PUBLIC ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣΕΝΩΣΗΣ. Bρυξέλλες,8Δεκεμβρίου2000(15.12) (OR.fr) 14464/00 LIMITE JUR 413 TRANS219

Transcript

1 ConseilUE ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣΕΝΩΣΗΣ Bρυξέλλες,8Δεκεμβρίου2000(5.2) (OR.fr) PUBLIC 4464/00 LIMITE 43 TRANS29 ΣΗΜΕΙΩΜΑΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥΤΗΣΝΟΜΙΚΗΣΥΠΗΡΕΣΙΑΣ Θέμα: ΠρότασηκανονισμούτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίου σχετικάμεδράσειςτωνκρατώνμελώνγιατουςόρουςπαροχήςδημόσιας υπηρεσίαςκαιτηνανάθεσησυμβάσεωνδημόσιαςυπηρεσίαςστοντομέατων σιδηροδρομικών,οδικώνκαιεσωτερικώνπλωτώνμεταφορώνεπιβατών -σχέσειςμετη«δέσμημέτρωνγιατουςσιδηροδρόμους» ΚατάτιςσυνεδριάσειςτηςΟμάδας«Χερσαίεςμεταφορές»στις6Νοεμβρίουκαιστις7 Δεκεμβρίου,οαντιπρόσωποςτηςΝομικήςΥπηρεσίαςτουΣυμβουλίουερωτήθηκεαπότην Ομάδασχετικάμετιςσχέσειςανάμεσαστηνπροαναφερόμενηπρότασηκανονισμούκαιστο σύνολοτωννομικώνπράξεωνπουενσωματώνουντη«δέσμημέτρωνγιατουςσιδηροδρόμους» (σχέδιοοδηγίαςγιατηντροποποίησητηςοδηγίας9/440/εοκγιατηνανάπτυξητωνκοινοτικών σιδηροδρόμων,σχέδιοοδηγίαςγιατηντροποποίησητηςοδηγίας95/8/εκσχετικάμετιςάδειεςσε σιδηροδρομικέςεπιχειρήσεις,καισχέδιοοδηγίαςγιατηναντικατάστασητηςοδηγίας95/9/εκ σχετικάμετηνκατανομήτηςχωρητικότηταςτωνσιδηροδρομικώνυποδομώνκαιτιςχρεώσειςγια 4464/00 ΓΓ/νδ

2 τη χρήση σιδηροδρομικής υποδομής καθώς και με την πιστοποίηση ασφαλείας). To σημείωμα αυτό, που περιλαμβάνει το ουσιαστικό μέρος των παρεμβάσεων του αντιπροσώπου της Νομικής Υπηρεσίας στην Ομάδα, αποβλέπει στη διατύπωση των προκαταρκτικών παρατηρήσεων σχετικά με τις σχέσεις ανάμεσα στις εν λόγω νομικές πράξεις, προκειμένου να καταστεί δυνατή μια πρώτη εξέταση του φακέλου στα πλαίσια του Συμβουλίου.. O αντιπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας υπενθύμισε ότι στόχος της υπό εξέταση πρότασης κανονισμού - που βασίζεται στα άρθρα 7 και 89 της συνθήκης θα είναι να θεσπίσει τις προϋποθέσεις βάσει των οποίων οι αρμόδιες αρχές δύνανται να καταβάλλουν αντιστάθμιση σε φορείς εκτέλεσης μεταφορών για το κόστος της εκπλήρωσης απαιτήσεων δημόσιας υπηρεσίας και βάσει των οποίων δύνανται να χορηγούν αποκλειστικά δικαιώματα για την εκμετάλλευση δημόσιας υπηρεσίας μεταφοράς επιβατών. 2 Προορίζεται να εφαρμοστεί, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής (και πάντοτε σύμφωνα με το ίδιο άρθρο ), στην εθνική και διεθνή εκμετάλλευση δημόσιων υπηρεσιών στον τομέα των σιδηροδρομικών, οδικών και εσωτερικών πλωτών μεταφορών επιβατών. Η πρόταση προβλέπει (άρθρο 5) την υποχρεωτική χρήση συμβάσεων δημόσιας υπηρεσίας για την πληρωμή όλων των οικονομικών αντισταθμίσεων προς κάλυψη του κόστους συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις δημόσιας υπηρεσίας καθώς και για την ανάθεση όλων των αποκλειστικών δικαιωμάτων. Οι συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας ανατίθενται μέσω πρόσκλησης προς υποβολή προσφορών (άρθρο 6) με εξαίρεση ορισμένες περιπτώσεις (που προβλέπονται στο άρθρο 7) όπου παραμένει δυνατή η απευθείας ανάθεση. Το άρθρο 9 προβλέπει ρήτρες που ορίζονται ως ρήτρες διασφάλισης. Το άρθρο 0 καθορίζει ελάχιστα κριτήρια για την εκμετάλλευση δημοσίων μεταφορών επιβατών. Τα άρθρα έως 5 αφορούν διαδικαστικά ζητήματα. 2. Οι οδηγίες που ενσωματώνουν τη «δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους» παρέχουν ορισμό για το Διευρωπαϊκό Δίκτυο Σιδηροδρομικών Εμπορευματικών Μεταφορών (ΔΕΔΣΕΜ), πράγμα που θα επιτρέψει στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις των κρατών μελών, υπό καθορισμένες συνθήκες, την πρόσβαση στο δίκτυο αυτό για την εκμετάλλευση των διεθνών υπηρεσιών μεταφοράς φορτίου εντός της Κοινότητας. Με τις οδηγίες αυτές εναρμονίζονται οι κανόνες για τη χρησιμοποίηση των υποδομών και δημιουργείται πρόσβαση στην αγορά για 2 Η «δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους» αποτέλεσε αντικείμενο συμφωνίας μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου στα πλαίσια της επιτροπής συνδιαλλαγής που συνήλθε στις 22 Νοεμβρίου. Οι οδηγίες που την ενσωματώνουν δεν έχουν μέχρι τώρα εγκριθεί από τα δύο θεσμικά όργανα που προβλέπονται στο άρθρο 25 παράγραφος 5 της ΣΕΚ. Η πρόταση κανονισμού εισάγει συνεπώς μια ειδική έννοια «δημόσιας υπηρεσίας» : τις υπό στενή έννοια συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας, καθώς επίσης τη χορήγηση αποκλειστικών δικαιωμάτων σε φορείς εκμετάλλευσης και την καθιέρωση ελαχίστων προτύπων για τη λειτουργία δημοσίων μεταφορών που συνεπάγονται δαπάνες για τις οποίες πρέπει να καταβληθεί αντιστάθμιση από τις αρμόδιες αρχές (βλ. άρθρο και αιτιολογική παράγραφος 2). 4464/00 ΓΓ/νδ 2

3 ορισμένες υπηρεσίες που παρέχονται από επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στην Κοινότητα (νέο άρθρο της οδηγίας 9/440/ΕΚ). Πιο συγκεκριμένα, η οδηγία για την τροποποίηση της οδηγίας 9/440/ΕΚ προβλέπει ότι, επτά έτη μετά την έναρξη ισχύος της, παρέχεται στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, για το σύνολο του σιδηροδρομικού δικτύου, εγγύηση πρόσβασης και διέλευσης για τις διεθνείς εμπορευματικές μεταφορές. 3. Κατά συνέπεια, οι προτάσεις κανονισμού «δημόσια υπηρεσία» και «δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους» έχουν, από νομική άποψη, διαφορετικούς στόχους : - στόχος της πρώτης είναι η εφαρμογή ενιαίων κανόνων για την ανάθεση συμβάσεων δημόσιας υπηρεσίας στο μέτρο που τα κράτη μέλη θεωρούν σκόπιμη την προσφυγή στη δημόσια υπηρεσία για την εθνική και διεθνή εκμετάλλευση των δημόσιων μεταφορών επιβατών, και ιδίως των σιδηροδρομικών, - στόχος της τελευταίας είναι η διευκόλυνση της υλοποίησης της ελευθερίας εγκατάστασης και της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών εντός των προϋποθέσεων και των ορίων που καθορίζονται στο διατακτικό των τριών οδηγιών. Εν προκειμένω, η Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου παρατηρεί ότι : - αφενός μεν, η ίδια η έννοια της απελευθέρωσης, που νοείται ως εφαρμογή της ελευθερίας εγκατάστασης και της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά την προσφυγή στην ανάθεση συμβάσεων δημόσιας υπηρεσίας, - αφετέρου δε, και εφόσον τα κράτη μέλη, στα πλαίσια του προτεινόμενου κανονισμού, συνάπτουν συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας, καταβάλλουν αντιστάθμιση σε φορείς εκτέλεσης μεταφορών για το κόστος της εκπλήρωσης απαιτήσεων δημόσιας υπηρεσίας και χορηγούν αποκλειστικά δικαιώματα για την εκμετάλλευση δημόσιων υπηρεσιών μεταφοράς επιβατών, ιδίως σιδηροδρομικώς, δεν υποχρεούνται να απελευθερώσουν εκ των πραγμάτων τις εν λόγω υπηρεσίες μεταφορών πέραν αυτού που έχει ήδη θεσπιστεί με τις ισχύουσες ρυθμίσεις. 4. Επί του παρόντος, ο κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 9/69 του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 969 περί των ενεργειών των κρατών μελών που αφορούν τις υποχρεώσεις που είναι συνυφασμένες με την έννοια της δημόσιας υπηρεσίας στον τομέα των σιδηροδρομικών, οδικών και εσωτερικών πλωτών μεταφορών, όπως τροποποιήθηκε τελευταία με τον κανονισμό (ΕΚ) ΕΕ L 56, της , σ /00 ΓΓ/νδ 3

4 αριθ. 893/9 του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 99 προβλέπει τη σύναψη συμβάσεων δημόσιας υπηρεσίας ως μέσο για την επίτευξη των στόχων αυτής της υπηρεσίας ωστόσο, δεν έχει ως αντικείμενο το άνοιγμα της αγοράς για την παροχή υπηρεσιών δημόσιας μεταφοράς. Ο προτεινόμενος κανονισμός δεν θα δημιουργεί ούτε νέα δικαιώματα στα πλαίσια της απελευθέρωσης της παροχής υπηρεσιών ή του δικαιώματος εγκατάστασης : θα εναρμονίζει ορισμένες πτυχές των διαδικασιών ανάθεσης συμβάσεων δημόσιας υπηρεσίας, θεσπίζοντας ανοικτές διαδικασίες χορήγησης οικονομικής αντιστάθμισης και αποκλειστικών δικαιωμάτων, που θα πρέπει να εφαρμόζονται στο μέτρο που τα κράτη μέλη προσφεύγουν στη δημόσια υπηρεσία για την εθνική και διεθνή εκμετάλλευση των μεταφορών επιβατών. 5. Ο νέος κανονισμός θα εφαρμόζεται ωστόσο, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, ιδίως στην εθνική και διεθνή εκμετάλλευση των δημόσιων υπηρεσιών σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών (άρθρο ), πράγμα που ενδέχεται να θέσει, από την άποψη των αντιπροσωπιών, δυσκολίες ως προς τη διασύνδεση με τις οδηγίες που ενσωματώνουν τη «δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους». Η ομάδα διερωτήθηκε ιδίως μήπως ο κοινοτικός νομοθέτης δημιουργήσει έτσι, για τους φορείς εκμετάλλευσης, συμπληρωματικά δικαιώματα πρόσβασης στις υποδομές σιδηροδρομικών μεταφορών καθώς και στη χορήγηση αδειών. Η Νομική Υπηρεσία πιστεύει ότι - ο προτεινόμενος κανονισμός δεν έχει ως αποτέλεσμα να διευκολύνει την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών στις σιδηροδρομικές μεταφορές επιβατών, ενώ οι αρμόδιες αρχές μπορούν ακόμη και να ζητήσουν από τον επιλεγέντα φορέα εκμετάλλευσης να εγκατασταθεί στο εν λόγω κράτος μέλος, πλην των περιπτώσεων όπου η κοινοτική νομοθεσία θεσπίζει ήδη την ελευθερία παροχής υπηρεσιών (άρθρο 9 παράγραφος 4) - σύμφωνα με τις παρεμβάσεις των αντιπροσώπων της Επιτροπής στην ομάδα εργασίας, ο φορέας εκμετάλλευσης που έχει επιλεγεί με διαδικασία ανάθεσης μιας σύμβασης δημόσιας υπηρεσίας στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών επιβατών θα πρέπει να διαθέτει άδεια, πιστοποιητικό ασφάλειας και σιδηροδρομική διαδρομή δυνάμει των σχετικών διατάξεων του κοινοτικού δικαίου, και συγκεκριμένα δύο εκ των οδηγιών που ενσωματώνουν τη «δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους» 2, 2 ΕΕ L 69 της , σ.. Αντιστοίχως την οδηγία 95/8/ΕΚ του Συμβουλίου της 9ης Ιουνίου 995 σχετικά με τις άδειες σε σιδηροδρομικές επιχειρήσεις (ΕΕ L 43/70 της , σ. 70) και την οδηγία 95/9/ΕΚ του Συμβουλίου της 9ης Ιουνίου 995 για τη χορήγηση δικαιώματος χρήσης της σιδηροδρομικής υποδομής και τη χρέωση τελών υποδομής, όπως έχουν τροποποιηθεί από τη «δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους». 4464/00 ΓΓ/νδ 4

5 - στην περίπτωση που θα πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις, ο υποψήφιος που θα επιλεγεί θα μπορούσε να εκτελέσει την υπηρεσία για τη διάρκεια της σύμβασης δημόσιας υπηρεσίας, - η ανάθεση μιας σύμβασης δημόσιας υπηρεσίας σε μια επιχείρηση σιδηροδρομικών μεταφορών επιβατών θα προορίζεται έτσι να δημιουργήσει μια πρόσβαση στην αγορά η οποία θα προστίθεται στα δικαιώματα που έχουν ήδη θεσπιστεί με τη «δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους» και πιο συγκεκριμένα με την οδηγία 9/440 και στην ανοικτή πρόσβαση η οποία έχει ήδη παραχωρηθεί από ορισμένα κράτη μέλη. Καταλήγοντας, η Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου πιστεύει ότι : - η εφαρμογή του καθεστώτος που περιλαμβάνεται στην πρόταση κανονισμού της Επιτροπής (που βασίζεται ιδίως στο άρθρο 89 της συνθήκης) θα αντιπροσώπευε, από την οπτική γωνία της πολιτικής στον τομέα των μεταφορών, ένα βήμα προόδου προς την κατεύθυνση του ανοίγματος της αγοράς, στο μέτρο που θα εγγυάται την ανάπτυξη του ανταγωνισμού στην παροχή δημόσιων υπηρεσιών στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών επιβατών. Ακόμη και αν το αντικείμενό του διαφέρει από εκείνο των οδηγιών που ενσωματώνουν τη «δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους», θα εφαρμοστεί υποχρεωτικά παράλληλα με αυτή τη «δέσμη», - εναπόκειται στο νομοθέτη να αποφασίσει κατά πόσο η έγκριση της προαναφερόμενης πρότασης κανονισμού είναι ενδεδειγμένη και σκόπιμη στα πλαίσια της πολιτικής στον τομέα των μεταφορών, ιδίως όσον αφορά τις σιδηροδρομικές μεταφορές επιβατών. Βλ. εν προκειμένω το έγγραφο συνεδρίασης αριθ. 2000/75 που υπέβαλαν οι υπηρεσίες της Επιτροπής (σημείο 4, σελίδα 2 : "Where an operator has fullfilled the conditions for obtaining a license, a safety certificate, a train path and access to the market, there should be no obstable to its operating the service". Σχετικά με το θέμα αυτό θα πρέπει να αποσαφηνιστεί η πραγματική εμβέλεια του άρθρου 9 παράγραφος 4 που έχει ως εξής : «Οι αρμόδιες αρχές δύνανται να απαιτούν από τον επιλεγέντα φορέα εκμετάλλευσης να εγκατασταθεί στο οικείο κράτος μέλος, εξαιρουμένων των περιπτώσεων στις οποίες η κοινοτική νομοθεσία που εκδόθηκε δυνάμει του άρθρου 7 της συνθήκης θεσπίζει την ελευθερία παροχής υπηρεσιών. Ωστόσο, αρμόδιες αρχές που αναθέτουν συμβάσεις δημόσιας υπηρεσίας δεν επιτρέπεται να επιφέρουν διακρίσεις εναντίον υποψηφίων φορέων εκμετάλλευσης, εγκατεστημένων σε άλλα κράτη μέλη, με τη δικαιολογία ότι δεν έχουν ακόμη εγκατασταθεί στο οικείο κράτος μέλος ή δεν έχουν ακόμη λάβει την άδεια που απαιτείται για την εκμετάλλευση υπηρεσιών.» 4464/00 ΓΓ/νδ 5