Οηθνλνκηθέο, γεσγξαθηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο πηπρέο, Δθδφζεηο Θεκέιην,

Transcript

1 1 1. Περί οικοηοσριζμού Οη νηθνηνπξηζκφο είλαη κηα κνξθή ελαιιαθηηθνχ ηνπξηζκνχ. Απνηειεί επί ηεο νπζίαο κηα ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ δελ έρεη αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζην θπζηθφ θαη θνηλσληθφ πεξηβάιινλ, ζέβεηαη ηα ήζε θαη ηα έζηκα ησλ δηαθφξσλ πεξηνρψλ θαη αλαπηχζζεη ηνλ αιιεινζεβαζκφ κεηαμχ ησλ επηζθεπηψλ θαη ηνπ ηνπηθνχ πιεζπζκνχ, κε ζεηηθέο θαη επράξηζηεο εκπεηξίεο απφ ηελ επηθνηλσλία ηνπο 1 Ο νηθνηνπξηζκφο βαζίδεηαη ζηελ αλάδεημε, ηελ αμηνπνίεζε θαη πξνζηαζία ησλ θπζηθψλ πφξσλ κηαο πεξηνρήο κε επηζηεκνληθή ή/θαη αηζζεηηθή ζεκαζία (Fennell, 2000).πλδπάδεη ηε γλψζε κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη εληζρχεηαη απφ παξάιιειεο δξαζηεξηφηεηεο φπσο ε νηθνηερλία, ε αγξνηηθή βηνηερλία θαη, θπξίσο, ε βηνινγηθή θαιιηέξγεηα 2. Η νηθνηνπξηζηηθή / αγξνηνπξηζηηθή πξνζέγγηζε είλαη κηα λέα ζρεηηθά αληίιεςε ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο ε νπνία ζηνρεχεη ζηελ ζχλζεζε κηαο ζεηξάο ζηνηρεηψλ ηνπ πεξηβάιινληνο, θπζηθνχ θαη αλζξσπνγελνχο, αιιά θαη δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξνζειθχζνπλ ηνπο επηζθέπηεο κηαο πεξηνρήο, πξνζθέξνληάο ηνπο παξάιιεια ηε δπλαηφηεηα λα αιιειεπηδξνχλ κε ηε θχζε κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα θαζηζηνχλ δπλαηή ηε δηαηήξεζε θαη ηελ ελίζρπζε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ελφο ηφπνπ, επηηξέπνληαο ηαπηφρξνλα ζηελ ηνπηθή θνηλσλία θαη ηνπο κειινληηθνχο επηζθέπηεο λα ζπλερίζνπλ λα απνιακβάλνπλ απηέο ηηο ηδηφηεηεο 3. Ση είλαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα νη νηθνηνπξηζκφο θαη ν αγξνηνπξηζκφο; Μηα γξήγνξε απάληεζε είλαη φηη είλαη κηα κνξθή ζηνρεπκέλνπ ηνπξηζκνχ πνπ πεξηιακβάλεη κηα ζεηξά απφ εκπνξεχκαηα θαη παξερφκελεο ππεξεζίεο πνπ έρνπλ σο αθεηεξία ή εδξάδνληαη ζην ρψξν ηεο αγξνηηθήο παξαγσγήο θαη ηεο αγξνηηθήο «εμνρήο» Σα ζηνηρεία πνπ ζπλζέηνπλ ηελ ζπλνιηθή νηθνηνπξηζηηθή εκπεηξία είλαη ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη νη πεγέο ηνπ, ε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά πιηθή θαη άπιε (κνπζηθή, ήζε, έζηκα, θνπδίλα, παξαδνζηαθά επαγγέικαηα θιπ), νη παξνρέο (κεηαθίλεζε θηινμελία, δηαηξνθή), νη πξνζθεξφκελεο δξαζηεξηφηεηεο (πεδνπνξία, εξγαζηήξηα, ζπκκεηνρή ζε αγξνηηθέο δηαδηθαζίεο ζην πιαίζην βησκαηηθήο κάζεζεο), θαη ζην ηέινο ηα πξντφληα 1 Καιδήο θ.α., Αγξνηνπξηζκφο θαη αλάπηπμε, Παηδαγσγηθφ Ιλζηηηνχην, Αζήλα, Μπεξάηνο Η. θαη Ξαλζφπνπινο Γ., Πεξηβάιινλ θαη αλάπηπμε ηεο ππαίζξνπ. Οηθνλνκηθέο, γεσγξαθηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο πηπρέο, Δθδφζεηο Θεκέιην, Ecotourism: A Tool for Sustainable Development, David Barkin, May 1996, 1

2 2 Δηθφλα 1: Η εκπεηξία ηνπ νηθνηνπξηζκνχ Ο νηθνηνπξηζκφο ζηελ αλαπηπμηαθή ηνπ δηάζηαζε, γηα λα είλαη επηηπρήο, πξέπεη λα πξνσζεί ηελ αεηθφξν αλάπηπμε κε ηε δεκηνπξγία κηαο αλζεθηηθήο παξαγσγηθήο βάζεο πνπ επηηξέπεη ζηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο θαη ζηνπο παξφρνπο ππεξεζηψλ νηθνηνπξηζκνχ λα απνιαχζνπλ ηελ αχμεζε ηνπ βηνηηθνχ ηνπο επηπέδνπ. Καηά ζπλεθδνρή, έλα έξγν νηθνηνπξηζκνχ πξέπεη λα κπνξεί λα ελζσκαηψζεη ηφζν ηηο θνηλσληθέο δηαζηάζεηο ηεο παξαγσγηθήο νξγάλσζεο φζν θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Οη ζπκπξάηηνληεο θαη παξαγσγνί ηνπ νηθνηνπξηζκνχ είλαη νη εμήο 4 : Πξσηνγελήο Γεπηεξνγελήο ηνκείο Σξηηνγελήο + Σν ζχκπιεγκα ηνπ Πξαθηνξεία νηθνηνπξηζκνχ Φνξείο θνηλσληθνί εηαίξνη Σνπηθή θνηλσλία 2. Όψεις ηοσ οικοηοσριζηικού προϊόνηος 5 4 Eco-and Rural tourism as drivers for sustainable rural development: Dimitris Skouras, 2

3 3 1. Αξρηηεθηνληθή θιεξνλνκηά Η αξρηηεθηνληθή θιεξνλνκηά είλαη ε έθθξαζε ζην ρψξν ηνπ ηξφπνπ δσήο, ησλ πνιηηηζηηθψλ αμηψλ θαη ηεο ηζηνξηθήο πνξείαο ησλ θνηλσληψλ. ηηο δηάθνξεο κνξθέο ηεο, δειαδή ζηα κλεκεία, ηα ηζηνξηθά θηίξηα, ηα ζξεζθεπηηθά θηίζκαηα, ηα ηζηνξηθά θέληξα πφιεσλ θαη ηνπο παξαδνζηαθνχο νηθηζκνχο ζπκππθλψλνληαη νη ηζηνξηθέο δηαδξνκέο ησλ πνιηηηζηηθψλ κνξθψλ ηνπ παξειζφληνο. Η πξνζηαζία, ε δηαηήξεζε θαη ε αλάδεημε απηψλ ησλ πνιχηηκσλ πνιηηηζηηθψλ πφξσλ, πνπ είλαη ηαπηφρξνλα κε αλαλεψζηκνη εζληθνί πφξνη, είλαη απαξαίηεην ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ζε θάζε πξνζπάζεηα βηψζηκεο αλάπηπμεο. Με απηή ηελ έλλνηα ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε εηδηθφηεξα, εθφζνλ έρεη ζηφρν λα είλαη βηψζηκε, πξέπεη λα επηδηψθεη αθξηβψο ηελ πξνζηαζία θαη ηελ αλάδεημε ησλ πφξσλ ζηνπο νπνίνπο ζηεξίδεηαη. Απφ ηνλ πινχην ηεο αξρηηεθηνληθήο θιεξνλνκηάο δελ πξνζθέξνληαη βέβαηα φια ηα ζηνηρεία ηεο πξνο έληαμε ζε ζρεδηαζκνχο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. Δθείλα πνπ είλαη θαηάιιεια λα εληαρζνχλ, κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ πφιν έιμεο είηε σο αμηνζέαηα είηε σο ρψξνη ζηνπο νπνίνπο ζηεγάδεηαη θάπνηα ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα (θαηάιπκα, κνπζείν, εζηηαηφξην, θιπ.). Μπνξεί έηζη λα ζπλδπαζηεί πξνλνκηαθά κε ηελ αλάπηπμε αγξνηνπξηζηηθψλ πξνγξακκάησλ, θαζφζνλ δελ απαηηεί επηπιένλ δεκηνπξγία πξφζζεησλ θηηξηαθψλ φγθσλ, πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ηξαπκαηίζνπλ ην ηνπίν θαη λα δηαηαξάμνπλ ηνλ νηθηζηηθφ ηζηφ ηεο ππαίζξνπ Η θηινμελία Έλα απφ ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αγξνηνπξηζκνχ είλαη ε επηφηεηά ηνπ ζε φιεο ηηο δηαζηάζεηο ηνπ. Οη ηνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο πξέπεη λα ελαξκνλίδνληαη κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ, λα είλαη κηθξέο θαη φκνηεο κε ηα αγξνηηθά ζπίηηα θαη λα αθνινπζνχλ ηελ ηνπηθή αξρηηεθηνληθή. ηνλ αγξνηνπξηζκφ ηα θαηαιχκαηα δελ είλαη κεγάιεο, αραλείο θαη απξφζσπεο κνλάδεο. Δίλαη είηε κηθξέο κνλάδεο θαηαζθεπαζκέλεο εηδηθά γηα ην ζθνπφ απηφ είηε παιηά παξαδνζηαθά θηίζκαηα πνπ αλαπαιαηψλνληαη φπσο εγθαηαιειεηκκέλα ζπίηηα ή νηθηζκνί, αθφκα θαη παιηά πέηξηλα ζρνιεία, αξρνληηθά, νηηδήπνηε θαλεξψλεη ηελ ηζηνξία ηνπ ηφπνπ θαη αμίδεη λα δηαηεξεζεί. Όζνλ αθνξά ζηελ ηνπξηζηηθή ππνδνκή, νη νηθνηνπξίζηεο είηε δηακέλνπλ ζηα ζπίηηα ησλ γεσξγψλ, είηε δηακέλνπλ ζε ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα πνπ βξίζθνληαη κέζα ή θνληά ζηηο αγξνηηθέο 5 Κξηηζσηάθε Μειπνκέλε, ρέδην αλάπηπμεο ηνπ αγξνηνπξηζκνχ ζην Γήκν εηείαο Κξήηεο, Μεηαπηπρηαθή Γηαηξηβή Γεσπνληθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ Σκήκα Αγξνηηθήο Οηθνλνκίαο & Αλάπηπμεο Αζήλα Υαηδεδάθεο,

4 4 πεξηνρέο. ηελ πξψηε πεξίπησζε ε δεκηνπξγία ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο δελ θξίλεηαη σο απνιχησο αλαγθαία. Οη νηθνηνπξίζηεο δνπλ καδί κε ηνπο γεσξγνχο δειαδή ηξψλε καδί ηνπο, ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ή ζαλ παξαηεξεηέο ζηηο γεσξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ρξεζηκνπνηνχλ ηε βαζηθή ππνδνκή πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη γεσξγνί. ηε δεχηεξε πεξίπησζε ε αγξνηνπξηζηηθή ππνδνκή πεξηιακβάλεη ηα πάζεο θχζεσο θαηαιχκαηα. Σα θαηαιχκαηα αγξνηνπξηζκνχ κπνξεί λα είλαη δσκάηηα (εηδηθά δηαζθεπαζκέλα) κέζα ζηνλ επξχηεξν ρψξν ελφο κεγάινπ αγξνηφζπηηνπ θαη αγξνθηήκαηνο, φπνπ ν επηζθέπηεο έρεη ηελ εκπεηξία ηεο ζπλχπαξμεο κε ηελ νηθνγέλεηα. Ο αζηφο επηζθέπηεο δελ αλα εηά απιά θάπνηα ελνηθηαδφκελα δσκάηηα, νχηε έλα πξφρεηξν θαη απξφζσπν πεξηβάιινλ. Γελ αλαδεηά επίζεο ηε δηαθφζκεζε ηνπ αζηηθνχ ζπηηηνχ ηνπ αιιά ηε ραξαθηεξηζηηθή δηαθφζκεζε ηνπ αγξνηφζπηηνπ. Απηφ φκσο ζε θακία πεξίπησζε δε ζεκαίλεη φηη δελ αλαδεηά ηελ άλεζε, ηηο παξνρέο, ηελ θαζαξηφηεηα πνπ ζπλεπάγεηαη, ηα νπνία ζπλδπάδεη κε ηε δεζηή θηινμελία πνπ ζέιεη λα βξεη ζε έλαλ ηφπν, ψζηε λα ηνλ αηζζαλζεί νηθείν, δηθφ ηνπ θαη λα ζέιεη λα μαλάξζεη Σα ηνπηθά πξντφληα Σα ηνπηθά παξαγφκελα πξντφληα πνπ δηαηίζεληαη ζηνπο επηζθέπηεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηακνλήο ηνπο απνηεινχλ κέξνο ηεο ηνπξηζηηθήο έιμεο ησλ πεξηνρψλ ζηηο νπνίεο αλαπηχζζεηαη ν αγξνηνπξηζκφο. πλήζσο είλαη πξντφληα βηνηερλίαο, ρεηξνηερλίαο, νηθνηερλίαο ή άιια πξντφληα ηνπηθήο παξαγσγήο θαη ηξφθηκα. Πην ζπγθεθξηκέλα ηέηνηα πξντφληα πνπ ζπλδένληαη κε ηελ ηνπηθή παξάδνζε κπνξεί λα είλαη ηνπηθά παξαγφκελα πξντφληα πξσηνγελή (θξνχηα, ιαραληθά, θξέαηα, ςάξηα, κέιη) ή ηνπηθά επεμεξγαζκέλα πξντφληα (ρπινπίηεο, ηξαραλάο, πίηεο, καξκειάδεο, γαιαθηνθνκηθά, γιπθά, θξαζηά ή μεξνί θαξπνί) είηε ηνπηθά πξντφληα ρεηξνηερλίαο θαη νηθνηερλίαο (πθαληά, θεξακηθά, είδε θαιαζνπιεθηηθήο, μπιφγιππηα ή θνζκήκαηα. 4. Η παξαδνζηαθή θνπδίλα. Η γαζηξνλνκία είλαη αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο πνηνηηθήο θαη νινθιεξσκέλεο παξνρήο αγξνηνπξηζκνχ. Σν θαγεηφ ην νπνίν πξνζθέξεηαη ζηηο πεξηπηψζεηο απηέο πξέπεη πάληα λα είλαη θαιήο πνηφηεηαο, ηθαλήο πνζφηεηαο θαη πνηθηιίαο, θηηαγκέλν κε ηνπηθά πξντφληα θαη κε παξαδνζηαθέο ζπληαγέο (ρσξίο δειαδή λα ζπλδπάδεηαη ή ζπγρέεηαη κε πξντφληα 7 θαθηαλάθεο, Δλαιιαθηηθέο Μνξθέο Σνπξηζκνχ, Δθδφζεηο Έιιελ, Αζήλα

5 5 επξείαο θαηαλάισζεο). Οη λνζηηκηέο ηνπ ηφπνπ, νη παιηέο ζπληαγέο ηεο γηαγηάο, ηα πξντφληα πνπ θηηάρλνληαη απφ θπζηθά, θξέζθα πιηθά θαη ζπκίδ νπλ ηε δεζηαζηά ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηξαπεδ ηνχ απνηεινχλ ζχκκαρν ζηελ επηηπρία ηνπ αγξνηνπξηζκνχ. Όηαλ κάιηζηα κπνξνχλ λα εληζρπζνχλ κε πξντφληα πηζηνπνηεκέλεο βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο ηφηε πξνσζείηαη αθφκα πεξηζζφηεξν ε πνηφηεηα. Δίλαη επίζεο γεγνλφο φηη νη πεξηζζφηεξνη επηζθέπηεο πνπ γεχνληαη ηα εδέζκαηα θαη ηα γεπζηηθά πξντφληα ελφο ηφπνπ επηζπκνχλ λα αγνξάζνπλ θεχγνληαο απηά πνπ ηνπο αξέζνπλ, εηάλε αθφκα θαη λα ηα παξαγγέιλνπλ ηαθηηθά. Σα παξαδνζηαθά γεπζηηθά θαη πγηεηλά εδέζκαηα ηεο Μεζνγεηαθήο δηαηξνθήο είλαη δπλαηφλ λα απνηειέζνπλ βαζηθφ ζηνηρείν ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ αγξνηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ, θαζψο θαη λα εκπεδσζνχλ σο δηαηξνθηθή ζπλήζεηα ησλ αγξνηνπξηζηψλ. Δπηπξνζζέησο, εάλ νη ηδηνθηήηεο ησλ αγξνηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ πξνσζήζνπλ ηε Μεζνγεηαθή δηαηξνθή ηφηε νη αγξνηνπξίζηεο είλαη δπλαηφλ λα απνηειέζνπλ ζεκαληηθνχο θνξείο δηάδνζεο ηεο πγηεηλήο παξαδνζηαθήο Μεζνγεηαθήο δίαηηαο. 5. Οη ηνπηθέο εθδειψζεηο. Ιδηαίηεξε ζέζε ζηνλ αγξνηνπξηζκφ θαηέρνπλ θαη νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ αμηνπνηνχλ ηα πνιηηηζηηθά, ζξεζθεπηηθά θαη ιανγξαθηθά ζηνηρεία ηεο πεξηνρήο. Η αμηνπνίεζε θαη ε δπλαηφηεηα επίζθεςεο θαη μελάγεζεο ζε παιηά κνλαζηήξηα, εθθιεζίεο, ιανγξαθηθά κνπζεία, εξγαζηήξηα ρεηξνηερλίαο, ε ζπκκεηνρή ζε παλεγχξηα θαη ηνπηθέο γηνξηέο, ε εθκάζεζε παξαδνζηαθψλ ρνξψλ, αξγαιεηνχ θαη καγεηξηθψλ ζπληαγψλ κπνξνχλ λα πξνζδψζνπλ ζηνλ αγξνηνπξηζκφ ηελ μερσξηζηή ηνπηθή ηαπηφηεηα θαη λα ηνλ αλαδείμνπλ ζε κνλαδηθφ πξντφλ. 5

6 6 3. Περί δικηύων και δικησώζεων χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ πνπ έρεη δηαηππσζεί απφ ηελ ΔΔ ( Regional Clustering and Networking as Innovation Drivers, IRE subgroup), ηα δίθηπα είλαη νκάδεο αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ θαη ζρεηηδφκελσλ θνξέσλ νη νπνίεο: Δίλαη γεσγξαθηθά ζπγθεληξσκέλεο ζε κία ή πεξηζζφηεξεο πεξηθέξεηεο. πλεξγάδνληαη θαη αληαγσλίδνληαη Δίλαη εμεηδηθεπκέλεο ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ηνκέα θιάδν επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε θνηλέο ηερλνινγίεο. Σν αληηθείκελφ ηνπο κπνξεί είηε λα ζρεηίδεηαη κε ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα (πρ. έξεπλα γηα δεκηνπξγία λέσλ πξντφλησλ) ε νπνία πξαγκαηνπνηείηαη δηακέζνπ ζπλεξγαηηθψλ ζρεκάησλ κεηαμχ επηρεηξήζεσλ θαη ηδξπκάησλ παξαγσγήο γλψζεο (φπσο ηα παλεπηζηήκηα θαη ηα εξεπλεηηθά θέληξα) είηε λα είλαη ζπκβαηηθνχ ραξαθηήξα κε αλάπηπμε θνηλψλ δξάζεσλ ζπλεξγαζίαο ζε ζέκαηα πξνβνιήο θαη πξνψζεζεο, αμηνπνίεζεο παξαγσγηθψλ ππνδνκψλ, θιπ. Μπνξεί λα έρνπλ ηππηθή κνξθή (δειαδή λα απνθηήζνπλ θαη ζεζκηθφ ραξαθηήξα) ή άηππε κνξθή. Η δεκηνπξγία Γηθηχσλ ζεσξείηαη ζεκαληηθή θαζψο απνζθνπεί επίζεο: ηελ ελεκέξσζε θαη πιεξνθφξεζε φισλ ησλ επηρεηξεκαηηψλ ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο γηα ηηο δπλαηφηεηεο πνπ ππάξρνπλ γηα επελδχζεηο ζηελ πεξηνρή ηνπο. ηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε πξνβνιή ησλ ηνπηθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. ηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ ηνπηθψλ επηρεηξήζεσλ θαη ηελ ηφλσζε γεληθφηεξα ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο. Σα πεηξακαηηθά επξήκαηα δείρλνπλ φηη ν ζρεκαηηζκφο ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δηθηχσλ θαη ην είδνο ησλ επαθψλ πνπ αλαπηχζζνπλ, άηππεο ή επίζεκεο, είλαη ζεκαληηθά ζηνηρεία γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ. Τπάξρεη κηα δηπιή πξφθιεζε γηα ηνπο ππεχζπλνπο ράξαμεο πνιηηηθήο: Απφ ηε κηα κεξηά πξέπεη λα απμεζεί ν αξηζκφο ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηα δίθηπα ελψ απφ ηελ άιιε πξέπεη λα νηθνδνκεζνχλ επίζεκα δίθηπα κέζσ ηεο ζηαδηαθήο εμέιημεο ησλ άηππσλ νκαδνπνηήζεσλ ζε πην ζπγθεθξηκέλεο δνκέο. ηελ θαηεχζπλζε απηή, θχξηνο ζηφρνο γηα ηα ζεζκηθά φξγαλα θαη ηνπο νξγαληζκνχο ζα πξέπεη λα είλαη λα ρξεζηκνπνηεζεί κηα ζπληνληζκέλε πξνζέγγηζε πνπ ζα ζπκπεξηιάβεη φινπο ηνπο ελδηαθεξφκελνπο stakeholders ζην ζρεδηαζκφ ηεο πνιηηηθήο θαη ηεο ιήςεο απνθάζεσλ.

7 7 Καη φια απηά θπζηθά κε ηε δηαξθή κέξηκλα ψζηε ε ζηαδηαθή εμέιημε ησλ άηππσλ δηθηχσλ ζε κηα πην επίζεκε δνκή λα κελ πξνθαιέζεη ηελ απψιεηα ησλ θξίζηκσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ δηθηχνπ, δειαδή ηεο εκπηζηνζχλεο, ηελ ακνηβαηφηεηαο, ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ηνπ θνηλφ νξάκαηνο. Πεξηνρέο κε καθξά παξάδνζε ζε ζνβαξέο ζεζκηθέο παξεκβάζεηο, ηφζν ηππηθήο φζν θαη άηππεο δηθηχσζεο, έρνπλ ήδε δηεπθνιπλζεί ηνλίδνληαο ηε ζεκαζία ησλ ζεζκηθψλ παξαγφλησλ, θνξέσλ θαη δηακεζνιαβεηψλ. Οχησο ή άιισο ε αεηθνξηθνχ ηχπνπ αλάπηπμε δεκηνπξγεί ηζρπξά ζπκπιεγκέλα κεηαμχ παξαγσγψλ, επηρεηξήζεσλ θαη ζεζκηθψλ παξαγφλησλ πνπ γεθπξψλνπλ ην ηνπηθφ κε ην κε ηνπηθφ πεξηβάιινλ. Δηθφλα 2: Γεζκνί θαη γέθπξεο κεηαμχ ζπκπιεγκάησλ ζην δίθηπν Σα δίθηπα κνινλφηη ζα κπνξνχζαλ λα απνηειέζνπλ ην φρεκα εθείλν πνπ εθκεηαιιεπφκελν ην ζεζκηθφ θαη ην θαλνληζηηθφ ππφβαζξν ζα ζπλέβαιε ζηελ ηνπηθή νηθνλνκηθή αλάπηπμε κε κηα νιηζηηθή πξνζέγγηζε, νη δηθηπψζεηο είλαη ειαθξά ππνηηκεκέλεο. Καη φκσο, απνηεινχλ ην κέζν εθείλν κέζσ ηνπ νπνίνπ νη ηνπηθέο επηρεηξήζεηο ζα κπνξνχζαλ λα εθκεηαιιεπηνχλ δηαθνξεηηθέο ηερληθέο, λα εμνηθεησζνχλ κε πνιηηηθέο, λα απνθηήζνπλ ηερλνγλσζία θαη πξφζβαζε ζε ζεζκηθνχο πφξνπο, γηα ηελ νηθνλνκηθή αιιειεπίδξαζε ησλ ηνπηθψλ νηθνλνκηψλ.

8 8 4. Το Σπίηι ηων Κοσρήηων Ο πνιηηηζηηθφο νξγαληζκφο «Σν πίηη ησλ Κνπξήησλ» ηδξχζεθε ην 2006 ζηα Σδαλαθηαλά, βπδαληηλφ νηθηζκφ ησλ Μαξγαξηηψλ, δηεζλνχο θέληξνπ θεξακηθήο ζηηο βνξεηνδπηηθέο ππψξεηεο ηνπ Φεινξείηε κε έδξα ην πίηη ησλ Κνπξήησλ. ηελ πεξηνρή απηήλ ν πνιηηηζκφο δηαηξέρεη ηελ ειιεληθή ηζηνξία απφ ηνπο πξντζηνξηθνχο ρξφλνπο έσο ηηο κέξεο καο θαη ππάξρνπλ έληνλα ηα ρλάξηα ηνπ ζηε Μηλσηθή, Βπδαληηλή, Δλεηηθή επνρή θαη ζηνπο λεψηεξνπο ρξφλνπο. Ο πνιηηηζηηθφο νξγαληζκφο απνηειεί κηα πξσηνπνξηαθή ηδέα νξγάλσζεο ζπληνληζκνχ, αλάδεημεο θαη πξνψζεζεο ηνπ απηφρζνλνο ηνπηθνχ πνιηηηζηηθνχ δπλακηθνχ πξνο έλα βηψζηκν κνληέιν αλάπηπμεο ηεο πεξηνρήο. Βαζηζκέλνο ζηελ δηαδξαζηηθή κέζνδν θαη ζηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή ηεο δηα βίνπ κάζεζεο πξνηείλεη θαη πινπνηεί δξάζεηο πνπ αθνξνχλ : Σηο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ. Σελ αγξνηηθή γαζηξνλνκία. Σελ εκπέδσζε θαη πινπνίεζε ηεο αεηθνξίαο. Σελ αχιε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά. Σελ πξνψζεζε ηεο αγξνηηθήο νηθνλνκίαο θαη ησλ ηνπηθψλ πξντφλησλ. Σελ ζχλδεζή ηνπο κε ηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη ηελ ηνπηθή θνηλφηεηα. H ζηήξημε ηνπ Οηθνηνπξηζκνχ, θαη ησλ άιισλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, ιεηηνπξγεί σο αθεηεξία δηνξγάλσζεο πνιιψλ ηδηαίηεξσλ γεγνλφησλ. ηε θαηεχζπλζε απηή δεκηνπξγήζεθε ην Οικομοσζείο Κοσρηηία Οδός. Σν Οηθνκνπζείν είλαη έλα κνπζείν δηαθνξεηηθφ απφ η άιια. Γε ζηεγάδεηαη ζεθάπνην θηήξην, νχηε δηαζέηεη εθζέκαηα κε ηελ παξαδνζηαθή κνξθή. ηνρεχεη φκσο ζηε δεκηνπξγία ελφο ζπλφινπ επηζθέςηκσλ ρψξσλ κε ηελ νξγάλσζε ηνπηθψλ δηθηχσλ πνπ εμαζθαιίδνπλ ηε δηάρπζε ηεο γλψζεο θαη ηελ αλάδεημε ηεο πνιηηηζηηθήο ηαπηφηεηαο ησλ ηφπσλ. χκθσλα κε ηνλ αξρηθφ νξηζκφ ηνπ ζην νηθνκνπζείν νη άλζξσπνη πξνζεγγίδνληαη κέζα ζην θπζηθφ ηνπο πεξηβάιινλ, φπσο απηφ έρεη δηακνξθσζεί ηζηνξηθά, απνηειψληαο έηζη ηνλ θαζξέπηε ηνλ νπνίν πξνηείλνπλ ζηνπο επηζθέπηεο γηα λα ηνπο θαηαλνήζνπλ θαιχηεξα, ζεβφκελνη ηελ εξγαζία, ηηο ζπκπεξηθνξέο, ηελ ηδησηηθφηεηά ηνπο. Απηή ε πξνζέγγηζε εηζάγεη ηε ινγηθή ησλ δηαδξνκψλ σο πνιηηηζηηθά απνζέκαηα. Οη πνιηηηζηηθέο δηαδξνκέο δελ θηηάρηεθαλ ηπραία θαη θαηά ην δνθνχλ. Μειεηήζεθαλ κε πξνζνρή θαη θαηαγξάθεθαλ ηα εηδνπνηά

9 9 ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Οη ελέξγεηεο πνπ πινπνηήζεθαλ θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο έξεπλαο ησλ εηδνπνηψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ είλαη: Καηαγξαθή αλζξσπνγελψλ θαη πνιηηηζκηθψλ ζπζηεκάησλ ζηελ πεξηνρή Υαξαθηεξηζκφο ζεκαληηθφηεηαο ησλ ζπζηαηηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ ηνπίνπ Γηακφξθσζε ζεκαηηθψλ αμφλσλ Δπεμεξγαζία θαη Αλάδεημε ρψξσλ θαη κλεκείσλ Οξγάλσζε Γηθηχνπ Πνιηηηζηηθψλ ηαζκψλ Δλεκέξσζε, επαηζζεηνπνίεζε θνηλνχ Πξνψζεζε ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ Απηέο νη δξάζεηο δηακνξθψλνπλ κηα πξσηφηππε κνξθή πνιηηηζηηθήο επηθνηλσλίαο, κε ζηφρν κέζα απφ ηελ αλάδεημε ηεο ζπιινγηθήο κλήκεο, ηελ πξνψζεζε ελφο ζπζηήκαηνο αμηψλ γηα ηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο δσήο, ηε βειηίσζε ηεο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, ηελ εθαξκνγή αεηθνξηθψλ κνξθψλ αλάπηπμεο ησλ ηνπηθψλ νηθνλνκηψλ θαη ηελ πξνψζεζε ηεο αλαγλσζηκφηεηαο ηεο θνηλήο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ηεο Μεζνγείνπ. Η έξεπλα ιεηηνχξγεζε θαη ιεηηνπξγεί ζηελ νπζία ζαλ εξγαιείν γηα ηε δηαηήξεζε ηεο θνηλσληθήο ζπλέρεηαο ζην δεδνκέλν ρψξν, κε ην νπνίν πξναζπίδεηαη ε πνιηηηζηηθή ηαπηφηεηα ηεο πεξηνρήο ζ έλα επξχ δίθηπν πνιηηηζηηθψλ αληαιιαγψλ. Η κειέηε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηελ πεξηνρή ηνπ ΒΓ Φεινξείηε, ιεηηνπξγεί ππνζηεξηθηηθά ζηελ αλάπηπμε ελφο ήπηνπ ηνπξηζκνχ, κε βάζε ηελ αγξνηηθή δσή, ηελ αγξνηηθή παξαγσγή θαη ζεβαζκφ ζηνλ ηδηαίηεξν ραξαθηήξα ησλ νηθηζκψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην θνξέα ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο παξαδνζηαθέο πξαθηηθέο, ηηο αζρνιίεο ησλ θαηνίθσλ, ηα ήζε θαη ηα έζηκα ηεο πεξηνρήο.

10 10 5. Το δίκησο ηοσ Οικομοσζείοσ και ηο Σύμθωνο ποιόηηηας Σν δίθηπν ηνπ Οηθνκνπζείνπ έρεη σο γεληθφ ηνπ ζηφρν ηελ γλσξηκία κε ηνλ νηθνηνπξηζκφ σο θνκκάηη κηαο απζεληηθήο πξνζπάζεηαο δηαηήξεζεο ηεο θχζεο θαη ηεο αεηθνξίαο. Ο εηδηθφο ηνπ ζηφρνο ηνπ είλαη λα ζπλδέζεη ηνπο εκπιεθφκελνπο κε ηνλ νηθνηνπξηζκφ θαη ηνλ αγξνηνπξηζκφ ζηελ πεξηνρή ηνπ Οηθνκνπζείνπ θαη λα βνεζήζεη ζηε κεηαθνξά γλψζεσλ θαη εκπεηξηψλ πξνο φθεινο ησλ επαγγεικαηηψλ ηνπ νηθνηνπξηζκνχ, ησλ δηακνξθσηψλ πνιηηηθήο θαη ησλ επηζθεπηψλ. Σν δίθηπν ππνζηεξίδεη ηελ αλάπηπμε θαη εθαξκνγή ελφο Σνπηθνχ πκθψλνπ Πνηφηεηαο σο κηα θεληξηθή πξσηνβνπιία πνπ εμαζθαιίδεη βαζηθά πξφηππα πνηφηεηαο ζηνλ νηθνηνπξηζκφ, ζηελ θαηεχζπλζε ηεο «πξάζηλεο αλάπηπμεο» θαη ησλ βηψζηκσλ ιχζεσλ. Σν Σνπηθφ χκθσλν Πνηφηεηαο (ΣΠ)8 ζπγθξνηείηαη σο έλα ζχλνιν θαλφλσλ νη νπνίνη ζεζπίδνληαη κε πξσηνβνπιία ησλ ζπκκεηερφλησλ ζην δίθηπν απηφ. Λεηηνπξγεί κέζα ζην ζεζκηθφ πιαίζην ηεο Πνιηηείαο ζεζπί νληαο επηπιένλ φξνπο πνπ νξί νπλ εηδηθφηεξεο πξνδηαγξαθέο νη νπνίεο απνζθνπνχλ ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξαγνκέλσλ πξντφλησλ θαη ησλ παξερνκέλσλ ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ ζε κηα πεξηνρή. Η έλλνηα ηεο πνηφηεηαο ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε δελ αθνξά απιά ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ πξνζθεξνκέλσλ πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ αιιά ζπκπεξηιακβάλεη επηπιένλ ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηνλ ηνπηθφ πνιηηηζκφ. Σν χκθσλν πνηφηεηαο είλαη ζπλδεδεκέλν κε ζπγθεθξηκέλε εδαθηθή επηθξάηεηα, ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Οηθνκνπζείνπ θαη ησλ Πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ ηνπ. Λεηηνπξγεί κε ηε ζπζηξάηεπζε ησλ εκπιεθφκελσλ θνξέσλ πνπ ζπγθξνηνχλ Οκάδεο Σνπηθήο Γξάζεο (ΟΣΓ) πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην Σνπηθφ χκθσλν Πνηφηεηνο θαη ζπλεξγάδεηαη κε ηνλ θάηνρν απηνχ ηνπ ήκαηνο πνπ είλαη ην Οηθνκνπζείν. Η δηαδηθαζία ηεο ζπκκεηνρήο ζην χκθσλν είλαη απιή: Οη ελδηαθεξφκελνη ππνβάιινπλ γξαπηά κηα αίηεζε πξνο ηελ Δπηηξνπή Γηαρείξηζεο κε βάζε ηππνπνηεκέλε θφξκα πνπ δηαηίζεηαη θαη ππνβάιινπλ θάπνηα δηθαηνινγεηηθά κε ηα ζηνηρεία ηνπο. Μεηά ηελ ππνβνιή ε Δπηηξνπή εμεηάδεη ην αίηεκα θαη πξαγκαηνπνηεί επηζθέςεηο ειέγρνπ εάλ ην θξίλεη αλαγθαίν. Η Δπηηξνπή θαηαξηίδεη κηθξή έθζεζε φπνπ θαη αλαθνηλψλεη έλα απνδέρεηαη ή εάλ απνξξίπηεη ην αίηεκα, αλαθέξνληαο θαη ηνπο ιφγνπο. Η έγθξηζε ηεο εγγξαθήο ηζρχεη γηα ρξνληθφ δηάζηεκα ηξηψλ εηψλ. ε πεξίπησζε 8 Α. Κνπηζνχξεο, Καηλνηνκία θαη ζπκκεηνρή: Κξίζηκεο ζηηγκέο ηεο πνξείαο πξνο ηελ αεηθφξν αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ, ζην Αλάπηπμε, Οξεηλψλ θαη Μεηνλεθηηθψλ Πεξηνρψλ,.

11 απφξξηςεο, ν θνξέαο πνπ ππνβάιιεη αίηεζε δχλαηαη λα πξνζθχγεη θαηά ηεο απφθαζεο ελσπίνλ ηεο Γεληθήο πλέιεπζεο. 11

12 12 6. Χαρακηηριζηικά ηων μελών ηοσ δικηύοσ Σα εηδνπνηά ραξαθηεξηζηηθά ησλ πνιηηηζηηθψλ δηαδξνκψλ απνηέιεζαλ θαη ην πιαίζην εληφο ηνπ νπνίνπ θηλήζεθε ε έξεπλα γηα ηα αλαγθαία ραξαθηεξηζηηθά ησλ κειψλ ηνπ δηθηχνπ ηνπ Οηθνκνπζείνπ. Σν πιαίζην εμαθνινπζεί πάληα λα είλαη ε θξνληίδα γηα ηελ αλάδεημε ησλ πνιηηηζηηθψλ πφξσλ ηεο πεξηνρήο θαη ε αμηνπνίεζε ηεο πνιηηηζηηθήο ηαπηφηεηαο κε ηε δηθηχσζε ησλ ηνπηθψλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ. Σα αλαγθαία ραξαθηεξηζηηθά ελ ηνχηνηο ησλ κειψλ ηνπ δηθηχνπ θαηαγξάθεθαλ εληφο ηνπ δεδνκέλνπ πιαηζίνπ, κέζα απφ κηα ζεηξά ζπλεληεχμεσλ, πνπ απέθεξαλ ζηνηρεία πνηνηηθήο έξεπλαο ζηελ θαηεχζπλζε ηεο δεκηνπξγίαο κηαο ηππνινγίαο, απηήο ηνπ παξαδνζηαθνχ θαιιηεξγεηή - παξαδνζηαθνχ θαηαζθεπαζηή, πξνζθέξνληα παξαδνζηαθψλ ππεξεζηψλ έηζη ψζηε λα ιακβάλεηαη έλα παξαδνζηαθφ πξντφλ ζε έλα απζεληηθά παξαδνζηαθφ θαη φρη folklore πεξηβάιινλ. Σα ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ έξεπλα απηή είλαη δπν εηδψλ, γεληθά θαη εηδηθά. Σα γεληθά ραξαθηεξηζηηθά έρνπλ λα θάλνπλ κε γεληθέο πεξηγξαθέο πνπ αθνξνχλ ηε γεσγξαθηθή πεξηνρή πρ ηα κέιε ηνπ δηθηχνπ έρνπλ ρψξν πξνέιεπζεο ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ Οηθνκνπζείνπ θαη ηηο Πνιηηηζηηθέο Γηαδξνκέο πνπ απηφ αλαπηχζζεη, είλαη επηηεδεπκαηίεο πνπ αζρνινχληαη κε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο παξαγσγήο, πξσηνγελνχο, δεπηεξνγελνχο θαη ηξηηνγελνχο, κε θαηεχζπλζε ηελ πξνζηαζία θαη ην ζεβαζκφ ηνπο πεξηβάιινληνο θαη ηεο αεηθνξηθήο αλάπηπμεο, ηελ αλάπηπμε θαη πξνβνιή ησλ ηνπηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ (θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο, ηζηνξηθφ θαη παξαδνζηαθφ πεξηβάιινλ) θαη ησλ πξντφλησλ ηνπ, ε δξαζηεξηφηεηα ηνπο δε είλαη ήδε εληαγκέλε ελλνηνινγηθά ή δπλεηηθά κπνξεί λα εληαρζεί ζηνλ επξχηεξν ρψξν ηνπ αγξνηνπξηζκνχ, αγξνηνηνπξηζκνχ θαη νηθνηνπξηζκνχ. Να ζεκεησζεί φηη νη Πνιηηηζηηθέο Γηαδξνκέο πεξηιακβάλνπλ αξραηνινγηθνχο ηφπνπο, ηζηνξηθνχο θαη παξαδνζηαθνχο νηθηζκνχο, ηνπία ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ θάιινπο, θπζηθνχο ζρεκαηηζκνχο θαη αλζξσπνγελή ηνπία. Παξάιιεια νη Γηαδξνκέο ζπγθξνηνχλ κηα ζεηξά άπισλ «πεξηπάησλ» πνπ κπνξνχλ λα δνκεζνχλ πάλσ ζηελ έλλνηα ησλ γεχζεσλ ( π.ρ. Οη γεχζεηο ηνπ Φεινξείηε κε παξνπζίαζε ησλ δηαηξνθηθψλ ζπλεζεηψλ ησλ θαηνίθσλ ηνπ Φεινξείηε απφ ηα κηλσηθά ρξφληα κέρξη ζήκεξα, κέζα απφ δηαδξνκέο πνπ ζπλδένπλ ην θπζηθφ πεξηβάιινλ & ηα πνιηηηζηηθά απνζέκαηα κε ηνπο θαηνίθνπο θαη ηηο θαζεκεξηλέο ηνπο αζρνιίεο, Οη δξφκνη ηνπ θξαζηνχ - κε ηελ παξνπζίαζε ησλ εγθαηαζηάζεσλ εζηίαζεο ησλ κνλαρψλ, ηεο ηππνινγίαο ηεο Μνλαζηεξηαθήο Αξρηηεθηνληθήο θαη ησλ παξαδνζηαθψλ ηξφπσλ παξαγσγήο, απνζήθεπζεο θαη

13 13 παξαζθεπήο θαγεηνχ ζην Αξθάδη θιπ), ησλ κνπζηθψλ αθνπζκάησλ θαη ηεο νηθνηερλίαο. Σα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο ζρεηίδνληαη α) κε ηα επαγγέικαηα ηεο πεξηνρήο πνπ κπνξεί λα είλαη είηε παξαδνζηαθά επαγγέικαηα πνπ ηείλνπλ λα ραζνχλ νινζρεξψο ή επαγγέικαηα πνπ ηείλνπλ λα ράζνπλ ηνλ παξαδνζηαθφ ηξφπν άζθεζήο ηνπο β) κε επαγγέικαηα πνπ παξάγνπλ πξντφληα ηνπηθήο πξνέιεπζεο, παξαγφκελα κε φζν ην δπλαηφλ πην παξαδνζηαθφ ηξφπν γ) κε επαγγέικαηα πνπ πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο ζηνπο ρψξνπο ηεο πεξηνρήο ηνπ Οηθνκνπζείνπ. Δλδεηθηηθά αλαθέξνπκε θάπνηα εμ απηψλ: Βνζθνί, ηπξνθφκνη, βνηαλνζπιιέθηεο, απνζηαγκαηνπνηνί, κνπζηθνί καληηλαδνιφγνη, αγγεηνπιάζηεο, κάγεηξεο, ηδηνθηήηεο παξαδνζηαθψλ θαθελείσλ, πθάληξεο, ειαηνπξγνί, θαηαζθεπαζηέο κνπζηθψλ νξγάλσλ θιπ. Σα αλακελφκελα νθέιε απφ ηε δηθηχσζε, πνπ ζα πξνθχςνπλ απφ ηε δηθηχσζε πεξηγξάθνληαη παξαθάησ: Δθαξκνγή πςειψλ πξνδηαγξαθψλ ζηηο παξερφκελεο ηνπξηζηηθέο ππεξεζίεο. Γηαθχιαμε θαη αλάδεημε ηεο πνιηηηζηηθήο ηαπηφηεηαο ηεο πεξηνρήο. Μείσζε ηνπ θφζηνπο ιφγσ ηεο χπαξμεο ζπιινγηθψλ δξάζεσλ γηα πξνψζεζε θαη πξνβνιή ηφζν ηεο θαζεκηάο επηρείξεζεο φζν θαη ηεο πεξηνρήο γεληθφηεξα. Γηαηήξεζε θαη πξνζηαζία ηνπ αλζξσπνγελνχο θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο. Γηαζθάιηζε ηεο ζπλερήο θαη απξφζθνπηεο πνξείαο ηεο ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Δπηπιένλ, νη επηρεηξήζεηο ζα σθειεζνχλ απφ ην Γίθηπν θαζψο ζα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα γηα έγθπξε ελεκέξσζε γηα πξνγξάκκαηα θαη ελέξγεηεο ζηηο νπνίεο κπνξνχλ λα πξνβνχλ γηα ηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπο. Αθφκε, κέζσ ηεο ζπλέλσζεο ησλ δπλάκεσλ δεκηνπξγνχληαη λέεο πξννπηηθέο θαη δηεπξχλνληαη νη δπλαηφηεηεο γηα αλάπηπμε ησλ επηρεηξήζεσλ ζε επξχηεξεο αγνξέο πέξαλ ηεο ηνπηθήο. Δπηπξνζζέησο, ε δεκηνπξγία ηνπ δηθηχνπ ζηνρεχεη ζηελ θνηλή πξνβνιή ησλ ηνπηθψλ επηρεηξήζεσλ, ζηε ζπγθξάηεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ελ ηέιεη ζηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην cluster σο απνηέιεζκα ηεο αλαβάζκηζεο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ηνπο. Γηα παξάδεηγκα, κε ηε βνήζεηα ηνπ cluster νη ειαηνπαξαγσγνί κπνξνχλ λα δηνρεηεχζνπλ έλα κέξνο ηεο παξαγσγήο ηνπο ζηηο επηρεηξήζεηο πνπ αλήθνπλ ζην δίθηπν φπσο ηαβέξλεο θαη μελνδνρεία θαη κε απηφ ηνλ ηξφπν λα δηαθεκίζνπλ ηα πξντφληα ηνπο αιιά θαη ηαπηφρξνλα λα απμήζνπλ ηηο πσιήζεηο ηνπο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη ρψξνη φπνπ δηαηίζεληαη-αμηνπνηνχληαη

14 14 απηά ηα πξντφληα ζπκκνξθψλνληαη κε ην Σνπηθφ χκθσλν Πνηφηεηαο, πνπ απαηηεί πρ. ηε ρξήζε κφλν ειαηνιάδνπ θαηά ηελ πξνεηνηκαζία ησλ θαγεηψλ, θαη βειηηψλεηαη έηζη ε πνηφηεηα ηνπ θαγεηνχ πνπ πξνζθέξνπλ. Σέινο, κέζσ ηεο δηθηχσζεο νη επηρεηξήζεηο ζα κπνξέζνπλ λα δηαθεκίζνπλ ηα πξντφληα θαη ηηο ππεξεζίεο ηνπο πην νηθνλνκηθά θαη θπζηθά πνιχ πην απνηειεζκαηηθά. Αλαδεηθλχεηαη έηζη ε πνηφηεηα ησλ πξντφλησλ εθείλσλ θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο πνπ ζπλδένληαη απνθιεηζηηθά κε ηφπνπο, ηξφπνπο θαη ζπλζήθεο παξαγσγήο. Οη πξνυπνζέζεηο επηηπρίαο ηνπ Γηθηχνπ είλαη ε κηα ζεκαληηθή πιεπξά ηνπ εγρεηξήκαηνο ηφζν γηαηί ζπκβάιινπλ κεζνδνινγηθά ζηελ πεξηγξαθή ησλ αξρψλ ηνπ δηθηχνπ φζν θαη γηαηί κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ δείθηεο πνηνηηθνχο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο δξάζεο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ίδηνπ ηνπ δηθηχνπ. Οη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ γεληθά ηελ επηηπρία ελφο δηθηχνπ είλαη πνιινί. Οη ζεκαληηθφηεξνη εμ απηψλ 9 είλαη νη εμήο: Η ζαθήλεηα φζνλ αθνξά ηνπο θνηλνχο ζηφρνπο Η θαζηέξσζε κηαο ζαθνχο νξγαλσηηθήο δνκήο ψζηε λα κελ πξνθχςνπλ πξνβιήκαηα απφ ηελ έιιεηςε ηεο ζπλελλφεζεο θαη λα εμαζθαιίζεηαη θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ε νκαιή ιεηηνπξγία ηνπ Η επειημία ζηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπ Η ζπζηεκαηηθή θαη ζπιινγηθή πξνζπάζεηα απφ ηελ πιεπξά ησλ κειψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ φπνησλ πξνβιεκάησλ πξνθχπηνπλ Η εμσζηξέθεηα ψζηε λα εληάζζνληαη ζε απηφ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο. 9 ΑΓΡΟΚ, (2000), Πξνθήξπμε Σνπηθνχ Πξνγξάκκαηνο LEADER+Ννκνχ Κεξθχξαο

15 15 Σσμπεράζμαηα Ο νηθνηνπξηζκφο κπνξεί λα απνηειέζεη ιχζε γηα ηελ πεξηνρή γηαηί ζα θέξεη επηζθέπηεο φιν ην ρξφλν θαη ζα ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε πεξηνρψλ ηεο ελδνρψξαο πνπ ζήκεξα εγθαηαιείπνληαη. ηα πεξηζζφηεξα απφ ηα ρσξηά ηεο πεξηνρήο εληνπίδνληαη θπξίσο νηθνγελεηαθέο κηθξήο θιίκαθαο επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ παξαδνζηαθή απφζηαμε, ηελ μπινπξγηθή θαη ηνλ ηξηηνγελή ηνκέα (ελνηθηαδφκελα δσκάηηα σο επί ην πιείζηνλ). Δπίζεο, δξαζηεξηνπνηνχληαη παξαδνζηαθά θαθελεία θαη ηαβέξλεο ελψ ζε κεξηθά ρσξηά ππάξρεη θαη έλα κηθξφ παληνπσιείν. Ο νηθνηνπξηζκφο κέζσ ηεο πξνζθνξάο ελαιιαθηηθψλ πεγψλ εηζνδήκαηνο κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο θίλεηξν ζπγθξάηεζεο ηνπ πθηζηάκελνπ πιεζπζκνχ αιιά θαη πξνζθνξάο λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη ηφλσζεο ηνπ θνηλσληθνχ ηζηνχ. Δπηπιένλ, είλαη δπλαηφλ λα ζπκπαξαζχξεη ζε αλαπηπμηαθή ηξνρηά θαη ηνπο άιινπο ηνκείο ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο, θπξίσο ηελ πξσηνγελή παξαγσγή θαη ηα αθαηέξγαζηα ή επεμεξγαζκέλα ηνπηθά πξντφληα αιιά, πρ., θαη ηα κηθξά θαηαζηήκαηα πψιεζεο εηδψλ ιατθήο ηέρλεο. Δίλαη απαξαίηεην λα ελζαξξπλζνχλ-εκςπρσζνχλ νη επαγγεικαηίεο θαη ν ελ γέλεη ηνπηθφο πιεζπζκφο πξνθεηκέλνπ λα ζπκκεηέρνπλ ζηηο δηαδηθαζίεο ηνπ δηθηχνπ, παξνπζηάδνληαο θαη ηνλ δηθφ ηνπο πξνβιεκαηηζκφ θαη πξνηάζεηο. Οη πξσηνβνπιίεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο ηνπηθνχο πιεζπζκνχο αληηθαηνπηξίδνπλ ηα πξαγκαηηθά πξνβιήκαηα θαη ηηο αλάγθεο ηεο πεξηνρήο. Η εκςχρσζε ινηπφλ είλαη ζεκαληηθφ ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο φιεο δηαδηθαζίαο. Δπίζεο, είλαη ζεκαληηθφ γηα ηελ επηηπρή έθβαζε ηνπ εγρεηξήκαηνο λα ιεθζνχλ ππφςε παξάκεηξνη φπσο ε ειηθία, ην θχιν, ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ κειψλ, ε θνηλσληθή ηνπο ζέζε, θιπ.. Με ηελ ελεξγφ ινηπφλ ζπκκεηνρή ησλ ηνπηθψλ πιεζπζκψλ, ηε ζσζηή αμηνπνίεζε ησλ ηνπηθψλ πφξσλ θαη ηνλ ηνπηθφ πξνζδηνξηζκφ ησλ αλαπηπμηαθψλ ζηφρσλ νη σθέιεηεο ηεο αλάπηπμεο δηαηεξνχληαη θαη δηαρένληαη ζε ηνπηθφ επίπεδν. Θα πξέπεη σζηφζν λα ηνληζηεί γηα άιιε κηα θνξά φηη ν ζρεδηαζκφο γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε πξέπεη λα ζηεξίδεηαη ζην ζεβαζκφ ησλ παξαδνζηαθψλ πνιηηηζκηθψλ ηδηαηηεξνηήησλ ηεο θάζε πεξηνρήο θαη ηελ ελεξγή πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ θαη αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληνο. Θεζζαινλίθε, Γεθέκβξηνο 2013

16 16 Βιβλιογραθία ΑΓΡΟΚ, Πξνθήξπμε Σνπηθνχ Πξνγξάκκαηνο LEADER+Ννκνχ Κεξθχξαο, 2000 Barkin David, Ecotourism: A Tool for Sustainable Development, May 1996, Καιδήο θ.α., Αγξνηνπξηζκφο θαη αλάπηπμε, Παηδαγσγηθφ Ιλζηηηνχην, Αζήλα, 2000Κνπηζνχξεο Α., Καηλνηνκία θαη ζπκκεηνρή: Κξίζηκεο ζηηγκέο ηεο πνξείαο πξνο ηελ αεηθφξν αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ πεξηνρψλ, ζην Αλάπηπμε, Οξεηλψλ θαη Μεηνλεθηηθψλ Πεξηνρψλ». επηκ. : Γ. Αξακπαηδήο, Σκήκα Γαζνινγίαο θαη Γηαρείξηζεο Πεξηβάιινληνο θαη Φπζηθψλ Πφξσλ, ΓΠΘ: Κξηηζσηάθε Μειπνκέλε, ρέδην αλάπηπμεο ηνπ αγξνηνπξηζκνχ ζην Γήκν εηείαο Κξήηεο, Μεηαπηπρηαθή Γηαηξηβή Γεσπνληθφ Παλεπηζηήκην Αζελψλ Σκήκα Αγξνηηθήο Οηθνλνκίαο & Αλάπηπμεο Αζήλα 2012 Μπεξάηνο Η. θαη Ξαλζφπνπινο Γ., Πεξηβάιινλ θαη αλάπηπμε ηεο ππαίζξνπ. Οηθνλνκηθέο, γεσγξαθηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο πηπρέο, Δθδφζεηο Θεκέιην, 2003 Skouras Dimitris, Eco-and Rural tourism as drivers for sustainable rural development, θαθηαλάθεο Μ., Δλαιιαθηηθέο Μνξθέο Σνπξηζκνχ, Δθδφζεηο Έιιελ, Αζήλα, 2000