ÓÕÃ ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÔÇÍ ÐÉÓÔÇ ÊÁÉ ÔÏÍ ÐÏËÉÔÉÓÌÏ

Transcript

1 ÐÅÑÉÅ ÏÌÅÍÁ ÅDITORIAL Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Áããåëéïöüñïò Êùäéêüò: 1044 Ýôïò ßäñõóçò: 1900 Éäéïêôçóßá: Ðßóôç & ÆùÞ ÁóôéêÞ Ìç ÊåñäïóêïðéêÞ Åôáéñåßá Ì. Âüäá 28 & Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Åêäüôçò - ÄéåõèõíôÞò: ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò ÓõíôáêôéêÞ åðéôñïðþ: ÓõíåñãÜôåò: Ãñáììáôåßá: ÓõíäñïìÝò: ð. ÃáâñéÞë Ìáñáãêüò ð. Óåâáóôéáíüò ÖñÝñçò, ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç. ð. Ìé áþë Ñïýóóïò, ÄáíÜç Áíáãíùóôïðïýëïõ, ð. ÄçìÞôñéïò ÄáëÝæïò, ð. ÌÜñéïò ØÜëôçò. ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Ôçë , öáî athensj@jesuites.com Åóùôåñéêïý 20 åõñþ Åîùôåñéêïý 25 åõñþ ÔéìÞ ôåý ïõò 5 åõñþ. Êáëëéôå íéêþ åðéìýëåéá: Åêôýðùóç: ÔõðïêõêëáäéêÞ Á.Å. ÌÜíá Óýñïò ôçë ÅDITORIAL TÏ ÈÅÌÁ: Ãéíüìáóôå êïéíùíßá ùñßò áéäþ; Åñåõíá - åðéìýëåéá: È. Êïíôßäçò ÄÉÁËÏÃÏÓ ÌÅ ÔÏÍ ÈÁÍÏ ËÉÐÏÂÁÔÓ ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÔÇÍ ÐÉÓÔÇ ÊÁÉ ÔÏÍ ÐÏËÉÔÉÓÌÏ Ç åîïõóßá ôïõ äáóêüëïõ Christianne Conturie H ÈÑÇÓÊÅÉÁ ÓÔÇ ÓÇÌÅÑÉÍÇ ÊÏÉÍÙÍÉÁ Ôéìüèåïò Êïýóéïò ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ ÊÏÍÔÁ ÓÔÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÂÉÂËÉÏÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ π. Θεόδωρος Κοντίδης Διευθυντής Ôïí ÊÜñáôæéôò êáé ôïõò "ÓÝñâïõò áäåëöïýò ìáò", ôïõò öáíáôßóáìå êáé ìáò öáíüôéóáí... O Ρ. Κάρατζιτς συνελήφθη και παρεπέμφθη στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με κατηγορίες περί εγκλημάτων πολέμου και γενοκτονίας. Πράγματι, ο Κάρατζιτς ήταν από τους πρωτεργάτες του αποκλεισμού και του βομβαρδισμού του Σαράγιεβο επί τρία και πλέον χρόνια και της σφαγής στη Σρεμπρένιτσα, όπου δολοφονήθηκαν περίπου 8000 άμαχοι σε τρεις μέρες. Πόσες φορές χωράει το Δίστομο στη Σρεμπρένιτσα; Το αξιοπερίεργο είναι ότι ξεχάστηκαν οι έπαινοι και οι δάφνες, με τις οποίες έραιναν πριν μερικά χρόνια οι πάντες στον τόπο μας το Σερβοβόσνιο πολιτικό. Ξεχάστηκαν οι εναγκαλισμοί, τα φιλιά στη σημαία, οι φιλοφρονήσεις. Τι ήταν λοιπόν τότε όλη εκείνη η υποστήριξη προς τους Σέρβους αδελφούς μας, δηλαδή την πολιτική Μιλόσεβιτς και των συνεργατών του; Ολόκληρη την τραγική ιστορία του Σαράγιεβο τα ελληνικά ΜΜΕ κατάφεραν να την κρατήσουν άγνωστη από το ελληνικό κοινό. Τα καθημερινά ρεπορτάζ από το Πάλε δεν είχαν τρόπο να εξηγήσουν τι συνέβαινε στο Σαράγιεβο: μια πόλη που επί τρία και πλέον χρόνια, επί σαράντα τρεις μήνες βαλλόταν από τους ανθρώπους του Κάρατζιτς και του Μλάντιτς, μέρα και νύχτα, με όλμους, οβίδες από άρματα μάχης, ελεύθερους σκοπευτές..., όπου οι κάτοικοι ζούσαν πλέον σε χαρακώματα και σε υπόγεια. Τον τρίτο χρόνο έγιναν διαδηλώσεις σε όλο τον κόσμο, αλλά εδώ τίποτε. Ήταν ένα μνημειώδες κατόρθωμα της τηλεόρασης και των εφημερίδων μας. Αυτό που επίσης είναι ελάχιστα γνωστό είναι ότι στη Σρεμπρένιτσα κυμάτιζε και η ελληνική σημαία. Στον τόπο αυτό του μαζικού φονικού -τον έλεγαν θύλακα ασφαλείας και φυλασσόταν από μερικές δεκάδες ελαφρά οπλισμένους Ολλανδούς στρατιώτες του ΟΗΕσυνεργάστηκαν και Έλληνες ακροδεξιοί εθελοντές. Διεθνείς οργανισμοί ζήτησαν τη διερεύνηση αυτής της πτυχής του εγκλήματος, αλλά από ελληνικής πλευράς επικρατεί απόλυτη σιωπή. Ξεχάστηκε επίσης πώς περιόδευαν οι διάφοροι Σέρβοι ελληνομαθείς αρχιερείς, δίνοντας κηρύγματα φανατισμού και μίσους (Αμφιλόχιος κ.ά.). Η εξαλλοσύνη, η αποπνικτική ατμόσφαιρα φανατισμού, ο τυφλός εθνικισμός και η αγριότητα εκείνων των ημερών διαγράφτηκαν από τη μνήμη. Τα ξέχασαν αυτά οι πνευματικοί άνθρωποι και οι καλλιτέχνες, οι δημοσιογράφοι και η απερίγραπτη ΕΣΗΕΑ, η οποία επισκεπτόταν το Πάλε. Ξεχάστηκε ότι όσοι τολμούσαν να εκφράσουν διαφορετική γνώμη (Σωμερίτης, Μίχας, Παπανδρόπουλος, Χατζηπροδρομίδης ) γίνονταν δακτυλοδειχτούμενοι. Σε κάποια στιγμή, ο Α. Ανδριανόπουλος είπε ότι τα ελληνικά ΜΜΕ παπαγαλίζουν την προπαγάνδα των Σέρβων και ορισμένοι είχαν το θράσος να του ζητήσουν εξηγήσεις. Αλλά δεν ξεχνάμε όλοι. Την περίοδο εκείνη, όλη -πρακτικά όλη- η ελληνική κοινωνία, δηλαδή τα ΜΜΕ στο σύνολό τους, οι εκπρόσωποι της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος (οι επίσημοι και οι αυτόκλητοι), οι κυβερνήσεις των δύο μεγάλων κομμάτων, και όλα τα κόμματα έφτασαν στον πάτο του ψεύδους και συναγωνίζονταν σε υστερία και φανατισμό. Δεν μπορούμε να μιλάμε για τον Κάρατζιτς έτσι ουδέτερα. Τον Κάρατζιτς και τους Σέρβους αδελφούς μας, τους κολακέψαμε και μας κολάκεψαν, μας είπαν ψέματα και τους είπαμε ψέματα, τους φανατίσαμε και μας φανάτισαν, μας εκμεταλλεύτηκαν και τους εκμεταλλευτήκαμε, τους κάναμε κακό και μας έκαναν κακό. ISSN

2 ÃÉÍÏÌÁÓÔÅ ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÙÑÉÓ ÁÉÄÙ; Ãéíüìáóôå êïéíùíßá ùñßò áéäþ; Επιμέλεια: π. Θεόδωρος Κοντίδης Óôá ìýóá åíçìýñùóçò êáé êõñßùò óôçí ôçëåüñáóç Ý ïõí ìåãüëç åðéôõ ßá ïé åêðïìðýò ðïõ ðáñïõóéüæïõí ðñïóùðéêýò óôéãìýò êáé ðñïóùðéêü âéþìáôá ãíùóôþí Þ Üãíùóôùí áíèñþðùí. Óõ íü ï ôçëåïðôéêüò öáêüò åéó ùñåß óôï óðßôé, óôçí êñåâáôïêüìáñá, óôá óáëüíéá êáé ìåôáäßäåé ôéò ðñïóùðéêýò óõæçôþóåéò ôùí áíèñþðùí. Äéáðéóôþíïõìå ôçí ôüóç ìýóá óôçí êïéíùíßá ïé ðñïóùðéêýò åìðåéñßåò êáé ïé ïéêïãåíåéáêýò õðïèýóåéò íá ðáñïõóéüæïíôáé óôï ðáíåëëþíéï êáé íá ó ïëéüæïíôáé äçìüóéá. Ãéáôß óõìâáßíåé áõôü êáé ôé åðéðôþóåéò Ý åé óôç æùþ ìáò; 4 5

3 ÃÉÍÏÌÁÓÔÅ ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÙÑÉÓ ÁÉÄÙ; ÃÉÍÏÌÁÓÔÅ ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÙÑÉÓ ÁÉÄÙ; ¼ëïé ìáò åßìáóôå ìüñôõñåò ôçò åðéôõ ßáò ðïõ åß áí ôçëåïðôéêü ðñïãñüììáôá, üðùò Big Brother, Survivor êáé Üëëåò ðáñüìïéåò. Ï ôçëåïðôéêüò öáêüò ðáñáêïëïõèïýóå êáé ìåôýäéäå êüèå óôéãìþ áðü ôç æùþ ìéáò ïìüäáò áíèñþðùí. Ïé ôóáêùìïß, ïé Ý èñåò, ïé Ýñùôåò, ïé æþëéåò, ôá êïõôóïìðïëéü êáé ïé êáêßåò ãßíïíôáí èýìá ó ïëßùí êáé óõæçôþóåùí. Ïé ôçëåïðôéêïß óôáèìïß åðéäéþêïõí íá ðñïâüëëïõí æùíôáíýò êáé ðñïóùðéêýò óôéãìýò, ç ðñáãìáôéêüôçôá ãßíåôáé Ýíá èýáìá. ïõìå ðëýïí ôá reality show. Áêüìç êáé ç ðïëéôéêþ æùþ ðáñïõóéüæåôáé óõ íü ìå áõôüí ôïí ôñüðï. Äåí åßíáé ëßãá ôá ôçëåïðôéêü ðñïãñüììáôá, åðßóçò, ðïõ ðáñïõóéüæïõí êáé ó ïëéüæïõí ïéêïãåíåéáêýò êáôáóôüóåéò êáé âéþìáôá êáé, öõóéêü, üóï ðéï ôñáãéêü åßíáé ôá ðñüãìáôá, ôüóï êáëýôåñá ãéá ôçí ôçëåèýáóç. Áðü ôçí Üëëç ìåñéü, õðüñ åé óå üëïõò ìáò ìéá áßóèçóç áîéïðñýðåéáò êáé áéäïýò, ðïõ ìáò êüíåé íá ìçí åêèýôïõìå ôç æùþ ìáò êáé ôéò ðñïóùðéêýò ìáò õðïèýóåéò óå êïéíþ èýá. ËÝìå "ôá åí ïßêù ìç åí äþìù". ÁëëÜ ôþñá ç ôüóç åßíáé ôá åí ïßêù íá ôá êüíïõìå èýáìá ðáíåëëçíßùò. Éäéáßôåñá ôï èýìá ôçò áéäïýò ôßèåôáé ãéá ôéò äéáöçìßóåéò. Ç äéáöþìéóç èýëåé íá åíôõðùóéüóåé, íá óïêüñåé. Ï ðéï åýêïëïò ôñüðïò åßíáé íá èßîåé ôçí áéäþ. Ìéá åôáéñåßá, üðùò ð.. ç ÌðÝíåôïí, óå äéáöçìßóåéò ôçò Ýäåé íå åéêüíåò âßáò, ðüíïõ, èáíüôïõ, åéêüíåò áíèñþðùí óå Ýó áôç Ýíäåéá Þ áðåëðéóßá, ðïõ äåí åß áí óõíüöåéá Þ ó Ýóç ìå ôï ðñïúüí. ÕðÞñ å áðëþò ç åéêüíá êáé ôï ëïãüôõðï ôçò åôáéñåßáò. Ôé óçìáßíåé áõôü ãéá ôïí êáèýíá ìáò êáé ãéá ôçí êïéíùíßá; Åßíáé ìéá êáëþ åîýëéîç; Åßíáé ùñßò óçìáóßá; Είτε συνειδητά είτε όχι, κάθε άνθρωπος διαβαθμίζει τις σχέσεις του και την επικοινωνία του με τους άλλους. Με ένα ευρύ κύκλο ανθρώπων έχουμε μια κοινωνική επικοινωνία. Με ένα πιο στενό κύκλο έχουμε μια πιο έντονη και πιο συχνή επικοινωνία. Με ένα ακόμη πιο στενό και προνομιακό κύκλο έχουμε μια ιδιαίτερη επικοινωνία και μοιραζόμαστε τα βασικά, τα προσωπικά και ουσιαστικά γεγονότα της ζωής μας. Είναι επίσης αλήθεια ότι ποτέ δεν καταφέρνουμε να καταλάβουμε τον άλλο και τον εαυτό μας πλήρως, δεν μπορούμε να τα δούμε όλα, να τα εξηγήσουμε όλα. Ο άνθρωπος έχει ένα βάθος που τον κάνει να διαφέρει από ένα ζώο ή ένα αντικείμενο. Είναι ένα υποκείμενο που μιλά και επιθυμεί. Έχω αληθινή σχέση με τον άλλον όταν και εγώ είμαι υποκείμενο που μιλά και επιθυμεί και αναγνωρίζω τον άλλον ως υποκείμενο και ο άλλος με αναγνωρίζει με τον ίδιο τρόπο. Υπάρχει λοιπόν διαφορετική ποιότητα και διαβάθμιση στην παρουσία, την επιθυμία και την επικοινωνία που ο καθένας μας έ- χει στις σχέσεις του με τους άλλους. Η αιδώς είναι ο φύλακας αυτού του εσωτερικού βάθους του ανθρώπου. Όταν ένας άνθρωπος κρύβει ένα μέρος του σώματός του που αποκαλύφτηκε χωρίς να το θέλει, όταν κοκκινίζει, γιατί κάτι θίγει τον εσωτερικό του κόσμο, όταν νιώθει αμηχανία για μια λέξη, για μια φράση που αποκαλύπτει κάτι α- πό τη ζωή του, τότε εκφράζει αυτό που λέμε αιδώ. Όταν εκφράζει κάποια πράγματα μόνο σε πολύ κοντινούς ανθρώπους ή δεν τα εκφράζει καθόλου, αυτό είναι αιδώς. Η αιδώς δείχνει και υπενθυμίζει ότι ο άνθρωπος έχει πάντα κάτι επιπλέον που δεν μπορεί να εκφράσει, κάτι που είναι καλυμμένο και πέρα από ό,τι φαίνεται, ότι δεν μπορεί να τα δείξει όλα, δεν μπορεί να τα πει όλα, δεν μπορεί να τα εκφράσει όλα. Αν παραβιάσει αυτόν τον κανόνα και θελήσει να τα δείξει και να τα πει όλα, τότε ο άνθρωπος υποβιβάζεται, γίνεται αντικείμενο, η επιθυμία γίνεται ζωική ορμή, ο λόγος δεν είναι φορέας αλήθειας, φθείρεται και γίνεται μέσον βίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η σχέση με τον άλλον διαστρεβλώνεται. Γνωρίζουμε τότε κάτι από τη ζωή του άλλου, από το παρελθόν του, από την ψυχική διάθεσή του ή από το σώμα του, αλλά δεν αναγνωρίζουμε την παρουσία του. Η αιδώς είναι φύλακας της ε- σωτερικότητας του ανθρώπου, φύλακας του βάθους και της ομορφιάς του. Η αιδώς είναι βαθειά ανθρώπινη στάση, όπως ο λόγος και η επιθυμία. Δεν μπορεί να λείψει χωρίς να στρεβλώσουμε τον εαυτό μας και τις σχέσεις μας. Ένα αυτιστικό άτομο, για παράδειγμα, που δεν επικοινωνεί, έχει σοβαρή διαταραχή του λόγου και της αιδούς. Η ηδονή της κατανάλωσης, η κατοχή των πραγμάτων ή των εικόνων ή των λόγων ε- μποδίζουν την επικοινωνία, τη διακριτικότητα και τη χαρά της μοιρασιάς μεταξύ ανθρώπων. Αυτή η κατάσταση είναι πορνογραφική, γιατί ο άλλος απογυμνώνεται από την παρουσία του, την επιθυμία του, το λόγο του. Γίνεται αντικείμενο ηδονής και κατανάλωσης. Όταν λείπει η αιδώς, τότε το χρήμα, το σεξ, τα αισθήματα, το σώμα παρουσιάζονται σαν επί μέρους αντικείμενα προς τέρψη και κατανάλωση εικόνων. Δεν εντάσσονται μέσα σε αληθινές ανθρώπινες σχέσεις, δεν είναι τα ενδιάμεσα ανάμεσα στον άνθρωπο και τη ζωή, γιατί ο άλλος δεν αναγνωρίζεται ως προσωπικότητα, η παρουσία του δεν αντιμετωπίζεται με σεβασμό και δεν περιβάλλεται με εκτίμηση. Ο σεβασμός είναι μια άλλη όψη της αιδούς. Σεβασμός σημαίνει όρια. Όταν σέβομαι, βάζω όρια και λέω: αυτό δεν έ- χω δικαίωμα να το ζητήσω από τον άλλον. Πέρα από αυτό το όριο αρχίζει η εκμετάλλευση. Με τον ίδιο τρόπο λέω 6 7

4 ÃÉÍÏÌÁÓÔÅ ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÙÑÉÓ ÁÉÄÙ; ÃÉÍÏÌÁÓÔÅ ÊÏÉÍÙÍÉÁ ÙÑÉÓ ÁÉÄÙ; στον άλλον: αυτό δεν έχεις δικαίωμα να το ζητάς από μένα. Πέρα από ένα σημείο, το αίτημα γίνεται εκμετάλλευση και καταπίεση. Σεβασμός υπάρχει σε κάθε αληθινή σχέση, ακόμη και την πιο στενή. Σεβασμός μεταξύ συζύγων, σεβασμός από γονείς προς τα παιδιά και από τα παιδιά προς τους γονείς. Πολύ συχνά, πράγματι, ξεπερνάμε τα όρια που θέτει ο σεβασμός και ζητάμε από τους άλλους πράγματα που δεν έχουμε δικαίωμα, άλλοτε εκμεταλλευόμενοι τη ισχυρότερη θέση μας, άλλοτε ασκώντας γοητεία, άλλοτε ενοχοποιώντας τον άλλον αν τείνει να αρνηθεί. Να λοιπόν που η υποχώρηση της αιδούς είναι υποχώρηση του σεβασμού. Τότε νομίζω ότι έχω δικαίωμα σε όλα. Θέλω να τα ξέρω όλα, να τα πω όλα, να τα δω όλα, έχω δικαίωμα να μπω σε κάθε χώρο. Τότε νομίζω ότι είμαι παντοδύναμος, ότι δεν υ- πάρχουν όρια για μένα. Αυτή η συμπεριφορά παρουσιάζεται από ορισμένους και ως ελευθερία. Είναι όμως μια ψεύτικη ελευθερία, γιατί έτσι υποβαθμίζεται και φθείρεται η σχέση με τον άλλον άνθρωπο. Εκμεταλλεύομαι τη ζωή του άλλου, για να ικανοποιήσω τη δική μου κατακτητικότητα. Εφόσον δεν αναγνωρίζω τον άλλον ως υποκείμενο που επιθυμεί, υπάρχει εκμετάλλευση και ψέμα. Σε αυτήν την περίπτωση, δεν υπάρχει διαφορά και δωρεά στη σχέση. Δεν υπάρχει διαφορά, γιατί δε βάζω όρια σε αυτό που διεκδικώ. Δεν ορίζω ότι πέρα από αυτή τη γραμμή είναι άλλος χώρος, που δεν είναι δικός μου. Δεν υπάρχει δωρεά, εφόσον διεκδικώ τα πάντα και έχω δικαίωμα σε όλα. Δεν αφήνω δυνατότητα στον άλλον να μου χαρίσει τίποτε. Ïé äéáöçìßóåéò ôçò åôáéñåßáò ÌðÝíåôïí áðü ôï ãñáöåßï ôïõ ÏëéâéÝñï ÔïóêÜíé åßíáé Ýíá áêñáßï ðáñüäåéãìá áíáßäåéáò êáé êõíéóìïý. Ïé äéáöçìßóåéò áõôýò Ýêáíáí ðëïýóéá ôçí ÌðÝíåôïí êáé ôïí ßäéï äéüóçìï. Óôéò äéáöçìßóåéò áõôýò âëýðáìå ìéá åéêüíá áêñáßùí áíèñþðéíùí êáôáóôüóåùí êáé áðü êüôù ôçí åðéãñáöþ United colors of Beneton. Áêñáßåò áíèñþðéíåò êáôáóôüóåéò Þôáí, ð.., Ýíá ðëïßï áóöõêôéêü ãåìüôï ìå ìåôáíüóôåò óå Ýó áôç åîáèëßùóç, ðïõ æçôïýóáí Üóõëï óå Ýíáí ôüðï. ¹ôáí Ýíá áíèñþðéíï ïóôü, ôï ïðïßï êñáôïýóå êüðïéïò äåóìïöýëáêáò óáí óêþðôñï, Þôáí ç ãýííá åíüò ðáéäéïý, áêüìç ìå ôá áßìáôá êáé ìå ïìöüëéï ëþñï. Åéêüíåò êáé áíèñþðéíåò êáôáóôüóåéò Þ ôñáãéêü âéþìáôá, ôá ïðïßá ðáñïõóéüæïíôáí ìüíï ðñïò åíôõðùóéáóìü óå óõíäõáóìü ìå Ýíá ðñïúüí, ùñßò óõíáßóèçóç ôùí ðñïóþðùí, ôùí åìðåéñéþí êáé ôùí áíèñùðßíùí ðñïâëçìüôùí ðïõ åêåß åéêïíßæïíôáí. Ìüíï ç áéäþò èá ìðïñïýóå íá ìáò êüíåé íá äïýìå áõôýò ôéò áíèñþðéíåò êáôáóôüóåéò ìå óåâáóìü êáé óõíáßóèçóç. ÅðéêïéíùíéáêÜ ìçíýìáôá üðùò áõôü ôçò ÌðÝíåôïí ìáò êüíïõí üëïõò ðéï êõíéêïýò êáé ðéï Üãñéïõò. Η αιδώς διακρίνεται από τη σεμνοτυφία και την επίδειξη. Η σεμνοτυφία είναι αδυναμία επικοινωνίας. Ακόμη και όταν πρέπει και ό- ταν επιθυμεί να επικοινωνήσει, ο σεμνότυφος δεν μπορεί να χτίσει μια σχέση ελεύθερη, μια σχέση εμπιστοσύνης. Αιδώς είναι ο σεβασμός στην αλήθεια που δεν μπορεί να ειπωθεί. Σεμνοτυφία είναι το ψέμα που δε θέλει να φανερωθεί. Η επίδειξη ευτελίζει καθετί, κάνοντάς το θέαμα για τον κάθε τυχαίο, χωρίς να εξετάζει κίνητρα και προθέσεις. Γινόμαστε λοιπόν σταδιακά μια κοινωνία χωρίς αιδώ; Δηλαδή, μια κοινωνία χωρίς σεβασμό; Πρέπει σίγουρα να είμαστε επιφυλακτικοί και κριτικοί απέναντι σε αυτή τη συνήθεια να εκτίθενται πλέον στην τηλεόραση οι προσωπικές υποθέσεις και να γίνονται θέαμα σε όλους οι προσωπικές στιγμές. Η άγρια καταναλωτική μανία των πραγμάτων γίνεται και άγρια καταναλωτική μανία των εικόνων και της προσωπικής ζωής των ανθρώπων. Χωρίς αιδώ, δεν υπάρχει πίστη στον άλλο άνθρωπο, γιατί τότε δεν αναγνωρίζω κάτι περισσότερο από αυτό που βλέπω, από αυτό που διαπιστώνω. Συνεπώς, δεν υπάρχει και πίστη στο Θεό, γιατί πώς θα αναγνωρίσω το Θεό αν δεν αναγνωρίσω τον άνθρωπο; Χωρίς αιδώ, δεν υπάρχουν όρια στη σχέση με τον άλλον, συνεπώς δεν υπάρχει νόμος, δεν υπάρχει οργάνωση και διαχείριση σχέσεων, δεν υπάρχει ελευθερία. Χωρίς αιδώ, δεν υπάρχει επιθυμία και λόγος, Αυτά ξεπέφτουν σε ορμή και παραλήρημα. Χωρίς αιδώ, δεν υπάρχει αναγνώριση του άλλου ως υποκειμένου με λόγο, επιθυμίες, δικαιώματα, οπότε δεν μπορώ να αναπτύξω πραγματική σχέση μαζί του. Χωρίς αιδώ, η κοινωνική ζωή υποβαθμίζεται πέφτει στη βαρβαρότητα και στη βία. 8 9

5 ÄÉÁËÏÃÏÓ ÌÅ ÔÏÍ ÈÁÍÏ ËÉÐÏÂÁÔÓ Ειρήνη Κουτελάκη ÄéÜëïãïò ìå ôïí ÈÜíï Ëßðïâáôò Ï ÈÜíïò Ëßðïâáôò åßíáé êáèçãçôþò ðïëéôéêþò øõ ïëïãßáò óôï ÐÜíôåéï ÐáíåðéóôÞìéï. Ãιατί έχουμε την τάση να εκθέτουμε στην τηλεόραση προσωπικές στιγμές και τι σημαίνει αυτό για τα άτομα και την κοινωνία; Από ψυχαναλυτικής πλευράς, στον άνθρωπο υπάρχει και το αίσθημα της αιδούς, αλλά και το αντίθετο, δηλαδή το αίσθημα του να θέλει να επιδεικνύεται. Αυτό ισχύει για ό- λους μας και εξάλλου, αν κρυβόμαστε τελείως, θα είμαστε σαν τις γυναίκες στον ισλαμικό χώρο. Σε όλους τους λαούς υπάρχει αιδώς, αλλά με διαφορετικό κώδικα. Δηλαδή, σε λαούς που γυρίζουν γυμνοί, η αιδώς έ- γκειται στο γεγονός ότι ορισμένα πράγματα που κάνουν δεν τα δείχνουν. Επομένως, έ- χουμε τον κώδικα, που ψυχαναλυτικά σχετίζεται με το γεγονός ότι ο άνθρωπος, από την παιδική ηλικία του, πολύ συνοπτικά, αισθάνεται ντροπή, αρχικά απέναντι στο μεγάλο Άλλο, δηλαδή τον ενήλικα, όχι όμως προς το γονέα. Από την εφηβεία και μετά αρχίζει να αισθάνεται ντροπή και απέναντι στο γονέα. Μ' αυτή την έννοια, τα ΜΜΕ δεν πρωτοτυπούν, γιατί απλώς εκμεταλλεύονται τις τάσεις που υπάρχουν στον άνθρωπο, κυρίως τις κακές. Στην ψυχανάλυση μιλάμε για τη σεξουαλικότητα, για ορισμένες φαντασιώσεις του ανθρώπου, όπως για την ηδονοβλεψία. Αυτή δε θεωρείται κάτι φυσιολογικό, βιάζει, δηλαδή, την ιδιωτική ζωή του άλλου, αλλά, από την άλλη πλευρά, όταν έ- χουμε με έναν άνθρωπο μια σχέση πιο ιδιωτική, τότε αυτό το σημείο της αιδούς εκπίπτει κατά κάποιο τρόπο. Αλλά αυτό είναι προνόμιο του άλλου, στον οποίο δειχνόμαστε και ο οποίος μας δείχνεται. Αν αυτό το κάνουμε χωρίς ο άλλος να το καταλάβει ή χωρίς να το θέλει, τότε τον βιάζουμε. Κατά κάποιο τρόπο, η τηλεόραση βιάζει αυτό το συναίσθημα, αλλά όλοι μας γνωρίζουμε ότι ο άνθρωπος έχει τη ροπή να παραβεί τον ηθικό νόμο και τον ευχαριστεί να κάνει κάτι που παραβαίνει τον ηθικό νόμο. Επομένως τα ΜΜΕ εκμεταλλεύονται ακριβώς αυτό το γεγονός- το να υπερβαίνουμε κάποιους νόμους- γιατί αυτό ακριβώς ζητούν οι άνθρωποι, ασυνείδητα ή και συνειδητά. Åπομένως αυτή η τάση να παραβαίνει ο άνθρωπος τους ηθικούς κανόνες σημαίνει έλλειψη αιδούς και τάση παντοδυναμίας; Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Η βεβήλωση είναι μια έννοια που προκύπτει από τη θρησκεία, αλλά έχει να κάνει και με τον ηθικό νόμο. Από την πλευρά της ψυχανάλυσης αυτό εξηγείται από το ότι λέμε ότι πρέπει να σεβόμαστε το νόμο ή την α- ξιοπρέπεια του άλλου. Άρα, ναι, μπορούμε να πούμε ότι, όταν ο άνθρωπος βεβηλώνει κάτι, εκείνη τη στιγμή έχει και μια αίσθηση παντοδυναμίας κατά κάποιον τρόπο. Για παράδειγμα, λέμε ότι ο Θεός τα βλέπει όλα, έχει το προνόμιο να μην μπορούμε να του κρύψουμε τίποτα. Επομένως, μπαίνουμε στη θέση του Θεού, αυτό συμβαίνει. Θέλουμε δηλαδή να δούμε τα πράγματα όπως τα έφτιαξε και όπως τα βλέπει ο ίδιος. Επομένως, εδώ υπάρχει το στοιχείο της βεβήλωσης. Προσωπικά, σε άρθρα μου και κείμενα καταγγέλλω αυτό που συμβαίνει σήμερα, δηλαδή την έλλειψη της αίσθησης της αιδούς, που πηγαίνει χέρι-χέρι με τη διαχείριση του σώματος μέσω της εικόνας. Αυτό ό- μως συμβαίνει, γιατί γίνεται εμπόρευμα. Εδώ λοιπόν θα πρέπει να παραπέμψω σε ό- λη τη θεωρία του φετιχισμού του εμπορεύματος, για την οποία μιλάει ο Μαρξ και η ο- ποία σ' αυτό το σημείο συμπίπτει πλήρως με την κριτική που γίνεται από φιλοσοφικής και θρησκευτικής πλευράς. Υπάρχουν πολλά στοιχεία κατά τη σκηνοθέτηση του ξεγυμνώματος. Κατ αρχήν ο άνθρωπος- κι αυτό υπάρχει μέσα στο ερωτικό παιχνίδι- δεν είναι ότι ελκύεται τόσο από το ίδιο το γυμνό όσο από την πράξη του ξεγυμνώματος. Για παράδειγμα το στριπτίζ κατά τη δεκαετία του 50 υπήρξε ανακάλυψη. Οι άνθρωποι πάντοτε ήξεραν να το κάνουν σε διάφορες περιπτώσεις, αλλά τώρα έγινε συγκεκριμένο νούμερο και με κάποια καλλιτεχνική διάθεση της σκηνοθεσίας και το στοιχείο του χώρου. Μ' αυτή την έννοια τα ΜΜΕ το χειρίζονται αριστοτεχνικά, γιατί εκμεταλλεύονται όλες τις δυνατότητές του, για να τραβήξουν το κοινό. Και από την άλλη πλευρά, δεν είναι μόνο τα ΜΜΕ, αλλά κι ολόκληρος ο χώρος της διαφήμισης. Όλες οι διαφημίσεις, τα σποτς και τα τρέιλερς που γυρίζονται σήμερα πάντα περιλαμβάνουν το σεξουαλικό στοιχείο. Ïταν εκτίθενται προσωπικές στιγμές λέμε ότι είμαστε ειλικρινείς, αλλά γινόμαστε και θέαμα για τους άλλους. Αυτό βελτιώνει τις ανθρώπινες σχέσεις ή τις χειροτερεύει; Σίγουρα τις χειροτερεύει. Απλώς εκεί πρέπει να προσέξουμε ότι στην κριτική που κάνουμε και σε όλα όσα λέμε υπάρχει ένα λάθος, στο οποίο μπορεί εύκολα να υποπέσουμε: να γίνουμε πουριτανοί και ηθικολόγοι. Κατά τον εικοστό αιώνα, είχαμε μια ο- λόκληρη διαδικασία εξέλιξης, όπου και οι άνθρωποι άρχισαν να δείχνουν πιο πολύ το σώμα τους και στο δεύτερο μισό, ακόμα περισσότερο. Αυτό θεωρήθηκε ως μια απελευθέρωση, που βέβαια ξεκίνησε και με το φοιτητικό κίνημα. Επειδή λοιπόν ήταν πολύ 10 11

6 ÄÉÁËÏÃÏÓ ÌÅ ÔÏÍ ÈÁÍÏ ËÉÐÏÂÁÔÓ ÄÉÁËÏÃÏÓ ÌÅ ÔÏÍ ÈÁÍÏ ËÉÐÏÂÁÔÓ πουριτανικό, βασισμένο στην πουριτανική ηθική που επικρατούσε το 19ο αιώνα, τη βικτωριανή ηθική, όπως λέμε, την οποία είχαν υιοθετήσει και η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία, και αυτό ήταν κάτι το υπερβολικό. Σήμερα, όταν οι άνθρωποι στην παραλία κυκλοφορούν ημίγυμνοι ή και γυμνοί, κανείς δε σοκάρεται. Έτσι λοιπόν, από το ένα άκρο έχουμε το φετιχισμό της εικόνας και από το άλλο, την κακώς εννοούμενη χειραφέτηση, τη λεγόμενη σεξουαλική απελευθέρωση. Γινόταν ήδη από τότε συζήτηση για το θέμα αυτό και πολύς κόσμος διαφωνούσε με την ιδέα ότι συζητάμε για πλήρη ασυδοσία χωρίς κανέναν περιορισμό, πράγμα που δεν είναι η λύση. Όσοι τότε είχαμε διαβάσει λίγα πράγματα για την ψυχανάλυση, ξέραμε ότι ο Φρόιντ ποτέ δε χρησιμοποίησε την έννοια σεξουαλική απελευθέρωση και υπάρχει τεράστια παρεξήγηση στο σημείο αυτό. Υπάρχει βεβαίως το παιχνίδι του ερωτισμού, που είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι στην ερωτική ζωή του ανθρώπου και ύ- στερα και στην τέχνη. Αλλά όλα τα έργα ποιότητας και η μεγάλη τέχνη ήξεραν να ενσωματώνουν το στοιχείο του ερωτισμού, χωρίς αυτό να εκπίπτει. Από τη στιγμή ό- μως που κάποιοι αντιτάχθηκαν και πέραν του ερωτισμού επέβαλαν και την πορνογραφία και το σαδισμό, αυτό ξεπέρασε ένα ό- ριο. Το χειρότερο ήταν ότι το όριο αυτό έγινε αφορμή για εμπορευματοποίηση. Μ αυτό θέλω να δείξω ότι υπάρχουν δύο τάσεις: η μία προέρχεται από τον καπιταλισμό, να πουλάει τα πάντα δηλαδή, η άλλη ό- μως ξεκίνησε αρχικά από αγαθές προθέσεις, δηλαδή από το να ξεπεράσουμε τον πουριτανισμό του 19ου αιώνα, να είμαστε πιο ε- λεύθεροι, να έχουμε καλύτερη σχέση με το σώμα μας. Κι αυτό ήταν καλό. Από ένα σημείο κι έπειτα, όμως, εξετράπη και έγινε μια καθαρά συνειδητή πρόκληση κάθε ιερού και όσιου. Μετά, αυτές οι δύο τάσεις συναντήθηκαν και εκεί χειροτέρεψε η κατάσταση. Αυτή είναι μια προσωπική άποψή μου. Å ίναι η αιδώς αναγκαία στάση στην κοινωνική ζωή; Βεβαίως. Μίλησα αρκετά για το σώμα, θα μιλήσω και για άλλα επίπεδα. Η αιδώς είναι απολύτως σημαντικό θέμα και έχει να κάνει με το ξεγύμνωμα απέναντι στον άλλο, με το γεγονός ότι κάναμε κάτι κακό και αυτό δε θέλουμε να μαθευτεί. Ας μην ξεχνάμε ότι στην Παλαιά Διαθήκη, με πολύ ωραίο και ποιητικό τρόπο περιγράφεται πώς κρύφτηκαν ο Αδάμ και η Εύα, όταν παρέβησαν το λόγο του Θεού. Το φύλλο συκής σημαίνει την πρώτη φορά που το παιδάκι ανακαλύπτει ότι έκανε κάτι το κακό και πάει να κρυφτεί. Αυτή είναι η αιδώς και πάντοτε έχει πνευματική διάσταση. Ειδικά δε στην ψυχανάλυση, ο μεγάλος μαθητής του Φρόιντ, ο Λακάν, τονίζει ότι η σεξουαλικότητα στον άνθρωπο έχει τη σφραγίδα του πνεύματος πάντοτε, δεν είναι ποτέ ζωική η σεξουαλικότητα, αλλά έχει το στοιχείο του πνεύματος. Μόνο και μόνο όπως μιλάει ο ένας στον άλλο και φαντάζεται πράγματα, έχει δηλαδή ερωτικές φαντασιώσεις, σκέψεις, μιλάει με τον άλλο όλα αυτά αφήνουν μια ανεξίτηλη σφραγίδα. Δεν είναι καθαρά σωματική λειτουργία και μόνο, ποτέ. Επομένως το πρώτο συναίσθημα ότι ο άνθρωπος, το παιδί ή ο έφηβος, κάνει κάτι κακό, είναι η ντροπή κι αυτό που λέμε ότι φοβάται μην τον α- νακαλύψει ο άλλος. Το δεύτερο συναίσθημα, συνέχεια και πέραν της ντροπής είναι η ενοχή. Και μπορεί το ένα να πάει με το άλλο, αλλά μπορεί, για παράδειγμα, η ενοχή να μην πάρει τα ηνία αλλά η αιδώς. Εκεί λοι- πόν έχουμε ένα μεγάλο θέμα. Αυτό που λέγεται είναι ότι το τελικό στάδιο, όπου πρέπει να καταλήξει ο άνθρωπος όταν μεγαλώσει και σχηματίσει τον ψυχισμό του, είναι στο σχηματισμό η- θικής συνείδησης. Η λέξη- κλειδί είναι η η- θική συνείδηση. Αυτή η τελευταία είναι κάτι πολύ περισσότερο και πέρα από την απλή συνείδηση. Άλλο είναι η γνωσιακή συνείδηση και άλλο η ηθική. Στα γερμανικά υπάρχει ειδική λέξη για την ηθική συνείδηση, που χρησιμοποιεί κι ο Καντ στη φιλοσοφία. Στις υπόλοιπες γλώσσες πρέπει να είμαστε σαφείς και να προσδιορίζουμε για ποια συνείδηση μιλάμε. Ηθική συνείδηση, λοιπόν, σημαίνει ότι κατά κάποιο τρόπο ξέρουμε περίπου τι είναι ο ηθικός νόμος, προσπαθούμε να τον τηρήσουμε κι όταν τον παραβαίνουμε έχουμε συναίσθηση του τι κάνουμε. Βεβαίως, συχνά τον παραβαίνουμε, σε περιπτώσεις που θεωρούμε ότι είναι ελαφρές και τις συγχωρούμε στον εαυτό μας και στους άλλους. Άλλες περιπτώσεις θεωρούμε ότι είναι βαριές και δεν μπορούν να συγχωρηθούν. Από το σημείο αυτό και ύστερα, ο άνθρωπος που είναι νευρωτικός μπορεί να αναπτύξει μια υπερβολικά αυστηρή ηθική συνείδηση και εκεί ακριβώς βρίσκεται όλη η προσφορά της ψυχανάλυσης, που μας έδειξε ότι η πολλή ηθικολογία βλάπτει. Δηλαδή η συνεχής ενασχόληση με την ηθική, με τον εαυτό μας και τους άλλους, με το να είναι τα πάντα ηθικά, αυτό είναι νεύρωση. Και κατά βάθος, λένε ο Φρόιντ και ο Λακάν, ο άνθρωπος εκεί μισεί τον άλλο άνθρωπο 12 13

7 ÄÉÁËÏÃÏÓ ÌÅ ÔÏÍ ÈÁÍÏ ËÉÐÏÂÁÔÓ ÄÉÁËÏÃÏÓ ÌÅ ÔÏÍ ÈÁÍÏ ËÉÐÏÂÁÔÓ και πρώτα απ' όλα μισεί και τον ίδιο τον ε- αυτό του. Γι' αυτό και διαρκώς γυρεύει το κακό, για να μπορέσει να τιμωρήσει μετά. Είναι πολύ σημαντικό να σεβόμαστε το νόμο και το ότι υπάρχουν θεσμοί. Ας έλθουμε στο θέμα του Έλληνα ειδικά, που, αν δεν έ- χει έναν αστυνόμο δίπλα του, είναι έτοιμος να κάνει μια παρανομία. Το πρόβλημα λοιπόν είναι ότι δεν έχει καταφέρει να ενσωματώσει τον ηθικό νόμο, να μην κάνει δηλαδή παρανομία όχι επειδή παραμονεύει ένας α- στυνόμος, αλλά επειδή έχει ηθική συνείδηση. Κι εκεί λέμε ότι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί και οι λαοί είναι διαφορετικοί. Στη Βόρεια Ευρώπη, εκεί όπου έχει μεγάλη επίδραση ο προτεσταντισμός- γιατί ο προτεσταντισμός έδωσε μεγάλη σημασία στην ηθική συνείδηση- το αποτέλεσμα ήταν υ- περβολικό. Η Καθολική Εκκλησία, τουλάχιστο στη Νότια Ευρώπη δεν έδωσε τόσο βάρος, στις βόρειες χώρες όμως έδωσε και εκείνη μεγάλο βάρος, γιατί είχε ανταγωνισμό. Αυτό είναι καλό, ότι οι άνθρωποι είναι πιο ευσυνείδητοι στις βόρειες χώρες. Στις μεσογειακές χώρες, οι άνθρωποι λίγο ως πολύ έχουν εξωτερική σχέση με το νόμο, όπως το παιδάκι. Äηλαδή αιδώς και ηθική σχετίζονται; Το στοιχείο της αιδούς είναι συστατικό στοιχείο της ηθικής του πολίτη. Όταν λέμε ότι ο άλλος είναι ένοχος, εννοούμε από την πλευρά του ποινικού δικαίου. Υπάρχει όμως ένα επίπεδο μετά από αυτό, που δεν ποινικοποιείται, αλλά είσαι ένοχος επειδή καταπάτησες κάποιους άγραφους νόμους, δηλαδή τους νόμους της ευγένειας, της λεπτότητας, της ηθικής συμπεριφοράς όλα αυτά είναι της τάξεως της αιδούς. Βεβαίως, κάποιος μπορεί να έχει και ενοχές όταν τα καταπατήσει αυτά, αλλά συνήθως είναι της τάξεως της αιδούς, όταν για παράδειγμα, έ- νας πολιτικός λέμε ότι δεν ντρέπεται που κάνει αυτά που κάνει. Αν όμως ήταν ηθικός, θα έπρεπε όχι μόνο να ντρέπεται, αλλά να έ- χει και ενοχές. Υπάρχει μια διαστρωμάτωση από την αιδώ μέχρι την ενοχή. Η τελευταία είναι πιο εσωτερικευμένη και σε τελική ανά- Βεβαίως, και ο Λακάν το είχε διατυπώσει με πολύ ωραίο τρόπο. Ο νευρωτικός αισθάνεται ότι τον παρακολουθεί διαρκώς κάποιος αστυνόμος και ότι είναι μονίμως ένοχος για κάτι, τιμωρώντας τον εαυτό του και τους άλλους. Εκεί ο νόμος του απαγορεύει να απολαύσει. Αν τύχει να απολαύσει κάτι λίγο παραπάνω, αισθάνεται ένοχος και θέλει να τιμωρηθεί μετά. Ο Λακάν λέει ότι η διαλυση είμαστε ένοχοι απέναντι στο Θεό και απέναντι στον εαυτό μας. Το θέμα είναι τουλάχιστον να φοβούμαστε τον άλλο άνθρωπο. Συγχρόνως όμως, όταν εμφανιστεί μπροστά μας ο άλλος άνθρωπος, μπορούμε και να τον ντραπούμε. Το επόμενο βήμα είναι η σεξουαλικότητα: πού τελειώνει η τέχνη και πού αρχίζει η πορνογραφία. Βεβαίως και δέχομαι περιπτώσεις που είναι οριακές και που άλλοι τις θεωρούν μεγάλη πρόοδο. Προσωπικά όμως τις θεωρώ παρακμή. Ηδονοβλεπτικό όμως είναι και το να παρακολουθούμε τους ανθρώπους στις ιδιωτικές στιγμές τους, ακόμα κι αν δεν υπάρχει το σεξουαλικό στοιχείο. Αυτό είναι σαφές. Και πολύ συχνά ταινίες που προβάλλουν προσωπικές στιγμές, με α- φήνουν με μια συναίσθηση ηδονοβλεψία. Θα μπορούσαν δηλαδή όλα αυτά να αποδοθούν με πολύ πιο υπαινικτικό τρόπο. Έχουν γίνει όμως κοινός τόπος. Και δεν το λέω αυτό λόγω σεμνοτυφίας, κάθε άλλο μάλιστα. Σ' ένα reality show, που είναι η πιο οριακή περίπτωση, θα έλεγα, συμβαίνει κάτι πολύ χειρότερο: εκείνοι που λαμβάνουν μέρος δεν είναι ηθοποιοί και δεν υποκρίνονται, αλλά ξέρουν ότι παράλληλα παίζουν κι ένα παιχνίδι, όπου η κατάστασή τους είναι τεχνητή. Από την άλλη πλευρά όμως, δεν είναι και τελείως τεχνητή, γιατί περιλαμβάνει κι ένα κομμάτι της πραγματικότητας, είναι ο- ριακή δηλαδή. Και ακριβώς αυτό τους ξεγυμνώνει πολύ φθηνά, θίγει την ουσία της α- ξιοπρέπειας του ανθρώπου, και κυρίως αυτά που λένε και κάνουν είναι τρομερά κοινότυπα. Κι ενώ όλοι μας κάνουμε κοινότυπα πράγματα στην καθημερινότητά μας, έχουμε την αίσθηση ότι μπορούμε να κάνουμε και κάτι παραπάνω. Η παρακολούθηση αυτής της κοινοτυπίας είναι που υποβιβάζει τον άνθρωπο, γιατί σ αυτά τα reality shows μιλάνε μονίμως για δευτερεύοντα και επουσιώδη πράγματα, που δε δείχνουν τον πραγματικό εαυτό τους, δείχνουν τον πλέον ευτελή εαυτό τους. Θα μπορούσαν να κάνουν μια σοβαρή συζήτηση όπου να αναδειχθεί η προσωπικότητά τους. Γιατί σ' αυτές τις εκπομπές η προσωπικότητά τους εκμηδενίζεται. Αυτό κάνει και το reality show. Είναι ίσως η χειρότερη κριτική που μπορεί να γίνει σε τέτοιες εκπομπές, αλλά κάνει τους ανθρώπους σκουπίδια. ρα παύει να υπάρχει η ελεύθερη σχέση μεταξύ των ανθρώπων; Και η ασυδοσία και η ηθικολογία καταλήγουν εκεί; 14 15

8 ÄÉÁËÏÃÏÓ ÌÅ ÔÏÍ ÈÁÍÏ ËÉÐÏÂÁÔÓ ÓÕÃ ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ στροφή είναι το ακριβώς αντίθετο. Εκεί, ο νόμος μετατρέπεται και υπαγορεύει στον άλλο να απολαμβάνει με κάθε τρόπο και ά- νευ ορίων. Το τελευταίο έχει μεγάλη σημασία. Και οι δύο τύποι έχουν ξεφύγει εκτός ορίων. Όποιος καταλάβει ότι ο νόμος στη διαστροφή διατάσσει απόλαυση, ενώ στο νευρωτισμό διατάσσει απαγόρευση και τιμωρία, καταλαβαίνει πολλά. Αλλά πολλοί έφηβοι, νέοι ή καλλιτέχνες -παρόλο που είναι και γνώρισμα της νεανικής ηλικίας- πρέπει να περάσουν από αυτούς τους πειρασμούς. Δηλαδή, κάποιοι από αυτούς είναι φοβισμένοι στη ζωή τους και θα γίνουν νευρωτικοί (αυτοί που προσέχουν διαρκώς μην τους συμβεί τίποτα, ασφαλίζονται από ό- λους τους κινδύνους, θέλουν να είναι σίγουροι κλπ) και χάνουν κάτι από τη ζωή. Οι άλλοι όμως θεωρούν ότι η ζωή είναι τόπος ασυδοσίας. Η σωστή λύση φυσικά δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ο άνθρωπος, δηλαδή, πρέπει να κρατάει κάποια όρια. Αλλά τα όρια αυτά δεν πρέπει ούτε να τα μεταφέρει όπου θέλει όποτε θέλει, ούτε όμως και να τον πνίγουν. Εκεί μέσα πρέπει να υπάρ- χει ένα στοιχείο ελευθερίας, με το οποίο να μπορεί να ζήσει. Κάποιοι μπορούν να δουν και μέχρι πού μπορούν να φτάσουν τα όριά τους. Κάποιοι είμαστε πιο ελεύθεροι από άλλους, κάποιοι φοβούμαστε ορισμένα πράγματα, που οι άλλοι δεν τα φοβούνται, αλλά δε σημαίνει ότι κάτι τέτοιο είναι κακό. Γενικά, όποιος φοβάται τη ζωή είναι πιο κουμπωμένος και θεωρεί ότι ο άλλος έχει καλύτερη σχέση με τη ζωή. Αλλά το να φοβάται κανείς τη ζωή σημαίνει κι ότι τη μισεί. Ο φόβος μήπως του φέρει αποτυχία, αρνητικά αποτελέσματα Το διακύβευμα είναι ότι όσοι μπορεί να θεωρούνται αδιάντροποι στη ζωή τους, θεωρούν ότι τάχα αυτή είναι η λύση του προβλήματος, ότι θα έχουν κάτι παραπάνω στη ζωή τους, ουσιαστικά όμως δεν κερδίζουν τίποτα, γίνονται απλώς αναλώσιμοι. Και βεβαίως επιφανειακά έχουν κάποιες απολαύσεις, αλλά αυτές τις απολαύσεις που κάποιος άλλος έχει ανακαλύψει άλλο τρόπο να τις βρίσκει, δεν τον ικανοποιούν. Ικανοποιούν μόνο ανθρώπους και νέους, οι οποίοι μένουν ανικανοποίητοι από διάφορα πράγματα και γι αυτό φαντάζονται ότι οι άλλοι ζουν καλύτερα. Σύγχρονα Βήματα στην πίστη και τον πολιτισμό Η εξουσία του δασκάλου Μια εξουσία που συμβάλλει στην ανάπτυξη Ç ðáñïõóßá ôïõ êáèçãçôþ, üôáí áõôüò åßíáé ðñáãìáôéêü êáé Ýíôïíá ðáñþí ìýóá óôçí ôüîç, ãßíåôáé áìýóùò áíôéëçðôþ áðü ôïõò ìáèçôýò ôïõ 1. Ïé ìáèçôýò ôçí áíôéëáìâüíïíôáé êáé ôçí áéóèüíïíôáé áðü ôï ðñþôï ëåðôü ôïõ ìáèþìáôïò. Ãéá üëïõò åìüò ôïõò åêðáéäåõôéêïýò áõôü åßíáé êïéíþ äéáðßóôùóç. Ï êáèçãçôþò ìðáßíåé óôçí áßèïõóá, åßíáé ðáñþí êáé áõôü öáßíåôáé áðü ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï âëýðåé êáé áéñåôü ôïõò ìáèçôýò ôïõ, êáèþò êáé áðü ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èá êáèþóåé óôçí Ýäñá. Äåí ðýöôåé óå óýã õóç áðü öüâï áðýíáíôé óôéò áíôéäñüóåéò ôùí ìáèçôþí ôïõ, äåí êëåßíåôáé óôïí åáõôü ôïõ. ¼ é. Íéþèåé üôé âñßóêåôáé óôï óôïé åßï ôïõ áðü ôçí ðñþôç öüóç ôïõ Ýñãïõ ôïõ. Åßíáé ðáñþí, äéáêñßíåé êüèå ìáèçôþ ôïõ îå ùñéóôü, ç ôüîç óôï óýíïëü ôçò âñßóêåôáé åêåß, ìðñïóôü ôïõ. ÁõôÞ ôçí Ýíôïíç ðáñïõóßá ôç äéáðßóôùóá ðñüóöáôá óôçí ôüîç óôçí ïðïßá äéäüóêåé ìéá óõíüäåëöïò êáèçãþôñéá êáé óôçí ïðïßá ìå åß- áí ðñïóêáëýóåé. Óôü ïò ìïõ Þôáí íá ãíùñßóù êáëýôåñá ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï êáôüñ- Christianne Conturie èùíå íá åêðáéäåýóåé ôïõò ìáèçôýò ôçò ìå åðéôõ ßá, ôç áñü ôùí ðáéäéþí ìýóá óôçí ôüîç, ôéò åýóôï åò åñùôþóåéò ôùí ìáèçôþí, ôç óïâáñüôçôá ôçò ðñïóï Þò, ôïí åíèïõóéáóìü ôïõò, ôïí áëëçëïóåâáóìü ôïõò óå ðåñéðôþóåéò äéáöùíßáò, ôï äõíáìéóìü êáé ôç áñü ôïõ óõíüëïõ, êüôé äçëáäþ ðïõ äåí Ý åé ó Ýóç ìå ôçí ôñïìáêôéêþ åéêüíá ðïõ ðáñïõóéüæïõí óõ íü ôá ìýóá ìáæéêþò åíçìýñùóçò. Áðü ðïý ðñïýñ åôáé ëïéðüí ç ìáãåßá áõôþò ôçò Üíåóçò; Ðñüêåéôáé ìþðùò ãéá Üñéóìá ðñïóùðéêü; Óùóôü ýöïò; Êáíüíåò áðïäåêôïýò áðü üëïõò; Áìïéâáßá åìðéóôïóýíç; Å- ðáããåëìáôéêþ åìðåéñßá; Ç ìïñöþ áõôþ åîïõóßáò åßíáé Ýìöõôç Þ ìðïñåß íá ôçí áðïêôþóåé êáíåßò; Óôï âéâëßï ôïõ Daniel Pennac, Óôåíá þñéåò óôï ó ïëåßï 1, Ýñãï ðïõ ðåñíü áðü Ýñé óå Ýñé, ï óõããñáöýáò áíáöýñåôáé óôçí Üãñéá, ôçí åðáíáóôáôéêþ åöçâåßá ôïõ êáôü ôá ó ïëéêü ôïõ ñüíéá êáé óôïõò åíþëéêåò, ôùí ïðïßùí ïé ðñïóäïêßåò ôïý öáéíüôáí ðüíôá Üóôï åò. 1 ñèñï ôïõ ðåñéïäéêïý Christus, Áðñßëéïò 2008 áñ. 218, óåë Daniel Pennac, Chagrins d' école, åêä. Gallimard, 2007, ó

9 ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ìáñôõñßá, üðïõ õðïóôçñßæåé üôé, áöïý õðýóôç ôç æùþ ôïõ ó ïëåßïõ, êáô' åõôõ Þ óõãêõñßá, ìåôáîý ôùí êáèçãçôþí ôïõ óõíüíôçóå ìåñéêïýò "óùôþñåò ôùí ðáéäéþí" êáé Ýãéíå ï ßäéïò åêðáéäåõôéêüò. Áöéåñþíåé ôþñá ôéò äõíüìåéò ôïõ, ãéá íá "óþóåé" áðü ôçí Ü- ãíïéá ôá íåüôåñá ðáéäéü. Ç åõñýôçôá ôçò ìüñöùóçò óôçí ïðïßá ôïõò åéóüãåé ìå ôçí ðñïóùðéêþ ôïõ ôüëìç, ç åíåñãçôéêüôçôü ôïõ, ç åöåõñåôéêüôçôá ðïõ åðéäåéêíýåé, ìå Üëëá ëüãéá "ç áãüðç" (üðùò áðïêáëåß ï ßäéïò ôçí åêðáéäåõôéêþ ôïõ åñãáóßá) ðïõ ðñïóöýñåé óôïõò ìáèçôýò, ôïõ îáíáäßíïõí åìðéóôïóýíç óå üóá ìðïñåß íá êáôáöýñåé Ýíáò äüóêáëïò ìå ðåðïßèçóç. ÕðÜñ ïõí ðïëý ðåñéóóüôåñïé åêðáéäåõôéêïß, ðáñü ôá üóá íïìßæïõìå êáé ôá üóá ëýãïíôáé, ðïõ áóêïýí ôçí åîïõóßá ôïõò óõìâüëëïíôáò ïõóéáóôéêü óôçí áíüðôõîç ôùí ìáèçôþí ôïõò. Ìåôáîý áõôáñ éóìïý êáé åíäïôéêüôçôáò. ùñßò íá áãíïïýìå ôéò ôåñüóôéåò äõóêïëßåò, ôéò ïðïßåò áíôéìåôùðßæïõí ïé åêðáéäåõôéêïß óôï ó ïëåßï Þ ïé ãïíåßò óôï óðßôé, áò ðñïóðáèþóïõìå íá äïýìå ôé ìðïñåß íá åßíáé ìéá åîïõóßá ðñáãìáôéêü ðáéäáãùãéêþ. Ç ðáéäáãùãéêþ åîïõóßá äåí ôáõôßæåôáé ìå ôïí áõôáñ éóìü, ðïõ áðáéôåß áðü ôï ðáéäß ìéá Üíåõ üñùí õðáêïþ, åðåéäþ ôï ðáéäß Ý åé íá êüíåé ìå Ýíáí ìåãáëýôåñï, ìå Ýíá äüóêáëï Þ ìå Ýíá ãïíýá. ¼ôáí ç óõìðåñéöïñü ôùí íýùí å- êôñï éüæåôáé ëüãù áðïõóßáò êïéíùíéêþí Þ ç- èéêþí êáíüíùí Þ ëüãù Ýëëåéøçò åóùôåñéêþò óõãêñüôçóçò, ôåßíïõìå íá ðüñïõìå ìýôñá ðåñéïñéóìïý êáé êáôáóôïëþò. ÌåñéêÝò öïñýò, öõóéêü, åßíáé áíáãêáßï íá ðáñèïýí êüðïéá Ý- íôïíá ìýôñá, íá ôéìùñçèïýí ôá ðáñáðôþìáôá, áëëü ç áõèåíôßá ðïõ åðéâüëëåôáé ùò å- îïõóßá ðüíù óå Üëëïí, äåí ìðïñåß íá åßíáé åêðáéäåõôéêü õðüäåéãìá. ¼ðùò üëïé ãíùñßæïõìå, Ýôóé äéáêéíäõíåýïõìå ðßóù áðü ôçí öáéíïìåíéêþ êáé óôéãìéáßá õðïôáãþ íá ðñïêáëýóïõìå ôçí õðïêñéóßá, ôç öõãþ Þ ôçí áðüññéøç. Ç áðüññéøç ôçò áõèåíôßáò, ç ïðïßá èýëåé íá å- ðéâëçèåß áõèáßñåôá, ìðïñåß íá ðñïóëüâåé âßáéåò êáé êáôáóôñïöéêýò ìïñöýò ãéá ôïõò áíèñþðïõò. Ìåñéêïß åíþëéêåò ðïõ åß áí ðïëý áõóôçñþ åêðáßäåõóç üôáí Þôáí ðáéäéü Þ åíþëéêåò, îåðåñáóìýíïé ôþñá áðü ôéò áðáéôþóåéò ôçò íýáò ãåíéüò, ç ïðïßá äéáêáôý åôáé áðü ôçí áêüñåóôç ïñìþ ôçò êáôáíáëùôéêþò ìáíßáò, õéïèåôïýí ôçí åýêïëç áíåêôéêüôçôá, áöþíïõí ôéò êáôáóôüóåéò ùò Ý ïõí, åãêáôáëåßðïõí ôïí áãþíá. ¼ìùò, ç áíõðáñîßá áðáãïñåýóåùí, ç ðåðïßèçóç üôé ïé äõíáôüôçôåò åßíáé ðüíôá áðåñéüñéóôåò, ç óõóôçìáôéêþ éêáíïðïßçóç êüèå Ü- ìåóçò åðéèõìßáò, üëá áõôü äçìéïõñãïýí ìéá âáèéü áíáóöüëåéá. Ï åíäïôéêüò åíþëéêïò ðáñáìåñßæåôáé áðü ôïõò íýïõò, üðùò êáé ï åíþëéêïò ðïõ åßíáé áõèáßñåôïò êáé áõôáñ éêüò. ÓõíÞèùò, ìéá åýèñáõóôç åîïõóßá äåí åßíáé ïýôå ðüíôá áõôáñ éêþ ïýôå ðüíôá åíäïôéêþ, áëëü äéóôüæåé, áìöéôáëáíôåýåôáé. Ãéá Ýíáí êáèçãçôþ ðïõ Ý åé áìçëü êýñïò ïé ìáèçôýò èá ðïõí ðåñßðïõ: "Äåí îýñåé êáíåßò ðïôý ðïéá óôüóç íá êñáôþóåé. ÌåñéêÝò öïñýò ï êáèçãçôþò äå âëýðåé ôßðïôá, äå ëýåé ôßðïôá, åíþ ïé ìáèçôýò ôï ðáñáêüíïõí. ëëåò öïñýò ðüëé ïñãßæåôáé Þ ôá âüæåé ìå êüðïéï ìáèçôþ ùñßò íá îýñïõìå ãéáôß. Ó' áõôþí ôçí ðåñßðôùóç üëïé å- ðáíáóôáôïýí!". Óôçí ïéêïãýíåéá åðßóçò óõì- âáßíåé íá áíý ïíôáé ïé ãïíåßò ðïëëü, íá êëåßíïõí ôá ìüôéá ãéá ïñéóìýíï ñüíï. ÓéãÜ óéãü ç êáôüóôáóç åéñïôåñåýåé êáé ç áíôßäñáóç, üôáí Ýñ åôáé, îåóðü äõóáíüëïãá ìðñïóôü óôá ãåãïíüôá. Êáé ðþò íá åéñéóôåß êáíåßò ôïí êáôáéãéóìü ôùí áéôçìüôùí áðü ôá ðáéäéü ãéá êüðïéá Üäåéá; Ó åäüí ðüíôá, üôáí ïé ãïíåßò åßíáé êïõñáóìýíïé Þ üôáí åßíáé áðáó ïëçìýíïé ìå äéüöïñåò õðïèýóåéò, Ýñ ïíôáé ôá ðáéäéü êáé æçôüíå íá ôïõò åðéôñáðåß êüôé, ïðüôå Ýñ åôáé êáé ç óõãêåêñéìýíç áßôçóç ðïõ åîïñãßæåé ôïõò ãïíåßò, äçëáäþ áõôþ ðïõ áðáéôåß ñüíï ãéá óêýøç, ãéáôß ßóùò åíý åé êéíäýíïõò. Åßíáé ëåðôþ õ- ðüèåóç íá åðåìâáßíïõìå ôçí êáôüëëçëç óôéãìþ ìå åðßãíùóç ôçò êáôüóôáóçò êáé íá îýñïõìå ðüôå èá ðïýìå "íáé" êáé ðüôå "ü é"! Ç åêðáéäåõôéêþ áñ Þ ðñïóáíáôïëßæåé, äçìéïõñãåß Ýíá ðëáßóéï, áëëü, áõôþ, ãéá íá áíáãíùñéóôåß ðñáãìáôéêü, ðñýðåé íá åöáñìïóôåß ìýóá óå Ýíá ðëýãìá ðïéïôéêþí ó Ýóåùí. ÐñÝðåé íá äßíïíôáé óáöåßò ïäçãßåò Óôç äéåõèýíôñéá ðïõ êáôüñèùóå íá áðïêáôáóôþóåé ôï êëßìá ôçò åñãáóßáò, óå Ýíá ó ïëåßï ðïõ Þôáí ãíùóôü óáí ðïëý äýóêïëï, æçôþèçêå ðïéï Þôáí ôï ìõóôéêü ôçò åðéôõ ßáò ôçò. Êáé íá ðïéá Þôáí ç áðüíôçóç: "Ôßðïôá äåí ðñýðåé íá ðåñüóåé áðáñáôþñçôï. Äåí õðüñ ïõí ðáñáâüóåéò áóþìáíôåò ". Áõôü óçìáßíåé üôé ðñýðåé íá ôåèåß Ýíá ðëáßóéï êáíüíùí óáöþò ïñéóìýíï êáé íá öñïíôßæïõìå íá ãßíåôáé óåâáóôü. ÐïôÝ äå èá ìðïñýóåé íá ïëïêëçñùèåß ç äéáíïçôéêþ ìüñöùóç ùñßò ôçí áóöüëåéá å- íüò ðëáéóßïõ êáíüíùí áíáãíùñéóìýíùí áðü üëïõò. Ïé íýïé ðåñéìýíïõí åê ìýñïõò ôùí åíçëßêùí ëüãéá êáèáñü êáé óõíåðþ. Ï åêðáéäåõôéêüò äåí ðñýðåé íá äéóôüæåé íá åîçãåß áêüìç êáé ðñüãìáôá ðïõ èåùñïýíôáé áõôïíüçôá. Ç ìåôüäïóç ôùí "áõôïíüçôùí ðñáãìüôùí" áðü ôç ìéá ãåíéü óôçí Üëëç äå ãßíåôáé ìüíç ôçò. Óå êüèå ó ïëåßï åßíáé óçìáíôéêü íá õðüñ- åé ñüíïò, óôçí áñ Þ ôïõ ó ïëéêïý Ýôïõò, ãéá ôçí ðáñïõóßáóç êáé ôçí åîþãçóç ôïõ êáíïíéóìïý. Óå áñêåôýò ôüîåéò ïé ìáèçôýò åßíáé éêáíïß íá åêðïíþóïõí ìáæß ìå ôïõò êáèçãçôýò ôïõò Ýíá ó Ýäéï "êáôáóôáôéêïý Üñôç" ôçò æù- Þò óôï ó ïëåßï. Óôçí áñ Þ ôïõ ó ïëéêïý Ýôïõò èá ìðïñïýóáí íá äéåñùôçèïýí ïé åíäéáöåñüìåíïé: "ôé åðéäéþêïõìå íá æþóïõìå óôçí ó ïëéêþ ìáò ôüîç êáôü ôï Ýôïò ðïõ îåêéíü;" ÁõôÜ ôá ðñüãìáôá ðñýðåé íá óõæçôçèïýí êáé íá êáôáãñáöïýí. Óßãïõñá óôçí ðïñåßá ôïõ ñüíïõ èá õðüñîïõí óôéãìýò, êáôü ôéò ïðïßåò ç óõìöùíßá ôïõ îåêéíþìáôïò äéáóðüôáé. Ï êáèçãçôþò üìùò èá ìðïñýóåé íá äéáðéóôþóåé ôéò áëëáãýò ðïñåßáò, óôçñéæüìåíïò óôç âüóç ôùí êïéíþí óõìöùíéþí êáé íá óôáìáôþóåé åãêáßñùò ôéò ðáñáâüóåéò: êïñïúäßåò, âñéóéýò, ðñïóâïëýò, ðåéñüãìáôá, áðüôåò êôë. Ï êáèçãçôþò ðñýðåé íá åßíáé ðåðåéóìýíïò üôé ç óôáèåñüôçôá, üôáí óõíïäåýåôáé áðü åõìýíåéá, êüíåé ôïõò ìáèçôýò íá áéóèüíïíôáé áóöüëåéá. Ïé ìáèçôýò ðåñéìýíïõí áðü ôïí êáèçãçôþ ôïõò íá êñáôü ôïí ñüëï ôïõ, íá åßíáé åããõçôþò ôùí êáíüíùí ðïõ áðü êïéíïý óõìöùíþèçêáí, Ýóôù êáé áí äïêéìüæïõí êüèå ôüóï ôç óôáèåñüôçôá ôùí áðüøåþí ôïõ. ºóùò ìåñéêýò öïñýò ï åíþëéêïò íá Ý åé ôçí åíôýðùóç üôé ôá ëüãéá ôïõ ðýöôïõí óôï êåíü, üôé åðáíáëáìâüíåé áäéüêïðá ôéò ßäéåò ðñïôñïðýò. ¼ìùò, äåí ðñýðåé íá óôáìáôþóåé. ÓéãÜ óéãü ï ìáèçôþò åóùôåñéêåýåé ôïõò êáíüíåò

10 ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÌåñéêÝò öïñýò, êáé ü é ùñßò óõãêßíçóç, á- êïýãïíôáé áðü ôï óôüìá åöþâùí, ðïõ åßíáé ôüóï åýêïëá åðáíáóôáôéêïß ìðñïóôü óôçí åîïõóßá, ïé êáíüíåò æùþò ðïõ ïé ßäéïé åíóôåñíßóôçêáí áêïýãïíôáò ôïõò äáóêüëïõò ôïõò. Ïé Ý- öçâïé áõôïß ìåôáëáìðáäåýïõí óå ðéï ìéêñü ðáéäéü, ãéá ôá ïðïßá ìðïñåß íá åßíáé ðåñéóôáóéáêü õðåýèõíïé, ôéò óùóôýò áñ Ýò ðïõ ïé ß- äéïé åíóôåñíßóôçêáí. Ãéá íá ãßíåé óåâáóôüò ï êáíïíéóìüò ðñýðåé íá óõíïäåýåôáé áðü êüðïéï ëüãï åêðáéäåõôéêïý. Áð' ôï îåêßíçìá, õðüñ åé äéüêñéóç ìåôáîý ôùí èåìüôùí ðïõ åßíáé óõæçôþóéìá êáé Üëëùí ðïõ äåí åßíáé. Äåí ìðïñïýìå íá óõæçôüìå ãéá üëá. Ï íüìïò, óå ðåñéðôþóåéò óïâáñþí ðáñáðôùìüôùí, ðñýðåé íá åðéâëçèåß áðü ôçí á- óôõíïìéêþ áñ Þ: êëïðýò, äéáêßíçóç íáñêùôéêþí, ðñüîåéò ïñãáíùìýíçò äõóöþìéóçò áðü éóôïóåëßäåò, ìðëïãê Þ ìçíýìáôá êáé öùôïãñáößåò óå êéíçôü ôçëýöùíá. Óðïõäáßá èýóç êáé óçìáóßá åðý åé ðüíôá ï ëüãïò ðïõ óõíïäåýåé ìéêñýò Þ ìåãüëåò ðïéíýò, êáèþò êáé ç äéüêñéóç ìåôáîý ôïõ ðñïóþðïõ êáé ôïõ ðáñáðôþìáôüò ôïõ. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ëüãï ðïõ ðñïëáìâüíåé äõóüñåóôåò êáôáóôüóåéò èýôïíôáò êáíüíåò. Åßíáé ï ëüãïò ðïõ åðáíáöýñåé óôçí ôüîç üôáí õðüñ åé óýã õóç ùò ðñïò ôïõò êáíüíåò, ï ëüãïò ðïõ êáôáããýëëåé áíïé ôü ôéò ðáñáâüóåéò, (ìåñéêïß íýïé Ý ïõí ôçí áíüãêç íá óôñáöåß êáíåßò ðñïò áõôïýò ðñïóùðéêþò ãéá íá íéþóïõí üôé ôïõò õðïëïãßæåé), ï ëüãïò ðïõ óõíïäåýåé ôçí ðïéíþ, ãéá íá ôçò äþóåé íüçìá, ï ëüãïò ðïõ áíïñèþíåé êáé âïçèü óå Ýíá íýï îåêßíçìá. Åßíáé, ôåëéêü, ï ëüãïò ðïõ êüíåé ôç äéáöïñü áíüìåóá óôïí áõôáñ éóìü ùò êáôü- ñçóç åîïõóßáò áðü ôç ìéá êáé ôçí åîïõóßá ðïõ îýñåé íá óýâåôáé ôïõò Üëëïõò áðü ôçí Üëëç. ÄéäÜóêïíôáò ôï óåâáóìü Äåí õðüñ åé áíáãíùñéóìýíç åîïõóßá, áí äåí õðüñ åé óåâáóìüò. Äåí õðüñ åé óåâáóìüò ðñïò ôïõò åíþëéêïõò, áí ïé íýïé äå íéþèïõí üôé êáé ïé åíþëéêåò ôïõò óýâïíôáé. Óôï ãõìíüóéï, óôï ëýêåéï, ï óåâáóìüò ðñïò ôïõò íýïõò ðåñíü áðü ðïëý óõãêåêñéìýíåò ëåðôïìýñåéåò: þñïé êáèáñïß êáé óùóôü óõíôçñçìýíïé, áîéïðïßçóç ôïõ ñüíïõ ìå óõíýðåéá, åíçìýñùóç ôçí þñá ðïõ ðñýðåé. Ãéá ôïõò íýïõò Ý- åé ìåãüëç óçìáóßá ï ôüíïò ôçò öùíþò åêåßíùí ðïõ áðïôåßíïíôáé ðñïò áõôïýò, êáèþò êáé ç öñïíôéóìýíç åíäõìáóßá üóùí ðáñïõóéüæïíôáé ìðñïóôü ôïõò. Ùò ðñïò ôçí åñãáóßá óôï ó ïëåßï åðßóçò, ïé ìáèçôýò íéþèïõí êáôü ôï ìüëëïí Þ Þôôïí ôï óåâáóìü ôùí êáèçãçôþí á- ðýíáíôß ôïõò. ¼ôáí, ð.., Ýíáò êáèçãçôþò äåß- íåé üôé ðéóôåýåé óôéò éêáíüôçôýò ôïõò êáé ôïõò ðñïôåßíåé ðñïêëþóåéò ðïõ áðáéôïýí áðü ôïõò ìáèçôýò ôïõ íá îåðåñüóïõí ôïí åáõôü ôïõò Þ üôáí ôïõò öýñíåé óå åðáöþ ìå Ýñãá ðïõ ôïõò áíõøþíïõí ðüíù áðü ôïí óõíçèéóìýíï ïñßæïíôü ôïõò, ôüôå ïé íýïé áéóèüíïíôáé üôé Ýôóé ïé å- íþëéêïé ôïõò õðïëïãßæïõí. ÁíôéèÝôùò, äåí õðïëïãßæïõí ôïí êáèçãçôþ ðïõ äåí áíáíåþíåé ôç äéäáóêáëßá ôïõ Þ ðïõ åðéóôñýöåé êáèõóôåñçìýíá ôéò êüëëåò ôïõ äéáãùíßóìáôïò Þ ðïõ äéäüóêåé êáôü ôñüðï ìç áíéêü Ýíá ìüèçìá ìå ôï ðñüó çìá üôé ôïõò èåùñåß áíßêáíïõò ãéá ðñïóùðéêü óôï áóìü. Ç åðáããåëìáôéêþ óõíåßäçóç ôïõ åêðáéäåõôéêïý åìðíýåé óåâáóìü. Ïé íýïé áíôéëáìâüíïíôáé åðßóçò ìå ïîýíïéá ôç óõíýðåéá êáé ôç óõíï Þ óôéò ó Ýóåéò ìåôáîý ôùí åíçëßêùí ðïõ ôïõò ðåñéâüëëïõí êáé ôïõò ðëáéóéþíïõí üðùò êáé ôçí Ýëëåéøç óõíï Þò. Ç åðáíáóôáôéêþ åíýñãåéá ôùí ìáèçôþí âñßóêåé ðüôçìá óôéò áíôéöüóåéò ôïõ åêðáéäåõôéêïý ðñïóùðéêïý. ÁõôÞ ç êáôüóôáóç, âý- âáéá, äå óçìáßíåé üôé ïé åíþëéêïé ðñýðåé íá äçìéïõñãþóïõí äéêü ôïõò óõìðáãýò óýíïëï (êüôé ôýôïéï èá öáéíüôáí ôå íçôü êáé áðïðíéêôéêü), áëëü åßíáé áíüãêç íá öáßíåôáé üôé óõìöùíïýí ìåôáîý ôïõò ðüíù óôéò âáóéêýò åêðáéäåõôéêýò áñ Ýò, üôé ï Ýíáò áêïýåé êáé óýâåôáé ôïí Üëëï êáé üôé áëëçëïûðïóôçñßæïíôáé ùñßò íá óõíáðáñôßæïõí äéêü ôïõò ìýôùðï. Ìéá åêðáéäåõôéêþ ïìüäá ðïõ åßíáé ðñáãìáôéêü óõíåðþò Ý åé ìåãáëýôåñï êýñïò áðü ìéá ïìüäá åíçëßêùí ðïõ äñïõí îå ùñéóôü, äéáóêïñðéóìýíïé. Ìå âüóç êáé óôü ï ìéá äïìçìýíç ó Ýóç áëëçëïóåâáóìïý - êüôé äçëáäþ ðïõ óõíå þò ðñýðåé íá ïéêïäïìåßôáé - áíüìåóá óå åíþëéêïõò êáé óå íýïõò, èá ìðïñýóåé êáíåßò íá åðýìâåé óå þñá áíüãêçò. Êáé êüðùò Ýôóé èá ìðïñïýóáìå íá öáíôáóôïýìå Ýíáí äéáðñïóùðéêü äéüëïãï: "ÅóÝíá, áäåëöþ ìïõ, áäåëöý ìïõ, ìáèþôñéü ìïõ Þ ìáèçôþ ìïõ, óå óýâïìáé áñêåôü, ãéá íá óïõ ðù üôé ðáßñíåéò äñüìï óôñáâü, ü- ôé Üíåéò ôïí êáéñü óïõ, üôé âëüðôåéò ôçí õãåßá óïõ, üôé êáôáóôñýöåóáé. Äå èá óïõ ðù ôßðïôá ðïõ èá óå ðëçãþóåé Þ èá óå ôáðåéíþóåé. ¼ôáí üìùò ç óõìðåñéöïñü óïõ ìå èßãåé, äå èá êëåßóù ôá ìüôéá. ÅðåéäÞ èýëù íá ãßíåéò ìåãüëïò, èá óïõ ìéëþóù êáèáñü. Èá ìéëþóù êáé èá åêöñáóôþ êáèáñü ãéá Üñç ôçò äéêþò óïõ åëåõèåñßáò. Èá ìéëþóù ìáæß óïõ ðñüóùðï ðñïò ðñüóùðï êáé ü é ðßóù áðü ôçí ðëüôç óïõ. Ãíùñßæù ôéò éêáíüôçôåò ðïõ Ý åéò ìýóá óïõ ãéá íá êñßíåéò, íá áãáðüò, íá áíáëáìâüíåéò ôçí åõèýíç óïõ, êáé ðéóôåýù üôé, áí óïõ ðù "ôé äåí ðüåé êáëü", áõôü ìðïñåß íá óå âïçèþóåé íá îáíáâñåßò ôïí åáõôü óïõ êáé íá ðñïêüøåéò. 2 C. Conturie, Enseigner avec bonheur, åêä. Parole et Silence, 2004, ó. 54. ºóùò íá áíáãíùñßóåéò áñãüôåñá üôé Þôáí êáëü íá óïõ ìéëþóù Ýôóé. Åí ðüóç ðåñéðôþóåé, íá îýñåéò êáëü üôé áõôü ðïõ ìïõ åìðéóôåýåóáé èá ìåßíïõí åíôåëþò ìåôáîý ìáò" 2. ÕðÜñ ïõí ðñùôïâïõëßåò Þ ðñïôüóåéò ðïõ ìðïñïýí íá óõíáíôþóïõí áðüññéøç, íá ðëçãþóïõí, ßóùò åðåéäþ äåí ðñïóåããßæïõí ôï á- ëçèéíü ðñüâëçìá. ¹, áíôßèåôá, íá áðåëåõèåñþóïõí, íá áããßîïõí ôïí åóùôåñéêü êüóìï, íá öùôßóïõí åìðåéñßåò ðïõ ñåéáæüôáí íá öùôéóôïýí, íá ìåôáäþóïõí ôçí êáëïóýíç êáé ôç äýíáìç ìéáò åðéèõìßáò ãéá áëëáãþ. Åäþ áããßæïõìå ôçí çèéêþ ôçò åêðáéäåõôéêþò ó Ýóçò. Ç óçìáóßá ôçò ðñïóùðéêþò åðéññïþò ÕðÜñ åé ìéá åîïõóßá ðïõ áóêåßôáé áðü Ý- îù, õðïäåéêíýïíôáò Ýíá ðëáßóéï, äßíïíôáò êñéôþñéá ðñïóáíáôïëéóìïý, õðáãïñåýïíôáò ìéá óõìðåñéöïñü. ÕðÜñ åé êáé ìßá åîïõóßá ðïõ äñá êõñßùò åóùôåñéêü êáé åðéäéþêåé ôç óõíáßíåóç, ðñïûðïèýôåé ìéá ó Ýóç åìðéóôïóýíçò êáé êáëåß óôçí åëåõèåñßá. "Ôï ðíåýìá äå äéáìïñöþíåôáé ìýóù ôçò å- îïõóßáò Þ ôïõ åîáíáãêáóìïý, áëëü ìå ôçí ðñùôïâïõëßá êáé ôçí åìðéóôïóýíç. Ç åîïõóßá åßíáé Ýíá öñüãìá áíüìåóá óå åìüò êáé ôï êáêü, áíáãêáßá ãéá ôá ðáéäéü, áíáãêáßá êáé ãéá üëïõò óå ïñéóìýíåò þñåò áäõíáìßáò. ÅããõÜôáé óå ðïëëýò ðåñéðôþóåéò ìéá êïéíþ óôüóç å- êåß üðïõ ç áõèüñìçôç óõìöùíßá öáßíåôáé áðßèáíç. ÁëëÜ ç åîïõóßá äåí áíôéêáèéóôü ôçí ðñïóùðéêþ áðüöáóç Þ ôçí ôåëéêþ åðéëïãþ ôçò 20 21

11 ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ óõíåßäçóçò Ç ìüíç õðáêïþ ðïõ äåí åîåõôåëßæåé åßíáé åêåßíç ôïõ ðáéäéïý ðïõ áíáæçôü ôï öùò ìýóù åêåßíùí ðïõ Ý ïõí ìåãáëýôåñç ðåßñá áðü áõôü, ìýóù åêåßíùí ðïõ ðáñáäý åôáé ùò äáóêüëïõò ôïõ, ôïõò ïðïßïõò áíáãíùñßæåé ùò åíôåëþò áíéäéïôåëåßò êáé åéëéêñéíåßò" 3. Ç åêðáéäåõôéêþ åðéññïþ ôïõ åêðáéäåõôéêïý ðüíù óôïõò íýïõò äåí åßíáé ðñïáéñåôéêþ. Áí ï åêðáéäåõôéêüò äåí ôçí áóêåß, áí ôçí áðïöåýãåé áðü õðýñìåôñç äéáêñéôéêüôçôá Þ áðü äåéëßá, êáé ðüëé ôüôå áóêåß ìéá åðéññïþ -ùò Ýëëåéøç-, ôüôå äçëáäþ áöþíåé þñï óå Üëëåò ìïñöýò å- ðéññïþò, óõ íü áíáñ éêýò, íá äéáìïñöþóïõí ôçí åóùôåñéêþ æùþ ôùí íýùí. Ìåñéêïß ðáñïõóéüæïõí ôï èýìá ôùí ó Ýóåùí óôï þñï ôçò åêðáßäåõóçò óáí Ýíá ðáñüäïîï: áðü ôç ìéá ðëåõñü óáí "áäõíáìßá åëýã- ïõ" ôùí áôüìùí ðïõ Ý ïõí ôçí ðñïóùðéêþ ôïõò åëåõèåñßá êáé ôùí ïðïßùí ïé åðéëïãýò äåí áíþêïõí ó' åìüò, êáé áðü ôçí Üëëç ðëåõñü óáí "áäõíáìßá áðï Þò", åðåéäþ Ýôóé õðüñ- åé ï êßíäõíïò íá åãêáôáëåéöèåß ï íýïò ùñßò óõíïìéëçôþ, ùñßò åíäåßîåéò ðñïóáíáôïëéóìïý, åãêáôáëåéììýíïò óôïí åáõôü ôïõ, åêôåèåéìýíïò óå áíþíõìåò åðéäñüóåéò. "Ôï ðáéäß Þ ï íýïò ôïõ ïðïßïõ ç áíüðôõîç äåí ãíùñßæåé Üëëïõò äñüìïõò ðáñü áõôïýò ðïõ ïñßæïíôáé áðü ôï ðåñéâüëëïí ôïõ, Ý åé äýï ìüíï äõíáôüôçôåò: ôçí ðáèçôéêþ ôáýôéóç ìå ôï ðåñéâüëëïí ôïõ Þ ôçí åðáíüóôáóç" 4. Ç ðñïóùðéêþ ëïéðüí åðéññïþ Ý åé ìåãüëç åêðáéäåõôéêþ áîßá. ÁëëÜ óå ôé óõíßóôáôáé ç á- êôéíïâïëßá ìéáò ðáñïõóßáò; Ôé åßíáé áõôü ðïõ êüíåé Ýíá ëüãï íá åðéâüëëåôáé ìå ôï êýñïò ôïõ; ÕðÜñ åé áíáìößâïëá êüðïéá ðñïóùðéêþ åðéññïþ, öõóéêü áñßóìáôá åðéêïéíùíßáò ðïõ äåí åöåõñßóêïíôáé. Ïé íýïé üìùò äå äéáôçñïýí ãéá ðïëý ôçí åìðéóôïóýíç ôïõò óôçí Ýëîç ôçò ãïçôåßáò. Áíáãíùñßæïõí ôçí áõèåíôéêüôçôá ôùí åíçëßêùí ðïõ áðïôåßíïíôáé ðñïò áõôïýò. Ï ðüðáò ÉùÜííçò - Ðáýëïò  áðåõèõíüôáí ðüíôá ðñïò ôá ðëþèç ôùí íýùí ðïõ Þôáí óõãêåíôñùìýíïé ãýñù ôïõ ìå ìçíýìáôá áðáéôçôéêü óå åðßðåäï çèéêþò êáé ðíåõìáôéêüôçôáò, é- äéáßôåñá óôï åðßðåäï ôçò áãüðçò, ôïõ óõíáéóèþìáôïò êáé ôïõ óåâáóìïý ôçò áíèñþðéíçò æùþò. Äå æïýóáí üëïé áõôü ðïõ åêåßíïò ôïõò êáëïýóå íá æþóïõí. Ç ðåéóôéêþ äýíáìç üìùò ôïõ ðüðá, ç öáíåñþ óõììüñöùóç ôçò æùþò ôïõ ðñïò ôçí ðíåõìáôéêüôçôá ôçò ðñïóöïñüò êáé ôçò åðéêïéíùíßáò ðïõ ï ßäéïò áäéüêïðá å- ãêùìßáæå, ç åêôßìçóç êáé ç áíõðüêñéôç áãüðç ðïõ ïìïëïãïýóå ìðñïóôü ôïõò, üëá áõôü ôïõò Üããéæáí óôï âüèïò ôçò øõ Þò ôïõò. Ï åêðáéäåõôéêüò áíáðôýóóåé ôï ðñïóùðéêü ôïõ êýñïò üóï ðåñéóóüôåñï áðïêôü ï ßäéïò ôçí åóùôåñéêþ äýíáìç ðïõ ðáñý åé ç áñìïäéüôçôá, ç åéäéêüôçôü ôïõ. ÁëëÜ, åðéðëýïí, ç óùóôþ ôïðïèýôçóç ôïý äßíåé áóöüëåéá êáé åìðéóôïóýíç óôïí åáõôü ôïõ. Ïé íýïé åêðáéäåõôéêïß êáôü ôçí ðïñåßá ôçò ìüñöùóþò ôïõò ôï Ý ïõí êáëü õðüøç ôïõò. Ìáèáßíïõí ðéï êáëü ôçí åéäéêüôçôü ôïõò óôï þñï ôçò åñãáóßáò ôïõò, óôçí åðáöþ ìå åêðáéäåõôéêïýò ðåðåéñáìýíïõò, ðïõ îýñïõí íá åìðíýïõí óôéò ôüîåéò ôïõò åìðéóôïóýíç, íá ðñïêáëïýí ôï åíäéáöýñïí ôùí ìáèçôþí ôïõò, íá ïñãáíþíïõí êáëýôåñá ôçí åñãáóßá ôïõò, íá æïõí ùñßò ðñïóðïßçóç á- íüìåóá óå íýïõò, äéüôé ç áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò åßíáé óáöþò ïñéóìýíç. Ãéá íá áóêçèåß Ýôóé ç ðñïóùðéêþ åîïõóßá Þ ôï êýñïò áðáéôåßôáé ìåãüëç áíéäéïôýëåéá. Åßíáé åýêïëç ç åéñáãþãçóç ôùí íýùí. ñåéüæåôáé ìåãüëç åðáãñýðíçóç, ãéá íá ìç êáôá ñáóôïýìå ôç ãïçôåßá Þ ôçí Ýëîç ðïõ ìðïñåß íá Ý- ïõìå. Ç åîïõóßá Þ ôï êýñïò äåí åßíáé áõôïóêïðüò êáé äåí Ý åé íüçìá, áí äåí åðéôñýðåé óôïõò íýïõò íá óõíå ßóïõí ôçí ðïñåßá ôçò æùþò ôïõò ìå Ýíá ðíåýìá ðéï áíïé ôü, ðéï ðåñßåñãï, ìå ìéá ðéï óßãïõñç êñéôéêþ éêáíüôçôá, ìå êáíüíåò êáé ëïãéêþ ðïõ èá ôïõò åðéôñýøïõí íá äïìþóïõí ôç ãíþóç ôïõò êáé íá êáôåõèýíïõí ôç æùþ ôïõò. Ç åðéôõ ßá ôçò äéáðáéäáãþãçóçò êáé ôçò äéäáóêáëßáò Ýãêåéôáé óå áõôü: å- ðéôñýðåé óôéò íýåò ãåíéýò íá áíáðôõ èïýí, íá ðñï ùñþóïõí ðáñáðýñá, íá äçìéïõñãþóïõí êüôé êáéíïýñãéï. Ìéá åîïõóßá ðïõ áíïßãåé ôï ìýëëïí Óôç Âßâëï, óõãêåêñéìýíá óôï âéâëßï ôïõ Äåõôåñïíïìßïõ, ôï Ðíåýìá ôïõ Èåïý ðåñéãñüöåôáé óáí Ýíá ðôçíü ðïõ ðåôü ðüíù áðü ôç öùëéü ôïõ, åíèáññýíåé ôá ìéêñü ôïõ íá âãïõí áð' ôç öùëéü êáé íá ðåôüîïõí åëåýèåñá. Áðüäåéîç ðñáãìáôéêþò áãüðçò åßíáé ç ðñüîç ðïõ âïçèü ôïí Üëëï íá ðåñüóåé áðü ôçí áäñüíåéá óôçí êßíçóç Þ áðü ôçí ðñïóôáôåõôéêþ ôïõ öùëéü óôïí áíïé ôü þñï ôçò æùþò. Ç åêðáßäåõóç äåí Ý åé êáìéü ó Ýóç ìå ôçí êïëáêåßá êáé äåí áíáæçôü ôçí ðüóç èõóßá åõ áñßóôçóç, äåí åõíïåß áðïêëåéóôéêü ôçí Üíåóç êáé ôçí á- ãáëëßáóç. Ç åêðáßäåõóç óõíßóôáôáé óôçí õ- ðýñâáóç, óôç ìåôáóôñïöþ ôïõ âëýììáôïò êáé ôçò êáñäéüò, óôï óðüóéìï ôïõ åãùéóìïý. Ç á- ëçèéíþ åêðáßäåõóç ðñïêáëåß åóùôåñéêýò áíáêáôáôüîåéò áðü ôéò ïðïßåò ðñïêýðôïõí åñùôþìáôá ïõóßáò. ÁõôÜ êéíçôïðïéïýí üëï ìáò ôï åßíáé êáé áõôþ ç êéíçôïðïßçóç ìðïñåß áäéáßóèçôá íá áëëüîåé ôçí ðïñåßá ìéáò æùþò. ÊáôÜ ôçí êáèçìåñéíþ åêðáéäåõôéêþ åñãáóßá óðáíßùò äéáöáßíåôáé ç óçìáóßá üóùí ìðïñåß íá óõìâáßíïõí ó' áõôü ôï âáèý åóùôåñéêü þñï. Ç ïõóßá ìåôáëáìðáäåýåôáé ðåñéóóüôåñï Üñç ó' áõôü ðïõ åßíáé êáíåßò êáé ü é Üñç ó' áõôü ðïõ êüíåé. íá áðü ôá áñáêôçñéóôéêü óôïé åßá ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ åêðáéäåõôéêïý ðïõ áóêåß ôçí áíáãíùñéóìýíç åîïõóßá ôïõ åßíáé "ôï åíäéáöýñïí Þ ç åõáéóèçóßá ôïõ ãéá ôï ìýëëïí" 5. Áí õðüñ ïõí ðáñù çìýíåò ìïñöýò åîïõóßáò, åßíáé áõôýò ðïõ óôçñßæïíôáé óôçí ðáñüäïóç, óôç óôñïöþ ðñïò ôï ðáñåëèüí ùò áðáñüêáìðôç áíáöïñü. Ç äýíáìç ôçò óõíþèåéáò, ç áíôéãñáöþ ðñïôýðùí äåí Ý ïõí ðëýïí êýñïò. Õößóôáôáé üìùò "ôï êýñïò ôïõ ìýëëïíôïò", üðùò êáé "ç äýíáìç ôïõ îåêéíþìáôïò" 6. Ç óýã ñïíç åðï Þ áíýôñåøå ôñüðïí ôéíü ôçí ðáñüäïóç, ðïõ ðñïùèåß ôç ó Ýóç ìå ôï ðáñåëèüí, ðñïò üöåëïò ôçò ìåôáâßâáóçò áîéþí óôç íýá ãåíéü, ôïíßæïíôáò Ýôóé ôç óôñïöþ ðñïò ôï ìýëëïí. Ï ó ïëéêüò êüóìïò ëåéôïõñãåß óôï óôáõñïäñüìé ôùí äõï áõôþí êáôåõèýíóåùí, (ðáñüäïóçò - ìåôáâßâáóçò). ÁëëÜ ç åðéèõìßá íá êáôáëüâïõìå ôï óþìåñá êáé ç åðéèõìßá ãéá äñüóç óôï áýñéï ãåííïýí ôçí åðéèõìßá íá äå èïýìå ôçí êëçñïíïìéü ôïõ ðáñåëèüíôïò. ÊáìéÜ ìüèçóç äåí ðñáãìáôïðïéåßôáé óþìåñá, ùñßò íá ðñïóöýñåôáé êáé ôï íüçìá êáé ç áîßá áõôþò ôçò ìüèçóçò. Ôï ìýëëïí åðéöõëüóóåé 3 L' éducation selon l'esprit, åêä. Plon, 1939, óó Marguerite Léna, L'esprit de l' éducation, åêä. Parole et Silence, 2004, óåë Ðñâë. Jean - Claude Guillebaud, Le gout de l'avenir, åêä. Seuil, Ðñâë. Myriam Revault d'allones, Le pouvoir des commencements. Essai sur l'autorit é, åêä. Seuil,

12 ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ H ÈÑÇÓÊÅÉÁ ÓÔÇ ÓÇÌÅÑÉÍÇ ÊÏÉÍÙÍÉÁ óõ íü áðïãïçôåýóåéò. Ôï êýñïò ôùí åíçëßêùí ìðïñåß íá õðïíïìåýåôáé áðü ôç âáóáíéóôéêþ áíçóõ ßá êáé áðü ôçí Ýëëåéøç åìðéóôïóýíçò óôï ìýëëïí åê ìýñïõò ôùí íýùí. Ç åðáíåýñåóç ìéáò åîïõóßáò ðïõ óõìâüëëåé óôçí áíüðôõîç óçìáßíåé Üíïéãìá äñüìùí ðñïò ôçí åëðßäá. Ç áäéüêïðç åñãáóßá åíüò åêðáéäåõôéêïý üðùò ï Denis Sonet 7 ðñïóöýñåé óå ãåíåýò ãïíýùí êáé äáóêüëùí ôéò ëýîåéò êáé ôïí ôñüðï íá ìéëþóïõí ãéá ôçí áãüðç ìå ôïõò íýïõò ìýóá óå ìéá ëïãéêþ äéáöïñåôéêþ áðü å- êåßíç ôçò ðñüëçøçò ðéèáíþí êéíäýíùí. ÐñÝðåé íá îáíáðéóôýøïõìå üôé ç äéáñêþò áãüðç åßíáé äõíáôþ. Ïé íýïé áðïäý ïíôáé ìå óåâáóìü êáé áíáãíþñéóç ôï ëüãï åêåßíùí ðïõ ôïõò áíïßãïõí Ýíá ìýëëïí. Ç ðñáãìáôéêþ åîïõóßá ïöåßëåé íá ïäçãþóåé óôçí áõôïíïìßá, íá æçôþóåé ôçí áíüëçøç ðñùôïâïõëéþí êáé ñßóêùí. Óå ìéá ïìüäá ãïíýùí ðïõ óêýöôïíôáí ðïéïò èá Þôáí ï êáëýôåñïò ôñüðïò íá áóêþóïõí ôçí åîïõóßá ôïõò, "ðïý íá áðáíôþóïõí íáé êáé ðïý ü é" óôá áéôþìáôá ôùí ðáéäéþí ôïõò, ðñïôüèçêå ìéá ìéêñþ åìðåéñßá: Ðñïóðáèåßóôå, üôáí ôï ðáéäß óáò Ýëèåé íá óáò æçôþóåé êüôé, üíôáò óßãïõñï üôé èá ôïõ áðáíôþóåôå ü é, åóåßò èá ôïõ ðåßôå: "íáé, ãéáôß ü é;". ÐáñáôçñÞóôå ôé èá áêïëïõèþóåé Ðïëëïß áíáêáëýðôïõí üôé ôá ðáéäéü, óõíåéäçôïðïéþíôáò ôçí åõèýíç ôïõò Üñç óôçí åìðéóôïóýíç ôùí ãïíýùí ôïõò, öýñèçêáí ðïëý ðéï ëïãéêü áðü ü,ôé ðåñßìåíáí ïé ãïíåßò ôïõò. íáò êáéíïýñãéïò þñïò óôï ìåôáîý ôïõò äéüëïãï åß å áíïßîåé. Ïé åêðáéäåõôéêïß ðïõ êéíçôïðïéïýí ôïõò ìáèçôýò ôïõò ãýñù áðü Ýíá èýìá ðïëéôéóôéêü, êáëëéôå íéêü, åðáããåëìáôéêü, áíèñùðéóôéêü, ãíùñßæïõí ðïéï äõíáìéóìü êáé ðïéá ôáëýíôá åßíáé éêáíïß íá áíáäåßîïõí ïé íýïé üôáí íéþèïõí ôïí å- áõôü ôïõò óõììýôï ï óôçí åðéôõ ßá ôïõ ó åäßïõ, üôáí ôï èýìá ôïõò åëêýåé. Ï íýïò ðïõ áðïêôü ìåãáëýôåñç åìðéóôïóýíç óôïí åáõôü ôïõ ìýóá áðü ôçí åðéôõ ßá óôçí åñãáóßá ðïõ ôïõ åìðéóôåýïíôáé, èá îýñåé áñãüôåñá íá äåßîåé åìðéóôïóýíç óôïõò Üëëïõò, óôïõò óõíôñüöïõò ôïõ, üðùò êáé óôïõò äáóêüëïõò ôïõò. Áò åßíáé ëïéðüí ïé åêðáéäåõôéêïß, áêïýñáóôá, ïé ðçãýò ôçò åëðßäáò! ÌåôÜöñáóç: Ìé. Ñïýóóïò Ç Èñçóêåßá óôç óçìåñéíþ êïéíùíßá Τιμόθεος Κούσιος ÅöôÜ ñüíéá ðýñáóáí áðü ôéò åðéèýóåéò ôçò 11 Óåðôåìâñßïõ. Ç ìýñá áõôþ Üëëáîå ðïëëü óôç äéåèíþ ðïëéôéêþ êáôüóôáóç. äåéîå üôé ï èñçóêåõôéêüò ðáñüãùí åðçñåüæåé ôéò ðïëéôéêýò êáé êïéíùíéêýò åîåëßîåéò ðáãêïóìßùò. 7 Ðñâë. Découvrons l'amour, åêä. Droguet et Aldant,

13 H ÈÑÇÓÊÅÉÁ ÓÔÇ ÓÇÌÅÑÉÍÇ ÊÏÉÍÙÍÉÁ H ÈÑÇÓÊÅÉÁ ÓÔÇ ÓÇÌÅÑÉÍÇ ÊÏÉÍÙÍÉÁ χουμε εξοικειωθεί με την άποψη ότι η πρόοδος του πολιτισμού και η εξέλιξη της κοινωνίας ωθούν τη θρησκεία στο περιθώριο, η επιρροή της όλο και μειώνεται στον κόσμο με την πάροδο του χρόνου. Κάθε τόσο όμως κάποια γεγονότα όπως οι θρησκευτικές συγκρούσεις, μεγάλα προσκυνήματα στην Ινδία ή στην Αραβία, ή ακόμη η κηδεία του πάπα Ιωάννη Παύλου Β φανερώνουν την επιρροή της θρησκείας μέσα στο σημερινό κόσμο. Τελικά, η θρησκεία εξασθενεί ή ενισχύεται; Η απάντηση είναι ότι και τα δύο συμβαίνουν ανάλογα με την κοινωνία και τη χώρα. Στο ερώτημα Η θρησκεία είναι σημαντική στη ζωή σας; το % στις μουσουλμανικές χώρες απαντούν ναι. Θετική απάντηση δίνει το 70% στην Αμερική και το 36% στην Αγγλία. Στην Ευρώπη και στο δυτικό κόσμο κληρονομούμε μια παράδοση διαχωρισμού της θρησκείας από την πολιτική, αν και σε διαφορετικό βαθμό ανάλογα με τη χώρα. Η θρησκεία δεν πρέπει να παρεμβαίνει στην πολιτική. Ως προς αυτό είμαστε κληρονόμοι της γαλλικής επανάστασης, η οποία με τρόπο ριζικό απώθησε τη θρησκεία και έθεσε μια πολιτική εξουσία αυτόνομη και ανεξάρτητη από κάθε κηδεμονία. Σταδιακά και με διαφορετικές παραλλαγές ο διαχωρισμός αυτός υιοθετήθηκε από τις δημοκρατικές χώρες. Η Γαλλία και το Βέλγιο ακολούθησαν ένα ριζικό διαχωρισμό, ενώ η Γερμανία, η Ιταλία, η Αγγλία ακολούθησαν ένα δρόμο διάκρισης και συνεργασίας. Η Ελλάδα είναι από τις δημοκρατικές χώρες όπου το πολιτικό σύστημα ε- πιτρέπει σημαντική επιρροή της θρησκείας στην πολιτική ζωή. Διάκριση όμως δεν υπάρχει στις μουσουλμανικές χώρες. Ακραίο παράδειγμα είναι το Ιραν όπου η κυβέρνηση καθοδηγείται από έ- να θρησκευτικό συμβούλιο. Εξαίρεση αποτελεί η Τουρκία όπου ο λαϊκός χαρακτήρας του Κράτους βασίζεται στη δύναμη του στρατού. Στην Ινδία, για ένα κόμμα όπως το λαϊκό κόμμα, η θρησκευτική ταυτότητα και πολιτιστική ταυτότητα συμπίπτουν. Οι αφρικανοί δεν καταλαβαίνουν πώς κάποιος μπορεί να είναι άθεος και να ζει χωρίς κάποια πνευματική ζωή. Ç δημοκρατία πρεσβεύει ότι η πολιτική ε- ξουσία είναι ανεξάρτητη και ουδέτερη α- πέναντι στη θρησκεία. Υπερασπίζεται και προστατεύει τα ατομικά δικαιώματα και την ελευθερία της συνείδησης. Στη δημοκρατία η πολιτική εξουσία δεν έχει μεταφυσικές αναφορές και πεποιθήσεις. Η δημοκρατία βασίζεται στη λαϊκή κυριαρχία και αυτή μπορεί να εξελίσσεται και να αλλάζει. Σε θέματα όπως τα ναρκωτικά, το διαζύγιο, οι εκτρώσεις, η θανατική ποινή η νομοθεσία αλλάζει. Η Ισπανία του Θαπατέρο είναι ένα παράδειγμα βαθιών αλλαγών σε πολλά τέτοια θέματα τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα όμως, στην πράξη, η πολιτική εξουσία δεν μπορεί να αγνοήσει τελείως τη θρησκεία ούτε να τη θεωρήσει αποκλειστικά ατομική υπόθεση όπως πιστεύουν ορισμένα πολιτικά κινήματα. Θρησκευτικά έθιμα, αργίες, οικογενειακές και κοινοτικές αξίες, κοινωνικές αξίες όλα αυτά διαμορφώνουν ή επηρεάζουν την κοινωνική ζωή. Τόσο από τη μεριά της πολιτείας όσο και από τη μεριά της θρησκείας χρειάζεται συνείδηση των ορίων, των διαφορετικών ρόλων, αλλά και αμοιβαία αναγνώριση ή σε πολλές περιπτώσεις συνεργασία όπως συμβαίνει στην παιδεία ή στην α- ντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων. Ακόμη και στις εκκοσμικευμένες δυτικές κοινωνίες η θρησκεία είναι σημαντική για την ταυτότητα ενός λαού και στενά συνδεδεμένη με την ιστορία του και τις διεργασίες που διαμόρφωσαν την σημερινή φυσιογνωμία μιας χώρας. Το πρόβλημα σήμερα εστιάζεται στη θρησκευτική αδιαλλαξία, στη στάση ορισμένων θρησκευτικών κινημάτων όταν αυτά είναι φανατισμένα, όταν δεν αναγνωρίζουν άλλη ε- ξουσία από τη δική τους και τείνουν στην ό- ξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων. Πρόκειται γι αυτό που ονομάζουμε φονταμενταλισμό. Πιο εμφανής είναι ο ισλαμικός φονταμενταλισμός, αλλά κοντά σε αυτόν υπάρχει και ο εβραϊκός, ο χριστιανικός, με ορισμένα προτεσταντικά, κυρίως, κινήματα και ο ινδουιστικός. Πρόσφατα είδαμε στην Ινδία βιαιότητες, δολοφονίες και εμπρησμούς σε βάρος των χριστιανικών μειονοτήτων. Τα φονταμενταλιστικά κινήματα βάζουν τη δική τους επιβεβαίωση πάνω από κάθε άλλο σκοπό, δε λαμβάνουν υπόψη τους το κοινωνικό περιβάλλον, υπερασπίζονται μια ιδιαίτερη αυτονομία του κινήματός τους. Αυτή η στάση είναι δυναμίτης στα θεμέλια της κοινωνικής ζωής γιατί δεν υπάρχει πλέον κοινή πολιτική ζωή. Όταν η θρησκεία υπαγορεύει μια κοινωνική στάση και δεν αναγνωρίζει άλλη εξουσία έξω από τη δική της, τότε η σύγκρουση με την πολιτεία είναι αναπόφευκτη. Αυτό συμβαίνει με τα ισλαμικά φονταμενταλιστικά κινήματα, τα οποία είναι εξ ορισμού εχθρικά προς τη δημοκρατική κοινωνία. Á πό την άλλη, όμως, είναι ανάγκη οι θρησκείες να συμβάλουν στην ειρήνη και στη συνεργασία των ανθρώπων στην εποχή που ζούμε. Γι αυτό χρειάζεται ένα νέο φρόνημα που να ανταποκρίνεται στις σημερινές συνθήκες προσέγγισης των λαών και των πολιτισμών, στις συνθήκες της γενικής αλληλεξάρτησης. Οι θρησκείες πάντα θα υπάρχουν στον κόσμο. Είναι ανάγκη να απομονωθούν τα φονταμενταλιστικά κινήματα και οι θρησκείες να επιδιώξουν την αμοιβαία αποδοχή και σεβασμό, τη δικαιοσύνη και τη συνεννόηση μέσα στη διεθνή κοινωνία

14 ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ Ìéá ðñïóåõ Þ óôçí Ðáíáãßá Ðñïóåõ Þ ãéá ôïí Êüóìï Μητροπολιτικός ναός, Παναγίας του Ροδαρίου Ξινάρα, Τήνος Ôï ÑïäÜñéï Ακόμα μια φορά τα πλήθη των πιστών συνάζονται στους ναούς σου - Λούρδη, Τήνο, Σύρο Όποιος κι αν είναι ο τόπος - Κρατούν το Ροδάριό τους, και μελετούν τα μυστήρια της ζωής του Χριστού. Παρθένα Μαρία δέξου όσους καταφεύγουν σ' Εσένα. Δέξου και εκείνους που δεν θα έρθουν κοντά σου. Δεν έχουμε όλοι την ευκαιρία να φύγουμε για ένα προσκύνημα. Και όμως γνωρίζεις καλά ότι όσοι αγαπούν τον Υιό σου, αγαπούν επίσης και τη Μητέρα του. Μας επαναλαμβάνεις την προτροπή του Ιωάννη-Βαπτιστή: μεταστραφείτε! Είναι μια προσπάθεια που πρέπει πάντοτε να ξαναρχίζουμε. Πράγματι, το αντίθετο του χριστιανού δεν είναι ο άθεος, το αντίθετο του καλού χριστιανού, είναι ο χριστιανός ο υπερόπτης, ένας συνηθισμένος χριστιανός. L. Sintas τ.ι. Απόδοση π. Δημ. Δαλέζιος Info: Δεσμοί Τάγματος Δομινικανών και Ροδαρίου: βλ. Ροζ.Scognamiglio, Το φωτεινό πρόσωπο του Αγ. Δομινίκου, σειρά Πίστη και Ζωή, σελ Η κίνηση Αποστολή της Προσευχής προτείνει να προσευχηθούμε κατά τον Οκτώβριο: Για την επιτυχία της 12ης Συνόδου των Επισκόπων Προετοιμάστηκε σε παγκόσμιο επίπεδο από τον Απρίλιο Πραγματοποιείται στη Ρώμη τον Οκτώβριο 2008 Η Σύνοδος έχει ως στόχους Να βοηθήσει τους ποιμένες και τους θεολόγους, τους κατηχητές και όσους διακονούν, είναι στην υπηρεσία του Λόγου του Θεού. Η μετάδοση των αληθειών της πίστης απαιτεί α/συστηματική και βαθιά προσωπική κατάρτιση, β/τόλμη και θάρρος λόγω των σύγχρονων συγκυριών και γ/κοινωνία με ολόκληρη την Εκκλησία. Για την προώθηση της ιεραποστολικότητας κάθε χριστιανικής κοινότητας Οι δραστηριότητες σ ολόκληρη την Εκκλησία - τόσο στην τοπική όσο και στην παγκόσμια - όλο και περισσότερο πληθαίνουν και οργανώνονται. Οι χριστιανικές κοινότητες πλουτίζουν το έργο της Εκκλησίας με την ε- θελοντική προσφορά τους αλλά και με την ε- παγγελματική και έμμισθη εργασία τους. Μεταξύ των μέσων που προτείνονται είναι η προσευχή, η θυσία και η υλική συμπαράσταση. Η Αγία Γραφή και ο διάλογος με το Θεό Η ανάγνωση της Αγίας Γραφής πρέπει να συνοδεύεται από την προσευχή ώστε να μπορεί να πραγματοποιείται ο διάλογος μεταξύ Θεού και ανθρώπου (Β Βατικανή Σύνοδος, Dei Verbum 25). Η lectio divina επανήλθε ως βιβλική πνευματικότητα κυρίως από τη δεκαετία 1970 και διαδόθηκε ευρύτερα από τα μέσα του Η εξάπλωση αυτού του τρόπου βιβλικής ανάγνωσης δεν αφορά πλέον μόνο το μοναχό αλλά κάθε βαπτισμένο (αλλάζει το περιβάλλον στο ο- ποίο γίνεται η lectio-ανάγνωση), δεν γίνεται κατά μόνας αλλά και σε ομάδες (αλλάζει ο τρόπος άσκησης της lectio). Όπως ορθά ε- πισημαίνεται στις Κατευθύνσεις εν όψει της Συνόδου των Επισκόπων για το Λόγο του Θεού (Ρώμη, Οκτώβριος 2008), η πρακτική της σύγχρονης lectio για το λαό του Θεού α- παιτεί μια φωτισμένη, υπομονετική και διαρκή επιμόρφωση των πρεσβυτέρων, των μοναχών και των λαϊκών ώστε να επιτευχθεί το μοίρασμα των εμπειριών που προξενεί η ακρόαση του Θείου Λόγου. Πρόκειται για την καθοδήγηση του καθενός σε μια προσωπική ανάγνωση του Λόγου του Θεού για να τον γνωρίσει και να αντιληφθεί χριστιανικά τη ζωή και τον κόσμο που τον περιβάλει. Ιωάννης Ασημάκης Ο κόπος της αγάπης σας, σ Analecta theologica 3 - Θεσσαλονίκη

15 ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ Åìðåéñßåò êáé ìáñôõñßåò Áãßùí Ο Φραγκίσκος της Ασίζης - γιορτάζει στις 4 Οκτωβρίου - είναι ένας άγιος πολύ κοντά στον άνθρωπο αλλά και, με τις επιλογές του, πολύ κοντά στο Θεό. Η ζωή των Αγίων αναδεικνύει τρόπους χριστιανικής συμπεριφοράς. Έτσι, η πνευματική τους ζωή μπορεί να γίνει πρότυπο για μας. Η χρήση των προσευχών τους εμπλουτίζει το διάλογό μας με το Θεό! Φλας από τη ζωή του Φραγκίσκου Γιος ενός από τους πλουσιότερους της Ασίζης, του υφασματέμπορου Πέτρου Μπερναντόνε και της γαλλίδας Πίκα, ο Ιωάννης γεννήθηκε γύρω στα Τα χρόνια της νιότης περνούν μέσα στην ανεμελιά, την πολυτέλεια και τη σπατάλη. Όνειρά του: η δόξα και η επιτυχία. 1202: σύγκρουση Ασίζης και Περούτζιας. Ο Φραγκίσκος συλλαμβάνεται αιχμάλωτος, η αιχμαλωσία του βάσταξε περίπου ένα χρόνο. Ανικανοποίητος από τη ζωή, ο Φραγκίσκος αποφασίζει να ακολουθήσει μια άλλη ζωή. Αρχίζει να προσεύχεται, επιθυμεί να αποσύρεται στη μοναξιά, όπου ακατάπαυστα επικαλείται το Θεό. Σιγά σιγά μεγαλώνει μέσα του η επιθυμία να πραγματοποιήσει το θέλημα του Θεού. Στην παλιά εκκλησία του Αγίου Δαμιανού, ενώ προσεύχεται ακούει το κάλεσμα του Θεού: να επιδιορθώσει τον ρημαγμένο οίκο του. Εκποιεί τα υπάρχοντά του και αναλαμβάνει αυτή την αποστολή. Ο πατέρας του γίνεται έξαλλος. Μπροστά στον επίσκοπο, ο Φραγκίσκος παραδίνει στον πατέρα του ό- λα τα αγαθά του, ακόμα και τα ρούχα που φοράει. Διαλέγει τη φτώχεια και θέλει να τεθεί στην υπηρεσία του Θεού. Γύρω από το 1209 οι πρώτοι Αδελφοί συναθροίζονται γύρω του. Ο Φραγκίσκος συντάσσει ένα πρώτο Κανονισμό και αναχωρεί στη Ρώμη για να λάβει την έγκριση από τον πάπα Ιννοκέντιο Γ. Στα 1212, μια κοπέλα, μόλις 16 χρόνων, η Κλάρα, αποφασίζει να ακολουθήσει το δρόμο της φτώχειας που κηρύττει ο Φραγκίσκος. Το 1219 φεύγει για την Αίγυπτο με στόχο να συναντήσει το Σουλτάνο και να του μιλήσει για το Θεό και το Χριστό. Στα 1224, ήδη εξασθενημένος, δέχεται το χάρισμα των στιγμάτων του Σταυρωμένου Χριστού. 3 Οκτωβρίου 1226: ο Φραγκίσκος πεθαίνει σε ηλικία 44 χρονών. Το 1228 ο πάπας Γρηγόριος Θ ανακηρύττει το Φραγκίσκο άγιο. Ύμνος των πλασμάτων Ο Ύμνος του αδελφού Ήλιου - ή των πλασμάτων όπως ονομάστηκε αργότερα - ξεπήδησε από την καρδιά του Φραγκίσκου μια νύχτα, την πιο σκοτεινή νύχτα της ζωής του. Ο Φραγκίσκος είχε σχεδόν χάσει την όρασή του. Βρισκόταν στον Άγιο Δαμιανό. Τρομεροί πονοκέφαλοι δεν του επέτρεπαν να επιστρέψει στην Πορτσιούνκολα, έμενε επί 50 μέρες σ' ένα μικρό κελί, που η Κλάρα και οι αδελφές της είχαν κατάλληλα προετοιμάσει. Μέσα στην αϋπνία και τον πόνο κάποιας νύχτας αισθάνεται το έλεος του Θεού. Η χαρά τον πλημμυρίζει. Μόλις φεγγίζει, καλεί τους αδελφούς. Το πρόσωπό του ακτινοβολεί. Ανακάθεται στο κρεβάτι. Περισυλλέγεται μια στιγμή. Και αρχίζει να τραγουδά: Ύψιστε, παντοδύναμε, πανάγαθε Κύριε, σε Σένα τα εγκώμια, η δόξα κ' η τιμή και κάθε ευλογία! Σε Σένα μονάχα, Ύψιστε ταιριάζουν και κανένας άνθρωπος δεν είναι άξιος να προφέρει τ όνομά σου. Δοξασμένος νάσαι, ω Κύριε, με όλα σου τα πλάσματα και ξέχωρα για τον κυρ αδελφό τον Ήλιο, που μας φέρνει τη μέρα και που η χάρη του μας φωτίζει, και που είναι όμορφος κι αστραφτερός και με τη μεγάλη του λάμψη μαρτυράει για Σένα, Ύψιστε! Δοξασμένος νάσαι, ω Κύριε, για την αδελφή Σελήνη και τ' άστρα, που δημιούργησες στον ουρανό, λαμπερά, πολύτιμα κι ωραία! Δοξασμένος νάσαι, ω Κύριε, για τον αδελφό τον άνεμο, και για τον αέρα, για το σύννεφο, για τη γαλήνη και όλους τους καιρούς, που με αυτά στηρίζεις τα πλάσματά σου! Δοξασμένος νάσαι, ω Κύριε, για το αδέλφι μας το νερό, που είναι πολύ χρήσιμο και ταπεινό, και πολύτιμο κι αγνό! Δοξασμένος νάσαι, ω Κύριε, για την αδελφή φωτιά, που με αυτή φωτίζεις τη νύχτα, κ' είναι ωραία και χαρούμενη, και δυνατή και ρωμαλέα! Δοξασμένος νάσαι, ω Κύριε, για την αδελφή μας, τη μητέρα Γη, που μας τρέφει και μας αναβαστάζει και γεννάει πλήθος πωρικά, και πολύχρωμα άνθη και δέντρα! Απόδοση Νίκου Καζαντζάκη Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασσίζης Έκδ. Καλού Τύπου σ

16 ÐÍÅÕÌÁÔÉÊÇ ÆÙÇ Σεβαστέ π. Γαβριήλ, ÁíáæçôÞóåéò ðíåõìáôéêþò æùþò Σας γράφω με κάποια καθυστέρηση, αλλά η άφιξη του μωρού της Αμάντας και η ζέστη δεν επέτρεψαν να βρω το χρόνο νωρίτερα. Πνευματική Ζωή και πώς εκφράζεται Νομίζω θα πρέπει να ξεκινήσει μία σειρά άρθρων, δίνοντας έναν ορισμό του τι είναι η πνευματική ζωή, και οι εξωτερικές εκφάνσεις, εξωτερικές εκφράσεις αυτής της εσωτερικής ζωής να παρουσιαστούν ως (υπερ)φυσική της απόρροια. Δηλ. όταν παρουσιάζεται ο βίος ενός αγίου - που εκ των πραγμάτων εκτίθεται συνοπτικά, συνήθως - να δίδεται έμφαση στην κινητήριο δύναμη αυτής της ζωής του, και κυρίως στη μέθοδο, εάν μου επιτραπεί αυτός ο όρος, που συνειδητά εφήρμοζε για να υπηρετήσει το Θεό και την Εκκλησία. Λ.χ. η ενόραση και οι ασκήσεις στον άγιο Ιγνάτιο, η καθημερινή θεία ευχαριστία στη Μητέρα Τερέζα της Καλκούτας, η φλόγα του Απ. Παύλου με την συνειδητοποίηση ότι ο Χριστός πέθανε για μένα, η φτώχεια στον Άγιο Φραγκίσκο κ.λπ. Ποιος ο ορισμός της Προσωπικά, στον ορισμό της πνευματικής ζωής θα έβαζα, αρκετά γενικευμένα, τη σχέση του ανθρώπου με το Θεό. Πιο ειδικευμένα, τη στάση προσευχής γύρω από ορισμένους άξονες: εμπιστοσύνη και ευγνωμοσύνη, ελπίδα και οραματισμός της προσωπικής θέσης (στην Εκκλησία, ενορία κτλ) και αποστολής, και τη στάση αγάπης προς το Θεό και τον συνάνθρωπο. Τι σημαίνει πνευματική ζωή; - Ποιοι οι άξονές της; - Πώς τρέφεται; ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÊïíôÜ óôá ÊÁÔÁÓÊÇÍÙÓÅÉÓ Ðëïýóéá õðþñîå êáé åöýôïò êáôü ôï êáëïêáßñé ç êáôáóêçíùôéêþ äñáóôçñéüôçôá óôá ðëáßóéá ôçò ÊáèïëéêÞò Åêêëçóßáò, óôç þñá ìáò. ÐñùôåñãÜôåò êé åöýôïò, ü- ðùò ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñýò, ïé Ìïíá Ýò êáé ïé Ìïíá- ïß, ìáæß ìå êüðïéïõò/åò áöáíåßò êõñßåò êáé êõñßïõò, ïé ïðïßïé/åò ðñïóöýñïõí ñüíï êáé ñþìá ìáæß ìå ôïí êüðï ôïõò. ÖÝôïò ëåéôïýñãçóáí êáôáóêçíþóåéò óôéò ÊõêëÜäåò (Óýñï, ÔÞíï, ÍÜîï), óôçí ÁôôéêÞ (Ëáýñéï), óôï ÊáëáìÜêé Êïñéíèßáò, óôçí ÊÝñêõñá. ¼ëï êáé ðåñéóóüôåñï, óôçí åðï Þ ìáò, ç êáôáóêþíùóç ãßíåôáé áðáñáßôçôç ãéá ôá ðáéäéü ôùí ðüëåùí. Éäéáßôåñá ãéá ôá ðáéäéü ôùí ïéêïãåíåéþí ðïõ äå äéáèýôïõí åîï éêü Þ éäéáßôåñï âáëüíôéï ðïõ èá ôïõò åîáóöüëéæáí êüðïéï ìåãüëï ñïíéêü äéüóôçìá ìáêñéü áðü ôçí ðüëç, ìáêñéü áðü ôï êáõóáýñéï, ìáêñéü áðü ôï óõíùóôéóìü êáé ôç âáâïýñá ôçò ðüëçò. Êé Ýíá Üëëï ñüëï ìðïñïýí íá åîáóöáëßæïõí ïé êáôáóêçíþóåéò ãéá ôçí êáèïëéêþ êïéíüôçôá óôç þñá ìáò. ÓÞìåñá, ç êáèïëéêþ êïéíüôçôá ðåñéëáìâüíåé ðéóôïýò ðïõ ðñïýñ ïíôáé áðü äéüöïñåò þñåò, ìå ðïéêßëåò Ποσειδωνία Τα μυστήρια στην πνευματική ζωή Έπειτα, μπορεί να δοθεί προσοχή στην θέση των Μυστηρίων και στην πνευματική ζωή, αρχίζοντας από το Βάπτισμα. Πώς το βιώνουμε; και συνεχίζουμε με όλα τα άλλα μυστήρια. Íá Ýíá ðåäßï áðáñáßôçôïõ Äéáëüãïõ! Åõ áñéóôþ üóïõò Þäç åðéêïéíþíçóáí ìáæß ìïõ ðñïöïñéêü Þ ãñáðôü, ëéãüëïãá Þ ìå ðëçèþñá ðñïôüóåùí êáé ðáñáôçñþóåùí. Óôá ðýíôå ôåý ç ôùí Á.Ï. ç ÐíåõìáôéêÞ ÆùÞ ðáñïõóéüóôçêå áðü äéüöïñåò óêïðéýò ôïõ ðåñéå ïìýíïõ ôçò. Áîßæåé ôïí êüðï íá ëüâåôå èýóç ãéá ôéò åíüôçôåò ðïõ äåí óáò ëýíå ôßðïôá Þ óáò âïþèçóáí êáé óáò Üñåóáí. Ï åðéìåëçôþò ôçò åíüôçôáò ð. ÃáâñéÞë Ìáñáãêüò Οι αποστολές: κινητήρια δύναμη και ά- ξονες δράσης Πιο κοντά σε μας: η κινητήριος δύναμη και άξονες σύγχρονων αποστολών, ενοριακών έργων, ιδιωτικών πρωτοβουλιών, προγραμμάτων και εκδηλώσεων. Θα αποσκοπούσα δηλ. στην εξήγηση της πνευματικής ζωής και στην ενθάρρυνση των αναγνωστών να την αναπτύξουν περαιτέρω. Ειρήνη Λάμπρου Κύπρος Κέρκυρα Κέρκυρα

17 ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ ðïëéôéóôéêýò ðáñáäüóåéò, êáé åðß ðëýïí, óþìåñá âñßóêåôáé, ðåñéóóüôåñï ðáñü ðïôý, äéüóðáñôç ó' ïëüêëçñç ôçí åëëçíéêþ åðéêñüôåéá. Ç êáôáóêþíùóç, óôï ìýôñï ðïõ åßíáé åõáéóèçôïðïéçìýíç óôï ðñüâëçìá, ìðïñåß íá äçìéïõñãþóåé ãíùñéìßåò êáé äåóìïýò áíüìåóá óå ðáéäéü ðïõ êáôïéêïýí óå äéüöïñåò ðåñéï Ýò êáé ðñïýñ ïíôáé áðü äéüöïñåò þñåò. Ìðïñåß íá ôïõò ìüèåé íá óõìâéþíïõí ìýóá áðü ôçí ðïéêéëßá ôùí ðïëéôéóôéêþí ôïõò ðáñáäüóåùí. Äå èá ðñýðåé üìùò íá ëçóìïíþóïõìå êáé ôç èñçóêåõôéêþ äéáðáéäáãþãçóç ôùí ðáéäéþí óôç äéüñêåéá ôùí äéáêïðþí ôïõò. Ôá ðáéäéü ðïõ æïõí óå áðïìáêñõóìýíåò ðåñéï Ýò, åêåß üðïõ äåí õðüñ åé ïñãáíùìýíç åíïñßá Þ üðïõ äåí õðüñ åé ìüíéìïò êáèïëéêüò éåñýáò, ßóùò üëç ôïõò ÂÁÔÏÐÅÄÉ Äåí åßíáé ôï ðñþôï óêüíäáëï ìå ôï ïðïßï êáôáðéüíåôáé ï Ôýðïò. Ïýôå ôï ÂáôïðÝäé åßíáé ôï ðñþôï óêüíäáëï ðïõ Ý åé ó Ýóç ìå Ýíá ìïíáóôþñé êáé ìå ôçí Åêêëçóßá. ÓêÜíäáëá, äõóôõ þò, õðüñ ïõí ðïëëü, ðáíôïý êáé óå ü- ëåò ôéò åðï Ýò. Äõóôõ þò, êáé óôçí ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá êáé óôçí Ïñèüäïîç. ÓõíÞèùò, üìùò, üôáí ãßíåôáé êüðïéá áðüôç, êüðïéá êáôü ñçóç Þ êüðïéá åêìåôüëëåõóç, ôï èýìá áíáëáìâüíåé ç Äéêáéïóýíç ãéá íá ôï ÓÕÄÍÅÛ Áðü ôéò 14 ùò ôéò 20 Éïõëßïõ ô.ý. ðñáãìáôïðïéþèçêå ç 23ç Ðáãêüóìéá ÇìÝñá Íåïëáßáò óôï Óýäíåû ôçò Áõóôñáëßáò. Ç åëëçíéêþ óõììåôï Þ ðåñéåëüìâáíå 78 Üôïìá, (73 íýïé êáé íýåò, äýï ëáúêïß åíþëéêåò, ôñåéò êëçñéêïß êáé Ýíáò åðßóêïðïò). Ðñéí ôçí áíá þñçóþ ôïõò áðü íá äþóåé ôç óùóôþ ðëçñïöüñçóç êáé íá áðïäþóåé äéêáéïóýíç. Êáé Ýôóé ðñýðåé íá ãßíåôáé. Óôçí õðüèåóç ôïõ Âáôïðåäßïõ, ðïëý öïâïýìáé üôé äå èá ìüèïõìå ðïôý ôï ôß êáé ôï ðþò. Ôçí õðüèåóç Ý ïõí áíáëüâåé ôá ðïëéôéêü êüììáôá êáé ðñïóðáèïýí ôï Ýíá íá óðéëþóåé ôï Üëëï íôå ôñý á ãýñåõå Ðïëý öïâïýìáé üôé, üðïéá êáôüëçîç êé áí Ý åé ôï èýìá, ïé ðñáãìáôéêïß õðáßôéïé äå èá á- ðïêáëõöèïýí. ºóùò ïýôå êáé äéêáéïóýíç íá áðïäïèåß. ÆçìéùìÝíç èá âãåé ìüíï ç Åêêëçóßá. ôçí ÅëëÜäá åß áí êüíåé áëëåðüëëçëåò óõíáíôþóåéò êáé åß áí ðñïåôïéìáóôåß ôüóï áðü ïñãáíùôéêþò ðëåõñüò ü- óï êáé áðü ðíåõìáôéêþò. Ôï ãåãïíüò óôï ïðïßï ðþãáéíáí íá óõììåôüó ïõí Ýóôù êé áí ðåñéåß å ôïõñéóôéêü óôïé åßá, Ýðñåðå íá åßíáé êõñßùò ðíåõìáôéêü. Ôï õðü ìåëýôç èýìá ôçò óõíüíôçóçò: "Èá ëüâåôå äýíáìç üôáí Ýëèåé ôï ãéï Ðíåýìá ðüíù óáò êáé èá åßóôå ìüñôõñýò ìïõ". Ôçí ÊõñéáêÞ, 20 Éïõëßïõ, ï ðüðáò ôýëåóå ôç èåßá Ëåéôïõñãßá. Ìáæß ôïõ óõëëåéôïýñãçóáí ðåñßðïõ 400 åðßóêïðïé êáé 4000 éåñåßò åíþ óõììåôåß áí ðåñßðïõ ðéóôïß, ðïõ Þñèáí áðü ôá äéüöïñá ìýñç ôïõ êüóìïõ. Ìáæß ôïõò êáé ç åëëçíéêþ ÏìÜäá, ç ïðïßá åðýóôñåøå åíèïõóéáóìýíç áðü ôçí åìðåéñßá ðïõ âßùóå, Ý- ôïéìç íá ôçí åðáíáëüâåé Καλαμάκι Κορινθίας ç èñçóêåõôéêþ ìüñöùóç óå ó Ýóç ìå ôçí ÊáèïëéêÞ Åêêëçóßá íá ðåñéïñéóôåß ó' áõôü ðïõ Ýëáâáí óôç äéüñêåéá ìéáò êáôáóêþíùóçò ðïõ Ýæçóáí áõôü ôï ÔÇÍÏÓ Ç óôáèåñþ Üñíçóç ôùí ðïëéôéêþí Áñ þí (êõâýñíçóç êáé áíôéðïëßôåõóç) íá åðéóêåöôïýí êáé ôçí ÊáèïëéêÞ Êïéíüôçôá óôçí ÔÞíï, äåí åìðüäéóå ùóôüóï ôïõò êáèïëéêïýò ðéóôïýò ôïõ íçóéïý, ìáæß ìå ðïëëïýò ðáñáèåñéóôýò êáé ößëïõò ïñèïäüîïõò, íá ôéìþóïõí êé áõôïß ìå êüèå ëáìðñüôçôá ôç ÈåïìÞôïñá ôçí çìýñá ôïõ Äåêáðåíôáýãïõóôïõ, óôï Âñõóß. ÄõíáìéêÞ ðáñïõóßá Ýäùóáí ïé íýïé, éäéáßôåñá åêåßíïé ðïõ åß áí ëüâåé ìýñïò óôçí åëëçíéêþ áðïóôïëþ óôçí Ðáãêüóìéá ÇìÝñá ÍÝùí, óôï Óýäíåû. Ìáæß ìå ôçí ðñïåôïéìáóßá êáé ôçí üëç öñïíôßäá ðïõ áíýëáâáí ãéá ôçí åìøý ùóç ôçò Áãñõðíßáò êáé ôçò èåßáò Ëåéôïõñãßáò ôïõ Ìåóïíõ ôßïõ, Ýäùóáí åðßóçò ôç ìáñôõñßá ôïõò ãéá ôçí åìðåéñßá ðïõ âßùóáí áíüìåóá óôéò åêáôïíôüäåò éëéüäåò ñéóôéáíþí íýùí óôï Óýäíåû. Η ελληνική συμμετοχή 34 35

18 ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ - ÃÅÃÏÍÏÔÁ Ï ÂåíÝäéêôïò ÉÓÔ åß å åðßóçò ôçí åõêáéñßá íá äþóåé ìéá äéüëåîç óôï Ðáñßóé ðñïò ôïõò áíèñþðïõò ôùí ÃñáììÜôùí, ôçí ïðïßá óêïðåýïõìå íá äçìïóéåýóïõìå óå Ýíá åðüìåíï ôåý ïò ìáò. Ï ÃÜëëïò ðñüåäñïò êáé ï ðüðáò óå äçëþóåéò ôïõò ôüíéóáí üôé ôï äçìïêñáôéêü êáé êïóìéêü êñüôïò åßíáé ïõäýôåñï êáé ü é å èñéêü ðñïò ôçí Åêêëçóßá. Ç õðïäï Þ êáé ç åõëüâåéá ôùí êáèïëéêþí ôçò Ãáëëßáò, þñá ãéá ôçí ïðïßá óõ íü ëýãåôáé üôé åßíáé ç ðéï Üèñçóêç êïéíùíßá ôçò Åõñþðçò, óõãêßíçóå ôïí ÐÜðá, ï ïðïßïò ôïõò áðï áéñýôçóå ëýãïíôáò: "Ç åðßóêåøþ ìïõ óôç þñá óáò áñïðïßçóå ôçí êáñäéü Ï ÐÁÐÁÓ ÓÔÇ ÃÁËËÉÁ ÔåôñáÞìåñç åðßóêåøç óôç Ãáëëßá ðñáãìáôïðïßçóå ï ÐÜðáò ÂåíÝäéêôïò ÉÓÔ, áðü ôéò 12 ùò ôéò 16 Óåðôåìâñßïõ. Ç åðßóêåøç Ýãéíå ìå ôçí åõêáéñßá ôùí 150 åôþí áðü ôéò åìöáíßóåéò ôçò Ðáíáãßáò óôçí áãßá ÂåñíáäÝôç ôçò Ëïýñäçò. Ï ÐÜðáò Ýãéíå äåêôüò áñ éêü óôï Ðáñßóé áðü ôéò ãáëëéêýò áñ Ýò êáé ëåéôïýñãçóå óå áíïé ôü þñï ôçò ãáëëéêþò ðñùôåýïõóáò. Óôç óõíý åéá, ìåôýâç óôç Ëïýñäç ùò ðñïóêõíçôþò êáé óõìðñïóåõ Þèçêå ìå éëéüäåò ðéóôïýò ðïõ åß áí óõíá èåß ÁÍÁÆÇÔÙÍÔÁÓ ÔÏ ÁÐÅÉÑÏÅËÁ ÉÓÔÏ Áîéïèáýìáóôç ç åðéóôþìç! Åðß ôùí çìåñþí ìáò ðñáãìáôïðïéåßôáé ôï ìåãáëýôåñï ðåßñáìá üëùí ôùí áéþíùí: ôï ðåßñáìá ôïõ CERN, óôá ãáëëïåëâåôéêü óýíïñá. Ïé åðéóôþìïíåò ðñïóäïêïýí íá áíáðáñáóôþóïõí ôç ÃÝíåóç ôïõ Êüóìïõ, êáé íá áíáêáëýøïõí ôçí áðåéñïåëü éóôç åêåßíç óôéãìþ êáôü ôçí ïðïßá äçìéïõñãþèçêáí äõíüìåéò üðùò ç âáñýôçôá, ï çëåêôñïìáãíçôéóìüò ê.ü., êáé ïé ï- ðïßåò åðýôñåøáí íá äçìéïõñãçèïýí ôá ðñþôá óùìáôßäéá ðïõ ýöáíáí ôïí éóôü ôçò æùþò óôç Ãç. Ôï åã åßñçìá åßíáé ðïëý óçìáíôéêü, Ýóôù êé áí åðß ôùí çìåñþí ìáò Ý ïõìå Üóåé ôï èáõìáóìü ãéá ôá ìåãüëá åðéôåýãìáôá ôçò åðéóôþìçò. Ïé åðéóôþìïíåò èá óõëëýîïõí Ýíá ôåñüóôéï üãêï ðëçñïöïñéþí ðïõ èá Ý ïõí íá ìåëåôþóïõí êáé íá åñìçíåýóïõí ôá åðüìåíá ñüíéá, ìå ôéò áíüëïãåò èåôéêýò êáé áñíçôéêýò åðéðôþóåéò óôçí êáèçìåñéíþ ìáò æù- Þ. Êé áí ìåñéêïß ðßóù áðü áõôþ ôçí Ýñåõíá ðñïóäïêïýí Þ öïâïýíôáé üôé èá áíáêáëýøïõí "ôï óùìáôßäéï ôïõ Èåïý", åìåßò åðáíáëáìâüíïõìå: "Ùò èáõìáóôü ôá Ýñãá óïõ, Êýñéå, ôá ðüíôá åí óïößá åðïßçóáò". Έλληνες ÔÏ ÍÅÏ ÁÊÁÄÇÌÁÚÊÏ ÅÔÏÓ Áèüñõâá êáé ùñßò ðïëëü ðáñüðïíá îåêßíçóå ôï öåôéíü áêáäçìáúêü Ýôïò. Ïýôå ãéá Ýëëåéøç áéèïõóþí áêïýóáìå, ïýôå ãéá Ýëëåéøç êáèçãçôþí êáé äáóêüëùí. Êáé ôá äéäáêôéêü âéâëßá ãéá ôïõò ìáèçôýò, åéðþèçêå üôé áðü ôïí õðïõñãü üôé åß áí öèüóåé Ýãêáéñá óôá ó ïëåßá. ñáãå åßíáé üíôùò Ýôóé, Þ ìþðùò ç õðüèåóç Æá üðïõëïò êáé ôï ÂáôïðÝäé áðü ôç ìéá, ç ÏëõìðéáêÞ áðü ôçí Üëëç, áðáó üëçóáí ôïõò äçìïóéïãñüöïõò êáé ôïõò óõíäéêáëéóôýò êáé Üöçóáí ôçí ðáéäåßá óôçí ôý- ç ôçò; 36 37

19 ÂÉÂËÉÏÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ Åloi Leclerc Ï ÐáôÝñáò, ï Üðåéñïò, ï Üìåôñïò ÁðÝíáíôé ó áõôü ôïí äß ùò åëðßäá êüóìï, üðïõ êé áõôïß áêüìá ïé ðéóôïß öïâïýíôáé ôïí ßóêéï ôïõò, ï ÅëïõÜ ËåêôÝñ, óôï Ýñãï ôïõ: "Ï ÐáôÝñáò ðïõ åßíáé Üðåéñïò", ìáò ðñïóêáëåß íá äéáâüóïõìå îáíü ôï ìþíõìá ôïõ áðïóôüëïõ Ðáýëïõ, ìýóá óôçí ÅðéóôïëÞ ôïõ óôïõò ÅöÝóïõò. Åíôåëþò óõãêëïíéóìýíïò áðü ôï æùíôáíü ðñüóùðï ôïõ áíáóôçìýíïõ ñéóôïý êé áðü ôç äýíáìç ôïõ Ðíåýìáôïò ôïõ, ï Ðáýëïò Ýêáíå ìýóá ôïõ ôç óõíáñðáóôéêþ åìðåéñßá ôïõ íýïõ áíèñþðïõ. Åßäå íá ðñïâüëëåé, óôïõò êüëðïõò ôïõ ðáëéïý åèíéêïý êüóìïõ, Ýíáò íýïò êüóìïò, ìéá íýá Áíèñþðéíç êïéíüôçôá, ç Åêêëçóßá ôïõ ñéóôïý, áíïé ôïß óå üëïõò, áðáñ Þ ìéáò áíèñùðüôçôáò óõìöéëéùìýíçò êáé óõíáèñïéóìýíçò. "Ôá ðáëéü ðýñáóáí, üëá Ý ïõí ãßíåé êáéíïýñéá" (Â' Êïð.5,17) Ó' áõôü ôï äéðëü öùò áõôþò ôçò åìðåéñßáò ðïõ ôïí ðñïùèåß ðñïò ôï ìýëëïí, ï Ðáýëïò áíáêáëýðôåé ôï ìåãüëï Ó Ýäéï ôïõ Èåïý, áðïêüëõøç ôïõ ÐáôÝñá ðïõ åßíáé Üðåéñïò. Ìáò êüíåé íá äïýìå ðùò ç áíèñùðüôçôá, êáëåóìýíç áðü ðüíôá íá ìïéñáóôåß ôç èåúêþ æùþ êáé ôç èåúêþ áñü, âñßóêåé îáíü ôï äñüìï ôïõ ìýëëïíôïò ôçò, åðáíáóõíäåüìåíç, ìýóá óôïí áíáóôçìýíï ñéóôü, ìå ôçí ïñìþ ôçò äçìéïõñãéêþò êáé èåïðïéïý áãüðçò ôïõ ÐáôÝñá. Ìáò áíïßãåé Ýôóé óôçí Ýííïéá ôçò éóôïñßáò ìáò êáé ôïõ óýìðáíôïò. Ãéá ôï Ýôïò áõôü, ôï áöéåñùìýíï óôïí áðüóôïëï Ðáýëï, Ý ïõìå åäþ Ýíá âéâëßï ðïõ ìáò äåß íåé ôç èåïëïãéêþ óêýøç ôïõ áðïóôüëïõ. Ç ãíùñéìßá ìå ôï Èåü ðáñïõóéüæåôáé ìýóá áðü ôçí áíáêüëõøç ôïõ ó åäßïõ ðïõ ï Èåüò ðñáãìáôïðïéåß ãéá ôïí Üíèñùðï ìýóá óôçí éóôïñßá. ÂëÝðïõìå ôç óôáäéáêþ áðïêüëõøç áõôïý ôïõ ó åäßïõ êáé ôïí ôåëéêü ôïõ óôü ï. Äåí Ý ïõìå ëïéðüí ìéá áöçñçìýíç éäýá ôïõ Èåïý åäþ, áëëü ìéá áéóéüäïîç êáé ìåãáëåéþäç åéêüíá ôçò óùôçñßáò ìýóá óôçí éóôïñßá. ÉùÜííçò ÁóçìÜêçò Ï êüðïò ôçò áãüðçò óáò ÁíÜìåóá óôïõò ðïëëïýò êáñðïýò ôçò âéâëéêþò Üíïéîçò ôçò Â' ÂáôéêáíéêÞò Óõíüäïõ åßíáé ç åîüðëùóç ôçò áñ áßáò ñéóôéáíéêþò ðñáêôéêþò ôçò ðíåõìáôéêþò áíáãíùóþò ôçò Áãßáò ÃñáöÞò (ôçò åðïíïìáæüìåíçò lectio divina). Ôé åßíáé ç ìåëýôç ôçò Áãßáò ÃñáöÞò; Åßíáé ç óéùðçëþ áíüãíùóç êüðïéïõ âéâëéêïý êåéìýíïõ, äéáâáæïíôüò ôï ðïëëýò öïñýò, óôýâïíôáò ôï ãéá íá áðïäþóåé ôïõò ðíåõìáôéêïýò ôïõ õìïýò êáé íá îåäéøüóåé ôç ðåñéóõëëïãþ ôïõ áíáãíþóôç. Áðáñáßôçôç ðñïûðüèåóç ãé' áõôþ ôçí ðíåõìáôéêþ ìåëýôç åßíáé ï öùôéóìüò ôïõ íïõ êáé ôçò êáñäéüò áðü ôï ãéï Ðíåýìá äçë. Áðü ôïí ßäéï ôïí åìðíåõóôþ ôùí Ãñáöþí. Ãé' áõôü ç óùóôþ óôüóç åêåßíïõ ðïõ åðéèõìåß íá "ðéåß" ôï âéâëéêü õìü åßíáé ç åõëáâéêþ áêñüáóç ôïõ êåéìýíïõ. Ï óõããñáöýáò ìå áõôü ôï Ýñãï ôïõ ìåëåôü ôéò ðñþôåò åðéóôïëýò ôïõ áðïóôüëïõ Ðáýëïõ ôéò ïðïßåò ôïðïèåôåß óôï éóôïñéêü ôïõò ðëáßóéï. Ç ìåëýôç äåí åßíáé ìéá ïõäýôåñç åñåõíçôéêþ ðñïóýããéóç, áëëü åßíáé ìéá ðíåõìáôéêþ ìåëýôç ðïõ óêïðü Ý åé íá áðïôåëýóåé ðíåõìáôéêþ ôñïöþ ãéá ôïí áíáãíþóôç. Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Óôï åðüìåíï ôåý ïò: Ïé Éñáêéíïß ñéóôéáíïß Ïé ñéóôéáíïß ôïõ ÉñÜê Ý ïõí éóôïñßá ó åäüí äýï éëéüäùí åôþí óôç Ìåóïðïôáìßá. ïõí ìéá ìïíáäéêþ ðáñüäïóç ôçí ïðïßá äéáôþñçóáí æþíôáò ìåôáîý äéáöïñåôéêþí ëáþí êáé èñçóêåéþí. Ôá ôåëåõôáßá üìùò ñüíéá áíôéìåôùðßæïõí óõíèþêåò ðïëý äýóêïëåò ðïõ ôïõò ùèïýí óôç ìåôáíüóôåõóç. Óôçí ðáôñßäá ìáò áðïôåëïýí åäþ êáé ëßãá ñüíéá ìéá áðü ôéò óçìáíôéêýò êáèïëéêýò êïéíüôçôåò. Åðéóêåõèåßôå ôçí éóôïóåëéäá ìáò êáé óõìâïõëåõôåßôå ôç ÂÉÂËÉÏÈÇÊÇ ìáò 38 Ôï ðåñéïäéêü ìáò, üðùò êáé êüèå Ýêäïóç, Ý åé áíüãêç áðü ïéêïíïìéêïýò ðüñïõò ãéá íá åðéâéþóåé. Åìåßò âáóéæüìáóôå óôç óõíäñïìþ ôùí áíáãíùóôþí ìáò, ôç äéêþ óáò, ãéá íá óõíå ßóïõìå ôï ðåñéïäéêü áõôü. ïõìå áíüãêç ôç óõíäñïìþ óáò êáé ôçí õðïóôþñéîþ óáò. Åéäïðïéåßóôå ìáò áí èýëåôå íá óõíå ßóåôå íá ôï ëáâüíåôå. Ùò ôþñá, ãéá íá ãßíïõìå ãíùóôïß, ôï ðåñéïäéêü ìáò óôüëèçêå ãåííáéüäùñá óå ðïëëïýò. Áñ ßæïõìå ôþñá óôáäéáêü íá åëýã ïõìå ôéò óõíäñïìýò êáé íá ðåñéïñßæïõìå ôçí áðïóôïëþ ôïõ ðåñéïäéêïý. Ãé áõôü áðåõèýíïõìå ìéá Ýêêëçóç: Ôáêôïðïéåßóôå ôç óõíäñïìþ óáò, Ý ïõìå áíüãêç áðü ôçí õðïóôþñéîþ óáò! 39

20 ÄÉÌÇÍÉÁÉÏ ÊÁÈÏËÉÊÏ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ ÈÑÇÓÊÅÕÔÉÊÏÕ & ÊÏÉÍÙÍÉÊÏÕ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÉÓÌÏÕ ENTYÐÏ ÊËÅÉÓÔÏ ÁÑ. ÁÄÅÉÁÓ 1091/9 ÊÅÌÐÁ Oäüò: Óìýñíçò ÁÈÇÍÁ Êùäéêüò: : ETOÓ ÁÖÉÅÑÙÌÅÍÏ ÓÔÏÍ ÁÐÏÓÔÏËÏ ÐÁÕËÏ ÅÐ ÅÕÊÁÉÑÉÁ ÔÙÍ 2000 ÅÔ Í ÁÐÏ ÔÇ ÃÅÍÍÇÓÇ ÔÏÕ (8 ì ì..) ÔÅÕ ÏÓ 1053 ÓÅÐÔÅÌÂÑÉÏÓ-ÏÊÔÙÂÑÉÏÓ 2008 ÔéìÞ ôåý ïõò: 5 åõñþ Ç ðåñßïäïò áðü ôçí åïñôþ ôùí áðïóôüëùí ÐÝôñïõ êáé Ðáýëïõ, 29 Éïõíßïõ 2008, ìý ñé ôçí ßäéá çìåñïìçíßá ôïõ 2009 Ý åé äéåèíþò áíáêçñõ èåß Ýôïò ôïõ Áãßïõ Ðáýëïõ. ÐïëëÝò åßíáé ïé åêäçëþóåéò ðïõ ïñãáíþíïíôáé ãéá íá ãßíåé âáèýôåñá ãíùóôþ ç ðñïóùðéêüôçôá, ôï Ýñãï êáé ôï êþñõãìá ôïõ áðïóôüëïõ. ¹äç óôïí ôüðï ìáò õðïäå üìáóôå ïìüäåò ðñïóêõíçôþí áðü Üëëåò þñåò, ïé ïðïßïé ôáîéäåýïõí óôá ß íç ôïõ áðïóôüëïõ Ðáýëïõ. Óôéò 20 Óåðôåìâñßïõ ç ÊáèïëéêÞ Áñ éåðéóêïðþ Áèçíþí ðñáãìáôïðïßçóå ðñïóêýíçìá óôçí Êüñéíèï êáé óôéò Êå ñåýò. Ôçí Üíïéîç ðñïâëýðåôáé Ýíá äåýôåñï ðñïóêýíçìá óôçí Èåóóáëïíßêç êáé óôïõò Öéëßððïõò. Åíçìåñùèåßôå ãé áõôýò êáé Üëëåò åêäçëþóåéò ðïõ ïñãáíþíïíôáé óôçí ôïðéêþ ìáò Åêêëçóßá. ÁÉÔÇÓÇ ÓÕÍÄÑÏÌÇÓ ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ALPHABANK Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. ÅÔÇÓÉÁ 20,00 Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå athensj@jesuites.com ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.: Ãéíüìáóôå êïéíùíßá ùñßò áéäþ; ÄÉÁËÏÃÏÓ ÌÅ ÔÏÍ ÈÁÍÏ ËÉÐÏÂÁÔÓ ÓÕà ÑÏÍÁ ÂÇÌÁÔÁ ÓÔÇÍ ÐÉÓÔÇ ÊÁÉ ÔÏÍ ÐÏËÉÔÉÓÌÏ H ÈÑÇÓÊÅÉÁ ÓÔÇ ÓÇÌÅÑÉÍÇ ÊÏÉÍÙÍÉÁ