ΣΕΙΣΤΡΟ Ή ΠΛΑΤΑΓΗ Ή ΠΛΑΤΑΓΩΝ ( από το ρήμα «πλαταγῶ» = κάνω θόρυβο)

Transcript

1

2 ΣΕΙΣΤΡΟ Ή ΠΛΑΤΑΓΗ Ή ΠΛΑΤΑΓΩΝ ( από το ρήμα «πλαταγῶ» = κάνω θόρυβο) ΕΙΔΟΣ ΚΟΥΔΟΥΝΙΣΤΡΑΣ : Την επινόησε ο «πατέρας» της μαθηματικής μηχανικής Αρχύτας από τον Τάραντα τον 4 ο π.χ αιώνα και δείγμα της εκτίθεται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Ήταν μικροί δίσκοι από πηλό ή από μέταλλο στολισμένοι με μαύρες γραμμές και καστανόμαυρες ταινίες Στο εσωτερικό τους είχαν πετραδάκια ή σπόρους τα οποία έκαναν έναν όμορφο θόρυβο και διασκέδαζαν τα μωρά Παράλληλα πιστεύονταν ότι έδιωχναν τα κακά πνεύματα

3

4 Οι διαχρονικές κούκλες, οι πλαγγόνες πολλές φορές είχαν κινητά άκρα και τότε ονομάζονταν νευρόσπαστα. Στο Βυζάντιο ονομάζονταν νέννος ή νυννί. Σε πολλές περιπτώσεις ήταν γυμνές για να μπορούν τα κορίτσια να τις ντύνουν.

5 Τα αγόρια έπαιζαν με ομοιώματα αμαξιών ή πολεμικών αρμάτων, τα αθύρματα.

6 ΑΙΩΡΑ Ή ΚΟΥΝΙΑ Η αιώρα η βραχιόνιος είναι και γυμναστικό όργανο. Το παιχνίδι γνώρισε μεγάλη διάδοση τόσο στον ελληνικό κόσμο όσο και στον ρωμαϊκό, παιζόταν δε και στο Βυζάντιο με την ίδια ονομασία. Διασώζεται μέχρι σήμερα με την ονομασία τραμπάλα

7 ΔΙΕΛΚΥΣΤΙΝΔΑ - ΣΧΟΙΝΑΚΙ Το γνωστό μας σχοινάκι που παίζεται από ένα ή περισσότερα άτομα. Η διελκυστίνδα, το σημερινό τράβηγμα του σχοινιού

8 ΚΡΙΚΗΛΑΣΙΑ ( = ΤΡΟΧΟΣ Ή ΤΣΕΡΚΙ)

9 ΓΙΟ - ΓΙΟ

10 ΣΦΑΙΡΑ (ΜΠΑΛΑ) Η σφαίρα ( μπάλα) φτιαγμένη από δέρμα ή κομμάτια ύφασμα, ραμμένα και παραγεμισμένα με αλογότριχες, άχυρο ή μαλλί, παιζόταν από μικρούς και μεγάλους. Αναφέρεται και στην Οδύσσεια του Ομήρου, όταν περιγράφεται η συνάντηση του Οδυσσέα και της Ναυσικάς, κόρης του Αλκίνοου, βασιλιά των Φαιάκων.

11 ΚΕΡΗΤΙΖΕΙΝ/ ΧΟΚΕΫ

12 ΑΣΤΡΑΓΑΛΟΙ Πολύ αγαπημένα ήταν τα κότσια, οι αστράγαλοι που τα έπαιρναν από τα πίσω πόδια αρνιών ή κατσικιών. Οι παίκτες έριχναν τα κότσια με τη σειρά και προσπαθούσαν να σταθούν οι αστράγαλοι με κάποια συγκεκριμένη πλευρά προς τα πάνω, καθώς η κάθε πλευρά είχε την ιδιαίτερη σημασία της και έδινε διαφορετικούς βαθμούς

13 ΑΣΚΩΛΙΑΣΜΟΣ Οι ενήλικες έπαιζαν τον ασκωλιασμό. Έβαζαν στη μέση ενός αλωνιού ένα φουσκωμένο ασκί, αλειμμένο απ' έξω με λάδι, για να γλιστρά. Όσοι έπαιρναν μέρος στο παιχνίδι, έπρεπε να πάρουν φόρα ν' ανέβουν στο ασκί, να ισορροπήσουν και να χορέψουν με το ένα πόδι πάνω σ' αυτό. Οι περισσότεροι από αυτούς όμως έχαναν την ισορροπία τους και έπεφταν, ενώ οι άλλοι γύρω - γύρω ξεκαρδίζονταν στα γέλια. Εκείνος που το κατάφερνε έπαιρνε για δώρο το ασκί γεμάτο κρασί. Υπάρχουν και σήμερα παιχνίδια που μοιάζουν με τον ασκωλιασμό, σαν το «κουτσό».

14 ΚΟΤΤΑΒΟΣ Έπαιζαν τον κότταβο σε γιορτές και συμπόσια. Ο παίκτης έπρεπε να εκσφενδονίσει τις τελευταίες σταγόνες κρασιού από την κούπα του σε καθορισμένο στόχο, συνήθως δίσκο ή αγγείο.

15 ΠΕΣΣΟΙ Επιτραπέζιο παιχνίδι επιδεξιότητας και ευστροφίας ήταν οι πεσσοί που παίζονταν με πιόνια πάνω σε πίνακα και ήταν οι πρόγονοι της ντάμας και του σκακιού.

16 ΣΤΟΜΑΧΙΟΝ

17

18 ΤΡΙΓΩΝΟ Ένα ενδιαφέρον σφαιριστικό παιχνίδι που καθιερώθηκε στην αρχαία Ελλάδα γύρω στο 500 π.χ χωρίς να γνωρίζουμε άλλες λεπτομέρειες για το χώρο ή αυτόν που το επινόησε. Είναι πάντως γεγονός ότι όλα τα παιχνίδια με τόπι ή σφαίρα ήταν δημοφιλή. Το συγκεκριμένο παιχνίδι παιζόταν με τρείς σφαίρες, που ονομάζονταν τριγώνες και τις οποίες πετούσε εναλλάξ ο παίκτης, ο τριγωνιστής, στον αέρα σχηματίζοντας ένα «τρίγωνο». Έπρεπε η μία να βρίσκεται στο χέρι του και οι υπόλοιπες δύο να αιωρούνται. Το παιχνίδι μπορούσε να παίζεται τόσο από ένα παίκτη όσο και από περισσότερους, οπότε υπήρχε και ανταγωνισμός. Το τρίγωνο θα πρέπει να παιζόταν στο Βυζάντιο, αλλά δεν διαθέτουμε πληροφορίες γι αυτό. Σήμερα παίζεται σε πολλά μέρη, σε μερικά από αυτά τις σφαίρες έχουν αντικαταστήσει φρούτα.

19 ΠΥΡΓΟΣ

20 ΠΛΕΙΣΤΟΒΟΛΙΝΔΑ Η ονομασία του παιχνιδιού σημαίνει πολλές (πλείστες) ριξιές (βολές), άρα ήταν ένα παιχνίδι κυβείας, στο οποίο νικητής ήταν αυτός που έφερνε τις καλύτερες ζαριές, όπου είχαν συμφωνήσει από πριν πόσες βολές θα έκανε ο κάθε παίκτης. Παιζόταν με τρία ζάρια (κύβους), αφού όπως γνωρίζουμε από διάφορες πηγές, οι αρχαίοι Έλληνες έπαιζαν τα παιχνίδια κυβείας με τρία ζάρια, ενώ η συνήθεια να παίζουν με δύο ήταν Ρωμαϊκή. Το χειρότερο άθροισμα που μπορούσαν να φέρουν ήταν το 3, ενώ το καλύτερο, τρία εξάρια, δηλαδή 18, από όπου επικράτησε και η έκφραση «τρις έξ», που σήμαινε αναπάντεχη εύνοια της τύχης. Η συνήθεια να παίζουν με δύο ζάρια δεν είναι ελληνική αλλά ρωμαϊκή και επικράτησε τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, οπότε μέσω Βυζαντίου έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Ποτέ δεν έριχναν τα ζάρια με το χέρι, γιατί φοβόντουσαν κάποια ατασθαλία από τον παίχτη. Στην αρχαία Ελλάδα τα έριχναν αφού πρώτα τα ανακινούσαν, σ ένα μικρό δοχείο, το κήθιον, το οποίο στην συνέχεια άλλαξε μορφή και καθιερώθηκε ως πυργίον ή πύργος. Αφού τα κουνούσαν μέσα στο κήθιον, τα έριχναν πάνω σε ένα πίνακα, μία τάβλα, αν και δεν ήταν πάντα απαραίτητο.

21 ΤΡΙΟΔΙΝ - ΕΝΝΕΑΔΕΣ

22 ΧΑΛΚΗ ΜΥΙΑ Ή ΨΗΛΑΦΙΝΔΑ ( ΤΥΦΛΟΜΥΓΑ)

23 ΑΚΙΝΗΤΙΝΔΑ (ΑΓΑΛΜΑΤΑΚΙΑ)

24 ΑΠΟΔΙΔΡΑΣΚΙΝΔΑ (ΚΡΥΦΤΟ)

25 ΖΑΤΡΙΚΙΟ / ΣΚΑΚΙ Όταν ο Βρετανός αρχαιολόγος Σερ Άρθουρ Έβανς πραγματοποιούσε ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού στα τέλη του 19ου αιώνα, έμεινε έκθαμβος όταν αντίκρισε μια μεγάλη πλάκα από ελεφαντόδοντο και πέτρα χρώματος μπλε, με γυάλινη επικάλυψη και χρυσά φύλλα. Το εντυπωσιακό αυτό εύρημα ήταν το «Μέγα Ζατρίκιον» που συνοδευόταν από πέντε πιόνια από ελεφαντόδοντο και είχε διαστάσεις 104Χ61 εκατοστά. Το «Μέγα Ζατρίκιον» ήταν ένα βασιλικό παιχνίδι ανάλογο με το σύγχρονο σκάκι και γι αυτό ο χώρος που ανακαλύφθηκε ονομάστηκε «Διάδρομος του Ζατρικίου».

26 ΕΙΣ ΩΜΙΛΛΑΝ

27 ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΗ/ ΕΦΕΔΡΙΣΜΟΣ

28 ΧΥΤΡΙΝΔΑ Ένας παίκτης καθόταν κάτω και παρίστανε τη χύτρα. Ένας άλλος παίκτης, στηρίζοντας το αριστερό του χέρι πάνω στον καθισμένο, έτρεχε γύρω-γύρω σαν φύλακας. Παράλληλα, οι άλλοι παίκτες προσπαθούσαν να αγγίξουν τη «χύτρα», χωρίς όμως να χτυπηθούν από το φύλακα. Το παιχνίδι αυτό παίζεται στις μέρες μας στη Ζάκυνθο και τη Λέσβο με την ονομασία γύρω-γύρω το ψητό.

29 ΚΥΝΔΑΛΙΣΜΟΣ

30 ΙΥΓΓΑ Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα παιχνίδια της αρχαιότητας, ταυτισμένο απόλυτα με την ερωτική μαντεία. Το όνομα ίυγξ στην καθημερινή γλώσσα σήμαινε το καθετί που είχε την δύναμη να σαγηνεύει ή να ασκεί έλξη, όπως η γοητεία του λόγου και της ποίησης, η γοητεία της ομορφιάς και οι επικλήσεις. Αποτελείται από ένα τροχό ή στρογγυλό δίσκο που φέρει δύο ή περισσότερες οπές από τις οποίες περνά ένα νήμα. Ο παίκτης κρατά τις δυό άκρες χαλαρά ώστε το νήμα να κάνει κοιλιά. Με μια απότομη κίνηση τεντώνει απότομα και τα δυό του χέρια και πάλι τα χαλαρώνει. Ο δίσκος αρχίζει να περιστρέφεται βουίζοντας ή φουρμάροντας. Δεν γνωρίζουμε αν παιζόταν επί ρωμαϊκής περιόδου ούτε και επί βυζαντινής. Εν τούτοις έφτασε ως τις μέρες μας με ονομασία που μας είναι άγνωστη. Στη Στερεά Ελλάδα το ονομάζουν φρομούζα από το φρομάζω, ρήμα που προέρχεται από το χαρακτηριστικό ήχο του παιχνιδιού.

31 Πληροφορίες για το παιχνίδι στο Βυζάντιο έχουμε μετά τον 9ο αιώνα. Οι χώροι που έπαιζαν τα παιδιά, συνήθως τα αγόρια, ήταν οι αυλές και οι αλάνες. Μεταξύ των παιχνιδιών που έπαιζαν ήταν και τα γνωστά σε εμάς: κρυφτό, κυνηγητό, τυφλόμυγα αλλά και παιχνίδια όπως 16άρα, τσιλίκι, γουρούνα, μήλο. Τα αγόρια ακόμη έπαιζαν με μεγάλα ξύλινα κουνιστά άλογα και ξιφομαχία με βέργες. Αντίθετα, τα κορίτσια έμεναν κυρίως στο σπίτι και έπαιζαν με τις κούκλες τους, που ονομάζονταν νέννος ή νιννί και ήταν φτιαγμένες από κερί, πηλό ή γύψο. Στα κορίτσια άρεσε να αναπαριστούν σημαντικά κοινωνικά γεγονότα όπως η βάπτιση και ο γάμος όπως επίσης να μιμούνται τις εργασίες που έκανε η μητέρα τους στο σπίτι. Υπήρχαν επίσης παιχνίδια με μπάλες (σφαίρες) που τις έφτιαχναν από πανιά καθώς και παιχνίδια μελωδικά που είχαν σχέση με δραστηριότητες όπως ο θερισμός και το όργωμα.

32 Στην εποχή της τουρκοκρατίας οι πληροφορίες που έχουμε για τα παιχνίδια είναι ότι κάποια είχαν αρχαιολογικές ρίζες, άλλα βυζαντινές κι άλλα από άλλες εθνότητες. Οι χώροι που έπαιζαν τα παιχνίδια ήταν στις αλάνες, στα σοκάκια και στις γειτονιές. Μερικά από τα παιχνίδια που έπαιζαν τ αγόρια ήταν το κλέφτικο (το κρυφτό), ο πετροπόλεμος, η ξιφομαχία, το κυνηγητό. Γενικά προτιμούσαν τα ομαδικά παιχνίδια κι όχι τα ατομικά. Σ αυτήν την εποχή τα κορίτσια φαίνεται να είναι πιο ελεύθερα απ ότι παλιότερα που ήταν κλεισμένα μέσα στο σπίτι. Αυτό φαίνεται από παιχνίδια που έπαιζαν, καθώς ήταν ομαδικά κι όχι ατομικά. Όπως η μέλισσα, το κουτσό, η πινακωτή, η τυφλόμυγα, το τσιλίκι.

33

34 VIEWMASTER Ποιος δεν έχει «κρυφοκοιτάξει» σαν παιδί από ήρωες του Disney μέχρι ιστορικά μνημεία μέσα από τα «μαγικά» μάτια του viewmaster; Το 1938, πολύ πριν το Avatar και τις 3D τηλεοράσεις του 21 ου αιώνα αξιοποιείται από ένα δαιμόνιο φωτογράφο η αυτόματη λήψη από δύο φωτογραφικές μηχανές, από την οποία προκύπτει το «στερεοσκοπικό» αποτέλεσμα του viewmaster. Στροφή προς το φως, τα παιδικά μάτια στο μαγικό κουτάκι και η προσωπική προβολή slides ξεκινάει

35 ΞΥΛΙΝΟ ΚΑΡΑΒΙ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ Ξύλινο καράβι για τα κάλαντα, κατασκευασμένο και ζωγραφισμένο από το Λαμιώτη πανηγυρά, Γιώργο Γαρλιάφα. Το κουτί χρησίμευε για να τοποθετούν μέσα το καράβι οι καλαντιστές, σε περίπτωση βροχής

36 SLINGER Το χρωματιστό ελατήριο που κατεβαίνει τη σκάλα. Αυτή είναι η ελληνική του ονομασία

37 ΕΥΧΟΥΛΗΣ Ο Thomas Dam ήταν ένας φτωχός Δανός ξυλουργός ο οποίος κατασκεύασε τον πρώτο Ευχούλη από ξύλο για να το κάνει δώρο στην κόρη του που είχε τα γενέθλια της. Όπως ήταν φυσικό η κόρη του τον λάτρεψε και άρχισε να τον ντύνει με διάφορα αυτοσχέδια ρουχαλάκια. Ο πρωτότυπος εκείνος Ευχούλης έγινε ανάρπαστος στις φίλες της κόρης του Thomas και είχε γίνει θέμα συζήτησης για τα παιδάκια των τριγύρω χωριών. Η μεγάλη επιτυχία των Ευχούληδων όμως ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 60 όταν κυκλοφόρησαν στην Αμερική.

38 Ο ΚΥΒΟΣ ΤΟΥ ΡΟΥΜΠΙΚ Ο Κύβος του Ρούμπικ είναι τρισδιάστατο μηχανικό παζλ. Επινοήθηκε το 1974 από τον Ούγγρο γλύπτη και καθηγητή αρχιτεκτονικής Έρνο Ρούμπικ. Έως τον Ιανουάριο του 2009, 350 εκατομμύρια κύβοι έχουν πουληθεί παγκοσμίως κάνοντας τον το καλύτερο παιχνίδι παζλ σε πωλήσεις παγκοσμίως. Ευρέως θεωρείται το καλύτερο σε πωλήσεις παιχνίδι στον κόσμο.

39 ΦΡΙΣΜΠΙ Το φρίσμπι πήρε το όνομά του από έναν φούρνο! Το μικρό αρτοποιείο Frisbie στις ΗΠΑ πουλούσε τις λαχταριστές πίτες του σε ωραία πιατάκια, τα οποία οι φοιτητές χρησιμοποιούσαν ως παιχνίδια που ίπτανται, επηρεασμένοι από την τρέλα με τα UFO που κατέκλυσε την Αμερική την εποχή των 50s. Τα πιάτα για την πίτα έγιναν πλαστικά αντικείμενα και από τις γειτονιές της Αμερικής ταξίδεψαν σε όλες τις παραλίες, κάνοντας τα παιδιά να βουτούν στην άμμο για να τα πιάσουν και τους γύρω να λοξοκοιτούν με νεύρα.

40 ΣΤΡΑΤΙΩΤΑΚΙΑ Έχουν γίνει αμφιλεγόμενο θέμα, για την κληροδότηση πολεμοχαρών ενστίκτων στα αγοράκια, αλλά παρ όλα αυτά, κάθε «γαλάζιο» δωμάτιο έκρυβε σε ένα σακουλάκι τον δικό του μονόχρωμο στρατό με τους χακί φαντάρους καρφωμένους στην βάση τους. Αργότερα, κάθε εμπλοκή των ΗΠΑ σε πόλεμο, έφερνε στο προσκήνιο και έναν καινούριο «ήρωα δωματίου». Από τους πιο δημοφιλείς, ο GI Joe εμφανίστηκε κατά τον ψυχρό πόλεμο και η HASBRO μετέφερε τις μάχες από τα πραγματικά πεδία σε αυτά των αγορίστικων δωματίων, που έπρεπε οπωσδήποτε να διαθέτουν ένα από τα action figures που κυκλοφορούν.

41 Η απόλυτη βασίλισσα των κοριτσίστικων παιχνιδιών. Είναι όμορφη, είναι στιλάτη, είναι ξανθιά, και η «μαμά» της, η Mattel, προφανώς την έγραψε σε πολλά μαθήματα, γιατί έχει όλες τις δεξιότητες, και εξάσκησε όποιο επάγγελμα μπορείτε να φανταστείτε. Από το 1959, η αυτοκρατορία της Barbie καλά κρατεί. Λίγο αργότερα, δημιουργήθηκε και ο Ken, για να δώσει νόημα στην single ζωή της πριγκίπισσας και τα κορίτσια έμαθαν από νωρίς πόσο δύσκολες είναι οι σχέσεις. BARBIE

42 ΧΟΥΛΑ ΧΟΥΠ Από τα πιο fitness παιχνίδια που λανσαρίστηκαν κατά την δεκαετία του 50, τα χούλα χουπ έβαλαν πολλά παιδιά στην διαδικασία να κουνήσουν την μέση τους και αργότερα πολλούς ενήλικες να τα χρησιμοποιήσουν στα γυμναστήρια. Λίγο φανταχτερό πλαστικό σε κυκλικό σχήμα και ένα εύηχο, αστείο όνομα ήταν αρκετά για να κατακτήσουν την αγορά μόνο τους πρώτους μήνες κυκλοφορίας τους πουλήθηκαν 25 εκατομμύρια χούλα χουπ.

43 Lego και Playmobil

44