ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ"

Transcript

1 Μεθοδολογική και εννοιολογική ανάλυση του επικαιροποιημένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος του ΚΠΕ Αργυρούπολης: Δασικές πυρκαγιές - αίτια, πρόληψη, αποκατάσταση του τοπίου Γεώργιος Φαραγγιτάκης, Υπεύθυνος ΚΠΕ Αργυρούπολης, Αικατερίνη Μπαζίγου, αναπληρώτρια υπεύθυνου ΚΠΕ Αργυρούπολης, Αθανάσιος Ιωάννου, Χριστίνα Νομικού, Κωνσταντία Ρεμπάπη, Θεμιστοκλής Σμπαρούνης, Δήμητρα - Ευτέρπη Σωτηροπούλου, Παναγιώτης Τραγαζίκης, Νικόλαος Χριστοδούλου, εκπαιδευτικοί του ΚΠΕ Αργυρούπολης. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αργυρούπολης, Μπουμπουλίνας 3, Αργυρούπoλη, τηλ./φαξ acee@otenet.gr, ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η πρόσφατη εθνική τραγωδία των δασικών πυρκαγιών του καλοκαιριού του 2007 καταδεικνύει σήμερα όσο ποτέ άλλοτε την ανάγκη ανάπτυξης διαχειριστικών πρακτικών σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος, που αν και μπορεί να θεωρηθεί ως ενδογενής, κυκλική διαταραχή στα μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα, κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί να αποκτήσει την έκταση καταστροφής. Εξάλλου το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι κλιματικές αλλαγές επιτείνουν την εμφάνιση των πυρκαγιών σε ανησυχητικό βαθμό και το έντονο ενδιαφέρον της κοινωνίας, αποτέλεσαν τους λόγους για τους οποίους επικαιροποιήθηκε το ημερήσιο, εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης: Δασικές πυρκαγιές - αίτια, πρόληψη, αποκατάσταση του τοπίου που εδώ και μια δεκαετία υλοποιείται στο ΚΠΕ Αργυρούπολης. Το πρόγραμμα διαρθρώνεται σε τρία μέρη και έχει ως κύριο σκοπό να βοηθήσει τους μαθητές/τριες να αναστοχαστούν κριτικά τους τρόπους με τους οποίους αλληλεπιδρά ο άνθρωπος με το περιβάλλον όσον αφορά στο θέμα των δασικών πυρκαγιών. Η έννοια της αειφορίας σαν ρυθμιστική έννοια της σχέσης ανθρώπου-κοινωνίας-φύσης διατρέχει τη θεωρητική προσέγγιση του εκπαιδευτικού προγράμματος. Μεταξύ των επιμέρους διδακτικών στόχων του προγράμματος κύρια θέση κατέχει η κατανόηση του ρόλου της πυρκαγιάς ως περιβαλλοντικού παράγοντα στα μεσογειακά οικοσυστήματα, αλλά και των κινδύνων που συνεπάγεται το φαινόμενο όταν παρουσιάζεται εκτεταμένα και έντονα όχι μόνο για το περιβάλλον, αλλά και για την κοινωνία και την οικονομία. Μια σειρά από διδακτικές τεχνικές όπως: μελέτη περίπτωσης, επίλυση προβλήματος, καταιγισμός ιδεών, κατηγοριοποίηση, εργαστηριακή άσκηση - πείραμα, κατασκευή εννοιολογικού χάρτη, συμπλήρωση ερωτηματολογίων και φύλλων εργασίας, ασκήσεις πεδίου, συζήτηση, εφαρμόζονται διαδοχικά, ώστε να οδηγήσουν τους μαθητές στην επίτευξη των διδακτικών στόχων του προγράμματος. Η αξιολόγηση του προγράμματος γίνεται με τη συμπλήρωση πίνακα που περιλαμβάνει τόσο μέτρα μεταπυρικής διαχείρισης όσο και μέτρα πρόληψης των δασικών πυρκαγιών σε όλα τα επίπεδα ευθύνης.

2 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ Η πρόσφατη εθνική τραγωδία των δασικών πυρκαγιών του καλοκαιριού του 2007 καταδεικνύει σήμερα όσο ποτέ άλλοτε την ανάγκη ανάπτυξης διαχειριστικών πρακτικών σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο για την αντιμετώπιση ενός προβλήματος, που αν και μπορεί να ειδωθεί ως ενδογενής, κυκλική διαταραχή στα μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα (Naveh, 1975, Trabaud & Lepart, 1980), κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί να αποκτήσει την έκταση καταστροφής. Εξάλλου το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι κλιματικές αλλαγές επιτείνουν την εμφάνιση των πυρκαγιών σε ανησυχητικό βαθμό και το έντονο ενδιαφέρον των μαθητών/τριών, των εκπαιδευτικών και των τοπικών κοινωνιών, αποτέλεσαν τους λόγους για τους οποίους επικαιροποιήθηκε το ημερήσιο, διάρκειας επτά διδακτικών ωρών, εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης: Δασικές πυρκαγιές αίτια, πρόληψη, αποκατάσταση του τοπίου που εδώ και μια δεκαετία υλοποιείται στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Αργυρούπολης. Ο σχεδιασμός του προγράμματος έρχεται αντιμέτωπος με μια σειρά από προκλήσεις αν λάβουμε υπόψη μας τα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών στο χώρο της διδακτικής των φυσικών επιστημών και της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που αφορούν τις παρανοήσεις των μαθητών/τριών και τις δυσκολίες κατανόησης όταν έννοιες όπως δασικό οικοσύστημα, πυρκαγιές, διάβρωση, ερημοποίηση κ.ά. παρουσιάζονται ως αντικείμενα μάθησης. Έρευνες (Ζόγκζα, 2006) έδειξαν ότι η σκέψη των μαθητών/τριών βασίζεται σε φαινομενολογικές ιδιότητες συγκεκριμένων εννοιών και ότι όταν έρχονται αντιμέτωποι με αφηρημένες έννοιες η γνωστική προσπάθεια για την κατανόησή τους γίνεται με βάση τις έννοιες με τις οποίες έχουν άμεση εμπειρία. Συγκεκριμένα (Σωτηρίου, 2003), για τους/τις μαθητές/τριες έως και 16 ετών: εστιάζεται η προσοχή τους περισσότερο στα στοιχεία της δομής βιολογικών συστημάτων (λ.χ. δασικό οικοσύστημα, έδαφος) κάνοντας αναφορά σε αυτά και περιγράφοντάς τα και όχι τόσο στις λειτουργίες τους (λ.χ. φωτοσύνθεση, διάβρωση) εδαφικοί οργανισμοί που δεν είναι ορατοί και στοιχεία του αβιοτικού περιβάλλοντος όπως διοξείδιο του άνθρακα και οξυγόνο που επίσης δεν είναι ορατά δεν υπάρχουν (ιδιαίτερα για τους/τις μικρότερους/ες μαθητές/τριες) με συνέπεια σημαντικές δυσκολίες στην κατανόηση πολύπλοκων λειτουργιών όπως η αποικοδόμηση και η φωτοσύνθεση οι μεταβολές που συμβαίνουν σε ένα βιολογικό σύστημα (λ.χ. έδαφος, δασικό οικοσύστημα) επειδή είναι πολύ αργές και δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές διαφεύγουν της προσοχής τους και η ανθρωποκεντρική τους αντίληψη, τους/τις κάνει να μην μπορούν να σκεφτούν τους οργανισμούς και το περιβάλλον στο οποίο ζουν χωρίς την ανάμειξη του ανθρώπινου παράγοντα δυσχεραίνοντας έτσι την κατανόηση διαδικασιών όπως η αναγέννηση. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το πρόγραμμα διαρθρώνεται σε τρία χρονικά ισοδύναμα μέρη. Στο πρώτο, γενικό μέρος πραγματοποιείται η πρώτη επαφή των μαθητών/τριών με το χώρο του ΚΠΕ όπου σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο υπάρχει έκθεση υλικού περιβαλλοντικής θεματολογίας. Αφού προηγηθεί μια διερευνητική αξιολόγηση της προϋπάρχουσας γνώσης τους γίνεται αρχικά μία παρουσίαση της λειτουργίας του ΚΠΕ και ακολουθεί σύντομη συζήτηση για το σκοπό της επίσκεψής τους στο χώρο αυτό. Στη συνέχεια η

3 εισήγηση από τον Υπεύθυνο του ΚΠΕ και η συζήτηση που ακολουθεί αποσκοπούν στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και συνειδητοποίηση των μαθητών/τριών προκειμένου να πλαισιωθεί ο συγκεκριμένος προσανατολισμός του προγράμματος. Στο δεύτερο, ειδικό μέρος χρησιμοποιούνται μια σειρά από διδακτικές τεχνικές που εφαρμόζονται από δύο μέλη της παιδαγωγικής ομάδας του ΚΠΕ για κάθε τμήμα μαθητών/τριών είτε ως σύνολο είτε χωρισμένο σε ομάδες εργασίας σύμφωνα με τις αρχές της συνεργατικής μάθησης. Στο τρίτο και τελευταίο μέρος τα τμήματα των μαθητών/τριών πραγματοποιούν μελέτη πεδίου με τη χρήση φύλλων εργασίας σε περιοχή του Υμηττού που έχει ιστορικό πολλαπλών πυρκαγιών. Το πρόγραμμα προσαρμόζεται ως προς το εννοιολογικό του περιεχόμενο και τις δραστηριότητες των διδακτικών τεχνικών στις γνωστικές και συναισθηματικές δυνατότητες των μαθητών/τριών όλων των τάξεων και βαθμίδων της Α/θμιας και Β/θμιας εκπαίδευσης Κύριος σκοπός του εκπαιδευτικού προγράμματος είναι να βοηθήσει τους μαθητές/τριες να αναστοχαστούν κριτικά τους τρόπους με τους οποίους αλληλεπιδρά ο άνθρωπος με το περιβάλλον με αφορμή το επίκαιρο θέμα των δασικών πυρκαγιών. Η έννοια της αειφορίας σαν ρυθμιστική έννοια της σχέσης ανθρώπου-κοινωνίαςφύσης (Φλογαΐτη 2006) διατρέχει τη θεωρητική προσέγγιση του εκπαιδευτικού προγράμματος. Ειδικότερα τα τρία μέρη του προγράμματος αποβλέπουν στην επίτευξη των παρακάτω στόχων που κινούνται στους τρεις άξονες: γνωστικό, αξιακό και δεξιοτήτων: Να κατανοήσουν οι μαθητές/τριες το ρόλο της πυρκαγιάς ως περιβαλλοντικού παράγοντα για τα μεσογειακά οικοσυστήματα, αλλά και τους κινδύνους που συνεπάγεται το φαινόμενο όταν παρουσιάζεται εκτεταμένα και έντονα όχι μόνο για το περιβάλλον, αλλά και για την κοινωνία και την οικονομία. Να εντοπίσουν οι μαθητές/τριες τις αιτίες των πυρκαγιών (φυσικά αίτια, ανθρωπογενείς παράγοντες). Να διερευνήσουν τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης. Να μελετήσουν τρόπους διαχείρισης καμένων περιοχών με ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία της φυσικής αναγέννησης, με στόχο την αποκατάσταση του τοπίου και την ανασυγκρότηση της κοινωνικής και οικονομικής ζωής σε αντιδιαστολή με την αλλαγή χρήσεων γης. Να αντιληφθούν την κλιμάκωση των ευθυνών από το ατομικό έως το κοινωνικό επίπεδο και από τον πολίτη στο κράτος. Να συνειδητοποιήσουν ότι το περιβάλλον είναι δημόσιο αγαθό και ότι η προστασία του είναι ευθύνη και υποχρέωση των πολιτών σε αντιδιαστολή με την κυριαρχία πρακτικών πρόσκαιρου οικονομικού κέρδους. Να μελετήσουν λύσεις που αφορούν ατομικές και ομαδικές συμπεριφορές καθώς και διαχειριστικές πρακτικές αρμόδιων φορέων. Στην ολότητά του το πρόγραμμα προσφέρει στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στους/στις μαθητές/τριες και στους/στις εκπαιδευτικούς που τους/τις συνοδεύουν μια οργάνωση εννοιολογικού περιεχομένου διαφορετική από αυτήν των τυπικών αναλυτικών προγραμμάτων και μια παιδαγωγική πρόταση σύνθεσης συγκεκριμένων διδακτικών τεχνικών επίσης διαφορετική από την παραδοσιακή, δασκαλοκεντρική προσέγγιση. Όσον αφορά στη συγκρότηση του εννοιολογικού περιεχομένου, ζητήθηκε η συνδρομή των ειδικών και συγκεκριμένα της Αν. καθ. Μ.

4 Αριανούτσου του Τμήματος Βιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το ειδικό μέρος του προγράμματος οργανώνεται με βάση μια κατάλληλα επιλεγμένη και διαμορφωμένη ζωγραφική απεικόνιση μεγέθους A1 (50x70εκ.), η οποία περιλαμβάνει δασικά, ορεινά και ημιορεινά τοπία και η οποία αποτελεί την κύρια επιφάνεια εργασίας και εξέλιξης του προγράμματος. Μέσα στα τοπία αυτά περιλαμβάνονται μεγαλύτεροι ή μικρότεροι οικισμοί καθώς και ζώνες μεικτών δραστηριοτήτων (γύρω από τους οικισμούς), όπως καλλιέργειες, βοσκότοποι, χώροι διάθεσης απορριμμάτων κ.λ.π. Η παραπάνω απεικόνιση δεν είναι ομοιογενής ως προς τη θεματική της, αλλά αναπαριστά 3 διαφορετικά τοπία (σχήμα 1): α) μία δασική ζώνη μεικτών δραστηριοτήτων που περιλαμβάνει εκτός του ορεινού, δασικού οικοσυστήματος, οικισμούς, καλλιέργειες και άλλες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις όπως δρόμους και παραπέμπει σε ένα περιβάλλον αντίστοιχο με αυτό της Δυτικής Πελοποννήσου, β) μία περιοχή επικλινών εδαφών με χαμηλή βλάστηση κυρίως γύρω από αντιδιαβρωτικά έργα μεταπυρικής διαχείρισης που παραπέμπουν σε κορμοδέματα και τοποθετείται στο κέντρο της ζωγραφιάς και στην άλλη της άκρη γ) ένα περιαστικό δάσος που θα μπορούσε να είναι η δασική περιοχή της Πάρνηθας. ΖΩΝΗ ΜΕΙΚΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΤΑΠΥΡΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΔΑΣΟΣ Σχήμα 1: Ζωγραφική απεικόνιση διεξαγωγής του προγράμματος (μεγέθους Α1) όπου έχουν επισημανθεί τα τρία διαφοροποιημένα είδη τοπίων: α) δασική ζώνη μεικτών δραστηριοτήτων, β) περιοχή μεταπυρικής διαχείρισης και γ) περιαστικό δάσος Σταδιακά η αρχική απεικόνιση επικαλύπτεται από κομμάτια ζωγραφικής απεικόνισης (επιθέματα) ως παζλ που αναπαριστούν το ίδιο τοπίο μετά την φωτιά (Σχήμα 2). Οι συμβάσεις της όλης απεικόνισης είναι σε επίπεδο σκίτσου, γιατί σύμφωνα με έρευνες (Roch, 1983) οι αναπαραστάσεις εννοιών τέτοιου τύπου δεν είναι ούτε πολύ αφηρημένες ούτε πολύ εξειδικευμένες ώστε να παρουσιάζουν γνωστικές δυσκολίες ως προς την πρόσληψή τους, αντίθετα είναι σε ένα επίπεδο αφαίρεσης που βρίσκεται

5 πολύ κοντά στον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε έννοιες στην καθημερινή μας ζωή. ΠΡΩΤΟ ΕΠΙΘΕΜΑ ΤΡΙΤΟ ΕΠΙΘΕΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΠΙΘΕΜΑ Σχήμα 2: Τελικός μετασχηματισμός της αρχικής απεικόνισης αφού τοποθετηθούν και τα τρία επιθέματα που αντιστοιχούν σε κάθε είδος τοπίου. Η ζώνη μεικτών δραστηριοτήτων, καθώς και το περιαστικό δάσος συνιστούν δύο περιπτώσεις μελέτης (case studies) ενώ το κεντρικό μέρος με τις παρεμβάσεις των αντιδιαβρωτικών έργων θα μπορούσε να ανήκει το ίδιο είτε στη μία είτε στην άλλη περίπτωση. Για την προσέγγιση των δύο περιπτώσεων μελέτης χρησιμοποιείται ως μακρο-δομή η τεχνική της επίλυσης προβλήματος (problem solving). Η έκταση των δασικών πυρκαγιών του περασμένου καλοκαιριού πιστοποιεί ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα με σοβαρές κοινωνικο-οικονομικές συνέπειες πέρα από τις συνέπειες στο φυσικό περιβάλλον. Εξάλλου, όπως αναφέρεται και στον τίτλο του προγράμματος ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο εντοπισμός και η καταγραφή των αιτιών καθώς επίσης και οι προτάσεις διαχείρισης με στόχο την αποκατάσταση του τοπίου. Δεδομένου ότι: η διαπίστωση της προβληματικής κατάστασης ο εντοπισμός και η καταγραφή των αιτιών οι επιπτώσεις σε φυσικό περιβάλλον, κοινωνία και οικονομία οι λύσεις και οι προτάσεις διαχείρισης το σχέδιο δράσης και η αξιολόγηση αποτελούν τα στάδια της επίλυσης προβλήματος (Στεφανόπουλος & Μπαζίγου 2005), η τελευταία κρίθηκε από την παιδαγωγική ομάδα ως η καταλληλότερη διδακτική τεχνική για την προσέγγιση των δασικών πυρκαγιών. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ Αρχικά γίνεται συνοπτική αναφορά στα χαρακτηριστικά του δασικού οικοσυστήματος ως προϊόντος της ακαδημαϊκής μας γνώσης για αυτό. Οι μαθητές/τριες χωρισμένοι σε ομάδες καλούνται να παρατηρήσουν αν ανταποκρίνεται σε αυτή μας τη γνώση και τι επιπλέον προσθέτει η ζωγραφική απεικόνιση που

6 τους/τις δίνεται ως επιφάνεια εργασίας σε κάθε ομάδα. Μέσα από τις ομοιότητες και τις διαφορές που παρατηρούν ανάμεσα στα μέρη της απεικόνισης καλούνται να εντοπίσουν και διαφοροποιήσουν τις δύο περιπτώσεις μελέτης, δηλαδή τη ζώνη των μεικτών δραστηριοτήτων από το περιαστικό δάσος. Με την τεχνική του καταιγισμού ιδεών επιχειρείται μια εποικοδομητική προσέγγιση των αιτιών των πυρκαγιών. Με σημείο αναφοράς τη ζώνη μεικτών δραστηριοτήτων αναδεικνύονται οι αντιλήψεις των μαθητών/τριών σχετικά με τα πιθανά αίτια των πυρκαγιών οι οποίες κατηγοριοποιούνται σε ανθρωπογενείς παράγοντες αιτιών: αμέλεια και εμπρησμοί (κυρίως για αλλαγή χρήσης γης - Καϊλίδης, 1989) και σε φυσικά αίτια. Στη συνέχεια το μέρος της ζωγραφικής απεικόνισης που αφορά τη ζώνη μεικτών δραστηριοτήτων επικαλύπτεται με μία αντίστοιχη ζωγραφική απεικόνιση (επίθεμα), που αναπαριστά το ίδιο μέρος μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς. Το επίθεμα βοηθά στην επικέντρωση της προσοχής των μαθητών/τριών σε έναν πιθανό συνδυασμό αιτιών και προϋποθέσεων εξάπλωσης της πυρκαγιάς, όπως πυλώνες καλωδίων ηλεκτρικού ρεύματος μέσα σε δασική έκταση με μεγάλη συγκέντρωση ξηρής βιομάζας γύρω τους, χώρος ανεξέλεγκτης χωματερής επίσης μέσα σε δασική έκταση και οικισμός στα πέριξ του οποίου δεν έχει προηγηθεί καθαρισμός της νεκρής, ξηρής βιομάζας. Εξάλλου οι συγκρίσεις τις οποίες καλούνται να κάνουν οι μαθητές/τριες στο χρόνο πριν και μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς με βάση τη ζωγραφική απεικόνιση και την επικάλυψή της, τους/τις οδηγεί συμπερασματικά στην καταγραφή των επιπτώσεων. Τόσο ο εντοπισμός των αιτιών όσο και η καταγραφή των επιπτώσεων, υποστηρίζονται ταυτόχρονα με τη ζωγραφική απεικόνιση με περιγραφές και εξηγήσεις όπως: διαγράμματα που αναπαριστούν τάξεις και υπο-τάξεις κατηγοριοποίησης των αιτιών, χάρτες, φωτογραφίες, ιστογράμματα. Στο πλαίσιο λοιπόν της διακειμενικής (Λέκκα, 2005) αυτής προσέγγισης κρίθηκε σκόπιμη λόγω της έκτασης της πρόσφατης εθνικής τραγωδίας η αναφορά καταρχήν στις κοινωνικο-οικονομικές συνέπειες μέσα από πραγματικές σύντομες αφηγήσεις που συνοδεύονται από φωτογραφίες έτσι όπως παρουσιάστηκαν στον έντυπο τύπο, προκειμένου να καλυφτεί σε κάποιο βαθμό το φάσμα των θιγόμενων κοινωνικο-οικονομικών ομάδων: ελαιοπαραγωγοί, αμπελοκαλλιεργητές, ρητινοσυλλέκτες, μελισσοκόμοι, κτηνοτρόφοι, εποχικοί και άλλοι εργάτες, κάτοικοι των οποίων οι κατοικίες καταστράφηκαν, άλλες ομάδες ευαίσθητου πληθυσμού (παιδιά, ηλικιωμένοι, άτομα με ευαίσθητη ψυχολογία κ.λ.π.) των πυρόπληκτων περιοχών. Η κάθε ομάδα μαθητών/τριών εξετάζει διαφορετικές περιπτώσεις και ακολουθεί αλληλοενημέρωση των ομάδων κατά τη διάρκεια της οποίας συζητούνται οι ιδιαιτερότητες αποκατάστασης της κάθε παραγωγικής ή κοινωνικής ομάδας: ποιος θα τους βοηθήσει, πότε και με ποιο τρόπο. Η εισαγωγή στις επιπτώσεις που αφορούν στο φυσικό περιβάλλον γίνεται με αναφορά στο κεντρικό μέρος της ζωγραφικής απεικόνισης ως παραδείγματος μεταπυρικής διαχείρισης. Διαφάνειες με επικαλυπτόμενες σχηματικές απεικονίσεις και φωτογραφίες περιγράφουν την τοποθέτηση και λειτουργία των κορμοδεμάτων. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην έννοια της έντασης της φωτιάς, ως μεγέθους που περιγράφει τόσο τις αναπτυσσόμενες θερμοκρασίες όσο και τη διάρκεια τους και εξαρτάται από την υφή του εδάφους, την περιεκτικότητα του σε νερό καθώς επίσης και την ποσότητα και κατάσταση της καιόμενης ύλης (Αριανούτσου, 2005), διότι καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το ρυθμό φυσικής αποκατάστασης της βλάστησης. Όσον αφορά την τελευταία, μια σειρά από διαφάνειες φωτογραφιών κατηγοριοποιούν τους

7 δύο μηχανισμούς αναγέννησης: με αναβλαστήματα και με αρτίβλαστα (Margaris, 1981). Το φαινόμενο και ο βαθμός της διάβρωσης συνδέονται με παράγοντες όπως: η κλίση του εδάφους, οι επικρατούσες καιρικές συνθήκες, η συχνότητα της φωτιάς στην ίδια περιοχή, η βόσκηση στα καμένα, η συμπίεση του εδάφους από ζώα ή μηχανήματα κ.ά. (Le Houerou., 1981, Αριανούτσου, 2005). Η έννοια της διάβρωσης εισάγεται με την επικάλυψη του κεντρικού μέρους της ζωγραφικής απεικόνισης με την απεικόνιση των συνεπειών μιας δεύτερης πυρκαγιάς. Οι συγκρίσεις τις οποίες καλούνται να κάνουν οι μαθητές/τριες στο χρόνο πριν και μετά την εκδήλωση της δεύτερης πυρκαγιάς με βάση τη ζωγραφική απεικόνιση και την επικάλυψή της τους/τις οδηγεί να συνδέσουν τις έννοιες της φυσικής αναγέννησης της βλάστησης και της διάβρωσης. Στο σημείο αυτό και αφού πρώτα συζητηθεί η αιολική διάβρωση καλούνται να σκεφτούν μια πειραματική συνθήκη διαπίστωσης της διάβρωσης από το νερό. Αν και το θέμα που ερευνάται με αυτήν την εργαστηριακή άσκηση, που στο βαθμό που το επιτρέπουν τα χρονικά περιθώρια υλοποιείται ομαδικά, είναι προεπιλεγμένο, η μεθοδολογική της διαδικασία είναι επιλογή των μαθητών/τριών και το αποτέλεσμα στο οποίο θα καταλήξουν τους είναι άγνωστο. Ο σχεδιασμός στον οποίο αποβλέπει το πείραμα αφορά στον έλεγχο δύο τύπων εδαφών, ενός καμένου και ενός υγιούς-ζωντανού εδάφους με φυτοκάλυψη, ως προς τη διάβρωση που προκαλεί η βροχή, η οποία προσομοιάζεται με ψεκασμούς νερού στις επικλινείς επιφάνειες των δύο εδαφών. Οι μαθητές/τριες πριν διαψεύσουν ή επαληθεύσουν τις υποθέσεις τους καλούνται να είναι προσεκτικοί ως προς τον έλεγχο των μεταβλητών όπως, αριθμός ψεκασμών, απόσταση ψεκασμών από τα εδάφη, κλίση εδαφών, κ.α. προκειμένου να καταλήξουν σε ασφαλή συμπεράσματα. Η εκτέλεση του πειράματος αναπαριστά με τον πιο άμεσο τρόπο τη δυνατότητα απορρόφησης του νερού και την επιφανειακή απορροή που παρουσιάζεται σε ένα έδαφος με φυτοκάλυψη σε αντιδιαστολή με ένα καμένο έδαφος. Η εξήγηση των συνεπειών της διάβρωσης οικοδομείται επιπλέον με σειρά διαφανειών που παραπέμπουν τόσο στο εδαφικό προφίλ όσο και στις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις λ.χ. καταστροφή οικισμών και παραγωγικών δραστηριοτήτων από πλημμύρες. Δεδομένης της σοβαρότητας της διάβρωσης και του φαινομένου της υποβάθμισης για τα μεσογειακού τύπου οικοσυστήματα της χώρας μας στο σημείο αυτό κρίνεται σκόπιμη μια εννοιολογική διαχείριση σχέσεων αιτίας αποτελέσματος από τους μαθητές/τριες σε επίπεδο ομάδας, με τη μορφή εννοιολογικού χάρτη. Οι μαθητές/τριες καλούνται να τοποθετήσουν με τη σωστή αιτιακή σειρά τις έννοιες: πυρκαγιά, στρωμνή, φυτοκάλυψη, έδαφος, διάβρωση, υποβάθμιση (σχήμα 3). ΣΤΡΩΜΝΗ & ΕΔΑΦΟΣ ΦΩΤΙΑ ΦΥΤΟΚΑΛΥΨΗ ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ Σχήμα 3: Έννοιες και βέλη που καλούνται οι μαθητές να τοποθετήσουν με τέτοιο τρόπο ώστε να κατασκευάσουν έναν εννοιολογικό χάρτη

8 Τα φαινόμενα της υποβάθμισης και της ερημοποίησης αποτελούν αντικείμενα συζήτησης στην ολομέλεια του τμήματος που κλείνει την ενότητα των επιπτώσεων των πυρκαγιών στα φυσικά οικοσυστήματα και τις ζώνες μεικτών δραστηριοτήτων που περιλαμβάνονται σε αυτά. Η μελέτη περίπτωσης του περιαστικού δάσους που επίσης προσεγγίζεται με την τεχνική της επίλυσης προβλήματος εστιάζεται στην οικιστική πίεση για οικοπεδοποίηση ως πιθανή αιτία των δασικών πυρκαγιών από πρόθεση. Επιπλέον της ζωγραφικής απεικόνισης και του αντίστοιχου επιθέματος, φωτογραφίες που δείχνουν την οικιστική επέκταση της Αθήνας στον Υμηττό, τις πρόσφατες πυρκαγιές στον Υμηττό και επεξηγηματικά διαγράμματα αναδεικνύουν τον φαύλο κύκλο του κυρίαρχου μοντέλου αστικής ανάπτυξης: τα πλεονεκτήματα που προσφέρει το περιαστικό δάσος όσον αφορά το μικροκλίμα και την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα αποτελούν ισχυρό κίνητρο κατασκευής κατοικιών υψηλού κόστους. Όμως οι εμπρησμοί ως μέσο οικοπεδοποίησης, υποβαθμίζουν κατά τρόπο μη αναστρέψιμο τη βιωσιμότητα του αστικού περιβάλλοντος λόγω της συρρίκνωσης του περιαστικού δάσους. Παραδείγματα χρόνιων αναπνευστικών παθήσεων που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση ιδιαίτερα σε ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες, δηλώνουν με τον πιο άμεσο τρόπο τις συνέπειες των πυρκαγιών των περιαστικών δασών. Δορυφορικές φωτογραφίες των πρόσφατων πυρκαγιών κάνουν εμφανή την έκταση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Όσον αφορά στην αποκατάσταση των περιαστικών δασών τίθεται ο προβληματισμός και συζητείται το γεγονός ότι η ανυπαρξία σωστής μεταπυρικής διαχείρισης που θα απαγορεύει την οικοπεδοποίηση αντανακλάται στην απουσία Εθνικού Δασολογίου και Κτηματολογίου. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΔΙΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΥΘΥΝΗΣ ΛΥΣΕΙΣ - ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ πολίτης κοινότητα πολιτεία Ι. ΜΕΤΑΠΥΡΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Α. ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 1. Προστασία της αναγέννησης από βόσκηση 2. Προστασία της αναγέννησης από πάτημα - συμπίεση 3. Προστασία από Διάβρωση με κατασκευή κορμοδεμάτων - κλαδοπλεγμάτων σε πλαγιές 4. Προστασία των ζώων από κυνήγι 5. Διαφύλαξη του δασικού χαρακτήρα - προστασία από καταπατητές Β. ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Οικονομική και υλική βοήθεια στους ανθρώπους που καταστράφηκαν 2. Οικονομική και υλική βοήθεια στους γεωργούς, κτηνοτρόφους κ.ά. που ζημιώθηκαν 3. Επιδιόρθωση των δικτύων νερού, ηλεκτρικού, τηλεφώνων, δρόμων, γεφυρών κ.ά. 4. Ψυχολογική υποστήριξη 5. Αντιπλημμυρικά έργα Πίνακας 1: Τμήμα του πίνακα όπου οι μαθητές καλούνται να συζητήσουν κατ ομάδες και εν συνεχεία να συμπληρώσουν. Το τμήμα που δεν απεικονίζεται αφορά σε μέτρα πρόληψης (γενικά, από αμέλεια, από εμπρησμό).

9 Η Μελέτη πεδίου δίνει τη δυνατότητα στους/στις μαθητές/τριες να εμπεδώσουν το γνωστικό αντικείμενο και να αξιοποιήσουν πρακτικά τις γνώσεις που απέκτησαν: καταγράφοντας τις διαφορές στο μικροκλίμα ανάμεσα σε ένα άκαυτο και σε ένα καμένο τμήμα του περιαστικού δάσους, αποτυπώνοντας τις διαφορές στη βλάστηση ανάμεσα σε μια άκαυτη, μια καμένη προ δεκαετίας και μια τουλάχιστον δυο φορές, πρόσφατα, καμένη περιοχή, αναγνωρίζοντας τους τρόπους φυσικής αναγέννησης της βλάστησης και καταγράφοντας και αξιολογώντας τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις μεταπυρικής διαχείρισης. Η υλοποίηση του προγράμματος ολοκληρώνεται με τη συμπλήρωση από τους/τις μαθητές/τριες σε επίπεδο ομάδας ενός πίνακα διπλής εισόδου που αφορά τη διαχείριση και αποκατάσταση σε επίπεδο πολιτείας, τοπικής κοινωνίας και ατόμου (πίνακας 1). Με το εργαλείο αυτό οι μαθητές/τριες αξιολογούν τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα και η παιδαγωγική ομάδα αξιολογεί την υλοποίηση του. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Αριανούτσου, Μ. (2005). Η Φωτιά στα Μεσογειακά Οικοσυστήματα. Στο Μ. Αριανούτσου, Γ. Φαραγγιτάκης (εκδ.) Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στα Χερσαία Οικοσυστήματα της Ελλάδας. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αργυρούπολης. Αθήνα. 2. Βλάχος, Ιωάννης. (2004). Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες - Η πρόταση της Εποικοδόμησης. Εκδόσεις Γρηγόρη. Αθήνα. 3. Ζόγκζα, Β. (2006). Η βιολογική γνώση στην παιδική ηλικία. Εκδόσεις Μεταίχμιο. Αθήνα. 4. Καϊλίδης, Δ. (1989). Ελληνικά δάση. Έκδοση του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. 5. Λέκκα, Β. (2005). Η γλώσσα των επιστημονικών κειμένων. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Αθήνα. 6. Στεφανόπουλος, Ν. & Μπαζίγου, Κ. (2005). «Επίλυση προβλήματος. Μια διδακτική τεχνική στην υπηρεσία της εκπαίδευσης για την αειφορία», 1 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Ισθμός 7. Σωτηρίου, Ε., Αριανούτσου, Μ., Κόκκοτας, Π. (2003). Οικολογία του εδάφους: ένα κλειδί για την ερμηνεία πολλαπλών περιβαλλοντικών θεμάτων σελ Κόκκοτας, Π. (επιμ.) Η διδασκαλία των φυσικών επιστημών στην κοινωνία της πληροφορίας. Πρακτικά 1 ου Πανελλήνιου συνεδρίου. Εκδόσεις Γρηγόρη. Αθήνα. 8. Φλογαΐτη, Ε. (2006). Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Αθήνα. 9. Castri, F. di, Coodal, D., & Specht, R. (eds.), (1981) Mediterranean-Type Shryblands. Elsevier. Amsterdam. 10. Eleanor Rosch. (1983). Prototype Classification and Logical Classification: The Two Systems, in E. Scholnic (ed.). New Trends in Cognitive Representation: Challenges to Piaget s Theory. p Lawrence Erlbaum Associates. 11. Le Houerou., H. (1981). Impact of Man and his Animals on Mediterranean Vegetation. In no 9. pp Margaris, N. (1981). Adaptive Strategies in Plants Dominating Mediterraneantype Ecosystems. In no. 9, pp

10 13. Naveh, Z.(1975). The Evolutionary Significance of Fire in the Mediterranean Region. Vegetatio 29, No 3: Trabaud, L. & Lepart, J. (1980) Diversity and Stability in Garrigue Ecosystems after Fire Vegetatio 43: ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Ναύπλιο Ναύπλιο 2008.

γεφυρών και ανισόπεδων κόμβων σύνδεσης με τα τοπικά οδικά δίκτυα των δήμων που περιβάλλουν τον Υμηττό θα είναι μη αναστρέψιμες.

γεφυρών και ανισόπεδων κόμβων σύνδεσης με τα τοπικά οδικά δίκτυα των δήμων που περιβάλλουν τον Υμηττό θα είναι μη αναστρέψιμες. Εννοιολογική και μεθοδολογική προσέγγιση του ημερήσιου εκπαιδευτικού προγράμματος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αργυρούπολης: Δάσος περιαστικό πράσινο. Φαραγγιτάκης Γεώργιος, Υπεύθυνος ΚΠΕ Αργυρούπολης,

Διαβάστε περισσότερα

Ο.Ε.Φ. / Α.Σ. ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ

Ο.Ε.Φ. / Α.Σ. ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ Ο.Ε.Φ. / Α.Σ. ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΛΑΙΩΝΩΝ ΑΠΟ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΤΕΤΑΡΤΗ 22 ΜΑΡΤΙΟΥ 2017 2 ο έτος υλοποίησης Πρόγραμμα συγχρηματοδοτούμενο από την Ε.Ε. και την Ελλάδα Καν.(ΕΚ)

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη της Εποικοδομητικής Πρότασης για τη διδασκαλία και τη μάθηση του μαθήματος της Χημείας. Άννα Κουκά

Η ανάπτυξη της Εποικοδομητικής Πρότασης για τη διδασκαλία και τη μάθηση του μαθήματος της Χημείας. Άννα Κουκά Η ανάπτυξη της Εποικοδομητικής Πρότασης για τη διδασκαλία και τη μάθηση του μαθήματος της Χημείας Άννα Κουκά Μοντέλα για τη διδασκαλία της Χημείας Εποικοδομητική πρόταση για τη διδασκαλία «Παραδοσιακή»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 16 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΑ ΔΑΣΗ ΜΑΣ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2014-15 Δάσος ονομάζεται ένα πολύπλοκο οικοσύστημα με φυτά και ζώα που χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη πυκνότητα δέντρων. Τα

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση των. Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. που λειτουργούν στον. Βοτανικό Κήπο. «Ιουλίας & Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους»

Παρουσίαση των. Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. που λειτουργούν στον. Βοτανικό Κήπο. «Ιουλίας & Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» Παρουσίαση των Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που λειτουργούν στον Βοτανικό Κήπο «Ιουλίας & Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» Πρόγραμμα 1 ο Βλάβες και Αποκατάσταση Φυσικού περιβάλλοντος Στόχοι του προγράμματος:

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπυρική Διαχείριση Δασών Ψυχρόβιων Κωνοφόρων

Μεταπυρική Διαχείριση Δασών Ψυχρόβιων Κωνοφόρων Μεταπυρική Διαχείριση Δασών Ψυχρόβιων Κωνοφόρων Μ. Αριανούτσου, Δρ. Καζάνης Δημήτρης Τομέας Οικολογίας - Ταξινομικής Τομέας Οικολογίας -Τμήμα Βιολογίας Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 04: Εννοιολογικές οριοθετήσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης I Πολυξένη Ράγκου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Εποικοδομητική διδασκαλία μέσω γνωστικής σύγκρουσης. Εννοιολογική αλλαγή

Εποικοδομητική διδασκαλία μέσω γνωστικής σύγκρουσης. Εννοιολογική αλλαγή Εποικοδομητική διδασκαλία μέσω γνωστικής σύγκρουσης. Εννοιολογική αλλαγή 1. Εισαγωγή. Βασική υπόθεση του Εποικοδομισμού Άννα Κουκά Βασική υπόθεση του Εποικοδομισμού Η γνώση συγκροτείται μέσα σε καταστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Εκπαίδευση για Αειφόρο Ανάπτυξη # 6η Συνάντηση: Τυπικές και Εξειδικευμένες δραστηριότητες ΠΕ Πρακτική εφαρμογή

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧ.ΕΤΗ 2012-13,2013-14..

ΣΧ.ΕΤΗ 2012-13,2013-14.. ΣΧ.ΕΤΗ 2012-13,2013-14.. Ο ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ αισθητική απόλαυση μέσο για τη σχολική διδασκαλία, η οποία εστιάζει στη διατροφή και την υγεία δίνει ευκαιρία στους μαθητές να γνωρίσουν τη

Διαβάστε περισσότερα

Η Περιβαλλοντική Αγωγή στη Δημοτική Εκπαίδευση και οι τάσεις των δασκάλων... 49

Η Περιβαλλοντική Αγωγή στη Δημοτική Εκπαίδευση και οι τάσεις των δασκάλων... 49 Εισαγωγή... 15 Αλέξανδρος Γεωργόπουλος και Ευγενία Φλογαΐτη Σχηματοποίηση των εννοιών Μια διδακτική στρατηγική στη διάθεση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Εφαρμογή σε διδακτική ενότητα του νερού Γ τάξη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ Υ.ΠΑΙ.Θ ΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ - ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΝΕΟΛΑΙΑΣ & Δ.Β.Μ. - ΕΣΠΑ

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ Υ.ΠΑΙ.Θ ΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ - ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΝΕΟΛΑΙΑΣ & Δ.Β.Μ. - ΕΣΠΑ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ Υ.ΠΑΙ.Θ ΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ - ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΙΔΡΥΜΑ ΝΕΟΛΑΙΑΣ & Δ.Β.Μ. - ΕΣΠΑ www.kpea.gr 210 9959250-1 Σταθμός Μετρό ΑΛΙΜΟΣ Εκπαιδευτικά προγράμματα για περιβαλλοντικές

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Διδακτική της Πληροφορικής. Περιγραφή μαθήματος. Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Παρασκευή 17:00-20:00

Μάθημα: Διδακτική της Πληροφορικής. Περιγραφή μαθήματος. Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Παρασκευή 17:00-20:00 Μάθημα: Διδακτική της Πληροφορικής Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Παρασκευή 17:00-20:00 email: gpalegeo@gmail.com Περιγραφή μαθήματος Με τον όρο "Διδακτική της Πληροφορικής" εννοούμε τη μελέτη,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT

ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT Η διεξαγωγή σχεδίων εργασίας στο σύγχρονο σχολείο, προβάλλει ως αναγκαιότητα, για την ανάπτυξη της κριτικής και δηµιουργικής σκέψης των µαθητών, καθώς και όλων εκείνων των ιδιοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία

Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία Εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία Τι είναι περιβάλλον; Το περιβάλλον προσεγγίζεται... ως «πρόβλημα»... ως φυσικός πόρος... ως φύση... ως ο χώρος της καθημερινής μας ζωής... ως ο χώρος της συλλογικής

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2 ΗΣ ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΗΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2 ΗΣ ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 2 ΗΣ ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ 2008 Ερευνητικό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε Δημοτικά Σχολεία της Ελλάδος 70 Ο Δημοτικό Σχολείο Αθήνας Δημοτικό Σχολείο Μαγούλας ( Νομού

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1: Παρουσίαση μαθήματος. Διδάσκων: Βασίλης Κόμης, Καθηγητής

Ενότητα 1: Παρουσίαση μαθήματος. Διδάσκων: Βασίλης Κόμης, Καθηγητής Διδακτική της Πληροφορικής: Ερευνητικές προσεγγίσεις στη μάθηση και τη διδασκαλία Μάθημα επιλογής B εξάμηνο, Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΟΔΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Καθηγητής/τρια: Αρ. Μαθητών/τριών : Ημερομηνία: Χρόνος: Τμήμα: Ενότητα & Θέμα Μαθήματος: Μάθημα: ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Απαραίτητες προϋπάρχουσες/προαπαιτούμενες γνώσεις (προηγούμενοι/προαπαιτούμενοι

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική πολιτική Υπεύθυνη Παραγωγή και Κατανάλωση

Περιβαλλοντική πολιτική Υπεύθυνη Παραγωγή και Κατανάλωση ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΕΜΕΣΟΥ ΙΔ' - ΜΕΣΑ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ Μακαρίου Γ, 4003 Μέσα Γειτονιά - Τηλ. 25694520 Fax: 25694525 dim-lemesos14-lem@schools.ac.cy Περιβαλλοντική πολιτική 2018-2019 Υπεύθυνη Παραγωγή και Κατανάλωση Κατά

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικό μ-σενάριο στα πλαίσια της επιμόρφωσης ΤΠΕ Β1 επιπέδου του ΚΣΕ Φιλοσοφικής (Ιούνιος 2017) Συντάκτης μ-σεναρίου: Ανθή Χατζηνώτα Νομικός (ΠΕ13)

Ατομικό μ-σενάριο στα πλαίσια της επιμόρφωσης ΤΠΕ Β1 επιπέδου του ΚΣΕ Φιλοσοφικής (Ιούνιος 2017) Συντάκτης μ-σεναρίου: Ανθή Χατζηνώτα Νομικός (ΠΕ13) Ατομικό μ-σενάριο στα πλαίσια της επιμόρφωσης ΤΠΕ Β1 επιπέδου του ΚΣΕ Φιλοσοφικής (Ιούνιος 2017) Συντάκτης μ-σεναρίου: Ανθή Χατζηνώτα Νομικός (ΠΕ13) ΤΙΤΛΟΣ: «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργατικές Τεχνικές

Συνεργατικές Τεχνικές Καταιγισμός ιδεών, Παιχνίδι ρόλων, Ομάδες Εργασίας, Συζήτηση με διάταξη δύο κύκλων, Δομημένη Συζήτηση - Debate Μέθοδος σχεδίων εργασίας ΚΕΣΥΠ ΚΙΛΚΙΣ Καταιγισμός ιδεών Είναι η εξέταση ενός ζητήματος μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Δ Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης 12η περιφέρεια Θεσ/νικης

Μαθηματικά Δ Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης 12η περιφέρεια Θεσ/νικης Μαθηματικά Δ Δημοτικού Πέτρος Κλιάπης 12η περιφέρεια Θεσ/νικης Το σύγχρονο μαθησιακό περιβάλλον των Μαθηματικών Ενεργή συμμετοχή των παιδιών Μάθηση μέσα από δραστηριότητες Κατανόηση ΌΧΙ απομνημόνευση Αξιοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματικός Προσανατολισμός στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση

Επαγγελματικός Προσανατολισμός στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση ΜΟΝΙΚΑ ΚΑΡΑΜΑΛΑΚΟΥ-ΛΑΠΠΑ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΑΤΕΠ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Επαγγελματικός Προσανατολισμός στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση Επαγγελματικός

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ (2014-2020)

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ (2014-2020) ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΑ ΔΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ) Το 2015 θεωρείται μια πολύ σημαντική χρονιά για τα δάση σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς τουλάχιστον τέσσερις

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να συζητήσουν και να

Διαβάστε περισσότερα

Εθνική Στρατηγική για τα Δάση/ Σχέδιο Στρατηγικής Ανάπτυξης της Δασοπονίας

Εθνική Στρατηγική για τα Δάση/ Σχέδιο Στρατηγικής Ανάπτυξης της Δασοπονίας Εθνική Στρατηγική για τα Δάση/ Σχέδιο Στρατηγικής Ανάπτυξης της Δασοπονίας Κωδικοποιημένη συνεισφορά συμμετεχόντων στην πρώτη Συνάντηση Διαβούλευσης Αθήνα, 10/05/2018 Περιεχόμενα ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ...

Διαβάστε περισσότερα

Eκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου πριν και μετά από πυρκαγιά

Eκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου πριν και μετά από πυρκαγιά Eκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου πριν και μετά από πυρκαγιά Υπηρεσίες και προϊόντα υποστήριξης προληπτικού σχεδιασμού αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών και πλημμυρών μετά την πυρκαγιά 3 ο Συμμετοχικό Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΤΩΝ ΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Οι δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα θεωρούνται ένα από τα σοβαρότερα και περιπλοκότερα προβλήματα που καλείται να

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ: Β Δηµοτικό Σχολείο Λατσιών (Κ.Β ) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2013-2014 Αριθµός µαθητών/τριών: 127 Αριθµός εκπαιδευτικών: 15 Συνδετικός

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα

Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα Οι παρακάτω διαφάνειες αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Προγράμματος Σπουδών Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Υποχρεωτικής

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή μαθήματος. Εαρινό εξάμηνο 2009-2010. Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Δευτέρα 14:00-18:00 email: gpalegeo.teaching@gmail.

Περιγραφή μαθήματος. Εαρινό εξάμηνο 2009-2010. Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Δευτέρα 14:00-18:00 email: gpalegeo.teaching@gmail. Μάθημα: Διδακτική της Πληροφορικής I Εαρινό εξάμηνο 2009-2010 Διδάσκων: Παλαιγεωργίου Γ. Διαλέξεις: Δευτέρα 14:00-18:00 email: gpalegeo.teaching@gmail.com Περιγραφή μαθήματος Με τον όρο "Διδακτική της

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 09: Σχεδιασμός και Οργάνωση ενός Προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΙ Πολυξένη

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος

Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 5.1. Σχέδιο µαθήµατος 2ης τηλεδιάσκεψης Ο ΥΣΣΕΑΣ 2008 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 25ο ηµοτικό Σχολείο Αθήνας 1ο ηµοτικό Σχολείο Ναυπλίου ΦΟΡΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ. Το πρόγραμμα «Ελευσίνα, αστικό μονοπάτι για μύστες της αειφορίας»

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ. Το πρόγραμμα «Ελευσίνα, αστικό μονοπάτι για μύστες της αειφορίας» ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ Το πρόγραμμα «Ελευσίνα, αστικό μονοπάτι για μύστες της αειφορίας» Δημιουργία: Ιωάννα Παπαλεξίου, ΠΕ06, MEd, Νάντια Γαλανοπούλου, ΠΕ12, MSc Παρουσίαση: Ιωάννα

Διαβάστε περισσότερα

Salinity Project Ανακρίνοντας τo θαλασσινό νερό

Salinity Project Ανακρίνοντας τo θαλασσινό νερό Salinity Project Ανακρίνοντας τo θαλασσινό νερό Μέτρηση της Αλατότητας σε θάλασσες τις Αττικής Ε. Θαρουνιάτη ΠΕ03, Ε. Κοντογούλα ΠΕ04, Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο με Λ.Τ. Γέρακα Προτεινόμενη δραστηριότητα Εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

«Τίποτα για πέταμα. Tα παλιά γίνονται καινούργια»

«Τίποτα για πέταμα. Tα παλιά γίνονται καινούργια» Ανοιχτή Εκπαιδευτική Πρακτική Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη Ανακύκλωση: «Τίποτα για πέταμα. Tα παλιά γίνονται καινούργια» Κρύστα Ρακαλλίδου Π.Ε. 60 rakallidou@sch.gr

Διαβάστε περισσότερα

Δασικές πυρκαγιές στην Αχαΐα και την Κεφαλονιά: Αίτια & Πρόληψη

Δασικές πυρκαγιές στην Αχαΐα και την Κεφαλονιά: Αίτια & Πρόληψη Δασικές πυρκαγιές στην Αχαΐα και την Κεφαλονιά: Αίτια & Πρόληψη του Δρ. Μιλτιάδη Αθανασίου, εξωτερικού συνεργάτη του WWF Ελλάς Η μείωση του αριθμού των δασικών πυρκαγιών, η μείωση της έντασής τους, η μείωση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1 Καθηγητής: Δρ. Ανδρέας Χατζηχαμπής Ημερομηνία: Ιανουάριος 2011 Αρ. Μαθ. : Χρόνος: 1 x 80 (συνολικά 4 x 80 ) Τάξη: Α Γυμνασίου

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1 Καθηγητής: Δρ. Ανδρέας Χατζηχαμπής Ημερομηνία: Ιανουάριος 2011 Αρ. Μαθ. : Χρόνος: 1 x 80 (συνολικά 4 x 80 ) Τάξη: Α Γυμνασίου ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1 Καθηγητής: Δρ. Ανδρέας Χατζηχαμπής Ημερομηνία: Ιανουάριος 2011 Αρ. Μαθ. : Χρόνος: 1 x 80 (συνολικά 4 x 80 ) Τάξη: Α Γυμνασίου Ενότητα: Φυσικό Περιβάλλον και Οικολογία Κεφάλαιο: Τροφικές

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Β Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης

Μαθηματικά Β Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης Μαθηματικά Β Δημοτικού Πέτρος Κλιάπης Ο μαθητής σε μια σύγχρονη τάξη μαθηματικών: Δεν αντιμετωπίζεται ως αποδέκτης μαθηματικών πληροφοριών, αλλά κατασκευάζει δυναμικά τη μαθηματική γνώση μέσα από κατάλληλα

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική πρόταση για τη συγγραφή περίληψης

Διδακτική πρόταση για τη συγγραφή περίληψης Διδακτική πρόταση για τη συγγραφή περίληψης Στο πιο κάτω φυλλάδιο παρουσιάζεται μια πρόταση για τη διδακτική της περίληψης. Αφορά δίωρο μάθημα χωρίς αυτό να είναι απόλυτα δεσμευτικό. Ο/Η διδάσκων/ουσα

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη

Αναλυτικό Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη Αναλυτικό Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη ΜΟΝΑΔΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΠΕ/ΕΑΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Υπεύθυνη

Διαβάστε περισσότερα

1. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική διαδικασία

1. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική διαδικασία 1. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική διαδικασία Ο διδακτικός σχεδιασμός (instructional design) εμφανίσθηκε στην εκπαιδευτική διαδικασία και στην κατάρτιση την περίοδο

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Σίππη Χαραλάμπους ΕΔΕ Παναγιώτης Κύρου ΕΔΕ

Ελένη Σίππη Χαραλάμπους ΕΔΕ Παναγιώτης Κύρου ΕΔΕ Ελένη Σίππη Χαραλάμπους ΕΔΕ Παναγιώτης Κύρου ΕΔΕ Δομή παρουσίασης Εισαγωγή Έννοια της διαφοροποιημένης διδασκαλίας Γιατί διαφοροποίηση διδασκαλίας; Θετικά αποτελέσματα από την εφαρμογή της διαφοροποιημένης

Διαβάστε περισσότερα

Η Εκπαίδευση στην εποχή των ΤΠΕ

Η Εκπαίδευση στην εποχή των ΤΠΕ Η Εκπαίδευση στην εποχή των ΤΠΕ «Ενσωμάτωση και αξιοποίηση των εννοιολογικών χαρτών στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από μία δραστηριότητα εποικοδομητικού τύπου» Δέγγλερη Σοφία Μουδατσάκη Ελένη Λιόβας

Διαβάστε περισσότερα

Είναι μια εικονική αναπαράσταση της γνωστικής δομής ενός ατόμου σε ένα συγκεκριμένο θέμα, όπως αυτό την οικοδομεί.

Είναι μια εικονική αναπαράσταση της γνωστικής δομής ενός ατόμου σε ένα συγκεκριμένο θέμα, όπως αυτό την οικοδομεί. Διδακτικά εργαλεία Στρατηγικές Διδασκαλίας Κική Μακρή, kmakri@geo.auth.gr Κατασκευή Εννοιολογικού Χάρτη/Χάρτη Ιδεών Είναι μια εικονική αναπαράσταση της γνωστικής δομής ενός ατόμου σε ένα συγκεκριμένο θέμα,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ. Σχ. Έτος: Ημερομηνία Αριθ. Πρωτ.

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ. Σχ. Έτος: Ημερομηνία Αριθ. Πρωτ. ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ X ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ Σχ. Έτος: 2012-2013 Ημερομηνία 26-11-2012 Αριθ. Πρωτ. 266 ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

Δομή της παρουσίασης.

Δομή της παρουσίασης. Το μέλλον των δασών Δομή της παρουσίασης. Γιατί καίγονται τα δάση μας; Πως καίγονται τα δάση μας; Καίγονται όλα τα δάση μας; Ζημιά ή καταστροφή; Γιατί τόσο συχνά; Φυσική ή τεχνητή αποκατάσταση; Γιατί γιγαντώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ):

Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ): Η εκπαίδευση για το περιβάλλον και την αειφορία (ΕΠΑ): στόχοι, μέθοδοι, προοπτικές Αναγνωστάκης Σπύρος, Υπεύθυνος - Οικονόμου Κων., Μέλος Π.Ο. ΚΠΕ Κισσάβου Ελασσόνας Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης

Διαβάστε περισσότερα

Προσεγγίζοντας παιδαγωγικά τη γλώσσα της σύγχρονης τέχνης με τη χρήση πολυμεσικών εφαρμογών: Η περίπτωσης της Mec Art του Νίκου Κεσσανλή

Προσεγγίζοντας παιδαγωγικά τη γλώσσα της σύγχρονης τέχνης με τη χρήση πολυμεσικών εφαρμογών: Η περίπτωσης της Mec Art του Νίκου Κεσσανλή Προσεγγίζοντας παιδαγωγικά τη γλώσσα της σύγχρονης τέχνης με τη χρήση πολυμεσικών εφαρμογών: Η περίπτωσης της Mec Art του Νίκου Κεσσανλή Πανάγου Ελένη, Ερευνήτρια του Ινστιτούτου Πολιτιστικής & Εκπ/κής

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Γ Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης

Μαθηματικά Γ Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης Μαθηματικά Γ Δημοτικού Πέτρος Κλιάπης Το σύγχρονο μαθησιακό περιβάλλον των Μαθηματικών Ενεργή συμμετοχή των παιδιών Μάθηση μέσα από δραστηριότητες Κατανόηση ΌΧΙ απομνημόνευση Αξιοποίηση της προϋπάρχουσας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΠΕ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ. Απολογιστικά στοιχεία της σχολικής χρονιάς 2012-2013

ΚΠΕ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ. Απολογιστικά στοιχεία της σχολικής χρονιάς 2012-2013 ΚΠΕ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ Απολογιστικά στοιχεία της σχολικής χρονιάς 2012-2013 Α1) Επιμορφωτικά προγράμματα Δ.Β.Μ. Εκπαιδευτικών A/θμιας Εκπ/σης με μαθητικές ομάδες «Το Δάσος το περιαστικό πράσινο» «Γνωριμία με

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Β ΑΘΗΝΑΣ

ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Β ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Β ΑΘΗΝΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ Πετρίδου Βαρβάρα Υπ. Π.Ε. Και Ξενίας Παντελής Υπ. Α.Υ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ Θέματα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ Εκπαιδευτικό υλικό Σχολική χρονιά 2014-15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Το δασικό οικοσύστημα...... 3 Προσφορά

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές εφαρμογές Η/Υ. Μάθημα 1 ο

Παιδαγωγικές εφαρμογές Η/Υ. Μάθημα 1 ο Παιδαγωγικές εφαρμογές Η/Υ Μάθημα 1 ο 14/3/2011 Περίγραμμα και περιεχόμενο του μαθήματος Μάθηση με την αξιοποίηση του Η/Υ ή τις ΤΠΕ Θεωρίες μάθησης Εφαρμογή των θεωριών μάθησης στον σχεδιασμό εκπαιδευτικών

Διαβάστε περισσότερα

«Η μέθοδος Project ορίζεται ως μια σκόπιμη πράξη ολόψυχου ενδιαφέροντος που συντελείται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον» (Kilpatrick, 1918)

«Η μέθοδος Project ορίζεται ως μια σκόπιμη πράξη ολόψυχου ενδιαφέροντος που συντελείται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον» (Kilpatrick, 1918) «Η μέθοδος Project ορίζεται ως μια σκόπιμη πράξη ολόψυχου ενδιαφέροντος που συντελείται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον» (Kilpatrick, 1918) Κάθε οργανωμένη μαθησιακή δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα στην εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

Δάση & Πυρκαγιές: αναζητείται ελπίδα

Δάση & Πυρκαγιές: αναζητείται ελπίδα Δάση & Πυρκαγιές: αναζητείται ελπίδα Ανθρωπογενείς επιδράσεις Κλιματική αλλαγή Μεταβολές πυρικών καθεστώτων Κώστας Δ. Καλαμποκίδης Καθηγητής Παν. Αιγαίου Περίγραμμα 1.0 Δασικά Οικοσυστήματα: επαναπροσδιορισμός

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα: Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φωκίδας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο:

Τμήμα: Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φωκίδας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: Τμήμα: Προσχολικής & Πρωτοβάθμιας Φωκίδας Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: 2231081842 Χώρος υλοποίησης: ΕΚΦΕ Φωκίδας Υπεύθυνος: Μπεμπή Ευαγγελία Τηλέφωνο επικοινωνίας:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Θ. Δ. Ζάγκα Καθηγητή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Τομέας Δασικής Παραγωγής-Προστασίας Δασών-

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ. «Τα μυστικά ενός αγγείου»

ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ. «Τα μυστικά ενός αγγείου» ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ «Τα μυστικά ενός αγγείου» ΜΠΙΛΙΟΥΡΗ ΑΡΓΥΡΗ 2011 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΟΥΣΕΙΑΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ «ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΕΝΟΣ ΑΓΓΕΙΟΥ» ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η παρούσα εργασία αποτελεί το θεωρητικό

Διαβάστε περισσότερα

1o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΛΗΝΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

1o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΛΗΝΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 1o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΛΗΝΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-15 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Ε ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΝΗΘΑ Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας από το 2007 πραγματοποιεί Πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΤΥΠΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ- ΜΑΘΗΜΑ 1. Σχολείο: Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείου Καλού Χωριού Λεμεσού

ΕΝΤΥΠΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ- ΜΑΘΗΜΑ 1. Σχολείο: Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείου Καλού Χωριού Λεμεσού ΕΝΤΥΠΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ- ΜΑΘΗΜΑ 1 Όνομα Εκπαιδευτικού: Θεοδοσία Βασιλείου Σχολείο: Περιφερειακό Δημοτικό Σχολείου Καλού Χωριού Λεμεσού Ζήτημα της Αειφόρου Περιβαλλοντικής Εκπαιδευτικής Πολιτικής: Ανάληψη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Μ. Εργαζάκη Μ ά θ η μ α 1: «Ε ι σ α γ ω γ ή»

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Μ. Εργαζάκη Μ ά θ η μ α 1: «Ε ι σ α γ ω γ ή» ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Μ. Εργαζάκη Μ ά θ η μ α 1: «Ε ι σ α γ ω γ ή» Τα σημερινά μας θέματα Το περίγραμμα του μαθήματος η ερευνητική περιοχή της «Διδακτικής της Βιολογίας»

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά A Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης Σεπτέμβρης 2007

Μαθηματικά A Δημοτικού. Πέτρος Κλιάπης Σεπτέμβρης 2007 Μαθηματικά A Δημοτικού Πέτρος Κλιάπης Σεπτέμβρης 2007 Το σύγχρονο μαθησιακό περιβάλλον των Μαθηματικών Ενεργή συμμετοχή των παιδιών Μάθηση μέσα από δραστηριότητες Κατανόηση ΌΧΙ απομνημόνευση Αξιοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΔΙΟΥ ΚΑΙ DEBATE

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΔΙΟΥ ΚΑΙ DEBATE ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΔΙΟΥ ΚΑΙ DEBATE Δύο εκπαιδευτικές τεχνικές εφαρμοσμένες στην ΠΕ Φιλιώ Πέππα - Μαρία Καγιάφα Εργαστήριο: «ΤΠΠΛ συζητώντας για το μέλλον της βιομηχανικής μας κληρονομιάς» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εκπαίδευση για

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΟΠΟΣ της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ του ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΣΚΟΠΟΣ της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ του ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΚΟΠΟΣ της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ του ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Η Διαχείριση είναι το σύνολο των οικονομικών, τεχνολογικών, θεσμικών, κοινωνικών, εμπειρικών μέτρωνμέσων που είναι αναγκαία για την επίτευξη του στόχου, δηλαδή

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός και έργο της Ειδικής Επιτροπής/Παρατηρητηρίου Ανασυγκρότησης

Σκοπός και έργο της Ειδικής Επιτροπής/Παρατηρητηρίου Ανασυγκρότησης Συγκρότηση Ειδικής μη μόνιμης Επιτροπής ονομαζόμενης «Παρατηρητήριο Ανασυγκρότησης», για την ανασυγκρότηση των περιοχών που τμήματά τους επλήγησαν από τις πρόσφατες πυρκαγιές, στο πλαίσιο της αρχής της

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ: Πρόληψη & καταστολή

ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ: Πρόληψη & καταστολή ΔΑΣΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ: Πρόληψη & καταστολή Νικόλαος Γρηγοριάδης, Πρόεδρος Ελληνικής Δασολογικής Εταιρείας ( Δασολόγος-Ερευνητής), Δρ.Δασοκομίας-Οικολογίας - Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσ-νίκης/ΕΛΓΟ -ΔΗΜΗΤΡΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Α. Διδακτικό πλαίσιο Τίτλος ενότητας: Η Βιολογία και οι άλλες επιστήμες Ζώντας στην εποχή της Βιολογίας Παιδαγωγική Προσέγγιση: Προβληματοκεντρική μάθηση με

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Προλογικό Σημείωμα 9

Περιεχόμενα. Προλογικό Σημείωμα 9 Περιεχόμενα Προλογικό Σημείωμα 9 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.1. Εισαγωγή 14 1.2 Τα βασικά δεδομένα των Μαθηματικών και οι γνωστικές απαιτήσεις της κατανόησης, απομνημόνευσης και λειτουργικής χρήσης τους 17 1.2.1. Η

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση της επίδοσης μαθητών βιολογίας με θέμα ερώτηση πειραματικής μελέτης για την ολυμπιάδα φυσικών επιστημών Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUSO)

Ανάλυση της επίδοσης μαθητών βιολογίας με θέμα ερώτηση πειραματικής μελέτης για την ολυμπιάδα φυσικών επιστημών Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUSO) Ανάλυση της επίδοσης μαθητών βιολογίας με θέμα ερώτηση πειραματικής μελέτης για την ολυμπιάδα φυσικών επιστημών Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUSO) Φάνης Κωνσταντίνος Φυλακτίδης Μάριος Ινστ. Νευρολογίας & Γενετικής

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΥΣΣΕΑΣ 2009. Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος

Ο ΥΣΣΕΑΣ 2009. Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος Ο ΥΣΣΕΑΣ 2009 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος Με κόκκινο έχει προστεθεί, µε πράσινο έιναι εντάξει Α ΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΗΜΟΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3 9 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Η έννοια του οικοσυστήματος 11 Κεφάλαιο Πρώτο: Το μοντέλο του οικοσυστήματος 1.1. Βασικές αρχές και ορισμοί της Οικολογίας των Οικοσυστημάτων 1.2. Η

Διαβάστε περισσότερα

Από τη σχολική συμβατική τάξη στο νέο υβριδικό μαθησιακό περιβάλλον: εκπαίδευση από απόσταση για συνεργασία και μάθηση

Από τη σχολική συμβατική τάξη στο νέο υβριδικό μαθησιακό περιβάλλον: εκπαίδευση από απόσταση για συνεργασία και μάθηση Από τη σχολική συμβατική τάξη στο νέο υβριδικό μαθησιακό περιβάλλον: εκπαίδευση από απόσταση για συνεργασία και μάθηση Δρ Κώστας Χαμπιαούρης Επιθεωρητής Δημοτικής Εκπαίδευσης Συντονιστής Άξονα Αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας.

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. Προστατεύει το περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 αξιοποιεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Με την αξιοποίηση των ΑΠΕ αναδεικνύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ. Σχ. Έτος: Ημερομηνία Αριθ. Πρωτ. 266

ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ. Σχ. Έτος: Ημερομηνία Αριθ. Πρωτ. 266 Παράρτημα 2. ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ X ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ Σχ. Έτος: 2012-2013 Ημερομηνία 26-11-2012 Αριθ. Πρωτ.

Διαβάστε περισσότερα

Σωτηρίου Σοφία. Εκπαιδευτικός ΠΕ0401, Πειραματικό Γενικό Λύκειο Μυτιλήνης

Σωτηρίου Σοφία. Εκπαιδευτικός ΠΕ0401, Πειραματικό Γενικό Λύκειο Μυτιλήνης «Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη Διδακτική Πράξη» «Ανάκλαση-Διάθλαση, Ηλεκτρομαγνητική επαγωγή, Κίνηση-Ταχύτητα: τρία υποδειγματικά ψηφιακά διδακτικά σενάρια για τη Φυσική Γενικού Λυκείου στην πλατφόρμα "Αίσωπος"»

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ

ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΣΧΟΛΕΙΟ: Δημοτικό Σχολείο Παλώδιας ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2011-2012 Αρ. Μαθητών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα: 38 Αρ. Εκπαιδευτικών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα: 7 Εκπαιδευτικοί:

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου

Κωνσταντίνος Π. Χρήστου 1 Κριτήρια: Διδακτική διαδικασία Μαθητοκεντρικά Δασκαλοκεντρικά Αλληλεπίδρασης διδάσκοντα διδασκόµενου Είδος δεξιοτήτων που θέλουν να αναπτύξουν Επεξεργασίας Πληροφοριών Οργάνωση-ανάλυση πληροφοριών, λύση

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

Πότε ένας δάσκαλος θα κρίνεται ελλιπής και πότε εξαιρετικός

Πότε ένας δάσκαλος θα κρίνεται ελλιπής και πότε εξαιρετικός Πότε ένας δάσκαλος θα κρίνεται ελλιπής και πότε εξαιρετικός Στο σχέδιο της αξιολόγησης το μεγαλύτερο μέρος (περισσότερες από 5.000 λέξεις!) καταλαμβάνεται από αναλυτικές οδηγίες για το πώς ο διδάσκων μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Ε Δημοτικού

Μαθηματικά Ε Δημοτικού Μαθηματικά Ε Δημοτικού Πέτρος Κλιάπης 2014 Πέτρος Κλιάπης 12η Περιφέρεια Θεσσαλονίκης Το σύγχρονο μαθησιακό περιβάλλον των Μαθηματικών Ενεργή συμμετοχή των παιδιών Μάθηση μέσα από δραστηριότητες Κατανόηση

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 9 η Διάλεξη Β. Διάγνωση της υπάρχουσας κατάστασης Αστικό περιβάλλον Εισήγηση: Γρηγόρης Καυκαλάς

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 9 η Διάλεξη Β. Διάγνωση της υπάρχουσας κατάστασης Αστικό περιβάλλον Εισήγηση: Γρηγόρης Καυκαλάς ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 9 η Διάλεξη Β. Διάγνωση της υπάρχουσας κατάστασης Αστικό περιβάλλον Εισήγηση:

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Πληροφορικής

Διδακτική της Πληροφορικής Διδακτική της Πληροφορικής Ενότητα 1: Εισαγωγή Δημήτριος Τσώλης Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διαχείρισης Πολιτισμικού Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών Προβληματική Την τελευταία εικοσαετία,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΙΟΥ. Χειμερινό εξάμηνο

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΙΟΥ. Χειμερινό εξάμηνο ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΙΟΥ Χειμερινό εξάμηνο 2009 2010 Κ. Ποϊραζίδης Διαμόρφωση προτύπων ΕΙΣΗΓΗΣΗ 3 Γιατί μελετάμε το πρότυπο τοπίου; Το χωρικό πρότυπο επηρεάζει τις οικολογικές διεργασίες (δυναμική των πληθυσμών,

Διαβάστε περισσότερα

Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά. Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά. Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Γράφοντας ένα σχολικό βιβλίο για τα Μαθηματικά Μαριάννα Τζεκάκη Αν. Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Μ. Καλδρυμίδου Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Εισαγωγή Η χώρα μας απέκτησε Νέα Προγράμματα Σπουδών και Νέα

Διαβάστε περισσότερα

Αναδάσωση. Εισαγωγή. Το δάσος. Η φωτιά. Αναδάσωση: φυσική ή τεχνητή;

Αναδάσωση. Εισαγωγή. Το δάσος. Η φωτιά. Αναδάσωση: φυσική ή τεχνητή; Αναδάσωση. Αναδάσωση: φυσική ή τεχνητή; Εισαγωγή Το δάσος Τα δάση δεν αποτελούν απλώς ένα σύνολο δένδρων και θάµνων, αλλά πλούσια οικοσυστήµατα µε πολλά είδη φυτών και ζώων, που αλληλοσυνδέονται µε πολύπλοκες

Διαβάστε περισσότερα

Π β.3: Οδηγός επιμορφωτή για τη ΘΕ4.2: «Σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση»

Π β.3: Οδηγός επιμορφωτή για τη ΘΕ4.2: «Σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση» : «Σύγχρονες μέθοδοι διδασκαλίας στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση» Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ (Ι.Ε.Π.)

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα: Τμήμα Πρωτοβάθμιας Φθιώτιδας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο:

Τμήμα: Τμήμα Πρωτοβάθμιας Φθιώτιδας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: Τμήμα: Τμήμα Πρωτοβάθμιας Φθιώτιδας Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: 2231081842 Χώρος υλοποίησης: ΠΕΚ Λαμίας Υπεύθυνος: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο επικοινωνίας:

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Εισαγωγή... 13 MΕΡΟΣ Ι. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. 1.1. Προσεγγίσεις στην έννοια της διδασκαλίας... 22

Περιεχόμενα. Εισαγωγή... 13 MΕΡΟΣ Ι. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. 1.1. Προσεγγίσεις στην έννοια της διδασκαλίας... 22 Περιεχόμενα Εισαγωγή... 13 MΕΡΟΣ Ι. ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 1.1. Προσεγγίσεις στην έννοια της διδασκαλίας... 22 1.1.1. Τι είναι διδασκαλία... 25 1.1.2. Διδασκαλία και μάθηση... 28 1.1.3.

Διαβάστε περισσότερα

Σεμινάριο ΚΠΕ Λαυρίου «Μεθοδολογία & Τεχνικές στην υλοποίηση προγραμμάτων Περιβαλοντικής Εκπαίδευσης» σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Αντολικής Αττικής

Σεμινάριο ΚΠΕ Λαυρίου «Μεθοδολογία & Τεχνικές στην υλοποίηση προγραμμάτων Περιβαλοντικής Εκπαίδευσης» σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Αντολικής Αττικής Σεμινάριο ΚΠΕ Λαυρίου «Μεθοδολογία & Τεχνικές στην υλοποίηση προγραμμάτων Περιβαλοντικής Εκπαίδευσης» σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Αντολικής Αττικής & Δ.Δ.Ε. Β Αθήνας Χάρτες εννοιών, Καταιγισμός Ιδεών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΣΟΠΟΝΙΑΣ

ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΣΟΠΟΝΙΑΣ 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2012 Κυριακή 18 Μαρτίου 2012, ώρα 11:00 ενδροφύτευση - Τριάδι Θέρµης ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ: Τετάρτη 21 Μαρτίου 2012, ώρα 18:00 ΚΤΙΡΙΟ ΠΑΛΑΙΑΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ - Αίθουσα Τελετών Σχολή ασολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Μάθημα 5 Α. Πιαζετική & Μετα Πιαζετική οπτική για τη νοητική ανάπτυξη Β. Η «Διερευνητική Διδασκαλία & Μάθηση» στις ΦΕ & Β (I) Στο προηγούμενο μάθημα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑΣ 3, ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ, ΤΗΛ

ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑΣ 3, ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ, ΤΗΛ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΤΟ ΔΑΣΟΣ - ΤΟ ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΙΒΑΛΛΟΝΤΙΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ.Β.Μ. Σχολική

Διαβάστε περισσότερα

H ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Κατσιφή Βενετία εκπαιδευτικός

H ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Κατσιφή Βενετία εκπαιδευτικός H ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Κατσιφή Βενετία εκπαιδευτικός Γιατί; Αν, «Ιστορία είναι κάθε ανθρώπινη παρέμβαση ή δραστηριότητα πάνω στο περιβάλλον», τότε. «ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΠΟΤΑΜΟΥ ΣΤΟΝ (Ή ΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση των δράσεων του δικτύου Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Παρουσίαση των δράσεων του δικτύου Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Παρουσίαση των δράσεων του δικτύου Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Το Κ.Π.Ε. Περτουλίου Τρικκαίων: σχεδιάζει και υλοποιεί περιβαλλοντικά προγράμματα διοργανώνει ημερίδες και σεμινάρια για εκπαιδευτικούς ιδρύει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 2016-2017 Μάθημα 1 ο Εισαγωγή στις βασικές έννοιες Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Elliot, S. N., Kratochwill, T. R., Cook, J. L., & Travers, J. F. (2008). Εκπαιδευτική Ψυχολογία: Αποτελεσματική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών Σχολή Επιστημών Αγωγής, ΠΤΔΕ Κατεύθυνση: Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών Σχολή Επιστημών Αγωγής, ΠΤΔΕ Κατεύθυνση: Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών Σχολή Επιστημών Αγωγής, ΠΤΔΕ Κατεύθυνση: Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες Ο ρόλος της εικόνας στα μαθήματα των φυσικών επιστημών Μέρος

Διαβάστε περισσότερα