθροισµα των ψήφων κάθε τέτοιου κόµµατος και τούτο λαµβάνει τόσες έδρες, όσες φορές το εκλογικό µέτρο χωρεί στο άθροισµα των ψήφων του. Οι έδρες που τυχόν παραµένουν αδιάθετες µετά την ανωτέρω κατανοµή, παραχωρούνται στο κόµµα που πλειοψηφεί. 3) Η ιδιόµορφη ενισχυµένη αναλογική του 1951 : Τις εκλογές του 1951 διεξήγαγε η κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου. Εφαρµόσθηκε για πρώτη φορά σύστηµα ενισχυµένης αναλογικής αλλά ιδιόµορφο σε σύγκριση µε τα επόµενα. Το εκλογικό αυτό σύστηµα προβλέπει δυο κατανοµές και µια ιδιόµορφη συµπληρωµατική κατανοµή µε πρόσθετες έδρες. Ο τρόπος υπολογισµού των εδρών στη δεύτερη κατανοµή δεν απαντά σε άλλα ελληνικά εκλογικά συστήµατα, γι' αυτό µάλιστα χαρακτηρίζουµε την ενισχυµένη αναλογική του 1951 «ιδιόµορφη». Η πρώτη κατανοµή γίνεται σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Ο ολικός αριθµός των έγκυρων ψηφοδελτίων διαιρείται µε τον αριθµό των βουλευτικών εδρών της περιφέρειας. Το πηλίκο της διαιρέσεως, στο οποίο δεν λαµβάνονται υπόψη τα κλάσµατα, αποτελεί το εκλογικό µέτρο της περιφέρειας. Το άθροισµα των ψήφων κάθε συνδυασµού διαιρείται µε το εκλογικό µέτρο και ο συνδυασµός λαµβάνει τόσες έδρες, όσες φορές το εκλογικό µέτρο περιέχεται στην εκλογική του δύναµη. Μεµονωµένη υποψηφιότητα θεωρείται επιτυχούσα, αν λάβει ψήφους ίσες ή ανώτερες από το εκλογικό µέτρο. Εάν µετά την πρώτη κατανοµή παραµένουν έδρες που δεν έχουν κατανεµηθεί, διενεργείται δεύτερη κατανοµή µε εννέα µείζονες εκλογικές περιφέρειες. Στη δεύτερη κατανοµή µετέχουν δυο τουλάχιστον ή τρία το πολύ κόµµατα ή συνασπισµοί κοµµά- των. Ειδικότερα, µετέχουν τα τρία πρώτα κατά σειρά σε αριθµό ψήφων σε όλη την επικράτεια κόµµατα ή συνασπισµοί, εφόσον συγκέντρωσαν στο σύνολο των έγκυρων ψήφων σε όλη την επικράτεια τα κόµµατα 17% και οι συνασπισµοί 20%. Στη σειρά των κοµµάτων ή συνασπισµών που µετέχουν στη δεύτερη κατανοµή, η προτεραιότητα µεταξύ κόµµατος και συνασπισµού, που έχουν υπερβεί την αντίστοιχη βάση (ποσοστό 17% ή 20%), προσδιορίζεται από το µέγεθος του ποσοστού κατά το οποίο κάθε κόµµα ή 9

10 συνασπισµός υπερέβη την αντίστοιχη βάση. Εάν δύο µόνο κόµµατα ή συνασπισµοί συγκέντρωσαν τα ποσοστά 17% ή 20%, στη δεύτερη κατανοµή µετέχουν µόνον αυτά. Εάν ένα ή κανένα κόµµα ή συνασπισµός δεν έλαθε τα ποσοστά 17% ή 20%, αυτά µειώνονται κατά το ίδιο ποσοστό και τόσο ώστε δυο κόµµατα ή συνασπισµοί να µετέχουν στη δεύτερη κατανοµή. Μεταξύ κοµµάτων και συνασπισµών που υπολείπονται από τη βάση (17% ή 20%), προτιµάται εκείνο που υστερεί κατά το µικρότερο ποσοστό από την αντίστοιχη βάση. Στον εκλογικό νόµο του 1951 εµφανίζεται για πρώτη φορά ρήτρα υψηλού ποσοστού για τη συµµετοχή στη δεύτερη κατανοµή και γι' αυτό το σύστηµα χαρακτηρίζεται «ενισχυµένη» αναλογική. Σε κάθε µείζονα περιφέρεια αθροίζονται ο συνολικός αριθµός των εδρών που ανηκουν απο την πρωτη κατανοµη στα κοµµατα και στους συνασπισµους της δεύτερης κατανοµής και ο αριθµός των κενών εδρών της µείζονος περιφέρειας. Με αυτό το άθροισµα (το οποίο εξ άλλου ισούται µε το σύνολο των εδρών της µείζονος περιφέρειας µείον το σύνολο των εδρών που έλαβαν από την πρώτη κατανοµή όσα κόµµατα δεν µετέχουν στη δεύτερη) πολλαπλασιάζεται η εκλογική δύναµη (δηλαδή το σύνολο των ψήφων) στη µείζονα περιφέρεια κάθε κόµµατος ή συνασπισµού που µετέχει στη δεύτερη κατανοµή. Το γινόµενο αυτό διαιρείται µε το άθροισµα των εκλογικών δυνάµεων των κοµµάτων ή συνασπισµών της δεύτερης κατανοµής στη µείζονα περιφέρεια. Το πηλίκο της διαιρέσεως αποτελεί τον αριθµό των εδρών κάθε κόµµατος ή συνασπισµού από την πρώτη και τη δεύτερη κατανοµή. 'Ετσι, το εκλογικό µέτρο της δεύτερης κατανοµής είναι το πηλίκο της διαιρέσεως του συνόλου των ψήφων που πήραν τα κόµµατα και ΟΙ συνασπισµοί της δεύτερης κατανοµής στη µείζονα περιφέρεια δια του αθροίσµατος των εδρών που πήραν τα ίδια κόµµατα και συνασπισµοί από την πρώτη κατανοµή στη µείζονα περιφέρεια και των εδρών που παραµένουν αδιάθετες µετά την πρώτη κατανοµή στη µείζονα περιφέρεια. Οι έδρες που παίρνει κάθε κόµµα ή συνασπισµός από τη δεύ- τερη κατανοµή σε κάθε µείζονα περιφέρεια ισούνται µε το ακεραιοποιηµένο πηλίκο του συνόλου των ψήφων που πήρε το κόµµα ή ο συνασπισµός στη µείζονα περιφέρεια δια του εκλογικού µέτρου της µείζονος µείον τον αριθµό των εδρών που κέρδισε από την πρώτη κατανοµή στη µείζονα περιφέρεια. Από την τελευταία µαθηµατική σχέση, η οποίοι µας δίνει τον αριθµό των εδρών κάθε κόµµατος ή συνασπισµού από τη δεύτερη κατανοµή σε κάθε µείζονα 10

11 περιφέρεια, προκύπτει ένα υπόλοιπο της διαιρέσεως, το οποίο, διαιρούµενο δια του εκλογικού µέτρου (διαιρέτη), είναι το κλάσµα του πηλίκου, δηλαδή τµήµα έδρας που δεν µπορεί να ληφθεί υπόψη. Το υπόλοιπο αυτό ισούται µε το γινόµενο του συνόλου των ψήφων που έλαβε το κόµµα ή ο συνασπισµός στη µείζονα περιφέρεια επί το άθροισµα των εδρών που τα κόµµατα της δεύτερης κατανοµής έλαβαν από την πρώτη κατανοµή συν τις αδιάθετες έδρες της µείζονος περιφέρειας µετά την πρώτη κατανοµή, µείον το γινόµενο του αθροίσµατος των ψήφων στη µείζονα περιφέρεια όλων των κοµµάτων που µετέχουν στη δεύτερη κατανοµή επί το άθροισµα των εδρών του κόµµατος ή του συνασπισµού από την πρώτη κατανοµή συν τις έδρες του κόµµατος ή του συνασπισµού από τη δεύτερη κατανοµή. Αν αποµένουν αδιάθετες έδρες από τη δεύτερη κατανοµή, περιέρχονται στα κόµµατα ή τους συνδυασµούς που έχουν κατά σειρά το µεγαλύτερο κλάσµα, εφόσον είναι ανώτερο του µισού της µονάδας (1/2). Αν υπάρχουν αδιάθετες έδρες και τα κόµµατα ή οι συνασπισµοί που αποµένουν έχουν κλάσµα ίσο ή µικρότερο του µισού της µονάδας, τότε οι αδιάθετες έδρες περιέρχονται στα κόµµατα ή συνασπισµούς κατά φθίνουσα σειρά ποσοστού συµµετοχής στη δεύτερη κατανοµή. Αντίθετα όµως, αν οι έδρες που προσκυρώνονται από τη δεύτερη κατανοµή είναι περισσότερες από Τις κενές έδρες της µείζονος περιφέρειας, τότε περιορίζονται µέχρι του αριθµού των κενών εδρών και αφαιρούνται κατά αύξουσα σειρά από τα κόµµατα ή τους συνασπισµούς της δεύτερης κατανοµής που έχουν το µικρότερο κλάσµα. 'Ηδη έχουν κατανεµηθεί όλες οι έδρες, οι οποίες έχουν ορισθεί για κάθε περιφέρεια από το διάταγµα αναλογισµού των βουλευτικών εδρών, που εκδίδεται πριν από τις εκλογές, και γίνεται η συµπληρωµατική κατανοµή. Βρίσκεται πρώτα ο ενιαίος εκλογικός διαιρέτης όλης της επικράτειας, ο οποίος είναι το πηλίκο της διαιρέσεως του ολικού αριθµού των έγκυρων ψήφων σε όλη την επικράτεια δια του αριθµού των βουλευτών όλης της επικράτειας σύµφωνα µε τον εκλογικό νόµο. Εάν το εκλογικό µέτρο κάθε περιφέρειας είναι ανώτερο από τον ενιαίο διαιρέτη, προστίθενται στην περιφέρεια αυτή τόσες έδρες, όσες χρειάζονται ώστε, εάν προστίθετο µία ακόµη, το νέο εκλογικό µέτρο της περιφέρειας θα ήταν κατώτερο από τον ενιαίο διαιρέτη. Το νέο εκλογικό µέτρο προκύπτει µετά την προσθήκη κάθε επί πλέον έδρας και είναι το πηλίκο της διαιρέσεως του ολικού αριθµού των έγκυρων ψηφοδελτίων της περιφέρειας δια του αριθµού των εδρών της +1, +2 και ούτω καθ' εξής. Με άλλο µαθηµατικό υπολογισµό, ο αριθµός των πρόσθετων 11

12 εδρών κάθε περιφέρειας ισούται µε το υπόλοιπο της αφαιρέσεως, στην οποία µειωτέος είναι το ακεραιοποιηµένο πηλίκο της διαιρέσεως του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων της περιφέρειας δια του ενιαίου εκλογικού διαιρέτη και αφαιρετέος είναι ο αριθµός των εδρών της περιφέρειας κατά το διάταγµα αναλογισµού. Αν το υπόλοιπο της αφαιρέσεως είναι αρνητικό, δεν λαµβάνεται υπόψη. Οι πρόσθετες έδρες κάθε περιφέρειας κατανέµονται µεταξύ όλων των κοµµάτων και συνασπισµών. Υπολογίζεται πρώτα το εκλογικό µέτρο της συµπληρωµατικής κατανοµής σε κάθε περιφέρεια που παίρνει πρόσθετες έδρες. Αυτό το εκλογικό µέτρο ισούται µε το ακεραιοποιηµένο πηλίκο της διαιρέσεως του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων της περιφέρειας δια του αριθµού των πρόσθετων εδρών. Στη συνέχεια οι πράξεις γίνονται όπως στην πρώτη κατανοµή. Οι τυχόν αδιάθετες έδρες παραχωρούνται στα κόµµατα ή συνασπισµούς µε το µεγαλύτερο υπόλοιπο. Αν ο αριθµός των πρόσθετων εδρών ισούται µε τη µονάδα, η πρόσθετη έδρα παραχωρείται στο πρώτο σε ψήφους κόµµα ή συνασπισµό στην περιφέρεια, διότι το εκλογικό µέτρο της συµπληρωµατικής κατανοµής εδώ ισούται µε το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων και η έδρα παραχωρείται στο κόµµα µε το µεγαλύτερο υπόλοιπο. 4) Το πλειοψηφικό σύστηµα του 1952: Ο εκλογικός νόµος του 1952 ακολουθεί το σύστηµα των εκλογών του 1928 και του 1933, αλλά δεν αναγνωρίζει τα λεγόµενα «κοινά» ψηφοδέλτια (αναγνωρίζει µόνο «κοµµατικά» ψηφοδέλτια) ούτε δυνατότητα διαγραφής ονοµάτων υποψηφίων. Όλοι οι εκλογικοί νόµοι µε πλειοψηφικό σύστηµα ορίζουν ότι το αρµόδιο Πρωτοδικείο «ανακηρύσσει εν δηµοσία συνεδρία βουλευτάς τους σχετικώς πλειοψηφήσαντας». Η διατύπωση αυτή έχει διπλή σηµασία. Ορίζεται ότι µετρούνται οι ψήφοι κάθε υποψήφιου βουλευτή και όχι του συνδυασµού, στον οποίο αυτός ανήκει. Τούτο είναι συνέπεια της εκλεκτικής εγγραφής, γιατί κάθε υποψήφιος ενδέχεται να έχει διαγραφεί από ορισµένα ψηφοδέλτια του συνδυασµού του ή να έχει προστεθεί σε ψηφοδέλτια άλλου κόµµατος. Με το πλειοψηφικό σύστηµα κάθε ψηφοφόρος έχει τόσες ψήφους, όσες έδρες έχει η περιφέρεια όπου ψηφίζει, ή, αν λάβουµε υπόψη µας την αρχή της ισότητας της ψήφου, η ψήφος σε κάθε εκλογική περιφέρεια αποτελείται από τµήµατα ίσα µε τον αριθµό των εδρών της περιφέρειας και ο ψηφοφόρος µπορεί, εφόσον επιτρέπεται από τον εκάστοτε ισχύοντα εκλογικό 12

13 νόµο, να διαθέσει ορισµένα τµήµατα της ψήφου του σε υποψηφίους που δεν ανήκουν στο κόµµα της κύριας προτιµήσεως του. Αφού αθροισθούν οι ψήφοι που έλαβε κάθε υποψήφιος σε όλη την εκλογική περιφέρεια, ανακηρύσσονται βουλευτές οι σχετικώς πλειοψηφήσαντες, δηλαδή κατά φθίνουσα σειρά εκείνοι που έλαβαν τις περισσότερες ψήφους µέχρι να συµπληρωθεί ο αριθµός των εδρών της περιφέρειας. Πρόκειται για σύστηµα σχετικής πλειοψηφίας και ενός γύρου. Αν κατατµηθούν οι πολιτικές δυνάµεις σε πολλά κόµµατα, µπορούν να εκλεγούν υποψήφιοι που έχουν λάβει µικρό ποσοστό ψήφων. 5) Το λεγόµενο τριφασικό σύστηµα του 1956: Η κυβέρνηση Κ. Καραµανλή, που σχηµατίσθηκε µετά τον θάνατο του Αλ. Παπάγου στις 4 Οκτωβρίου 1955, ανέλαβε τη δέσµευση να προκηρύξει εκλογές την άνοιξη του 1956, ενώ η βουλευτική περίοδος έληγε τον Νοέµβριο. Για τον σκοπό αυτό η Βουλή ψήφισε νέο εκλογικό νόµο, το τριφασικό σύστηµα, όπως επονοµάσθηκε, το οποίο αντικατέστησε το πλειοψηφικό σύστηµα µε ευρύτατη εκλογική περιφέρεια που είχε θεσπισθεί το 1954 (Ν. 2800/1954 ) και έτσι αυτό δεν εφαρµόσθηκε ποτέ. Το εκλογικό σύστηµα του 1956 προβλέπει µία µόνο κατανοµή των εδρών και στηρίζεται στη διάκρίση επιτυχόντος και επιλαχόντος συνδυασµού σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Επιτυχών θεωρείται ο συνδυασµός κόµµατος ή συνασπισµού κοµµάτων ή ανεξαρτήτων που επέτυχε τη σχετική πλειοψηφία, δηλαδή όποιος συγκέντρωσε στην περιφέρεια τον µεγαλύτερο αριθµό έγκυρων ψηφοδελτίων. Επιλαχών θεωρείται µόνον ο συνδυασµός κόµµατος, ο οποίος σε αριθµό έγκυρων ψηφοδελτίων ήρθε αµέσως µετά τον επιτυχόντα, εφόσον συγκέντρωσαν και ο συνδυασµός στην περιφέρεια και το κόµµα του σε όλη την επικράτεια το 15% τουλάχιστον του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων. Εάν ο συνδυασµός ανήκει σε συνασπισµό, θεωρείται επιλαχών, εφόσον συγκέντρωσαν και ο συνδυασµός στην εκλογική περιφέρεια και ο συνασπισµός σε όλη την επικράτεια το 25% τουλάχιστον του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων. Η κατανοµή των εδρών σε κάθε περιφέρεια γίνεται µόνο µεταξύ επιτυχόντος και επιλαχόντος συνδυασµού. Ο επιτυχών παίρνει όσες έδρες δεν παίρνει ο επιλαχών. Το σύστηµα διακρίνει δύο είδη περιφερειών, µε έδρες έως δέκα και µε έδρες περισσότερες από δέκα. Στις περιφέρειες όπου ΟΙ έδρες δεν υπερβαίνουν τις δέκα, παραχωρούνται στον επιλαχόντα συνδυασµό τα τρία δέκατα (3/1 0) των εδρών, χωρίς να λαµβάνεται υπόψη το κλάσµα. 'Ετσι το σύστηµα γίνεται πλειοψηφικό για τις περιφέρειες που έχουν έως τρεις έδρες (πρώτη φάση), ενώ σε όσες έχουν 13

14 τέσσερις έως δέκα αντιπροσωπεύεται περιορισµένα και η µειοψηφία (δεύτερη φάση). Γι' αυτό µάλιστα το χαρακτηριστικό του το εκλογικό σύστηµα έχει επονοµασθεί «τριφασικό» και όχι «διφασικό». Αντίθετα όµως, στις περιφέρειες όπου οι έδρες υπερβαίνουν τις δέκα (τρίτη φάση), παραχωρούνται στον επιλαχόντα συνδυασµό τόσες έδρες, όσες αναλογούν στην εκλογική του δύναµη, σε σχέση προς το άθροισµα των εκλογικών δυνάµεων του επιτυχόντος και του επιλαχόντος συνδυασµού. Ειδικότερα, αθροίζον- ται τα έγκυρα ψηφοδέλτια του επιτυχόντος και του επιλαχόντος συνδυασµού στην περιφέρεια, και το άθροισµα διαιρείται µε τον αριθµό των εδρών της (χωρίς τη ρήτρα του +1 ), το δε πηλίκο, χωρίς να λαµβάνεται υπόψη το κλάσµα, αποτελεί το εκλογικό µέτρο της περιφέρειας. Εν συνεχεία γίνονται οι πράξεις όπως στην πρώτη κατανοµή των άλλων συστηµάτων. Αν υπάρξει αδιάθετη έδρα, παραχωρείται στον συνδυασµό µε το µεγαλύτερο υπόλοιπο. Εάν ο συνδυασµός που ακολουθεί αµέσως µετά τον επιτυχόντα δεν πληροί τις προϋποθέσεις του επιλαχόντος (15% ή 25%), ο επιτυχών συνδυασµός παίρνει όλες τις έδρες της περιφέρειας. Συνδυασµός που δεν πληροί Τις προϋποθέσεις του 15% ή 25% µπορεί να θεωρηθεί επιτυχών, αλλά όχι επιλαχών.επιτυχών µπορεί να είναι και µεµονωµένος υποψήφιος ή συνδυασµός µε λιγότερους υποψηφίους από τον αριθµό των εδρών της περιφέρειας. Τ ότε οι υπόλοιπες έδρες παραχωρούνται στους µεµονωµένους υποψηφίους ή συνδυασµούς που έχουν λάβει κατά σειρά τις περισσότερες έγκυρες ψήφους µετά τον επιτυχόντα, έστω και αν δεν πληρούν Τις προϋποθέσεις του επιλαχόντος συνδυασµού. 6) Η ενισχυµένη αναλογική του 1958: Αιτία της επισπεύσεως των εκλογών του 1958 ήταν ο εκλογικός νόµος. Ο πρωθυπουργός Κ. Καραµανλής υπέβαλε παραίτηση επειδή η κυβέρνησή του έχασε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, όταν αποχώρησαν 15 βουλευτές που διαφωνούσαν µε το εκλογικό σύστηµα για τις προσεχείς εκλογές. Με εισήγηση του Κ. Καραµανλή και του Γ.Παπανδρέου σχηµατίσθηκε εξωκοινοβουλευτική κυβέρνηση υπό τον Κ. Γεωργακόπουλο. Αυτή υπέβαλε στη Βουλή εκλογικό νοµοσχέδιο, ψηφίσθηκε ο νέος εκλογικός νόµος και η κυβέρνηση Γεωργακόπουλου διεξήγαγε εκλογές στις 11 Μαϊου Το εκλογικό σύστηµα του 1958 προβλέπει δυο κατανοµές των βουλευτικών εδρών. Η πρώτη κατανοµή είναι όµοια µε εκείνη του 1951 (χωρίς τη ρήτρα του +1), µε µία µόνο διαφορά, ότι στις µονοεδρικές περιφέρειες το σύνολο των έγκυρων 14

15 ψηφοδελτίων διαιρείται µε τον αριθµό 2 για να βρεθεί το εκλογικό µέτρο. 'Ετσι, στις µονοεδρικές περιφέρειες η έδρα διατίθεται από την πρώτη κατανοµή, µόνον αν ένας υποψήφιος συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία των έγκυρων ψηφοδελτίων. Εδώ το εκλογικό µέτρο δεν ακεραιοποιείται. Αν ο αριθµός των έγκυρων ψηφοδελτίων είναι άρτιος, εφόσον µετέχουν στις εκλογές µόνο δύο υποψήφιοι και ισοψηφήσουν, τότε πρέπει να γίνει µεταξϋ τους κλήρωση, καίτοι δεν προβλέπεται από τον εκλογικό νόµο. Για Τις αδιάθετες έδρες από την πρώτη κατανοµή διενεργείται δεύτερη κατανοµή µε εννέα µείζονες περιφέρειες. Στη δεύτερη κατανοµή µετέχουν δύο τουλάχιστον ή τρία το πολύ κόµµατα ή συνασπισµοί. Ειδικότερα, µετέχουν τα αυτοτελή κόµµατα που συγκέντρωσαν ποσοστό 25% του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων σε όλη την επικράτεια, οι συνασπισµοί δύο κοµµάτων που συγκέντρωσαν 35% και οι συνασπισµοί περισσότερων από δύο κοµµάτων που συγκέντρωσαν 40%. Εάν ένα µόνο κόµµα ή συνασπισµός συγκέντρωσε τα αντίστοιχα ποσοστά, µετέχει και άλλος ένας κοµµατικός σχηµατισµός, δηλαδή αυτοτελές κόµµα ή συνασπισµός. Το ποιος σχηµατισµός µετέχει προκύπτει από σύγκριση του ποσοστού κάθε αυτοτελούς κόµµατος µε το ποσοστό κάθε συνασπισµού, το οποίο έχει διαιρεθεί δια του αριθµού των κοµµάτων που συνεργάζονται ή συγχωνεύθηκαν στον συνασπισµό. Μετέχει όποιος έχει το υψηλό- τερο ποσοστό. Απλούστερα, µετέχει όποιο κόµµα ή συνασπισµός παρουσιάζει το µεγαλύτερο πηλίκο της διαιρέσεως του ποσοστού του σε έγκυρα ψηφοδέλτια δια του αριθµού των κοµµάτων που το απαρτίζουν. Εάν κανένα κόµµα ή συνασπισµός δεν συγκεντρώσει τα απαραίτητα ποσοστά, µετέχουν στη δεύτερη κατανοµή δύο κόµµατα ή συνασπισµοί, των οποίων η εκλογική δύναµη υπολείπεται κατά το µικρότερο ποσοστό του αντίστοιχου κατώτατου ορίου συµµετοχής (25% ή 35% ή 40%)". Σε κάθε µείζονα περιφέρεια αθροίζεται το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν εκεί τα κόµµατα και οι συνασπισµοί της δεύτερης κατανοµής, και αυτό το άθροισµα διαιρείται δια του αριθµού των αδιάθετων εδρών της συγκεκριµένης µείζονος περιφέρειας. Το ακεραιοποιηµένο πηλίκο της διαιρέσεως αποτελεί το εκλογικό µέτρο της µείζονος. Με αυτό διαιρείται όλη η εκλογική δύναµη κάθε κόµµατος ή συνασπισµού της δεύτερης κατανοµής και κάθε κόµµα ή συνασπισµός λαµβάνει έδρες, όσες φορές το εκλογικό µέτρο περιέχεται στην εκλογική του δύναµη στη µείζονα περιφέρεια, δηλαδή το πηλίκον της διαιρέσεως ακεραιοποιηµένο. Ο 15

16 εκλογικός νόµος προβλέπει ειδική διαδικασία, µε την οποία κατανέµονται στις ελάσσονες περιφέρειες οι έδρες που κέρδισε κάθε κόµµα από τη δεύτερη κατανοµή στις µείζονες περιφέρειες. Πράγµατι, δεν υπάρχουν βουλευτές µειζόνων περιφερειών, αλλά µόνον ελασσόνων. Ο αριθµός των εδρών που έλαβε κάθε κόµµα στη µείζονα περιφέρεια είναι ίσος µε τον αριθµό των εδρών που παίρνει µε την ειδική αυτή διαδικασία στις ελάσσονες της µείζονος, εκτός από µία µόνο περίπτωση. Αν τυχόν δοθεί πλεονάζουσα έδρα σε ένα κόµµα, αυτή δεν του αφαιρείται υπό ορισµένες προϋποθέσεις: «Εν πάση περιπτώσει διατηρεί την περιελθούσαν έδραν ο συνδυασµός περιφερείας εκλεγούσης ένα µόνον βουλευτήν, εφ' όσον έλαβε τα 40% τουλάχιστον του συνόλου των εγκύρων ψηφοδελτίων». Για τις τυχόν αδιάθετες έδρες σε κάθε µείζονα περιφέρεια, το σύστηµα διακρίνει δυο περιπτώσεις: τη µοναδική ή πρώτη αδιάθετη έδρα και τις υπόλοιπες. Εάν πρόκειται για τη µοναδική ή την πρώτη έδρα, αυτή προσκυρώνεται στο αυτοτελές κόµµα που πλειοψήφησε σχετικώς στη συγκεκριµένη µείζονα περιφέρεια και µετέχει στη δεύτερη κατανοµή. Εάν δεν υπάρχει τέτοιο αυτοτελές κόµµα, αυτή η έδρα προσκυρώνεται στον συνασπισµό που πλειοψήφησε σχετικώς στη µείζονα και µετέχει στη δεύτερη κατανοµή. Εάν ούτε τέτοιος συνασπισµός υπάρχει, η έδρα παραχωρείται στο αυτοτελές κόµµα που πλειοψήφησε σχετικώς σε όλη την επικράτεια. Αντίθετα όµως, οι υπόλοιπες (εκτός από την πρώτη) αδιάθετες έδρες προσκυρώνονται στα άλλα κόµµατα ή συνασπισµούς της δεύτερης κατανοµής ανάλογα µε την εκλογική τους δύναµη στη µείζονα περιφέρεια, δηλαδή ανά µία κατά φθίνουσα σειρά. 7) Η ενισχυµένη αναλογική του 1961: Το εκλογικό σύστηµα του 1961 προβλέπει και αυτό δυο κατανοµές των βουλευτικών εδρών και αποτελεί παραλλαγή του προηγούµενου συστήµατος. Η πρώτη κατανοµή είναι όµοια µε την πρώτη κατανοµή του 1958, µόνο που στη διαίρεση για το εκλογικό µέτρο ο αριθµός των εδρών, που είναι διαιρέτης, αυξάνεται κατά µια µονάδα (ρήτρα του +1 ). 'Ετσι, η πρώτη κατανοµή είναι απολύτως όµοια µε την πρώτη κατανοµή των συστηµάτων του 1932 και του1926. Η δεύτερη κατανοµή είναι όµοια µε του 1958, εκτός από λίγους κανόνες, που ορίζουν ποια κόµµατα µετέχουν σε αυτήν. Μετέχουν τουλάχιστον δύο κόµµατα ή συνασπισµοί, και το πολύ έξι κόµµατα ενδεχοµένως. Μετέχουν τουλάχιστον δυο κόµµατα ή συνασπισµοί, και το πολύ έξι κόµµατα. Ειδικότερα, µετέχουν τα αυτοτελή 16

17 κόµµατα που συγκεντρώσαν ποσοστό 15% του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων στην επικράτεια, οι συνασπισµοί δυο κοµµάτων που συγκέντρωσαν 25% και οι συνασπισµοί περισσότερων από δύο κοµµάτων που συγκέντρωσαν 30%. Εάν δύο µόνο κόµµατα ή συνασπισµοί συγκέντρωσαν τα αντίστοιχα ποσοστά, µετέχει και το αυτοτελές κόµµα, όχι όµως συνασπισµός, που αµέσως ακολουθεί κατά σειρά εκλογικής δυνάµεως. Εάν ένα µόνο κόµµα ή συνασπισµός συγκεντρώσει τα απαραίτητα ποσοστά, συµβαίνει ό, τι και στο σύστηµα του Το ίδιο συµβαίνει, εάν κανένα κόµµα ή συνασπισµός δεν συγκεντρώσει τα αντίστοιχα ποσοστά, µόνο που τώρα ο υπολογισµός γίνεται πάντοτε µε όριο συµµετοχής το 15% ή 25% ή 30%, καθώς και για την προσκύρωση των τυχόν αδιάθετων εδρών κάθε µείζονος περιφέρειας. 8) Η ενισχυµένη αναλογική του 1963: Η Βουλή του 1961 δεν εξάντλησε τη θητεία της. Τον Ιούνιο του 1963 παραιτήθηκε η κυβέρνηση Κ. Καραµανλή αλλά οι εκλογές έγιναν µόλις στις 3 Νοεµβρίου. Εν τω µεταξύ ορκίσθηκε κυβέρνηση Π. Πιπινέλη, η οποία έλαβε ψήφο εµπιστοσύνης στη Βουλή και ψηφίστηκε νέος εκλογικός νόµος. Τις εκλογές διεξήγαγε υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο του Αρείου Πάγου Στ. Μαυροµιχάλη. Το εκλογικό σύστηµα του 1963, που εφαρµόσθηκε και στις εκλογές του 1964, προβλέπει τρεις κατανοµές των βουλευτικών εδρών και αποτελεί εξέλιξη του προηγούµενου συστήµατος. Η πρώτη κατανοµή είναι απολύτως όµοια µε του 1961, ενώ η δεύτερη παραλλάσσει µόνο σε ορισµένα σηµεία. Προβλέπεται µία ακόµη περίπτωση συµµετοχής στη δεύτερη κατανοµή, όχι πλέον στην επικράτεια αλλά σε κάθε µείζονα περιφέρεια ξεχωριστά. Εκτός από Τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να ανήκει ένα κόµµα στο σύνολο των κοµµάτων τα οποία µετέχουν στη δεύτερη κατανοµή σε όλες τις µείζονες 'περιφέρειες της χώρας, κάθε αυτοτελές κόµµα που σε ορισµένη µείζονα περιφέρεια κέρδισε έδρα από την πρώτη κατανοµή ή συγκέντρωσε ποσοστό 1 0% του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων της, συµµετέχει ειδικά στη δεύτερη κατανοµή που διενεργείται σε αυτή τη µείζονα. Η κατανοµή στις ελάσσονες περιφέρειες των εδρών που κέρδισαν τα κόµµατα από τη δεύτερη κατανοµή γίνεται όπως και στα συστήµατα του 1958 και 1961, µε ορισµένες όµως µικρές αλλά ουσιώδεις διαφορές. Προβλέπεται ότι «Εν πάση περιπτώσει εις περιφέρειαν µεν εκλέγουσαν ένα µόνον βουλευτήν καταλαµβάνει την 17

18 έδραν ο συνδυασµός εφ' όσον έλαβε το 40% του συνόλου των εγκύρων ψηφοδελτίων και πλειοψηφεί έναντι ετέρου συνδυασµού συγκεντρώσαντος τυχόν το 40%, εις περιφερείας δε εκλέγουσας δύο βουλευτής η εκ της πρώτης κατανοµής παραµείνασα τυχόν αδιάθετος έδρα, περιέρχεται οριστικώς εις τον εκ των µετεχόντων της β' κατανοµής συνδυασµόν τον επιτυχόντα εκ της πρώτης κατανοµής την µίαν έδραν εφ' όσον ούτος, συνυπολογιζοµένης ταύτης µετά της αδιαθέτου έδρας, εµφανίζει µέσον όρον ψηφοδελτίων ανά εκλεγόµενον βουλευτήν µεγαλύτερον του αριθµού των ψηφοδελτίων ενός εκάστου των άλλων µετεχόντων της δευτέρας κατανοµής συνδυασµών της αυτής εκλογικής περιφερείας µη εχούσης, εις τας περιπτώσεις ταύτας, εφαρµογήν της παραγράφου 8 του παρόντος άρθρου», η οποία ορίζει πώς γίνεται η αφαίρεση των εδρών που πλεονάζουν. Πιο αναλυτικά, η έδρα των µονοεδρικών περιφερειών και η δεύτερη έδρα των διεδρικών, παραχωρούνται υπό Τις ανωτέρω προϋποθέσεις, ακόµη και αν δεν έχουν παραχωρηθεί κατά την κατανοµή στις ελάσσονες περιφέρειες των εδρών που έλαβαν τα κόµµατα στις αντίστοιχες µείζονες περιφέρειες από τη δεύτερη κατανοµή. Για Τις τυχόν αδιάθετες έδρες από τη δεύτερη κατανοµή γίνεται τρίτη κατανοµή, όπου όλη η επικράτεια αποτελεί µία εκλογική περιφέρεια. Στην τρίτη κατανοµή συµµετέχουν όλα τα κόµµατα ή ΟΙ συνασπισµοί της δεύτερης κατανοµής, όχι όµως τα αυτοτελή κόµµατα που συµµετέχουν µόνον ειδικώς στη δεύτερη κατανοµή ορισµένης µείζονος περιφέρειας. Αθροίζεται το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν σε όλη την επικράτεια όλα µαζί τα κόµµατα ή ΟΙ συνασπισµοί της τρίτης κατανοµής, και κατόπιν οι πράξεις γίνονται ακριβώς όπως στο εκλογικό σύστηµα του Οι τυχόν αδιάθετες έδρες από την τρίτη κατανοµή προσκυρώνονται, όπως το 1932, στο πρώτο σε ψήφους κόµµα ή συνασπισµό. 9) Το εκλογικό σύστηµα του 1964: Ο Γ. Παπανδρέου αρνήθηκε να παραµείνει στην εξουσία στηριζόµενος στην ψήφο της Ενιαίας ηµοκρατικής Αριστεράς και εισηγήθηκε τη διάλυση της Βουλής του 1963 ευθύς µετά την έκφραση εµπιστοσύνης προς την κυβέρνηση της 'Ενωσης Κέντρου. Τις εκλογές διεξήγαγε η υπηρεσιακή κυβέρνηση του 1. Παρασκευόπουλου µε το ίδιο εκλογικό σύστηµα. 18

19 10) Το εκλογικό σύστηµα του 1974: Μετά την κατάρρευσή της δικτατορίας, η κυβέρνηση εθνικής ενότητας που σχηµάτισε ο Κ. Καραµανλής εισήγαγε νέα παραλλαγή του συστήµατος της ενισχυµένης αναλογικής, ιδιαίτερα ευνοϊκή για το πρώτο σε ψήφους κόµµα, και διεξήγαγε εκλογές, αφού ανασχηµατίσθηκε και περιέλαβε υπηρεσιακούς υπουργούς. Το εκλογικό σύστηµα του 1974 προβλέπει τρεις κατανοµές των βουλευτικών εδρών, παρεµφερείς προς προηγούµενα εκλογικά συστήµατα, και ειδική κατανοµή των εδρών των βουλευτών Επικρατείας, νεωτερισµού που εισήχθη στο ελληνικό δίκαιο µετά τη δικτατορία. Η πρώτη κατανοµή είναι όµοια µε του συστήµατος του 1951 (χωρίς τη ρήτρα του +1), ορίζεται όµως ειδικά για τις µονοεδρικές περιφέρειες σύστηµα σχετικώς πλειοψηφικό (όπως των ετών 1928, 1933, 1935, 1952) και η έδρα παραχωρείται στον υποψήφιο που έρχεται πρώτος σε ψήφους. Η δεύτερη κατανοµή είναι όµοια µε του συστήµατος του 1961, µόνο που τα ποσοστά συµµετοχής ορίζονται τώρα 17% για τα αυτοτελή κόµµατα, 25% για τους συνασπισµούς δύο κοµµάτων και 30% για τους συνασπισµούς περισσότερων από δυο κοµµάτων. Συνεπώς στη δεύτερη κατανοµή µετέχουν τουλάχιστον δυο κόµµατα ή συνασπισµοί και το πολύ πέντε κόµµατα. Εξ άλλου για τη δεύτερη έδρα των διεδρικών περιφερειών ισχύει η ρύθµιση του ΟΙ αδιάθετες, έδρες από τη δεύτερη κατανοµή κατανέµονται µε την τρίτη κατανοµή και οι τυχόν αδιάθετες από την τρίτη προσκυρώνονται στο κόµµα ή τον συνασπισµό που πλειοψήφησε σχετικώς σε όλη την επικράτεια ακριβώς όπως στα εκλογικά συστήµατα του 1963 και του Στην κατανοµή των εδρών Επικρατείας, µετέχουν µόνο τα κόµµατα ή ΟΙ συνασπισµοί της δεύτερης κατανοµής. Τα έγκυρα ψηφοδέλτια που έλαβε κάθε κόµµα ή συνασπισµός σε όλη την επικράτεια θεωρούνται και ψήφοι υπέρ του «ψηφοδελτίου υποψηφίων Επικρατείας». 'Ετσι, αθροίζεται το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων που έλαβαν σε όλη την επικράτεια τα κόµµατα ή οι συνασπισµοί της δεύτερης κατανοµής (αυτό το άθροισµα είναι το ίδιο µε το άθροισµα της τρίτης κατανοµής), το δε άθροισµα διαιρείται µε τον αριθµό των εδρών Επικρατείας, που είναι δώδεκα. Το πηλίκο της διαιρέσεως, χωρίς να λαµβάνεται υπόψη το κλάσµα, αποτελεί το εκλογικό µέτρο, µε το οποίο διαιρείται η εκλογική δύναµη σε όλη την επικράτεια κάθε κόµµατος ή συνασπισµού που µετέχει σε αυτή την κατανοµή. Κάθε κόµµα ή συνασπισµός λαµβάνει τόσες έδρες, όσες, φορές το εκλογικό µέτρο 19

20 περιέχεται στην εκλογική του δύναµη. Οι τυχόν αδιάθετες έδρες παραχωρούνται στα κόµµατα ή τους συνασπισµούς µε το µεγαλύτερο κατά σειρά αχρησιµοποίητο υπόλοιπο εκλογικής δυνάµεως (από τις τελευταίες διαιρέσεις). 11) Το εκλογικό σύστηµα του 1977: Η κυβέρνηση Κ. Καραµανλή προκήρυξε εκλογές ένα έτος πριν από τη λήξη της βουλευτικής περιόδου και τις διεξήγαγε µε υπηρεσιακούς υπουργούς στα κρίσιµα µόνον υπουργεία. Εφαρµόσθηκε νέο εκλογικό σύστηµα, αναλογικότερο από το προηγούµενο. Το εκλογικό σύστηµα του 1977, που εφαρµόσθηκε και στις εκλογές του 1981, είναι το ίδιο το προηγούµενο σύστηµα, του 1974, στο οποίο όµως χει µόνο προστεθεί η ρήτρα του +1 στην πρώτη κατανοµή. Αυτή, δηλαδή, είναι όµοια µε την πρώτη κατανοµή των συστηµάτων του 1963, του 1961, του 1932 και του 1926, εκτός από την περίπτωση των µονοεδρικών περιφερειών, τη ρήτρα των διεδρικών και τη ρήτρα αφαιρέσεως επί πλέον εδρών, την οποία ο σύστηµα του 1977 δεν προβλέπει. 12) Το εκλογικό σύστηµα του 1981: Το 1981 οι βουλευτικές και οι ευρωπαϊκές εκλογές έγιναν την ίδια ηµέρα. Τις διεξήγαγε η κυβέρνηση του Γ. Ράλλη, ο οποίος είχε αναλάβει την αρχηγία της Ν.., αφού ο Κ. Καραµανλής είχε εκλεγεί πρόεδρος της ηµοκρατίας. Στις βουλευτικές εκλογές εφαρµόσθηκε αµετάβλητο το εκλογικό σύστηµα του ) Το εκλογικό σύστηµα του 1985: Το εκλογικό σύστηµα του 1985, που εξακολουθεί να αποτελεί ισχύον δίκαιο, προβλέπει και αυτό τρεις κατανοµές των βουλευτικών εδρών και ειδική κατανοµή των εδρών Επικρατείας, αλλά πρωτοτυπεί σε αρκετές διατάξεις του. Η πρώτη κατανοµή όµως είναι ακριβώς όµοια µε του προηγούµενου συστήµατος, του 1977 (περιέχει τη ρήτρα του +1 ), αλλά προβλέπεται και ρήτρα αφαιρέσεως επί πλέον εδρών, όπως στα συστήµατα του 1963, του 1961, του 1932 και του Υπενθυµίζουµε ότι στις µονοεδρικές περιφέρειες ισχύει σύστηµα σχετικής πλειοψηφίας. Στη δεύτερη κατανοµή, που γίνεται όπως πάντοτε σε εννέα µείζονες περιφέρειες, µετέχουν όλα τα κόµµατα και οι συνασπισµοί, αλλά δεν µετέχουν οι συνδυασµοί ανεξαρτήτων και οι µεµονωµένοι υποψήφιοι. εν υπάρχουν διόλου ποσοστά για συµµετοχή στη δεύτερη κατανοµή και οι πράξεις για να πρσκυρωθούν οι έδρες, 20

21 γίνονται όπως στα προηγούµενα συστήµατα από το 1963 και κατόπιν (χωρίς το + 1). Για Τις αδιάθετες έδρες από τη δεύτερη κατανοµή δεν µπορεί να γίνει η τρίτη κατανοµή, παρά µόνον αφού οι έδρες, που προσκυρώθηκαν µε τη δεύτερη κατανοµή στα διάφορα κόµµατα ή συνασπισµούς, κατανεµηθούν µεταξύ των συνδυασµών τους στις ελάσσονες (πρωτοβάθµιες) περιφέρειες της µείζονος. Στα προηγούµενα συστήµατα επίσης υπήρχαν αυτοί οι κανόνες κατανοµής των εδρών, που προσκυρώθηκαν σε κάθε κόµµα, στις εκλογικές περιφέρειες που απαρτίζουν τη µείζονα περιφέρεια.. ΟΙ ίδιοι κανόνες π.χ. υπήρχαν και στο προηγούµενο σύστηµα, του 1977.Ειδικά στο σύστηµα του 1985 έχει µεγάλη σηµασία να ξέρουµε πόσες έδρες και ποιων πρωτοβάθµιων περιφερειών έχουν µείνει αδιάθετες και από την πρώτη και από τη δεύτερη κατανοµή, για να γίνει η τρίτη. Την κατανοµή των εδρών µέσα στη µείζονα περιφέρεια ρυθµίζουν λεπτοµερώς οι 4 και 5 του άρθρου 89 του Π.. 152/1985. Στην τρίτη κατανοµή διακρίνονται δύο φάσεις. Αν το κόµµα ή ο συνασπισµός που πλειοψήφησε σχετικώς στην ελάσσονα περιφέρεια είναι το ίδιο που έλαβε τη σχετική πλειοψηφία και σε ολόκληρη την επικράτεια, τότε όλες οι αδιάθετες έδρες της ελάσσονος περιέρχονται σε αυτό το κόµµα ή συνασπισµό. (Ετσι, εφόσον συντρέχουν αυτές οι προϋποθέσεις, το σύστηµα του 1985 λειτουργεί στην τρίτη κατανοµή ως πλειοψηφικό). Αν όµως δεν είναι το ίδιο, τότε για την κατανοµή των υπόλοιπων αδιάθετων εδρών αθροίζεται το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων, το οποίο έλαβαν σε ολόκληρη την επικράτεια όλα τα κόµµατα και ΟΙ συνασπισµοί που µετέχουν στις εκλογές, το άθροισµα δε τούτο διαιρείται µε τον αριθµό των υπόλοιπων αδιάθετων εδρών. Το πηλίκο αυτής της διαιρέσεως, παραλείποντας το κλάσµα, αποτελεί το εκλογικό µέτρο µε το οποίο κατανέµονται οι υπόλοιπες αδιάθετες έδρες. Με αυτό διαιρείται χωριστά το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων σε ολόκληρη την επικράτεια καθενός κόµµατος ή συνασπισµού και κάθε κόµµα ή συνασπισµός παίρνει τόσες έδρες, όσες φορές περιέχεται το εκλογικό µέτρο στη δύναµη του. ΟΙ έδρες, που τυχόν αποµένουν αδιάθετες και ύστερα από την τρίτη κατανοµή, προσκυρώνονται στο κόµµα ή συνασπισµό που πλειοψήφησε σε όλη την επικράτεια. Η κατανοµή των εδρών Επικρατείας γίνεται όπως και στα συστήµατα του 1974 και 1977, µε δύο όµως διαφορές. Πρώτον, αθροίζεται το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων που πήραν σε ολόκληρη την επικράτεια όλα τα κόµµατα και οι 21

22 συνασπισµοί που µετέχουν στις εκλογές. Αυτό το άθροισµα είναι το ίδιο µε το άθροισµα της τρίτης κατανοµής. εύτερον, ΟΙ έδρες που ίσως αποµένουν αδιάθετες, παραχωρούνται στα κόµµατα και τους συνασπισµούς που εµφανίζουν τον µεγαλύτερο (ισχυρότερο) µέσο όρο έγκυρων ψηφοδελτίων σ' ολόκληρη την Επικράτεια ανά έδρα βουλευτή επικράτειας. Για να υπολογισθεί ο µέσος όρος διαιρείται το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων κάθε κόµµατος ή συνασπισµού µε τον αριθµό των εδρών επικρατείας, που του έχουν ήδη παραχωρηθεί, σύµφωνα µε τα παραπάνω, αυξηµένο κατά µία µονάδα. Η πρώτη από τις αδιάθετες έδρες παραχωρείται στο κόµµα ή συνασπισµό που εµφανίζει το µεγαλύτερο πηλίκο. Οι τυχόν υπόλοιπες αδιάθετες έδρες παραχωρούνται στα κόµµατα ή τους συνασπισµούς ανά µία διαδοχικά, αφού επαναληφθεί η ίδια διαδικασία. 14) Το εκλογικό σύστηµα του 1989 και 1990: Στις εκλογές του 1989 εφαρµόστηκε το αµιγές αναλογικό σύστηµα καθώς επίσης και στις εκλογές του ) Ο νόµος 1907/1990: Το ίδιο έτος ψηφίστηκε ο νόµος 1907/1990 που ίσχυσε στις εκλογές του 1993, του 1996 και του Ο νόµος αυτός ρυθµίζει το ισχύον εκλογικό σύστηµα που είναι το ακόλουθο: Η χώρα διαρείται σε 56 πρωτοβάθµιες περιφέρειες και 13 δευτεροβάθµιες. Από τις περιφέρειες εκλέγονται 288 βουλευτές και 12 επικρατείας. Η πρώτη κατανοµή γίνεται στις 56 πρωτοβάθµιες εκλογικές περιφέρειες, οι οποίες συµπίπτουν µε τους νοµούς. Απ' αυτές 50 είναι πολυεδρικές και 6 µονοεδρικές, ισχύει δε διαφορετικό σύστηµα σε κάθε µία κατηγορία. Στην πρώτη κατανοµή των πολυεδρικών περιφερειών ισχύει το αναλογικό σύστηµα µε την ρήτρα του συν ένα (+1). Σύµφωνα µε το σύστηµα αυτό το εκλογικόµέτρο σε κάθε εκλογική περιφέρεια βρίσκεται από την διαίρεση του αριθµού των έγκυρων ψηφοδελτίων µε τον αριθµό των εδρών της, αυξηµένο κατά µία µονάδα. Ο αριθµός των ψήφων, που έλαβε κάθε συνδυασµός σε κάθε εκλογική περιφέρεια, η εκλογική του δύναµη στην περιφέρεια αυτή, διαιρείται µε το εκλογικό µέτρο και προσδιορίζεται έτσι ο αριθµός των εδρών που καταλαµβάνει κάθε κόµµα σε κάθε εκλογική περιφέρεια. ΟΙ έδρες που κερδίζει κάθε κόµµα καταλαµβάνονται από τους υποψήφιους του κόµµατος που συγκέντρωσε τους περισσότερους σταυρούς προτίµησης. 22

23 Στις 6 µονοεδρικές περιφέρειες δεν εφαρµόζεται η αναλογική, αλλά σύστηµα σχετικής πλειοψηφίας. Συγκεκριµένα η έδρα περιέρχεται στον συνδυασµό που συγκέντρωσε την σχετική πλειοψηφία. Με τις πρόσφατες τροποποιήσεις της εκλογικής νοµοθεσίας εισήχθη η λεγόµενη ρήτρα του 3%. Κατά την ρύθµιση αυτή, κόµµα ή συνασπισµός κοµµάτων ή ανεξάρτητος συνδυασµός ή µεµονωµένος υποψήφιος, που δεν συγκέντρωσε ποσοστό έγκυρων ψηφοδελτίων, τουλάχιστον ίσο µε το 3% του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων, που έλαβαν σε ολόκληρη την επικράτεια τα κόµµατα, οι συνδυασµοί, οι ανεξάρτητοι συνδυασµοί και οι µεµονωµένοι υποψήφιοι, δεν δικαιούνται βουλευτική έδρα σε καµία εκλογική περιφέρεια από οποιαδήποτε κατανοµή ούτε από την κατά το επόµενο άρθρο προβλεπόµενη εξοµάλυνση. Η πλήρωση εδρών κατά την διαδικασία της εξοµάλυνσης αρχίζει από το µικρότερο κόµµα και συνεχίζεται προς τα επόµενα µε κριτήριο τον αριθµό των ψήφων. Η δεύτερη κατανοµή γίνεται στις 13 µείζονες ή δευτεροβάθµιες περιφέρειες. Κάθε µία δευτεροβάθµια περιφέρεια αποτελείται από περισσότερες πρωτοβάθµιες. Στην δεύτερη κατανοµή κατανέµονται, οι έδρες που δεν έχουν διατεθεί µε το σύστηµα της πρώτης κατανοµής και για τον λόγο αυτό προστίθενται οι αδιάθετες έδρες κάθε πρωτοβάθµιας περιφέρειας, που ανήκουν στην ίδια δευτεροβάθµια. Η δεύτερη κατανοµή διενεργείται στις δευτεροβάθµιες εκλογικές περιφέρειες µε ιδιαίτερο για κάθε µία δευτεροβάθµιο εκλογικό µέτρο. Για τον υπολογισµό του εκλογικού µέτρου έχουν εφαρµοστεί δύο µέθοδοι. Κατά την πρώτη αθροίζονται κατά δευτεροβάθµια περιφέρεια τα αδιάθετα υπόλοιπα (εκτός των 6 µονοεδρικών). Το άθροισµα των αδιάθετων υπολοίπων διαιρείται µε το άθροισµα των αδιάθετων εδρών της περιφέρειας και δίδει το δευτεροβάθµιο εκλογικό µέτρο. Κατά την δεύτερη µέθοδο το εκλογικό µέτρο προκύπτει από την διαίρεση των εγκύρων ψηφοδελτίων όλης της µεγάλης περιφέρειας και διαιρείται δια του αριθµού των αδιάθετων εδρών της περιφέρειας. Κάθε κόµµα ή συνασπισµός λαµβάνει από την δεύτερη κατανοµή τόσες έδρες, όσες φορές το εκλογικό µέτρο περιέχεται στο σύνολο των αδιάθετων ψήφων του, που αντιστοιχούν στην συγκεκριµένη δευτεροβάθµια περιφέρεια. Προβλέπεται και τρίτη κοτανοµή σε επίπεδο επικράτειας. Αν και από την δεύτερη κατανοµή αποµείνουν αδιάθετες έδρες, κατανέµονται στα πολιτικά κόµµατα Στην τρίτη κατανοµή υπολογίζεται εκ νέου τριτοβάθµιο εκλογικό µέτρο. 23

24 Το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων όλης της επικράτειας διαιρείται δια του αριθµού των αδιάθετων εδρών, δηλαδή εκείνων που δεν έχουν κατανεµηθεί στην πρώτη και δεύτερη κοτανοµή Κεφάλαιο ': ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 1- α) Βασικά πλεονεκτήµατα του πλειοψηφικού συστήµατος: Το πλειοψηφικό σύστηµα διευκολύνει συνήθως τη δηµιουργία οµοιογενών κοινοβουλευτικώνπλειοψηφιών και συνεπώς στην περίπτωση ισχύος κοινοβουλευτικού συστήµατος, την ανάδειξη σταθερών κυβερνήσεων. Επίσης παρέχει τη δυνατότητα σαφούς επιλογής του πολίτη. β) Βασικά µειονεκτήµατα του πλειοψηφικού συστήµατος: Το πλειοψηφικό σύστηµα αποκλείει την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση των µειοψηφιών και οδηγεί ενίοτε στην κατάληψη της πλειοψηφίας των βουλευτικών εδρών από ένα κόµµα, που εκπροσωπεί την µειοψηφία των εκλογέων. Επίσης η αίσθηση της χαµένης ψήφου προς τα µικρά κόµµατα οδηγεί στην πόλωση. 2- α) Βασικά πλεονεκτήµατα του αναλογικού συστήµατος: το αναλογικό σύστηµα εξασφαλίζει την εκπροσώπηση των µειοψηφιών στο Κοινοβούλιο, που έτσι αποτελεί µια µικρή εικόνα του Λαού. Επιτρέπει δηλαδή την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση όλων των πολιτικών τάσεων του Λαού. Επίσης εξασφαλίζει την ανταπόκριση της θέλησης του Λαού στον αριθµό των βουλευτών κάθε κόµµατος και υπερέχει ηθικά καθώς το Κοινοβούλιο είναι ο καθρέπτης της κοινωνίας. β) Βασικά µειονεκτήµατα του αναλογικού συστήµατος: σύστηµα διευκολύνει τη δηµιουργία πολλών µικρών κοµµάτων και έτσι εµποδίζει τη δηµιουργία οµοιογενών πλειοψηφιών και όταν ισχύει το κοινοβουλευτικό σύστηµα, τον σχηµατισµό σταθερών κυβερνήσεων. Επίσης δηµιουργείται αβεβαιότητα ως προς το ποιος θα κυβερνήσει. Ώσον αφορά στη δηµιουργία συµµαχιών, ΟΙ επιλογές ανήκουν περισσότερο στα κόµµατα παρά στο Λαό. 24