Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download ""

Transcript

1 ιπλωµατική ιατριβή ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΜΕ ΘΗΛΩΜΑΤΩ Η ΚΑΙ ΑΚΡΟΧΟΡ ΟΝΩ Η ΕΙΚΟΝΑ Πέτρος. Α. Παπαδόπουλος Aριστοτελειο Πανεπιστηµιο Θεσσαλονικης Τµηµα Οδοντιατρικης Εργαστηριο Στοµατολογιας

2

3 2

4 ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΜΕ ΘΗΛΩΜΑΤΩ Η ΚΑΙ ΑΚΡΟΧΟΡ ΟΝΩ Η ΕΙΚΟΝΑ ΠΕΤΡΟΣ Α. ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ Επιβλέπων καθηγητής : κ. Αλέξανδρος Κολοκοτρώνης, Καθηγητής Στοµατολογίας ΑΠΘ Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Οδοντιατρικής Εργαστήριο Στοµατολογίας 3

5 4

6

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ABSTRACT 3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 7 ΘΗΛΩΜΑΤΑ 10 ΚΟΙΝΗ ΜΥΡΜΗΚΙΑ 13 OΞΥΤΕΝΗ ΚΟΝ ΥΛΩΜΑΤΑ 15 ΕΣΤΙΑΚΗ ΕΠΙΘΗΛΙΑΚΗ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ-ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ HECK 18 ΘΗΛΩ ΗΣ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΩΑΣ 21 ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ DARIER 23 ΜΥΡΜΗΚΙΩ ΕΣ ΞΑΝΘΩΜΑ 27 ΜΕΛΑΝΙΖΟΥΣΑ ΑΚΑΝΘΩΣΗ 30 ΑΚΡΟΧΟΡ ΟΝΩ ΗΣ ΛΕΥΚΟΠΛΑΚΙΑ 34 ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ ΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Ο ΙΟΣ HPV ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗΣ ΠΕ ΙΟΥ ( FIELD CANCERIZATION)-ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΧΕΓΟΝΩΝ ΚΑΡΚΙΝΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ (CANCER STEM CELLS) ΑΘΑΝΑΤΟΠΟΙΗΣΗ (IMMORTALIZATION) ΤΩΝ ΚΑΡΚΙΝΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΜΕΤΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΥΞΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 53 ΑΚΑΝΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ 56 ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑ 56 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ 57 ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ 58 ΥΠΕΡΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 60 ΙΑΓΝΩΣΗ 61 ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΑ ΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΝΜ (TUMOR-NODE-METASTASIS) ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΧΕΙΛΕΩΝ 64 ΜΕΤΑΣΤΑΣΗ 67 ΠΡΟΓΝΩΣΗ 69 ΘΕΡΑΠΕΙΑ 74 ΙΑΦΟΡΟΙ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥ ΑΚ 77 ΑΚΡΟΧΟΡ ΟΝΩ ΕΣ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ 78 ΣΚΟΠΟΣ 85 ΥΛΙΚΟ 87 2

8 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 89 ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ 89 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΝΟΣΩΝ ΜΕ ΜΙΚΡΟ ΑΡΙΘΜΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ 89 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 101 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΝΟΣΟΥΣ ΜΕ ΜΕΓΑΛΟ ΑΡΙΘΜΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ 101 Ι) ΘΗΛΩΜΑΤΑ 101 II) ΘΗΛΩ ΗΣ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΩΑΣ 127 ΙΙΙ) ΑΚΑΝΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ 144 ΣΥΖΗΤΗΣΗ 173 ΘΗΛΩΜΑΤΑ ΑΚΑΝΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 187 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 189 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 221 3

9

10 ABSTR ACT Aim: The aim of this study was to evaluate the clinical, epidemiological, and histopathological characteristics of the papillary and verrucous lesions described in the oral cavity. The records of the clinic of Oral and Maxillofacial Pathology of the faculty of Dentistry of the Aristotle University of Thessaloniki were reviewed and analyzed for patients with papillary and verrucous lesions of the oral cavity, examined during a 10 year period ( ). Patients and methods: A sum of 240 patients was assessed. The study focused on characteristics such as the age and the sex of the patients, the location and the clinical forms of the lesions. Furthermore, special attention was paid to tobacco and alcohol use, the preexistence of any other pathological entity or the medical history until the time of the patients examination, the engagement of lymph nodes as far as it concerns malignant lesions and the presence of risk factors. Statistical analysis was performed using the Chi- Square, the Fishers exact test of the SPSS 18.0 program. Results: The review of the records revealed 7 pathological entities. From the whole of the 240 patients, in 103 were diagnosed papillomas (42,9%), in 90 oscc (37,5%), 26 (10,8%) had papillary hyperplasia of the palate, 10 (0,04%) patients were found with verrucous carcinoma of the oral cavity, 3( 1,25%) were found with condylomata acuminatum and 1 with papilla leukoplakia. Papillomas didn t show any remarkable preference in any sex, just a small preference in the male patients. They were diagnosed in patients of any age and especially in those between the age of 20 and 60 years (77%). Most lesions were 0,1-0,3 cm in diameter, however some were observed bigger than the others with a size over 0,6 cm in diameter. The sites commonly affected were the tongue (46,6%), the palate (20,4%), the lips (5,8%) and the gums (4,9%). Their appearance did not seem to be related to any systemic disease, smoking or alcohol consumption. The oral squamous cell carcinoma had a male predominance, and a range of age preference between 20 and 85 years. The majority of the patients was in the 6th and the 7th decade of their lives. Women with oscc were older than men. Clinically, 3

11 the lesion appeared mostly as an ulcer and was commonly observed 1 to 3 months prior the examination. However 16,7% of the patients visited the clinic 1 to 3 years after the first time observation of the lesion. The commonest site of location was found out to be the tongue in both sexes. The appearance of the oscc couldn t be related with any systemic disease or medicine. Most lesions were well differentiated and of low risk of giving metastasis or engaging lymph nodes. Conclusion: Papillomas and oral squamous cell carcinomas were mostly diagnosed in patients, from central and northern Greece with papillary and verrucous lesions of the oral cavity. Patients with a certain diagnosis of papillomas belonged to an age group between 20 and 60 years of age. The commonest site of location was the tongue, while habits such as smoking and alcohol consumption did not seem to be correlated with papillomas. As far as it concerns the osccs there was a higher proportion of men, smokers that were 60 to 80 years old. Systemic diseases or any kind of medicine were unrelated to the lesions. The patients fear assists the in time diagnosis of the oscc. Very few exceptions of individuals that did not visit any doctor, on time were observed. 4

12 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός : Η µελέτη περιγράφει τα δηµογραφικά, κλινικά και ιστοπαθολογικά χαρακτηριστικά νόσων του στόµατος µε θηλωµατώδη και ακροχορδονώδη εικόνα, σε ασθενείς του Εργαστηρίου Στοµατολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής ΑΠΘ, που διαγνώσθηκαν κατά την δεκαετία ( ) Ασθενείς και µέθοδοι : Η αναδροµική αυτή µελέτη περιλαµβάνει ένα δείγµα 240 ασθενών, από το αρχείο της κλινικής του εργαστηρίου της Στοµατολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. που προσήλθαν το διάστηµα Μελετήθηκαν χαρακτηριστικά όπως η ηλικία, το φύλο, το/τα σηµείο/α εντόπισης των βλαβών, οι κλινικές µορφές εµφάνισης της νόσου, το κάπνισµα, η χρήση οινοπνεύµατος και η προΰπαρξη της νόσου έως και την ηµέρα καταγραφής του περιστατικού, η εµπλοκή ψηλαφητών λεµφαδένων όσον αφορά τις κακοήθεις βλάβες, η παρουσία ή όχι επιβαρυντικών τοπικών παραγόντων κ.α. Επίσης, καταγράφηκαν συστηµατικά νοσήµατα που εµπλέκονται στο ιστορικό των ασθενών και η τυχόν λήψη φαρµακευτικών σκευασµάτων από αυτούς. Η στατιστική ανάλυση πραγµατοποιήθηκε µε το πρόγραµµα SPSS Το Chi-Square test και Fisher s Exact Test χρησιµοποιήθηκαν για την εκτίµηση των ποιοτικών µεταβλητών. Το επίπεδο σηµαντικότητας τέθηκε στο 5% µε εύρος εµπιστοσύνης 95%. Αποτελέσµατα: ιαπιστώθηκε η παρουσία 7 παθολογικών οντοτήτων. Ειδικότερα 103 (42,9%) ασθενείς εµφάνισαν θηλώµατα, 90 (37,5%) ασθενείς εµφάνισαν ακανθοκυτταρικά καρκινώµατα, σε 26 (10,8%) ασθενείς διαγνώστηκε θηλώδης υπερπλασία της υπερώας, σε 10 (0,04%) µυρµηκιώδες καρκίνωµα,σε 3 (1,25%) κονδυλώµατα και σε 1 ακροχορδωνώδης λευκοπλακία. Τα θηλώµατα παρουσίασαν ισοκατανοµή ανάµεσα στα δύο φύλα µε ελαφριά προτίµηση στο ανδρικό. Εµφανίζονταν σε ασθενείς όλων των ηλικιών µε ιδιαίτερη προτίµηση στα άτοµα από 20 έως 60 ετών (77%). Το µέγεθος τους συνήθως κυµαινόταν από 0,1 έως 0,3 cm, ενώ παρατηρήθηκαν και βλάβες που η διάµετρος τους ξεπερνούσε τα 0,6 cm. Η συχνότερη θέση εντόπισης τους ήταν η γλώσσα (46,6%), ακολούθησε η υπερώα (20,4%), τα χείλη (5,8%) και τα ούλα( 4,9%). Η εµφάνιση τους δεν ήταν δυνατόν να συσχετιστεί µε κάποιο συστηµατικό νόσηµα, µε το κάπνισµα ή την κατανάλωση αλκοόλ. 5

13 Τα ακανθοκυτταρικά καρκινώµατα της στοµατικής κοιλότητας παρουσίασαν σαφώς µεγαλύτερη συχνότητα στο ανδρικό φύλο, ενώ εµφανίστηκαν σε ασθενείς ηλικίας από 20 έως 85 ετών. Η πλειοψηφία των περιστατικών παρατηρήθηκε στην έκτη και έβδοµη δεκαετία της ζωής των ασθενών. Οι γυναίκες που είχαν την βλάβη ήταν µεγαλύτερης ηλικίας από τους άνδρες. Το ΑΚ εµφανίστηκε συχνότερα µε τη µορφή έλκωσης και στα δύο φύλα. Συνήθως η αλλοίωση γινόταν αντιληπτή 1 έως 3 µήνες πριν την εξέταση τους. Το 16,7% των ασθενών προσήλθε 1 έως 3 χρόνια µετά την πρώτη παρατήρηση της βλάβης. Η συχνότερη θέση εντόπισης των ΑΚ καταγράφηκε στην γλώσσα και στα δύο φύλα. Η εµφάνιση της βλάβης δεν φάνηκε να συσχετίζεται µε κάποιο συστηµατικό νόσηµα ή συγκεκριµένη φαρµακευτική αγωγή. Η πλειονότητα των αλλοιώσεων ήταν καλής διαφοροποίησης χωρίς λεµφαδένες ή αποµακρυσµένες µεταστάσεις. Συζήτηση-Συµπεράσµατα : Στους ασθενείς από την βόρεια και κεντρική ΕΛΛΑ Α που επισκέφτηκαν την κλινική της Στοµατολογίας του ΑΠΘ µε βλάβες του βλεννογόνου του στόµατος µε θηλωµατώδη και ακροχορδονώδη εικόνα, παρατηρήθηκαν κατά συντριπτική πλειοψηφία θηλώµατα και ακανθοκυτταρικά καρκινώµατα. Οι ασθενείς µε θηλώµατα ήταν κυρίως ηλικίας από 20 έως 60 ετών. Εµφάνισαν την βλάβη µε µεγαλύτερη συχνότητα στη γλώσσα. Συνήθειες όπως το κάπνισµα ή η κατανάλωση αλκοόλ δεν επηρέασαν πιθανόν την εµφάνιση της βλάβης. Οι ασθενείς µε ακανθοκυτταρικό καρκίνωµα ήταν κυρίως άνδρες, καπνιστές, που διανύουν την έκτη και έβδοµη δεκαετία της ζωής τους. Η πιθανότητα εµφάνισης της βλάβης δεν φάνηκε να επηρεάζεται από κάποιο συγκεκριµένο συστηµατικό νόσηµα ή αντίστοιχη φαρµακευτική αγωγή. Ο έµφυτος φόβος καθιστά εφικτή την έγκυρη διάγνωση της νόσου. Ελάχιστες ήταν οι εξαιρέσεις ασθενών που καθυστέρησαν να προσέλθουν στον ειδικό για να εξεταστούν είτε µετά από υπόδειξη είτε αυτοβούλως. 6

14 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι βλάβες του στοµατικού βλεννογόνου που παρουσιάζουν θηλωµατώδη και ακροχορδονώδη εικόνα αποτελούν µια οµάδα εξωφυτικών παθολογικών βλαβών που περιλαµβάνουν αντιδραστικές βλάβες όπως τα θηλώµατα, βλάβες ιικής αιτιολογίας όπως τα οξυτενή κονδυλώµατα, η κοινή µυρµηκία, η εστιακή επιθηλιακή υπερπλασία ή νοσος του Heck, η ακροχορδονώδης λευκοπλακία, η βλαστική ακροχορδονώδης λευκοπλακία,η νόσος του Darier, η θηλώδης υπερπλασία της υπερώας η καλοήθης µελανίζουσα ακανθωση ή το µυρµηκιώδες ξανθωµα και κακοήθεις οντότητες όπως το ακανθοκυτταρικό καρκίνωµα, το µυρµηκιώδες καρκίνωµα και η κακοήθης µελανίζουσα ακανθωση. Για κάποιες από τις παραπάνω, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι σχετίζονται µε γενετικούς, τραυµατικούς και λοιµογόνους παράγοντες όπως οι Ιοί των Ανθρωπίνων Θηλωµάτων ( HPV). Το τελευταίο αυτό γεγονός καθιστά αναγκαία µια περαιτέρω αναφορά στους ιούς αυτούς. Οι HPV είναι µέλη της οικογένειας των Papillomavirus και µαζί µε τους ιούς Polyoma συνθέτουν το είδος Papovaviridae. Το ιικό σωµάτιο του HPV αποτελείται από ένα κυκλικό, δίκλωνο και υπερελικωµένο DNA του οποίου το µήκος ανέρχεται σε 7900 bp και µοριακό βάρος περίπου 5,2Χ106 daltons,το οποίο περιβάλλεται από ένα καψίδιο. Το καψίδιο έχει διάµετρο περίπου 55nm, εικοσαεδρική συµµετρία και περιέχει µόνο δύο δοµικές πρωτεΐνες, την L1 και την L2. Από λειτουργική άποψη το γένωµα των HPV είναι οργανωµένο σε τρείς άνισες περιοχές: την Πρώιµη ή Ε περιοχή, την Όψιµη ή L περιοχή και την µη κωδικοποιούσα ή LCR περιοχή. Τα γονίδια που κωδικοποιούν τις πρωτεΐνες του ιού περιέχονται σε ανοιχτά αναγνωστικά πλαίσια (Open Reading Frames-ORFs) στις δύο πρώτες περιοχές του γενετικού υλικού. Τα ORFs περιορίζονται στη µία µόνο αλυσίδα του DNA, µε αποτέλεσµα η µεταγραφή να λαµβάνει χώρα µόνο προς τη µία κατεύθυνση. Η Ε περιοχή συνθέτει το 50% του γονιδιώµατος και είναι υπεύθυνη για την ρύθµιση της µεταγραφής, της αντιγραφής του ιού και για την ενεργοποίηση του λυτικού κύκλου. Περιέχει 6 ORFs (Ε1,Ε2,Ε4,Ε5,Ε6,Ε7) τα οποία κωδικοποιούν αντίστοιχες πρωτεΐνες(mannarini et al. 2009). 7

15 Η Ε1 είναι απαραίτητη για την αντιγραφή του ιού. Η Ε2 συνδέεται µε την Ε1 και µαζί ενεργοποιούν την αντιγραφή του ιού. Κατά τα πρώιµα στάδια της µόλυνσης µε τον ιό, η Ε2 αναστέλλει την µεταγραφή των ογκογονιδίων Ε6 και Ε7. Η Ε4 συµβάλλει στην διευκόλυνση και ενίσχυση του ιικού πολλαπλασιασµού, στη ρύθµιση της έκφρασης των όψιµων γονιδίων, στον έλεγχο της ωρίµανσης και στην απελευθέρωση του ιού (Hebner et al. 2005). Η Ε5 δρα στα πρώιµα στάδια της λοίµωξης. Μπορεί να ενεργοποιήσει τον υποδοχέα του επιδερµικού αυξητικού παράγοντα (EGFR) και τον κυτταρικό πολλαπλασιασµό(zuckerman et al. 2004).Η Ε6 παρεµποδίζει την απόπτωση, µεταβάλλει την µεταγραφική διαδικασία και αυξάνει τον κυτταρικό κύκλο ζωής. Επίσης, διαθέτει την ικανότητα να συνδέεται µε την ογκοκατασταλτική πρωτεΐνη p53 προκαλώντας την διάσπαση της µέσω µιας ουβικουιτινικής λιγκάσης (umbiquitin ligase). Η Ε7 συνδέεται µε την οικογένεια των ογκοκατασταλτικών γονιδίων του ρετινοβλαστώµατος (Retinoblastoma protein-rb) και αλληλεπιδρά µε διάφορες πρωτεΐνες, ρυθµιστές της κυτταρικής ανάπτυξης, ιδιαίτερα κατά την µετάβαση από την G1 στην S φάση(massimi et al. 2000).Έτσι, η Ε7 απορυθµίζει τον κυτταρικό κύκλο, προκαλεί αυξηµένο πολλαπλασιασµό και τελικά µεταµόρφωση(ganguly et al. 2009). Οι Ε6 και Ε7 αποτελούν τις δύο ογκοπρωτεΐνες οι οποίες παίρνουν µέρος στην διαδικασία της καρκινογένεσης. Η L περιοχή περιλαµβάνει το 40% του γονιδιώµατος και είναι υπεύθυνη για την σύνθεση των αντίστοιχων δοµικών πρωτεϊνών του ιού. Η τελευταία περιοχή περιέχει το 10-12% του γονιδιώµατος και ευθύνεται για την έκφραση των γονιδίων του ιού. Οι HPV προσβάλλουν τις δερµατικές και βλεννογόνιες επιφάνειες προκαλώντας αφενός καλοήθεις υπερπλαστικές βλάβες και αφετέρου προκαρκινικές και καρκινικές(zheng et al. 2006). Με βάση την ογκογενετική τους ικανότητα οι HPV, που αριθµούν πάνω από 200 διαφορετικούς τύπους, διακρίνονται σε υψηλού και χαµηλού κινδύνου που σχετίζονται µε κακοήθειες. Οι τύποι των υψηλού κινδύνου είναι οι 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66 και είναι καρκινογόνοι. Υψηλού κινδύνου είναι και οι 26, 30, 34, 53, 67, 68, 69, 70, 73, 82. Σε αλλοιώσεις της στοµατικής κοιλότητας έχουν ανιχνευθεί οι 1, 2, 3, 4, 6, 7, 10, 11, 13, 16, 18, 31, 32, 33, 35, 40, 45, 52, 55, 57. Η πλειοψηφία αυτών είναι χαµηλού κινδύνου και σχετίζονται µε καλοήθεις οντότητες όπως τα θηλώµατα, τα οξυτενή κονδυλώµατα, την κοινή µυρµηκία, την εστιακή υπερπλασία Οι υψηλού κινδύνου HPV( 16, 18,31, 8

16 33,35 ) σχετίζονται πιο συχνά µε δυσπλασίες του επιθηλίου και τα ακανθοκυτταρικά καρκινώµατα(iarc 2007). Η µετάδοση λαµβάνει χώρα µεταξύ επιθηλιακών επιφανειών µέσω αποπτωτικών κυττάρων πού περιέχουν µολυσµατικούς ιούς. Η άµεση επαφή είναι ο αποτελεσµατικότερος τρόπος µετάδοσης του ιού. Η µη σεξουαλική µετάδοση παραµένει αδιευκρίνιστη. Το DNA των HPV εντοπίζεται στα αποπεπτώκοτα επιθηλιακά κύτταρα του στοµατικού βλεννογόνου κλινικά υγιών ατόµων. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένδειξη της µεταδοσης του ιού µέσω του σάλιου. Η κάθετη µετάδοση του ιού από τη µητέρα στο έµβρυο δεν έχει τεκµηριωθεί. Εξαίρεση αποτελεί η Νεανική Αναπνευστική Θηλωµάτωση (Kojima et al. 2003). Στις µέρες µας χρησιµοποιούνται διάφορες µέθοδοι ανίχνευσης των HPV, ποικίλης ευαισθησίας και ειδικότητας. Ειδικότερα, στις χαµηλής ευαισθησίας και υψηλής ειδικότητας ανήκουν οι ανοσοϊστοχηµικοί µέθοδοι, η ανέυρεση µε ηλεκτρονικό µικροσκόπιο και η µέθοδος Western Blot οι οποίες επικεντρώνονται στην ανίχνευση των ιικών πρωτεϊνών. Η ανίχνευση γενετικού υλικού του ιού πραγµατοποιείται µε τη µέθοδο Southern Blot, µε in situ υβριδισµό και µε τη µέθοδο Dot Blot. Η πρώτη εµφανίζει µέτρια ευαισθησία και υψηλή ειδικότητα, η δεύτερη µέτρια ειδικότητα και ευαισθησία ενώ η µέθοδος Dot Blot χαµηλή ευαισθησία και υψηλή ειδικότητα. Η µέθοδος PCR και η παραλλαγή της Real Time PCR χαρακτηρίζονται από υψηλή ειδικότητα και ευαισθησία, ενώ η µέθοδος Eliza επικεντρώνεται στην ανίχνευση αντισωµάτων κατά των HPV(Castro et al. 2007). Ο επιπολασµός των HPV στην στοµατική κοιλότητα υγιών ασυµπτωµατικών ατόµων υπολογίζεται από 0-81% ενώ στα παιδιά από 0,25-48%. Θα ήταν παράλειψη να µην αναφερθεί ότι οι HPV έχουν ανιχνευθεί σε αλλοιώσεις λευκοπλακίας σε ποσοστό 10%, στην ακροχορχονώδη υπερπλασία, όπως και στον οµαλό λειχήνα σε ποσοστό 13,3-27,3%(Goodman et al.2008). Γενικότερα η αντιµετώπιση των καλοηθών βλαβών πού οφείλονται στον HPV περιλαµβάνει την χρήση κυτταροτοξικών φαρµάκων όπως η ποδοφυλλίνη, ιντερφερονών και την χειρουργική αφαίρεση µε ηλεκροκαυτηριασµό ή laser. Προφυλακτικός εµβολιασµός είναι δυνατό να γίνει (Mannarini et al. 2009). 9

17 ΘΗΛΩΜΑΤΑ Το θήλωµα(θ) της στοµατικής κοιλότητας είναι ένας καλοήθης όγκος του πολύστιβου πλακώδους επιθηλίου και ο συνηθέστερος επιθηλιακός όγκος στο στόµα. Μπορεί να εµφανιστεί σε οποιοδήποτε σηµείο του στοµατικού βλεννογόνου µε αυξηµένη συχνότητα στην γλώσσα,στο ερυθρό κράσπεδο των χειλέων, στην µαλακή και σκληρή υπερώα και στην σταφυλή. Αντιπροσωπεύει το 2,5% του συνόλου των ενδοστοµατικών βλαβών (Jaju et al.2010). Παρατηρείται σε 1ανα στους 250 ενήλικες µε περίπου την ίδια συχνότητα εµφάνισης στους άνδρες και τις γυναίκες. Σε µερικές µελέτες διαπιστώνεται µία αµυδρή προτίµηση στο γυναικείο φύλο, ενώ ορισµένοι επιστήµονες υποστηρίζουν ότι αναπτύσσεται κυρίως σε παιδιά. Οι επιδηµιολογικές µελέτες δείχνουν ότι µπορεί να εµφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και συχνότερα σε ηλικίες µεταξύ 30 και 50 ετών (Neville et al. 2002). Η νεοπλασµατική του φύση στις µέρες µας αποτελεί αντικείµενο αµφισβήτησης από πολλούς µελετητές που υποστηρίζουν ότι πρόκειται για αντιδραστική βλάβη. Στα θηλώµατα του στοµατικού βλεννογόνου έχουν εντοπιστεί ιικά σωµάτια και αντιγόνα των HPV 6 και 11 σε ποσοστό 50-68% µε τη µέθοδο της αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυµεράσης και του in situ υβριδισµού. Επίσης ενοχοποιούνται σύµφωνα µε µερικές µελέτες και οι υπότυποι 2 και 57(Jaju et al. 2010)όπως και σπανιότερα οι 16 και 18 µε υψηλό ογκογενετικό δυναµικό(fregonesi et al. 2003). Ο κίνδυνος κακοήθους εξαλλαγής είναι σχεδόν µηδαµινός σε αντίθεση µε θηλώµατα σε άλλες περιοχές όπως ο λάρυγγας, η ρινική κοιλότητα και η ουροδόχος κύστη. Έχει διαπιστωθεί ότι η περίοδος επώασης της αλλοίωσης κυµαίνεται µεταξύ 3 και 12 µηνών (Neville et al. 2002).Η ταυτόχρονη λοίµωξη από τους υπότυπους 6 και 11 είναι σπάνια στους ενήλικες. Η ανοσοιστοχηµική έκφραση της πρωτεΐνης p53 είναι συνήθως αρνητική στα θηλώµατα του στόµατος, στοιχείο ενδεικτικό της καλοήθειας της βλάβης(pillai et al. 1999).Όµως οι Copete et al παρατήρησαν θετική έκφραση της πρωτεΐνης στα επιθηλιακά κύτταρα της βασικής στοιβάδας σε ποσοστό 98% σε σύνολο 28 θηλωµάτων. Σύµφωνα µε τους παραπάνω µελετητές, η διαπίστωση αυτή ενισχύει την άποψη ότι η συγκέντρωση µεταλλαγµένης πρωτεΐνης p53 στον πυρήνα των κυττάρων είναι υπεύθυνη για τον αυξηµένο ρυθµό κυτταρικού πολλαπλασιασµού(copete et al. 1997). 10

18 Είναι σηµαντικό να υπογραµµιστεί ότι η συχνότητα εµφάνισης αλλοιώσεων που σχετίζονται µε τον ιό είναι αυξηµένη σε ασθενείς µε HIV λοίµωξη. Οι βιοψίες που πραγµατοποιήθηκαν σε τέτοιους ασθενείς αποκάλυψαν ένα φάσµα υποτύπων του HPV που περιλαµβάνει τους 6, 11, 16, 18 και 32 µε συχνότερο τον τελευταίο. Μελετητές παρατήρησαν µία αύξηση στον αριθµό των προσβολών από τον HPV σε ασθενείς µε HIV λοίµωξη οι οποίοι βρίσκονταν σε υψηλής δράσης αντιρετροϊκή θεραπεία (ΗΑΑRT) (72%) σε σύγκριση µε ασθενείς πού δεν υποβλήθηκαν στην θεραπεία. Στις προσβολές αυτές συγκαταλέγονται τα οξυτενή κονδυλώµατα, τα θηλώµατα, οι µυρµηκίες και η εστιακή επιθηλιακή υπερπλασία ή νόσος του Heck (Hagensee et al. 2004). Κλινικά το θήλωµα έχει την εικόνα µικρού ασυµπτωµατικού µονήρους εξωφυτικού όγκου(carneiro et al. 2009). Το µέγεθος του αυξάνεται µε ταχύ ρυθµό. Μερικές φορές η διάµετρος του ξεπερνά το 1 εκατοστό. Παρόλα αυτά έχουν αναφερθεί αλλοιώσεις διαµέτρου 3 εκατοστών. Αποτελεί ογκίδιο έµµισχο ή και ευρείας βάσης µε επιφάνεια ανώµαλη ανθοκραµβοειδή και ορισµένες φορές λεία. Η χροιά του καθορίζεται από τον βαθµό κερατινοποίησης. Συνήθως είναι λευκωπή, ήπια ερυθρή ή και φυσιολογική. Ενίοτε, εµφανίζεται µε την µορφή πολλαπλών βλαβών στην στοµατική κοιλότητα, το φαινόµενο αυτό όµως είναι εξαιρετικά σπάνιο και παρατηρείται σε δερµατικές παθήσεις όπως στην µελανίζουσα ακάνθωση. Τοπογραφικά, η εικόνα αυτή παρατηρείται στον λάρυγγα, την τραχεία και τους βρόγχους των παιδιών. Η µορφή αυτή παρουσιάζει µεγαλύτερο κίνδυνο κακοήθους εξαλλαγής (Jaju et al. 2010). Ιστολογικά, παρατηρούνται δακτυλιοειδείς προσεκβολές του πολύστιβου πλακώδους επιθηλίου πού υποστηρίζονται από ινώδη συνδετικό ιστό. Οι προσεκβολές συνήθως είναι αποστρογγυλεµένες ή οξύαιχµες προσδίδοντας στην βλάβη λογχοειδές σχήµα. Παρατηρείται υπερκεράτωση, παρακεράτωση και ο συνδυασµός των δύο. Σύνηθες εύρηµα αποτελεί η ακάνθωση. Ενίοτε, ανιχνέυονται κοιλοκύτταρα τα οποία περιέχουν ιικά σωµάτια του HPV. Στη βασική στοιβάδα παρατηρείται υπερπλασία, βαθυχρωµατικοί πυρήνες και ήπια µιτωτική δραστηριότητα η οποία είναι δυνατό να δώσει λανθασµένη εικόνα ήπιας επιθηλιακής δυσπλασίας. Τέλος ο ινώδης συνδετικός ιστός, κάτωθεν του επιθηλίου, είναι 11

19 χαλαρός και συνήθως περιέχει µικρές διηθήσεις κυττάρων χρόνιας φλεγµονής(jaju et al. 2010), (Praetorius. 1997). Η διαφορική διάγνωση της βλάβης περιλαµβάνει το ανάστροφο θήλωµα, το µυρµηκιώδες ξάνθωµα, τις µυρµηκίες, τη θηλώδη υπερπλασία της υπερώας, τα οξυτενή κονδυλώµατα και οι κακοήθειες όπως το ακροχορδονώδες καρκίνωµα. Το πρώτο, κλινικά προσοµοιάζει µε το θήλωµα και εµφανίζεται µε µεγαλύτερη συχνότητα την περιοχή των ούλων και της φατνιακής απόφυσης. Η θηλώδης υπερπλασία της υπερώας προϋποθέτει την παρουσία προβληµατικής ολικής οδοντοστοιχίας και συνέργεια της C. Albicans και οι αλλοιώσεις είναι συνήθως πολλαπλές. Τα κονδυλώµατα χαρακτηρίζονται από µεγαλύτερο µέγεθος, ευρύτερη βάση, ρόδινη ερυθρή χροιά ως αποτέλεσµα του µικρότερου βαθµού κερατινοποίησης που τα χαρακτηρίζει. Η διαφορική διάγνωση του Θτος από το ακροχορδονώδες καρκίνωµα είναι δυνατό να πραγµατοποιηθεί ανοσοϊστοχηµικά µε τη χρήση δεικτών κακοήθειας όπως η πρωτεΐνη p53 που αναφέρθηκε παραπάνω. Η κλινική εικόνα των θηλωµάτων ειδικά όταν είναι πολλαπλά προσοµοιάζει και µε αυτήν της νόσου του Heck(Regezi et al.2003). Η αντιµετώπιση των θηλωµάτων εστιάζεται στην συντηρητική χειρουργική αφαίρεση τους ειδικά όταν είναι µονήρη. Η βάση της βλάβης θα πρέπει να εξαιρεθεί κατά την επέµβαση. Άλλες επιλογές αποτελούν ο καυτηριασµός, η κρυοχειρουργική, και οι ενδοαλλοιωσικές εγχύσεις µε ιντερφερόνη α ειδικότερα σε περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται υποτροπή ή εξάπλωση των θηλωµάτων. Βέβαια, πρέπει να σηµειωθεί ότι το φαινόµενο αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο και αφορά συνήθως ασθενείς µε HIV λοίµωξη. Γενικότερα τα θηλώµατα έχουν πολύ καλή πρόγνωση. Αλλοιώσεις που παραµένουν χωρίς αντιµετώπιση για µεγάλο χρονικό διάστηµα δεν παρουσιάζουν αύξηση του µεγέθους τους, κακοήθη εξαλλαγή, η εξάπλωση σε άλλα σηµεία της στοµατικής κοιλότητας. Πρόσφατα εισήχθη στην αγορά ένα εµβόλιο κατά των HPV 6, 11, 16 και 18 στην υπηρεσία της πρόληψης κατά του καρκίνου του τραχήλου της µήτρας και των µυρµηκιών των γεννητικών οργάνων. Το γεγονός αυτό έδωσε το έναυσµα σε πολλούς µελετητές να εκφράσουν την άποψη ότι ίσως το ίδιο εµβόλιο αποτρέπει την εµφάνιση θηλωµάτων και στην στοµατική κοιλότητα(neville et al. 2002, Carneiro et al. 2009). 12

20 ΚΟΙΝΗ ΜΥΡΜΗΚΙΑ Η κοινή µυρµηκία (ΚΜ) ή Verruca Vulgaris αποτελεί µία καλοήθη παθολογική οντότητα η οποία προβληµατίζει τόσο τους ασθενείς όσο και τους θεράποντες ιατρούς από τους ελληνιστικούς και ρωµαϊκούς χρόνους. Επηρεάζει την ποιότητα ζωής του ασθενούς για αισθητικούς λόγους. Μέτριου βαθµού δυσανεξία αναφέρεται στο 51,7% των ασθενών, ενώ το 38,8% αυτών υποστηρίζουν ότι οι ενοχλήσεις είναι έντονες (Lipke. 2006). Η ΚΜ εµφανίζεται κυρίως στο δέρµα, στα γόνατα, στα πόδια, στα χέρια και στα δάχτυλα µε ιδιαίτερη προτίµηση στις άπω φάλαγγες. Στο βλεννογόνο εντοπίζεται σπανιότερα. Προσβάλλει περιοχές στις οποίες το επιθήλιο παρουσιάζει κερατινοποίηση, ανάλογη µε αυτήν του δέρµατος, όπως είναι τα χείλη, η σκληρή υπερώα, τα ούλα και το πρόσθιο τµήµα της ραχιαίας επιφάνειας της γλώσσας. Επιπλέον, µπορεί να εκδηλώνεται στον βλεννογόνο του ουρογεννητικού συστήµατος. Μπορεί να εξαπλωθεί σε άλλες περιοχές του δέρµατος και του βλεννογόνου µε αυτοενοφθαλµισµό. Παρατηρείται κυρίως στα παιδιά, µε µεγαλύτερη συχνότητα σε ηλικίες µεταξύ 12 και 16 ετών και στα δύο φύλα, όµως περιστατικά έχουν καταγραφεί και σε ασθενείς µέσης ηλικίας (Neville et al. 2002). Η παθογένεια της ΚΜ συνδέεται µε τον HPV. O υπότυπος 2 θεωρείται ο κύριος υπεύθυνος για την εµφάνιση της βλάβης. Ειδικότερα, για την ΚΜ στο δέρµα ενοχοποιούνται οι 1, 2, 3, 5, 7, 10, 26, 27, 29, 40, 41 και 57 µε τους 1, 2, 4, 27, 57 να προκαλούν την κοινή µυρµηκία των χεριών και των ποδιών. Περισσότεροι από 35 υπότυποι του ιού προσβάλλουν το ουρογεννητικό σύστηµα (devilliers et al. 2004, Ergun et al. 2004).Αναφορικά µε τον στοµατικό βλεννογόνο,οι Wysocki και Hardie το 1979 εντόπισαν πρώτοι DNA του ιού σε βλάβη ΚΜας µε την βοήθεια του ηλεκτρονικού µικροσκοπίου( Wysocki et al. 1979). Γενετικό υλικό του ιού έχει ανιχνευθεί σε ένα ποσοστό % των βλαβών που έχουν καταγραφεί. Οι υπότυποι 2 και 57 ενοχοποιούνται κυρίως για την εµφάνιση της ΚΜ στην στοµατική κοιλότητα, παρά το γεγονός ότι ορισµένοι ερευνητές έχουν επισηµάνει και τους υπότυπους 6 και 11 ως υπαίτιους για την εµφάνιση της (Syrjanen ). Κλινικά, παρατηρούνται σαφώς περιγεγραµµένες βλατίδες µε ανώµαλη επιφάνεια, σκληρή σύσταση ή οζίδια µε θηλωµατώδη όψη. Οι αλλοιώσεις µπορεί να 13

21 είναι έµµισχες ή µε ευρεία βάση. Οι δερµατικές αλλοιώσεις διαθέτουν λευκή, υποκίτρινη ή ερυθρή χροιά ενώ οι ενδοστοµατικές είναι σχεδόν πάντα λευκές. Η διάµετρος της βλάβης κυµαίνεται από 2 έως 10 χιλιοστά. Η ΚΜ παρουσιάζει ταχεία αύξηση και πολλές φορές ξεπερνά το ένα εκατοστό σε διάµετρο(ergun et al. 2004).Η ΚΜ είναι δυνατό να παραµείνει αµετάβλητη για µήνες ή χρόνια εκτός και αν υποστεί κάποιο ερεθισµό. Κατά περίπτωση, η αυξηµένη συγκέντρωση κερατίνης οδηγεί στην δηµιουργία σκληρών στη σύσταση ογκιδίων στην επιφάνεια των οποίων παρατηρείται κρατηροειδές εντύπωµα το οποίο καλείται κέρας κερατίνης. (vanbrederode et al. 2001) Η ΚΜ εµφανίζεται συχνά σε ασθενείς µε HIV λοίµωξη. Στα περιστατικά αυτά οι βλάβες εντοπίζονται κυρίως στην περιοχή του πρωκτού και των γεννητικών οργάνων, όµως η παρουσία τους στη στοµατική κοιλότητα είναι πιθανή. Γενικότερα η παρουσία βλαβών που σχετιζόµενων µε τον HPV σε οροθετικούς ασθενείς, µερικές φορές σχετίζεται µε την µείωση του ιικού φορτίου του HIV όπως και µε την µείωση των CD4 T κυττάρων. Αυξηµένη συχνότητα αλλοιώσεων ΚΜκιας παρατηρείται και σε άτοµα που ανταποκρίνονται ικανοποιητικά σε ισχυρή αντιρετροϊκή θεραπεία (HAART) (Frezzini et al. 2005). Είναι αξιοσηµείωτο ότι οι γυναίκες µε HIV λοίµωξη εµφανίζουν συχνότερα ΚΜ στον πρωκτό και τα γεννητικά όργανα, συγκριτικά µε υγιής γυναίκες. Παρότι η HAART δεν διαφοροποιεί την πιθανότητα προσβολής από ΚΜ,οι ασθενείς µε υψηλότερο αριθµό CD4 κυττάρων και µειωµένο ιικό φορτίο διατρέχουν µικρότερο κίνδυνο εµφάνισης της βλάβης τόσο στην περιοχή του πρωκτού και των γεννητικών οργάνων,όσο και στην στοµατική κοιλότητα (Dolev et al. 2008). Μικροσκοπικά, η ΚΜ χαρακτηρίζεται από υπερπλασία του επιθηλίου και προσεκβολές µε παχύ στρώµα κερατίνης που δίνουν την εικόνα δάκτυλων. Επίσης,παρουσιάζει υπερακάνθωση µε σχηµατισµό αυξηµένων επιθηλιακών καταδύσεων. Οι καταδύσεις αυτές συγκλίνουν από την περιφέρεια προς το κέντρο της βλάβης (cupping-in effect).η υπερπλασία της κοκκώδους στοιβάδας είναι εµφανής. Στην περιοχή κοκκώδους κεράτινης στοιβάδας διακρίνονται κύτταρα µε ηωσινόφιλα έγκλειστα. Ορισµένα κύτταρα της ακανθωτής στοιβάδας εµφανίζουν πυκνωτικό πυρήνα στο κέντρο που περιβάλλεται από διαυγή άλω (κοιλοκύτταρα),. 14

22 Φλεγµονώδη κύτταρα συχνά διηθούν τον υποκείµενο συνδετικό ιστό (Neville et al. 2002). Στην τελική διάγνωση της ΚΜ συµβάλει η λήψη ιστορικού, η κλινική και η ιστοπαθολογική εικόνα της βλάβης όπως και η εργαστηριακή ανάλυση µε τη µέθοδο της PCR. Η µέθοδος αυτή ανιχνεύει το DNA του ιού HPV και καθορίζει τους υποτύπους που εµπλέκονται στις διάφορες βλάβες. Στην διαφορική διάγνωση της ΚΜ περιλαµβάνονται τα θηλώµατα, η εστιακή επιθηλιακή υπερπλασία, τα οξυτενή κονδυλώµατα, η µυρµηκιώδης λευκοπλακία και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωµα (Κuykendall-Ivy et al. 2003). Η παρουσία κοιλοκυττάρων, οι κατακόρυφες στήλες παρακεράτωσης, και οι εστίες κοκκίων κερατουαλίνης διαφοροποιούν την ΚΜ από τα θηλώµατα. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωµα αποκλείεται όταν από την βλάβη απουσιάζει η ατυπία και τα άλλα στοιχεία κακοήθειας. Βέβαια η κακοήθης εξαλλαγή της ΚΜ είναι ιδιαίτερα σπάνια αλλά όχι απίθανη ( Ergun et al ) Η ΚΜ στο δέρµα αντιµετωπίζεται αποτελεσµατικά µε την χρήση τοπικά σαλικυλικού, ή µε την εφαρµογή ηλεκτροχειρουργικής ή κρυοθεραπείας µε υγρό άζωτο. Η χειρουργική παρέµβαση συνιστάται µόνο σε περίπτωση βλάβης που δεν παρουσιάζει τυπική κλινική εικόνα και δηµιουργεί αµφιβολίες όσον αφορά την διάγνωση της. Οι δερµατικές βλάβες που επανεµφανίζονται και δεν ανταποκρίνονται στα συνήθη θεραπευτικά σχήµατα, είναι δυνατό να αντιµετωπιστούν εναλλακτικά µε ενδοαλλοιωσική έγχυση µπλεοµυκίνης, 5-φθοροουρακίλης ή µε φωτοδυναµική θεραπεία. Η ΚΜ στην στοµατική κοιλότητα µπορεί να αφαιρεθεί µε συµβατικές χειρουργικές τεχνικές, µε laser ή µε κρυοθεραπεία. Η επανεµφάνιση των βλαβών παρατηρείται σε µικρό ποσοστό, ενώ αλλοιώσεις οι οποίες δεν αντιµετωπίζονται σπάνια παρουσιάζουν κακοήθη εξαλλαγή (Lipke. 2006, Νeville et al 2002). OΞΥΤΕΝΗ ΚΟΝ ΥΛΩΜΑΤΑ Τα οξυτενή κονδυλώµατα(οκ) αποτελούν µια από τις πιο συχνές σεξουαλικά µεταδιδόµενες βλάβες. Είναι καλοήθης βλάβη η οποία παρατηρείται σε δερµατικές και βλεννογόνιες επιφάνειες(ashiru et al. 1983). Προσβάλει την περιοχή των γεννητικών οργάνων όπως και την στοµατική κοιλότητα. Μπορούν να διαγνωστούν 15

23 σε παιδιά και ενήλικες και των δύο φύλων µε ιδιαίτερη προτίµηση τους την λευκή φυλή. Η σχέση µεταξύ αντρών και γυναικών είναι 3:1. Εµφανίζεται συχνότερα µεταξύ της τρίτης και τέταρτης δεκαετίας της ζωής των ασθενών (Sykes. 1995). Η αιτιοπαθογένεια τους είναι γνωστή. Οφείλονται στον ιό των ανθρωπίνων θηλωµάτων. Για την εµφάνιση τους ενοχοποιούνται κυρίως οι υπότυποι 6 και 11. Ορισµένοι ερευνητές υποστηρίζουν την συµβολή και των υποτύπων 16, 18 και 31, των οποίων η παρουσία είναι σπάνια και συναντάται κυρίως σε ασθενείς µε HIV λοίµωξη (Summersgil et al. 2001). Οι οδοί µετάδοσης των κονδυλωµάτων δεν περιορίζονται στην σεξουαλική επαφή. Η παρουσία των βλαβών σε παιδία είναι δυνατόν να αποκαλύψει πιθανή σεξουαλική κακοποίηση. Σε νεογέννητα η παρουσία ΟΚτων είναι αποτέλεσµα της κάθετης µετάδοσης από την µητέρα κατά την διάρκεια της εγκυµοσύνης. Σε µεγαλύτερα παιδιά, ο ιός µπορεί να µεταδοθεί µε αυτοενοφθαλµισµό ο οποίος επιτυγχάνεται µε την επαφή µολυσµένων χεριών µε την περιοχή των γεννητικών του οργάνων όταν ταλαιπωρείται από κνησµό. Συχνός είναι και ο ετεροενοφθαλµισµός για τον οποίο συνήθως ευθύνεται η επαφή µε την επιφάνεια της τουαλέτας, η επαφή µε µολυσµένο νερό και η χρήση µολυσµένων πετσετών από υγιή άτοµα (Nuovo et al. 1991). Αναφορικά µε την εµφάνιση κονδυλωµάτων στα παιδιά, δεν διαπιστώνεται ειδικότητα των υποτύπων του HPV. Παρόλα αυτά έχουν ενοχοποιηθεί συγκεκριµένοι υπότυποι του ιού για την εµφάνιση ΟΚων στην πρωκτογενετική περιοχή παιδιών. Οι συχνότεροι τύποι είναι οι 11, 16 σε παιδιά προεφηβικής ηλικίας, είτε αυτά είναι θύµατα σεξουαλικής κακοποίησης είτε όχι, και ακολουθεί ο τύπος 2. Η βλάβη παρουσιάζει 1 1/2-2 φορές µεγαλύτερη συχνότητα στα κορίτσια από ότι στα αγόρια, ενώ η συχνότερη εντόπιση τους είναι η περιπρωκτική περιοχή. Η περίοδος επώασης του ιού για τα κονδυλώµατα είναι δυνατό να φτάσει τους 20 µήνες µε αποτέλεσµα να δυσχεραίνει τον προσδιορισµό της πηγής της λοίµωξης. Τα κονδυλώµατα προσβάλουν το 1-2% των κακοποιηµένων παιδιών, ενώ το 50-75% των κονδυλωµάτων στα γεννητικά όργανα παιδιών είναι αποτέλεσµα σεξουαλικής κακοποίησης (Babich et al. 2003). 16

HPV. Τι είναι τα κονδυλώματα?

HPV. Τι είναι τα κονδυλώματα? HPV O HPV (Human papilloma virus) ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων είναι ιός που βασίζεται στο DNA και μολύνει το δέρμα και τις βλεννογόνες μεμβράνες ανθρώπων και ορισμένων ζώων. Μέχρι στιγμής έχουν αναγνωριστεί

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους:

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους: Τι είναι ο HPV; Ο HPV (Human Pappiloma Virus) είναι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Είναι μια από τις πιο συχνές σεξουαλικώς μεταδιδόμενες μολύνσεις στον άνθρωπο. Ο HPV είναι ο πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος

Διαβάστε περισσότερα

VIN (Ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία αιδοίου)

VIN (Ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία αιδοίου) VIN (Ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία αιδοίου) Διαφορές μεταξύ τραχήλου και αιδοίου Κύτταρο-στόχος: κυρίως πλακώδες δεν υπάρχει εκτεθειμένος πολυδύναμος πληθυσμός, όπως στον τράχηλο Σχετιζόμενοι HPV: κυριαρχούν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΥ-ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ

ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΥ-ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Καρκίνος στόµατος ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΥ-ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Καθηγήτρια Διευθύντρια Εργαστηρίου Στοµατολογίας Οδοντιατρικής Σχολής Παν/µiου Αθηνών ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΤΟΜΑΤΟΦΑΡΥΓΓΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η λοίμωξη από τον ιό HPV

Η λοίμωξη από τον ιό HPV Η λοίμωξη από τον ιό HPV Γενικά Ο ιός HPV ή αλλιώς ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (εικόνα 1) είναι ένας μικρο-οργανισμός που αναπτύσσεται μέσα στα κύτταρα μας, όπως άλλωστε συμβαίνει με όλους τους ιούς.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ - ΧΛΑΜΥΔΙΑ - ΜΥΚΟΠΛΑΣΜΑ - ΕΡΠΗΣ - ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ - ΣΥΦΙΛΗ - HIV - ΓΟΝΟΡΡΟΙΑ

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ - ΧΛΑΜΥΔΙΑ - ΜΥΚΟΠΛΑΣΜΑ - ΕΡΠΗΣ - ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ - ΣΥΦΙΛΗ - HIV - ΓΟΝΟΡΡΟΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ - ΧΛΑΜΥΔΙΑ - ΜΥΚΟΠΛΑΣΜΑ - ΕΡΠΗΣ - ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ - ΣΥΦΙΛΗ - HIV - ΓΟΝΟΡΡΟΙΑ Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες ή αφροδίσια νοσήματα ονομάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Ιοί & HPV. Ευστάθιος Α. Ράλλης. Επικ. Καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας

Ιοί & HPV. Ευστάθιος Α. Ράλλης. Επικ. Καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας Ιοί & HPV Ευστάθιος Α. Ράλλης Επικ. Καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας Περί ΙΩΝ Ορισμός Οι ιοί είναι ατελείς, λοιμώδεις οργανισμοί μικρότεροι σε μέγεθος από τα μικρόβια και ορατοί μόνο με το ηλεκτρονικό

Διαβάστε περισσότερα

Σμηγματορροικές υπερκερατώσεις. Μιχαέλα Πλάκα Δερματολόγος Επιστημονικός συνεργάτης Nος. «Α. Συγγρός»

Σμηγματορροικές υπερκερατώσεις. Μιχαέλα Πλάκα Δερματολόγος Επιστημονικός συνεργάτης Nος. «Α. Συγγρός» Σμηγματορροικές υπερκερατώσεις Μιχαέλα Πλάκα Δερματολόγος Επιστημονικός συνεργάτης Nος. «Α. Συγγρός» Σμηγματορροική υπερκεράτωση (μυρκηκία) Εξαιρετικά συχνή, καλοήθης δερματική βλάβη Συνήθως αφορά τις

Διαβάστε περισσότερα

HPV λοίμωξη Κλινική εικόνα. Κλινική εικόνα HPV αλλοιώσεων στην γεννητική περιοχή του άνδρα DR ΚΟΛΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠ. ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ Β ΟΥΡ ΑΠΘ

HPV λοίμωξη Κλινική εικόνα. Κλινική εικόνα HPV αλλοιώσεων στην γεννητική περιοχή του άνδρα DR ΚΟΛΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠ. ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ Β ΟΥΡ ΑΠΘ HPV λοίμωξη Κλινική εικόνα Κλινική εικόνα HPV αλλοιώσεων στην γεννητική περιοχή του άνδρα DR ΚΟΛΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠ. ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ Β ΟΥΡ ΑΠΘ Οξυτενή κονδυλώματα Ιός HPV (ομάδες 6, 11 αλλά και 16,

Διαβάστε περισσότερα

ΗPV και Καρκίνος Δέρµατος. Ηλέκτρα Νικολαΐδου Επ. Καθηγήτρια Δερµατολογίας ΕΚΠΑ Νοσ. «Α. Συγγρός»

ΗPV και Καρκίνος Δέρµατος. Ηλέκτρα Νικολαΐδου Επ. Καθηγήτρια Δερµατολογίας ΕΚΠΑ Νοσ. «Α. Συγγρός» ΗPV και Καρκίνος Δέρµατος Ηλέκτρα Νικολαΐδου Επ. Καθηγήτρια Δερµατολογίας ΕΚΠΑ Νοσ. «Α. Συγγρός» ΓΕΝΗ HPV Α γένος: βλεννογόνοι αιτιολογική συσχέτιση µε καρκίνο τραχήλου µήτρας, πρωκτού, αιδοίου, πέους

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΜΑΖΙΚΟΥ ΑΔΕΝΑ. Τριανταφυλλιά Κολέτσα Λέκτορας

ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΜΑΖΙΚΟΥ ΑΔΕΝΑ. Τριανταφυλλιά Κολέτσα Λέκτορας ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΜΑΖΙΚΟΥ ΑΔΕΝΑ Τριανταφυλλιά Κολέτσα Λέκτορας ΕΓΠΠΑ, Α.Π.Θ. Μαστός Λοβοί: εκβάλουν στη θηλή με γαλακτοφόρο πόρο. Διακλαδιζόμενοι πόροι κατάληξη-λοβιακές λοβιακές μονάδες. Λοβιακή μονάδα: αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

HPV Human Papilloma Virus. Ιός των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων

HPV Human Papilloma Virus. Ιός των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων HPV Human Papilloma Virus Ιός των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων Καρκίνος τραχήλου της μήτρας Υψηλή θνησιμότητα Ο δεύτερος σε συχνότητα που αφορά τις γυναίκες παγκόσμια 500.000 γυναίκες εμφανίζουν καρκίνο τραχήλου

Διαβάστε περισσότερα

Άλλο κονδυλώματα κι άλλο HPV;

Άλλο κονδυλώματα κι άλλο HPV; Άλλο κονδυλώματα κι άλλο HPV; Στην ουσία πρόκειται για το ίδιο πράγμα. Κονδυλώματα είναι η αρχαία ονομασία και HPV είναι η σύγχρονη ιατρική ορολογία και σημαίνει Human Pappiloma Virus ή στα ελληνικά Ιός

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ 2011-2015 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ 2011-2015 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ 2011-2015 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ 500.000 νέα κρούσµατα καρκίνου του τραχήλου διαγιγνώσκονται ετησίως. 250.000

Διαβάστε περισσότερα

HIV & Ca τραχήλου μήτρας. Άτομα μολυσμένα με HIV έχουν αυξημένη ροπή για την ανάπτυξη καρκίνου.

HIV & Ca τραχήλου μήτρας. Άτομα μολυσμένα με HIV έχουν αυξημένη ροπή για την ανάπτυξη καρκίνου. HIV & Ca τραχήλου μήτρας Άτομα μολυσμένα με HIV έχουν αυξημένη ροπή για την ανάπτυξη καρκίνου. ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ Πολλαπλοί παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη της κακοήθειας σε ασθενείς με AIDS. Οι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ στόμα Η Στοματολογία αποτελεί σημαντικό μέρος της Παθολογίας

ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ στόμα Η Στοματολογία αποτελεί σημαντικό μέρος της Παθολογίας ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Αν και το στόμα αποτελεί μικρό τμήμα του σώματος είναι στόχος πολυάριθμων νόσων, τοπικών και συστηματικών Νοσήματα βλεννογόνου στόματος Νοσήματα χειλέων Νοσήματα σιαλογόνων αδένων Νοσήματα

Διαβάστε περισσότερα

Μαντάς Αθανάσιος Δερματολόγος Αφροδισιολόγος Επιστημονικός συνεργάτης B Κλινική Δερματικών και Αφροδισίων Νοσημάτων Α.Π.Θ Γ.Ν.

Μαντάς Αθανάσιος Δερματολόγος Αφροδισιολόγος Επιστημονικός συνεργάτης B Κλινική Δερματικών και Αφροδισίων Νοσημάτων Α.Π.Θ Γ.Ν. Νόσος Queyrat Μαντάς Αθανάσιος Δερματολόγος Αφροδισιολόγος Επιστημονικός συνεργάτης B Κλινική Δερματικών και Αφροδισίων Νοσημάτων Α.Π.Θ Γ.Ν. «Παπαγεωργίου» ΟΡΙΣΜΟΣ Η ερυρθροπλασία του Queyrat είναι μία

Διαβάστε περισσότερα

HPV λοίµωξη στα παιδιά Πώς έγινε η µόλυνση; Τι επιπτώσεις µπορεί να έχει; Μαρία Χατζηστυλιανού Καθηγήτρια Παιδιατρικής - Ανοσολογίας

HPV λοίµωξη στα παιδιά Πώς έγινε η µόλυνση; Τι επιπτώσεις µπορεί να έχει; Μαρία Χατζηστυλιανού Καθηγήτρια Παιδιατρικής - Ανοσολογίας HPV λοίµωξη στα παιδιά Πώς έγινε η µόλυνση; Τι επιπτώσεις µπορεί να έχει; Μαρία Χατζηστυλιανού Καθηγήτρια Παιδιατρικής - Ανοσολογίας Λοίµωξη από τον ιό HPV β λ ά β ε ς βλάβες βλάβες δέρµα βλεννογόνους

Διαβάστε περισσότερα

HPV : Θα πρέπει να γίνεται έλεγχος ρουτίνας; Νικηφόρος Καπράνος Τµήµα Μοριακής Ιστοπαθολογίας Μαιευτικό και Χειρουργικό κέντρο ΜΗΤΕΡΑ

HPV : Θα πρέπει να γίνεται έλεγχος ρουτίνας; Νικηφόρος Καπράνος Τµήµα Μοριακής Ιστοπαθολογίας Μαιευτικό και Χειρουργικό κέντρο ΜΗΤΕΡΑ HPV : Θα πρέπει να γίνεται έλεγχος ρουτίνας; Νικηφόρος Καπράνος Τµήµα Μοριακής Ιστοπαθολογίας Μαιευτικό και Χειρουργικό κέντρο ΜΗΤΕΡΑ ΟΜΗ ΙΩΝ HPV Κυκλικό δίκλωνο DNA µήκους 8Kb Εικοσαεδρικό πρωτεϊνικό

Διαβάστε περισσότερα

ΗPV και ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις κατωτέρου γεννητικού συστήματος. Ε.Κωστοπούλου Λέκτορας Παθολογικής Ανατομικής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

ΗPV και ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις κατωτέρου γεννητικού συστήματος. Ε.Κωστοπούλου Λέκτορας Παθολογικής Ανατομικής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΗPV και ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις κατωτέρου γεννητικού συστήματος Ε.Κωστοπούλου Λέκτορας Παθολογικής Ανατομικής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας H.M. Παράγοντες κινδύνου καρκινώματος τραχήλου Ηλικία κατά την πρώτη

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ

ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ Ανωορρηκτικοί κύκλοι Εξωγενή οιστρογόνα Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Παχυσαρκία Όγκοι ωοθηκών Εφηβία Παραγωγική ηλικία Κλιμακτήριο εμμηνόπαυση ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ρ Ελενα Κουλλαπή 2014

ρ Ελενα Κουλλαπή 2014 ρ Ελενα Κουλλαπή 2014 Κυρτέ κερατίνε πλάκε. Καλύπτουν τη ραχιαία επιφάνεια του τελευταίου τµήµατο των δακτύλων. Το χρώµα του είναι υπόλευκο ή ελαφρώ ρόδινο (οφείλεται στι αγκύλε των αγγείων του χορίου,

Διαβάστε περισσότερα

Μυρμηκιές. Ευστάθιος Α. Ράλλης. Επικ. Καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας

Μυρμηκιές. Ευστάθιος Α. Ράλλης. Επικ. Καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας Μυρμηκιές Ευστάθιος Α. Ράλλης Επικ. Καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας Γενικά Οι HPV (Human Papilloma Virus) είναι διπλής έλικας DNA ιοί, που προσβάλλουν το πλακώδες επιθήλιο (δέρμα και βλεννογόνοι

Διαβάστε περισσότερα

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα κατωτέρου γεννητικού συστήματος θήλεος. Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο Αλεξάνδρα

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα κατωτέρου γεννητικού συστήματος θήλεος. Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο Αλεξάνδρα Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα κατωτέρου γεννητικού συστήματος θήλεος Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο Αλεξάνδρα Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα αιδοίου Σπάνιο, 1,5 ανά 100 000 γυναίκες στις ΗΠΑ Τρειςομάδεςγυναικών:

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ ΠΥΡΕΤΟΣ 1.1 Τι είναι; Ο Οικογενής Μεσογειακός Πυρετός (ΟΜΠ) είναι ένα γενετικά

Διαβάστε περισσότερα

UROGOLD III: Οι σηµαντικότερες δηµοσιεύσεις της χρονιάς Καρκίνος Όρχεως και Πέους Ευάγγελος Φραγκιάδης Ακαδηµαϊκός Υπότροφος Α Ουρολογική Κλινική ΕΚΠΑ

UROGOLD III: Οι σηµαντικότερες δηµοσιεύσεις της χρονιάς Καρκίνος Όρχεως και Πέους Ευάγγελος Φραγκιάδης Ακαδηµαϊκός Υπότροφος Α Ουρολογική Κλινική ΕΚΠΑ UROGOLD III: Οι σηµαντικότερες δηµοσιεύσεις της χρονιάς Καρκίνος Όρχεως και Πέους Ευάγγελος Φραγκιάδης Ακαδηµαϊκός Υπότροφος Α Ουρολογική Κλινική ΕΚΠΑ Καµία σύγκρουση συµφερόντων Some may think this was

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός

Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματος και αποτελείται από τρεις στιβάδες: επιδερμίδα, χόριο και το υποδόριο λίπος. Τα εξαρτήματα του δέρματος είναι οι τρίχες,

Διαβάστε περισσότερα

Υπερ- και Υπολειτουργικές διαταραχές του λάρυγγα

Υπερ- και Υπολειτουργικές διαταραχές του λάρυγγα Υπερ- και Υπολειτουργικές διαταραχές του λάρυγγα Δρ. Κων. Λαμπρόπουλος Χειρουργός ΩΡΛ Φωνίατρος Επιστημονικός Υπεύθυνος Κέντρου Φωνιατρικής & Εφαρμοσμένης Λαρυγγολογίας Ιπποκράτειο 26/06/2015 Τι είναι

Διαβάστε περισσότερα

ρ Έλενα Κουλλαπή 2014

ρ Έλενα Κουλλαπή 2014 ρ Έλενα Κουλλαπή 2014 Το µεγαλύτερο όργανο του σώµατο Μέση επιφάνεια περίπου 2 m2 Το βάρο του δέρµατο (χωρί το υποδόριο λίπο ) είναι κατά µέσο όρο 4,85 Kgr στον ενήλικο άνδρα και 3,18 Kgr στην ενήλικη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οι μολύνσεις από τους HPV και τα πιθανά επακόλουθα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οι μολύνσεις από τους HPV και τα πιθανά επακόλουθα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οι μολύνσεις από τους HPV και τα πιθανά επακόλουθα 42 ΓΥΝΑΙΚΑ & HPV ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΕΙΤΕ HPV: Τι είναι, πού βρίσκονται και τι προκαλούν 1. Τι σημαίνει HPV: Human Papilloma Virus Το

Διαβάστε περισσότερα

φυσιολογικό δέρμα - 1

φυσιολογικό δέρμα - 1 φυσιολογικό δέρμα -1 Επιδερμίδα (επιθήλιο, εξωδερμική προέλευση) Α Α Α Μ θηλώδες χόριο (επιπολής) ακανθωτή στιβάδα βασική στιβάδα χόριο Μ = Μελανοκύτταρο (νευροεξωδερμική προέλευση, νευρική ακρολοφία)

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμια Ημέρα. Τα 5 λεπτά που μπορούν να σώσουν τη ζωή σου! κατά του. Δωρεάν εξέταση για καρκίνο Κεφαλής και Τραχήλου

Παγκόσμια Ημέρα. Τα 5 λεπτά που μπορούν να σώσουν τη ζωή σου! κατά του. Δωρεάν εξέταση για καρκίνο Κεφαλής και Τραχήλου Παγκόσμια Ημέρα κατά του Τα 5 λεπτά που μπορούν να σώσουν τη ζωή σου! Δωρεάν εξέταση για καρκίνο Κεφαλής και Τραχήλου http://www.ifhnos.org/world- cancer- day Σύλλογος Καρκινοπαθών Μακεδονίας- Θράκης 27η

Διαβάστε περισσότερα

Καλοήθεις µελανοκυτταρικοί όγκοι Ταξινόµηση WHO 2006 1% - 2% των βρεφών Επιφανειακοί Όψιµοι Επιφανειακοί Οποιαδήποτε ανατοµική θέση Μ.δ. < 1,5 cm Κηλίδες, βλατίδες ή πλάκες Λευκόφαιοι έως µελανόφαιοι Ωοειδείς

Διαβάστε περισσότερα

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου και πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Α ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΦΥΣΗΣ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΝΤΖΑΣ Επίκουρος Καθηγητής

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Α ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΦΥΣΗΣ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΝΤΖΑΣ Επίκουρος Καθηγητής ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Α ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΦΥΣΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΝΤΖΑΣ Επίκουρος Καθηγητής ΟΓΚΟΙ ΕΠΙΦΥΣΗΣ Επιφυσιοβλάστωµα Επιφυσιοκύττωµα Ογκος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σημείωμα του συγγραφέα Ευχαριστίες HPV: Τι είναι, πού βρίσκονται και τι προκαλούν

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σημείωμα του συγγραφέα Ευχαριστίες HPV: Τι είναι, πού βρίσκονται και τι προκαλούν ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σημείωμα του συγγραφέα.... 31 Ευχαριστίες.... 39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οι μολύνσεις από τους HPV και τα πιθανά επακόλουθα HPV: Τι είναι, πού βρίσκονται και τι προκαλούν ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Η παρούσα έκδοση

Διαβάστε περισσότερα

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη

Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία. Κίττυ Παυλάκη Ατυπία Υπερπλασία- Δυσπλασία Κίττυ Παυλάκη Jeanne Calment Κάπνιζε µέχρι τα 117 Πέθανε στα 122 Η σωστή λειτουργία των οργανισµών απαιτεί τη δυνατότητα προσαρµογής των κυττάρων και κατά συνέπεια και των

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΙΠΕΡΗ ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Εργαστήριο Στοματολογίας ΕΚΠΑ ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΚΑΙ ΚΥΤΤΑΡΙΚΑ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΑ ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ:

Διαβάστε περισσότερα

να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων του; α. τη θέση τους στο ανθρώπινο σώμα β. την γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση

να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων του; α. τη θέση τους στο ανθρώπινο σώμα β. την γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση Ερωτήσεις κατανόησης της θεωρίας του 1 ο κεφαλαίου (συνέχεια) 1. Από τι εξαρτάται η επιβίωση του ανθρώπου και ποιοι εξωτερικοί παράγοντες θα μπορούσαν να ταράξουν την λειτουργία των ιστών και των οργάνων

Διαβάστε περισσότερα

Ο καρκίνος του τραχήλου χης μήτρας είναι ο δεύτερος σε συχνότητα καρκίνος στον γυναικείο πληθυσμό κάτω των 45 ετών.

Ο καρκίνος του τραχήλου χης μήτρας είναι ο δεύτερος σε συχνότητα καρκίνος στον γυναικείο πληθυσμό κάτω των 45 ετών. Ο καρκίνος του τραχήλου χης μήτρας είναι ο δεύτερος σε συχνότητα καρκίνος στον γυναικείο πληθυσμό κάτω των 45 ετών. Με ιη συμβολή του τεστ ΠΑΠ, ο καρκίνος του τραχήλου έπαψε να είναι η πρώτη αιτία θανάτου

Διαβάστε περισσότερα

Διάγνωση καλοήθων και κακοήθων HPV αλλοιώσεων στην γεννητική περιοχή του άνδρα DR ΚΟΛΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠ. ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ Β ΟΥΡ ΑΠΘ

Διάγνωση καλοήθων και κακοήθων HPV αλλοιώσεων στην γεννητική περιοχή του άνδρα DR ΚΟΛΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠ. ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ Β ΟΥΡ ΑΠΘ Διάγνωση καλοήθων και κακοήθων HPV αλλοιώσεων στην γεννητική περιοχή του άνδρα DR ΚΟΛΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠ. ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ Β ΟΥΡ ΑΠΘ Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων HPV είναι το πιο συχνό ΣΜΝ στις ΗΠΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ Καθώς η επιστημονική γνώση και κατανόηση αναπτύσσονται, ο μελλοντικός σχεδιασμός βιοτεχνολογικών προϊόντων περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας Βιοτεχνολογία

Διαβάστε περισσότερα

Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη

Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη 2013 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ : Ορολογία και λίγα λόγια για τον καρκίνο Χαρακτηριστικά του καρκίνου Μεταλλάξεις Μεταλλάξεις και καρκίνος

Διαβάστε περισσότερα

Η ζωη µου. µε την ψωριαση. Eνημερωτικό φυλλάδιο για τη νόσο της ψωρίασης

Η ζωη µου. µε την ψωριαση. Eνημερωτικό φυλλάδιο για τη νόσο της ψωρίασης Πανελλήνιος Σύλλογος Ασθενών με Ψωρίαση και Ψωριασική Αρθρίτιδα Αριστοτέλους 21, Θεσσαλονίκη, τηλ 21315 553 780, email:epidermia.greece@gmail.com www.epidermia.gr Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Δερματολογική

Διαβάστε περισσότερα

Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα. Εργασία: Γιάννης Π.

Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα. Εργασία: Γιάννης Π. Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα Εργασία: Γιάννης Π. Εισαγωγή Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες ή αφροδίσια νοσήματα ονομάζονται ασθένειες ή μολύνσεις, οι οποίες

Διαβάστε περισσότερα

Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ

Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ Κουτρούµπα Ι, Χαϊδόπουλος Δ, Θωµάκος Ν, Σωτηροπούλου Μ, Καθοπούλης Ν, Βλάχος

Διαβάστε περισσότερα

HPV DNA, E6, E7, L1, L2, E2, p16, prb, κυκλίνες, κινάσες, Ki67. Τι από όλα αυτά πρέπει να γνωρίζει ο κλινικός γιατρός; Αλέξανδρος Λαµπρόπουλος

HPV DNA, E6, E7, L1, L2, E2, p16, prb, κυκλίνες, κινάσες, Ki67. Τι από όλα αυτά πρέπει να γνωρίζει ο κλινικός γιατρός; Αλέξανδρος Λαµπρόπουλος HPV DNA, E6, E7, L1, L2, E2, p16, prb, κυκλίνες, κινάσες, Ki67. Τι από όλα αυτά πρέπει να γνωρίζει ο κλινικός γιατρός; Αλέξανδρος Λαµπρόπουλος δεν υπάρχει σύγκρουση συµφερόντων Ø Ποιό HPV τεστ είναι το

Διαβάστε περισσότερα

Σεξουαλικά µεταδιδόµενα νοσήµατα και AIDS στους εφήβους. Χαράλαµπος Ανταχόπουλος 3 η Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ

Σεξουαλικά µεταδιδόµενα νοσήµατα και AIDS στους εφήβους. Χαράλαµπος Ανταχόπουλος 3 η Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ Σεξουαλικά µεταδιδόµενα νοσήµατα και AIDS στους εφήβους Χαράλαµπος Ανταχόπουλος 3 η Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ Εφηβική ηλικία και σεξουαλικά µεταδιδόµενα νοσήµατα (STDs) Έναρξη σεξουαλικής ζωής Έλλειψη προφυλάξεων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ Αντωνίου Χαρά Διευθύντρια Β Χειρουργικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Χανίων ΣΕ ΤΙ ΘΑ ΑΝΑΦΕΡΘΟΥΜΕ??? Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του μαστού? Ποια αίτια τον προκαλούν?

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Χρ.Τσοµπανίδου Παθολογοανατόµος Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκοµείο Θεσ/νίκης «Άγιος Δηµήτριος» προέρχονται από το φυσιολογικό επιθήλιο µε την

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΗ ΣΗ ΕΓΚΤΜΟΤΝΗ ΣΗΝ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΙΚΩΝ ΙΣΩΝ

Η ΕΠΙΔΡΑΗ ΣΗ ΕΓΚΤΜΟΤΝΗ ΣΗΝ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΙΚΩΝ ΙΣΩΝ 10 ο σνέδριο Φοιηηηών Οδονηιαηρικής τολής Πανεπιζηημίοσ Αθηνών ΓΝΩΣΙΚΟ ΑΝΣΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΟΛΟΓΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΗ ΣΗ ΕΓΚΤΜΟΤΝΗ ΣΗΝ ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΩΝ ΠΕΡΙΟΔΟΝΣΙΚΩΝ ΙΣΩΝ σμμεηέτονηες: Λαμπροπούλοσ Ν. Οσρανία* Παπαγεωργίοσ

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Καρκίνος Παγκρέατος: πρόγνωση Κακή πρόγνωση Συνολική πενταετής επιβίωση 6%.

Διαβάστε περισσότερα

Συχνότητα. Άντρες Γυναίκες 5 1. Νεαρής και μέσης ηλικίας

Συχνότητα. Άντρες Γυναίκες 5 1. Νεαρής και μέσης ηλικίας Η αιτιολογία της πάθησης είναι άγνωστη, αν και έχει μεγάλη σχέση με το κάπνισμα καθώς το 90% των ασθενών είναι ενεργείς καπνιστές Συχνότητα Άντρες Γυναίκες 5 1 Νεαρής και μέσης ηλικίας Στο 60% των περιπτώσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συχνοί και αποτελούν το συχνότερο ενδοκρινολογικό πρόβλημα σε πολλές χώρες. Οι πιθανότητες ότι κάποιος θα ανακαλύψει έναν τουλάχιστον όζο θυρεοειδούς είναι 1 στις 10 ενώ σε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΜΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

ΑΚΜΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΚΜΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Κόγια Μαρία Δερματολόγος Αφροδισιολόγος H παρούσα διάλεξη δε σχετίζεται με κάποιο προσωπικό συμφέρον ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ Νεογνική ακμή (1-28 ημέρες ζωής) Βρεφική ακμή (3-16 μηνών)

Διαβάστε περισσότερα

HPV και Καρκίνος του Λάρυγγα

HPV και Καρκίνος του Λάρυγγα Δρ Βασίλειος Νικολαΐδης Επικ. Καθηγητής Α.Π.Θ. Β Πανεπιστηµιακή ΩΡΛ κλινική Γ.Ν. Παπαγεωργίου ü HPV Καρκίνος του Οροφάρυγγα Αίτιο Πρόγνωση Ανταπόκριση στη θεραπεία ü HPV?????? Άλλοι Καρκίνοι Κεφαλής και

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS)

ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS) ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (AIDS) Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 εμφανίστηκε μία από τις σοβαρότερες ασθένειες ανεπάρκειας του ανοσοβιολογικού συστήματος Ανοσοβιολογική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Πανελληνίων Βιολογίας Γ.Π Άµυνα - Ανοσία

Θέµατα Πανελληνίων Βιολογίας Γ.Π Άµυνα - Ανοσία 2012 Α2. Τα φαγοκύτταρα παράγονται α. στο νωτιαίο µυελό β. στο θύµο αδένα γ. στους λεµφαδένες δ. στον ερυθρό µυελό των οστών. Α3. Το συµπλήρωµα και η προπερδίνη συµβάλλουν στην καταπολέµηση α. των ιών

Διαβάστε περισσότερα

Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους.

Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους. Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους. Οι πολύποδες της χοληδόχου κύστης είναι ένα σύνηθες εύρημα στις διαγνωστικές εξετάσεις στην πλειονότητα των ασθενών. Οι πολύποδες στην

Διαβάστε περισσότερα

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Π.Ε ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες (ΜΣΑΦ κ.ά) Ισχαιμική Μετακτινική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ...

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ... ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο...2 I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική...2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ...7 ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΕΤΕ ΤΑ ΚΕΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΛΕΞΗ...10 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ο I. Εφαρµογές της βιοτεχνολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος του Λάρυγγα

Καρκίνος του Λάρυγγα Καρκίνος του Λάρυγγα Ο λάρυγγας βρίσκεται ανατομικά σε συνέχεια με τη ρινική / στοματική κοιλότητα και αποτελεί την είσοδο της αεραγωγού. Η τραχεία και οι πνευμόνες βρίσκονται προς τα κάτω ενώ προς τα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ 13 ΓΕΛ ΠΕΙΡΑΙΑ ΜΑΘΗΜΑ:ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ-PROJECT ΘΕΜΑ:ΥΓΕΙΑ-ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-14 ΤΑΞΗ Α1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: 1)ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΗΤΡΑΣ- ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ 2)AIDS 3)ΜΗΝΙΣΚΟΣ 4)ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ

4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ 4.1 Ομοιόσταση 4.2 Ασθένειες 4. ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ 4.3 Αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπινου οργανισμού 4.4 Τρόποι ζωής και ασθένειες Μάρθα Καρβουνίδου ΠΕ1404

Διαβάστε περισσότερα

Οι ενδείξεις ουλίτιδας περιλαµβάνουν :

Οι ενδείξεις ουλίτιδας περιλαµβάνουν : ΟΥΛΙΤΙ Α Τα ούλα αποτελούν τµήµα των µαλακών ιστών του στόµατος. Περιβάλλουν τα δόντια και τα καλύπτουν προστατευτικά. Τα ούλα ενός φυσιολογικού υγιούς δοντιού φτάνουν στην αδαµαντίνη του δοντιού προστατεύοντας

Διαβάστε περισσότερα

Κονδυλώματα (ΗPV) - Ερωτήσεις κι απαντήσεις

Κονδυλώματα (ΗPV) - Ερωτήσεις κι απαντήσεις Κονδυλώματα (ΗPV) - Ερωτήσεις κι απαντήσεις Tι είναι τα κονδυλώματα; Τα κονδυλώματα ανήκουν στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Είναι συνέπεια μίας μόλυνσης με ιούς ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (ΗPV=Human

Διαβάστε περισσότερα

04/11/2018 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α

04/11/2018 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 04/11/2018 ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ ΘΕΜΑ Α Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Πυρηνική περιοχή διαθέτει: Α. Ο ιός της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ

ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΟAΝΑΤΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΑΘΗΝΑ 15 Δεκεμβρίου 2004 Mαρία Δαιμονάκου- Βατοπούλου Αναπληρώτρια Διευθύντρια Σισμανόγλειο ΓΠΝΑ Kαρκινογέννεση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΚΥΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΡΔΕΛΑΣ, ΠΑΘΟΛΟΓΟΝΑΤΟΜΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΚΥΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΡΔΕΛΑΣ, ΠΑΘΟΛΟΓΟΝΑΤΟΜΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΚΥΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΡΔΕΛΑΣ, ΠΑΘΟΛΟΓΟΝΑΤΟΜΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Ταξινόμηση κυστικής νόσου του νεφρού 1. Απλή νεφρική κύστη

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς

Μικροοργανισμοί. Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς Μικροοργανισμοί Οι μικροοργανισμοί διακρίνονται σε: Μύκητες Πρωτόζωα Βακτήρια Ιούς Παθογόνοι μικροοργανισμοί Παθογόνοι μικροοργανισμοί ονομάζονται οι μικροοργανισμοί που χρησιμοποιούν τον άνθρωπο ως ξενιστή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΕΜΟΒΛΟΓΙΑ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΕΜΟΒΛΟΓΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΕΜΟΒΛΟΓΙΑ Τι είναι η Ανεμοβλογιά; Η ανεμοβλογιά (varicella) είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική ιογενής πάθηση που προσβάλλει το δέρμα και τους βλεννογόνους. Οι περισσότερες περιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

HPV. Μανωλάκη Λάρισα Τ: Φ:

HPV. Μανωλάκη Λάρισα Τ: Φ: HPV HPV Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τον τρίτο πιο κοινό αιτιολογικό παράγοντα καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως, με περισσότερες από 530.000 νέες περιπτώσεις ετησίως. Η θνησιμότητα του

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος. Note: Σήμερα όμως πάνω από το 50% των διαφόρων καρκινικών τύπων είναι θεραπεύσιμοι

Καρκίνος. Note: Σήμερα όμως πάνω από το 50% των διαφόρων καρκινικών τύπων είναι θεραπεύσιμοι Ο πιο απλός ορισμός είναι ότι ο καρκίνος είναι μια ομάδα ασθενειών που χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη ανάπτυξη και διασπορά ανώμαλων κυττάρων. Αν η εξάπλωση δεν ελεγχθεί θα οδηγήσει στο θάνατο. Ποσοστό

Διαβάστε περισσότερα

Ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας

Ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας Ιδιαίτερες νοσολογικές οντότητες στα λεμφώματα υψηλού βαθμού κακοηθείας Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία 2015 Αργύρης Σ. Συμεωνίδης Οντότητες μη Hodgkin λεμφωμάτων που θα αναφερθούν Πρωτοπαθές Β-λέμφωμα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΛΑΧΤΣΗΣ ΙΑΤΡΟΣ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΟΣ Ι ΑΚΤΟΡΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΛΑΡΥΓΓΑ ΟΓΚΟΓΕΝΕΣΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΟΡΙΑΚΟΙ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006 3 Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Πυελική μάζα Επιδημιολογία Η πυελική μάζα είναι ένα σχετικά συχνό κλινικό εύρημα. Σε αρκετές περιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα

Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα Το σύνδροµο του καρπιαίου σωλήνα είναι µία συνήθης αιτία πόνου και διαταραχής της αισθητικότητας στα χέρια. Οφείλεται σε πίεση του µέσου νεύρου στην περιοχή του καρπού. Στην περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα

Νεανική Δερματομυοσίτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Νεανική Δερματομυοσίτιδα Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΑΝΙΚΗ ΔΕΡΜΑΤΟΜΥΟΣΙΤΙΔΑ 1.1 Τι είδους νόσημα είναι; Η νεανική δερματομυοσίτιδα (ΝΔΜ) είναι ένα σπάνιο

Διαβάστε περισσότερα

μαθητικό φροντιστήριο

μαθητικό φροντιστήριο σύγχρονο Φάσμα group προπαρασκευή για μαθητικό φροντιστήριο Γραβιάς 85 ΚΗΠΟΥΠΟΛΗ 50.51.557 50.56.296 25ης Μαρτίου 74 ΠΛ.ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ 50.50.658 50.60.845 25ης Μαρτίου 111 ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ 50.27.990 50.20.990 Πρωτεσιλάου

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ο Κερατόκωνος?

Τι είναι ο Κερατόκωνος? Τι είναι ο Κερατόκωνος? Ο Κερατόκωνος είναι µια διαταραχή του κερατοειδούς - του διαφανούς προσθίου τµήµατος του οφθαλµού Ο κερατοειδής είναι εκείνος που εστιάζει το φως στο πίσω µέρος του µατιού. Έτσι

Διαβάστε περισσότερα

2 ο ΓΕΛ Βόλου

2 ο ΓΕΛ Βόλου 2 ο ΓΕΛ Βόλου 2016-2017 Ορισμός Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες ή αφροδίσια νοσήματα ονομάζονται ασθένειες ή μολύνσεις οι οποίες μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο

Διαβάστε περισσότερα

Πολλές είναι οι παθήσεις του δέρµατος,

Πολλές είναι οι παθήσεις του δέρµατος, ÅÕÑÅÔÇÑÉÏ ÖÙÔÏÃÑÁÖÉÙÍ Κεφάλαιο 7 Αλλοιώσεις των νυχιών σε δερµατολογικά νοσήµατα Πολλές είναι οι παθήσεις του δέρµατος, οι οποίες οδηγούν σε αλλοίωση του χρώµατος αλλά και της δοµής της ο- νυχαίας πλάκας.

Διαβάστε περισσότερα

Εντοπίζεται συνήθως τυχαία διότι δεν εκδηλώνεται με πόνο. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες πολύ σπάνιες προχωρημένες περιπτώσεις.

Εντοπίζεται συνήθως τυχαία διότι δεν εκδηλώνεται με πόνο. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες πολύ σπάνιες προχωρημένες περιπτώσεις. 8SELIDO ENTIPO AGALIAZO.indd 1 Εισαγωγή Το έντυπο που κρατάτε στα χέρια σας έχει γραφτεί για να ρίξει φως στα σημαντικά σημεία για τον καρκίνου του θυρεοειδούς ο οποίος αποτελεί έναν από τους πιο σπάνιους

Διαβάστε περισσότερα

εξουαλικώς t μεταδιδόμενα

εξουαλικώς t μεταδιδόμενα ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΖΩΗ M i / τεχνολογικά χρονικά εξουαλικώς t μεταδιδόμενα της Ε. Βαβουράκη* Τι είναι τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα; Τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ) είναι ασθένειες που μεταδίδονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΝΑΣΙΑ ΓΚΑΡΑΝΕ ΕΙΡΗΝΗ ΔΙΑΒΟΛΙΤΣΗ ΚΛΕΙΔΗ ΣΑΠΦΩ ΙΩΑΝΝΑ ΚΡΟΝΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΝΗ ΛΕΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΟΣ ΑΫΦΑΝΤΗΣ ΜΗΝΑΣ ΓΑΛΑΝΟΣ Παθολογική κατάσταση των ούλων που χαρακτηρίζεται από αιμορραγία

Διαβάστε περισσότερα

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του 1 Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του μαστού. Ο καρκίνος του μαστού είναι με μεγάλη διαφορά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΜΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΝ Α Π Λ Η Ρ Ω Τ Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ϊ Σ ΤΑΜ Ε Ν Η ΟΥ Ρ ΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ- Ο Γ ΚΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ Τ Μ Η Μ ΑΤΟ Σ ΑΝ Θ «Θ Ε ΑΓ Ε Ν Ε Ι Ο» ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ Βασική

Διαβάστε περισσότερα

HPV εµβολιασµός εναντίον κονδυλωµάτων. Α.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ.

HPV εµβολιασµός εναντίον κονδυλωµάτων. Α.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ. HPV εµβολιασµός εναντίον κονδυλωµάτων Α.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ. Η σηµασία των κονδυλωµάτων ως πρόβληµα υγείας Επίπτωση:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΗΛΗ Α Αντιβιοτικό Αντισώματα ιντερφερόνες Τ- Τ- (αντιγόνα) κυτταροτοξικά βοηθητικά Τοξίνες Vibrio cholera

ΣΤΗΛΗ Α Αντιβιοτικό Αντισώματα ιντερφερόνες Τ- Τ- (αντιγόνα) κυτταροτοξικά βοηθητικά Τοξίνες Vibrio cholera Α1. 1. β Βιολογία ΘΕΜΑ Α γενιικής παιιδείίας 2. γ 3. γ 4. γ 5. δ Α2. ΣΤΗΛΗ Α Αντιβιοτικό Αντισώματα ιντερφερόνες Τ- Τ- (αντιγόνα) κυτταροτοξικά βοηθητικά Τοξίνες Vibrio cholera Ηπατίτιδα C + Candida albicans

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...... Εισαγωγή. Μετωπορινογενείς δυσπλασίες (δυσπλασίες μέσης γραμμής)... Κρανιοσυνοστώσεις ή κρανιοσυνοστεώσεις.. Βραγχιακές

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Με βάση τη θέση στο ανθρώπινο σώμα Με βάση την ιδιότητα για γενικευμένη ή εξειδικευμένη δράση Εξωτερικοί εσωτερικοί μη ειδικοί μηχανισμοί ειδικοί

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις απαντήσεις HPV για τον ιό των ) ανθρώπινων θηλωμάτων(

Ερωτήσεις απαντήσεις HPV για τον ιό των ) ανθρώπινων θηλωμάτων( HPV Ερωτήσεις απαντήσεις HPV για τον ιό των ) ανθρώπινων θηλωμάτων( 1. Ερωτήσεις απαντήσεις για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) Τι είναι ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV: Human Papillomavirus

Διαβάστε περισσότερα

6η Σύνοδος. Τρόπος διενέργειας του τοκετού ως παράµετρος αύξησης ή ελάττωσης του κινδύνου µόλυνσης του νεογνού. της Ελληνικής HPV Εταιρείας

6η Σύνοδος. Τρόπος διενέργειας του τοκετού ως παράµετρος αύξησης ή ελάττωσης του κινδύνου µόλυνσης του νεογνού. της Ελληνικής HPV Εταιρείας Τρόπος διενέργειας του τοκετού ως παράµετρος αύξησης ή ελάττωσης του κινδύνου µόλυνσης του νεογνού 6η Σύνοδος της Ελληνικής HPV Εταιρείας Αλέξανδρος Ι. Σωτηριάδης Επ. Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Η βρογχοκήλη δεν είναι ψηλαφητή ή ορατή ακόμα και σε έκταση του τραχήλου

Η βρογχοκήλη δεν είναι ψηλαφητή ή ορατή ακόμα και σε έκταση του τραχήλου Βρογχοκήλη είναι η διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα. Η βρογχοκήλη ποικίλλει σημαντικά σε μέγεθος, και η διόγκωση μπορεί να είναι διάχυτη καθ 'όλη την έκταση του αδένα ή ακανόνιστη και να επηρεάζει μέρος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩΔΕΙΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ

ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩΔΕΙΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΩΔΕΙΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ Ελένη Σπανίδου-Καρβούνη Καρβούνη, FRCPC Παθολογοανατόμος Αρεταίειο Νοσοκομείο Προκαρκινωματώδεις αλλοιώσεις του παγκρέατος Παγκρεατική Ενδοεπιθηλιακή Νεοπλασία

Διαβάστε περισσότερα