Περιεχόμενα. Μέρος 1 Τα βασικά του IBM SPSS Statistics

Transcript

1

2

3 Περιεχόμενα Μέρος 1 Τα βασικά του IBM SPSS Statistics 1 Εισαγωγή...21 Σχετικά με το βιβλίο...22 Τα βασικά του IBM SPSS Statistics...22 Περιγραφή δεδομένων...22 Έλεγχος υποθέσεων...23 Εξέταση σχέσεων...23 Ας ξεκινήσουμε Εισαγωγή στο ΙΒΜ SPSS Statistics...25 Εκκίνηση του IBM SPSS Statistics...25 Η βοήθεια είναι πάντα διαθέσιμη...27 Αντιγραφή των αρχείων δεδομένων...27 Άνοιγμα αρχείου δεδομένων...28 Στατιστικές διαδικασίες...31 Το παράθυρο Viewer...34 Τα αντικείμενα του παραθύρου Viewer...37 Το παράθυρο Data Editor...41 Καταχώριση μη αριθμητικών δεδομένων...43 Καθαρισμός του παραθύρου Data Editor χωρίς αποθήκευση των αλλαγών...44 Το ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό βοήθημα του IBM SPSS Statistics...45 Η γραμμή εργαλείων του IBM SPSS Statistics...46 Το σύστημα Βοήθειας του IBM SPSS Statistics...47 Θεματική βοήθεια...48 Τι ακολουθεί;...49

4 8 Περιεχόμενα 3 Πηγές δεδομένων...51 Γνωρίστε τα δεδομένα σας...51 Τα δεδομένα της έρευνας...51 Υποβολή των ερωτήσεων...52 Μέτρηση του χρόνου...53 Επιλογή των συμμετεχόντων...54 Επιλογή του δείγματος...55 Γενική Κοινωνική Έρευνα (Γ.Κ.Ε.)...57 Τυχαία επιλογή αριθμού τηλεφώνου...58 Έρευνες στο Διαδίκτυο...59 Σχεδιασμός των πειραμάτων...59 Τυχαία κατανομή...60 Ελαχιστοποίηση της μεροληψίας...62 Περίληψη...63 Τι ακολουθεί;...63 Ασκήσεις...64 Μέρος 2 Περιγραφή δεδομένων 4 Καταμέτρηση αποκρίσεων...67 Περιγραφή των μεταβλητών...68 Ένας απλός πίνακας συχνοτήτων...69 Ταξινόμηση πινάκων συχνοτήτων...73 Κυκλικά γραφήματα...74 Ραβδογράμματα...76 Σύνοψη του χρόνου στο Διαδίκτυο...77 Ιστογράμματα...79 Επικρατούσα τιμή και διάμεσος τιμή...81 Εκατοστημόρια...83 Περίληψη...84 Τι ακολουθεί;...84

5 Περιεχόμενα 9 Πώς θα δημιουργήσετε έναν πίνακα συχνοτήτων...85 Μορφοποίηση: Εμφάνιση του πίνακα συχνοτήτων...86 Στατιστικές: Μονομεταβλητές στατιστικές...86 Γραφήματα: Ραβδογράμματα, κυκλικά γραφήματα, και ιστογράμματα...87 Ασκήσεις Υπολογισμός περιγραφικών στατιστικών...99 Σύνοψη δεδομένων Κλίμακες μέτρησης Επικρατούσα τιμή, διάμεσος τιμή, και αριθμητικός μέσος Σύγκριση μέσης τιμής και διαμέσου Σύνοψη του χρόνου στο Διαδίκτυο Μέτρα μεταβλητότητας Εύρος Διακύμανση και τυπική απόκλιση Ο συντελεστής μεταβλητότητας Τυπικές τιμές Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς θα υπολογίσετε μονομεταβλητές περιγραφικές στατιστικές Επιλογές: Εκλογή στατιστικών και ταξινόμηση μεταβλητών Ασκήσεις Σύγκριση ομάδων Ηλικία, μορφωτικό επίπεδο, και χρήση του Διαδικτύου Γραφήματα μέσων όρων Διαστρωμάτωση: Ορισμός υποομάδων με περισσότερες από μία μεταβλητές Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς θα υπολογίσετε μέσους όρους υποομάδων Διαστρωμάτωση: Ορισμός υποομάδων με περισσότερες από μία μεταβλητές Επιλογές: Επιπλέον στατιστικές και εμφάνιση των ετικετών Ασκήσεις...132

6 10 Περιεχόμενα 7 Εξέταση των κατανομών Χρόνοι ολοκλήρωσης μαραθωνίου Ηλικία και φύλο Χρόνοι μαραθωνίου για μεσήλικες δρομείς Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς να εξετάζετε τις κατανομές Στατιστικές της διαδικασίας Explore Γραφικές παραστάσεις Επιλογές Ασκήσεις Καταμέτρηση αποκρίσεων για συνδυασμούς μεταβλητών Χρήση βιβλιοθήκης και μορφωτικό επίπεδο Ποσοστά γραμμών και στηλών Ραβδογράμματα Προσθήκη μεταβλητών ελέγχου Χρήση βιβλιοθήκης και Διαδικτύου Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς θα δημιουργήσετε έναν πίνακα διασταύρωσης Διαστρωμάτωση: Τρεις ή περισσότερες μεταβλητές ταυτόχρονα Κελιά: Ποσοστά, αναμενόμενες καταμετρήσεις, και υπόλοιπα Διμεταβλητές στατιστικές Μορφοποίηση: Προσαρμογή μορφοποίησης πίνακα Ασκήσεις Γραφήματα δεδομένων Εξέταση δεικτών πληθυσμού Απλά γραφήματα διασποράς Μήτρες γραφημάτων διασποράς Γραφήματα υπέρθεσης Τριδιάστατα γραφήματα...201

7 Περιεχόμενα 11 Προσδιορισμός ασυνήθιστων σημείων Περιστροφή τριδιάστατων γραφημάτων διασποράς Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς θα δημιουργήσετε ένα γράφημα διασποράς Δημιουργία απλού γραφήματος διασποράς Δημιουργία γραφήματος διασποράς υπέρθεσης Δημιουργία μήτρας γραφημάτων διασποράς Δημιουργία τριδιάστατου γραφήματος διασποράς Επεξεργασία γραφήματος διασποράς Ασκήσεις Μέρος 3 Έλεγχος υποθέσεων 10 Αξιολόγηση αποτελεσμάτων δειγμάτων Από το δείγμα στον πληθυσμό Ένα μοντέλο υπολογιστή Η επίδραση του μεγέθους του δείγματος Ο διωνυμικός έλεγχος Περίληψη Τι ακολουθεί; Ασκήσεις Η κανονική κατανομή Η κανονική κατανομή Δείγματα από μια κανονική κατανομή Μέσες τιμές από κανονικό πληθυσμό Είναι τα αποτελέσματα των δειγμάτων απίθανα; Έλεγχος υπόθεσης Μέσες τιμές από μη κανονικές κατανομές Μέσες τιμές από ομοιόμορφη κατανομή Περίληψη Τι ακολουθεί; Ασκήσεις...253

8 12 Περιεχόμενα 12 Έλεγχος υπόθεσης για μία μέση τιμή Εξέταση των δεδομένων Η κατανομή t Υπολογισμός της στατιστικής t Διαστήματα εμπιστοσύνης Άλλα επίπεδα εμπιστοσύνης Διάστημα εμπιστοσύνης για μια διαφορά Διαστήματα εμπιστοσύνης και έλεγχοι υποθέσεων Μηδενικές υποθέσεις και εναλλακτικές υποθέσεις Απόρριψη της μηδενικής υπόθεσης Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς θα πραγματοποιήσετε έλεγχο t ενός δείγματος Επιλογές: Επίπεδο εμπιστοσύνης και απόντα δεδομένα Ασκήσεις Έλεγχος υπόθεσης για δύο σχετιζόμενες μέσες τιμές Οι δρομείς του μαραθωνίου κατά ζεύγη Εξέταση των διαφορών Είναι η μέση διαφορά ίση με μηδέν; Δύο προσεγγίσεις Ο έλεγχος t για δείγματα κατά ζεύγη Είστε απόλυτα βέβαιοι; Μερικά πιθανά προβλήματα Εξέταση της κανονικότητας Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς θα πραγματοποιήσετε έλεγχο t για δείγματα κατά ζεύγη Επιλογές: Επίπεδο εμπιστοσύνης και απόντα δεδομένα Ασκήσεις...294

9 Περιεχόμενα Έλεγχος υποθέσεων για δύο ανεξάρτητες μέσες τιμές Εξέταση των ωρών παρακολούθησης τηλεόρασης Κατανομή των διαφορών Τυπικό σφάλμα της μέσης διαφοράς Υπολογισμός της στατιστικής t Έξοδος του ελέγχου t δύο ανεξάρτητων δειγμάτων Διαστήματα εμπιστοσύνης για τη μέση διαφορά Έλεγχος της ισότητας των διακυμάνσεων Επίδραση των έκκεντρων σημείων Εισαγωγή του μορφωτικού επιπέδου Μπορείτε να αποδείξετε τη μηδενική υπόθεση; Ερμηνεία του παρατηρούμενου επιπέδου σημαντικότητας Ισχύς Παρακολούθηση της θνησιμότητας Είναι πραγματικά σημαντική η (στατιστικά) σημαντική μέση τιμή; Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς θα πραγματοποιήσετε έλεγχο t για ανεξάρτητα δείγματα Ορισμός ομάδων: Καθορισμός των υποομάδων Επιλογές: Επίπεδο εμπιστοσύνης και απόντα δεδομένα Ασκήσεις Ανάλυση διακύμανσης ενός παράγοντα Ώρες εργάσιμης εβδομάδας Περιγραφή των δεδομένων Διαστήματα εμπιστοσύνης για τις μέσες τιμές ομάδων Έλεγχος της μηδενικής υπόθεσης Αναγκαίες παραδοχές για την ανάλυση διακύμανσης Ανάλυση της μεταβλητότητας Σύγκριση των δύο εκτιμήσεων της μεταβλητότητας Ο πίνακας ανάλυσης διακύμανσης Διαδικασίες πολλαπλής σύγκρισης Περίληψη...348

10 14 Περιεχόμενα Τι ακολουθεί; Πώς θα εκτελέσετε ανάλυση διακύμανσης ενός παράγοντα Πολλαπλή σύγκριση εκ των υστέρων: Εύρεση της διαφοράς Επιλογές: Στατιστικές και απόντα δεδομένα Ασκήσεις Ανάλυση διακύμανσης δύο παραγόντων Ο σχεδιασμός Εξέταση των δεδομένων Έλεγχος υποθέσεων Αλληλεπίδραση μορφωτικού επιπέδου και φύλου Αναγκαίες παραδοχές Πίνακας ανάλυσης διακύμανσης Έλεγχος της αλληλεπίδρασης μορφωτικού επιπέδου και φύλου Έλεγχος των κύριων επιδράσεων Εξάλειψη της αλληλεπίδρασης Πού είναι οι διαφορές; Αποτελέσματα πολλαπλής σύγκρισης Έλεγχος των παραδοχών Μια ματιά στην τηλεόραση Επεκτάσεις Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς θα εκτελέσετε μονομεταβλητή ανάλυση GLM Μονομεταβλητή ανάλυση GLM: Μοντέλο Μονομεταβλητή ανάλυση GLM: Γραφήματα Μονομεταβλητή ανάλυση GLM: Εκ των υστέρων Μονομεταβλητή ανάλυση GLM: Επιλογές Μονομεταβλητή ανάλυση GLM: Αποθήκευση Ασκήσεις...383

11 Περιεχόμενα Σύγκριση παρατηρούμενων και αναμενόμενων καταμετρήσεων Ελευθερία ή καλοί τρόποι; Παρατηρούμενες και αναμενόμενες καταμετρήσεις Η στατιστική Χ Ένας μεγαλύτερος πίνακας Ανοίγει πόρτες το κολέγιο; Έλεγχος Χ 2 ενός δείγματος Ζητήματα ισχύος Περίληψη Τι ακολουθεί; Ασκήσεις Μη παραμετρικοί έλεγχοι Μη παραμετρικοί έλεγχοι για δεδομένα κατά ζεύγη Έλεγχος προσήμου Έλεγχος Wilcoxon Ποιος στέλνει μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου; Έλεγχος Mann-Whitney Έλεγχος Kruskal-Wallis Έλεγχος Friedman Περίληψη Πώς θα εκτελέσετε μη παραμετρικούς ελέγχους Έλεγχος X Διωνυμικός έλεγχος Έλεγχοι δύο ανεξάρτητων δειγμάτων Έλεγχοι πολλών ανεξάρτητων δειγμάτων Έλεγχοι δύο σχετιζόμενων δειγμάτων Έλεγχοι πολλών σχετιζόμενων δειγμάτων Επιλογές: περιγραφικές στατιστικές και απούσες τιμές Ασκήσεις...436

12 16 Περιεχόμενα Μέρος 4 Εξέταση σχέσεων 19 Μέτρηση της συνάφειας Οι συνιστώσες του συστήματος απονομής δικαιοσύνης Αναλογική μείωση σφάλματος Μέτρα συνάφειας για τακτικές μεταβλητές Σύμφωνα και ασύμφωνα ζεύγη Μέτρα βασισμένα σε σύμφωνα και ασύμφωνα ζεύγη Αξιολόγηση των συνιστωσών Μέτρηση της συμφωνίας Μέτρα βασισμένα στη συσχέτιση Μέτρα βασισμένα στη στατιστική X Περίληψη Τι ακολουθεί; Ασκήσεις Γραμμική παλινδρόμηση και συσχέτιση Προσδόκιμο ζωής και γεννητικότητα Επιλογή της «βέλτιστης» ευθείας Υπολογισμός της ευθείας των ελαχίστων τετραγώνων Υπολογισμός προβλεπόμενων και υπολειμματικών τιμών Πόσο καλά ταιριάζει η ευθεία; Ερμηνεία της μεταβλητότητας Μερικές προειδοποιήσεις Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς θα εκτελέσετε γραμμική παλινδρόμηση Στατιστικές: Περισσότερες πληροφορίες για το μοντέλο Γραφήματα υπολοίπων: Βασική ανάλυση υπολοίπων Αποθήκευση γραμμικής παλινδρόμησης: Δημιουργία νέων μεταβλητών Επιλογές της γραμμικής παλινδρόμησης Ασκήσεις...493

13 Περιεχόμενα Έλεγχος υποθέσεων παλινδρόμησης Η ευθεία παλινδρόμησης του πληθυσμού Απαραίτητες παραδοχές για τον έλεγχο υποθέσεων Έλεγχος υποθέσεων Έλεγχος υπόθεσης μηδενικής κλίσης Διαστήματα εμπιστοσύνης για την κλίση και τον σταθερό όρο Πρόβλεψη του προσδόκιμου ζωής Πρόβλεψη μέσων τιμών και μεμονωμένων παρατηρήσεων Τυπικό σφάλμα προβλεπόμενης μέσης τιμής Διαστήματα εμπιστοσύνης για τις προβλεπόμενες μέσες τιμές Διαστήματα πρόβλεψης για μεμονωμένες περιπτώσεις Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς θα υπολογίσετε μια διμεταβλητή συσχέτιση Επιλογές: Πρόσθετες στατιστικές και απόντα δεδομένα Πώς θα υπολογίσετε μια μερική συσχέτιση Επιλογές: Πρόσθετες στατιστικές και απόντα δεδομένα Ασκήσεις Ανάλυση υπολοίπων Υπόλοιπα Τυποποιημένα υπόλοιπα Υπόλοιπα κατά Student Έλεγχος κανονικότητας Έλεγχος σταθερής διακύμανσης Έλεγχος γραμμικότητας Έλεγχος ανεξαρτησίας Ένα τελευταίο σχόλιο για τις παραδοχές Αναζήτηση σημείων επιρροής Διαγραμμένα υπόλοιπα κατά Student Περίληψη Τι ακολουθεί; Ασκήσεις...540

14 18 Περιεχόμενα 23 Κατασκευή μοντέλων πολλαπλής παλινδρόμησης Πρόβλεψη του προσδόκιμου ζωής Το μοντέλο Παραδοχές πολλαπλής παλινδρόμησης Εξέταση των μεταβλητών Πόσο καλά προσαρμόζεται το μοντέλο; Εξέταση των συντελεστών Ερμηνεία των συντελεστών της μερικής παλινδρόμησης Αλλαγή του μοντέλου Συντελεστές μερικής συσχέτισης Ανοχή και πολυσυγγραμμικότητα Συντελεστές βήτα Κατασκευή μοντέλου παλινδρόμησης Μέθοδοι επιλογής μεταβλητών Περίληψη Τι ακολουθεί; Πώς θα εκτελέσετε πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση Επιλογές: Κριτήρια επιλογής μεταβλητών Ασκήσεις Διαγνωστικά πολλαπλής παλινδρόμησης Εξέταση της κανονικότητας Γράφημα διασποράς των υπολοίπων Μόχλευση Αλλαγές στους συντελεστές Απόσταση Cook Γραφήματα με ανεξάρτητες μεταβλητές Γράφημα μερικής παλινδρόμησης Σε τι χρειάζονται όλα αυτά; Περίληψη Ασκήσεις...597

15 Περιεχόμενα 19 Παραρτήματα Α Δημιουργία γραφημάτων στο IBM SPSS Statistics Γενική περιγραφή Δημιουργία ραβδογραμμάτων Δημιουργία ραβδογράμματος για μία μεταβλητή Δημιουργία ομαδοποιημένου ραβδογράμματος Δημιουργία γραφήματος με πολλές μεταβλητές Τροποποίηση γραφημάτων Σύμπτυξη τομέων κυκλικών γραφημάτων Αλλαγή κλίμακας ιστογράμματος Αποθήκευση αρχείων γραφημάτων Β Μετασχηματισμός και επιλογή δεδομένων Μετασχηματισμοί δεδομένων Μετασχηματισμοί με μια ματιά Αποθήκευση αλλαγών Καθυστέρηση της επεξεργασίας των μετασχηματισμών Επανακωδικοποίηση τιμών Υπολογισμός μεταβλητών Η αριθμομηχανή Αυτόματη επανακωδικοποίηση Μετασχηματισμοί υπό συνθήκη Επιλογή περιπτώσεων Προσωρινή ή μόνιμη επιλογή Άλλες μέθοδοι επιλογής Γ Η κατανομή Τ Δ Επιφάνειες κάτω από την καμπύλη της κανονικής κατανομής Ε Περιγραφές αρχείων δεδομένων ΣΤ Απαντήσεις σε επιλεγμένες ασκήσεις...647

16 20 Περιεχόμενα Βιβλιογραφία Ευρετήριο...663

17 Καταμέτρηση αποκρίσεων Πώς μπορείτε να συνοψίσετε τις διάφορες απαντήσεις που δίνουν οι άνθρωποι σε μια ερώτηση; Τι είναι o πίνακας συχνοτήτων και τι μπορείτε να μάθετε από αυτόν; Πώς μπορείτε να συμπεράνετε από έναν πίνακα συχνοτήτων αν έχουν γίνει λάθη στην κωδικοποίηση ή την καταχώριση των δεδομένων; Τι είναι τα ποσοστά και τα αθροιστικά ποσοστά; Τι είναι τα κυκλικά γραφήματα και τα ραβδογράμματα και πότε τα χρησιμοποιείτε; Πότε χρησιμοποιείτε ένα ιστόγραμμα; Τι είναι η επικρατούσα τιμή και η διάμεσος τιμή; Τι σας λένε τα εκατοστημόρια; Στα επόμενα τρία κεφάλαια, θα αναλύσετε μερικές από τις ερωτήσεις της Γενικής Κοινωνικής Έρευνας (GSS) σχετικά με το Διαδίκτυο. Θα προσδιορίσετε πόσοι άνθρωποι χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο και για πόσο χρονικό διάστημα. Θα διαπιστώσετε επίσης κατά πόσο οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο διαφέρουν από αυτούς που δεν το χρησιμοποιούν. Για να προσδιορίσετε πόσοι άνθρωποι χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο, πρέπει να καταμετρήσετε τις αποκρίσεις που έδωσαν στις ερωτήσεις της Γενικής Κοινωνικής Έρευνας. Κάθε φορά που ζητάτε από έναν αριθμό ατόμων να απαντήσει στις ίδιες ερωτήσεις, ή όταν μετράτε τα ίδια χαρακτηριστικά για διάφορους ανθρώπους ή αντικείμενα, θέλετε να γνωρίζετε τη συχνότητα εμφάνισης των πιθανών αποκρίσεων ή τιμών. Αυτό μπορεί να είναι τόσο α- πλό όσο η καταμέτρηση του αριθμού των καταφατικών ή αρνητικών απαντήσεων (ναι ή όχι) σε μια ερώτηση. Ή, μπορεί να είναι εξαιρετικά πιο σύνθετο για παράδειγμα, αν έχετε ρωτήσει διάφορα άτομα για το ετήσιο εισόδημά τους με ακρίβεια λεπτού του ευρώ. Σε αυτή την περίπτωση, η απλή καταμέτρηση του αριθμού των εμφανίσεων κάθε μεμονωμένης τιμής εισοδήματος μπορεί να μην αποτελεί μια χρήσιμη σύνοψη των δεδομένων. Σε αυτό το κεφάλαιο, θα χρησιμοποιήσετε τη διαδικασία Frequencies (Συχνότητες) για να συνοψίσετε και να εμφανίσετε τιμές για μία μεταβλητή κάθε φορά. Θα μάθετε επίσης να επιλέγετε κατάλληλες στατιστικές και γραφήματα για να συνοψίζετε διαφορετικά είδη δεδομένων.

18 68 Κεφάλαιο 4 Τα δεδομένα που αναλύονται σε αυτό το κεφάλαιο περιλαμβάνονται στο αρχείο δεδομένων gssnet.sav. Για οδηγίες σχετικά με τον τρόπο λήψης της εξόδου της διαδικασίας Frequencies που παρουσιάζεται στο κεφάλαιο αυτό, δείτε την ενότητα «Πώς θα δημιουργήσετε έναν πίνακα συχνοτήτων» στη σελίδα 85. Περιγραφή των μεταβλητών Για να δείτε τι πραγματικά περιλαμβάνει η εξέταση και η σύνοψη δεδομένων, θα χρησιμοποιήσετε τις μεταβλητές που περιγράφονται στον Πίνακα 4.1. Βασίζονται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από τη Γενική Κοινωνική Έρευνα. Μερικές από τις μεταβλητές της πρωτότυπης έρευνας έχουν τροποποιηθεί για να είναι ευκολότερη η ανάλυσή τους. Όλες αυτές οι μεταβλητές ορίζονται ως αριθμητικές στο IBM SPSS Statistics, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις οι αριθμοί είναι απλώς κωδικοί για μη αριθμητικές πληροφορίες. Οι ετικέτες τιμών (value labels) κάθε μεταβλητής καθορίζουν τι σημαίνουν πραγματικά οι κωδικοί. Στο παράθυρο Data Editor του IBM SPSS Statistics, για να εμφανίσετε (ή να κρύψετε) ετικέτες τιμών, από το μενού επιλέξτε: View Value Labels Πίνακας 4.1 Όνομα μεταβλητής age educ usecomp usenet us hrs webhrs nethrs netcat region Μεταβλητές βασισμένες στη Γενική Κοινωνική Έρευνα Περιγραφή Ηλικία σε έτη Έτη εκπαίδευσης «Χρησιμοποιείτε ποτέ προσωπικά υπολογιστή στο σπίτι, στην εργασία, ή σε κάποιο άλλο μέρος;» (1=Ναι, 0=Όχι) «Εκτός από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, χρησιμοποιείτε ποτέ το Διαδίκτυο ή τον Παγκόσμιο Ιστό;» (1=Ναι, 0=Όχι) Χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (1=Ναι, 0=Όχι) «Περίπου πόσα λεπτά ή ώρες την εβδομάδα αφιερώνετε στην αποστολή και τη λήψη ηλεκτρονικού ταχυδρομείου;» (Το αποτέλεσμα δίνεται σε ώρες.) «Χωρίς να υπολογιστεί το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, για πόσα περίπου λεπτά ή ώρες την εβδομάδα χρησιμοποιείτε τον Ιστό; Συμπεριλάβετε τον χρόνο που ξοδεύετε στην επίσκεψη απλών Ιστοσελίδων και στη χρήση αλληλεπιδραστικών υπηρεσιών Διαδικτύου, όπως αίθουσες συνομιλίας, ομάδες Usenet, φόρα συζητήσεων, ηλεκτρονικοί πίνακες ανακοινώσεων (BBS) και άλλα παρόμοια.» (Το αποτέλεσμα δίνεται σε ώρες.) Άθροισμα μεταβλητών hrs και webhrs Χρόνοι στο Διαδίκτυο, ομαδοποιημένοι Περιφέρεια διεξαγωγής της συνέντευξης Ξεκινήστε εξετάζοντας τη μεταβλητή usenet, η οποία σας λέει αν ένα άτομο χρησιμοποιεί ποτέ το Διαδίκτυο. Δεδομένου ότι υπάρχουν μόνο δύο δυνατές απαντήσεις, μπορείτε εύκολα να μετρήσετε πόσα άτομα έδωσαν κάθε μία από αυτές.

19 Καταμέτρηση αποκρίσεων 69 Ένας απλός πίνακας συχνοτήτων Στην Εικόνα 4.1, βλέπετε τον πίνακα συχνοτήτων (frequency table) 1 για τη μεταβλητή χρήσης του Διαδικτύου. Για να πάρετε αυτόν τον πίνακα συχνοτήτων, από το μενού επιλέξτε: Analyze Descriptive Statistics Frequencies Στο πλαίσιο διαλόγου Frequencies, επιλέξτε τη μεταβλητή usenet όπως βλέπετε στην Εικόνα Εικόνα 4.1 Πίνακας συχνοτήτων χρήσης του Διαδικτύου Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό ποσοστό Έγκυρα 0 Όχι Ναι Σύνολο Απούσες 9 Δεν απάντησε Σύνολο άτομα απάντησαν θετικά (επέλεξαν την απόκριση "Ναι"). Αυτή η απόκριση κωδικοποιήθηκε στο αρχείο δεδομένων με τον αριθμό 1. Από έναν πίνακα συχνοτήτων, μπορείτε να συμπεράνετε τη συχνότητα με την οποία οι ερωτηθέντες έδωσαν κάθε απάντηση. Η πρώτη γραμμή του πίνακα αφορά την απάντηση o (Όχι) κωδικοποιημένη στα δεδομένα με τον αριθμό 0. Η δεύτερη γραμμή αφορά την α- πάντηση Yes (Ναι) κωδικοποιημένη στα δεδομένα με τον αριθμό 1. Για να δείτε πόσοι ερωτώμενοι έδωσαν κάθε απάντηση, εξετάστε τη στήλη με την επικεφαλίδα Συχνότητα. Βλέπετε ότι 723 άτομα χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο και 255 δεν το χρησιμοποιούν. Στην γραμμή με την επιγραφή Σύνολο βλέπετε ότι 978 άτομα επέλεξαν μία από τις δύο δυνατές έγκυρες αποκρίσεις. Το δεύτερο μέρος του πίνακα, με την ετικέτα Απούσες (τιμές), εκφράζει πόσοι άνθρωποι δεν επέλεξαν κάποια από τις δύο έγκυρες απαντήσεις. Η γραμμή με την ετικέτα Δεν α- πάντησε είναι για τις αποκρίσεις που ήταν δυσανάγνωστες, χάθηκαν, ή δεν κωδικοποιήθηκαν από το άτομο που πήρε τη συνέντευξη. Κατά τον ορισμό του αρχείου δεδομένων, χρησιμοποιήθηκε ο κωδικός 9 ως κωδικός απούσας τιμής (Δεν απάντησε). Στη στήλη Συχνότητα, βλέπετε ότι η απόκριση Δεν απάντησε καταγράφηκε για 6 άτομα. Στην τελευταία γραμμή του πίνακα συχνοτήτων, βλέπετε ότι στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 984 άνθρωποι. Από αυτούς, 6 έδωσαν απάντηση χαρακτηρισμένη ως Απούσα. Οι υπόλοιποι 978 έδωσαν μια έγκυρη απόκριση. Υπήρχαν μόνο 984 άτομα που συμμετείχαν στη Γενική Κοινωνική Έρευνα του 2004; Όχι. Η Γενική Κοινωνική Έρευνα απευθυνόταν σε 2812 ανθρώπους το Αλλά οι ερωτήσεις που αφορούσαν τη χρήση του Διαδικτύου δεν έγιναν σε όλους. Το αρχείο 1 Οι πίνακες του βιβλίου, που αποτελούν έξοδο του IBM SPSS Statistics, έχουν μεταφραστεί ώστε να διευκολύνεται ο Έλληνας αναγνώστης. Στο συνοδευτικό υλικό του βιβλίου (που θα πρέπει να έχετε «κατεβάσει» ήδη από το Διαδίκτυο δείτε την ενότητα «Αντιγραφή των αρχείων δεδομένων» του Κεφαλαίου 2) υπάρχουν οι πρωτότυποι πίνακες στους οποίους μπορεί να ανατρέξει, αν θέλει. Επιπλέον, σε ολόκληρο το βιβλίο έχει διατηρηθεί η αγγλική αριθμητική σημειολογία (ως σύμβολο υποδιαστολής χρησιμοποιείται η τελεία) για λόγους συμφωνίας με τα αρχεία πρακτικής εξάσκησης.

20 70 Κεφάλαιο 4 gssnet.sav περιέχει τις αποκρίσεις μόνον όσων δέχθηκαν τις ερωτήσεις που σχετίζονταν με την πληροφορική. Για να βρείτε περισσότερα σύνολα δεδομένων που αφορούν τη χρήση του Διαδικτύου, επισκεφθείτε το κέντρο WebUse που διατηρεί το Πανεπιστήμιο του Maryland, στη διεύθυνση Για να εμφανίσετε και τις τιμές και τις ετικέτες των τιμών σε έναν συγκεντρωτικό πίνακα, από το μενού επιλέξτε: Edit Options Πατήστε στην καρτέλα Output Labels (Ετικέτες εξόδου), και στην ομάδα Pivot Table Labeling (Ετικέτες συγκεντρωτικού πίνακα), επιλέξτε από το πτυσσόμενο πλαίσιο καταλόγου Variable Values in Labels Shown As (Τιμές μεταβλητών στις ετικέτες εμφανίζονται ως), την καταχώριση Values and Labels (Τιμές και ετικέτες). Για να αλλάξετε τον αριθμό των δεκαδικών ψηφίων που εμφανίζονται στην έξοδο, διπλοπατήστε στον συγκεντρωτικό πίνακα για να τον ενεργοποιήσετε, επιλέξτε το κελί ή τη στήλη που σας ενδιαφέρει, και διαλέξτε: Format Cell Properties (Ιδιότητες κελιού) Στη συνέχεια, αλλάξτε τη ρύθμιση Decimals (Ορισμός δεκαδικών) της καρτέλας Format. Στον παραπάνω πίνακα συχνοτήτων, οι γραμμές χαρακτηρίζονται από αριθμητικούς κωδικούς, καθώς και από τις ετικέτες των τιμών τους, οι οποίες είναι περιγραφές των κωδικών που αντιστοιχίζονται κατά τον ορισμό μιας μεταβλητής. Αν δεν αντιστοιχίσετε αυτές τις περιγραφές, εμφανίζονται μόνον οι κωδικοί. Αν οι κωδικοί σας δεν είναι άμεσα κατανοητοί, πρέπει να αντιστοιχίσετε ετικέτες τιμών σε αυτούς ώστε η έξοδος να είναι ευκολότερα αντιληπτή. Η αντιστοίχιση μιας ετικέτας τιμής, η οποία θα γίνει μία φορά μόνο, είναι πολύ πιο εύκολη από τη συνεχή αναζήτηση της σημασίας των κωδικών. Στον πίνακα συχνοτήτων περιλαμβάνονται μόνο κωδικοί αποκρίσεων που επιλέχθηκαν πραγματικά από τους συμμετέχοντες. Αν η απόκριση Όχι δεν είχε επιλεγεί από κανένα, δεν θα είχε συμπεριληφθεί στον πίνακα. Παρόμοια, αν κατά σύμπτωση καταχωρίσετε έναν κωδικό που δεν αντιστοιχεί σε κάποια έγκυρη απόκριση για παράδειγμα, έναν κωδικό όπως 0, 6, ή 7 για τη μεταβλητή χρήσης υπολογιστή θα τον βρείτε ως γραμμή στον πίνακα συχνοτήτων. Γι αυτό οι πίνακες συχνοτήτων είναι χρήσιμοι στον εντοπισμό λαθών στο αρχείο δεδομένων. Αν βρείτε λανθασμένους κωδικούς στις τιμές των δεδομένων σας, πρέπει να διορθώσετε το αρχείο δεδομένων πριν προχωρήσετε στην ανάλυση. Μπορείτε να έχετε μόνον έναν κωδικό για τις απούσες αποκρίσεις; Όχι. Για την ακρίβεια, είναι καλή ιδέα να χρησιμοποιήσετε διαφορετικούς κωδικούς για διαφορετικά είδη απουσών τιμών. Για παράδειγμα, αν δεν υποβάλετε σε όλους τους συμμετέχοντες όλες τις ερωτήσεις, πρέπει να χρησιμοποιήσετε έναν κωδικό απούσας τιμής για να δηλώσετε ότι μια ερώτηση δεν τέθηκε καν, ένα διαφορετικό κωδικό τιμής για να δηλώσετε ότι μια ερώτηση τέθηκε, αλλά η απάντηση δεν είναι διαθέσιμη, και έναν τρίτο κωδικό για να δηλώσετε ότι ο αποκρινόμενος αρνήθηκε να απαντήσει στην ερώτηση. Πρέπει πάντοτε να εξετάζετε προσεκτικά τις αιτίες των απουσών τιμών δεδομένων επειδή τα δεδομένα αυτά μπορεί να καταστήσουν αδύνατη την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της έρευνάς σας. Ποσοστά Η καταμέτρηση συχνοτήτων μόνη της δεν αποτελεί καλή σύνοψη των δεδομένων. Για παράδειγμα, αν θέλετε να συγκρίνετε τα αποτελέσματά σας με εκείνα μιας άλλης έρευνας, δεν θα σας ωφελήσει και πολύ να γνωρίζετε ότι 550 άτομα σε αυτή την έρευνα χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο. Από την καταμέτρηση και μόνο, δεν μπορείτε να συμπεράνετε αν τα αποτελέσματα της άλλης έρευνας είναι όμοια με τα δικά σας. Για να συγκρίνετε τις δύο έρευνες, πρέπει να μετατρέψετε τις καταμετρήσεις που παρατηρήθηκαν σε ποσοστά. Με μια ποσοστιαία τιμή, μπορείτε να διαπιστώσετε πόσοι από τους συμμετέχοντες στην έρευνα έδωσαν κάθε μία από τις αποκρίσεις. Αντίθετα με τις καταμετρήσεις, μπορείτε να συγκρίνετε ποσοστά ερευνών με διαφορετικούς αριθμούς περιπτώσεων. Υπολογίζετε κάθε ποσοστό διαιρώντας τον αριθμό των περιπτώσεων που έδωσαν μια συγκεκριμένη α- πόκριση με το συνολικό αριθμό των περιπτώσεων. Στη συνέχεια, πολλαπλασιάζετε το αποτέλεσμα με 100.

21 Καταμέτρηση αποκρίσεων 71 Στην Εικόνα 4.1, θα βρείτε ποσοστά στη στήλη με την επικεφαλίδα Ποσοστό. Παρατηρήστε ότι οι συμμετέχοντες που έδωσαν την απάντηση Ναι είναι το 73.5% των 984 ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνά σας. Οι 255 συμμετέχοντες που έδωσαν την απόκριση Όχι είναι το 25.9% του δείγματός σας. Οι έξι των οποίων οι αποκρίσεις δεν είναι διαθέσιμες αντιπροσωπεύουν το 0.6% του συνολικού δείγματος. Το άθροισμα των ποσοστών όλων των δυνατών αποκρίσεων μαζί με το Δεν απάντησε, είναι 100%. Αν το ποσοστό των περιπτώσεων με απούσες τιμές είναι μεγάλο, η συμπερίληψη όλων των περιπτώσεων στον παρονομαστή των ποσοστιαίων υπολογισμών μπορεί να καταλήξει σε ποσοστά τα οποία είναι δύσκολο να ερμηνευθούν. Ποσοστά βασισμένα στις έγκυρες αποκρίσεις Θεωρήστε την Εικόνα 4.2, η οποία δείχνει για πόσο χρόνο οι συμμετέχοντες είναι συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο μέσα σε μία εβδομάδα. Υπάρχουν τρεις κωδικοί απουσών τιμών. Ο κωδικός 1 χρησιμοποιείται για άτομα που δεν κάνουν καθόλου χρήση του Διαδικτύου. Αυτοί οι άνθρωποι δεν ρωτήθηκαν πόσο χρόνο περνούν συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο ανά ε- βδομάδα. Ο κωδικός 3 χρησιμοποιείται όταν δεν είναι γνωστό αν κάποιος χρησιμοποιεί ή όχι το Διαδίκτυο. Τέλος, ο κωδικός 9 χρησιμοποιείται για χρήστες του Διαδικτύου για τους οποίους ο χρόνος που περνούν συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο είναι άγνωστος. Στη στήλη με την επικεφαλίδα Ποσοστό, βλέπετε ότι σχεδόν 15% του δείγματος χρησιμοποίησε το Διαδίκτυο για περισσότερες από 16 ώρες την εβδομάδα. Εικόνα 4.2 Πίνακας συχνοτήτων εβδομαδιαίας χρήσης του Διαδικτύου Στο πλαίσιο διαλόγου Frequencies, επιλέξτε τη μεταβλητή netcat, όπως βλέπετε στην Εικόνα Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο Ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Έγκυρη 1 Λιγότερες από 4 ώρες έως 8 ώρες έως 16 ώρες Περισσότερες από 16 ώρες Σύνολο Απούσα 9 Άγνωστος χρόνος χρήσης Διαδικτύου Τιμή 3 Άγνωστο αν γίνεται χρήση του Διαδικτύου 1 Μη χρήστης Σύνολο Σύνολο Η ερμηνεία αυτού του ποσοστού είναι δύσκολη. Το ποσοστό μπορεί να θεωρηθεί μικρό αν λίγοι άνθρωποι στο δείγμα χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο (πολλές περιπτώσεις με απούσες τιμές) ή αν οι περισσότεροι οι οποίοι χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο το χρησιμοποιούν για λιγότερο από 16 ώρες. Θέλετε να διακρίνετε αυτές τις δύο εναλλακτικές. Η στήλη με την επικεφαλίδα Έγκυρο ποσοστό της Εικόνας 4.2 δείχνει ότι μόνο το 23.3% των ανθρώπων που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο το χρησιμοποιούν για περισσότερες από 16 ώρες την εβδομάδα. (Δύσκολο να το πιστέψει κανείς, έτσι;!) Τα ποσοστά που παρουσιάζονται στη στήλη

22 72 Κεφάλαιο 4 Έγκυρο ποσοστό χρησιμοποιούν μόνο περιπτώσεις που έχουν έγκυρες (μη απούσες) απαντήσεις στον παρονομαστή. Αυτά τα ποσοστά είναι πιο εύκολο να ερμηνευθούν από ό,τι τα ποσοστά που βασίζονται σε όλες τις περιπτώσεις. Σας αποκαλύπτουν ποιο ποσοστό ατόμων, από αυτά που έδωσαν έγκυρες απαντήσεις, έδωσαν κάθε μία από αυτές. Τα έγκυρα ποσοστά έχουν άθροισμα 100 για όλες τις κατηγορίες έγκυρων αποκρίσεων. Τι θα γίνει αν θέλω να εκλάβω την απόκριση Μη χρήστης Διαδικτύου ως έγκυρη; Στο παράθυρο Data Editor, επιλέξτε Variable View (Προβολή μεταβλητών) και βρείτε τη μεταβλητή netcat. Πατήστε στο κελί που χρησιμοποιείτε για να ορίσετε τις απούσες τιμές. (Βρίσκεται στη στήλη με την επικεφαλίδα Missing.) Πατήστε ξανά για να ανοίξετε το πλαίσιο διαλόγου Missing Values. Αφαιρέστε τη μεταβλητή 1 από τον κατάλογο των απουσών τιμών. Σε οποιοδήποτε σημείο, μπορείτε να αλλάζετε όποιες τιμές θέλετε να θεωρείτε ως απούσες προσθέτοντας ή αφαιρώντας τις από τη λίστα απουσών τιμών. Προβλήματα με απόντα δεδομένα Η αφαίρεση των ατόμων στα οποία δεν έχει τεθεί μια ερώτηση από τον υπολογισμό των ποσοστών δεν δημιουργεί πρόβλημα. Δεν δυσκολεύει την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Όμως, αν πολλά άτομα αρνηθούν να απαντήσουν στην ερώτηση, αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα. Θεωρήστε την εξής κατάσταση. Κάνετε μια έρευνα για την ικανοποίηση των υπαλλήλων σε 100 υπαλλήλους και βρίσκετε ότι 55 από αυτούς βαθμολογούν τους εαυτούς τους ως ικανοποιημένους, 4 βαθμολογούν τους εαυτούς τους ως μη ικανοποιημένους, και οι υπόλοιποι 41 αρνούνται να απαντήσουν στην ερώτησή σας. Αυτό σημαίνει ότι το 55% των υπαλλήλων που μετείχαν στην έρευνα θεωρούν τους εαυτούς τους ικανοποιημένους. Αν όμως αποκλείσετε εκείνους που αρνήθηκαν να απαντήσουν, από τον παρονομαστή, το 93% των υπαλλήλων που απάντησαν στην ερώτηση θεωρούν τους εαυτούς τους ικανοποιημένους. Ποιο είναι το σωστό συμπέρασμα; Δυστυχώς, δεν ξέρετε. Είναι πιθανό να έχετε μια εταιρεία γεμάτη ικανοποιημένους υπαλλήλους, πολλοί από τους οποίους δεν θέλουν να α- παντούν σε ερωτήσεις. Είναι επίσης πιθανό σχεδόν το μισό των υπαλλήλων σας να είναι δυσαρεστημένοι, αλλά να διατηρούν επιφυλάξεις να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους. Όταν τα δεδομένα σας περιέχουν πολλές απούσες τιμές επειδή οι συμμετέχοντες αρνούνται να απαντήσουν στις ερωτήσεις, μπορεί να είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατον, να βγάλετε σωστά συμπεράσματα. Όταν αναφέρετε ποσοστά που βασίζονται σε περιπτώσεις με μη απούσες τιμές, πρέπει επίσης να αναφέρετε το ποσοστό των περιπτώσεων που αρνήθηκαν να δώσουν απάντηση.

23 Καταμέτρηση αποκρίσεων 73 Αθροιστικά ποσοστά Στον πίνακα συχνοτήτων υπάρχει ακόμη ένα ποσοστό που παρουσιάζει ενδιαφέρον. Ονομάζεται αθροιστικό ποσοστό (cumulative percentage). Για κάθε γραμμή του πίνακα συχνοτήτων, το αθροιστικό ποσοστό σάς αποκαλύπτει το ποσοστό των ατόμων που έδωσαν αυτή την απόκριση και κάθε απόκριση που προηγείται αυτής στον πίνακα συχνοτήτων. Είναι το άθροισμα των έγκυρων ποσοστών γι αυτή τη γραμμή και για όλες τις γραμμές πριν από αυτή. Το αθροιστικό ποσοστό για χρόνο χρήσης Διαδικτύου οκτώ ωρών ή λιγότερο είναι 54.6%. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν τα μισά άτομα που ρωτήθηκαν και έδωσαν μια έγκυρη απόκριση χρησιμοποίησαν το Διαδίκτυο για οκτώ ή λιγότερες από οκτώ ώρες την εβδομάδα. Σχεδόν το 77% των ατόμων χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για περισσότερες από 16 ώρες ή λιγότερες από 16 ώρες την εβδομάδα. Τα αθροιστικά ποσοστά χρησιμεύουν κυρίως όταν υπάρχει μια υποκείμενη τάξη στους κωδικούς που αντιστοιχούν σε μια μεταβλητή. Αν έχετε έναν πίνακα συχνοτήτων θρησκευτικών προτιμήσεων, οι κωδικοί που χρησιμοποιούνται για να προσδιορίσουν θρησκείες είναι αυθαίρετοι δεν έχει νόημα να πείτε ότι το αθροιστικό ποσοστό των Καθολικών είναι 40%. Ταξινόμηση πινάκων συχνοτήτων Εκτός αν καθορίσετε κάτι διαφορετικό, το IBM SPSS Statistics δημιουργεί πίνακες συχνοτήτων στους οποίους η σειρά των γραμμών αντιστοιχεί στις τιμές των κωδικών που αναθέτετε στις αποκρίσεις. Η πρώτη γραμμή είναι για τον μικρότερο κωδικό που βρέθηκε στις τιμές των δεδομένων και η τελευταία για τον μεγαλύτερο. Οι κωδικοί που έχουν δηλωθεί ως απόντες βρίσκονται στο τέλος κάθε πίνακα. Όταν έχετε αρκετές πιθανές αποκρίσεις και οι κωδικοί δεν έχουν διαταχθεί σε εύληπτη σειρά, ίσως χρειάζεται να αναδιατάξετε τον πίνακα συχνοτήτων ώστε να είναι πιο εύχρηστος. Μπορείτε να προσδιορίσετε τη σειρά των γραμμών στον πίνακα με βάση τη συχνότητα των τιμών στα δεδομένα. Για παράδειγμα, η Εικόνα 4.3 δείχνει έναν πίνακα συχνοτήτων με τις γεωγραφικές περιφέρειες των Η.Π.Α. στις οποίες διεξήχθησαν οι συνεντεύξεις. Ο πίνακας είναι ταξινομημένος σε φθίνουσα σειρά συχνοτήτων. Κοιτάξτε τη στήλη με την επικεφαλίδα Συχνότητα. Οι συχνότητες έχουν σειρά από τις μεγαλύτερες προς τις μικρότερες.

24 74 Κεφάλαιο 4 Εικόνα 4.3 Πίνακας συχνοτήτων ταξινομημένος κατά καταμετρήσεις Στο πλαίσιο διαλόγου Frequencies, πατήστε στο μενού Format (Μορφοποίηση). Στη συνέχεια επιλέξτε Descending counts (Φθίνουσες καταμετρήσεις), όπως βλέπετε στην Εικόνα Έγκυρη τιμή Πολιτείες Ακτής Ατλαντικού Νότιο τμήμα 21 Κεντρικές Πολιτείες Βορειοανατολικό τμήμα Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό ποσοστό Πολιτείες Ακτής Ειρηνικού Πολιτείες Ακτής Ατλαντικού Μεσαίο τμήμα Κεντρικές Πολιτείες Νοτιοδυτικό τμήμα Πολιτείες των Βραχωδών Ορέων Κεντρικές Πολιτείες Βορειοδυτικό τμήμα Κεντρικές Πολιτείες Νοτιοανατολικό τμήμα Πολιτείες της Νέας Αγγλίας Σύνολο Ο πίνακας είναι ταξινομημένος σύμφωνα με τις καταμετρήσεις στη στήλη Συχνότητα Η ταξινόμηση ενός πίνακα συχνοτήτων αλλάζει συνήθως τις τιμές της στήλης Αθροιστικό ποσοστό, δεδομένου ότι τα αθροιστικά ποσοστά εξαρτώνται από τη σειρά των γραμμών του πίνακα. Στον πίνακα βλέπετε ότι οι περισσότερες συνεντεύξεις διεξήχθησαν στις Νότιες Πολιτείες της Ακτής του Ατλαντικού, ενώ οι λιγότερες έγιναν στις Πολιτείες της Νέας Αγγλίας. Κυκλικά γραφήματα Έχετε τη δυνατότητα να εξετάζετε τις πληροφορίες ενός πίνακα συχνοτήτων πιο εύκολα μετατρέποντάς τις σε γραφική παράσταση, όπως είναι ένα ραβδόγραμμα (bar chart) ή ένα κυκλικό γράφημα (pie chart). Η Εικόνα 4.4 παρουσιάζει ένα κυκλικό γράφημα της χρήσης του Διαδικτύου. Σε αυτό υπάρχει ένας τομέας για κάθε γραμμή του πίνακα συχνοτήτων. Ο μεγαλύτερος τομέας αντιστοιχεί σε χρήση του Διαδικτύου για τέσσερις ή και λιγότερες ώ- ρες. Αν σε ένα κυκλικό γράφημα έχετε πολλούς μικρούς τομείς, μπορείτε να τους συνδυάσετε σε μια κατηγορία με τον προσδιορισμό άλλη. Για παράδειγμα, η Εικόνα 4.5 δείχνει ένα κυκλικό γράφημα με τις γεωγραφικές περιφέρειες των Η.Π.Α. Όλες οι περιφέρειες με λιγότερο από το 10% των ερωτηθέντων συνδυάζονται σε έναν ενιαίο τομέα.

25 Καταμέτρηση αποκρίσεων 75 Εικόνα 4.4 Κυκλικό γράφημα εβδομαδιαίας χρήσης του Διαδικτύου Από τα μενού επιλέξτε: Graphs Chart Builder (Δημιουργία γραφημάτων)... Στην καρτέλα Gallery (Συλλογή), επιλέξτε Pie/Polar (Κυκλικό) και σύρετε το εικονίδιο Pie Chart (Κυκλικό γράφημα) στον καμβά σχεδίασης. Σύρετε τη μεταβλητή netcat στην περιοχή Slice by (Κατάτμηση με βάση). Πατήστε στο ΟΚ. Ενεργοποιήστε το γράφημα πατώντας σε αυτό. Από το μενού Elements (Στοιχεία) επιλέξτε τη διαταγή Show Data Labels (Εμφάνιση ετικετών δεδομένων). Μετακινήστε τη μεταβλητή netcat στην περιοχή Displayed (Εμφανιζόμενες) και πατήστε στο κουμπί Apply (Εφαρμογή). Εικόνα 4.5 Κυκλικό γράφημα γεωγραφικών περιφερειών διεξαγωγής των συνεντεύξεων με συνεπτυγμένες τις κατηγορίες Για να συμπτύξετε τις κατηγορίες ενός κυκλικού γραφήματος αφού ολοκληρώσετε τη δημιουργία του, δείτε την ενότητα "Σύμπτυξη τομέων κυκλικών γραφημάτων" στη σελίδα 611 του Παραρτήματος Α.

26