A.T.E.I ΙΟΝΙΧΝ ΝΗΧΝ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΗΥΟΤ ΚΑΙ ΜΟΤΙΚΧΝ ΟΡΓΑΝΧΝ Ο ΗΥΟ ΣΟΝ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ ΚΑΙ Η ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΟΤ

Transcript

1 A.T.E.I ΙΟΝΙΧΝ ΝΗΧΝ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΗΥΟΤ ΚΑΙ ΜΟΤΙΚΧΝ ΟΡΓΑΝΧΝ Ο ΗΥΟ ΣΟΝ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ ΚΑΙ Η ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΟΤ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Νίηζνο Αλαζηάζηνο - Κνπξακπάο Παλαγηώηεο Δπηβιέπνληεο : Καηεξέινο Γηνλ. - Κνιέληζεο Παζρ. Δπηηξνπή Αμηνιόγεζεο : Ηκεξνκελία παξνπζίαζεο: Αύμωλ Αξηζκόο Πηπρηαθήο Δξγαζίαο : ΛΗΞΟΤΡΙ

2 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΠΡΟΛΟΓΟ ΕΙΑΓΩΓΗ ΠΡΟΛΟΓΟ ΕΙΑΓΩΓΗ... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΟΝ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ ΠΡΟΔΡΟΜΟΙ ΣΟΤ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟΤ ΑΠΟ ΒΩΒΟ Ε ΟΜΙΛΟΤΝΣΑ Ο ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΙΚΗ ΣΑΙΝΙΑ ΣΑΔΙΑ ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΙΚΗ ΣΑΙΝΙΑ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΝΕΡΓΕΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΜΟΤΙΚΗ ΣΟΝ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ ΙΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ Ο ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΤΝΘΕΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΗΧΗΣΙΚΟ ΕΞΟΠΛΙΜΟ ΜΙΚΡΟΦΩΝΑ ΣΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΙΚΡΟΦΩΝΩΝ ΣΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΜΙΚΡΟΦΩΝΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ- ΛΤΕΙ ΜΑΓΝΗΣΟΦΩΝΑ ΝAGRA NAGRA IV- S NAGRA IV- S TIME CODE D.A.T Ο SMPTE/ EBU ΚΩΔΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΣΕΧΝΙΚΑ ΜΕΡΗ ΔΙΑΔΙΚΑΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΙΑ ΗΧΗΣΙΚΗ ΜΠΑΝΣΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΨΗΦΙΑΚΟ ΗΧΟ ΣΟΝ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ ΕΙΑΓΩΓΗ ΙΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΨΗΦΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΗΧΟΤ DOLBY DIGITAL (DOLBY SR.D)

3 SONY SDDS DTS ΣΟ ΤΣΗΜΑ ΣΗΧ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8:ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΠΡΟΛΟΓΟ ΔΙΑΓΧΓΗ 1.1. ΠΡΟΛΟΓΟ Ζ εξγαζία πνπ ζα παξνπζηάζνπκε έρεη ζέκα ηελ εμέιημε ηνπ ήρνπ ζηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη θαη επέθηαζε, ηελ ηερλνινγηθή αλάπηπμε ηνπ. Ο θηλεκαηνγξάθνο είλαη κηα ηέρλε ε νπνία εμαξηάηαη άκεζα απφ ηελ ηερλνινγία. Αλ εμαηξέζεη θαλείο ην ζελάξην πνπ ζηελ αξρηθή ηνπ κνξθή είλαη θείκελν, αιιά φηαλ ληεθνππαξηζηεί γίλεηαη ζεηξά εηθφλσλ φια ηα ππφινηπα ζηελ ηέρλε απηή είλαη ηερλνινγηθά (θάκεξα, θσηηζκνί, ερνιεςία, κνληάδ). ια πξνυπνζέηνπλ ηερλνινγία αηρκήο. Μπνξεί λα ππάξμεη θηλεκαηνγξάθνο ρσξίο ζελάξην, ρσξίο εζνπνηνχο, ρσξίο κνπζηθή, αιιά φρη ρσξίο ηερλνινγία. Γε ζα κπνξνχζε λα ππάξμεη ρσξίο θάκεξα, ρσξίο εγγξαθή ήρνπ, ρσξίο ζπλάξκνζε ζθελψλ. Ζ εκθάληζε ηνπ ήρνπ ζηνλ θηλεκαηνγξάθν, ππήξμε κηα πξαγκαηηθή επαλάζηαζε ζηνλ ρψξν ηεο έβδνκεο ηέρλεο. Ζ εξγαζία απηή είλαη αθηεξσκέλε ζηηο νηθνγέλεηεο καο, πνπ ζηάζεθαλ δίπια καο φινλ απηφ ηνλ θαηξφ. Πνιιέο επραξηζηίεο επίζεο ζηνλ θίιν, Αιέμαλδξν Υήξα γηα ηελ πνιχηηκε θαη νπζηαζηηθή βνήζεηα πνπ καο παξείρε. 4

5 1.2. ΔΙΑΓΧΓΗ Ο φξνο «ήρνο» ζηνλ θηλεκαηνγξάθν, αλαθέξεηαη κε κηα ζεκαζία επξχηεξε απφ απηήλ πνπ έρεη ζηελ θαζεκεξηλή καο νκηιία. Γελ αλαθέξεηαη κφλν ζηνλ θαζαπηφ ήρν, δειαδή ζε φια ηα είδε ησλ ζνξχβσλ, αιιά ππνδειψλεη θαη ηελ νκηιία ή ηνλ δηάινγν θαη ηελ κνπζηθή. Σν 1927 έθαλε ηελ εκθάληζε ηεο ε πξψηε νκηινχζα ηαηλία, κε ηίηιν "Ο ηξαγνπδηζηήο ηεο ηδαδ". Πνιινί ζεκαίλνληεο άλζξσπνη ηνπ ρψξνπ ηφηε δηαηχπσζαλ ηηο δηθέο ηνπο ελζηάζεηο ζε ζρέζε κε ηνλ εξρνκφ ηνπ ήρνπ θαη ησλ δηαιφγσλ. Φνβήζεθαλ φηη ν ήρνο θαη πην ζπγθεθξηκέλα ε νκηιία ζα αληηθαηαζηήζεη ηελ αιεζηλή νπζία ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ πνπ είλαη ε εηθφλα θαη φηη ζα θαηαζηεί ππφδνπινο ηνπ ζεάηξνπ. ηελ πξψηε Δηθόλα 1: Αθίζα γηα ηελ παξνπζίαζε ηεο πξώηεο νκηινύζαο ηαηλίαο θάζε ηνπ νκηινχληνο θηλεκαηνγξάθνπ, ε ππεξβνιηθή ρξήζε ηνπ ιφγνπ είρε σο απνηέιεζκα λα ππάξρνπλ νινέλα θαη πεξηζζφηεξεο αλεζπρίεο. ηελ πνξεία φκσο απνδείρηεθε πεξίηξαλα φηη ν ήρνο δελ ήξζε γηα λα θαηαιχζεη, αιιά γηα λα ζπκπιεξψζεη ηε καγεία ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ. 5

6 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΓΡΟΜΗ ΣΟΝ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ 2.1. ΠΡΟΓΡΟΜΟΙ ΣΟΤ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟΤ Σν 1878 ν βξεηαλφο θσηνγξάθνο Edward Muybridge θαη ν Γάιινο θπζηθφο Etien Mare έθαλαλ ηηο πξψηεο αλαιχζεηο ηεο θίλεζεο κε ηε βνήζεηα θσηνγξαθηθήο κεραλήο. Ο πξψηνο κε ηε κέζνδν ηεο δηαδνρηθήο θσηνγξάθηζεο απεηθφληζε ηελ θίλεζε ελφο αιφγνπ, απνδεηθλχνληαο πσο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαιπαζκνχ, ππάξρνπλ ζηηγκέο πνπ ην άινγν βξίζθεηαη ζηνλ αέξα, θαζψο θαλέλα απφ ηα πφδηα ηνπ δελ παηνχζε ζην έδαθνο. Ο δεχηεξνο, θσηνγξάθηζε ην πέηαγκα ελφο πνπιηνχ. Ζ θσηνγξαθηθή κεραλή πνπ ρξεζηκνπνίεζε είρε ηελ δπλαηφηεηα λα απνηππψλεη 12 ζηηγκηφηππα αλά ιεπηφ 1. Δηθόλα 2: Η κέζνδνο ηεο δηαδνρηθήο θωηνγξάθηζεο. Σηα ηέλη ηος 1880 ο Wouilliam Dixon και ο Tomas Edison καηαζκεύαζαν μια μησανή πποβολήρ πος έμελε να αποηελέζει ζηαθμό ζηην εξέλιξη ηος κινημαηογπάθος. Η εθεύπεζη αςηή πος ήηαν γνωζηή ωρ κινηηοζκόπιο είσε ηη δςναηόηηηα να πποβάλει ηην κινημαηογπαθική ηαινία ζε ένα κοςηί, ηο οποίο ήηαν οπαηό από ένα μόνο θεαηή, μέζω μιαρ οπήρ. Ο Edison όμωρ απαξίωζε ηην εθεύπεζη αςηή και δεν ενδιαθέπθηκε ώζηε να 1 6

7 πποβάλλονηαι οι ηαινίερ και ζε πεπιζζόηεποςρ θεαηέρ. Επιπλέον δεν καηοσύπωζε ηο κινηηοζκόπιο διεθνώρ με ζςνέπεια ηην ανηιγπαθή και εξέλιξη ηος, ζηην Εςπώπη. Ζ Γαιιία ππήξμε ε ρψξα, ζηελ νπνία εμειίρζεηε ην θηλεηνζθφπην. Σα αδέιθηα βαζηδφκελνη πάλσ ζηελ εθεχξεζε ησλ Dixon θαη Edison, δεκηνχξγεζαλ κηα θνξεηή κεραλή πξνβνιήο ηνπ θηικ, ηνλ γλσζηφ ζε φινπο καο θηλεκαηνγξάθν. ηηο 28 Γεθεκβξίνπ 1895 έγηλε ε πξψηε δεκφζηα πξνβνιή, ζην Παξίζη. Σελ πξνβνιή απηή παξαθνινχζεζαλ 35 άηνκα, επί πιεξσκή θαη ζπλνιηθά παξνπζηαζηήθαλ 10 ηαηλίεο κηθξνχ κήθνπο, φπνπ απεηθνλίδνληαλ ζθελέο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο. Ο Forge Melie ππήξμε έλαο απφ ηνπο θηλεκαηνγξαθηζηέο πνπ πξνζπάζεζαλ λα εθκεηαιιεπηνχλ θαη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ζηηο ηαηλίεο ηνπο ηελ ηερλνινγία ηεο επνρήο. Δηζήγαγε ηερληθέο νπηηθψλ εθέ, ελψ γηα πξψηε θνξά, πξφβαιε ηαηλίεο έγρξσκεο, ρξσκαηίδνληαο ηελ θηλεκαηνγξαθηθή ηαηλία κε ην ρέξη. Απφ ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα ρξεζηκνπνηήζεθε απηή ε κέζνδνο αιιά ζηελ πνξεία εγθαηαιείθζεθε ζηαδηαθά, ζε ζπλδπαζκφ θαη κε ηελ αχμεζε ηεο δηάξθεηαο ησλ ηαηληψλ. Αλάκεζα ζηηο πξψηεο ζπλζεηηθέο κεζφδνπο πξνζζήθεο ρξψκαηνο, ππήξμε ε Technicolor, ε νπνία ηειεηνπνηήζεθε ην Μεηά ην ηέινο ηνπ Β' Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ, εκθαλίζηεθε επηπιένλ ην έγρξσκν αξλεηηθφ θηικ ηεο εηαηξίαο Eastman Kodak. Αλ θαη κέρξη ηε δεθαεηία ηνπ 1950, ε παξαγσγή έγρξσκσλ ηαηληψλ κεηνςεθνχζε, θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 1960 θαη ράξε ζηελ αλάπηπμε ηεο ζρεηηθήο ηερλνινγίαο, ν έγρξσκνο θηλεκαηνγξάθνο επηθξάηεζε 2. Δηθόλα 3: Η αθίζα πνπ δηαθήκηδε ηνπο Lumière brothers cinematograph ζην Παξίζη. Δηθόλα 4: ην θηλεηνζθόπην, ε πξώηε κεραλή πξνβνιήο

8 2.2. ΑΠΟ ΒΧΒΟ Δ ΟΜΙΛΟΤΝΣΑ Πξέπεη λα θαηαζηήζνπκε ζαθέο φηη θηλεκαηνγξάθνο δελ ππήξμε πνηέ βσβφο. ε θάζε δεκφζηα πξνβνιή, ππήξρε κνπζηθή ζπλνδεία απφ νξρήζηξα, ή πηαλίζηα. Οη κεγάιεο αίζνπζεο, νη νπνίεο ήηαλ νηθνλνκηθά πην ηζρπξέο απφ ηηο κηθξφηεξεο, είραλ ηε δπλαηφηεηα λα απαζρνινχλ κνπζηθφ δηεπζπληή θαη νξρήζηξα. Ο καέζηξνο ππνρξενχηαλ λα έρεη κειεηήζεη ηελ ηαηλία, λα βξεη ηηο θαηάιιειεο κεισδίεο, ηα κνπζηθά κέξε πνπ ζα ρξεζηκνπνηνχζε, λα απνθαζίζεη γηα ηηο αθξηβείο ρξνληθέο ζηηγκέο, δηάξθεηεο, αιιαγέο ηαρπηήησλ θαη δπλακηθήο, λα ελνξρεζηξψζεη ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ησλ ζθελψλ θαη λα δηεπζχλεη ηελ εθηέιεζε. Μεηά ην 1910, πξνζπαζψληαο λα εμαζθαιίζνπλ θαιχηεξεο ζπλζήθεο πξνβνιήο, νη παξαγσγνί άξρηζαλ λα ζηέιλνπλ, καδί κε ηηο ηαηλίεο ηνπο, νδεγίεο γηα ηε κνπζηθή ζπλνδεία. Παγηψζεθε ε άπνςε πσο αλ ππήξρε ζσζηή κειέηε ηεο ηαηλίαο πξηλ απφ ηελ πξνβνιή ηεο, ζα ήηαλ δπλαηή ε ππφδεημε ζπγθεθξηκέλσλ κνπζηθψλ επηινγψλ. Απηή ε εμέιημε απέθεξε ζεκαληηθά θέξδε ζε εθδφηεο, νη φπνηνη πνπινχζαλ ηηο παξηηηνχξεο ηνπο ζε δηεπζπληέο αηζνπζψλ. Παξάιιεια άλζεζαλ νη κνπζηθέο βηβιηνζήθεο, φπσο The Sam Fox Moving Pictores Music Volomes ηνπ Σδ.. Εακέζληθ (1913), Kinothek, Series of Mood Mosic ηνπ Σδνπδέππε Μπέθε (1919) θαη ν θαηάινγνο ηνπ Eξλν Ράπε Motion Pictore Moods for Pianists and Οrganists (1924). Οη κνπζηθέο ήηαλ θαηεγνξηνπνηεκέλεο αλάινγα κε ηηο ςπρνινγηθέο θαηαζηάζεηο, αηκφζθαηξεο ή γεγνλφηα πνπ κπνξνχζαλ λα ζπλνδεχζνπλ (κάρε, λχρηα, θχζε, κπζηήξην, θαηαζηξνθή, έξσηαο θ.ιπ.). Παξφια απηά φκσο, ε δηαδηθαζία βαζηδφηαλ πάιη ζηελ ηθαλφηεηα ηνπ καέζηξνπ λα ληχζεη κνπζηθά ηελ ηαηλία 3. Σεσνολογική Εξέλιξη Μέρξη ην 1900 ππήξραλ πνιιά ζπζηήκαηα εγγξαθήο ήρνπ γηα ηνλ θηλεκαηνγξάθν, (θσλφγξαθνη ή ζπζηήκαηα εγγξαθήο ζε δίζθν), πνπ ζπγρξνλίδνληαλ κε ηελ ηαηλία, κε κηθξή φκσο επηηπρία. Σν Biophone θαη ην Chronophonograph, βαζηζκέλα ζην γξακκφθσλν, πξνεγήζεθαλ ηνπ Kinetophone ηνπ Έληηζνλ (1913), πνπ παξά ηελ εληππσζηαθή επίδεημε, απνδείρζεθε αλαμηφπηζην ζηηο αίζνπζεο ιφγσ ηεο ζπρλήο ρξνληθήο πζηέξεζεο ήρνπ-εηθφλαο

9 Σν Vitaphone (1925), ζπλεξγαζία Warner Brothers θαη Western Electric, μεθίλεζε sound-on-disc παξαγσγέο κε ζπγρξνληζκέλε νξρεζηξηθή κνπζηθή θαη εθέ. Ζ εληχπσζε πνπ πξνθάιεζε ήηαλ έθδειε ζηα ιφγηα ηνπ Υάξη Γνπφξλεξ: «ηαλ άθνπζα ηε κνπζηθή, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνβνιήο ζηα εξγαζηήξηα ηεο Bell Telephone, δελ κπνξνχζα λα πηζηέςσ ζηα απηηά κνπ. Έηξεμα πίζσ απφ ηελ νζφλε λα βξσ ηελ δσληαλή νξρήζηξα. ινη γέιαζαλ καδί κνπ...» Ζ ζεκαληηθή νηθνλνκηθή επέλδπζε ηεο Warner θαξπνθφξεζε ζηελ ηαηλία Don Joan (1926) κε πξσηαγσληζηή ηνλ Σδνλ Μπάξηκνξ. Ζ ηαηλία απνηέιεζε κεγάιν γεγνλφο ζηε βηνκεραλία ιφγσ ηνπ ζπγρξνληζκέλνπ ζάνπληξαθ κε κνπζηθή ησλ Αμη, Μεληφδα θαη Μπάνπδ, ερνγξαθεκέλνπ απφ ηε Φηιαξκνληθή Οξρήζηξα ηεο Νέαο Τφξθεο ζε ζεηξά δίζθσλ κηθξήο δηάξθεηαο. Σν ζχζηεκα έδεηρλε λα πξνζθέξεη θαιχηεξν νπηηθφ-αθνπζηηθφ ζπγρξνληζκφ απφ ηελ πιένλ εθπαηδεπκέλε νξρήζηξα. Ζ ηαηλία, αλ θαη ηερληθά παξέκελε βσβή, ρσξίο δηαιφγνπο, έγηλε κε ελζνπζηαζκφ δεθηή απφ ηελ θξηηηθή. Πξψηε νκηινχζα ηαηλία ζεσξείηαη ν Jazz Singer (1927). Ζ ηαηλία πεξηείρε θιαζηθά θνκκάηηα θαη ηξαγνχδηα ζεαηξηθψλ επηηπρηψλ ηνπ δεκνθηινχο πξσηαγσληζηή ηνπ Μπξφληγνπετ, Αι Σδφιζνλ. Σεξάζηηα εληχπσζε, ζχκθσλα κε ηνπο επηκειεηέο ηεο ηαηλίαο, πξνθάιεζε ην γεγνλφο, φρη φηη ν Αι Σδφλζνλ, ρφξεπε, ηξαγνπδνχζε ή κηινχζε, αιιά ην φηη ήηαλ δπλαηή ε θαηαγξαθή θαη ε αλαπαξαγσγή ηεο θσλήο ηνπ απφ θάπνην άιιν κέζν, θαη κάιηζηα ηέιεηα ζπγρξνληζκέλν κε ηελ εηθφλα. Σέινο, ε αληαγσλίζηξηα Fox γλψξηζε επηηπρία κε ην ζχζηεκα Movietone (soundon-film) 4. Μεηαβαηική Πεπίοδορ Ζ πξνζέιθπζε ηνπ θηλεκαηνγξαθηθνχ θνηλνχ, έγηλε ζηαδηαθά, επηζηήκε. Μεηά ην 1910 ηα Nickelodeon, κηθξνί θηλεκαηνγξάθνη κέρξη ηφηε, αληηθαηαζηάζεθαλ απφ πνιπηειείο αίζνπζεο ρσξεηηθφηεηαο ρηιηάδσλ ζεαηψλ, πνπ αλαπηχρζεθαλ κε ηε κνξθή αιπζίδσλ. Οη θηλεκαηνγξάθνη κεηαηξάπεθαλ ζε λανχο ηεο ςπραγσγίαο, ελψ ην θηικ έγηλε ην θπξίαξρν ζηνηρείν ελφο πνηθίινπ πξνγξάκκαηνο πνπ πεξηείρε δσληαλή κνπζηθή, ζέαηξν θαη ρνξφ. Μεγάιεο νξρήζηξεο κειψλ, φξγαλα θαη ηξαγνπδηζηέο, εμφπιηδαλ 4 9

10 ηα λέα κεγαζήξηα, κε απνθνξχθσκα ην Roxy ζηε Νέα Τφξθε πνπ δηέζεηε ην 1927 νξρήζηξα 110 κειψλ, ηέζζεξηο καέζηξνπο, ηξία φξγαλα, ρνξσδία θαη αλαξίζκεηνπο ηξαγνπδηζηέο. Τπήξμε σζηφζν κηα πξνβιεκαηηθή κεηαβαηηθή πεξίνδνο, θαζψο νη παξαγσγνί είραλ αθφκα κεγάια απνζέκαηα βσβψλ ηαηληψλ, νη νπνίεο νπζηαζηηθά, ζα πήγαηλαλ ζηνλ θάιαζν ησλ αρξήζησλ. Δπίζεο νη εζνπνηνί νη νπνίνη δεζκεχνληαλ κε κεγάια ζπκβφιαηα, πέξαλ ηεο παληνκίκαο δελ θαηείραλ θάπνην άιιν ηδηαίηεξν ππνθξηηηθφ ηαιέλην, θάηη πνπ ζεκαίλεη φηη ζα ήηαλ εμαηξεηηθά δχζθνιε ε πξνζαξκνγή ηνπο ζηα λέα δεδνκέλα. ζνλ αθνξά, ζηα ζηνχληην θαη ηα πιαηφ δηεζλψο, φια ήηαλ εμνπιηζκέλα κε κεραλήκαηα βαζηζκέλα ζηνλ βσβφ θηλεκαηνγξάθν θαη φρη ζηνλ νκηινχληα. Οη αλάγθεο παιηφηεξα αξθνχληαλ ζηελ κεηάθξαζε ππνηίηισλ. Πιένλ έπξεπε λα βξεζνχλ εζνπνηνί, νη νπνίνη λα κηινχλ φιεο ηηο γιψζζεο ηνπ θφζκνπ! Καηά ηε κεηάβαζε απηή, πνιινί αζηέξεο ηνπ βσβνχ θηλεκαηνγξάθνπ δελ θαηάθεξαλ αληαπεμέιζνπλ ζηα λέα δεδνκέλα. Οη θσλέο νξηζκέλσλ δελ έβξηζθαλ αληαπφθξηζε ζην θνηλφ, κε απνηέιεζκα λα ληνπκπιάξεηαη ν θαιιηηέρλεο απφ θάπνηνλ αθαλή εζνπνηφ. Αιιά θαη ζηα ηξαγνπδηζηηθά κέξε, αθαλήο ηξαγνπδηζηέο, δάλεηδαλ ηε θσλή ηνπο ζε κεγάινπο εζνπνηνχο ηεο επνρήο. Δπίζεο έλαο κεγάινο αξηζκφο κνπζηθψλ νξρήζηξαο βξέζεθε ρσξίο δνπιεηά, αθνχ νη κεγάιεο θηλεκαηνγξαθηθέο αίζνπζεο, κε ηε ζπκκεηνρή ηεο ηερλνινγίαο πιένλ, ηνπο αληηθαηέζηεζαλ Ο ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ ΣΗΝ ΔΛΛΑΓΑ Ζ ηζηνξία ηνπ ειιεληθνχ θηλεκαηνγξάθνπ αξρίδεη ην 1906 αλ θαη ζπρλά αλαθέξεηαη θαη σο έηνο αξρήο ηνπ ην Σν 1906 θηλεκαηνγξαθείηαη κηα κηθξνχ κήθνπο ηαηλία ησλ Οιπκπηαθψλ αγψλσλ πνπ δηεμήρζεζαλ ηφηε. Δπξφθεηην γηα ηαηλία γπξηζκέλε κε απιά ηερληθά κέζα, σζηφζν δελ έιεηπαλ θαη νξηζκέλα ζηνηρεηψδε θαιιηηερληθά γλσξίζκαηα. Ο θηλεκαηνγξάθνο παξέκεηλε βσβφο κέρξη ην 1930, φηαλ ε Νηαγθ Φηικο παξνπζίαζε κηα λέα ζεηξά απφ ηαηλίεο, πνπ ηα ζελάξηά ηνπο έγξαςαλ γλσζηνί ζπγγξαθείο θαη νη πξσηαγσληζηέο ηνπο είραλ επηιεγεί απφ ηνπο θαιχηεξνπο εζνπνηνχο ηνπ Βαζηιηθνχ ζεάηξνπ. Σφηε φκσο είρε παξέιζεη ε επνρή ηνπ βσβνχ θηλεκαηνγξάθνπ θαη ην θνηλφ 10

11 ππνδερφηαλ κε ελζνπζηαζκφ ηνλ νκηινχληα θηλεκαηνγξάθν. Σελ πεξίνδν απηή ε Νηαγθ Φηικο παξνπζίαζε ηελ νπεξέηα ηνπ Υαηδεαπνζηφινπ, «Οη απάρεδεο ησλ Αζελψλ», κε πξσηαγσληζηή ηνλ ηελφξν ηεο Λπξηθήο ζθελήο Πέηξν Δπηηξνπηθή θαη πξσηαγσλίζηξηα ηε Μαίξε αγθάλνπ, πνπ ήηαλ απφ ηηο πξψηεο θαιιηηέρληδεο ηνπ Βαζηιηθνχ ζεάηξνπ. Ζ ηαηλία απηή γλψξηζε ζεκαληηθή επηηπρία θαη παξαθίλεζε ηελ Νηαγθ Φηικο λα γπξίζεη ηε δεχηεξε ζεκαληηθή νκηινχζα ηαηλία ηεο, πνπ είρε ηίηιν «Φίιεζέ κε Μαξίηζα». Ζ ηαηλία απηή, παξά ην γεγνλφο φηη βξήθε πνιχ θαιή ππνδνρή απφ ην θνηλφ, ήηαλ θαη ε ηειεπηαία ηεο Νηαγθ Φηικο. Ακέζσο κεηά δηαιχζεθε, αδπλαηψληαο λα πξνζαξκφζεη ηηο εξγαζηεξηαθέο ηεο εγθαηαζηάζεηο ζηηο απαηηήζεηο ηνπ νκηινχληνο θηλεκαηνγξάθνπ, πνπ είρε πηα θαζηεξσζεί. Σελ ίδηα πεξίνδν ζην κεηαμχ ηδξχζεθαλ θάπνηεο πην ζχγρξνλεο εηαηξίεο φπσο ε Ζξψ Φηικο, ε Αθξφπνιηο Φηικο θαη άιιεο. Ζ δεχηεξε παξνπζίαζε κία ζεηξά απφ κηθξέο θσκσδίεο κε πξσηαγσληζηή ηνλ Κίκσλα παζφπνπιν, έλαλ πνιχ θαιφ κηκεηή ηνπ αξιψ. Σνλ ίδην ρξφλν (1930), ν Οξέζηεο Λάζθνο, δφθηκνο ζαλ λενέιιελαο πνηεηήο, ζηξάθεθε πξνο ηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη γχξηζε ην «Γάθληο θαη Υιφε», πνπ ζεσξείηαη ε πξψηε ξεαιηζηηθή ειιεληθή ηαηλία. ηελ επνκέλε δεθαεηία, αλ θαη δεκηνπξγήζεθαλ αξθεηέο λέεο εηαηξίεο, φπσο ε Σέιεγθαλ, ν Φνίβνο θαη κεξηθέο αθφκα, ν ειιεληθφο θηλεκαηνγξάθνο πεξηνξίζζεθε απνθιεηζηηθά ζηα κηθξά ληνθηκαληέξ θαη ηηο ηαηλίεο επηθαίξσλ. Οη Έιιελεο θηλεκαηνγξαθηζηέο ρξεζηκνπνίεζαλ απηφλ ηνλ ρξφλν γηα λα πξνζαξκφζνπλ ηα ζηνχληην ηνπο ζηηο αλάγθεο ηνπ νκηινχληνο θηλεκαηνγξάθνπ. Πξψηνο ν Ν. Γαδήξαο, πνπ είρε ηδξχζεη παιαηφηεξα ηελ Οιχκπηα Φηικο, έθαλε κηα πξνζπάζεηα γηα λα παξνπζηάζεη ηελ πξψηε νινθιεξσκέλε νκηινχζα ηαηλία, ηνλ «Αγαπεηηθφ ηεο βνζθνπνχιαο». Ο ζπγρξνληζκφο φκσο ηνπ ήρνπ θαη ηεο εηθφλαο έγηλε ζηε Γαιιία θαη ηελ Ακεξηθή. Ζ πξνζπάζεηα απηή ηειηθά απέηπρε ελψ ην ίδην ζπλέβε θαη κε ηε δεχηεξε ηαηλία, Ζ «Γεζπνηλίο δηθεγφξνο», πνπ ν ζπγρξνληζκφο ηεο έγηλε ζηελ Απζηξία. Μφιηο ην 1939 παξνπζηάδεηαη κηα ηθαλνπνηεηηθή ειιεληθή ηαηλία ζηνλ ηνκέα ηνπ νκηινχληνο, πνπ γπξίζηεθε απφ ην Φίλν. Ήηαλ ην «Σξαγνχδη ηνπ ρσξηζκνχ», κε πξσηαγσληζηή ην Λάκπξν Κσλζηαληάξα, ηνλ Αιέθν Λεηβαδίηε, ηε Λίληα Μηξάληα θαη ηελ Δπηπρία Γαλίθα. Ζ ηαηλία απηή ήηαλ θαη ην πξψην ειιεληθφ έξγν πνπ γπξίζηεθε κε ζπγρξνληζκέλα κεραλήκαηα εηθφλαο θαη ήρνπ

12 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3: ΓΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΙΚΗ ΣΑΙΝΙΑ 3.1. ΣΑΓΙΑ ΓΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΙΚΗ ΣΑΙΝΙΑ 1ο ΣΑΔΙΟ: Δημιοςπγία εναπίος Οπγάνωζη Επιλογή ζςνεπγαηών Κοζηολόγιο. Ζ αξρή κηαο ηαηλίαο κπνξεί λα μεθηλήζεη κε δχν ηξφπνπο. Ο ζθελνζέηεο ζπιιακβάλεη ηελ ηδέα γηα ηελ ηαηλία ή θάπνηνο παξαγσγφο ηνπ δίλεη ηελ εληνιή θαη ηελ ηδέα γηα κηα ζπγθεθξηκέλε ηαηλία. Σν ζέκα κπνξεί λα ν δψζεη ν παξαγσγφο ζηνλ ζθελνζέηε, ν νπνίνο παίξλεη ηελ ηδέα θαη αλαιακβάλεη ηελ δηεθπεξαίσζε ηνπ φινπ έξγνπ. ηε ζπλέρεηα πξέπεη λα βξεζεί ν ζελαξηνγξάθνο, ν νπνίνο απφ απιή ηδέα ζα πξέπεη λα θηηάμεη κηα νιφθιεξε ηζηνξία, πνπ βήκα- βήκα ζα καο δψζεη ηελ ηαηλία. Ο ζελαξηνγξάθνο, πέξα απφ ην ηη ζέιεη λα δψζεη θαη ηη κελχκαηα ζέιεη λα κεηαθέξεη, πξέπεη λα έρεη ηνλ ηξφπν θαη λα ζηα ππνβάιεη ρσξίο λα ην θαηαιάβεηο σο ζεαηήο. Οη ραξαθηήξεο πνπ ζα δψζεη ν ζελαξηνγξάθνο πξέπεη λα είλαη δσληαλνίθαζεκεξηλνί αιιά καδί θαη αηψληνη. ηε ζπλέρεηα ν ζθελνζέηεο πξέπεη λα πάξεη ην ζελάξην θαη απφ θαληαζία θαη κελχκαηα ζα ην θάλεη πξαγκαηηθή θαζεκεξηλφηεηα κε ραξαθηήξεο θαη αλζξψπνπο κε δξάζε θαη δσή. Θα ρσξίζεη ηε δξάζε ζε ζπλερηδφκελεο ζθελέο θαη ηηο ζθελέο ζε πιάλα. Θα πξέπεη λα βξεη ηνπο ρψξνπο ζηνπο νπνίνπο ζα γίλεη ε δξάζε θαη ηνπο εζνπνηνχο πνπ πιεξνχλ ηηο πξνυπνζέζεηο θαη έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δσληαλεχνπλ ηνπο ραξαθηήξεο ζσζηά θαη πεηζηηθά. Ζ ηειεπηαία δνπιεηά νλνκάδεηαη ληεθνππάδ. Απφ ην ζεκείν απηφ θαη κεηά, ξφιν αλαιακβάλεη ε παξαγσγή. Ο δηεπζπληήο παξαγσγήο, κε νηθνλνκνηερληθά θξηηήξηα ζα θαζνξίζεη ηε ζεηξά ησλ γπξηζκάησλ, πνπ δελ είλαη ζρεδφλ πνηέ ίδηα κε ηε ζεηξά δξάζεσο θαη ζα βξεη ηα ζπλεξγεία, ηα ηερληθά γηα ην γχξηζκα. 2ο ΣΑΔΙΟ ε απηφ ην ζηάδην πεξλάκε θαζαξά ζε πξαθηηθή εξγαζία. ε απηφ ην ζηάδην πξαγκαηνπνηείηαη ην κεγαιχηεξν θαη θπξηφηεξν κέξνο κηαο ηαηλίαο. Γειαδή πινπνηείηαη ην γχξηζκα. ε αλάιπζε έρνπκε: α) Γεκηνπξγία πιαηφ β) Μεραλέο ιήςεσο γ) Φσηηζηηθά κέζα- Φσηηζηήο δ) Ζρνιεςία κε ήρν θιάη 12

13 Πξηλ ηελ πξαγκαηνπνίεζε ελφο γπξίζκαηνο, πξέπεη λα έρεη βξεζεί θαη δηακνξθσζεί θαηάιιεια ν ρψξνο, ζηνλ νπνίν ζα δηαδξακαηηζηνχλ φια. Ο ρψξνο απηφο πξέπεη λα καο κεηαθέξεη νινθιεξσηηθά ζηελ αηκφζθαηξα ηνπ ζελαξίνπ καο. ε απηφλ ην ρψξν ζα πξνβιεκαηηζηεί γλσξίδνληαο απφ πξηλ ην ζελάξην ν ερνιήπηεο, κε ζθνπφ λα αλαθαιχςεη ρψξνπο γηα ηελ ηνπνζέηεζε θξπθψλ κηθξνθψλσλ, λα αληηκεησπίζεη ηπρφλ πξνβιήκαηα ζνξχβσλ ή θαη κεγάισλ βπζηζκάησλ ή εμάςεσλ ζπρλνηήησλ. Ο ρψξνο ηνπ πιαηφ κπνξεί λα είλαη έλα ζηνχληην δηακνξθσκέλν ή απιά έλαο πξνεπηιεγκέλνο ρψξνο. ε απηφλ ηνλ ρψξν ζα πξέπεη λα ζηεζνχλ νη κεραλέο ιήςεσο θαη ζα πξέπεη λα δεκηνπξγεζεί ε ζσζηή αηκφζθαηξα κέζσ ηνπ θσηηζκνχ. Αθνχ πξαγκαηνπνηεζεί ην γχξηζκα, αξλεηηθφ ζηέιλεηαη ζην εξγαζηήξην. Σν ίδην ζπκβαίλεη κε ηνλ ήρν πνπ γίλεηαη πεξθνξέ. 3ο ΣΑΔΙΟ ην ζηάδην απηφ ην αξλεηηθφ καο θηικ απφ ην ζχγρξνλν γχξηζκα, ζηέιλεηαη ζην εκθαληζηήξην. Μεηά απφ ηελ εκθάληζε ζηα ρέξηα καο ζα έξζεη ε θφπηα εξγαζίαο, ζηελ νπνία ζα δνπιέςνπκε. Ο ήρνο απφ ην ζχγρξνλν γχξηζκα ζα ρσξηζηεί ζε ρξήζηκνο θαη κε ρξήζηκνο θαη ζα κεηαθεξζεί ζην πεξθνξέ. Με ην πεξθνξέ ζα κπνξέζεη λα γίλεη ην κνληάδ κε ηελ θφπηα εξγαζίαο. 4o ΣΑΔΙΟ Θα κπνξνχζακε λα ην ζπλδέζνπκε κε ην 3 ν. Δδψ, αθνχ έρνπκε πάξεη απφ ην εξγαζηήξην ηελ θφπηα εξγαζίαο θαη ην καγλεηηθφ πεξθνξέ ηνπ ήρνπ, νδεγνχκαζηε ζην κεράλεκα ζπγρξνληζκνχ, ηελ κνβηφια. Δδψ πξαγκαηνπνηείηαη ν ζπγρξνληζκφο καγλεηηθνχ πεξθνξέ (θσλψλ- ήρσλ) κε ηελ εηθφλα ζηελ θφπηα εξγαζίαο. 5ο ΣΑΔΙΟ ην ζηάδην απηφ πξαγκαηνπνηείηαη δνθηκαζηηθή πξνβνιή γηα ηελ επηινγή πιάλσλ. Απηφ ην ζηάδην είλαη πνιχ ζεκαληηθφ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο ηαηλίαο, γηαηί εδψ κπνξνχλ λα βξεζνχλ ηα ιάζε ζηελ εηθφλα θαη ηνλ ήρν θαη λα γίλεη δηφξζσζε ηνπο ή ζηελ ρεηξφηεξε πεξίπησζε επαλάιεςή ηνπο. ε απηφ ην ζηάδην ππάξρεη ε πξψηε κνξθή ζπλχπαξμεο ήρνπ θαη εηθφλαο. 6ο ΣΑΔΙΟ ην έθην ζηάδην, αθνχ έγηλε ε επηινγή πιάλσλ ζην 5 ν ζηάδην, πξαγκαηνπνηείηαη ην ηειηθφ κνληάδ. 13

14 7ο ΣΑΔΙΟ Απηφ ην ζηάδην αλήθεη νινθιεξσηηθά ζηνλ ήρν. Δδψ πξαγκαηνπνηείηαη κεηάερνγξάθεζε κνπζηθψλ κεξψλ ή θαη ζνξχβσλ- εθέ. ηελ πεξίπησζε πνπ δελ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί ζε φιεο ηηο ζθελέο ζχγρξνλν γχξηζκα, ηφηε νη εζνπνηνί ζπγρξνλίδνπλ βιέπνληαο ηελ εηθφλα ζε πξνβνιή, ηελ θσλή ηνπο. Ζ φιε δηαδηθαζία νλνκάδεηαη ληνπκπιάδ. 8ο ΣΑΔΙΟ Πξαγκαηνπνηείηαη ζπγρξνληζκφο θφπηαο εξγαζίαο κε φιεο ηηο καγλεηηθέο εγγξαθέο. 9ο ΣΑΔΙΟ ηάδην ηειηθήο κίμεο ζε κηα θαη κφλε καγλεηηθή εγγξαθή. 10ο ΣΑΔΙΟ Ο ήρνο ζηνλ θηλεκαηνγξάθν κπνξεί λα είλαη ζε καγλεηηθή κνξθή ή ζε νπηηθή. Ζ καγλεηηθή εγγξαθή είλαη θαιχηεξε ζε απφδνζε. κσο είλαη πνιχ επαίζζεηε θαη αθξηβφηεξε. Έηζη πιένλ ζε φινπο εθηφο απφ ειάρηζηνπο θηλεκαηνγξάθνπο ζηελ Ακεξηθή ρξεζηκνπνηείηαη ν νπηηθφο ήρνο πνπ είλαη αλζεθηηθφο ζηε ζθιεξή ρξήζε θαη ζηε δηαξθή πξνβνιή. ην 10ν ζηάδην έρνπκε κεηαηξνπή ηεο καγλεηηθήο εγγξαθήο ζε νπηηθή. 11ο ΣΑΔΙΟ ην 11ν ζηάδην έρνπκε ηελ εκθάληζε ηεο νπηηθήο εγγξαθήο ζην εκθαληζηήξην. 12ο ΣΑΔΙΟ Πξαγκαηνπνίεζε θνςίκαηνο αξλεηηθνχ ηεο εηθφλαο. 13ο ΣΑΔΙΟ ηάδην εθηχπσζεο πξψηεο ηειηθήο θφπηαο (Κφπηα Εεξφ). Παίξλνπκε ηξεηο ηαηλίεο ζε κία: α) Αξλεηηθφ εηθφλαο. β) Αξλεηηθφ ήρνπ. γ) Παξζέλν ζεηηθφ. 14ο ΣΑΔΙΟ Πξνβνιή ελψπηνλ θνηλνχ. 14

15 3.2. ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΝΔΡΓΔΙΟ Με ηνλ φξν ζπλεξγείν, ελλννχκε ζπλήζσο ηελ νκάδα ησλ αηφκσλ πνπ ζπλεξγάδνληαη ζην ζηάδην ηνπ γπξίζκαηνο, ρσξίο λα πεξηιακβάλνπκε ζ' απηφ ηνπο εζνπνηνχο. Πεξηιακβάλνληαη δειαδή θαιιηηέρλεο πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηνλ ρεηξηζκφ ησλ αηζζεηηθψλ κέζσλ, ηερληθνί, θαζψο επίζεο θαη άηνκα ζρεηηθά κε ηελ νξγάλσζε θαη δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθψλ ηεο παξαγσγήο. Σν θηλεκαηνγξαθηθφ ζπλεξγείν απνηειείηαη απφ έμη νκάδεο ζπλνιηθά. Αο ηηο δνχκε κία-κία μερσξηζηά: Η ζκηνοθεηική ομάδα Απνηειείηαη απφ ηνλ ζθελνζέηε, ηνλ βνεζφ ζθελνζέηε (ζηηο νξγαλσκέλεο παξαγσγέο είλαη πεξηζζφηεξνη απφ έλαο) θαη ην ζθξίπη. Ο ζθελνζέηεο είλαη ν δεκηνπξγφο ηνπ θηλεκαηνγξαθηθνχ έξγνπ, φπσο ν δσγξάθνο θαη ν ζπγγξαθέαο ηνπ δσγξαθηθνχ ή ινγνηερληθνχ έξγνπ αληίζηνηρα. Απηφο θέξλεη νινθιεξσηηθά ηελ επζχλε γηα ην ηειηθφ απνηέιεζκα. Πξφθεηηαη γηα έλαλ δεκηνπξγφ πνπ έρεη λα θάλεη κε ηέρλε θαζαξά ζπιινγηθή απφ ηελ κία, αθνχ ππεξεηείηαη απφ πνιινχο άιινπο ηαπηφρξνλα, θαη θαζαξά πξνζσπηθή απφ ηελ άιιε, αθνχ φινη απηνί νη άλζξσπνη ζα πξέπεη λα δεκηνπξγήζνπλ, κε βάζε απηά πνπ ηνπο δεηάεη εθείλνο. Ο ζθελνζέηεο πξέπεη λα γλσξίδεη πνιχ θαιά ηηο εθθξαζηηθέο δπλαηφηεηεο ησλ εξγαιείσλ ηνπ (θαθνί, θάκεξα, θιπ.), ηηο δπλαηφηεηεο ησλ ζπλεξγαηψλ ηνπ, λα είλαη θαιφο ςπρνιφγνο θαη παηδαγσγφο, ψζηε λα ηζνξξνπεί αλάκεζα ζηηο δεθάδεο ή θαη εθαηνληάδεο δηαθνξεηηθέο λννηξνπίεο, λα έρεη ηζρπξή πξνζσπηθφηεηα, εγεηηθέο ηθαλφηεηεο, κα πάλσ απ' φια λα γλσξίδεη κε θάζε ιεπηνκέξεηα ην ηί αθξηβψο ζέιεη λα εθθξάζεη κε ην έξγν ηνπ θαη πσο απηφ ζα ην πεηχρεη κε ηα κέζα πνπ δηαζέηεη. Γεμί ρέξη ηνπ ζθελνζέηε ζηελ νξγάλσζε ηνπ γπξίζκαηνο είλαη ν βνεζφο ζθελνζέηε. Απηφο ζπληνλίδεη ηελ ζπλεξγαζία φισλ ησλ κειψλ ηνπ ζπλεξγείνπ, θξνληίδνληαο γηα ηελ ζσζηή ιεηηνπξγία ηνπ. Δηνηκάδεη απφ ηελ πξνεγνχκελε ην πξφγξακκα ηνπ γπξίζκαηνο ηεο θάζε εκέξαο, γλσξίδνληαο θαιά ην ζελάξην. Δηδνπνηεί έηζη έγθαηξα φινπο φζνπο πξφθεηηαη λα ζπκκεηάζρνπλ ζην γχξηζκα θάζε εκέξαο, πιεξνθνξψληαο ηνπο γηα ηνλ ηφπν θαη ηνλ ρξφλν ηνπ γπξίζκαηνο. Παξαθνινπζεί ηηο πξφβεο ησλ εζνπνηψλ θαη ειέγρεη ην ληχζηκφ ηνπο. ην γχξηζκα πξνζέρεη ην θαζεηί λα είλαη ζηελ αθξηβή ηνπ ζέζε, ελψ είλαη ππεχζπλνο γηα ηνλ ρεηξηζκφ ησλ θνκπάξζσλ. Ο 15

16 βνεζφο ζθελνζέηε αληηθαζηζηά ηνλ ζθελνζέηε ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, φηαλ ν ηειεπηαίνο απνπζηάδεη. ε κεγαιχηεξεο παξαγσγέο, ππάξρεη θαη δεχηεξνο βνεζφο ζθελνζέηε, ν νπνίνο βνεζά ηνλ πξψην. Σν ζθξίπη ηψξα πνπ ζπλήζσο είλαη γπλαίθα, αθνχ επηθξαηεί ε άπνςε φηη νη γπλαίθεο γεληθά δηαζέηνπλ πην αλαπηπγκέλν ην ζηνηρείν ηεο παξαηήξεζεο, επηθνξηίδεηαη βαζηθά ηελ επζχλε λα θξαηά ζπλερψο ζεκεηψζεηο γηα ην πσο είλαη ηνπνζεηεκέλα ηα δηάθνξα αληηθείκελα, πσο είλαη ληπκέλνη νη εζνπνηνί, ηη ζηάζε θαη ηη χθνο έρνπλ αθξηβψο ζην ηέινο θάζε πιάλνπ, ψζηε λα αξρίζνπλ ην επφκελν (πνπ κπνξεί λα γπξηζηεί θαηξφ αξγφηεξα απφ ην πξψην), απφ εθεί αθξηβψο πνπ ζηακάηεζε ην πξψην πιάλν θαη λα απνθεπρζνχλ ιάζε φπσο γηα παξάδεηγκα ζην έλα πιάλν λα βιέπνπκε ηνλ πξσηαγσληζηή λα έρεη βξεγκέλα καιιηά θαη ζην ακέζσο επφκελν απηά λα έρνπλ ζηεγλψζεη σο δηά καγείαο. Γηα λα δηεπθνιπλζεί ζηελ δνπιεηά ηεο, ην ζθξίπη ρξεζηκνπνηεί κηα θσηνγξαθηθή κεραλή ζηηγκηαίαο εκθάληζεο. Άιιε ζεκαληηθή δνπιεηά ηνπ ζθξίπη είλαη ε ζπκπιήξσζε ηνπ "ξαπφξην". Ραπφξην νλνκάδνπκε έλα ζχλνιν ζεκεηψζεσλ, ζην νπνίν αλαθέξνληαη αλαιπηηθά φιεο νη ηερληθέο ιεπηνκέξεηεο θάζε πιάλνπ θαη θάζε ιήςεο, φπσο παξαδείγκαηνο ράξηλ, ηη θαθφο, ηη θίιηξν, ή ηη δηάθξαγκα ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ θάζε ιήςε. Απηφ εθηφο ησλ άιισλ είλαη απαξαίηεην ζηελ πεξίπησζε πνπ ζα θξηζεί αλαγθαίν αξγφηεξα λα επαλαιεθζεί ην γχξηζκα νξηζκέλσλ πιάλσλ. Ομάδα ηηρ εικόναρ Ζ νκάδα απηή πεξηιακβάλεη ηα άηνκα, ηα νπνία θηλνχληαη γχξσ απφ ηελ θάκεξα. Πξφθεηηαη γηα ηνλ δηεπζπληή θσηνγξαθίαο, ηνλ εηθνλνιήπηε (θάκεξακαλ), ηνλ βνεζφ εηθνλνιήπηε θαη ηνλ καθελίζηα. Ο δηεπζπληήο θσηνγξαθίαο, είλαη ν δεκηνπξγφο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηα εηθαζηηθά, φληαο βαζχο γλψζηεο ηεο θηλεκαηνγξαθηθήο ηέρλεο. Απηφο κνξθνπνηεί κέζα απφ ηελ θσηνγξαθία ηνπ ηελ εηθφλα, πνπ έρεη ζην κπαιφ ηνπ ν ζθελνζέηεο. Βαζηθή ηνπ εξγαζία είλαη ν θσηηζκφο. Δίλαη ν επηθεθαιήο ηεο νκάδαο εηθφλαο. Τπνδεηθλχεη ζηνλ θάκεξακαλ, ηη θηλήζεηο ζα θάλεη ε κεραλή ιήςεο ηελ ψξα ηνπ γπξίζκαηνο, θαζψο επίζεο θαη ην θαδξάξηζκα ηνπ θσηνγξαθηδφκελνπ ζέκαηνο, κε βάζε ηηο επηινγέο ηνπ ζθελνζέηε. Αξγφηεξα, ζην ζηάδην ηεο εξγαζηεξηαθήο επεμεξγαζίαο ηεο εηθφλαο, επηβιέπεη καδί κε ηνλ ζθελνζέηε, ηελ πνηφηεηα θαη ην χθνο ηεο θσηνγξαθίαο, ψζηε λα γίλνπλ νη απαηηνχκελεο δηνξζψζεηο. 16

17 Ο θάκεξακαλ ή εηθνλνιήπηεο, είλαη ν ηερληθφο πνπ ρεηξίδεηαη ηελ θάκεξα, απηφο πνπ θάλεη ηελ ιήςε. Δίλαη γλψζηεο ηεο θσηνγξαθηθήο ηερληθήο, ησλ δπλαηνηήησλ ησλ θηικ θαη ηεο ηερληθήο ηεο θάκεξαο. Τινπνηεί ηηο ππνδείμεηο ηνπ δηεπζπληή θσηνγξαθίαο, θξνληίδνληαο λα απνηππσζεί ζην θηικ φηη ηνπ δεηά εθείλνο. Να ζεκεηψζνπκε βεβαίσο, φηη ν δηαρσξηζκφο ησλ δχν πξνζψπσλ ηζρχεη πεξηζζφηεξν ζηελ Ακεξηθή θαη ζηηο κεγάιεο παξαγσγέο γεληθψο. ηελ Δπξψπε ηα δχν πξφζσπα ζπγρσλεχνληαη ζε έλα. Μηιάκε ηφηε γηα ηνλ νπεξαηέξ. Δηθόλα 5: Κάκεξακαλ Ο βνεζφο εηθνλνιήπηε θξνληίδεη γηα ηελ κεηαθνξά θαη ηελ θαιή θαηάζηαζε ηεο κεραλήο ιήςεο. Αλαιακβάλεη ηελ ζσζηή ηνπνζέηεζή ηεο ζην ηξίπνδν, θαζαξίδεη ηνπο θαθνχο, ηνπο ηνπνζεηεί ζηελ θάκεξα θαη θξνληίδεη επίζεο γηα ην θφξησκα ηεο κεραλήο κε θηικ. Ζ βαζηθφηεξε ίζσο δνπιεηά ηνπ, είλαη ην ιεγφκελν «κηδνπνπάλ», πνπ γίλεηαη ηελ ψξα ηεο ιήςεο. ηαλ γηα παξάδεηγκα ε θάκεξα κεηαθηλείηαη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ιήςεο πιεζηάδνληαο ηνπο εζνπνηνχο, ή φηαλ νη εζνπνηνί θηλνχκελνη πιεζηάδνπλ ηελ θάκεξα, πξνθεηκέλνπ λα κελ ζνιψζνπλ (θινπηάξνπλ), ν βνεζφο νπεξαηέξ ηνπνζεηεκέλνο ζπλέρεηα δίπια ηεο, ηεο "ξπζκίδεη ηελ απφζηαζε", ψζηε λα βγαίλνπλ επθξηλή (λεη) κέζα ζην νπηηθφ ηεο πεδίν ηα αληηθείκελα, πνπ θάζε θνξά ελδηαθέξνπλ. Ο καθελίζηαο ηέινο, είλαη απηφο πνπ κεηαθηλεί ηελ θάκεξα ηελ ψξα ηεο ιήςεο, ζηελ πεξίπησζε πνπ απαηηείηαη απηή λα δηαγξάςεη κία πνξεία (ηξάβειιηλγθ). Απηφο θξνληίδεη λα ζηεζνχλ νη ξάγεο πάλσ ζηηο νπνίεο θηλείηαη κηα κηθξή πιαηθφξκα, κε ηνλ ίδην αθξηβψο ηξφπν, πνπ θηλείηαη ην ηξέλν ζηηο δηθέο ηνπ ξάγεο. Πάλσ ζηελ πιαηθφξκα ηνπνζεηείηαη ε θάκεξα θαη αλεβαίλνπλ ν νπεξαηέξ θαη ν βνεζφο ηνπ, γηα λα ηελ ζπξψμεη έπεηηα ν καθελίζηαο πξνο ηελ θαηεχζπλζε θαη ηνλ ξπζκφ πνπ επηζπκεί ν ζθελνζέηεο. Ομάδα ηος ήσος Απηή απνηειείηαη απφ ηνλ ερνιήπηε θαη ηνλ βνεζφ ερνιήπηε ή κπνχκαλ θαη ππάξρεη ζην ζπλεξγείν κφλν εθ' φζνλ ζην γχξηζκα, ηαπηφρξνλα κε ηελ ιήςε ηεο εηθφλαο 17

18 γίλεηαη θαη εγγξαθή ηνπ ήρνπ (ζχγρξνλν γχξηζκα ζε αληίζεζε κε ην αζχγρξνλν θαηά ην νπνίν νη ήρνη πξνζηίζεληαη αξγφηεξα ζην ζηνχληην). Ο ερνιήπηεο είλαη ν ππεχζπλνο ηερληθφο γηα ηνλ ήρν, ν ρεηξηζηήο ησλ κεραλεκάησλ ερνιεςίαο. Δγγξάθεη ηνλ ήρν ηελ ψξα ηνπ γπξίζκαηνο ζην εηδηθφ καγλεηφθσλν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηνλ θηλεκαηνγξάθν, ην λάγθξα, ειέγρνληαο κέζα απφ ηα αθνπζηηθά ηνπ ηελ πνηφηεηα εγγξαθήο. Σνπνζεηεί επίζεο θαη θαηεπζχλεη ηα κηθξφθσλα κέζα ζην ληεθφξ. Σν κηθξφθσλν είλαη ηνπνζεηεκέλν ζπλήζσο ζηελ άθξε ελφο εηδηθνχ ζηειέρνπο ηνπ «κπνχκ», κε ην νπνίν έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα κεηαθηλείηαη θαη παξαθνινπζεί ηνπο εζνπνηνχο απφ θνληά. Ο βνεζφο ερνιήπηε (κπνχκαλ), βνεζά θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ιήςεο ζηε κεηαθίλεζε ηνπ κηθξνθψλνπ, φηαλ απηή είλαη απαξαίηεηε. Γηα ηνλ ιφγν απηφ θξαηάεη ην κπνπκ απφ ηελ κία άθξε, ην νπνίν ζην κήθνο κπνξεί λα θζάζεη ηα πέληε κέηξα, θαηεπζχλνληαο ηελ άιιε φπνπ έρεη ηνπνζεηεζεί ην κηθξφθσλν, πξνο ην κέξνο ησλ εζνπνηψλ. κηνογπαθική ομάδα Ζ ζθελνγξαθηθή νκάδα απνηειείηαη απφ ηνλ ζθελνγξάθν, ηνλ θαηαζθεπαζηή ζθεληθψλ, ηνλ ελδπκαηνιφγν, ηελ ακπηγηέδ θαη ην καθηγηέξ. Ο ζθελνγξάθνο είλαη ν δεκηνπξγφο ησλ ληεθφξ. Γηακνξθψλεη ηνλ ρψξν ζηνπο νπνίνπο ζα γίλεη ην γχξηζκα - φηαλ απηφ δελ γίλεηαη ζε θπζηθνχο αιιά ζηνπο ηερλεηνχο ρψξνπο ησλ ζηνχληην - πξνζδίδνληαο ζ' απηφλ ηελ αηκφζθαηξα θαη ην θιίκα ηεο επνρήο θαη ηνπ ηφπνπ πνπ επηζπκεί ν ζθελνζέηεο. Δίλαη ν ππεχζπλνο δειαδή γηα ην αξρηηεθηνληθφ κέξνο ηνπ θηικ, απνηππψλνληαο (φπσο θαη ν αξρηηέθηνλαο) ηηο ηδέεο ηνπ ζε ζρέδηα θαη καθέηεο. ' απηά ηα ζρέδηα θαη ηηο καθέηεο, θαζψο θαη ζηηο ππφινηπεο ππνδείμεηο ηνπ ζθελνγξάθνπ (ληεθνξαηέξ) ζα βαζηζηεί ν θαηαζθεπαζηήο ζθεληθψλ γηα λα θηηάμεη ηα ζθεληθά, πνπ ζα απνηειέζνπλ ην ιεγφκελν ληεθφξ ηεο ηαηλίαο. Ο ελδπκαηνιφγνο ζρεδηάδεη ηα ελδχκαηα ησλ εζνπνηψλ αλάινγα κε ηελ επνρή θαη ηνλ ηφπν ζηα νπνία αλαθέξεηαη ην θηικ. Πνιιέο θνξέο ζθελνγξάθνο θαη ελδπκαηνιφγνο είλαη ην ίδην πξφζσπν. Ζ ακπηγηέδ πνπ ζπλήζσο είλαη θάπνηα ξάθηξα, θξνληίδεη γηα ηελ θαιή θαηάζηαζε ησλ θνπζηνπκηψλ, ηα νπνία δηνξζψλεη φηαλ ρξεηάδεηαη. 18

19 Ο καθηγηέξ ηέινο επεκβαίλεη θπξίσο ζηελ εκθάληζε ησλ πξνζψπσλ ησλ εζνπνηψλ, ηα νπνία δηακνξθψλεη αλάινγα κε ηνλ ξφιν. Δξγάδεηαη βαζηθά κε δχν δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο. Ο έλαο, ην ιεγφκελν "αηζζεηηθφ καθηγηάδ" ηνλίδεη ηα ήδε ππάξρνληα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πξνζψπνπ, θάλνληάο ην πην φκνξθν ή πην άζρεκν. Ο άιινο, ην ιεγφκελν «γθξηκάδ», απνζθνπεί ζηελ αιιαγή ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ πξνζψπνπ, κε ηνλ ζρεκαηηζκφ γηα παξάδεηγκα πάλσ ζ' απηφ κηαο νπιήο, κέρξη ηελ πιήξε παξακφξθσζή ηνπ (φπσο π.ρ. ζηνλ «Άγγιν αζζελή»). Ομάδα παπαγωγήρ Πξφθεηηαη γηα ηελ νκάδα πνπ αζρνιείηαη κε ηα νηθνλνκηθά. Ο δηεπζπληήο παξαγσγήο είλαη ην δεμί ρέξη ηνπ παξαγσγνχ, ν νπνίνο ρξεκαηνδνηεί ηελ ηαηλία, ν δηαρεηξηζηήο ησλ θεθαιαίσλ ηνπ ζπλεξγείνπ, ζπλήζσο κε ηελ ζπγθαηάζεζε ηνπ ζθελνζέηε. Δλνηθηάδεη ηα απαξαίηεηα κεραλήκαηα θαη πιηθά, θιείλεη ηα εξγαζηήξηα θαη ηνπο ρψξνπο φπνπ ζα πξαγκαηνπνηεζεί ην γχξηζκα, θαηαξηίδνληαο ηα απαξαίηεηα ζπκβφιαηα. Ακείβεη επίζεο ηνπο ζπληειεζηέο ηεο ηαηλίαο. Ο βνεζφο παξαγσγήο, βνεζά ηνλ δηεπζπληή παξαγσγήο ζηελ δνπιεηά ηνπ θαη ηνλ αληηθαζηζηά φηαλ εθείλνο απνπζηάδεη. Ο θξνληηζηήο κεξηκλά ψζηε λα βξίζθνληαη ζην θάζε γχξηζκα, φια ηα απαηηνχκελα αληηθείκελα θαη αμεζνπάξ, ηα νπνία πξνκεζεχεηαη ν ίδηνο. Μεξηκλά επίζεο γηα ηελ δηαηξνθή ησλ κειψλ ηνπ ζπλεξγείνπ. πλήζσο ν βνεζφο παξαγσγήο θαη ν θξνληηζηήο είλαη ην ίδην πξφζσπν. Ομάδα διαθόπων καθηκόνηων ' απηήλ πεξηιακβάλνληαη άηνκα πνπ θάλνπλ δηάθνξεο εξγαζίεο, νη νπνίεο φκσο δελ έρνπλ θακία ζρέζε κεηαμχ ηνπο. Ο άλζξσπνο ησλ εηδηθψλ εθέ (special effects) είλαη ν ηερληθφο πνπ δεκηνπξγεί κε δηάθνξα ηερλάζκαηα, φηαλ απηφ ρξεηάδεηαη, ηα εληππσζηαθά εθέ. Απηά δηαθξίλνληαη ζηα θαηαζθεπαζηηθά εθέ θαη ζηα νπηηθά (visual effects), ηα νπνία πνιιέο θνξέο είλαη πην δχζθνια ζηελ πξαγκάησζή ηνπο. Καηαζθεπάδεη ινηπφλ ςεχηηθεο νκίριεο, αλέκνπο, θαηαηγίδεο, εθξήμεηο, αίκαηα, δηάθνξα ηέξαηα, θ.α. Ο θσηνγξάθνο πιαηφ βγάδεη θσηνγξαθίεο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζαλ δηαθεκηζηηθφ πιηθφ, ζπλεξγαδφκελνο κε ηνλ βνεζφ ζθελνζέηε. Ζ θσηνγξάθηζε γίλεηαη ηελ ψξα ζπλήζσο ηεο πξφβαο, επηιέγνληαο ηα εληππσζηαθφηεξα ζηηγκηφηππα, 19

20 πξνζέρνληαο φκσο ηαπηφρξνλα ε θσηνγξαθία λα ζπκθσλεί κε εθείλε ηνπ θηλεκαηνγξαθηθνχ θηικ. Ο ειεθηξνιφγνο θξνληίδεη γηα ηελ ειεθηξνδφηεζε ησλ θσηηζηηθψλ ζσκάησλ, πνπ ρξεζηκνπνηεί ζε θάζε ιήςε ν δηεπζπληήο θσηνγξαθίαο, γηα ηνλ θσηηζκφ. ε δχζθνια γπξίζκαηα, φπσο ηα λπρηεξηλά, ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξνη ειεθηξνιφγνη. Οη εηδηθνί θαηαζθεπαζηέο θάλνπλ φηαλ ρξεηάδεηαη, νξηζκέλεο εηδηθέο θαηαζθεπέο, απαξαίηεηεο γηα ην γχξηζκα, φπσο ζπλήζσο καξαγθνί θαη ζηδεξάδεο. Οη ρεηξηζηέο γεξαλψλ ρξεηάδνληαη ζε πεξίπησζε πνπ ρξεζηκνπνηεζνχλ γεξαλνί γηα λα γίλνπλ εηδηθέο θηλήζεηο ηεο θάκεξαο. Σέινο άηνκα κε γεληθά θαζήθνληα βνεζνχλ ζηηο κεηαθηλήζεηο ησλ αληηθεηκέλσλ θαη κεραλεκάησλ θαη ζε δηάθνξεο άιιεο εξγαζίεο, πνπ δηεπθνιχλνπλ ην ζπλεξγείν ζηελ δνπιεηά ηνπ. Δηθόλα 6: Κηλεκαηνγξαθηθό πλεξγείν επί ηω έξγω. 20

21 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4: ΜΟΤΙΚΗ ΣΟΝ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ ην ηέινο ηνπ 19 αηψλα θαη ζηηο αξρέο ηνπ 20, μεθηλνχλ ηα πξψηα βήκαηα ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ, ζαλ έλα παηρλίδη πνπ γξήγνξα εμειίρηεθε ζε απηφ πνπ ζήκεξα νλνκάδνπκε 7 ε ηέρλε. Ζ κνπζηθή (Αξραηφηεξε ηέρλε) πξνυπήξρε έρνληαο κάιηζηα βαζηά ζρέζε κε ζρεηηθά ζεάκαηα (κειφδξακα, κνπζηθφ ζέαηξν). Απφ ηελ αξρή ηηο θαηλνχξηαο ηέρλεο ε κνπζηθή καδί κε ηελ ζθελνζεζία θαη ηνπο εζνπνηνχο αλαδείρηεθε ζε έλα απφ ηα πνην ζεκαληηθά ζπζηαηηθά κηαο θηλεκαηνγξαθηθήο ηαηλίαο. Μέζα απφ ηε δχλακε ηεο λα εθθξάδεη νπνηνδήπνηε ζπλαίζζεκα θαη νπνηαδήπνηε θαηάζηαζε ζηέθεηαη δίπια ζηελ εηθφλα θαη ραξαθηεξίδεη ηελ ίδηα ηελ ηαπηφηεηα ηεο ηζηνξίαο. Ζ ηαηλία ρσξίο ηε κνπζηθή ράλεη ηε θσλή ηεο. ηελ εμέιημή ηνπ ν θηλεκαηνγξάθνο αθνκνίσζε πνιιέο ηέρλεο θαη ηερλνινγίεο. Ζ εηθφλα, ν ιφγνο, ε θίλεζε, ν ήρνο θαη ε κνπζηθή αιιειεπηδξνχλ θαη ζπλζέηνπλ έλα θαηλνχξην ζχκπαλ κε ηζνξξνπίεο αλάκεζα ζε δηαθνξεηηθνχο λφκνπο θαη θψδηθεο. Σέρλεο πνπ θαίλνληαη αλεμάξηεηεο ε κία κε ηελ άιιε ζπλδπάδνληαη θαη ε ρεκεία ηεο έλσζεο ηνπο δηακνξθψλεη ην θηλεκαηνγξαθηθφ πεξηβάιινλ θαη νδεγεί ζε κηα θαηλνχξηα ζεψξεζε ησλ πξαγκάησλ κέζα απφ ηελ εκπεηξία ηνπ λα παξαθνινπζείο κηα ηαηλία. Απηφ ζεκαίλεη πσο ε κνπζηθή γηα ηνλ θηλεκαηνγξάθν δελ κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί κε ηα κέρξη ηφηε θξηηήξηα ηεο κνπζηθήο, δελ πξννξίδεηαη απνθιεηζηηθά γηα αθξφαζε. πλνδεχεη ηελ εηθφλα θαη ν ζθνπφο ηεο είλαη λα ιεηηνπξγήζεη παξάιιεια ππεξεηψληαο ηνλ ηειηθφ ζηφρν. ηε ζπλέρεηα ζα πξνζπαζήζνπκε λα ζθηαγξαθήζνπκε θάπνηεο γεληθφηεξεο ηάζεηο ηεο θηλεκαηνγξαθηθήο κνπζηθήο πνπ ρσξίο λα έρνπλ ζαθψο πξνζδηνξηζκέλα ρξνληθά φξηα εληνχηνηο δηαθνξνπνηνχληαη αθνινπζψληαο ηελ αλάπηπμε ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ ΙΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ Με ηελ εκθάληζε ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ ε κνπζηθή κπαίλεη ζηε ππεξεζία ηνπ θπξίσο κε κεραληθφ ηξφπν. ηε δηάξθεηα ηεο πξνβνιήο ηηο θηλνχκελεο εηθφλεο ζπλφδεπε θάπνην κεραληθφ κέζν (γθνλγθ θ.ιπ.), πηάλν ή κεξηθέο θνξέο νιφθιεξε νξρήζηξα. Ζ φιε δηαδηθαζία απνηεινχζε κέξνο ηεο πξνβνιήο θαη δελ ήηαλ ελζσκαησκέλε ζηελ ηαηλία. Σα 21

22 ζέκαηά ηεο ήηαλ κεισδίεο απφ ηξαγνχδηα, ε απνζπάζκαηα θιαζζηθψλ έξγσλ πνπ πξνυπήξραλ. ηγά-ζηγά εκθαλίδνληαη θαη εηδηθά δηακνξθσκέλεο γηα ηελ ηαηλία ζπλζέζεηο. Ζ κεγάιε ηνκή φπσο είλαη θπζηθφ γίλεηαη γχξν ζηελ δεθαεηία ηνπ 30 φηαλ ν βσβφο θηλεκαηνγξάθνο κεηαηξάπεθε ζε νκηινχληα. Απφ ηηο αξρέο ηνπ 1930 ν θηλεκαηνγξάθνο κέζα ζε πεξίνδν νηθνλνκηθήο θξίζεο κπαίλεη ζηελ ρξπζή ηνπ επνρή. Σνλ παξαθνινπζεί ν κεγαιχηεξνο αξηζκφο ζεαηψλ ζηελ ηζηνξία ηνπ. Οη θηλεκαηνγξαθηθέο εηαηξίεο κεηαηξέπνληαη ζε θνινζζηαίεο βηνκεραλίεο. ηνχληην παξαγσγήο, δίθηπα αηζνπζψλ, πνιπάξηζκν εμεηδηθεπκέλν εξγαηηθφ δπλακηθφ, απνηεινχλ πηα ηε λέα δχλακε ζηνλ ηνκέα ηεο ςπραγσγίαο. Νέα επαγγέικαηα αλαηέιινπλ. (ζελαξηνγξάθνο, κνληέξ, ερνιήπηεο, εηθνλνιήπηεο θηι). Απηή ηελ έθξεμε αθνινπζεί φπσο είλαη θπζηθφ θαη ε θηλεκαηνγξαθηθή κνπζηθή. Δδξαηψλεηαη πιένλ σο κνξθή πςειήο ηέρλεο, απαζρνιεί πηα πιήζνο απφ επαγγεικαηίεο ζπλζέηεο βνεζάεη ζην πέξαζκα ηεο ζνβαξήο κνπζηθήο ζην θνηλφ. Σν Υφιπγνπλη γίλεηαη έδξα ζπλάληεζεο θαη δεκηνπξγίαο ζπνπδαίσλ κνπζηθψλ απφ φιν ηνλ θφζκν. Απηφ ηνλ δεκηνπξγηθφ νξγαζκφ αθνινπζεί θαη ζηεξίδεη έλα πιήζνο απφ θαηλνχξηεο ηερληθέο θαη ηερλνινγίεο: ην ιάηηκνηίθ, ε ζεκαηηθή επεμεξγαζία ησλ παξαιιαγψλ, ε επεμεξγαζία ηεο θφξκαο θαη ηεο αξκνληθήο γιψζζαο, γίλνληαη εξγαιεία εκπλεπζκέλσλ ζπλζεηψλ. Παξάιιεια ε ηερλνινγία επηηξέπεη ζηνλ ζπλζέηε λα ζρεδηάδεη ηε κνπζηθή ιεπηνκεξψο πάλσ ζηελ εηθφλα επηηπγράλνληαο εμαηξεηηθά αθξηβή ζπγρξνληζκφ. Η Κινημαηογπαθικό Μοςζική Μεηά ηον Δεύηεπο Παγκόζμιο Πόλεμο Οη ηαηλίεο κεηά ηνλ πφιεκν γίλνληαη πεξηζζφηεξν ξεαιηζηηθέο κε αλζξψπηλα ζέκαηα. ηε κνπζηθή ε ηδαδ θαη ζχγρξνλεο ηερληθέο φπσο ε ειεθηξνληθή κνπζηθή πεξλνχλ ζην πξνζθήλην. Ζ βηνκεραλία ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ απεηιείηαη απφ ηηο αλεμάξηεηεο παξαγσγέο θαη θπξίσο ηελ ηειεφξαζε. Νέα ζπζηήκαηα ελίζρπζεο ηνπ κεγέζνπο ηνπ ρξψκαηνο θαη ηνπ ήρνπ αλαθαιχπηνληαη (ζηλεκαζθφπ, ζηλέξακα, ζηεξενθσληθφο ήρνο θιπ). ην πεξηερφκελν ε ηδαδ αληηθαζηζηά ηελ ζπκθσληθή κνπζηθή θέξλνληαο ηνλ θηλεκαηνγξάθν ζε πην ειεχζεξεο θαη απηνζρεδηαζηηθέο κνπζηθέο θφξκεο. 22

23 Φηάλνληαο ζηε δεθαεηία ηνπ 60, κηα λέα γεληά ζπλζεηψλ (Εάξ, Μαληζίλη, Ρφηα θ.α.) θέξλνπλ λέα πλνή θαη ηδέεο θαη ππεξεηνχλ ηελ ηάζε πξνο ηελ πνπ θαη ηελ ξνθ θνπιηνχξα. Πνιιέο απφ ηηο κεισδίεο θεξδίδνπλ ηελ αγάπε ηνπ θνηλνχ θαη θπξίσο ηεο λενιαίαο θαη αθνινπζψληαο αλεμάξηεηε απφ ηελ ηαηλία πνξεία ζεκεηψλνπλ πςειέο δηζθνγξαθηθέο πσιήζεηο (Easy Rider, Jesus Christ superstar θ.α.). Μέρξη θαη ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 ε απνδνρή λέσλ ξεπκάησλ, νη ζπλδπαζκνί δηαθνξεηηθψλ ζηπι θαη ελνξρεζηξψζεσλ πινχηηζαλ ηελ θηλεκαηνγξαθηθή κνπζηθή έθθξαζε. Οη ζπλζέζεηο κεγάισλ δηαζηάζεσλ επαλεκθαλίδνληαη (Star Wars, Jaws, The Godfather). Δηθόλα 7: Νίλν Ρόηα. ηε ζπλέρεηα νη ζεκαληηθέο αιιαγέο νθείινληαη ζηελ εηζβνιή ησλ ειεθηξνληθψλ κέζσλ κνπζηθήο (ζπλζεζάηδεξ-ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο) ην πιενλέθηεκα ηνπ κηθξνχ θφζηνπο θαη ε ηαρχηεηα παξαγσγήο επηηξέπεη ζε κεγάιν αξηζκφ ζπλζεηψλ λα αζρνιεζνχλ κε ηνλ θηλεκαηνγξάθν Ο ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΤΝΘΔΣΗ ηε δεκηνπξγία ηεο ηαηλίαο θαη ζηηο ηδηαίηεξα ιεπηέο ζρέζεηο ηνπ ζπλζέηε κε ηνλ ζθελνζέηε ν ηειεπηαίνο είλαη απηφο πνπ έρεη ηνλ απνθαζηζηηθφ ιφγν. ηελ ηζηνξία ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ ππάξρνπλ ζπνπδαία δεπγάξηα κε αξηζηνπξγεκαηηθέο δεκηνπξγίεο (Υίηζθνθ-Υέξκαλ, Φειίλη-Ρφηα, Μνξηθφλε-Λεφλε, Μπάξηνλ-Διθκαλ). Ο ζπλζέηεο επηιέγεηαη απφ ηε θήκε, ην ηαιέλην ηνλ επαγγεικαηηζκφ ηνπ αιιά θαη απφ ηπρφλ πξνεγνχκελε ζπλεξγαζία ηνπ κε ην ζθελνζέηε. Γελ ππάξρεη θαλφλαο γηα ηε ζηηγκή πνπ ν ζπλζέηεο ζα εκπιαθεί ζηελ ηαηλία. Απηφ κπνξεί λα γίλεη κε ηελ αλάγλσζε ηνπ ζελαξίνπ ή αθφκε θαη κεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ κνληάδ. Ζ ζχιιεςε ηεο ηδέαο ηεο κνπζηθήο (concept) πξνέξρεηαη απφ ηελ αλάιπζε ησλ εξψσλ ηνλ ηφπν ηνλ ρξφλν ηεο ηζηνξία θαη παξνπζηάδνληαη ζε καθέηα ηεο 23

24 ελνξρήζηξσζεο απφ ζπλζεζάηδεξ. ηε ζπλέρεηα ερνγξαθείηαη θαη κημάξεηαη κε ηνπο δηαιφγνπο θαη ηνλ ήρν. Γηα λα ζεσξεζεί νινθιεξσκέλνο έλαο ζπλζέηεο θηλεκαηνγξαθηθήο κνπζηθήο ρξεηάδεηαη λα γλσξίδεη ηελ ηζηνξία ηεο κνπζηθήο, ηα δηάθνξα είδε ελνξρήζηξσζεο, ηα πξνεγνχκελα ζεκαληηθφηεξα έξγα, αιιά θαη λα έρεη πιήξε εηθφλα ηεο θηλεκαηνγξαθηθήο δηαδηθαζίαο. Ο ζπλζέηεο νπζηαζηηθά θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη έλα ζεκαληηθφ δίιεκκα. Απφ ηε κηα ε κνπζηθή ηνπ δελ πξέπεη λα γίλεηαη αληηιεπηή απφ ην ζεαηή γηαηί αλ απηνλνκεζεί θαη πξνβιεζεί εθηφο ηνπ πεξηβάιινληνο ηεο ηαηλίαο ζεσξείηε απνηπρεκέλε. Απφ ηελ άιιε ρξεηάδεηαη ε κνπζηθή λα έρεη απήρεζε ζην επξχ θνηλφ λα ηνλ βνεζήζεη ζηελ θαιιηηερληθή θαη επαγγεικαηηθή ηνπ θαηαμίσζε αιιά θαη λα εμππεξεηήζεη ηηο αλάγθεο ησλ παξαγσγψλ γηα έλα εκπνξηθφ ζάνπληξαθ. Δηθόλα 8: John Williams & πκθωληθή Oνξρήζηξα ηνπ Λνλδίλνπ ζην Star Wars ηνπ Σδ. Λνύθαο. 24

25 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5: ΗΥΗΣΙΚΟ ΔΞΟΠΛΙΜΟ 5.1. ΜΙΚΡΟΦΧΝΑ Καηηγοπίερ μικποθώνων ωρ ππορ ηον ηπόπο λειηοςπγίαρ Σα κηθξφθσλα ρσξίδνληαη αλάινγα κε ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπο ζε: Δσναμικά Πσκνφηικά Άνθρακα Κρσζηάλλοσ Σα κηθξφθσλα άλζξαθα θαη θξπζηάιινπ, ηα ζπλαληνχκε πην ζπάληα, ζε αληίζεζε κε ηα δπλακηθά θαη ηα ππθλσηηθά ΣΔΥΝΙΚΗ ΠΔΡΙΓΡΑΦΗ ΜΙΚΡΟΦΧΝΧΝ Σν κηθξφθσλν είλαη έλαο κεηαηξνπέαο ηεο αθνπζηηθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθφ ζήκα. Υξεζηκνπνηεί έλα δηάθξαγκα, δειαδή κηα ιεπηή επηθάλεηα ε νπνία κπνξεί θαη λα δνλείηαη ζχκθσλα κε ηα ερεηηθά θχκαηα. Απηή ε δφλεζε κεηαηξέπεηαη ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα κέζσ γελλήηξηαο. Αλάινγα κε ηνλ ηχπν ηεο γελλήηξηαο ρσξίδνπκε ηα κηθξφθσλα ζε δχν βαζηθέο θαηεγνξίεο, ηα δπλακηθά θαη ηα ππθλσηηθά. Γπλακηθά Μηθξόθωλα Σα δπλακηθά κηθξφθσλα έρνπλ έλα δηάθξαγκα φπνπ ζην πίζσ κέξνο ηνπ είλαη πξνζαξκνζκέλν έλα πελίν φπνπ θαη ηα δπν καδί θηλνχληαη κέζα ζε έλα καγλεηηθφ πεδίν. Καζψο ην δηάθξαγκα θηλείηαη καδί κε ην πελίν, έηζη θαη ην καγλεηηθφ πεδίν παξάγεη κηα ειεθηξηθή ηάζε κέζα ζην πελίν. Απηή ε ειεθηξηθή ηάζε είλαη ην αληίζηνηρν ηεο αθνπζηηθήο ελέξγεηαο πνπ αλάγθαζε ην πελίν λα δνλεζεί. 25

26 Εικόνα 9: Εζωηερικό δσναμικού μικροθώνοσ. Εικόνα 10:Δσναμικό μικρόθωνο (BETA 58) ηης εηαιρίας SHURE. Ππθλωηηθά Μηθξόθωλα ηα ππθλσηηθά κηθξφθσλα ην δηάθξαγκα είλαη κηα απφ ηηο δπν κεηαιιηθέο πιάθεο ελφο ππθλσηή. ηαλ ην δηάθξαγκα δνλείηαη απφ ηελ ερεηηθή πίεζε πνπ δέρεηαη, ε απφζηαζε ζε απηή ηελ πξψηε πιάθα θαη ηελ πίζσ πνπ είλαη ζηαζεξή κεηαβάιιεηαη δηαξθψο. Σφηε αιιάδεη θαη ε ρσξεηηθφηεηα ηνπ ππθλσηή ν νπνίνο ζηε ζπλερεία παξάγεη έλα ειεθηξηθφ ζήκα αληίζηνηρν ηνπ ερεηηθνχ θχκαηνο (Δηθφλα 13). Σα ππθλσηηθά κηθξφθσλα ρξεηάδνληαη ηξνθνδνηηθφ ζχζηεκα ξεχκαηνο. ηηο πεξηζζφηεξεο θαηαζθεπαζηηθέο ζπλδέζεηο ησλ ππθλσηηθψλ κηθξφθσλσλ ηελ ηξνθνδνζία ηνπο, ηελ 26

27 πξνκεζεχεη ε θνλζφια θαη ζπγθεθξηκέλα ην ζχζηεκα phantom power (48 Volt). ε άιιεο ζπλδέζεηο ππάξρεη ηξνθνδφηεζε απφ κπαηαξία (9 Volt) ε νπνία είλαη ηνπνζεηεκέλε ζην εζσηεξηθφ ηεο ζπζθεπήο ηνπο. Εικόνα 11: Εζωηερικό πσκνωηικού μικροθώνοσ. Εικόνα 12: Πσκνωηικό μικρόθωνο (C-414) ηης εηαιρίας AKG. 27

28 ΣΔΥΝΙΚΑ ΥΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΜΙΚΡΟΦΧΝΧΝ Απόκπιζη ςσνόηηηαρ Δίλαη έλα ζρεδηάγξακκα πνπ καο δείρλεη ηε ζπκπεξηθνξά ελφο κηθξφθσλνπ ζε φιν ην θάζκα ησλ αθνπζηηθψλ ζπρλνηήησλ. Ζ θακπχιε πνπ εκθαλίδεηαη πξνθχπηεη απφ ηε κεηαβνιή ηεο ηάζεο εμφδνπ ηνπ κηθξφθσλνπ, αλάινγα κε ηε ζπρλφηεηα ηεο αθνπζηηθήο πεγήο πνπ δέρεηαη ην δηάθξαγκα. ύνθεηη Ανηίζηαζη Μικπόθωνος Δίλαη ε αληίζηαζε πνπ παξνπζηάδνπλ ζηελ έμνδν ηνπο ηα κηθξφθσλα. Ζ ηηκή ηεο ζχλζεηεο αληίζηαζεο εμφδνπ ρξεζηκεχεη γηα ηε ζσζηή πξνζαξκνγή ηνπ ζήκαηνο εμφδνπ ηνπ κηθξφθσλνπ ζηελ έμνδν ελφο πξνεληζρπηή ν νπνίνο επίζεο παξνπζηάδεη ζχλζεηε αληίζηαζε εηζφδνπ. Εςαιζθηζία πνπ δέρεηαη. Δίλαη ε έμνδνο ελφο κηθξφθσλνπ πνπ παξάγεηαη ζε ζρέζε κε ηελ ερεηηθή πίεζε Μέγιζηη Απμονική Παπαμόπθωζη Γειψλεη ηε κέγηζηε ερεηηθή ζηάζκε πνπ κπνξεί λα δερηεί έλα κηθξφθσλν. Επίδπαζη Εγγύηηηαρ (Proximity Effect) Τπάξρεη αχμεζε ησλ κπάζσλ ζπρλνηήησλ θαζψο ην κηθξφθσλν πιεζηάδεη θνληά ζηελ ερεηηθή πεγή. Απηή ε αχμεζε ηνπ κπάζνπ κπνξεί λα είλαη σθέιηκε ή θαη ην αληίζεην. Γη απηφ, ζηε κνλαδηθή θαηεγνξία κηθξνθψλσλ πνπ παξνπζηάδεηε απηφ ην θαηλφκελν (θαξδηνεηδή), ππάξρεη έλαο ελζσκαησκέλνο δηαθφπηεο ρακειψλ ζπρλνηήησλ κε έλα θπιηφκελν θίιηξν, γηα λα αληηδξά ζηα απνηειέζκαηα εγγχηεηαο (roll-off). Σν θίιηξν απνθαζηζηά ηε ρακειή ηειηθή απφθξηζε ζε θαλνληθή, ζε θάπνηεο εηδηθέο θνληηλέο απνζηάζεηο ιεηηνπξγίαο. 28

29 Καηεςθςνηικόηηηα Μικποθώνων Έλα απφ ηα ζπνπδαηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ελφο κηθξφθσλνπ είλαη ε θαηεπζπληηθφηεηα. Ο ηξφπνο πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηνπο ήρνπο πνπ πξνέξρνληαη απφ δηαθνξεηηθέο θαηεπζχλζεηο. χκθσλα κε ην ζρεδηαζκφ ηνπο έλα κηθξφθσλν κπνξεί λα είλαη: Πολςκαηεςθηνηικό (OMNI) Το μικπόθωνο ηο οποίο είναι ηο ίδιο εςαίζθηηο ζε όλερ ηιρ πήγερ ηος ήσος, ανεξάπηηηα από ηην ζσεηική ηοςρ καηεύθςνζη Εικόνα 13: Πολικό διάγραμμα πολσκαηεσθσνηικού μικροθώνοσ. ηνλ θηλεκαηνγξάθν ηα παληνθαηεπζπληηθνχ ηχπνπ πνιηθνχ δηαγξάκκαηνο κηθξφθσλα, ρξεζηκνπνηνχληαη πεξηζζφηεξν ζε εζσηεξηθνχο ρψξνπο ερνγξαθήζεσλ θαη είλαη ηδαληθά γηα ηελ ερνγξάθεζε κηθξψλ θπθιηθψλ νκάδσλ. Γηα παξάδεηγκα, αλαθέξνληαη φηη γηα λα ερνγξαθεζεί κηα ζπδήηεζε ζε έλα καθξφζηελν ηξαπέδη, ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ δπν ηέηνηα κηθξφθσλα. 29

30 Δικαηεςθςνηικό (Bi-directional) Δίλαη ην κηθξφθσλν πνπ είλαη ην ίδην επαίζζεην ζε παξαγφκελνπο ήρνπο θαηεπζείαλ κπξνζηά ή θαηεπζείαλ πίζσ (0 θαη 180 ) (Δηθφλα 16). Δίλαη ειάρηζηα επαίζζεην ζε ήρνπο πνπ πξνέξρνληαη απφ πιάγηα. Εικόνα 14: Πολικό διάγραμμα δικαηεσθσνηικού μικροθώνοσ. Μονοκαηπςθςνηικό (Uni-directional) Δίλαη ην κηθξφθσλν πνπ είλαη πεξηζζφηεξν επαίζζεην ζε παξαγφκελνπο ήρνπο θαηεπζείαλ κπξνζηά ζε απηφ (0 ). Tν πνιηθφ δηάγξακκα ηνπ κηθξνθψλνπ απηνχ κνηάδεη κε θαξδηά γη' απηφ θαη είλαη γλσζηφ σο θαξδηνεηδέο (Cardioid). Σα θαξδηνεηδή κηθξφθσλα ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο ζηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη απηφ γηαηί ιακβάλνπλ ήρνπο πνπ βξίζθνληαη κπξνζηά ηνπο αιιά θαη πεξηθεξεηαθνχο ήρνπο ηνπ πεξηβάιινληνο. Πνιινί πηζηεχνπλ φηη απηά ηα κηθξφθσλα είλαη ηα πην θαηάιιεια γηα ηνλ θηλεκαηνγξάθν. Απηφ γηαηί έρνπλ θαιή κεησπηθή ιήςε κε άλεηε γσλία. 30

31 Εικόνα 15: Πολικό διάγραμμα μονοκαηεσθσνηικού μικροθώνοσ. Παξαιιαγέο κνλνθαηεπζπληηθνχ σο πξνο ηελ επαηζζεζία: νύπεξ-καξδηνεηδέο: Πεξηζζφηεξν επαίζζεηα απφ ηελ πίζσ πιεπξά αιιά θαη ιηγφηεξν επαίζζεηα απφ ηα πιάγηα ζε ζρέζε κε ην θαξδηνεηδέο. Τπέξ-θαξδηνεηδέο: Δκθαλίδνπλ κεγαιχηεξε επαηζζεζία ζηελ πίζσ πιεπξά αιιά θαη κηθξφηεξε ζηα πιάγηα απφ ην έμηξα-θαξδηνεηδέο. Shot Gun: Δκθαλίδνπλ κεγαιχηεξε επαηζζεζία ζηνπο ήρνπο πνπ έξρνληαη απφ ην κπξνζηηλφ ηκήκα (0 ) αιιά θαη πνιχ κηθξφηεξε επαηζζεζία ζηνπο ήρνπο πνπ θαηεπζχλνληαη απφ ηα πιάγηα. Ultra directional microphone Shot Gun To δηάγξακκα γηα πςειά θαηεπζπληηθά κηθξφθσλα γεληθψο κνηάδεη κε ηζνπεδσκέλνπο κπξνζηηλνχο ινβνχο, κε κηα ζεηξά κηθξνχο ινβνχο. Σα shot gun κηθξφθσλα είλαη κηθξφθσλα πςειήο θαηεπζπληηθφηεηαο θαη απμεκέλεο θαηά 6db επαηζζεζίαο. Ζ θάςα ηνπο έρεη ζρεδηαζηεί λα ιεηηνπξγεί κε πνιηθά δηαγξάκκαηα hyper θαη super θαξδηνεηδνχο, γηα λα δηαηεξεζεί ν βαζκφο θαηεπζπληηθφηεηαο ζηηο ρακειέο ζπρλφηεηεο. Σα θαηεπζπληηθά ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά θφξνλ ζηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη απηφ εμαηηίαο ηεο πςειήο θαηεπζπληηθφηεηαο πνπ παξνπζηάδνπλ. πσο κφιηο αλαθέξακε, 31

32 έρνπλ απμεκέλε θαηά 6db επαηζζεζία ελψ ιφγσ ηνπ πνιηθνχ δηαγξάκκαηνο απνξξίπηνπλ άζρεηνπο off axis ήρνπο. Σα shot gun φπσο θαη ηα super- hyper θαξδηνεηδή κηθξφθσλα πεηπραίλνπλ ηελ θαηεπζπληηθφηεηα ηνπο ρξεζηκνπνηψληαο έλαλ ζσιήλα ν νπνίνο παξεκβάιιεηαη κπξνζηά απφ ην δηάθξαγκα. Αθφκε, απηφο ν ζσιήλαο θαηαθέξλεη λα θάλεη ηα ερεηηθά θχκαηα πνπ έξρνληαη απφ ην πιάη θαη απφ πίζσ απφ ην κηθξφθσλν λα πξνζθξνχνπλ ηελ ίδηα ζηηγκή θαη ζηηο δπν πιεπξέο. ζν πην κηθξφο είλαη ν ζσιήλαο ηνπ κηθξνθψλνπ ηφζν πην θαηεπζπληηθφ γίλεηαη ην κηθξφθσλν, ελψ φζν κεγαιχηεξνο ν ζσιήλαο ηφζν πην επαίζζεην γίλεηαη ην κηθξφθσλν ζηηο δνλήζεηο ηνπο αλέκνπ. Με ηα shot- gun κηθξφθσλα θαηαθέξλνπκε ηε κείσζε ησλ άρξεζησλ ζνξχβσλ ηνπ ρψξνπ, ζηνλ νπνίν γλσξίδνπκε ηε ζθελή πνπ καο ελδηαθέξεη. Έηζη έρνπκε ζαλ απνηέιεζκα θαζαξφηεξεο εγγξαθέο θαη δπλαηφηεηα γηα κεγαιχηεξε απφζηαζε απφ ηηο πεγέο. Σα ππεξθαηεπζπληηθά κηθξφθσλα παξνπζηάδνπλ ιφγσ θαηεπζπληηθφηεηαο ην εμήο ζνβαξφ κεηνλέθηεκα: εάλ ερνγξαθνχκε κηα γξήγνξε θαη απφηνκε ζπλνκηιία απφ δπν άηνκα ή θαη πεξηζζφηεξα θαη κηιήζεη έλαο, ελψ εκείο ζεκαδεχνπκε θάπνηνλ άιιν, ε θσλή απηνχ πνπ κίιεζε ζα αθνπζηεί κνπληή θαη ζα γξαθηεί ζαλ λα πξνέξρεηαη απφ καθξηά. ε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο ζα πξέπεη λα εμαζθαιίδεηαη ε ζσζηή απφζηαζε κηθξνθψλνπ. ηελ πεξίπησζε ζπλνκηιηψλ έλα παληνθαηεπζπληηθφ κηθξφθσλν ζα κπνξνχζε λα καο εμαζθαιίζεη ζσζηέο ιήςεηο, αιιά θαη πνιχ πεξηζζφηεξν ζφξπβν ρψξνπ. Ζ ζέζε ηνπ κηθξνθψλνπ ζα πξέπεη αλεμάξηεηα ηνπ πνιηθνχ ηνπ δηαγξάκκαηνο λα είλαη φζν δπλαηφ πην θνληά ζηε πεγή. Εικόνα 16: Δσναμικό μικρόθωνο (SM 57) ηης εηαιρίας SHURE 32

33 Εικόνα 17: Δσναμικό μικρόθωνο (BETA 57) ηης εηαιρίας SHURE ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ- ΛΤΔΙ Θόπςβοι Ανέμος Πνιιέο θνξέο ζην ζεκείν εθείλν ζην νπνίν ζέινπκε λα πξαγκαηνπνηεζεί κηα ιήςε επηθξαηνχλ θαηξηθέο ζπλζήθεο ηέηνηεο (άλεκνη-ζφξπβνη) ψζηε λα καο εκπνδίδνπλ ζην γχξηζκα. Σν ξεχκα ηνπ αέξα φηαλ θπζάεη θαηά κήθνο ηνπ δηαθξάγκαηνο ηνπ κηθξνθψλνπ δεκηνπξγεί θαηαζηξεπηηθφ ζφξπβν, ν νπνίνο αρξεζηεχεη ην επηζπκεηφ καο ζήκα. Αθφκε θαη αλ βξηζθφκαζηε ζην studio κηα θσλή πνπ βξίζθεηαη θνληά ζην κηθξφθσλν κπνξεί λα παξάγεη έλα επθαηξηαθφ ηαξαδφκελν θχκα, ην νπνίν παξακνξθψλεη ηελ έμνδν κηθξνθψλνπ. Πνιιέο θνξέο νη ιέμεηο πνπ πεξηιακβάλνπλ π, ηα, κπ, λη, κπνξεί λα δεκηνπξγήζνπλ έλα αλεπηζχκεην θξφην νθεηιφκελν ζηελ κεηαθίλεζε ηνπ αέξα δηα κέζνπ ηνπ δηαθξάγκαηνο. Λύζη Ζ ιχζε γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ή θαη ηελ εμνιφζξεπζε απηψλ ησλ ζνξχβσλ είλαη ην αληηαλέκην πνπ ηνπνζεηείηαη επάλσ ζην κηθξφθσλν. Σν θάζε αληηθείκελν είλαη θηηαγκέλν απφ έλα αθξψδεο πιηθφ κε αλνηρηνχο πφξνπο, ην νπνίν δελ επεξεάδεη ηελ επαηζζεζία ηνπ κηθξνθψλνπ, εκπνδίδεη ην θχζεκα ηνπ αέξα πξνο ην δηάθξαγκα. Δθηφο απφ απηή ηε ιεηηνπξγία ηνπ ην αληηαλέκην κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζην λα πξνζηαηεχεη ηελ θάςα θαη ην δηάθξαγκα ελφο κηθξνθψλνπ απφ ηελ πγξαζία θαη ηε ζθφλε. ηνλ 33

34 θηλεκαηνγξάθν νξηζκέλεο θνξέο ην αληηαλέκην ζψλεη απφ πνιιέο θαηαζηάζεηο, ελψ ζηελ ερνγξάθεζε θσλψλ απφ θνληηλή απφζηαζε αθφκε αλ δελ ππάξρεη αλάγθε, ρξεζηκνπνηείηαη γηα παλ ελδερφκελν. Σα αληαλέκηα πιέλνληαη εχθνια θαη θαζαξίδνληαη. Αληηαλέκηα ππάξρνπλ γηα πνιινχο ηχπνπο κηθξνθψλσλ θαη δηαθέξνπλ ζε ζρήκα θαη κέγεζνο αλάινγα κε ην κηθξφθσλν ζην νπνίν πξνζαξκφδνληαη. Κπαδαζμοί Δονήζειρ Μεγάιν πξφβιεκα θαηά ηε ιήςε κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπ νη θξαδαζκνί ησλ κηθξνθψλσλ. Ο άλζξσπν πνπ ρεηξίδεηαη ην κπνπκ κπνξεί λα θνπλεζεί θάπνηα ζηηγκή άζειά ηνπ π.ρ. λα παξαπαηήζεη, λα θνπξαζηεί έηζη ην κηθξφθσλν ζα θνπλεζεί θαη απηφο ν ήρνο ηεο δφλεζεο λα θαηαζηξέςεη ηνλ ήρν ηεο ιήςεο. Σν κηθξφθσλν πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλν ζε κπνπκ είλαη πάλσ ζε έλα θνληάξη ζπαζηφ. Σν θνληάξη απηφ παίξλεη ην επηζπκεηφ κήθνο αλάινγα κε ηελ ζθελή θαη πξηλ ηελ αξρή ηνπ ζχγρξνλνπ γπξίζκαηνο. Γη απηφ θαη ην θνληάξη ηνπ κπνπκ είλαη θνκκαηηζκφ ή ην έλα θνκκάηη κπαίλεη κέζα ζε άιιν φπσο π.ρ. ην ζχζηεκα ησλ πηπζζφκελσλ θεξαηψλ. Ο ρεηξηζηήο ηνπ κπνπκ κπνξεί λα αιιάδεη ηελ θαηεπζπληηθφηεηα ηνπ κηθξνθψλνπ έσο 120 κνίξεο θαη απηφ γηαηί γηα κεγαιχηεξε αιιαγή πξέπεη λα γίλεη αιιαγή ρεξηνχ θάηη πνπ ζίγνπξα αθνχγεηαη. Αιιά θαη θαηά ηελ θίλεζε ηνπ ρεηξηζηή θαηά 120 κνίξεο έρνπκε θαη πάιη δφλεζε ηνπ θνληαξηνχ. Αθφκε, αλ ην γχξηζκα γίλεηαη ζε εμσηεξηθφ ρψξν, ε δχλακε ηνπ αλέκνπ κπνξεί λα ηξαληάδεη ζπλερψο ην κηθξφθσλν. Λύζη Ζ ιχζε ζε φια απηά ηα πξνβιήκαηα είλαη ηα αληηθξαδαζκηθά πιαίζηα, ηα νπνία απνκνλψλνπλ κεραληθά ην κηθξφθσλν απφ ην ζηήξηγκά ηνπ, έηζη ψζηε λα θφβεη ηνπ πξνθαινχκελνπο ζνξχβνπο απφ δνλήζεηο. πσο θαη ηα αληηαλέκηα έηζη θαη ηα αληηθξαδαζκηθά πιαίζηα είλαη πνιιψλ εηδψλ, αλάινγα κε ηα κηθξφθσλα. 34

35 5.2. ΜΑΓΝΗΣΟΦΧΝΑ ηνλ θηλεκαηνγξάθν ρξεζηκνπνηνχληαη εηδηθά καγλεηφθσλα, πνιιά ρξφληα ζε ζχγρξνλεο θαη κε ιήςεηο. Δηαηξείεο καγλεηνθψλσλ θηλεκαηνγξάθνπ είλαη νη NAGRA, STELLAVOX, UHRER, TANBER. ηελ Διιάδα, αιιά θαη ζην εμσηεξηθφ έρεη δνπιεπηεί πνιχ ην κνληέιν NAGRA 3 θαη ζηε ρψξα καο ζεσξείηαη ζξχινο. Σελ παξάδνζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ κνληέινπ ζπλέρηζε θαη ζπλερίδεη ζηε ρψξα καο ην NAGRA 4.2. Δηθόλα 18: Μαγλεηόθωλν Nagra 4.2. Γενικά Υαπακηηπιζηικά Μαγνηηοθώνων Σα καγλεηφθσλα ιεηηνπξγνχλ έρνληαο, δπν γεληθά ζπζηήκαηα: Σν κεραληθφ ζχζηεκα ηεο ηαηλίαο. Σν ζχζηεκα απηφ πεξηιακβάλεη κνηέξ, ζθνλδχινπο, ξάνπια, capstan roll, pinch roll θηι. Σν ειεθηξνληθφ ζχζηεκα (εληζρπηηθέο βαζκίδεο, καγλεηηθέο θεθαιέο, θπθιψκαηα ειέγρνπ θαη δηακφξθσζεο, ζπγρξνληζηηθψλ παικψλ). ΑΝΑΛΤΗ Σν κεραληθό ζύζηεκα είλαη πνιχ ζεκαληηθφ γηα θάζε καγλεηφθσλν γηαηί απηφ είλαη πνπ νδεγεί ηελ ηαηλία. Ζ νδήγεζε ηεο ηαηλίαο πξέπεη λα γίλεηαη κε αθξίβεηα θαη 35

36 νκνηνγέλεηα. Μαο δίλεη ηε δπλαηφηεηα γηα γξήγνξε θίλεζε θαη πξνο ηηο δπν θαηεπζχλζεηο θαη δηαθνξεηηθέο ηαρχηεηεο ιεηηνπξγίαο. Σα επαγγεικαηηθά καγλεηφθσλα ρξεζηκνπνηνχλ ηξία μερσξηζηά κνηέξ, έλα ζην ξάνπιν (capstan roll), ζηελ ηξνθνδνηηθή κπνκπίλα (spool) θαη ζηελ απνζεθεπηηθή κπνκπίλα (take up spool). Σν ειεθηξνληθό ζύζηεκα. ια ηα καγλεηφθσλα απηνχ ηνπ είδνπο, ρξεζηκνπνηνχλ ηέζζεξηο θεθαιέο: Κεθαλή απομαγνήηιζης. Κεθαλή πιλόηοσ, ζσγτρονιζμού. Πηιφηνο ζπγρξνληζκνχ είλαη έλα ζχζηεκα ζπγρξνληζηηθψλ παικψλ πνπ θαηαγξάθνληαη ζην καγλεηφθσλν, ηελ ψξα ηεο ιήςεο. Οη ζπγρξνληζηηθνί παικνί αλαπαξάγνληαη απφ ηελ θεθαιή πηιφηνπ. Κεθαλή εγγραθής. Κεθαλή αναπαραγφγής. Σα επαγγεικαηηθά καγλεηφθσλα παξέρνπλ ζε θάζε ερνιήπηε θαη δηάθνξα άιια ζπκπιεξσκαηηθά ζπζηήκαηα θαη εμαξηήκαηα πνπ βνεζνχλ ζηελ δνπιεηά ηνπ. Βνεζήκαηα φπσο bass roll off θίιηξα, έιεγρν ζηάζκεο ερνγξάθεζεο θαη πνιιά άιια ΝAGRA 4.2 Σν κνληέιν απηφ, φπσο ήδε έρεη εηπσζεί, ρξεζηκνπνηείηαη πάξα πνιχ ζηελ ρψξα καο. Δίλαη έλα θνξεηφ κνλνθσληθφ καγλεηφθσλν θαη ρξεζηκνπνηεί καγλεηηθή ηαηλία θαη είλαη θη απηφ full track ¼ ίληζαο ή 6,35 mm. Δίλαη ζρεδηαζκέλν εηδηθά γηα ηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη ηελ ηειεφξαζε. Μπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη κε ηξεηο ηαρχηεηεο 15, 7 ½ θαη 3 ¾ ips, ζε NAB θαη CCIR standard. - Έρεη δπν εηζφδνπο κηθξνθψλσλ κε ελζσκαησκέλνπο πξνεληζρπηέο. Μηα ηαζηθή ή ζχγρξνλε γξακκή εηζφδνπ πνπ κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε Σξίηε είζηδνκηθξνθψλνπ. Σν 4.2 ρξεζηκνπνηεί παηέληα θχθισκα NAGRALIN ηεο NAGRA θαηά ηεο παξακφξθσζεο κεηψλνληαο ηελ παξακφξθσζε ησλ κεζαίσλ ζπρλνηήησλ. - Δλζσκαηψλεη High pass filter (θίιηξν δηέιεπζεο πςειψλ ζπρλνηήησλ) γηα ερνγξάθεζε θαη αλαπαξαγσγή. - Έρεη δηαθφπηε επηινγήο απηφκαηεο ξχζκηζεο ζηάζκεο εγγξαθήο (Automatic level control). Γηαιέγνληαο απηή ηε ιεηηνπξγία ην καγλεηφθσλν επηιέγεη απφ κφλν ηνπ έλα επίπεδν εγγξαθήο. Γηαζέηεη αθφκα: 36

37 - Κνκπξέζνξα limiter - Μφληηνξ πνπ κε δηαθφπηε κπνξείο λα δηαιέμεηο αλ ζα δέρεηαη απφ ηελ πεγή ή απφ ηελ ηαηλία, γελλήηξηα αλαθνξάο - Modulometer ή VU meter - Δπηινγή Neopilot 50/ 60 Hz ζπγρξνληζηηθφ ζχζηεκα κε γελλήηξηα θξπζηάιινπ NAGRA IV- S Σν κνληέιν NAGRA IV-S είλαη έλα θνξεηφ ζηέξεν καγλεηφθσλν ζρεδηαζκέλν γηα πςειήο πνηφηεηαο κνπζηθέο ερνγξαθήζεηο γηα ηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη ηελ ηειεφξαζε. Οη ηαηλίεο πνπ ρξεζηκνπνηεί είλαη ¼ ηεο ίληζαο (6,35 mm). Υξεζηκνπνηεί ηξεηο ηαρχηεηεο ησλ 15, 7 ½ θαη 3 ¾ ips (ίληζεο αλά δεπηεξφιεπην). ε ΝΑΒ ή CCIR θαη NAGRAMASTER (ζηελ ηαρχηεηα ησλ 15 ips). Δηθόλα 19: Μαγλεηόθωλν Nagra IV- S. Καη ηα δπν θαλάιηα ηνπ είλαη ζπλδεδεκέλα κε δπν κηθξνθσληθνχο πξνεληζρπηέο (ππάξρεη δηαθφπηεο γηα επηινγή δπλακηθνχ ή ππθλσηηθνχ κηθξνθψλνπ) κε έιεγρν θάζεο θαη δηαθφπηε αλάζηξνθεο θάζεο γηα ην αξηζηεξφ θαλάιη. Αθφκα δπν αθξηβήο γξακκέο εηζφδνπ (line inputs). Σα δπν πνηελζηφκεηξα κπνξνχλ λα ζπλεξγάδνληαη κεραληθά. Τπάξρνπλ δπν γξακκέο εμφδνπ (line outputs). 37

38 Σν NAGRA IV- S έρεη ελζσκαησκέλα ηα εμήο: - θχθισκα NAGRALIN - High pass filter (θίιηξν δηέιεπζεο πςειψλ ζπρλνηήησλ) - Limiter - Μφληηνξ - Modulometer, VU meter To ζπγθεθξηκέλν κνληέιν θπθινθνξεί ή κε πηιφην ζπγρξνληζκνχ ή κε time code γελλήηξηα. Σν απιφ κνληέιν ρξεζηκνπνηεί NAGRASYNC 50/ 60Hz ζχζηεκα ζπγρξνληζκνχ NAGRA IV- S TIME CODE Σν NAGRA IV- S TIME CODE ζπκπεξηιακβάλεη έλα πξνρσξεκέλν ζρέδην time code θπθιψκαηνο ην νπνίν επηηξέπεη ηελ εγγξαθή θαη αλαπαξαγσγή ελφο time code ζήκαηνο ζχκθσλν κε ην SMPTE/ EBU 80 standard. Απηφ ην κνληέιν καο παξέρεη ηα εμήο επίπεδα εγγξαθήο: - 24 θαξέ/ δεπη. γηα ηη Ακεξηθαληθέο θηλεκαηνγξαθηθέο ηαηλίεο (SMTE) θαξέ/ δεπη. γηα ηηο Δπξσπατθέο ηαηλίεο/ ηειεφξαζε (EBU) θαξέ/ δεπη. γηα ηηο Ακεξηθαληθέο ηαηλίεο (SMTE). Ζ επηινγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ επηπέδνπ εγγξαθήο γίλεηαη απφ έλαλ εζσηεξηθφ ειεθηξηθφ δηαθφπηε. Ζ εγγξαθή ηνπ Time Code θαη ε θεθαιή ηεο αλαπαξαγσγήο είλαη ηνπνζεηεκέλε αλάκεζα ζηελ θεθαιή εγγξαθήο ήρνπ θαη ζηελ θεθαιή αλαπαξαγσγή ήρνπ ζην κέξνο πνπ πξνεγνχκελα θξαηνχζε ε θεθαιή πηιφηνπ. Ζ απφζηαζε αλάκεζα ζην time code θαη ζηηο θεθαιέο εγγξαθήο κεηαβάιιεηαη θαη εμαξηάηαη απφ ηελ ηαρχηεηα. 38

39 D.A.T Με ηα αξρηθά D.A.T. (digital audio tape), αλαθεξφκαζηε ζε κηα ζπζθεπή ςεθηαθήο εγγξαθήο θαη αλαπαξαγσγήο ήρνπ. Γελ είλαη παξά έλα ςεθηαθφ θαζεηφθσλν κε πνιιέο δπλαηφηεηεο. Ζ ιεηηνπξγία εγγξαθήο θαη αλαπαξαγσγήο ηνπ ερεηηθνχ ζήκαηνο γίλεηαη ςεθηαθά θαη κε ηελ ρξήζε πεξηζηξεθφκελσλ θεθαιψλ φπσο θαη ζηα video recorder. Κςπιόηεπα σαπακηηπιζηικά Ζ ζπζθεπή D.A.T. ππεξέρεη ζε πνηφηεηα ήρνπ ζε ιεηηνπξγίεο θαη πξαθηηθφηεηα απφ φια ηα ζπκβαηηθά ζπζηήκαηα ήρνπ αλαινγηθήο εγγξαθήο. Ζ πνηφηεηα ήρνπ είλαη ίζε αλ φρη θαιχηεξε απφ απηή ηνπ CD. Υξεζηκνπνηεί θαζέηεο κηθξέο ζε κέγεζνο πνπ κπνξνχλ θαη πξνζθέξνπλ ζπλερή ιεηηνπξγία έσο θαη 2 σξψλ ελψ ιεηηνπξγνχλ κφλν απφ ηελ κηα φςε. Σν D.A.T., ρξεζηκνπνηεί θαηά ηελ ιεηηνπξγία ηνπ ηαρχηεηεο αξθεηέο θνξέο κεγαιχηεξεο απφ ηελ θαλνληθή ηαρχηεηα αλαπαξαγσγήο. Έηζη πεηπραίλεη γξήγνξε αλίρλεπζε ερεηηθψλ κεξψλ (search function). Καηά ηελ επαλεγγξαθή ηεο ηαηλίαο δελ παξαηεξείηαη αιιαγή ζηελ πνηφηεηα ήρνπ. Δίλαη εχθνιν ζηελ ρξήζε αθνχ ρξεζηκνπνηεί ηηο ίδηεο πεξίπνπ ιεηηνπξγίεο κε θάζε αλαινγηθφ θαζεηφθσλν. Δηθόλα 20: Philips DAT880, D.A.T Recorder Ησηηκά Υαπακηιπιζηικά - Σν D.A.T., έρεη δπλακηθή πεξηνρή 96db ή θαη παξαπάλσ. 39

40 - Ζ ζπρλφηεηα δεηγκαηνιεςίαο ζην D.A.T. είλαη 48Hz θαη ν αξηζκφο θβαληηζκνχ είλαη 16 bits. Ζ πεξηνρή ζπρλνηήησλ ηεο αλαπαξαγσγήο ηνπ ήρνπ είλαη απφ 2 Hz έσο θαη 22 khz. - Γελ ππάξρνπλ ειαηηψκαηα απφ θχζεκα ηεο ηαηλίαο. - Διάρηζηε παξακφξθσζε ηεο ηάμεο ηνπ 0,005 ηνηο εθαηφ. - Αλεμάξηεηα απφ ηε ζηάζκε εγγξαθήο δελ ππάξρεη αιιαγή ζηα ραξαθηεξηζηηθά εγγξαθήο θαη δελ ππάξρεη ζφξπβνο απφ αιινίσζε ηεο ηαηλίαο. ΑΛΛΟΤ ΕΙΔΟΤ ΗΜΑΣΑ ΕΚΣΟ ΑΠΟ ΗΥΗΣΙΚΑ ΓΡΑΦΟΝΣΑΙ ΣΟ D.A.T. Σν D.A.T. γξάθεη, ηξηψλ εηδψλ ζήκαηα: - Μνπζηθά ζήκαηα πνπ γξάθνληαη κε ςεθηαθή κνξθή κε ηε κέζνδν P.C.M. (pulse code modulation) δηακφξθσζε παικψλ θψδηθα. - Τπνθψδηθεο, ζήκαηα πνπ πξνζθέξνπλ επθνιίεο ζηε ρξήζε θαη είλαη δπλαηή ε εγγξαθή πιεξνθνξηψλ φπσο αξηζκνχ επηινγήο δηαθφξσλ ζεκάησλ, ειέγρνπ θαη επέθηαζεο ιεηηνπξγηψλ. - Απηφκαηε Δχξεζε Κελψλ- ήρνπ. ήκαηα ηα νπνία αθνινπζνχλ απηφκαην θάζε ίρλνο. Υξεζηκνπνηψληαο απηφ ην ζήκα ε θεθαιή αλίρλεπζεο, ην εγγεγξακκέλν ίρλνο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο αλαπαξαγσγήο. Έλα θνξεηφ D.A.T. πξνζθέξεη ηε δπλαηφηεηα ηεο ςεθηαθήο ερνγξάθεζεο ζε ρψξνπο φπνπ ζπλήζσο ε κεηαθνξά κηαο επηηξαπέδηαο ζπζθεπήο είλαη δχζθνιε φρη κφλν ιφγσ κεγέζνπο αιιά θαη ιφγσ αληίμνσλ ζπλζεθψλ. Θα πξνζπαζήζνκε λα εηζβάινπκε κέζα ζην ρψξν ησλ D.A.T. θάλνληαο ηελ πεξηγξαθή ελφο θνξεηνχ ηεο T.A.S.C.A.M. Κάζε θνξεηή ζπζθεπή κπνξεί λα καο πξνζθέξεη απηνλνκία, αληνρή ζηε ζθιεξή ρξήζε θαη κηθξφ βάξνο. Σν ζπγθεθξηκέλν κνληέιν ηεο T.A.S.C.A.M. παξέρεη ηηο εμήο δπλαηφηεηεο: - Αλζεθηηθή θαηαζθεπή - Μηθξφ κέγεζνο - Δλζσκαησκέλν ηξνθνδνηηθφ ππθλσηηθψλ κηθξνθψλσλ (phantom power) - Γπλαηφηεηα απηφλνκεο ηξνθνδνζίαο απφ επαλαθνξηηδφκελε κπαηαξία, ληθειίνπθαδκίνπ, γηα δπν ψξεο ερνγξάθεζεο (2 ψξεο απιήο ιεηηνπξγίαο ερνγξάθεζεο, ε θαηαλάισζε απμάλεη θαηά ηηο ιεηηνπξγίαο fast forward rewind, αιιά θαη φηαλ είλαη ελεξγνπνηεκέλε ε ηάζε phantom power 48 walt ζπλερνχο ξεχκαηνο). 40

41 - Γπν εηζφδνπο balanced (ηζνξξνπεκέλεο γξακκέο). Βχζκαηα RCA θαη βχζκα αθνπζηηθψλ ¼ ηεο ίληζαο. - Δλζσκαησκέλν πεξηνξηζηή limiter (γηα ηνλ έιεγρν ηεο δπλακηθήο πεξηνρήο). - Λεηηνπξγία Matgin display (ιεηηνπξγία πνπ πξνζθέξεη αξηζκεηηθή έλδεημε πςειφηεξεο ζηάζκεο θνξπθήο ζηελ νζφλε, φηαλ ην ζήκα ιακβάλεηαη απφ ηηο αλαινγηθέο εηζφδνπο, έηζη ψζηε λα κπνξνχκε λα ξπζκίζνπκε ηελ πςειφηεξε δπλαηή επαηζζεζία εηζφδνπ ρσξίο λα ππεξβαίλνπκε ηα φξηα ππεξθφξησζεο ησλ κεηαηξνπέσλ, γεγνλφο πνπ ζεκαίλεη απνηπρεκέλε ερνγξάθεζε). - Γπν ζπρλφηεηεο δεηγκαηνιεςίαο 44kHz ή 48kHz. - ηε δηάζεζή καο ππάξρεη θαη επηινγή θσηηδφκελε νζφλε πνπ καο παξέρεη πιεξνθνξίεο φπσο ζηάθμη εγγραθής αναπαραγφγής, αριθμό ηφν tracks, πληροθορίες τρόνοσ (απφιπην ρξφλν, ρξφλν track, ελαπνκείλαληα ρξφλν κεηξεηή ηαηλίαο). - Γπλαηφηεηεο editing. Γενικά Βιέπνληαο απηά πνπ κπνξεί λα καο πξνζθέξεη ηα ζπγθεθξηκέλν απηφ D.A.T. ηεο T.A.S.C.A.M., αιιά θαη θάζε άιιν επαγγεικαηηθφ θνξεηφ θαη έρνληαο ην πιενλέθηεκα ηεο εχθνιεο ρξήζεο λα πξνζθέξνπλ απηά ηα κεραλήκαηα ζε θάζε είδνπο ερνιήπηε θαη πεξηζζφηεξν ζηνλ ερνιήπηε θηλεκαηνγξάθνπ Ο SMPTE/ EBU ΚΧΓΙΚΑ Ο time code ερνγξαθείηαη θαηά κήθνο ηνπ θεληξηθνχ θαλαιηνχ ηεο καγλεηηθήο ηαηλίαο ήρνπ. Σν επίπεδν SMPTE/ EBU 80 ρσξίδεη θάζε δεπηεξφιεπην ηνπ time code ζήκαηνο ζε θαξέ ή ζε ιέμεηο ηνπ θψδηθα. Ο αξηζκφο ηνπο εμαξηάηαη απφ ην επίπεδν ηεο ρψξαο (24-25 ή θαη 30). Έλα θαξέ δεκηνπξγείηαη απφ 80 bits πιεξνθνξηψλ έρνληαο έλα ή κεδέλ αμία (δπαδηθφο θψδηθαο). Κάζε bit θαηαζθεπάδεηαη απφ αιιαγέο ζηελ ηάζε ηνπ ζήκαηνο, ρξεζηκνπνηψληαο ηελ ηερληθή πνπ νλνκάδεηαη δηθαζηθή δηακφξθσζε. Έλα κεδέλ θαηαζθεπάδεηαη θάζε θνξά πνπ ην ζήκα, αιιάδεη απφ ηελ κηα θαηάζηαζε ζηελ άιιε. Έλα δεκηνπξγείηαη φηαλ ζπκβαίλεη κηα πξφζζεηε αιιαγή ζηα κηζά ηεο πεξηφδνπ ηνπ bit. Απηή ε κέζνδνο πξνζθέξεη ην πιενλέθηεκα ηνπ κπξνζηηλνχ ή αλάπνδνπ δηαβάζκαηνο 41

42 ηνπ θψδηθα. Σα 80 bits ησλ ιέμεσλ ηνπ θψδηθα ρσξίδνληαη ζε 26 bits ησλ πιεξνθνξηψλ ηεο ψξαο (ψξεο, ιεπηά, δεπηεξφιεπηα, θαξέ), 16 bits ζπγρξνληζκνχ πνπ θαζνξίδνπλ ην ηέινο ηνπ θαξέ θαη επίζεο επηηξέπνπλ ζηε κεραλή λα αλαθαιχςεη ηελ θαηεχζπλζε δηαβάζκαηνο, 2 αρξεζηκνπνίεηα bits πνπ θξαηηνχληαη γηα πξφζζεηεο πιεξνθνξίεο πνπ κπνξεί λα απαηηεί ην ζχζηεκα. Αθφκα 1 bit γηα λα ππνδείμεη ην drop θαξέ θαη 3 γηα ζεκάδη γηα ην ρξψκα ηνπ θαξέ θαη γηα ηελ απφδνζε ηνπ δπαδηθνχ γθξνππ. Σα ελαπνκείλαληα 32 bits ρξεζηκνπνηνχληαη ειεχζεξα θαη νλνκάδνληαη user. Απηά ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ην ρξήζηε γηα λα ερνγξαθεί φπνηα πιεξνθνξία ζέιεη. 42

43 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6: ΣΔΥΝΙΚΑ ΜΔΡΗ ηα παξαθάησ θεθάιαηα ζα αλαιχζνπκε θάπνηα ηερληθά κέξε ηα νπνία είλαη ζεκαληηθά ζηελ δεκηνπξγία θαη παξαγσγή κηαο ηαηλίαο, φζνλ αθνξά ην ερεηηθφ θνκκάηη. Ση εμνπιηζκφο ρξεηάδεηαη θαη πνηεο δηαδηθαζίεο αθνινπζεί ε νκάδα ηνπ ήρνπ ψζηε λα θέξεη ζε πέξαο ην έξγν ηεο ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ ΔΠΔΞΔΡΓΑΙΑ ΗΥΗΣΙΚΗ ΜΠΑΝΣΑ Ο θηλεκαηνγξαθηθφο ήρνο ρσξίδεηαη ζπλήζσο ζε ηξία δηαθξηηά κέξε: δηάινγνο, κνπζηθή θαη εθέ, φπνπ ζπλήζσο ζηα εθέ εληάζζνληαη θαη νη αηκφζθαηξεο. Θα πεξηγξάςνπκε ηελ αιπζίδα παξαγσγήο ηνπ θηλεκαηνγξαθηθνχ ήρνπ ζε γεληθέο γξακκέο, φηαλ απηή αθνξά κηα κέηξηα έσο θαιή παξαγσγή ηνπ Hollywood. ην γχξηζκα ππάξρεη ν ερνιήπηεο (ζηηο ακεξηθαληθέο παξαγσγέο ρξεζηκνπνηείηαη ν ηίηινο production mixer) κε ηνλ κπνχκαλ θαη ηνλ βνεζφ ηνπ, πνπ ηξαβνχλ παξάιιεια κε ηε ιήςε ηεο εηθφλαο θαη ηνλ ήρν. Μπνχκαλ, φπσο αλαθέξακε θαη ζε πξνεγνχκελν θεθάιαην, ιέγεηαη ν ηερληθφο πνπ θξαηά ην κπνπκ, απηφ ην κεγάιν θαιάκη κε ην κηθξφθσλν ζηελ άθξε πνπ θακηά θνξά ην βιέπεηε λα θξέκεηαη απφ πάλσ, ζε θάπνηα πιάλα κεξηθψλ ηαηληψλ. Ζ ζέζε ηνπ κπνπκ κέζα ζην θάδξν, απηφ πνπ ιέκε πιαζάξηζκα, είλαη πςίζηεο ζεκαζίαο, γηα ηε θαζαξφηεηα ησλ δηαιφγσλ. Σα Δηθόλα 21: Ο Μπνύκαλ θαηά ηε δηάξθεηα γπξίζκαηνο. ηειεπηαία ρξφληα φιν θαη πην ζπρλά ρξεζηκνπνηνχληαη αζχξκαηα κηθξφθσλα ηα νπνία θνξνχλ νη εζνπνηνί θαη ην θαζέλα θαηαιήγεη ζε έλα πνιπθάλαιν καγλεηφθσλν, έηζη 43

44 ψζηε νη εζνπνηνί λα έρνπλ εμ αξρήο ην δηθφ ηνπο θαλάιη. Σν κπνπκ ηξαβά παξάιιεια ηνλ γεληθφ ρψξν, πνπ γξάθεηαη ζε έλα άιιν αλεμάξηεην θαλάιη θαη φια απηά καδί ζα επεμεξγαζζνχλ ζηα επφκελα ζηάδηα. Οη ηερληθνί ηνπ ήρνπ παίξλνπλ ηνλ δηάινγν θαη εηδηθέο αηκφζθαηξεο ηεο ζθελήο αλ ε πεξηνρή ην επηηξέπεη ερεηηθά. πλήζσο ην ζχγρξνλν γχξηζκα ζέιεη πνιιέο βειηηψζεηο ζηε κεηέπεηηα δηαδηθαζία θαη αξθεηά ζπρλά ρξεζηκνπνηείηαη κφλν ζαλ νδεγφο (θνιφλα γθνπίληα), γηα ην ζηάδην ηνπ κνληάδ. Αλ παξαδείγκαηνο ράξε γπξίδεηαη ηαηλία επνρήο, ν ήρνο ηνπ ζχγρξνλνπ γπξίζκαηνο είλαη θαηά πάζα πηζαλφηεηα άρξεζηνο δηφηη φιν θαη θάπνηα απηνθίλεην ζα πεξλά θαη ζα αθαηξεί ηελ αιεζνθάλεηα απφ ην ληεθφξ επνρήο. Ο ερνιήπηεο κπνξεί λα αθηεξψζεη θάπνηεο κέξεο γηα λα ζπιιέμεη ήρνπο απφ ην πεξηβάιινλ, κφλνο ηνπ, ρσξίο ην άγρνο ηεο εηθφλαο, ψζηε λα δψζεη ζηνλ κνληέξ ήρνπ θαιφ πιηθφ, ηφζν απφ θαζαξφηεηα φζν θαη απφ θπζηθή πξσηνηππία. Σν επφκελν ζηάδην ζηελ επεμεξγαζία ηνπ ήρνπ, φζν θαη αλ θαίλεηαη νμχκσξν γίλεηαη ζην ζηάδην ηνπ κνληάδ ηεο εηθφλαο. Δηθόλα 22: Μνληέξ Ήρνπ. Αλ ε ηαηλία αθνινπζεί ηε παιηά θιαζζηθή κέζνδν ηνπ θηικ θαη ηεο κεραληθήο επεμεξγαζίαο, ηα tapes ηνπ ήρνπ πξέπεη λα κεηαγξαθνχλ ζε πεξθνξέ ψζηε λα ζπγρξνληζζνχλ κε ηελ εηθφλα. Αλ ε επεμεξγαζία ηεο ηαηλίαο γίλεηαη ςεθηαθά, ηφηε ηα tapes πξέπεη λα θνξησζνχλ ζην ζθιεξφ δίζθν πνπ είλαη ζπλδεδεκέλνο κε έλα πξφγξακκα κνληάδ, φπσο απηφ ηνπ Avid πνπ είλαη ην πην ζχλεζεο. Αθνχ γίλεη ε επηινγή ηνπ νπηηθνχ πιηθνχ θαη ζπγρξνληζζεί κε ηνλ ήρν ηνπ γπξίζκαηνο, ν sound designer κε ηνλ ζθελνζέηε 44

45 θαη ηνλ κνληέξ θαηαγξάθνπλ ηηο ειιείςεηο θαη ηηο αλάγθεο. Σν κνληάδ ησλ δηαιφγσλ απνθαιχπηεη ζπρλά ηελ αλάγθε ληνπκπιαξίζκαηνο ησλ ζθελψλ. Οη ζθελνζέηεο πξνηηκνχλ ην ζχγρξνλν γχξηζκα θαη θάλνπλ ηα πάληα γηα λα ην ζψζνπλ, δηφηη νη εζνπνηνί είλαη πην θπζηθνί κέζα ζην πεξηβάιινλ ηνπ γπξίζκαηνο. Τπάξρνπλ πεξηπηψζεηο εζνπνηψλ πνπ αξλνχληαη θαηεγνξεκαηηθά ην ληνπκπιάδ θαη ππάξρνπλ εζνπνηνί πνπ θάλνπλ ηα πάληα ζην γχξηζκα ψζηε ε θσλή ηνπο λα βγεη άρξεζηε θαη αθαηαλφεηε, θαη λα αλαγθάζνπλ κε απηφ ηνλ ηξφπν ηνπο ζθελνζέηεο λα ηνπο θαιέζνπλ γηα ληνπκπιάδ. Νηψζνπλ φηη ειέγρνπλ θαιχηεξα ηηο ππνθξηηηθέο ηνπο ηθαλφηεηεο, κπξνζηά ζε κηα νζφλε, ρσξίο ην άγρνο ηνπ γπξίζκαηνο. πρλά δελ ληνπκπιάξεηαη έλαο νιφθιεξνο ξφινο αιιά απνζπάζκαηα απηνχ, πνπ είλαη αθαηαλφεηα. Δίλαη ζαθέο φηη νη δπζθνιίεο ησλ ηερληθψλ ηνπ ήρνπ είλαη ηεξάζηηεο ψζηε λα «δέζνπλ» κία πξφδα νινθάζαξε απφ ην ζηνχληην θαη κηαλ άιιε πνπ πεξηέρεη ηνλ θπζηθφ ρψξν γπξίζκαηνο. Οη κνληέξ ησλ δηαιφγσλ θάλνπλ κηα δνπιεηά θαζαξά ηερληθή θαη ζπρλά επαλαιεπηηθή, ελψ ζεσξείηαη απφ κεγάιε κεξίδα ησλ αλζξψπσλ ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ φηη απηή ε εηδηθφηεηα δελ ρξεηάδεηαη ηδηαίηεξεο θαιιηηερληθέο ηθαλφηεηεο. απηνχο φκσο νθείινπκε ηελ θαζαξφηεηα ηεο πξφδαο. Σα ερεηηθά εθέ θαη νη αηκφζθαηξεο ζηελ αξρή ηνπ νκηινχληνο θηλεκαηνγξάθνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα λα θαιχπηνπλ ηηο δηαθνξέο θαη ηα θελά ηεο πξφδαο, φπσο ιέγεηαη ν δηάινγνο ζηε γιψζζα ησλ θηλεκαηνγξαθηζηψλ. Δπεηδή απηά ηα πξνβιήκαηα κεηψζεθαλ κε ηα ρξφληα θαη ζπγρξφλσο ν θηλεκαηνγξαθηθφο ήρνο ζηελ ηειηθή θφπηα βειηηψζεθε αηζζεηά κε ηελ ςεθηνπνίεζε, νη δπλαηφηεηεο ηεο πξφζζεζεο πεξηζζφηεξσλ επδηάθξηησλ ήρσλ έγηλαλ ζαθείο. Σελ ηειεπηαία εηθνζαεηία έρνπκε δεη πνιιέο λέεο εηδηθφηεηεο λα γελληνχληαη ζηνλ θηλεκαηνγξαθηθφ ήρν θαη έρνπκε αθνχζεη ηηο δηαθνξέο. Δίλαη γεγνλφο φηη νη ήρνη θαη νη αηκφζθαηξεο δίλνπλ πνιχ κεγαιχηεξε αιεζνθάλεηα ζηελ εηθφλα θαη νξίδνπλ ηε ζπλνρή ηεο. Με ηνλ πνιπθάλαιν ήρν ηελ νξίδνπλ θαη ρσξηθά. Απηή ε κεγηζηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ ησλ ήρσλ αλάγθαζε ηε θηλεκαηνγξαθηθή παξαγσγή ζηνλ θαηαθεξκαηηζκφ ηνπ κνληάδ θαη ζηε δεκηνπξγία λέσλ εηδηθνηήησλ ζην κνληάδ ησλ ήρσλ. Έηζη έρνπκε απφ ηε κηα ην κπξνπτηάδ θαη απφ ηελ άιιε ηα εηδηθά εθέ. Ζ δηαθνξά ηνπο είλαη ζεκαληηθή θαη δελ είλαη κφλν δηαθνξά νξηζκνχ ή ηερληθήο. Σν κπξνπτηάδ γίλεηαη ζε ζηνχληην, φπνπ ζηε κηα αίζνπζα ππάξρεη κηα κεγάιε νζφλε πνπ παίδεη ηελ ηαηλία. Οη κπξνπτηέξ φηη βιέπνπλ ην αλαπαξηζηνχλ ερεηηθά κε δηάθνξνπο ηξφπνπο. ηε θακπίλα ηεο εγγξαθήο νη ηερληθνί ερνγξαθνχλ κηα νιφθιεξε κπάληα κε ηνπο ήρνπο. Μέζα ζην ρψξν ηνπ κπξνπτηάδ ππάξρνπλ ζην πάησκα δηάθνξεο κεγάιεο επηθάλεηεο κε ραιίθηα, άζθαιην, μχιν, άκκν θαη φηη άιιν θαληάδεηαη ν λνπο ηνπ αλζξψπνπ ψζηε νη 45

46 ηερληθνί λα κπνξνχλ άλεηα λα δεκηνπξγνχλ φισλ ησλ εηδψλ ηα βήκαηα. Αλ ε ηαηλία είλαη πνιχ πινχζηα ζε ήρνπο, νη κπξνπτηέξ θάλνπλ πξψηα κηα κπάληα κε ηα βήκαηα ηεο εξσίδαο, κεηά κηαλ άιιε κε ηα βήκαηα ηνπ ήξσα, κεηά κηαλ άιιε κε ηα ρηππήκαηα απφ ηηο πφξηεο θιπ. Απηή ε δηαδηθαζία αλ θαη αθνχγεηαη αληαξή εκπεξηέρεη πνιχ θαληαζία. Δίλαη γλσζηφ ην Δηθόλα 23: Μπξνπϊηέξ. παξάδεηγκα κε ηνλ ήρν ηεο θσηηάο ν νπνίνο γίλεηαη κε ην ηχιηγκα θαη ην μεηχιηγκα κηαο θφιιαο ραξηηνχ. Σν κάζεκα ελφο θεξαζηνχ λα δεκηνπξγείηαη απφ δχν ζθνπιαξίθηα πνπ ηα αθνπκπνχλ ζε γπαιί, ελψ ν ήρνο ηνπ θαιπαζκνχ ησλ αιφγσλ λα δεκηνπξγείηαη απφ ην ξπζκηθφ ρηχπεκα θαξπψλ θαξχδαο θαη φια απηά λα ιεηηνπξγνχλ ηέιεηα κε ηελ εηθφλα. Απηνχο ηνπο αλζξψπνπο ηνπο ελδηαθέξεη λα δσληαλέςνπλ κε ήρνπο φια απηά πνπ βιέπνπλ. Κάπνηα ίζσο, λα απνδεηρζνχλ άρξεζηα ζηε δηάξθεηα ηνπ κνληάδ. Ίζσο ε νκάδα ησλ εηδηθψλ εθέ λα έρεη βξεη ελ ησ κεηαμχ θαιχηεξεο, πην επθάληαζηεο ιχζεηο. ίγνπξα φκσο ηα βήκαηα θαη νη πφξηεο ζα θξαηεζνχλ ζηε δηαδηθαζία ηνπ κημάδ, αιιά ηα ζξνΐζκαηα ξνχρσλ ή ηα ζνπξζίκαηα λα έρνπλ βξεη κηα θαιχηεξε ηαπηφηεηα απφ ηελ νκάδα ησλ εηδηθψλ εθέ. πρλά νη ήρνη ηνπ κπξνπτηάδ είλαη πξσηφηππνη θαη έρνπλ ραξαθηήξα. πρλά δίλνπλ ηδέεο ζηνπο sound designers γηα πεξαηηέξσ εμέιημή ηνπο. Παξακέλνπλ φκσο πάληα κέζα ζηα πιαίζηα απηνχ πνπ θαίλεηαη. Σα ππφινηπα, απηά πνπ δίλνπλ πξνζσπηθφηεηα ζηνπο ήρνπο, αλήθνπλ ζηελ νκάδα ησλ εηδηθψλ εθέ. Απηνί, κπνξνχλ λα θαληαζζνχλ ηνπο ήρνπο off θαη εθηφο θάδξνπ, λα δεκηνπξγήζνπλ λένπο ήρνπο παξαπνηψληαο θπζηθέο πεγέο ήρνπ. ε απηφ ην ζηάδην ε θαληαζία θαη ε γλψζε ηεο ηερληθήο πάλε ρέξη, ρέξη. ήκεξα πιένλ κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο νη ηερληθνί ησλ εηδηθψλ εθέ θάλνπλ ζαχκαηα κε κεγάιε επθνιία αλ θαληαζζεί θαλείο ηηο δπζθνιίεο ηνπ παξειζφληνο. Πνηέ ν ήρνο ζηνλ θηλεκαηνγξάθν δελ ήηαλ εχθνινο θαη πνιιέο θνξέο παίξλεη πάλσ απφ 10 κήλεο γηα λα ηειεηνπνηεζεί. πλήζεο ρξφλνο είλαη 3 κε 6 κήλεο. Σα λνχκεξα είλαη ζαθή γηα ηνλ φγθν δνπιεηάο. Καη κηιάκε γηα ηηο κέηξηεο παξαγσγέο, δηφηη αλ δψζνπκε παξάδεηγκα απφ ηα ηειεπηαία Star Wars, ηα λνχκεξα γίλνληαη ζρεδφλ αζηξνλνκηθά. 4 46

47 εβδνκάδεο γηα ηηο πξν-κίμεηο, 5 εβδνκάδεο γηα ηελ ηειηθή κίμε ζπλ 3 ελδηάκεζεο εβδνκάδεο γηα δηνξζψζεηο θαη αιιαγέο, ρσξίο λα ππνινγίζνπκε ηνλ ρξφλν θαηαζθεπήο ησλ ήρσλ θαη ην κνληάδ ηνπο. Πνιινί απφ ηνπο ζεκεξηλνχο ήρνπο παξάγνληαη απφ ηε κίμε πνιιψλ δηαθνξεηηθψλ πεηξαγκέλσλ ήρσλ γηα λα δψζνπλ ην ηειηθφ απνηέιεζκα. Οη ηαηλίεο φπσο θαίλεηαη κε ην κεγαιχηεξν ερεηηθφ ελδηαθέξνλ είλαη απηέο πνπ αλήθνπλ ζηε θαηεγνξία ηεο επηζηεκνληθήο θαληαζίαο, ζην θαληαζηηθφ θαη ζηηο ηαηλίεο ηξφκνπ. απηέο ηηο ηαηλίεο, φπνπ ε αιεζνθάλεηα δελ έρεη ζρέζε κε ηνλ ξεαιηζκφ, αιιά κε ηελ αίζζεζε πνπ αθήλεη έλαο ήρνο, ε ςπρνινγηθή ρξήζε ηνπ, θπξίσο απφ ηελ έιιεηςε εληνπηζκνχ ηεο πεγήο, ε πξσηνηππία θαη ε θαληαζία έρνπλ ηνλ πξψην ιφγν. Καη ν ρξφλνο επίζεο. Ζ θαληαζία δελ έρεη ρξνλνινγία, δελ έρεη ζπγθεθξηκέλνπο ηξφπνπο έθθξαζεο. Απφ παιηά νη άλζξσπνη ηνπ ήρνπ είραλ ηδέεο θαη εηθφλεο γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ ήρνπ, φπσο ζην Ben Hur, (1959, William Wyler) φπνπ ν ερνιήπηεο γηα λα δεκηνπξγήζεη ηνλ ήρν απφ καζηίγην πνπ ρηππά αλζξψπηλν ζψκα ρξεζηκνπνίεζε έλα ρνληξφ θνκκάηη θξέαο ην νπνίν ρηππνχζε ζηνλ κεξφ ηνπ. Δηθόλα 24: Ben Hur ηνπ William Wyler, ζθελή από ηελ ηαηλία. Γηα ηε κνπζηθή ππάξρνπλ δχν ζπλήζεηο πεξηπηψζεηο. Ή ν ζθελνζέηεο μέξεη πνηα κνπζηθή ζα ρξεζηκνπνηήζεη απφ ην ζηάδην ηνπ κνληάδ θαη θφβεη πάλσ ζην δηθφ ηεο ξπζκφ, ή αλ δελ γλσξίδεη θαη δελ έρεη απνθαζίζεη κε ηνλ κνπζηθφ, βάδεη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ κνληάδ κηα κνπζηθή πνπ ηνπ ηαηξηάδεη θαη κεηά δεηά απφ ηνλ κνπζηθφ 47

48 ζπγθεθξηκέλεο αιιαγέο επεξεαζκνχο θαη παξαιιαγέο ηνπ ζέκαηνο. Ο κνληέξ πξέπεη λα έρεη γλψζεηο κνπζηθήο θαη λα βξίζθεηαη ζε ζπλερή θαη ζηελή ζπλεξγαζία κε ηνλ κνπζηθφ. Ζ ζχλζεζε ηεο θηλεκαηνγξαθηθήο κνπζηθήο δελ είλαη απιή ππφζεζε θαη είλαη ηειείσο δηαθνξεηηθή απφ ηε ζχλζεζε κηαο κνπζηθήο γηα αθξφαζε. Ο κνπζηθφο πξέπεη λα πξνζέμεη ηδηαίηεξα λα κελ θαιχπηνληαη αηάθεο απφ δπλαηέο κνπζηθέο θξάζεηο θαη ηψξα ηειεπηαία κε ηελ κεγάιε εμέιημε ησλ ερεηηθψλ εθέ λα πξνζέμεη λα κελ έρεη ε κνπζηθή ηνπ ηελ ίδηα ερεηηθή πνηφηεηα κε απηά ηα εθέ δηφηη ζα δεκηνπξγεζεί βαβνχξα. Να ππνζηεξίμεη αθεγεκαηηθά αδχλακεο ζθελέο θαη λα αθήζεη ειεχζεξεο άιιεο. Έλα κεγάιν θέξδνο γηα ηνλ κνπζηθφ θηλεκαηνγξαθηθψλ ζεκάησλ ήξζε κέζσ ησλ πξνγξακκάησλ ππνινγηζηψλ δηφηη ζήκεξα ν θάζε κνπζηθφο, κπνξεί λα παξνπζηάζεη δείγκαηα ηνπ πσο θαληάδεηαη λα είλαη ε κνπζηθή ηεο ηαηλίαο ζε «ελνξρεζηξσκέλε» κέζσ ππνινγηζηή δεηγκαηνιεπηηθή κνπζηθή, ελψ παιαηφηεξα ζα έπξεπε λα ην πεξηγξάθεη κε ηα ιφγηα. Αθνχ ηνπνζεηεζνχλ φια ηα ερεηηθά ζηνηρεία πάλσ ζηελ εηθφλα, κφλνλ ηφηε κπνξεί λα γίλεη ην ηειηθφ cut θαη θάπνηνη κνληέξ θαη ζθελνζέηεο, πεξηκέλνπλ φια ηα ερεηηθά ζηνηρεία γηα λα απνθαζίζνπλ ηνλ ηειηθφ ξπζκφ θαη κεξηθέο θνξέο θαη ηε δνκή ηνπ θαιιηηερληθνχ έξγνπ. Σέινο, ην κημάδ είλαη κηα θαιιηηερληθή δηαδηθαζία φπνπ πξέπεη λα εθηηκεζνχλ πξαγκαηηθά φια απηά ηα ερεηηθά ζηνηρεία, λα ηνπνζεηεζνχλ ζσζηά κέζα ζην θηικηθφ ρψξν ηφζν απφ έληαζε φζν θαη απφ ζέζε, δειαδή ζε πην θαλάιη ζα δηνρεηεπζνχλ. Ο κνληέξ ή ν ζθελνζέηεο ή θαη νη δχν καδί απνθαζίδνπλ πνηνη ήρνη ζα κείλνπλ θαη πνηνη ζα θχγνπλ. Δηθόλα 25: Η δηαδηθαζία ηνπ κημάδ ζε ήρν Dolby SRD κέζα από κηα θνλζόια ήρνπ Soundtracs DS-00. Γνπιεηά επίπνλε θαη δχζθνιε, αθνχ νη κημέξ έρνπλ λα ζπλζέζνπλ δηαθνξεηηθέο πνηφηεηεο ήρσλ πνπ έρνπλ παξαρζεί ζε δηαθνξεηηθά ζηνχληην ζε δηαθνξεηηθέο ζηηγκέο, κε δηαθνξεηηθή ινγηθή. ήκεξα βέβαηα ππάξρνπλ απηφκαηεο θνλζφιεο πνπ παίξλνπλ ηηο πξνηηκήζεηο ησλ κημέξ θαη ηηο θαηαγξάθνπλ ζηε κλήκε ηνπο. Οπνηαδήπνηε αιιαγή είλαη 48

49 εχθνιε ζε ζρέζε κε ην παξειζφλ αιιά αθφκε παξακέλεη ρξνλνβφξα. Ζ απφιπηε ξεαιηζηηθφηεηα ηνπ ήρνπ απνηειεί θίλδπλν πνπ κφλν ε εμνηθείσζε κε ηηο λέεο δπλαηφηεηεο ηνπ, δειαδή ν ρξφλνο θαη ε εκπεηξία, κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ νπζηαζηηθά ζηελ ζσζηή εθηίκεζε θαη θαιιηηερληθή απφδνζε ηεο ρξήζεο ηνπ. Δηθόλα 26: O ζπλζέηεο John Dickson ζην studio. 49

50 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 7: ΦΗΦΙΑΚΟ ΗΥΟ ΣΟΝ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ 7.1. ΔΙΑΓΧΓΗ Ο θηλεκαηνγξάθνο καδί κε ην ξαδηφθσλν θαη ηελ ηειεφξαζε ρξεζηκνπνηνχζαλ κέρξη πξφζθαηα θαη ρξεζηκνπνηνχλ αθφκε ζε κεγάιν πνζνζηφ ηνλ αλαινγηθφ ήρν. Απηή ε θαζπζηέξεζε, νθείιεηαη, απφ ηε κηα, ζην γλσζηφ ζθεπηηθηζκφ ησλ επαγγεικαηηψλ, απφ ηελ άιιε φκσο είλαη αξθεηά πνιχπινθε θαη αθξηβή ε πξνζαξκνγή φισλ ησλ κεραλεκάησλ κηαο ηφζν κεγάιεο παξαγσγήο νπηηθναθνπζηηθψλ πξντφλησλ. Καη ρξεηάδεηαη ρξφλνο. ηνλ θηλεκαηνγξάθν, ε ςεθηαθή εγγξαθή ηνπ ήρνπ ζηε δηάξθεηα ηνπ γπξίζκαηνο ή ζην ζηάδην ηνπ κνληάδ θαη ηνπ κημάδ έρεη θεξδίζεη έδαθνο εδψ θαη πνιχ θαηξφ αθφκε θαη ζηελ Διιάδα. Σν θφζηνο ηνπ δελ είλαη κεγάιν θαη η' απνηειέζκαηα έρνπλ αξθεηφ ελδηαθέξνλ. Τπάξρνπλ «παληξέκαηα» αλαινγηθνχ ήρνπ, π.ρ. ηεο πξφδαο, κε κνπζηθή γξακκέλε ςεθηαθά ή ςεθηαθά ερεηηθά εθέ κε αλαινγηθνχο ήρνπο φπσο ηεο βξνρήο ή ηνπ αέξα. Σν πξφβιεκα ήηαλ, θαη παξακέλεη, ζην ζηάδην ηεο ηειηθήο θφπηαο, απηήο δειαδή πνπ ζα βγεη ζηελ αίζνπζα. Ζ θφπηα πνπ θηάλεη ζηνπο θηλεκαηνγξάθνπο έρεη ηνλ ήρν εγγεγξακκέλν ζην έλα ηεο άθξν θαη είλαη νπηηθφο. Ο νπηηθφο αλαινγηθφο ήρνο ήηαλ κέρξη πξφηηλνο αμεπέξαζηνο. Ζ καγλεηηθή επίζηξσζε, φληαο παλάθξηβε θαη ιίαλ επαίζζεηε, δελ θέξδηζε ηελ Δηθόλα 27: Η ζύγθξηζε ηωλ δπν θνξκάη θηικ. καδηθή παξαγσγή ηαηληψλ ζην εκπνξηθφ format ησλ 35mm. Υξεζηκνπνηήζεθε κφλν ζηηο αθξηβέο ππεξπαξαγσγέο ησλ 70mm, θαη ειάρηζηνη ηπρεξνί θαηάθεξαλ λα απνιαχζνπλ ηνλ ππέξνρν ήρν ηεο ζηηο κεηξεκέλεο ζηα δάρηπια επαλδξσκέλεο κε απηφ ην ζχζηεκα θηλεκαηνγξαθηθέο αίζνπζεο. Έηζη, νη άλζξσπνη ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ δνπλ εδψ θαη ρξφληα κε ηνλ εθηάιηε ηνπ νπηηθνχ αλαινγηθνχ ήρνπ θαη ηηο εγγελείο δπζθνιίεο θαη πεξηνξηζκνχο πνπ έζεηε ην ίδην ην πιηθφ, νπσο θζνξά απφ ηε ρξήζε, δεκηνπξγία 50

51 ελνριεηηθνχ βφκβνπ πνπ θνπξάδεη ηνλ αθξναηή, πεξηνξηζκνί ηεο έληαζεο. ηελ θαιχηεξε πεξίπησζε (απηήο ηνπ Dolby) ππάξρνπλ αθφκε πεξηνξηζκνί ζηε ρξήζε ησλ θαλαιηψλ ήρνπ ιφγσ ηεο θσδηθνπνίεζεο 4:2:4. Μέζα ζηα ρξφληα, κεηά ην '50 θπξίσο, φπνπ νη αηζζεηηθέο αλαδεηήζεηο ησλ θηλεκαηνγξαθηζηψλ απιψζεθαλ θαη ζηνλ ηνκέα ηνπ ήρνπ, ε έιιεηςε εθθξαζηηθψλ δπλαηνηήησλ πνπ νθεηιφηαλ θαζαξά ζε ηερληθά πξνβιήκαηα θαη θπξίσο ζηηο πεξηνξηζκέλεο αληνρέο ηνπ νπηηθνχ, απνγνήηεπαλ νηθηξά κίμεξ θαη ζθελνζέηεο πνπ ήηαλ επραξηζηεκέλνη απφ ηελ κίμε ζην καγλεηηθφ. ια απηά πξνθάιεζαλ θάπνηα βήκαηα, έζησ δεηιά ή αθφκε θαη απνηπρεκέλα πξνο ηε θαηεχζπλζε αληηθαηάζηαζεο ηνπ νπηηθνχ πιηθνχ κε θάπνην άιιν. Ο ςεθηαθφο ήρνο ήηαλ ε ιχζε πνπ ζα κπνξνχζε λα απειεπζεξψζεη ηε θαιιηηερληθή έθθξαζε θαη λα δεκηνπξγήζεη έλαλ θηλεκαηνγξαθηθφ ήρν ηζάμην ζε πνηφηεηα ή ηνπιάρηζηνλ έληηκα αληαγσληζηηθφ πξνο ηνλ νηθηαθφ, ησλ Hi-fi. Τπήξμαλ πξαθηηθέο δπζθνιίεο σο πξνο ηελ εθαξκνγή ηνπ ζηνλ θηλεκαηνγξάθν πνπ δεκηνχξγεζαλ κεγάιεο θαζπζηεξήζεηο Δηθόλα 28: Η απεηθόληζε νπηηθνύ αλαινγηθνύ ήρνπ Dolby Stereo ζε θηικ 35mm. ζηελ ρξεζηκνπνίεζε ηνπ. ην ρψξν ηνπνζέηεζεο ηνπ ςεθηαθνχ ήρνπ (ην δηαζέζηκν πιάηνο πάλσ ζην θηικ γηα ηνλ νπηηθφ αλαινγηθφ ήρν είλαη, κφιηο, 2,54mm), ζην πσο ζα δηαβαδφηαλ, θαη δηάθνξα άιια. Σα ςεθηαθά ζπζηήκαηα ήρνπ γηα θηλεκαηνγξαθηθή πξνβνιή 35mm, ζρεδηάζηεθαλ γηα λα αλαπαξάγνπλ ήρν πιήξνπο εχξνπο ζπρλνηήησλ, κε έμη μερσξηζηά θαλάιηα ηθαλά λα δεκηνπξγήζνπλ έλα ερεηηθφ ηξηζδηάζηαην πεδίν πνπ ζα απιψλεηαη κέζα ζηελ αίζνπζα θαη ζα αγθαιηάδεη ηνλ ζεαηή. Δηθόλα 29: Σξηζδηάζηαην ερεηηθό πεδίν ζε θηλεκαηνγξαθηθή αίζνπζα. 51

52 Πηζηεχνληαο πάληα, φηη ν ήρνο πξέπεη λα γελληέηαη απφ ηελ εηθφλα, ηα ηξία θχξηα θαλάιηα βξίζθνληαη πίζσ απφ ηελ νζφλε, φπσο αθξηβψο ηα αληίζηνηρα ηνπ ηεηξαθαλαιηθνχ αλαινγηθνχ Dolby. Σα πεξηθεξεηαθά θαλάιηα γίλνληαη δχν θαη αθηεξψλεηαη έλα νιφθιεξν θαλάιη ζην κπάζν (ην subwoofer) πνπ επηηξέπεη ηελ απφιαπζε ηνπ βαζχ ρακεινχ. Σν ζχλνιν ησλ 6 μερσξηζηψλ θαλαιηψλ πξνζθέξεη λέεο εθθξαζηηθέο δπλαηφηεηεο ζηνπο δεκηνπξγνχο θαη, βέβαηα, λέα πξνβιήκαηα. Ζ βαζηθή θαηλνηνκία ηνπ ςεθηαθνχ ήρνπ ζηνλ θηλεκαηνγξάθν, πέξα απφ ηελ πςειή αθνπζηηθή ηνπ πνηφηεηα είλαη νη επθνιίεο θαη νη λέεο δπλαηφηεηεο πνπ παξέρεη ζην κημάδ ηεο ηαηλίαο. Δπεηδή ηα θαλάιηα δελ πεξλνχλ απφ ηελ θσδηθνπνίεζε 4:2:4, αιιά είλαη μερσξηζηά, δελ ππάξρνπλ πεξηνξηζκνί ζηε ρξήζε ηνπο. Μπνξνχκε θάιιηζηα λα κελ έρνπκε θαλέλαλ ήρν ζην θέληξν ή ζε θάπνην άιιν θαλάιη θαη λα κνηξάδνπκε ηνπο ήρνπο κε απφιπηε αθξίβεηα θαη ειεπζεξία. Απηφ έιπζε ηα ρέξηα ησλ ζθελνζεηψλ θαη ησλ ζπλεξγαηψλ ηνπο, πνπ κπνξνχλ πιένλ λα πεηξακαηηζηνχλ δεκηνπξγψληαο ηνικεξφηαηεο αηζζεηηθέο θαη αθεγεκαηηθέο πξνηάζεηο. Δηθόλα 30: Κηλεκαηνγξαθηθή αίζνπζα κε ηξηζδηάζηαην Dolby ήρν. 52

53 7.2. ΙΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΓΡΟΜΗ Οη πξψηεο απφπεηξεο ςεθηαθνχ ήρνπ πάλσ ζηελ ηειηθή θφπηα έγηλαλ ην 1990 απφ ηελ Kodak θαη ηελ Optical Radiation Corporation. Oη εηαηξείεο απηέο παξνπζηάδνπλ ζηηο 17 Απξηιίνπ ηνπ 1990 ην ζχζηεκα DCS (Digital Cinema Sound) θαη ε πξψηε ηαηλία κε εγγεγξακκέλν ςεθηαθφ ήρν ζηελ άθξε ηεο εηθφλαο είλαη ην Dick Tracy ηνπ Warren Beatty. Δηθόλα 31: Digital Cinema Sound (DCS) Δπίζεο, ην Terminator2 ηνπ James Cameron είρε θαη απηφ, ρξεζηκνπνηήζεη ην ερεηηθφ ζχζηεκα DCS. ηελ αξρή αθνξνχζε κφλν ηαηλίεο 70mm, δειαδή ηηο παλάθξηβεο ππεξπαξαγσγέο θαη ην ζεκαληηθφηεξν, δελ είρε αλαινγηθφ νπηηθφ θαλάιη (είρε αθηεξψζεη φιν ην ρψξν ζηνλ ςεθηαθφ ήρν). Με απνηέιεζκα λα κε κπνξεί λα παίδεηαη ζηε πιεηνςεθία ησλ αηζνπζψλ νη νπνίεο είραλ κφλν ηελ απιή νπηηθή θεθαιή θαη δελ ήηαλ επαλδξσκέλεο κε απηφ ην ζχζηεκα. ληαο δχζρξεζην θαη αθξηβφ, δελ θαηάθεξε λα επηβιεζεί ζηελ αγνξά. Παξάιιεια, ζηε Γαιιία ην ζχζηεκα L.C.Concept πξνηείλεη ην δηαρσξηζκφ ηεο εηθφλαο απφ ηνλ ήρν. Πάλσ ζηελ εηθφλα δελ ππάξρεη πιένλ ν ήρνο αιιά έλαο θσδηθφο (SMPTE) πνπ επηηξέπεη ηνλ ζπγρξνληζκφ ελφο ςεθηαθνχ νπηηθφ-καγλεηηθνχ δίζθνπ πνπ πεξηέρεη ηνλ ήρν. Απηφ ην ζχζηεκα δηαρσξηζκνχ εηθφλαο θαη ήρνπ, είρε απαζρνιήζεη θαη ηελ εηαηξεία Studer πνπ καδί κε ηελ Philips πξφηεηλαλ ηε ρξήζε ελφο CD-I γηα ην "δηάβαζκα" ηνπ ήρνπ. Σν ζχζηεκα φκσο απηφ πνηέ δελ έγηλε εκπνξεχζηκν. Σν γαιιηθφ L.C.Concept ιεηηνχξγεζε ζηε Γαιιία θαη ε πξψηε ηαηλία πνπ πξνβιήζεθε κε απηφ ην ζχζηεκα ςεθηαθνχ ήρνπ ήηαλ ην Cyrano de Bergerac ηνπ Jean- Paul Rappeneau ζηηο 25 Ηνπλίνπ Γελ θαηάθεξε λα επηβιεζεί ζηελ Ακεξηθάληθε αγνξά θαη νη αίζνπζεο δελ επελδχνπλ ζ' απηφ, αθνχ ε κεγαιχηεξε παξαγσγή ζηνλ θφζκν δελ ην έρεη πηνζεηήζεη. Δπηκέλεη φκσο, θαη ππάξρνπλ θάπνηεο ακεξηθάληθεο παξαγσγέο πνπ ην ρξεζηκνπνίεζαλ ζηηο θφπηεο πνπ παίδνληαη ζηελ Γαιιία, αθνχ ππάξρεη δίθηπν δηαλνκήο ζε απηφ ην ζχζηεκα. Κάπνηεο απφ απηέο είλαη: ην Βαζηθφ Έλζηηθην, ην Arizona Dream, ην Heaven and Earth, ην Free Willy θαη Tα Μαχξα Φεγγάξηα ηνπ Έξσηα. 53

54 ήκεξα, 3 ζπζηήκαηα Ακεξηθάληθσλ εηαηξεηψλ έρνπλ επηβιεζεί ζηελ θηλεκαηνγξαθηθή βηνκεραλία. Σν Dolby Stereo Digital (DSD), ην Sony Dynamic Digital Sound (SDDS) θαη ην Digital Theater Sound (DTS). Σα δχν πξψηα θέξνπλ ηνλ ςεθηαθφ ήρν πάλσ ζηελ θφπηα ελψ ην DTS ρξεζηκνπνηεί γηα ηνλ ήρν δχν δίζθνπο CD- ROM. ηε κέζνδν κε εγγξαθή ηνπ ήρνπ πάλσ ζην νπηηθφ πιηθφ, ην κεηνλέθηεκα είλαη Δηθόλα 32: Αίζνπζα εμνπιηζκέλε κε ζύζηεκα Dolby Digital. φηη ν ρψξνο πνπ ππάξρεη δηαζέζηκνο γηα ηνλ ήρν είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλνο γηα λα ρσξέζεη πνιιά αλαινγηθά θαλάιηα ή ςεθηαθά δεδνκέλα ρσξίο ζπκπίεζε. Σν "spot", ε κνλάδα πιεξνθνξίαο ζηνλ ςεθηαθφ θηλεκαηνγξαθηθφ ήρν, είλαη πνιχ κεγαιχηεξε ζε δηαζηάζεηο απφ απηή ηνπ CD. πγρξφλσο, ην "spot" πξέπεη λα κεηαθέξεη πιεξνθνξίεο 6 θαλαιηψλ αληί γηα δχν. Τπνρξεσηηθά ινηπφλ ππάξρεη απψιεηα ερεηηθνχ ζήκαηνο ιφγσ ζπκπίεζεο δεδνκέλσλ πνπ ζεσξεηηθά δελ ηελ αληηιακβάλεηαη ην αλζξψπηλν απηί!! ην δεχηεξν ζχζηεκα, ηνπ ζπγρξνληζκνχ ηεο πξνβνιήο ηεο εηθφλαο κ' έλαλ δίζθν ςεθηαθφ πιένλ, ηα δεδνκέλα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα είλαη ηειείσο δηαθνξεηηθά. Ζ ζπκπίεζε, κπνξεί λα είλαη πνιχ κηθξφηεξε, αθφκε θαη αλχπαξθηε. Αιιά ην πξφβιεκα ήηαλ ζην πιηθφ θαη ζηηο δπζθνιίεο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηελ ίδηα ηε θχζε ηνπ θηικ. Σν θηικ, απφ ηε ρξήζε ή άιιε αηηία κπνξεί λα θνπεί θαη λα ραζνχλ θάπνηα θαξέ, θάπνηεο εηθφλεο. Σν ερεηηθφ κέξνο φκσο πνπ ηνπο αλαινγεί ππάξρεη ζηνλ ςεθηαθφ δίζθν. Αλ δελ θαηαξγεζνχλ κε θάπνην ηξφπν απηά ηα ερεηηθά δεδνκέλα ε ηαηλία είλαη αζχγρξνλε. Ο ζπγρξνληζκφο βέβαηα γίλεηαη απηφκαηα πιένλ απφ ηελ αλάγλσζε ηνπ time code. Έηζη, ν δίζθνο δηαβάδεη πάληα ηνλ θσδηθφ πνπ αλαινγεί ζηελ εηθφλα θαη αθήλεη ζηελ άθξε απηνχο πνπ έρνπλ ραζεί. Οη ππέξκαρνη ηνπ ήρνπ πάλσ ζηελ ηαηλία, ππνζηεξίδνπλ φηη, ιφγσ ηεο δηαλνκήο κηαο ηαηλίαο ζε πνιιέο αίζνπζεο, ππάξρεη θίλδπλνο κπεξδέκαηνο ησλ δίζθσλ κε απνηέιεζκα λα γίλνληαη ιάζε ή αθφκε θαη λα κελ θηάζνπλ πνηέ ζηε θακπίλα πξνβνιήο. ήκεξα ζηελ αγνξά θπξηαξρνχλ θαη ηα ηξία ζπζηήκαηα, νη ζπδεηήζεηο δε γηα ηηο δηαθνξέο πνηφηεηαο έρνπλ κεησζεί ζην ειάρηζην κηαο θαη ην ζπρλφηεξν θαηλφκελν είλαη ε 54

55 ηξηπιή παξνπζία ζηηο ηαηλίεο ακεξηθάληθεο παξαγσγήο θαη ε παξνπζία ηεο Dolby ή ηνπ DTS ζηελ ππφινηπε παγθφζκηα παξαγσγή ΦΗΦΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΗΥΟΤ DOLBY DIGITAL (DOLBY SR.D) Σν Dolby Digital Sound εκθαλίδεηαη ζηελ αγνξά ην 1992 κε ηελ ηαηλία Batman Returns. Πξφθεηηαη γηα έλα δηπιφ ζχζηεκα πνπ θέξεη αλαινγηθφ νπηηθφ ήρν Dolby SR θαη αλάκεζα ζηηο ηξχπεο ηνπ θηικ είλαη γξακκέλνο ν ςεθηαθφο, ψζηε ζε πεξίπησζε έιιεηςεο ή βιάβεο ηνπ ςεθηαθνχ ζπζηήκαηνο λα κπνξεί λα δηαβαζηεί ν Δηθόλα 33: Dolby Digital Sound αλαινγηθφο ήρνο. Ζ ςεθηαθή εγγξαθή έρεη 6 μερσξηζηά θαλάιηα. Σα ηξία γλσζηά αξηζηεξφ, θέληξν, δεμηφ, δχν θαλάιηα surround θαη έλα Subwoofer. Λφγσ ηεο αζπλέρεηαο ηεο ςεθηαθήο εγγξαθήο θαη ηεο κεγάιεο πνζφηεηαο πιεξνθνξίαο πνπ πεξηέρεη ην DSD ή αιιηψο Dolby SR.D ρξεζηκνπνηεί κεγάιε ζπκπίεζε ηνπ ερεηηθνχ ζήκαηνο ζε αλαινγία 10 πξνο 1. Ο ρψξνο βέβαηα, αλάκεζα ζηηο ηξχπεο ηνπ θηικ είλαη κεγάινο αιιά αξθεηά επαίζζεηνο ζην λα θζαξεί ή λα ζθηζηεί απφ ηα ζπρλά πεξάζκαηα ηνπ θηικ ζηε κεραλή πξνβνιήο. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ ζπρλή επηζηξνθή ηνπ ήρνπ ζην αλαινγηθφ track θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνβνιήο. Σν ςεθηαθφ ζήκα ηππψλεηαη ζην ίδην θηικ κε ηνλ αλαινγηθφ ήρν θαη πεξλά απφ ηνλ ίδην νπηηθφ εγγξαθέα πνπ πεξλά θαη ην αλαινγηθφ track. Ο νπηηθφο εγγξαθέαο ππήξρε ήδε ζρεδφλ ζε φια ηα θηλεκαηνγξαθηθά εξγαζηήξηα θαη κε κηα αλάινγε κεηαηξνπή εγγξάθεη θαη ην ςεθηαθφ ζήκα. Γηα λα πξνβιεζεί κηα ηαηλία κε Dolby SR.D, ρξεηάδεηαη επηπιένλ ε θαηάιιειε θεθαιή αλάγλσζεο ηνπ ςεθηαθνχ ζήκαηνο, ε νπνία πξνζαξκφδεηαη πάλσ ζηελ κεραλή πξνβνιήο θαη έλαο ςεθηαθφο απνθσδηθνπνηεηήο. Βέβαηα, εμίζνπ ζεκαληηθή είλαη ε αλαβάζκηζε ηεο αθνπζηηθήο ηεο αίζνπζαο. 55

56 Σν Dolby SR.D δελ βξήθε ηδηαίηεξεο δπζθνιίεο λα θπξηαξρήζεη ζηελ αγνξά, δηφηη νη πεξηζζφηεξεο αίζνπζεο είραλ ήδε ην αλαινγηθφ ηνπ ζχζηεκα θαη κε ειάρηζηεο κεηαηξνπέο κπνξνχζαλ λα δερηνχλ ην ςεθηαθφ SONY SDDS Σν SDDS ηεο εηαηξείαο Sony θάλεη ηελ εκθάληζε ηνπ ην θαινθαίξη ηνπ 1993, ζπγρξφλσο κε ην DTS. Πξψηε ηαηλία κε απηφ ην ερεηηθφ ζχζηεκα ήηαλ ην Last Action Hero. Σν SDDS ρξεζηκνπνηεί ην ίδην ζχζηεκα κε ηo Dolby, δειαδή εγγξαθή ηνπ ςεθηαθνχ ζήκαηνο πάλσ ζηελ ηαηλία, ζηηο δχν άθξεο ηνπ θηικ, ζέζε Δηθόλα 34: Sony SDDS. εμίζνπ αλ φρη πην επαίζζεηε απ' απηήλ ηεο Dolby. ηελ θφπηα ππάξρεη αλαινγηθφ νπηηθφ track Dolby Stereo (A ή SR). Καη ηα δχν tracks ηππψλνληαη ζην ίδην θηικ. Ζ ζέζε φκσο ηνπ ςεθηαθνχ ζήκαηνο (ζηηο άθξεο ηεο ηαηλίαο) θαη ε δπζθνιία εγγξαθήο ηεο πιεξνθνξίαο ζ' απηά ηα ζεκεία ππνρξέσζε ηελ Sony λα θαηαζθεπάζεη εηδηθνχο νπηηθνχο εγγξαθείο γηα ηα εξγαζηήξηα. ήκεξα ππάξρνπλ αθφκε ειάρηζηεο ηέηνηεο κεραλέο θαη ην θφζηνο ηνπο είλαη αξθεηά πςειφ. Ο εμνπιηζκφο πνπ αθνξά ηελ αίζνπζα απνηειείηαη απφ έλα ζχζηεκα αλάγλσζεο ηεο ςεθηαθήο πιεξνθνξίαο θαη έλαλ απνθσδηθνπνηεηή ν νπνίνο αλαπαξάγεη ηνλ ςεθηαθφ ήρν. Ο ήρνο ηνπ SDDS πεξηέρεη 8 θαλάιηα, ηα έμη γλσζηά απφ ην Dolby, ζπλ έλα αξηζηεξφ/ θέληξν θαη έλα δεμί/ θέληξν. ε πεξίπησζε φπνπ ε αίζνπζα δελ έρεη ηηο αλάινγεο εγθαηαζηάζεηο γηα λα απνδψζεη ηα 8 θαλάιηα, κπνξεί λα γίλεη εμαθάλαιε αλαπαξαγσγή ηνπ ήρνπ. Ζ ζπκπίεζε ησλ ςεθηαθψλ δεδνκέλσλ είλαη κηθξφηεξε απφ απηή ηνπ Dolby SR.D, ηεο ηάμεο 6/1. Σν ελδηαθέξνλ κε ην ζχζηεκα ηεο Sony είλαη φηη αλ ε ςεθηαθή πιεξνθνξία δελ κπνξεί λα δηαβαζηεί ιφγσ πνιπρξεζηκνπνηεκέλεο θφπηαο θαη γεληθφηεξεο θζνξάο, πξηλ πεξάζεη ζηε ιχζε ηνπ αλαινγηθνχ back-up, ρξεζηκνπνηεί έλα δεχηεξν ςεθηαθφ ζχζηεκα. Μπνξεί γηα νιφθιεξα 17 θαξέ λα ππνζηεί θζνξά θαη λα παξακείλεη ζην ςεθηαθφ! 56

57 Σν ζχζηεκα ηεο Sony είλαη ην αθξηβφηεξν απφ ηα ηξία, αιιά ε εηαηξεία ζπλερίδεη δεκηνπξγεί ηδηαίηεξα δειεαζηηθέο πξνζθνξέο κε ζθνπφ λα θεξδίζεη κεγάιν θνκκάηη ηεο αγνξάο. Δηθόλα 35: Η δηάηαμε ηνπ νρηαθάλαινπ SDDS surround DTS Σν outsider DTS απφ ην Westlake Village ηεο Καιηθφξληα, ην 1993 θεξδίδεη ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ Steven Spielberg θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα πξψηε θνξά ζηελ ηαηλία Jurassic Park. Δληππσζηαθά γξήγνξα θεξδίδεη ηελ αγνξά ζε αληίζεζε κε ηελ ριηαξή ππνδνρή πνπ είραλ θάλεη ζηα πξνεγνχκελα ςεθηαθά ζπζηήκαηα νη αηζνπζάξρεο θαη νη θηλεκαηνγξαθηθέο βηνκεραλίεο. Σν ζχζηεκα απηφ μερσξίδεη ηελ εηθφλα απφ ηνλ ήρν. Κάζε ηαηλία ζπλνδεχεηαη απφ 2 δίζθνπο CD-ROM πνπ πεξηέρνπλ ην ςεθηαθφ 57

58 soundtrack. Πάλσ ζην θηικ βξίζθεηαη εγγεγξακκέλνο αλάκεζα ζηνλ αλαινγηθφ ήρν θαη ηελ εηθφλα κφλν ν θσδηθφο πνπ νδεγεί ηα CD-ROM. Μελ έρνληαο ην πεξηνξηζκφ ηνπ ρψξνπ ηνπ θηικ γηα ηελ απνζήθεπζε ησλ δεδνκέλσλ, ην DTS πξνζθέξεη κηθξφηεξε ζπκπίεζε απφ ηα άιια δχν ζπζηήκαηα, ηεο ηάμεο ηνπ 4/1 θαη δηαζέηεη θη απηφ 6 μερσξηζηά θαλάιηα. Παξέρεη κεγαιχηεξε αζθάιεηα δηφηη ε θζνξά ηεο θφπηαο δελ επηβαξχλεη ζην ειάρηζην ηνλ ήρν. Δπίζεο, κφλν κε απηφ ην ςεθηαθφ ζχζηεκα, ζε πεξίπησζε doublage ηεο ηαηλίαο ζε άιιε γιψζζα, νη παξαγσγνί δελ είλαη ππνρξεσκέλνη λα ηππψζνπλ άιιε θφπηα κηαο θαη ν ήρνο δελ βξίζθεηαη πάλσ ζ' απηήλ.(πσο είλαη επλφεην, ην ίδην ζπκβαίλεη θαη κε ην L.C.Concept). Δηθόλα 36: Digital DTS surround. ε πεξίπησζε, δε, θάπνηνπ πξνβιήκαηνο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνβνιήο, ή ειιείςεη αλάινγνπ ζπζηήκαηνο αλάγλσζεο ζηελ αίζνπζα, ν ήρνο γπξίδεη ζην νπηηθφ αλαινγηθφ ηεηξαθαλαιηθφ Dolby (SR), ή νπνηνδήπνηε άιιν ζπκβαηφ, ην νπνίν ζπλππάξρεη ζηελ θφπηα. Υάξηλ ζηελ ππνζηήξημε ηνπ Spielberg θαη ηελ έκκεζε πίεζε πνπ άζθεζε ζηνπο αηζνπζάξρεο λα εγθαηαζηήζνπλ ην ζχζηεκα γηα ηελ πξνβνιή ηνπ Jurassic Parc, ε Universal ην πηνζέηεζε σο ερεηηθφ ζχζηεκα ηεο εηαηξείαο ηεο. Απφ ηφηε, κε θαιπάδνπζα ηαρχηεηα, νη εηαηξείεο παξαγσγήο θαη θαη' επέθηαζε νη αηζνπζάξρεο επελδχνπλ ζ' απηφ. Κάηη αλάινγν είρε ζπκβεί κε ην αλαινγηθφ νπηηθφ Dolby ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ '70 γηα ηα έπε ησλ Spielberg θαη Lucas! 7.4. ΣΟ ΤΣΗΜΑ ΣΗΥ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70, ν Georges Lucas, παξαθνινπζψληαο ζε δηάθνξεο αίζνπζεο ηε ηαηλία ηνπ Star Wars, απνγνεηεχηεθε νηθηξά απφ ηε θησρή απφδνζε ηεο 58

59 ερεηηθήο ηνπ κπάληαο ζηελ αίζνπζα, ελψ είρε θάλεη πνιχ ιεπηνκεξή δνπιεηά ζηνπο ήρνπο, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξαγσγήο. Πνιινί ζθελνζέηεο λνηψζνπλ ηελ ίδηα απνγνήηεπζε κέζα ζηελ αίζνπζα, αιιά δελ έρνπλ ηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα λα επέκβνπλ. Ο Lucas είρε, θαη επηπρψο, ην έθαλε. Δηθόλα 37: THX soundsystem. Έηζη δεκηνπξγήζεθε ην ζχζηεκα ΣΖΥ πνπ αθνξά ηελ πνηφηεηα ηεο αθνπζηηθήο ηεο αίζνπζαο. Γηα λα κελ ππάξμεη ζχγρπζε, πξέπεη λα (μαλά)πνχκε φηη ην ΣΖΥ δελ είλαη αληαγσληζηήο ηεο Dolby, ηεο DTS ή ηνπ SDDS νχηε ζπγθξίλνληαη απηά ηα ζπζηήκαηα κεηαμχ ηνπο. Σν ΣΖΥ δελ επεκβαίλεη θαζφινπ ζηνλ ήρν κηαο ηαηλίαο, αζρνιείηαη κφλν κε ηελ πνηφηεηα ηεο αίζνπζαο. ηαλ κηα αίζνπζα θέξεη ην ινγφηππν ΣΖΥ (αλεμάξηεηα απφ νπνηνδήπνηε ζχζηεκα αλαπαξαγσγήο ήρνπ δηαζέηεη), ζεκαίλεη φηη πιεξνί ηηο πξνυπνζέζεηο ηεο εηαηξείαο Lucasfilm θαη απνηειεί εγγχεζε γηα ηελ θαιή αθνπζηηθή ηεο. Ζ Lucasfilm πξνηείλεη έλα νιφθιεξν πξφγξακκα πνπ αθνξά ην ρψξν θαη ηελ αθνπζηηθή ηεο αίζνπζαο, ηελ επθξίλεηα ηεο εηθφλαο θαη ηελ θαιχηεξε απφδνζε ηνπ ήρνπ. Σν ζήκα θαηαηεζέλ ΣΖΥ ελνηθηάδεηαη γηα έλα ρξφλν. Ζ ελνηθίαζε επαλαιακβάλεηαη κεηά απφ ηερληθφ έιεγρν. Τπάξρνπλ δχν ζθέιε ζην πξφγξακκα ΣΖΥ. Σν εκπνξηθφ θαη ην ηερληθφ. Σο εμποπικό πεπιέσει: Δπηινγή ηνπ ρψξνπ Έιεγρνο ησλ πιάλσλ Έγθξηζε ηεο άδεηαο 59