ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ"

Transcript

1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης «Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης» ΕΡΓΟ: ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Α ΦΑΣΗ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΝΑΔΟΧΟΣ: ENVIROPLAN Μ ΕΛΕΤΗΤΙΚΗ Σ ΥΜΒΟΥΛΟΙ Α ΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ & Τ ΕΧΝΙΚΩΝ Έ ΡΓΩΝ Α. Ε. ΣΥΝΤΑΞΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΦΡΑΓΙΔΑ - ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΜΑΙΟΣ 2011 Αγ. Κωνσταντίνου 40, Μαρούσι Τηλ.: Fax: enviroplan@hol.gr ΣΤΑΔΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ A ΦΑΣΗ (ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ)

2 Α ΦΑΣΗ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 I ΣΤΟΧΟΙ, ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ... 1 II ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ Α ΦΑΣΗΣ... 3 ΙΙΙ. ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΤΟΧΟΙ & ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Εισαγωγή Κοινωνικοοικονομικά στοιχεία Παραγωγικές δραστηριότητες Υποδομές Ποιότητα ζωής Φυσικό Περιβάλλον ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Διοίκηση - Οργάνωση & Αρμοδιότητες Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας Διοίκηση - Οργάνωση & Αρμοδιότητες Περιφέρειας Ηπείρου Διοίκηση - Οργάνωση & Αρμοδιότητες Δήμων της Περιφέρειας Ηπείρου ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΣΚΟΠΟΣ & ΣΤΟΧΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΣΚΟΠΟΣ & ΣΤΟΧΟΙ Ε.Σ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ Ε.Σ. ΜΕ ΤΟ Ε.Π. ΧΕ Θ-Σ-Η ΠΕΡΙΟΔΟΥ Γενική επισκόπηση της εικόνας της Περιφέρειας Στόχοι του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Θεσσαλίας- Στερεάς- Ηπείρου» περιόδου Εσωτερική αρχιτεκτονική του ΕΠ ΧΕ ΘΣΗ- Διάρθρωση σε άξονες προτεραιοτήτων κόμβοι παρεμβάσεων Σύνδεση των στόχων του Ε.Σ. με τους στόχους του ΕΠ ΧΕ ΘΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΟΥ Ε.Σ Ο ΒΑΘΜΟΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ Εισαγωγή Στόχος θεματικής ανάλυσης Κλίμα και Ενέργεια Ατμοσφαιρική ρύπανση Κατανάλωση ενέργειας Ηλεκτροπαραγωγή από ανανεώσιμες πηγές Αναδιάρθρωση Παραγωγικών Τομέων Επαναπροσδιορισμός των καλλιεργητικών μεθόδων στη γεωργία και πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων Υποστήριξη των ελληνικών ποικιλιών, ποικιλίες ανθεκτικές στις ελληνικές κλιματικές συνθήκες και ποικιλίες που δεν απαιτούν μεγάλη κατανάλωση φυσικών πόρων και ιδιαίτερα νερού Προώθηση των ήπιων μορφών τουρισμού Ενίσχυση της πράσινης επιχειρηματικότητας Εξοικονόμηση Φυσικών Πόρων Εξοικονόμηση πόσιμου νερού Εφαρμογή προγραμμάτων προστασίας για τα ποτάμια και τις λίμνες Εφαρμογή πολιτικών και τεχνικών εξοικονόμησης νερού στον αγροτικό, τουριστικό, βιομηχανικό και αστικό τομέα Προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, διαχείριση υδάτινων πόρων ENVIROPLAN A.E. i

3 Προστασία και ανάπτυξη δασών, εκπόνηση δασοπονικού σχεδίου για κάθε δασικό σύμπλεγμα, κατάρτιση δασικών χαρτών, σύνταξη δασολογίου Ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων με μείωση της παραγωγής τους, ανάκτηση, ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση υλικών Στροφή στις μεταφορές με μέσα σταθερής τροχιάς σιδηρόδρομος και στα μέσα μαζικής μεταφοράς γενικότερα Αστική ανάπλαση, δημιουργία ελεύθερων χώρων πρασίνου στις πόλεις Βιοκλιματικά κτίρια (ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων με στόχο τη μείωση των απωλειών ενέργειας και τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση) Συμπεράσματα ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΛΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠΠΕΡΑΑ) Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα (ΕΠΑΝ ΙΙ Άξονας Προτεραιότητας 4) Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδος "Αλέξανδρος Μπαλτατζής" (Άξονες 2 και 3) Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδας-Αλβανίας )» Πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ οίκον» Πρόγραμμα Life Πράσινο Ταμείο (πρώην ΕΤΕΡΠΣ) Πρόγραμμα Intelligent Energy Europe (IEE) Χρηματοδοτοτικό πρόγραμμα NER ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ & ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ & ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ Υφιστάμενες Υποδομές & Προοπτικές ανά Τομέα Τομέας Γεωργία Τομέας Αλιείας Τομέας Δασοκομείας Τομέας Βιομηχανίας Τομέας Τουρισμός Τομέας Μεταφορές Τομέας Ενέργειας Τομέας Αστικές Υποδομές Τομέας Διαχείρισης Αποβλήτων Τομέας Διαχείρισης Υδάτων Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών Συμπεράσματα Υφιστάμενες Δράσεις ΠΕΠ Ηπείρου ΠΙΝΔΟΣ - Ολοκληρωμένο πρόγραμμα Βιώσιμης Ανάπτυξης Βόρειας & Κεντρικής Πίνδου Ερμής στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ Proherbs στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ RiskMed στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ Simcode στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ BIOSIS στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ Ήλιος Ζωή - Sun Life στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Εισαγωγή Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής- Μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα Αειφόρος διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής με σεβασμό στο περιβάλλον Ενίσχυση των μηχανισμών και θεσμών περιβαλλοντικής διακυβέρνησης ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ Εισαγωγή Ευρώπη 2020: Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη Το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον του ΟΗΕ προωθεί την πράσινη οικονομία Η οργάνωση Green Growth Leaders και η προσπάθεια έμπρακτης εφαρμογής της πράσινης ENVIROPLAN A.E. ii

4 ανάπτυξης Beddington Zero Energy Development ( BEDZED) Στοκχόλμη- Σουηδία: Hammarby Σουηδία- Malmo: BO Γερμανία Ανόβερο Kronsberg & Rheinland-Pfalz Αειφορική γεωργία Αυστραλίας Βιολογική κτηνοτροφία Λοιπά παράδειγμα από την παγκόσμια εμπειρία ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Εισαγωγή Ανάλυση LIPSOR Ανάλυση S.W.O.T. (STRENGHTS-WEAKNESSES-OPPORTUNITIES) ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT- ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ Τομέας Γεωργίας- Κτηνοτροφίας Τομέας Αλιείας Τομέας Δασοκομίας- Προστασία Δασών Τομέας Βιομηχανίας Μεταποίησης & Εμπορίου Τομέας Τουρισμός Τομέας Μεταφορών Τομέας Ενέργειας Τομέας Αστική Ανάπλαση Τομέας Διαχείρισης Αποβλήτων Τομέας Διαχείρισης Υδάτων Τομέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ: ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΦΟΡΕΩΝ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ & ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΥΛΙΚΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV: ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ- ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ ENVIROPLAN A.E. iii

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παρόν παραδοτέο αφορά την Α Φάση της μελέτης με τίτλο: Εκπόνηση Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου» στην οποία τεκμηριώνεται και αναλύεται η υφιστάμενη κατάσταση της Περιφέρειας Ηπείρου. Επίσης αναλύεται το ευρύτερο περιβάλλον δραστηριοποίησης κοινωνικό, οικονομικό, τεχνολογικό και εξετάζονται ενδεικτικά έργα από τη διεθνή εμπειρία σε αντίστοιχες περιοχές αναφοράς. Από την ανάλυση αυτή, διεξάγεται συνθετική διάγνωση σε σχέση με τη θέση της Περιφέρειας Ηπείρου και την ετοιμότητα της να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες της Πράσινης Ανάπτυξης στα επόμενα έτη. Στο πλαίσιο της Α Φάσης συντάσσεται απογραφικό ερωτηματολόγιο που αξιοποιείται για την συλλογή και επεξεργασία των πρωτογενών στοιχείων της μελέτης. Επιπλέον το παρόν παραδοτέο είναι συμπληρωμένο σύμφωνα με τις συστάσεις των Πρακτικών της Επιτροπής. I ΣΤΟΧΟΙ, ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Η Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Ηπείρου, ανέθεσε στην εταιρεία μελετών «ENVIROPLAN Μελετητική Σύμβουλοι Αναπτυξιακών και Τεχνικών Έργων Α.E.» την εκπόνηση του «Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου», με σύμβαση που υπεγράφη την 30 Δεκεμβρίου Αντικείμενο της σύμβασης αυτής είναι η κατάρτιση ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου για την προώθηση της Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρειας Ηπείρου, στο πλαίσιο του οποίου: - Θα προταθούν συγκεκριμένες δράσεις που θα εξυπηρετούν τους στόχους της Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Ηπείρου, λαμβάνοντας υπόψη τους υφιστάμενους περιορισμούς και όρια. - Θα προταθούν δράσεις ενίσχυσης της Πράσινης Επιχειρηματικότητας που προσιδιάζουν στην περιοχή της Ηπείρου (όπως σε τομείς ενέργειας, διαχείρισης απορριμμάτων και νερών, στον αγροδιατροφικό τομέα κ.ά.). - Θα μελετηθούν δράσεις και σε άλλους τομείς, όπως στο φυσικό περιβάλλον (ποτάμια, λίμνες, δάση), στην τεχνολογία και τη βιομηχανία, στα κτίρια, την ανάπτυξη νέων υποδομών στις πόλεις, την περιβαλλοντική εκπαίδευση κ.ά. Όλες οι προτεινόμενες δράσεις, θα έχουν μετρήσιμους στόχους και αναμενόμενα αποτελέσματα καθώς και προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης τους. Ο σκοπός του έργου είναι η αποτύπωση και η ποσοτικοποίηση της στρατηγικής του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού και των Σχεδίων Δράσης για την Πράσινη Ανάπτυξη που δύναται να εφαρμοσθούν στην περιοχή της Ηπείρου, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι ENVIROPLAN A.E. 0-1

6 γενικότεροι στόχοι της καθώς και οι στόχοι των εποπτευομένων φορέων αυτής διασφαλίζοντας το περιβάλλον. Το Επιχειρησιακό Σχέδιο που θα καταρτιστεί θα διαρθρώνεται στις παρακάτω φάσεις, που θα αποτελέσουν αντίστοιχα και τα παραδοτέα της υπό ανάθεσης μελέτης: ΦΑΣΗ / ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Α: Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης ΦΑΣΗ / ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Β: Επιχειρησιακός Σχεδιασμός Υλοποίησης ΦΑΣΗ / ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Γ: Σχέδια δράσης Η παρούσα μελέτη αποτελεί το Παραδοτέο της Α Φάσης: «Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης» με την ακόλουθη δομή: Εισαγωγή, στην οποία περιγράφονται οι στόχοι, το αντικείμενο του έργου και η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε. Στο Κεφάλαιο 1 γίνεται παρουσίαση των βασικών δημογραφικών, οικονομικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών της Περιφέρειας, των τομέων παραγωγής και των υφιστάμενων υποδομών. Παρουσιάζεται επίσης η οργανωτική δομή της Περιφέρειας, ως διοικητικής αρχής. Παρουσιάζονται επίσης οι φορείς που δραστηριοποιούνται στην Περιφέρεια, καθώς οι στόχοι και το περιεχόμενο του προγράμματος «Πράσινη Ανάπτυξη». Στο Κεφάλαιο 2 αναλύεται ο σκοπός και οι στόχοι του Επιχειρησιακού Σχεδίου και επιχειρείται η σύνδεση των στόχων αυτών με το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Θεσσαλία Στερεά Ελλάδα-Ήπειρος », σε όσα αφορούν την περιοχή αναφοράς του Επιχειρησιακού Προγράμματος. Το Κεφάλαιο 3 πραγματεύεται την υφιστάμενη κατάσταση του περιβάλλοντος της Περιφέρειας της Ηπείρου καθώς και το βαθμό ενσωμάτωσης των αρχών της πράσινης ανάπτυξης στους τομείς : 1. Κλίμα και Ενέργεια 2. Αναδιάρθρωσης παραγωγικών τομέων 3. Εξοικονόμησης φυσικών πόρων Επίσης, πραγματεύεται παρεμβάσεις άλλων επιχειρησιακών προγραμμάτων τα οποία έχουν δράση στην περιοχή αναφοράς. Όπως επίσης γίνετε εκτενής αναφορά σε υφιστάμενες υποδομές και δράσεις σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. ENVIROPLAN A.E. 0-2

7 Το Κεφάλαιο 4 αποτελεί την αποτύπωση του ευρύτερου περιβάλλοντος δραστηριοποίησης του επιχειρησιακού σχεδίου στην οποία περιλαμβάνεται η ανάλυση των πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και τεχνολογικών παραμέτρων, καθώς και οι πρακτικές που εφαρμόζονται σε διεθνές επίπεδο. Το Κεφάλαιο 5 αποτελεί τη συνθετική διάγνωση των αποτελεσμάτων που προκύπτουν από τα ανωτέρω κεφάλαια. Στα πλαίσια του κεφαλαίου εντάσσεται η μέθοδος LIPSOR και η ανάλυση S.W.O.T, και επιχειρείται η διατύπωση των στρατηγικών στόχων του Επιχειρησιακού Σχεδίου και η περιγραφή των διαφαινόμενων σε πρώτη φάση παρεμβάσεων. Τέλος, στα επισυναπτόμενα παραρτήματα παρατίθενται κατάλογος των φορέων που δραστηριοποιούνται στην Περιφέρεια, βιβλιογραφία κ.λπ. II ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ Α ΦΑΣΗΣ Η ομάδα μελέτης ακολούθησε ένα διακριτό τρόπο προσέγγισης για την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης της Περιφέρειας Ηπείρου, ο οποίος περιέλαβε τις ακόλουθες ενέργειες: 1. Ορισμός του πεδίου έρευνας της Περιφέρειας Λαμβάνοντας υπόψη τις προδιαγραφές και τα ζητούμενα της προκήρυξης της Σύμβασης και των κατευθυντήριων γραμμών και απαιτήσεων του Επιχειρησιακού Προγράμματος για την Πράσινη Ανάπτυξη διενεργήθηκε: Α. Καταγραφή των εποπτευόμενων φορέων της Περιφέρειας Ηπείρου Β. Συνάντηση με Επιτροπή Παρακολούθησης της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας Ηπείρου, για την καθορισμό κατευθύνσεων ως προς την προσέγγιση της μελέτης 2. Έρευνα μέσω αποστολής ερωτηματολογίου με fax και Στους φορείς, απεστάλη το ερωτηματολόγιο με fax ή με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ). Στο παράρτημα Α παρουσιάζεται ο πίνακας με τους σημαντικότερους εμπλεκόμενους φορείς που προσεγγίστηκαν από την ομάδα μελέτης. 3. Έρευνα μέσω επιλεγμένων μελετών που πραγματοποιήθηκαν κατά το παρελθόν Μέσω ειδικά σχεδιασμένου εντύπου, ζητήθηκε από κάθε φορέα να καταγράψει σχετικές μελέτες, οι οποίες στο παρελθόν είχαν υλοποιηθεί για λογαριασμό του ή να αναφέρει συναφή προγράμματα με την πράσινη ανάπτυξη στα οποία είχε πάρει μέρος. ENVIROPLAN A.E. 0-3

8 4. Επεξεργασία ευρημάτων Η επεξεργασία όλων των διαθέσιμων στοιχείων πραγματοποιήθηκε με ποσοτική ανάλυση η οποία οδήγησε στη δημιουργία πινάκων, αλλά και με ποιοτική ανάλυση, η οποία οδήγησε στην αποτύπωση προβλημάτων, αναγκών, και προτάσεων δράσεων. Παράλληλα αξιολογήθηκαν σχετικά συγγράμματα και μελέτες. ΙΙΙ. ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ Η μελέτη εκπονήθηκε από την ακόλουθη ομάδα επιστημόνων: 1. ΛΩΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Περιβαλλοντολόγος και Γεωπόνος, M.Sc. in Environmental Management 2. ΛΩΛΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ, Χημικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. 3. ΤΣΟΜΠΑΝΙΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ, Χημικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. 4. ΠΑΣΧΑΛΗ-ΜΑΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑ, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. 5. ΚIΚΑΪΡΕ ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ, Περιβαλλοντολόγος Πανεπιστημίου Αιγαίου 6. ΜΑΡΙΑ ΚΤΙΣΤΑΚΗ Περιβαλλοντολόγος Πανεπιστημίου Αιγαίου MSc in Marine and Fisheries Science 7. ΠΑΝΑΓΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΛΕΞΗΣ, Περιβαλλοντολόγος, ΜSc in Environmental Pollution Science, MSc in Water Environmental Engineering PhD in Environmental Engineering 8. ΒΛΑΧΑΝΤΩΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, Γεωλόγος, ΕΚΠΑ 9. ΦΡΑΓΚΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, Περιβαλλοντολόγος, Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων 10. ΣΥΡΙΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Οικονομολόγος, ΕΚΠΑ 11. ΧΑΤΣΙΓΙΑΝΝΑΚΗ ΚΑΛΗ, Υποστήριξη σε Νομικά θέματα, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. ENVIROPLAN A.E. 0-4

9 1. ΣΤΟΧΟΙ & ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ 1.1. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Εισαγωγή Η Περιφέρεια Ηπείρου καταλαμβάνει το Βορειοδυτικό τμήμα της χώρας. Δυτικά βρέχεται από το Ιόνιο Πέλαγος, ενώ ανατολικά συνορεύει με την Μακεδονία και τη Θεσσαλία. Νότια εκτείνεται μέχρι τον Αμβρακικό κόλπο και το νομό Αιτωλοακαρνανίας. Τέλος, στα Βόρεια συνορεύει με την Αλβανία. Αποτελείται από τις περιφερειακές ενότητες Άρτας, Πρεβέζης, Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας, με έδρα τα Ιωάννινα, πρωτεύουσα του ομώνυμου περιφέρειας. Η συνολική έκταση της Περιφέρειας Ηπείρου είναι km 2 συνολικής έκτασης της χώρας. και καλύπτει το 6,7% της Από γεωμορφολογική άποψη, οι ορεινές περιοχές καλύπτουν το 74,2% της συνολικής έκτασης. Οι μόνες πεδινές εκτάσεις είναι των νομών Άρτας και Πρεβέζης, καθώς και οι κοιλάδες των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά. Η βόρεια Πίνδος χωρίζει την Ήπειρο από την Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, ενώ η νότια Πίνδος από την Περιφέρεια της Θεσσαλίας και αποτελεί φυσικό εμπόδιο και βασικό παράγοντα απομόνωσης της Περιφέρειας από την υπόλοιπη ηπειρωτική χώρα. Οι κυριότεροι ποταμοί της Περιφέρειας είναι ο Αώος, ο Καλαμάς, ο Αχέροντας, ο Λούρος και ο Άραχθος, ενώ η σημαντικότερη λίμνη είναι αυτή των Ιωαννίνων. Η Περιφέρεια Ηπείρου συγκεντρώνει ποσοστό 3,2% του πληθυσμού και παράγει το 4,5% της αγροτικής παραγωγής της χώρας, 1,3% της μεταποιητικής παραγωγής και 2,6% των υπηρεσιών. Στις επιχειρήσεις που έχουν την έδρα τους στην περιοχή αναλογεί μόνο το 0,9% του κύκλου εργασιών των μεταποιητικών και κατασκευαστικών μονάδων της χώρας και 3% των εμπορικών. Στην Περιφέρεια αναλογεί 3% των καλλιεργούμενων εκτάσεων στη χώρα, 20% της συνολικής παραγωγής εσπεριδοειδών και 16% της παραγωγής τυριού (2 η παραγωγός περιφέρεια της χώρας και στα δύο προϊόντα) και 11% της παραγωγής κρέατος (3 η στη χώρα). Ακολούθως παρουσιάζονται συνοπτικά τα βασικά δημογραφικά, οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικών της Περιφέρειας, οι τομείς παραγωγής και οι υφιστάμενες υποδομές, όπως συγκεντρώθηκαν και αξιοποιήθηκαν για τις ανάγκες του Επιχειρησιακού Σχεδίου. ENVIROPLAN A.E. 1-1

10 Κοινωνικοοικονομικά στοιχεία Πληθυσμιακά στοιχεία Η Περιφέρεια Ηπείρου είναι από τις πλέον αραιοκατοικημένες, με πυκνότητα πληθυσμού 38,45 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, έναντι 83,09 της χώρας, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή της ΕΣΥΕ κατά το έτος Ειδικότερα όσον αφορά την πυκνότητα πληθυσμού στις αστικές περιοχές αυτή ανέρχεται σε 310,11 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, έναντι 391,73 της χώρας και στις αγροτικές περιοχές ανέρχεται σε 23,53 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, έναντι 26,74 της χώρας. Μικρότερη πυκνότητα πληθυσμού από αυτήν της χώρας παρατηρείται και στις πεδινές και ημιορεινές περιοχές (164,71 κατοίκους ανά km 2 έναντι 199,06 της χώρας και 46,99 κατοίκους ανά km 2 έναντι 61,73 της χώρας αντίστοιχα), ενώ στις ορεινές περιοχές της Περιφέρειας η πυκνότητα πληθυσμού κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα με αυτά της χώρας (16,05 κατοίκους ανά km 2 έναντι 16,81 της χώρας). Ο πληθυσμός της Περιφέρειας ανέρχεται σε κατοίκους σύμφωνα με την τελευταία απογραφή πραγματικού πληθυσμού της ΕΣΥΕ κατά το 2001, και αντιστοιχεί στο 3,2% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ, μεταξύ των περιφερειακών ενοτήτων, τους υψηλότερους ετήσιους ρυθμούς πληθυσμιακής αύξησης κατά τη περίοδο , εκτιμάται ότι έχουν οι Περιφερειακές Ενότητες Ιωαννίνων (7,6%) και Θεσπρωτίας (4,5%). Στα δύο διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζεται η φυσική εξέλιξη του πληθυσμού της Περιφέρειας, όσον αφορά τον πραγματικό 1 και μόνιμο 2 πληθυσμό απογραφής ετών 1991 και Πραγματικός πληθυσμός είναι ο αριθμός των ατόμων που βρέθηκαν παρόντα κατά την ημέρα της απογραφής, σε κάθε περιφέρεια, νομό, δήμο/κοινότητα, δημοτικό/κοινοτικό διαμέρισμα και αυτοτελή οικισμό 2 Μόνιμος πληθυσμός είναι ο αριθμός των ατόμων που έχουν τη συνήθη διαμονή τους σε κάθε περιφέρεια, νομό, δήμο/ κοινότητα, δημοτικό/κοινοτικό διαμέρισμα και αυτοτελή οικισμό ENVIROPLAN A.E. 1-2

11 Διαχρονική Εξέλ ιξη Μόνιμου Πληθυσμού ανά Π.Ε Π.Ε. ΑΡΤΑΣ Π.Ε. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ Π.Ε. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Π.Ε. ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Διαχρονική Εξέλιξη Πραγματικού Πληθυσμού ανά Π.Ε Π.Ε. ΑΡΤΑΣ Π.Ε. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ Π.Ε. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Π.Ε. ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Στον πίνακα που ακολουθεί, παρουσιάζεται η κατανομή του πραγματικού πληθυσμού της Περιφέρειας σε αστικά και αγροτικά σύνολα ανά Περιφερειακή Ενότητα Πίνακας: Πραγματικός Πληθυσμός κατά αστικότητα, έτους 2001 Α/Α ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΣΤΙΚΑ ΑΓΡΟΤΙΚΑ 1 Π.Ε ΑΡΤΗΣ Π.Ε ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ Π.Ε ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ENVIROPLAN A.E. 1-3

12 ΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ 4 Π.Ε ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ Φυσική κίνηση πληθυσμού Στις αστικές περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου, ο δείκτης γεννήσεων είναι σχετικά υψηλότερος και διατηρείται σταθερός διαχρονικά ή, ειδικά στην Περιφέρεια Ηπείρου, αυξάνεται οριακά. Αντίθετα, στις αγροτικές περιοχές υπό την επίδραση της ταχύτερης γήρανσης του πληθυσμού, λόγω μετακίνησης των νεότερων στις αστικές περιοχές, ο δείκτης γεννήσεων είναι σχετικά χαμηλότερος και διαχρονικά μειώνεται αισθητά. Αντίστροφη εικόνα παρατηρείται στους θανάτους. Οι διαφορές στα απόλυτα μεγέθη των δεικτών δεν διαφέρουν πολύ μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών. Αλλά ενώ στις αστικές περιοχές η θνησιμότητα αυξάνεται οριακά, στις αγροτικές περιοχές μειώνεται οριακά, καθώς οι συνθήκες υγειονομικής και νοσοκομειακής φροντίδας βελτιώνονται. Ηπειρος Πρεβέζης Ιωαννίνων Θεσπρωτίας Αρτης Γεννήσεις στην Π. Ηπείρου κατά περιοχή Αστικές Ημιαστικές Αγροτικές 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Αρτης Θεσπρωτίας Ιωαννίνων Πρεβέζης Ηπειρος Αγροτικές Ημιαστικές Αστικές ENVIROPLAN A.E. 1-4

13 Ήπ ειρος Θνησιμότητα στην Π. Ηπείρου κατά είδος περιοχής Αστικές Ημιαστικές Αγροτικές Πρεβέζης Ιωαννίνων Θεσπ ρωτίας Άρτης 0% 20% 40% 60% 80% 100% Άρτης Θεσπ ρωτίας Ιωαννίνων Πρεβέζης Ήπειρος Αγροτικές Ημιαστικές Αστικές Διάρθρωση πληθυσμού κατά φύλο και ηλικία (πυραμίδες ηλικιών) Η Περιφέρεια Ηπείρου ως σύνολο έχει ελαφρά γερασμένο πληθυσμό όπως χαρακτηρίζεται από την ηλικιακή πυραμίδα (βλ. Διάγραμμα). Το αποτέλεσμα αυτό σχετίζεται: Αφενός με τη δυναμική του πληθυσμού, καθώς η σχετική υστέρηση σε πληθυσμιακή αύξηση επηρεάζει περιοριστικά τις νεαρότερες ηλικίες, που μετακινούνται σε άλλες περιοχές εγκατάστασης. Αφετέρου με το βαθμό αστικοποίησης του πληθυσμού, καθώς στις αγροτικές περιοχές έχουν μεγαλύτερη εκπροσώπηση οι γεροντότερες ηλικίες. Ασφαλώς όμως σημαντικό ρόλο παίζει η γενική τάση γήρανσης του πληθυσμού της χώρας και των Περιφερειών της, όπως φαίνεται στη σύγκριση της ηλικιακής πυραμίδας κατά το έτος ENVIROPLAN A.E. 1-5

14 Ποσοστό Πληθυσμού κατά Πενταετή Ηλικιακά Κλιμάκια στην Ήπειρο (2001) ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ENVIROPLAN A.E. 1-6

15 Ποσοστό Πληθυσμού κατά Πενταετή Ηλικιακά Κλιμάκια ανά Π.Ε. στην Ήπ ειρο (2001) ΠΡΕΒΕΖΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΑΡΤΑ Στον πίνακα και το διάγραμμα που ακολουθούν παρουσιάζεται η διάρθρωση του μόνιμου πληθυσμού ανά φύλλο της περιοχής μελέτης και ανά Περιφερειακή Ενότητα. Ο γυναικείος πληθυσμός φαίνεται ότι έχει ελαφρώς το προβάδισμα σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα εκτός της Περιφερειακής Ενότητας των Θεσπρωτίας. ENVIROPLAN A.E. 1-7

16 Πίνακας: Διάρθρωση πληθυσμού Περιφέρειας ανά φύλλο και Περιφερειακή Ενότητα Γεωγραφικά διαμερίσματα, Αμφότερα τα φύλα Άρρενες Θήλεις ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΤΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Διάρθωση Πληθυσμού κατά Φύλο & ανα Π.Ε στην Ήπειρο (2001) Άρρενες Θήλεις ΗΠΕΙΡΟΣ ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΗΣ ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΝΟΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΗΣ Πηγή: ΕΣΥΕ 2001 ENVIROPLAN A.E. 1-8

17 Κοινωνικά χαρακτηριστικά πληθυσμού Το μέγεθος νοικοκυριού αυξάνεται διαχρονικά στην περιοχή μελέτης. Στα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζονται το μέγεθος των νοικοκυριών στο σύνολο της Περιφέρειας, η κατανομή του μεγέθους αυτού στις αστικές και αγροτικές περιοχές, καθώς και η διαχρονική εξέλιξή του σύμφωνα με στοιχεία απογραφών έτους 1991 και 2001 της ΕΣΥΕ.. Διάγραμμα: Mέγεθος νοικοκυριού Nοικοκυριά στην Π. Ηπείρου κατά Αστικές & Αγροτικές περιοχές ΗΠΕΙΡΟΣ α. Αστικές περιοχές β. Αγροτικές περιοχές Αστικές & Αγροτικές Περιοχές Nοικοκυριά α. Αστικές περιοχές β. Αγροτικές περιοχές Σύνολο Νοικοκυριών Περιφέρειας Ηπείρου Διάγραμμα: Μέσο μέγεθος νοικοκυριού (1991 και 2001) Μέσο Μέγεθος Νοικοκυριού ανα Π.Ε Ηπείρου ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ 1991 ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΑΡΤΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΠΡΕΒΕΖΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ ΕΣΥΕ ΑΡΤΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΠΡΕΒΕΖΑ ENVIROPLAN A.E. 1-9

18 Όλες οι Π.Ε. της Περιφέρειας Ηπείρου, εμφανίζουν υψηλότατα ποσοστά έγγαμου πληθυσμού. Αντίθετα τα ποσοστά του πληθυσμού που αναφέρονται σε διαζευγμένους ή σε διάσταση, είναι πολύ χαμηλά. Περιοχή μελέτης Σε Άγαμοι Έγγαμοι Χήροι/ες Διαζευγμένοι ανά Π.Ε. διάσταση Π.Ε ΑΡΤΑΣ Π.Ε ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ Π.Ε ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Π.Ε ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Π.Ε ΑΡΤΑΣ Π.Ε ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ Π.Ε ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Π.Ε ΠΡΕΒΕΖΗΣ Άγαμοι Έγγαμοι Χήροι/ες Διαζευγ-μένοι Σε διάσταση ΕΣΥΕ 2001 Η συγκεντρωμένη και εγκατάσταση μεταναστών στις περισσότερες αστικοποιημένες περιοχές είναι μεγαλύτερη από τη διάσπαρτη εγκατάστασή τους στις αγροτικές περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου. Εξαίρεση αποτελεί η Π.Ε. Θεσπρωτίας όπου το ποσοστό των μεταναστών είναι μεγαλύτερο στις αγροτικές περιοχές. Εντούτοις, η ελκυστικότητα της περιοχής μελέτης για την εγκατάσταση μεταναστών φαίνεται να είναι ασθενέστερη σε σχέση με άλλες αστικοποιημένες περιοχές της χώρας σύμφωνα με στοιχεία απογραφής του Πίνακας: Κατανομή πληθυσμού κατά υπηκοότητα (2001) Περιοχή Υπηκοότητα Ελληνική Ξένη Ελλάδα 92,74% 7,26% Ηπειρος 95,52% 4,48% ENVIROPLAN A.E. 1-10

19 Αλλοδαποί που δήλωσαν εγκατάσταση στην Ήπειρο ανα Π.Ε για εργασία ΕΣΥΕ 2001 ΝΟΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Οικονομικά χαρακτηριστικά πληθυσμού Οι απασχολούμενοι στην Περιφέρεια Ηπείρου, αντιστοιχούν στο 88% του συνολικά οικονομικά ενεργού πληθυσμού της, ενώ οι άνεργοι αντιστοιχούν στο 12% αυτού, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα του πίνακα που ακολουθεί. Το μεγαλύτερο ποσοστό των απασχολούμενων δραστηριοποιούνται στο τριτογενή τομέα, ήτοι 53,31% έναντι 58,55% της χώρας, ακολουθεί το ποσοστό των απασχολούμενων στο πρωτογενή τομέα (22,15% έναντι του 14,42% της χώρας), το ποσοστό των απασχολούμενων στο δευτερογενή τομέα (19,73% έναντι του 21,75) της χώρας και τέλος το ποσοστό των απασχολούμενων που δεν δήλωσαν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας κατά την απογραφή του 2001 αντιστοιχεί στο 4,80% του συνόλου έναντι 5,28% της χώρας. Επομένως η διάρθρωση της απασχόλησης στην Περιφέρεια Ηπείρου ακολουθεί την διάρθρωση της χώρας, με εξαίρεση την αυξημένη κατανομή απασχολούμενων στο πρωτογενή τομέα έναντι του αντίστοιχου ποσοστού της χώρας. ENVIROPLAN A.E. 1-11

20 Πίνακας: Οικονομικώς ενεργός, μη ενεργός πληθυσμός και απασχολούμενοι Ο ι κ ο ν ο μ ι κ ώ ς ε ν ε ρ γ ο ί Απασχολούμενοι Α ν ε ρ γ ο ι ΠΕΡΙΟΧΕΣ Σύνολο Σύνολο Πρωτογενής Τομέας Δευτερογενή ς Τομέας Τριτογενής Τομέας Δε δήλωσαν κλαδο οικονομι-κής δραστηριόττα ς Σύνολο Οικονομικώς μη ενεργοί ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΗΣ ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΝΟΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΑΝΑ 100,00% 22,15% 19,73% 53,31% 4,80% ΤΟΜΕΑ ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΑΝΑ 100,00% 14,42% 21,75% 58,55% 5,28% ΤΟΜΕΑ Πηγή: ΕΣΥΕ, 2001 Διάγραμμα: Οικονομικά ενεργός και μη ενεργός πληθυσμός ανά Περιφερειακή Ενότητα στην Ήπειρο (2001) Οικονομικώς Ενεργοί ανα Π.Ε στην Ήπειρο (Απογραφή 2001) Σύνολο Απασχολούμενοι Άνεργοι Νέοι Άνεργοι Μη ενεργοί ΗΠΕΙΡΟΣ Π.Ε ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Π.Ε ΠΡΕΒΕΖΗΣ Π.Ε ΑΡΤΗΣ Π.Ε ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ENVIROPLAN A.E. 1-12

21 Το ποσοστό των απασχολούμενων αντιστοιχεί στο 87% του συνόλου των οικονομικώς ενεργών. Παρ όλο που η διαφορά ανέργων και απασχολούμενων στην Περιφέρεια της Ηπείρου είναι αρκετά μεγάλη, το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας εμφανίζεται στην Π. Ε των Ιωαννίνων, και προέρχεται από τη νεαρή ηλικιακή τάξη. Αυτό είναι ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει το σύνολο της Περιφέρειας, λαμβάνοντας υπόψη το ρυθμό μεταβολής του οικονομικά ενεργού πληθυσμού κατά τις δεκαετίας 1991 και 2001, όπως παρουσιάζεται στο διάγραμμα που ακολουθεί. Ρυθμός Μεταβολής του Οικονομικά Ενεργού Πληθυσμού στην Ήπειρο κατά τις δεκαετίες Απασχολούμενοι Άνεργοι Νέοι Άνεργοι Μη ενεργοί Πηγή: ΕΣΥΕ Η σύνθεση της απασχόλησης αποτελεί βασικό διαρθρωτικό χαρακτηριστικό της οικονομίας μιας περιοχής και επηρεάζεται, ανάμεσα στα άλλα, και από τη βελτίωση της διακίνησης του ανθρώπινου δυναμικού ή της προσπελασιμότητας των αγορών εργασίας. Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία Eurostat (Μάρτιος 2010) το 2007 ο τριτογενής τομέας κυριαρχεί με ποσοστό 53,31% στην Περιφέρεια της Ηπείρου και ακολουθεί ο δευτερογενής με 22,15% και ο πρωτογενής τομέας με 19.73% των απασχολούμενων. Στους πρωτογενή και δευτερογενής τομείς τα ποσοστά των απασχολούμενων είναι μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα επίπεδα της χώρας (12% και 20% αντίστοιχα) και στον τριτογενή μικρότερο (69% σε επίπεδο χώρας). Κατά την Περίοδο ο αριθμός των απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα εμφάνισε μια αισθητή μείωση, ίδια με της αντίστοιχης της Χώρας περίπου 21% και στον ENVIROPLAN A.E. 1-13

22 τριτογενή τομέα εμφάνισαν την ίδια ποσοστιαία αύξηση ( περίπου 20%). Στο δευτερογενή τομέα το ποσοστό των απασχολούμενων αυξήθηκε κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες λιγότερο από ότι στο σύνολο της Χώρας. Στον πρωτογενή τομέα παρατηρήθηκε μία μεγάλη μείωση στον πρωτογενή τομέα στην Περιφέρεια της Ηπείρου όπως όμως και σε όλες τις σημαντικές περιφέρειες της Β. Ελλάδος. Στο δευτερογενή τομέα η Περιφέρεια Ηπείρου κατά το έτος 2007 κυμαίνεται κοντά στον εθνικό μέσο όρο. Στον τριτογενή τομέα απασχολείται πάνω από το 60 % των απασχολούμενων της Περιφέρειας. Γενικά παρουσιάζεται αύξηση των απασχολούμενων στον τριτογενή τομέα στην περιφέρεια κατά τη διάρκεια της περιόδου Για τον κατασκευαστικό κλάδο τα ποσοστά απασχόλησης στην περιφέρεια ανέρχονται περίπου στα ίδια ποσοστά με αυτά της Χώρας 8% ενώ στον κλάδο του εμπορίουμεταφορών, το ποσοστό απασχόλησης είναι περίπου 4 μονάδες μικρότερο στην περιφέρεια από το αντίστοιχο της Χώρας για το έτος Η μεταβολή όμως των απασχολούμενων στο εμπόριο και τις μεταφορές κατά την επταετία είναι μεγαλύτερη από αυτήν που εμφανίζει η Χώρα. ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΣΤΗΝ Π. ΗΠΕΙΡΟΥ (Gr21) 2007 ΕUROSTAT -03/2010 ΣΕ ΧΙΛΙΑΔΕΣ) ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛ. ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΣΧΟΛ. ΠΟΣΟΣΤ ,5% 27 19,8% 86 62,3% ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ & ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΑΠΑΣΧ. % ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΑΣΧ. ΑΠΑΣΧ. % ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΑΣΧ ,5 11,3% 39,1 28,5% ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΟΜΕΑΚΗΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ (ΠΟΣΟΣΤΑ) ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ & ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ,46 11,07 14,77 28,10 13,66 ENVIROPLAN A.E. 1-14

23 Τομεακή Σύνθεση Απασχόλησης 2007 (Δείκτης SET EUROSTAT) 3 Ο δείκτης SET 14, που χρησιμοποιήθηκε από τη EUROSTAT καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά Περιφέρεια και ειδικότερα την ποσοστιαία κατανομή κατά τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής) καθώς και σε τρεις κλάδους: κατασκευές, μεταφορές και εμπόριο. ENVIROPLAN A.E. 1-15

24 Αναφορικά με το ΑΕΠ της Περιφέρειας, το 2006 η Περιφέρεια Ηπείρου παρήγαγε το δεύτερο μικρότερο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ανάμεσα στις περιφέρειες της Β. Ελλάδας ( Δυτική Μακεδονία, Κεντρική Μακεδονία, Ανατολική Μακεδονία, Θράκη, και Θεσσαλία) και το τέταρτο μικρότερο στη Χώρα. Το 2006 το ΑΕΠ έφτασε τα 4.975,30 εκ., ποσοστό που αντιστοιχούσε μόλις στο 2,33% του συνολικού ΑΕΠ της Χώρας. Την περίοδο η μέση ετήσια μεταβολή του ΑΕΠ έφτασε το 3,73%, όταν στο σύνολο Χώρας ήταν 4,25% και στο σύνολο των περιφερειών της Β. Ελλάδας 2,99%. Βασικός πόλος ανάπτυξης της Περιφέρειας είναι η Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, όπου το 2006 παρήχθη το 56,5% του ΑΕΠ της Περιφέρειας. Στις Περιφερειακές Ενότητες Άρτας και Πρέβεζας παράχθηκε το 16,26% και το 15,35% αντίστοιχα του περιφερειακού ΑΕΠ, ενώ το μικρότερο ποσοστό αντιστοιχούσε στην Π. Ε. Θεσπρωτίας (11,89%). Ο μεγαλύτερος μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ την πενταετία παρατηρήθηκε στην Π.Ε Ιωαννίνων (5,28%), ενώ στην Π.Ε Πρεβέζης παρουσιάστηκε μικρή αύξηση των αποπληθωρισμένων τιμών του ΑΕΠ (0,37%). Το 2006, το ΑΕΠ ανά κάτοικο της Περιφέρειας Ηπείρου, ήταν το τρίτο μεγαλύτερο στη Β. Ελλάδα. Ανερχόταν στις Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ) ή , ποσό που αντιστοιχεί στο 70,6% του μέσου Ευρωπαϊκού κατά κεφαλή ΑΕΠ (ΕΕ27). Ενδοπεριφερειακά παρατηρούνται σημαντικές ανισότητες, με την Π. Ε. Άρτας να είναι η φτωχότερη περιφέρεια με κατά κεφαλή ΑΕΠ ίσο με 55,8% του μέσου ΕΕ-27, ενώ η Π.Ε. Ιωαννίνων να φτάνει το 79% του μέσου της ΕΕ Μεγάλο ρόλο στην περιφερειακή οικονομία διαδραματίζει ο τομέας των υπηρεσιών, αφού το 70,1% της συνολικής Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας του 2005 προήλθε από τον τριτογενή τομέα, ποσοστό που είναι το μεγαλύτερο στην Β. Ελλάδα ενώ από τον πρωτογενή τομέα προήλθε το 8,1% της ΑΠΑ (για το σύνολο Χώρας 4,3%). Σε επίπεδο Π.Ε., το υψηλότερο ποσοστό στον τριτογενή τομέα παρουσιάζει η Π.Ε Θεσπρωτίας (76,3%), που είναι και το μεγαλύτερο μεταξύ των Π.Ε. της Β. Ελλάδας. 4 Τα πρωτογενή δεδομένα που σχετίζονται με το περιφερειακό ΑΕΠ και την περιφερειακή ΑΠΑ, προέρχονται από τη βάση δεδομένων της Eurostat (2009) ENVIROPLAN A.E. 1-16

25 Παραγωγικές δραστηριότητες Βασικές κατηγορίες χρήσεων γης Περιφέρειας Ηπείρου Η έκταση της Περιφέρειας Ηπείρου είναι 9.162,8 χιλιάδες στρέμματα και αντιστοιχεί στο 7% της συνολικής έκτασης της χώρας. Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδας 5, η βασικότερη κατηγορία χρήσης γης της Περιφέρειας Ηπείρου είναι τα δάση, με ποσοστό 56,8% (5.204,9 χιλιάδες στρέμματα) επί του συνόλου των εκτάσεων της Περιφέρειας, εξαιτίας του εκτεταμένου ορεινού της αναγλύφου. Ακολουθούν, με ποσοστό της τάξεως του 22,4% (2.047,9 χιλιάδες στρέμματα) οι καλλιεργούμενες εκτάσεις συμπεριλαμβανομένων και των αγραναπαύσεων και με ποσοστό 12,7% οι βοσκότοποι (1.164,6 χιλιάδες στρέμματα). Εν συνεχεία, με πολύ μικρότερα ποσοστά 1,9% (171,6 χιλιάδες στρέμματα) και 0,6% (58,6 χιλιάδες στρέμματα) αντίστοιχα, ακολουθούν οι εκτάσεις που είναι καλυμμένες με νερά και οι οικιστικές περιοχές. Οι υπόλοιπες- χαρακτηριζόμενες ως άλλες - εκτάσεις αντιστοιχούν σε ποσοστό της τάξεως του 5,6% (515,3 χιλιάδες στρέμματα). Η ίδια κατανομή χρήσεων γης αντιστοιχεί και στους τέσσερις νομούς της Περιφέρειας. Ειδικότερα σε επίπεδο νομών ισχύουν τα ακόλουθα: - Οι περισσότερες δασικές εκτάσεις συγκεντρώνονται στον Νομό Ιωαννίνων με ποσοστό 64% επί το συνόλου του νομού, ενώ οι λιγότερες δασικές εκτάσεις συγκεντρώνονται στον Νομό Πρεβέζης με ποσοστό 39% επί του συνόλου του νομού. - Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις συμπεριλαμβανομένων των αγραναπαύσεων συγκεντρώνονται με ποσοστό μεγαλύτερο του ποσοστού της Περιφέρειας στους Νομούς Πρέβεζας, Άρτας και Θεσπρωτίας (38,1%, 29,9% και 24,3%). - Οι βοσκότοποι συγκεντρώνονται με ποσοστό μεγαλύτερο του ποσοστού της Περιφέρειας στους Νομούς Πρέβεζας, Ιωάννινα και Θεσπρωτία (17,0%, 13,9% και 13,8%). - Οι περισσότερες εκτάσεις καλυπτόμενες με νερά καταλαμβάνουν τον νομό Άρτας σε ποσοστό 4,6% επί του συνόλου των εκτάσεων του νομού. - Οι περισσότερες οικιστικές εκτάσεις (κτίρια, δρόμοι κ.λπ.) σε επίπεδο νομού συγκεντρώνονται στον νομό Πρέβεζας και στον νομό Ιωαννίνων με ποσοστά 0,8% και 0,7% επί του συνόλου του νομού. - Τέλος οι περισσότερες χαρακτηριζόμενες ως άλλες εκτάσεις σε επίπεδο νομού συγκεντρώνονται στους νομούς Θεσπρωτίας και Άρτας με ποσοστά αντίστοιχα 10,3% και 7,7% επί του συνόλου του νομού. 5 Προσωρινά στοιχεία ετών ολοκλήρωση καταγραφής 2006 ENVIROPLAN A.E. 1-17

26 Στην συνέχεια παρουσιάζονται σε πίνακα η ποσοστιαία αναλογία των βασικών κατηγοριών χρήσεων γης της Περιφέρειας Ηπείρου εν σύγκριση με τα αντίστοιχα στοιχεία της χώρας. Πίνακας: Ποσοστιαία αναλογία βασικών κατηγοριών χρήσεων γης Περιφέρειας Ηπείρου για τη δεκαετία 1991/2000 Περιοχή μελέτης (1991) Σύνολο εκτάσεων Καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις Βοσκότοποι Δάση Εκτάσεις καλυπτόμενες από νερά Εκτάσεις οικισμών (κτίρια, δρόμοι, κ.λ.π.) Άλλες εκτάσεις ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 9,203,2 ΗΠΕΙΡΟΥ 1,249,8 4,752,2 2,379,7 296,3 37,7 154,7 Ποσοστό (%) 31,5 6,3 12,3 10,1 140,6 17,1 ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ,4 39,435,9 30,026,1 29,378,1 2,996,0 5,303,2 2,652,8 Πηγή: ΕΣΥΕ 1991 Καλλιεργούμενες Εκτάσεις Εκτάσεις Περιοχή μελέτης Σύνολο Άλλες εκτάσεις και Βοσκότοποι Δάση καλυπτόμενες οικισμών (κτίρια, (2000) εκτάσεων εκτάσεις αγραναπαύσεις από νερά δρόμοι, κ.λ.π.) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ 9.162, , , ,9 171,6 58,6 515,3 Ποσοστό (%) 22,4 12,7 56,8 1,9 0,6 5,6 ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ , , , , , , ,6 Πηγή: ΕΣΥΕ 1999/2000 Σε επίπεδο Περιφέρειας, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι: από το 1991 μέχρι και το 2000 παρατηρείται σημαντική αύξηση στο ποσοστό επί του συνόλου των εκτάσεων που καλύπτονται με δάση, μειώνεται σημαντικά το ποσοστό επί του συνόλου των καλλιεργούμενων εκτάσεων, αυξάνεται στο διπλάσιο σχεδόν το ποσοστό επί του συνόλου των βοσκοτόπων, επέρχεται σημαντικότατη μείωση του ποσοστού επί του συνόλου των εκτάσεων που καλύπτονται με νερά και τέλος μειώνεται ιδιαίτερα και το ποσοστό επί του συνόλου των εκτάσεων που καλύπτονται από οικισμού. Ειδικότερα λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής, επισημαίνονται τα ακόλουθα: Οι δασικές εκτάσεις αποτελούνται από δάση μόλις στο 41% των 5.204,9 χιλιάδων στεμμάτων. Όλες οι άλλες εκτάσεις είναι είτε συνδυασμοί θαμνώδους και ποώδους βλάστησης (36%), είτε μεταβατικές δασώδεις εκτάσεις θαμνώδεις εκτάσεις (23%). Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις αποτελούνται επί το πλείστον από ετερογενείς γεωργικές περιοχές κατά 70% των συνολικών (2.047,9 χιλιάδων στεμμάτων), κατά 22% από αρόσιμη γη και κατά 8% από μόνιμες καλλιέργειες. Οι βοσκότοποι (1.164,6 χιλ. στρέμ.) περιλαμβάνουν κατά 69% εκτάσεις θαμνώδους και ποώδους βλάστησης, κατά 29% εκτάσεις με αραιή ή καθόλου βλάστηση, ενώ μόλις το 2% αυτών αποτελούν μεταβατικές δασώδεις εκτάσεις. Οι εκτάσεις που καλύπτονται με νερά (171,6 χιλ. στρέμματα), περιλαμβάνουν κατά το 56% τους χερσαία ύδατα, κατά το 53% παραθαλάσσιες υγρές ζώνες και μόλις κατά το 5% εσωτερικές υγρές ζώνες. Οι οικιστικές εκτάσεις (58,6 χιλ. στρέμματα) περιλαμβάνουν επί το πλείστον εκτάσεις με αστική δόμηση κατά το 81%, εκτάσεις με βιομηχανικές και εμπορικές ζώνες κατά ENVIROPLAN A.E. 1-18

27 14%, ενώ το 5% αυτών αποτελούν τα δίκτυα συγκοινωνιών της Περιφέρειας. Τέλος οι χαρακτηριζόμενες ως άλλες εκτάσεις που στο σύνολό τους ανέρχονται σε 515,3 χιλιάδες στρέμματα, περιλαμβάνουν κατά 99% εκτάσεις με αραιή η καθόλου βλάστηση (πρόκειται για 4.509,3 χιλ. στρέμματα που υπάγονται στην γενική κατηγορία δάση και στις ημιφυσικές εκτάσεις), και κατά 1% περίπου από εκτάσεις που ορυχείων, χώρων διάθεσης απορριμμάτων και εργοταξίων που υπάγονται στην γενική κατηγορία τεχνητές περιοχές Πρωτογενής τομέας Γενικά, η Ήπειρος μπορεί να χαρακτηριστεί ως Περιφέρεια με δυναμική παρουσία των απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα δεδομένου ότι το ποσοστό των απασχολούμενων στο πρωτογενή τομέα αντιστοιχεί στο 22% του συνόλου, έναντι του 14,5% της χώρας, σύμφωνα με την απογραφή της ΕΣΥΕ έτους Διαχρονικά παρατηρείται μια τάση αύξησης του αριθμού των επιχειρήσεων στον πρωτογενή τομέα, η οποία μεταφράζεται σε ετήσια μεταβολή ( ) της τάξεως του 8,3% για τον αριθμό των επιχειρήσεων και του +23,9% του αντίστοιχου τζίρου τους. Τάση εξέλιξης συνολικού αριθμού επιχειρήσεων πρωτογενή τομέα Τζίρος (σε εκ. ευρώ) 126,71 156,97 Αριθμός επιχειρήσεων Πηγή: Επεξεργασία στοιχεία τεχνικής έκθεσης ΕΝ.Τ.Ι., Φεβρουάριος 2005 ( Τα ανωτέρου στοιχεία αφορούν συνολικά τις επιχειρήσεις στις κατηγορίες γεωργία, κτηνοτροφία, θήρα, δασοκομεία και αλεία, και προέρχονται από την τεχνική έκθεση «Νέες Επενδυτικές Ευκαιρίες για την Ίδρυση Νέων Επιχειρήσεων στον Τομέα των Υπηρεσιών ως Αποτέλεσμα Νέων Μεταφορικών Υπηρεσιών και Υποδομών στην Περιφέρεια», που ENVIROPLAN A.E. 1-19

28 περιλαμβάνει αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τον αριθμό επιχειρήσεων της Περιφέρεια Ηπείρου και τον τζίρο τους για τα έτη 2000 και Στην Περιφέρεια Ηπείρου πρωτογενής τομέας παραγωγής δεν αναπτύχθηκε σύμφωνα με το πρότυπο των εντατικών καλλιεργειών και εκτροφών, εάν εξαιρεθεί η καλλιέργεια των εσπεριδοειδών στην πεδιάδα της Άρτας, οι οποίες αποτέλεσαν το πρότυπο των τελευταίων δεκαετιών στο χώρο της Ε.Ε. Από τους νομούς της περιφέρειας Ηπείρου, αυτός με την εντονότερη γεωργική δραστηριότητα είναι ο Νομός Άρτας λογω της ιδιαίτερης ποικιλομορφίας που παρουσιάζει στην γεωμορφολογία του. Ειδικότερα, τα ποσοστά των καλλιεργούμενων εκτάσεων στο Νομό, διαφοροποιούνται ανάλογα με την γεωμορφολογία των τμημάτων του, όπου: στην πεδινή ζώνη καλλιεργείται ποσοστό 46,7%, στην ημιορεινή ζώνηκαλλιεργείται ποσοστό 25,5% και στην ορεινή ζώνη καλλιεργείται ποσοστό 9,6%. Τα είδη των καλλιεργειών που κάνουν την εμφάνισή τους στην Περιφέρεια δεν περιορίζονται μόνο σε δενδρώδεις καλλιέργειες (όπως ελαιώνες, πορτοκαλεώνες και άλλα εσπεροδοειδή), αλλά και σε μονοετής καλλιέργειες όπως καπνό, βαμβάκι, οπωροκηπευτικά, κλπ. Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι καλλιεργούμενες εκτάσεις της Περιφέρειας Ηπείρου ανά είδος καλλιέργειας και ανά Περιφερειακή Ενότητα σύμφωνα με την απογραφή της ΕΣΥΕ κατά το έτος Είδη Καλλιεργειών ανά Περιφερειακή Ενότητα στην Ήπειρο ( Aπογραφή έτους ) Π.Ε. ΑΡΤΑΣ ΛΟΙΠΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ Π.Ε.ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Π.Ε.ΠΡΕΒΕΖΑΣ Π.Ε.ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΑΜΠΕΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑΦΙΔΑΜΠΕΛΑ ΔΕΝΔΡΩΔΕΙΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΤΗΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΕΤΗΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Εκτάσεις (σε στέμματα) Π.Ε.ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ Π.Ε.ΠΡΕΒΕΖΑΣ Π.Ε.ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Π.Ε. ΑΡΤΑΣ Πηγή: ΕΣΥΕ απογραφή έτους 1999/2000 ΔΕΝΔΡΩΔΕΙΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΜΠΕΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑΦΙΔΑΜΠΕΛΑ ΛΟΙΠΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ENVIROPLAN A.E. 1-20

29 Εν συνεχεία παρουσιάζεται η διαχρονική εξέλιξη των εκτάσεων κατά είδος καλλιέργειας κατά την χρονοσειρά , σύμφωνα με τις απογραφές γεωργίας των αντίστοιχων ετών που είναι διαθέσιμες στην βάση «geodata.gov.gr» της ευρύτερης Δημόσιας Διοίκησης. Διαχρονική Εξέλιξη Εκτάσεων κατά Είδος Καλλιέργειας στην Ήπειρο ( ) ΕΤΗΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΔΕΝΔΡΩΔΕΙΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΜΠΕΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑΦΙΔΑΜΠΕΛΑ ΛΟΙΠΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΕΤΗΣΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΔΕΝΔΡΩΔΕΙΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΑΜΠΕΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑΦΙΔΑΜΠΕΛΑ ΛΟΙΠΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΠΗΓΗ: Geodata.gov.gr -Απογραφές Γεωργίας ετών 1991 και 1999 Από τα ανωτέρω στοιχεία συμπεραίνουμε μεταξύ των δύο απογραφών για την Γεωργία έτους 1991 και έτους 1999, παρόλο που η χρησιμοποιούμενη γεωργική γη αυξήθηκε σε ποσοστό 6,2% παρατηρείται μείωση της τάξεως του -9,5% στις ετήσιες καλλιέργειες, μείωση της τάξεως του -8,0% στις εκτάσεις με αμπέλια και σταφιδάμπελα και μείωση της τάξεως του -3% στις δενδρώδεις καλλιέργειες, με παράλληλη αύξηση της τάξεως του 29% περίπου σε όλες τις υπόλοιπες εκτάσεις στις οποίες περιλαμβάνονται τα λιβάδια, οι βοσκότοποι, οι λαχανόκηποι και οι αγραναπαύσεις. Η κτηνοτροφία στην Ήπειρο είναι αρκετά ανεπτυγμένη και σε ορισμένους τομείς το ζωικό κεφάλαιο αποτελεί σημαντικό ποσοστό του συνόλου της Χώρας. Χαρακτηριστικά, οι περισσότερες από τις μονάδες αιγοπροβατοτροφίας είναι σχετικά μικρές και οι περισσότεροι απασχολούμενοι σε αυτές ασχολούνται παράλληλα και συμπληρωματικά με τη γεωργία, από την οποία καλύπτουν τις ανάγκες διατροφής του μεγαλύτερου μέρους του ζωικού τους πληθυσμού. Η πτηνοτροφική δραστηριότητα είναι επίσης οργανωμένη και παρουσιάζει μεγάλη άνθηση, ειδικότερα με την κρεατοπαραγωγό κτηνοτροφία να είναι καθετοποιημένη και να διαθέτει δίκτυο διανομής σε ολόκληρη τη Χώρα. ENVIROPLAN A.E. 1-21

30 10000 Εκμεταλλεύσεις Ζώων ανα Είδος & ανα Π.Ε. Ηπείρου (Απογραφή 1999) ΒΟΟΕΙΔΗ ΠΡΟΒΑΤΟΕΙΔΗ ΑΙΓΕΣ ΧΟΙΡΟΙ ΙΠΠΟΕΙΔΗ & ΟΝΟΙ ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ ΚΥΨΕΛΕΣ ΜΕΛΙΣΣΩΝ Πηγή: ΕΣΥΕ Απογραφή έτους 1999/ Π.Ε ΑΡΤΗΣ Π.Ε ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ Π.Ε ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Π.Ε ΠΡΕΒΕΖΗΣ Εκμεταλλεύσεις Ζώων ανα Είδος & ανα Π.Ε Ηπείρου (Απογραφή 1991) 1 ΒΟΟΕΙΔΗ ΠΡΟΒΑΤΟΕΙΔΗ ΑΙΓΕΣ ΧΟΙΡΟΙ ΙΠΠΟΕΙΔΗ & ΟΝΟΙ ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ ΚΥΨΕΛΕΣ ΜΕΛΙΣΣΩΝ Πηγή: Απογραφή ΕΣΥΕ έτους 1991 ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΗΣ ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΝΟΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΗΣ Παρ όλο που η συμμετοχή της παραγωγής κτηνοτροφικών προϊόντων της Ηπείρου στην συνολική εγχώρια παραγωγή είναι σημαντική, με ελαφρά θετικούς ή και στάσιμους ρυθμούς ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψη τις δύο τελευταίες απογραφές της Εθνικής στατιστικής Υπηρεσία παρατηρήθηκε μείωση της κτηνοτροφικής δραστηριότητας στην Περιφέρεια. ENVIROPLAN A.E. 1-22

31 Διαχρονική Εξέλιξη στις Εκμεταλλεύσεις Ζώων ανα Είδος & ανα Π.Ε Ηπείρου ( ) ΒΟΟΕΙΔΗ ΠΡΟΒΑΤΟΕΙ ΔΗ ΑΙΓΕΣ ΧΟΙΡΟΙ ΙΠΠΟΕΙΔΗ & ΟΝΟΙ ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ ΚΥΨΕΛΕΣ ΜΕΛΙΣΣΩΝ Πηγή: ΕΣΥΕ Λαμβάνοντας υπόψη την έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας την περίοδο , σχετικά με την διάρθρωση των γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, μπορούν να επισημανθούν τα ακόλουθα για την κατανομή των εκμεταλλεύσεων ( εκμεταλλεύσεις) και της χρησιμοποιούμενης γεωργικής γης ( στρέμματα) της Περιφέρειας Ηπείρου: Ο κάτοχος τους είναι φυσικό πρόσωπο για το 99% των εκτάσεων και των εκμεταλλεύσεων, ενώ το υπόλοιπο 1% περίπου αντιστοιχεί σε νομικό πρόσωπο. Για την διαχείρισή τους τηρούνται βιβλία μόνο για το 4% των εκτάσεων και για το 2,5% των εκμεταλλεύσεων. Τα προϊόντα τους προορίζονται κυρίως για πώληση, για το 81% των εκτάσεων και το 63% των εκμεταλλεύσεων. Ο κάτοχος ή ο διαχειριστών τους έχει: - πρακτική πείρα για το 93,5% των εκτάσεων και το 97% των εκμεταλλεύσεων, - στοιχειώδη εκπαίδευση για το 6,3% των εκτάσεων και το 3,2% των εκμεταλλεύσεων και - πλήρη γεωργική εκπαίδευση για το 0,2% των εκτάσεων και των εκμεταλλεύσεων. Ο κάτοχος τους είναι μέλος γεωργικού- κτηνοτροφικού συνεταιρισμού, σε ποσοστό 56% των εκτάσεων και 43% των εκμεταλλεύσεων. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (περιόδου 2007), σχετικά με την διάρθρωση των γεωργικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων. ENVIROPLAN A.E. 1-23

32 Πίνακας: Αριθμός εκμεταλλεύσεων φυσικών προσώπων, κατόχων και απασχολούμενων στην κάθε εκμετάλλευση έτους 2007 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΑΙ ΝΟΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛ- ΛΕΥΣΕΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ, ΚΑΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΑΥΤΟΥΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΟΧΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΩΣ ΚΥΡΙΩΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΩΣ ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΗΣ ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΝΟΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΗΠΕΙΡΟΣ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Από τα στοιχεία αυτά συμπεραίνουμε ότι σε επίπεδο περιφέρειας το 2007 οι απασχολούμενοι σε γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες αντιστοιχούν στο 5,0% των αντίστοιχων απασχολούμενων της χώρας. Όσον αφορά την δασοπονία της περιοχής, οι μεγαλύτερες «εν δυνάμει» εκμεταλλεύσιμες δασικές εκτάσεις της Ηπείρου βρίσκονται στο Νομό Ιωαννίνων, του οποίου τα δάση αντιπροσωπεύουν το 62,0% των δασών της Περιφέρειας και στον Νομό Άρτας, του οποίου τα δάση αντιπροσωπεύουν το 28,0%. Τα κύρια δασοπονικά είδη της Περιφέρειας Ηπείρου είναι τα Αείφυλλα Πλατύφυλλα και ο Δρύς που και σε επίπεδο χώρας αντιστοιχούν στο 48,4% και το 22,60% αντίστοιχα της συνολικής δασοκάλυψης της χώρας. Τέλος, όσον αφορά την αλιεία, παρά την σχετικά εκτεταμένη παράκτια ζώνη της Περιφέρειας Ηπείρου, δεν έχει αναπτυχθεί η θαλάσσια αλιεία, αλλά η αλιεία των εσωτερικών υδάτων (ποτάμια, λίμνες, ιχθυοκαλλιέργειες).αυτό οφείλεται: στο δυναμισμό του Νομού Ιωαννίνων, όπου λειτουργούν πάνω από 60 εκτροφεία πέστροφας, τα οποία παράγουν πάνω από 1200 τόννους ψαριών ετησίως στις μονάδες υδατοκαλλιεργειών και ιχθυοτροφείων της περιοχής του Αμβρακικού (εσωτερικά ύδατα και λιμνοθάλασσες Ροδιάς και Λογαρού, ιχθυοτροφείο Τσουκαλιό, Όρμος Κόπραινας και ) σε υφάλμυρα ύδατα. ENVIROPLAN A.E. 1-24

33 Δευτερογενής τομέας Σύμφωνα με την απογραφή οικονομικώς ενεργού πληθυσμού της ΕΣΥΕ κατά το έτος 2001, στο δευτερογενή τομέα αντιστοιχεί το 19,7% των απασχολούμενων της Περιφέρειας Ηπείρου. Λαμβάνοντας υπόψη, τον συντελεστής χωροθέτησης 6 κατά το έτος 2001, ο οποίος κυμαίνεται σε 1,3 στους κλάδους βιομηχανία τροφίμων και ποτών και σε 1,2 στους κλάδους βιομηχανία ξύλου και κατασκευή προϊόντων από ξύλο και φελλό, συμπεραίνουμε ότι η κατάσταση Περιφέρεια Ηπείρου παρουσιάζει λίγες και χαμηλές εξειδικεύσεις, που τείνουν να συνδέονται με καθετοποίηση γεωργικών προϊόντων. Οι μόνες διαπεριφερειακές εξειδικεύσεις είναι σε κλάδους τροφίμων και ξύλου. Λαμβάνοντας υπόψη την κλαδική σύνθεση της μεταποίησης ένα χρόνο πριν κατά το παρουσιάζει μεγαλύτερα ποσοστά της τάξεως του 71,12% στους κλάδους τροφίμων, ποτών και καπνού και ακολουθούν με ποσοστά 10,14% και 8,87% ο κλάδος βασικών μετάλλων και ο κλάδος προϊόντων μη μεταλλικών ορυκτών αντίστοιχα. Ο κλάδος προϊόντων ξύλου και ο κλάδος δέρματος και δερμάτινων ειδών αντιστοιχούν στο 2,91% και 2,24%, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό της τάξεως του 4,71% αφορά όλα τα υπόλοιπα είδη μεταποίησης. Λαμβάνοντας υπόψη την τεχνική έκθεση «Νέες Επενδυτικές Ευκαιρίες για την Ίδρυση Νέων Επιχειρήσεων στον Τομέα των Υπηρεσιών ως Αποτέλεσμα Νέων Μεταφορικών Υπηρεσιών και Υποδομών στην Περιφέρεια», που περιλαμβάνει αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τον αριθμό επιχειρήσεων της Περιφέρεια Ηπείρου και τον τζίρο τους για τα έτη 1995, 2000 και 2001 παρατηρείται μια τάση αύξησης του αριθμού των επιχειρήσεων στον δευτερογενή τομέα και του τζίρου τους, η οποία μεταφράζεται σε ετήσια αύξηση ( ) της τάξεως του 2,3% για τον αριθμό των επιχειρήσεων και του 25,5% του αντίστοιχου τζίρου τους. Αντίστοιχα ο ρυθμός αύξησης τους στην πενταετία ( ) είναι της τάξεως του 68,8% για τον αριθμό των καταστημάτων και 74,9% για τον αντίστοιχο τζίρο τους. 6 Location Quotient: μετράει τη σχετική συγέντρωση ενός κλάδου σε μια περιοχή σε σύγκριση με τη συνολική συγκέντρωση απασχόλησης στην ίδια ενότητα. Συντελεστής >1 υποδηλώνει εξειδίκευση, δηλαδή σχετική συγκέντρωση μεγαλύτερη από τη μέση εθνική (ο Συντελεστής Χωροθέτησης σε επίπεδο χώρας= 1). 7 Πηγή: ΕΠ Θ-Σ-Η, πίνακας 11, σελ. 22 ENVIROPLAN A.E. 1-25

34 Τάση εξέλιξης συνολικού αριθμού επιχειρήσεων δευτερογενή τομέα , , , , , , , , Τζίρος (σε εκ. ευρώ) 354,42 494,19 620,02 Αριθμός επιχειρήσεων 3.421, , ,00 Πηγή: Επεξεργασία στοιχεία τεχνικής έκθεσης ΕΝ.Τ.Ι., Φεβρουάριος 2005 ( Τα ανωτέρω αφορούν συνολικά επιχειρήσεις των ακόλουθων κατηγοριών: Ορυχεία και λατομεία Μεταποιητικές βιομηχανίες Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού και Κατασκευές Ιδίως όσον αφορά τις βιομηχανικές υποδομές της Περιφέρειας αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα στην Περιφέρεια Ηπείρου λειτουργούν η ΒΙΠΕ Ιωαννίνων και η ΒΙΠΕ Πρέβεζας, οι οποίες θα πρέπει να ενισχυθούν και να εξασφαλισθούν οι απαραίτητες συνδέσεις με τα εθνικά και τα διευρωπαϊκά δίκτυα. H ΒΙΠΕ Ιωαννίνων ιδρύθηκε το 1976 και η εγκατάσταση των επιχειρήσεων άρχισε το Σήμερα στην ΒΙΠΕ Ιωαννίνων λειτουργούν 120 επιχειρήσεις που απασχολούν περίπου εργαζόμενους, όταν πριν μια πενταετία περίπου το σύνολο των επιχειρήσεων ήταν 55. Αντίστοιχα η ΒΙ.ΠΕ Πρέβεζας ιδρύθηκε το 1978, αποτελεί τη μοναδική οργανωμένη περιοχή με βιομηχανική χρήση, στην Περιφερειακή Ενότητα της Πρέβεζας με 32 συνολικές επιχειρήσεις,. Ένας μικρός πόλος βιομηχανίες εμφανίζεται κατά μήκος της Εθνικής Οδού μεταξύ Φιλιππιάδας και Ν. Κερασούντας με επίκεντρο τη γέφυρα Καλογήρου. Άλλες μικρές βιομηχανικές βιοτεχνικές εστίες εντοπίζονται προς το Βόρειο κομμάτι της Πρέβεζας, πλησίον του οικισμού Καναλλάκι. Στη ευρύτερη περιοχή της Πάργας παρατηρούνται αρκετές μονάδες ελαιοτριβείων, οι οποίες λειτουργούν συντονισμένες με τις ανάγκες της τοπικής παραγωγής. Οι μονάδες στους οργανωμένους υποδοχείς επεξεργάζονται σε μεγάλο βαθμό τοπικές πρώτες ύλες, παράγουν παραδοσιακά προϊόντα και απευθύνονται κυρίως στην τοπική αγορά. Ως προς το διεθνές και Ευρωπαϊκό ENVIROPLAN A.E. 1-26

35 περιβάλλον, που θα επηρεάσει στο άμεσο μέλλον τις εξελίξεις στην Ήπειρο, ως πύλη και παραμεθόρια περιοχή με ικανοποιητικές μεταφορικές συνδέσεις, αναμένεται να ενταθεί ο «ανταγωνισμός» στη βιομηχανία, οποίος βασίζεται στα προϊόντα ονομασίας προέλευσης και υψηλής ποιότητας και όχι τόσο στην τιμή. Τέλος, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι παρ όλο που τη δεκαετία η οικοδομική δραστηριότητα εμφάνισε αύξηση, το 2010 η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα στην Ήπειρο κινήθηκε σε αρνητικά επίπεδα ΝΟΜΙΜΗ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (ΝΕΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ) ΗΠΕΙΡΟΣ ΑΡΤΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΠΡΕΒΕΖΑ Έτσι κατά το 2010 σύμφωνα με τα πρόσφορα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ η ιδιωτική οικοδόμηση εμφάνισε μείωση κατά 9,5% στον αριθμό των εκδοθεισών οικοδομικών αδειών, κατά 29,5% στην επιφάνεια και κατά 33,5% στον όγκο, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο Ιανουαρίου - Δεκεμβρίου Τριτογενής Τομέας Σύμφωνα με την απογραφή οικονομικώς ενεργού πληθυσμού της ΕΣΥΕ κατά το έτος 2001, στο τριτογενή τομέα, αντιστοιχεί το 53,31% των απασχολούμενων της Περιφέρειας Ηπείρου. Ο τριτογενής τομέας είναι ο πλέον αναπτυσσόμενος τομέας σε επίπεδο Περιφέρειας, όπου προφανώς απορρόφησε εργατικό δυναμικό κυρίως από την μείωση των απασχολούμενων στον πρωτογενή. Λαμβάνοντας υπόψη την τεχνική έκθεση «Νέες Επενδυτικές Ευκαιρίες για την Ίδρυση Νέων Επιχειρήσεων στον Τομέα των Υπηρεσιών ως Αποτέλεσμα Νέων Μεταφορικών Υπηρεσιών και Υποδομών στην Περιφέρεια», που περιλαμβάνει αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τον αριθμό επιχειρήσεων της Περιφέρεια Ηπείρου και τον τζίρο τους για τα έτη 1995, 2000 και 2001 παρατηρείται μια τάση μείωσης του αριθμού των επιχειρήσεων στον τριτογενή τομέα ENVIROPLAN A.E. 1-27

36 και παρ όλο την αύξησης του τζίρου τους, η οποία μεταφράζεται σε ετήσια μεταβολή ( ) της τάξεως του -2,1% για τον αριθμό των επιχειρήσεων και του +21,3% του αντίστοιχου τζίρου τους. Αντίστοιχα ο ρυθμός μεταβολής τους στην πενταετία ( ) είναι αυξητικός είναι της τάξεως του 33,4% για τον αριθμό των καταστημάτων και 19,6% για τον αντίστοιχο τζίρο τους. Τάση εξέλιξης συνολικού αριθμού επιχειρήσεων τριτογενή τομέα , , , , , , , , Τζίρος (σε εκ. ευρώ) 1.525, , ,56 Αριθμός επιχειρήσεων 9.676, , ,00 Πηγή: Επεξεργασία στοιχεία τεχνικής έκθεσης ΕΝ.Τ.Ι., Φεβρουάριος 2005 ( Τα ανωτέρω αφορούν συνολικά επιχειρήσεις των ακόλουθων κατηγοριών: Ξενοδοχεία και εστιατόρια Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευές αυτοκινήτων, οχημάτων και ειδών προσωπικής και οικιακής χρήσης Ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί Μεταφορές, αποθήκευση και επικοινωνίες Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στον τομέα του εμπορίου, τους σημαντικότερους υποκλάδους ειδίκευσης της Ηπείρου αποτελούν το «λιανικό εμπόριο σε μη ειδικευμένα καταστήματα», με 5,63% ποσοστιαία συμμετοχή στο συνολικό τζίρο του υποκλάδου στη Χώρα, το «λιανικό εμπόριο καινούργιων ειδών σε ειδικευμένα καταστήματα», με 5,30% αντίστοιχη συμμετοχή και το «χονδρικό εμπόριο τροφίμων, ποτών και καπνού» και το «λιανικό εμπόριο τροφίμων, ποτών και καπνού σε ειδικευμένα καταστήματα», με 5,05% και 2,99% συμμετοχή στους συνολικούς τζίρους των υποκλάδων στη Χώρα. Επιπλέον, όσον αφορά τις τουριστικές υποδομές της Περιφέρειας Ήπειρο, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι από το σύνολο των τουριστικών καταλυμάτων έτους 2009, το 95% των ENVIROPLAN A.E. 1-28

37 επιχειρήσεων αφορά σε ξενοδοχειακές μονάδες, στις οποίες συγκεντρώνεται το 77,0% του συνολικού αριθμού των κλινών. Το υπόλοιπο δυναμικό των δωματίων και των κλινών αφορά σε επιχειρήσεις ενοικιαζομένων δωματίων, ενώ λειτουργούν και μονάδες οργανωμένων camping. Η Περιφέρεια της Ηπείρου δεν αποτελεί μια τυπική τουριστική περιοχή, παρ όλα αυτά όμως προσελκύει μεγάλο μέρος του εσωτερικού τουρισμού, καθώς και του εξωτερικού, κυρίως λόγω της φυσικής της ομορφιάς. και παρουσιάζει μια σταθερά ανοδική πορεία στην αύξηση των κλινών από το 1991, όπως απεικονίζεται στο διάγραμμα που ακολουθεί Διαχρονική Μεταβολή Αριθμού Κλινών στην Ήπειρο ( ) Πηγή:ΕΣΥΕ Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η μεταβολή της τουριστικής υποδομής σύμφωνα με τα δηλωμένα στοιχεία απογραφής της ΕΣΥΕ για την χρονοσειρά ENVIROPLAN A.E. 1-29

38 Α/Α Πίνακας: Μεταβολή της τουριστικής υποδομής κατά τα έτη 2001 και 2009 ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ & ΟΜΟΕΙΔΗ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ/ΚΑΜΠΙΝΚ ΣΥΝΟΛΟ 2001 ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ & ΟΜΟΕΙΔΗ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΚΛΙΝΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ/ΚΑΜΠΙΝΚ ΣΥΝΟΛΟ ΗΠΕΙΡΟΣ ΑΡΤΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΠΡΕΒΕΖΑ Α/Α ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ & ΟΜΟΕΙΔΗ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ/ΚΑΜΠΙΝΚ ΣΥΝΟΛΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ & ΟΜΟΕΙΔΗ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ ΚΛΙΝΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ/ΚΑΜΠΙΝΚ ΣΥΝΟΛΟ ΗΠΕΙΡΟΣ ΑΡΤΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΠΡΕΒΕΖΑ Πηγή: ΕΣΥΕ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΚΛΙΝΩΝ ΑΡΤΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΠΡΕΒΕΖΑ ΗΠΕΙΡΟΣ Πηγή: ΕΣΥΕ Από τα ανωτέρω στοιχεία συμπεραίνουμε ότι ο ρυθμός μεταβολής του συνόλου των κλινών αυξήθηκε την περίοδο κατά 31,5%. Αύξηση παρατηρήθηκε σε όλες τις Περιφερειακές Ενότητες, με εξαίρεση την Π.Ε. Θεσπρωτίας η οποία παραμένει στα ίδια επίπεδα αριθμό κλινών με αυτών του Η μεγαλύτερη αύξηση αριθμού κλινών παρουσιάστηκε στην Περιφερειακή Ενότητα των Ιωαννίνων, αν και η μέγιστη απόλυτη τιμή σε αριθμό κλινών εντοπίζεται στην Περιφερειακή Ενότητα Πρεβέζης, λόγω της υψηλής τουριστικής κίνησης που παρουσιάζει ο Δήμος Πάργας. Πέρα από την αυτονόητη ανάπτυξη, που άλλωστε ήδη παρουσιάζουν, οι κλάδοι του εμπορίου και της παροχής υπηρεσιών και Υπηρεσιών Δημοσίου τομέα, οι προοπτικές ENVIROPLAN A.E. 1-30

39 ανάπτυξης διαφοροποιημένων, ήπιων και ειδικών μορφών τουρισμού (οικολογικός τουρισμός, πολιτιστικός τουρισμός, αγροτουρισμός, ορειβασία, χιονοδρομία, αναρρίχηση, διάπλους ποταμών, αιωροπτερισμός, εκπαιδευτικός-συνεδριακός, αγροτουρισμός, αθλητικός), στην Ήπειρο είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Πολύ σημαντικές, εξ' άλλου, παρουσιάζονται και οι συνδυασμένες, με τις προηγούμενες, δυνατότητες για ανάπτυξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων και διαδρομών Υποδομές Ποιότητα ζωής Μεταφορές Σε ότι αφορά τις οδικές μεταφορές η χαμηλή πυκνότητα του πληθυσμού και η διασπορά των οικισμών, σε συνδυασμό με τον ορεινό χαρακτήρα της Περιφέρειας, δημιούργησαν για τις ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές συνθήκες απομόνωσης από τα αστικά κέντρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 65% του εθνικού οδικού δικτύου (μήκους 740 χλμ.) έχει ορεινή χάραξη, ενώ ακόμη υψηλότερο είναι το ποσοστό του επαρχιακού οδικού δικτύου (μήκους χλμ.) με ορεινή χάραξη. Σήμερα η κατάσταση του οδικού δικτύου έχει βελτιωθεί σημαντικά χωρίς ακόμη να μπορεί να θεωρηθεί ικανοποιητική. Με την κατασκευή της Εγνατίας Οδού, την ζεύξη Ρίου Αντιρρίου, την κατασκευή του νέου λιμένα στην Ηγουμενίτσα και τη ζεύξη του Ακτίου με την Πρέβεζα, έργα που ενισχύουν το Δυτικό Άξονα, η Ήπειρος αναδεικνύεται σε βασικό κόμβο των διευρωπαϊκών Δικτύων στην Ανατολική και Δυτική Μεσόγειο. Οι αεροπορικές μεταφορές εξυπηρετούνται κατά κύριο λόγο από το αεροδρόμιο των Ιωαννίνων και κατά δεύτερο από το αεροδρόμιο του Ακτίου. Το πρώτο δεν εξασφαλίζει ασφαλή προσέγγιση με όλες τις καιρικές συνθήκες, ενώ το δεύτερο εξυπηρετεί μικρό αριθμό πολιτικών πτήσεων και λόγω θέσης δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της Περιφέρειας. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η κίνηση των αεροσκαφών και των επιβατών από το κύριο αεροδρόμιο της Περιφέρειας, κατά την χρονοσειρά 1994 έως 2009 όσον αφορά τις πτήσεις εσωτερικού και εξωτερικού. Η επιβατική κίνηση του εσωτερικού είναι σχεδόν σταθερή από το 2003 μέχρι και το Από το 1994 μέχρι και το 2007 υπήρξαν σημαντικές αυξομειώσεις σε πολύ χαμηλές τιμές που παρουσίασε η επιβατική κίνηση του εξωτερικού. Σε αντίθεση με την επιβατική κίνηση του εσωτερικού, το 2008 παρουσιάζεται μία μεγάλη αύξηση στην επιβατική κίνηση του εξωτερικού με εμφανή τη σταδιακή μείωση της, μέχρι και το 2009 Πίνακας: Κίνησης εσωτερικού & εξωτερικού στον αερολιμένα Ιωαννίνων ENVIROPLAN A.E. 1-31

40 ΚΙΝΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡ/ΤΑ Α/Φ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΤΗ σε τον. ΑΦ. / ΑΝ. ΑΦΙΞΕΙΣ ΑΝΑΧΩΡ. ΑΦΙΞΕΙΣ ΑΝΑΧΩΡ Πηγή: Υ.Π.Α., ΚΙΝΗΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡ/ΤΑ Α/Φ ΕΠΙΒΑΤΕΣ ΕΤΗ σε τον. ΑΦ./ ΑΝ. ΑΦΙΞΕΙΣ ΑΝΑΧΩΡ. ΑΦΙΞΕΙΣ ΑΝΑΧΩΡ Πηγή: Υ.Π.Α., ENVIROPLAN A.E. 1-32

41 Διάγραμμα: Μεταβολή κίνησης επιβατών εσωτερικού & εξωτερικού στην Περιφέρεια της Ηπείρου από το αεροδρόμιο των Ιωαννίνων ΚΙΝΗΣΗ ΕΠ ΙΒΑΤΩ Ν ΕΣΩ ΤΕΡ ΙΚΟ Υ Α Φ ΙΞ Ε ΙΣ ΕΠΙΒ Α ΤΩ Ν Α Ν Α Χ Ω Ρ Η Σ Ε ΙΣ ΕΠΙΒ Α ΤΩ Ν Πηγή: Υ.Π.Α., Κ ΙΝ Η Σ Η Ε Π ΙΒ Α Τ Ω Ν ΕΞ Ω ΤΕΡ ΙΚ Ο Υ Α Φ ΙΞ Ε ΙΣ ΕΠΙΒ Α ΤΩ Ν Α Ν Α Χ Ω Ρ Η Σ Ε ΙΣ ΕΠ ΙΒ Α ΤΩ Ν Πηγή: Υ.Π.Α., Τα σημαντικότερα λιμάνια της Περιφέρειας είναι πρωταρχικά της Ηγουμενίτσας με αξιόλογη επιβατική και εμπορευματική κίνηση και δευτερευόντως της Πρέβεζας, οι υποδομές των οποίων όμως θα πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά. Ιδιαίτερα στο λιμένα της Ηγουμενίτσας θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι εργασίες αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού, προκειμένου να διαδραματίσει τον ρόλο της Βόρειας Δυτικής «Πύλης» της Ελλάδος με την Δυτική Ευρώπη. Ενδεικτικά αναφέρεται παρακάτω στους πίνακες η κίνηση των πλοίων εσωτερικού και ENVIROPLAN A.E. 1-33

42 εξωτερικού για τα έτη 2008 και Εμφανής είναι η αύξηση της κίνησης και στα πλοία εσωτερικού και στα πλοία εξωτερικού τους, κατά τους ανοιξιάτικους και θερινούς μήνες. Πίνακας: Κίνησης των πλοίων του εσωτερικού στο Λιμένα της Ηγουμενίτσας ΜΗΝΑΣ/ΕΤΟΣ % ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠΤ ΟΚΤ ΝΟΕΜ ΔΕΚ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΠΛΟΙΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠΤ ΟΚΤ ΝΟΕΜ ΔΕΚ Πηγή: Οργανισμός Λιμένος Ηγουμενίτσας ( Πίνακας: Κίνησης των πλοίων του εξωτερικού στο Λιμένα της Ηγουμενίτσας % ΜΗΝΑΣ/ΕΤΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛ Η ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠΤ ΟΚΤ ΝΟΕΜ ΔΕΚ ENVIROPLAN A.E. 1-34

43 30 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΠΛΟΙΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠΤ ΟΚΤ ΝΟΕΜ ΔΕΚ Πηγή: Οργανισμός Λιμένος Ηγουμενίτσας ( Υγεία - Πρόνοια Η πόλη των Ιωαννίνων αποτελεί τον βασικό πόλο συγκέντρωσης της υποδομής της τριτοβάθμιας ιατρικής περίθαλψης, καθιστώντας την το σημαντικότερο κέντρο της Ηπείρου στον τομέα αυτό. Ιδιαίτερο ρόλο σε αυτό παίζει η λειτουργία του σύγχρονου Περιφερειακού Πανεπιστημιακού νοσοκομείου των Ιωαννίνων. Στα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζεται η τάση εξέλιξης του συνόλου των θεραπευτηρίων της Περιφέρειας Ηπείρου κατά την χρονοσειρά Ειδικότερα: α) στο πρώτο διάγραμμα παρουσιάζεται η τάση εξέλιξης του αριθμού των θεραπευτηρίων της περιοχής. Στο διάγραμμα αυτό περιλαμβάνεται το πλήθος τόσο των δημόσιων και ιδιωτικών κλινικών όσο και των Κέντρων Υγείας. β) στο δεύτερο διάγραμμα παρουσιάζεται η τάση εξέλιξης των κλινών για το σύνολο των θεραπευτηρίων της περιοχής. Στο διάγραμμα αυτό περιλαμβάνεται κλίνες τόσο των δημόσιων και ιδιωτικών κλινικών όσο και των Κέντρων Υγείας. ENVIROPLAN A.E. 1-35

44 Τάση εξέλιξη αριθμού θεραπευτήριων Περιφέρειας Ηπείρου (χρονοσειρά ) Κέντρα Υγείας Ιδιωτικές Κλινικές Δημόσια Νοσοκομεία Πηγή: ΕΣΥΕ Τάση εξέλιξης κλινών στα θεραπευτήρια της Περιφέρειας Ηπείρου (χρονοσειρά ) Κέντρα Υγείας Ιδιωτικές Κλινικές Δημόσια Νοσοκομεία Πηγή: ΕΣΥΕ Από τα στοιχεία των διαγραμμάτων αυτών συμπεραίνουμε ότι από το 2002 και έπειτα το πλήθος των θεραπευτηρίων παραμένει σταθερό, με μόνη αυξομείωση του αριθμού των κλινών ανά θεραπευτήριο. Πρόκειται επί το πλείστον για θετικό ρυθμό αύξησης πέραν της 3ετίας που παρατηρείται για πρώτη φορά μείωση των κλινών των δημόσιων νοσοκομείων. Επίσης αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 1990 το πλήθος των ιδιωτικών ENVIROPLAN A.E. 1-36

45 θεραπευτηρίων που είχε καταγραφεί ανερχόταν σε επτά, ενώ από το 2000 και έπειτα καταγράφονται συνολικά δύο, με σημαντική μείωση των αντίστοιχων κλινών τους. Ειδικότερα κατά την δεκαετία το πλήθος των ιδιωτικών κλινικών μειώθηκε κατά -71% και ο αντίστοιχος αριθμός κλινών τους κατά -74%. Επιπλέον όσον αφορά τα Κέντρα Υγείας, ενώ το 1990 δεν είχε καταγραφεί κανένα Κέντρο Υγείας στην Περιφέρεια Ηπείρου, από το 2001 και έπειτα καταγράφονται δύο επιπλέον Κέντρα Υγείας, ήτοι συνολικά 16 Κέντρα Υγείας με ένα μέσο αριθμό κλινών της τάξεων των 78 κλινών. Παρ όλα αυτά, το επίπεδο παροχής υπηρεσιών στον κλάδο της υγείας δεν είναι ικανοποιητικό. Αυτό οφείλεται κυρίως στη συγκέντρωση των υπηρεσιών υγείας στην πόλη των Ιωαννίνων, όπου παρουσιάζεται τα τελευταία χρόνια αυξημένη ζήτηση από το κύμα των αλλοδαπών, στις αυξημένες απαιτήσεις ως προς την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας, στην ελλιπή ανάπτυξη όλων των νοσοκομειακών ιδρυμάτων ως προς τον αριθμό των ειδικοτήτων, στις ελλείψεις στις κτιριακές υποδομές και στον εργαστηριακό εξοπλισμό, στην ελλιπή ανάπτυξη ιατρικών υπηρεσιών σύμφωνα με τις ανάγκες ορισμένων περιοχών. Στον τομέα της Πρόνοιας τα βασικά προβλήματα εντοπίζονται σε ελλείψεις κτιριακών υποδομών και εξοπλισμού καθώς και στην ανεπαρκή στελέχωση των ιδρυμάτων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της 6 ης ΥΠΕ στην Περιφέρεια λειτουργούν έξι (6) Μονάδες Κοινωνικής Μέριμνας. Συνολικά στις επιχειρήσεις της κατηγορίας υγείας και κοινωνικής μέριμνα, παρατηρείται μια τάση αύξησης, η οποία μεταφράζεται σε ετήσια μεταβολή ( ) της τάξεως του +9% για τον αριθμό των επιχειρήσεων και του +6,9% για τον αντίστοιχο τζίρου τους. Στην πενταετία ( ) ο αντίστοιχος ρυθμός μεταβολής τους είναι + 9% για τον αριθμό των καταστημάτων και του +77,9% για τον αντίστοιχο τζίρο τους. ENVIROPLAN A.E. 1-37

46 Τάση εξέλιξης συνολικού αριθμού επιχειρήσεων υγείας και κοινωνικής μέριμνας Τζίρος (σε εκ. ευρώ) 1,31 2,18 2,33 Αριθμός επιχειρήσεων Πηγή: Επεξεργασία στοιχεία τεχνικής έκθεσης ΕΝ.Τ.Ι., Φεβρουάριος 2005 ( Εκπαίδευση Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται το μορφωτικό επίπεδο του πληθυσμού κατά τα έτη , όπου είναι εμφανής η μείωση του αριθμού των αγράμματων και η αύξηση των ατόμων με μορφωτικό επίπεδο μέσης εκπαίδευσης και ανώτατης εκπαίδευσης Διαχρονική Εξέλ ιξη Μορφωτικού Επιπέδου Πληθυσμού Ηπείρου ( ) ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕΣΗ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΕ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΓΡΑΦΗ Πηγή: ΕΣΥΕ Σύμφωνα με την απογραφή της ΕΣΥΕ για το έτος 2001, το μορφωτικό επίπεδο του εργατικού δυναμικού στην Περιφέρεια Ηπείρου διαθέτει τα εξής χαρακτηριστικά: ENVIROPLAN A.E. 1-38

47 Το εργατικό δυναμικό με εκπαίδευση μέχρι και το Δημοτικό υπερτερεί έναντι των υπόλοιπων κατηγοριών καλύπτοντας το 47,9% του συνόλου και είναι σημαντικά ανώτερο από το αντίστοιχο ποσοστό της χώρας που φθάνει το 35,1% (2001). Το εργατικό δυναμικό Γυμνασιακής εκπαίδευσης αποτελεί το 9,2%, ενώ το εργατικό δυναμικό Λυκειακής εκπαίδευσης καλύπτει το 21,2% του συνόλου. Πολύ μικρό μέρος του συνολικού εργατικού δυναμικού καλύπτουν οι πτυχιούχοι Ανωτέρας και Ανωτάτης εκπαίδευσης, που αποτελούν το 5,6% και το 12,1% του συνόλου αντίστοιχα. Η κατάσταση ως προς την Γυμνασιακή Λυκειακή- Ανώτερη & Ανώτατη Εκπαίδευση είναι σαφώς δυσμενέστερη από το μέσο επίπεδο της χώρας (αντίστοιχα ποσοστά 10,4%, 28,6%, 8,7% και 14,2%). ENVIROPLAN A.E. 1-39

48 Διάγραμμα: Κατανομή πληθυσμού κατά μορφωτικό επίπεδο (2001) Μορφωτικό Επ ίπ εδο π ληθυσμού Π. Ηπ είρου Κάτοχοι διδακτο-ρικού τίτλου Κάτοχοι Μάστερ Πτυ-χιούχοι Ανωτάτων Σχολών Πτυχιούχοι ΤΕΙ (ΚΑΤΕ, ΚΑΤΕΕ) και Ανωτέρων Σχολών Πτυχιούχοι μεταδευτε-ροβάθμιας εκπαίδευσης Απόφοιτοι Μέσης εκπαίδευσης Πτυ-χιούχοι ΤΕΛ Πτυ-χιούχοι ΤΕΣ Απόφοιτοι 3ταξίου Γυμνασίου Απόφοιτοι Δημοτικού Φοιτούν στο Δημοτικό Εγκατέλειψαν το Δημοτικό, αλλά γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση Δε γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση Πηγή: ΕΣΥΕ Όσον αφορά τις υποδομές στον τομέα της εκπαίδευσης από προγενέστερες μελέτες στην περιοχή, έχει διαπιστωθεί μερική έλλειψη σχολικών αιθουσών πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στις αστικές κυρίως περιοχές, καθώς και έλλειψη εργαστηριακού εξοπλισμού στα σχολεία. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι κατά το ακαδημαϊκό έτος , στην δημοτική εκπαίδευση η αναλογία των μαθητών ανά αίθουσα στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι μικρότερη από την αντίστοιχη αναλογία σε επίπεδο χώρας (13,5% αντί για 17,3%). Επίσης, το ποσοστό των Δημοτικών σχολείων που λειτουργούν αποκλειστικά πρωί, χωρίς διπλοβάρδιες είναι 98% (το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο της χώρας είναι 81,4%). Στα Γυμνάσια, η αναλογία μαθητών ανά αίθουσα είναι μικρότερη από την αντίστοιχη αναλογία σε επίπεδο χώρας (22,3 αντί για 25,4). Το 91,7% των Γυμνασίων λειτουργούν αποκλειστικά πρωί (ενώ στη χώρα το 69,4%). Όσον αφορά τέλος τα Γενικά Λύκεια, ο λόγος μαθητές ανά αίθουσα είναι 23,7 (ενώ στη χώρα είναι 24,4). Επίσης, το 91,9% των Λυκείων λειτουργούν αποκλειστικά πρωί (ενώ σε επίπεδο χώρας το 66,9%). Η περαιτέρω προσπάθεια πρέπει να επικεντρωθεί στην ολοκλήρωση των κτιριακών υποδομών και του εξοπλισμού όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση οργανωμένα Τμήματα Μεταπτυχιακών Σπουδών λειτουργούν στις περισσότερες Σχολές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με αριθμό φοιτητών που φθάνει τους χίλιους πεντακόσιους εβδομήντα ένας (1.571), ενώ αντίστοιχα δύο χιλιάδες ENVIROPLAN A.E. 1-40

49 τριακόσιοι ενενήντα οχτώ (2.398) φοιτητές εκπονούν διδακτορική διατριβή. Οι αριθμοί αυτοί αυξάνονται συνεχώς. Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων έχει σήμερα δεκαπέντε (15) Τμήματα, στα οποία φοιτούν δέκα τρεις χιλιάδες πεντακόσιοι εβδομήντα τρεις (13.573) φοιτητές. Τα μέλη του Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) ανέρχονται στα πεντακόσια σαράντα τέσσερα (544). Το Ειδικό και Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό (Ε.Ε.ΔΙ.Π.) έχει συνολικά τριάντα δύο (32) μέλη. Στις διοικητικές υπηρεσίες του Πανεπιστημίου εργάζονται τριακόσιοι πενήντα τέσσερις (354) υπάλληλοι, ενώ άλλοι εκατόν ένας (101) υπάλληλοι αποτελούν το Ειδικό Τεχνικό Εργαστηριακό Προσωπικό (Ε.Τ.Ε.Π.). Τα τελευταία χρόνια το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με την ίδρυση νέων Τμημάτων, έχει σχεδόν διπλασιαστεί και η προοπτική εξέλιξής του παρουσιάζεται ιδιαίτερα ευοίωνη. Αυτό φαίνεται ότι θα έχει θετικές επιπτώσεις όχι μόνο στην πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή. Αξιοσημείωτη είναι τέλος, μία τάση αύξησης που παρατηρείται στις ιδιωτικές επιχειρήσεις της κατηγορίας εκπαίδευσης, η οποία μεταφράζεται σε ετήσια μεταβολή ( ) της τάξεως του +4% για τον αριθμό των επιχειρήσεων και του +26,0% για τον αντίστοιχο τζίρου τους. Στην πενταετία ( ) ο αντίστοιχος ρυθμός μεταβολής τους είναι + 32,3% για τον αριθμό των καταστημάτων και του +612,7% για τον αντίστοιχο τζίρο τους. Τάση εξέλιξης συνολικού αριθμού επιχειρήσεων στην εκπαίδευση Τζίρος (σε εκ. ευρώ) 0,79 4,47 5,63 Αριθμός επιχειρήσεων Πηγή: Επεξεργασία στοιχεία τεχνικής έκθεσης ΕΝ.Τ.Ι., Φεβρουάριος 2005 ( Λοιπές υποδομές Σε όλες τις άλλες επιχειρήσεις της Περιφέρειας Ηπείρου που δραστηριοποιούνται στην διαχείριση ακίνητης περιουσίας, στην δημόσια διοίκηση και άμυνα και σε άλλες εκ των αναφερόμενων παροχές υπηρεσιών κοινωνικού ή ατομικού χαρακτήρα, παρατηρείται μία μια αυξητική τάση, που στην πενταετία ( ) είναι της τάξεως του + 153,4% για τον ENVIROPLAN A.E. 1-41

50 αριθμό των καταστημάτων και του +322,0% για τον αντίστοιχο τζίρο τους. Αντίστοιχα ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής ( ) αντιστοιχεί σε αύξηση κατά 23,3% του τζίρου τους και μείωση κατά -1,0% του αριθμού των επιχειρήσεων. Τάση εξέλιξης συνολικού αριθμού επιχειρήσεων στις λοιπές κατηγορίες Τζίρος (σε εκ. ευρώ) 70,33 240,69 296,79 Αριθμός επιχειρήσεων Πηγή: Επεξεργασία στοιχεία τεχνικής έκθεσης ΕΝ.Τ.Ι., Φεβρουάριος 2005 ( Οσον αφορά τις υποδομές στην διαχείριση των στερεών αποβλήτων σήμερα στην Περιφέρεια Ηπείρου λειτουργούν τρεις ΧΥΤΑ. Πρόκειται για τους ΧΥΤΑ 2 ης, 3 ης και 4 ης Δ.Ε. της Περιφέρειας Ηπείρου. Ο ΧΥΤΑ 2 ης Δ.Ε. βρίσκεται στην περιοχή Καρβουναρίου του Δ. Παραμυθιάς και λειτουργεί από τον Ιανουάριο του 2009 για την εξυπηρέτηση συνολικά μόνιμων κατοίκων (στοιχεία απογραφής 2001) από τους Νομούς Θεσπρωτίας και Πρέβεζας. Ο ΧΥΤΑ 3 ης Δ.Ε. βρίσκεται στην περιοχή Βλαχέρνας του Δ. Βλαχέρνας και λειτουργεί από τον Μάιο του 2008 για την εξυπηρέτηση συνολικά μόνιμων κατοίκων (απογραφή 2001) από τους Νομούς Άρτας και Πρέβεζας. Ο ΧΥΤΑ 4 ης Δ.Ε. βρίσκεται στην περιοχή Παραποτάμου, και είναι έτοιμος να λειτουργήσει για την εξυπηρέτηση μόνιμων κατοίκων (απογραφή 2001) από το Νομό Θεσπρωτίας. Πέραν των ανωτέρω τριών (3) ΧΥΤΑ, στην 1 η Δ.Ε. ολοκληρώνεται η κατασκευή του ΧΥΤΑ στο Δ.Δ. Ελληνικό του Δ. Κατσανοχωρίων, που προβλέπεται να εξυπηρετεί το σύνολο του Νομού Ιωαννίνων, ήτοι μόνιμων κατοίκων (απογραφής 2001). Επιπλέον στην Περιφέρεια Ηπείρου λειτουργεί ένα (1) Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, από το 2009 με δυναμικότητα επεξεργασίας περίπου τόνων αποβλήτων ετησίως. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕΑΑ (2010), ο πληθυσμός εντός της περιοχής του προγράμματος τον Δεκέμβριο του 2009 ήταν κάτοικοι, ήτοι το 37% του πληθυσμού της Περιφέρειας. Το σύνολο των Δήμων που εξυπηρετούνται από το εν λόγω ΚΔΑΥ το 2009 διαθέτουν κάδους, έξι (6) οχήματα και συνολικά ανακτούν απόβλητα συσκευασίας και έντυπου χαρτιού. Το ΚΔΑΥ είναι ENVIROPLAN A.E. 1-42

51 εξοπλισμένο με σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό διαλογής, συμπίεσης δεματοποίησης και τυποποιίησης ανακυκλώσιμων προϊόντων, και έχει δυνατότητα διαλογής διαφόρων υλικών συσκευασίας όπως χαρτί, πλαστικό, αλουμίνιο, λευκοσίδερο και γυαλί που προέρχεται από το πρόγραμμα ανακύκλωσης σε ΟΤΑ και εμπορικές επιχειρήσεις. Όσον αφορά τις υποδομές για την διαχείριση των λυμάτων στην Περιφέρεια Ηπείρου, ισχύουν τα ακόλουθα: - Στην Περιφέρεια Ηπείρου υπάρχει μόνο ένας οικισμός Α προτεραιότητας, που ικανοποιεί την αναγκαία συνθήκη να έχει πληθυσμό αιχμής μεγαλύτερος από και να κάνει διάθεση σε ευαίσθητο αποδέκτη. Πρόκειται την πόλη της Άρτας με αποδέκτη τον ποταμό Άραχθο, η οποία εξυπηρετείται από την αντίστοιχη εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων. - Στους οικισμούς Β προτεραιότητας, που ικανοποιούν την αναγκαία συνθήκη, πληθυσμός αιχμής μεγαλύτερος από και διάθεση σε κανονικό αποδέκτη, ανήκουν η πόλη Ηγουμενίτσα (αποδέκτης η εγγύς θαλάσσια περιοχή), τα Ιωάννινα (αποδέκτης η Τάφρος Λαψίστα) και η Πρέβεζα (αποδέκτης το Ιόνιο Πέλαγος στη θέση Καλαμίτσι), που επίσης εξυπηρετούνται από τις αντίστοιχες αυτόνομες εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. - Επιπλέον στην Περιφέρεια Ηπείρου υπάρχουν συνολικά 15 οικισμοί Γ προτεραιότητας με ισοδύναμο πληθυσμό μεγαλύτερο από κατοίκους. Πρόκειται για δύο (2) οικισμούς στο νομό Άρτας, τρεις (3) οικισμούς στον νομό Θεσπρωτίας, έξι (6) οικισμούς στον νομό Ιωαννίνων και τέσσερις (4) οικισμούς στο Νομό Πρεβέζης. Επισημαίνεται ότι τα στοιχεία αυτά προέρχονται από την έκθεση του ΕΠΠΕΡ 8 και ως περίοδος αναφοράς για τον αριθμό των οικισμών Γ προτεραιότητας λαμβάνεται ο Φεβρουάριος του Ειδικότερα, με βάση τα στοιχεία της Α φάσης σχεδιασμού από το σύνολο των 15 οικισμών υπάρχουν εννέα (9) οικισμοί χωρίς τα απαραίτητα έργα υποδομής. Οι δύο (2) οικισμοί της Άρτας, οι τρεις (3) οικισμοί της Θεσπρωτίας, ο ένας (1) από τους έξι οικισμού των Ιωαννίνων (Κόνιτσας) και οι δύο (2) από τους τέσσερις στον Νομό Πρέβεζας (Λούρος και Καναλλάκιον), στους οποίους απαιτούνται έργα ΕΕΛ και δικτύων αποχέτευσης. Στην περίπτωση αυτή ανήκει και ο οικισμός Ελεούσας Ιωαννίνων για τον οποίο προβλέπεται να συνδεθεί με την υφιστάμενη εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων Ιωαννίνων. Από τους υπόλοιπους έξι (6) οικισμούς οι περισσότεροι, διαθέτουν εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων ή εξυπηρετούνται ήδη από υφιστάμενη μονάδα και υπολείπονται κυρίως έργα αποχέτευσης (Πάργα- Πρεβέζης, Κατσικάς, Πέραμα και 8 «Ολοκλήρωση του σχεδιασμού των υπολειπόμενων έργων Δ.Α. και Ε.Ε.Λ. οικισμών Γ Προτεραιότητας με πληθυσμό αιχμής >2.000 ΜΙΠ, ωρίμανση έργων ΔΑ και ΕΕλ οικισμών Γ Προτεραιότητας με χαμηλή ή καμία ωρίμανση και πρόγραμμα αποκατάστασης λειτουργικότητας ΕΕλ σε Αδράνεια, Μέρος Α - Δεκέμβριος 2009» ENVIROPLAN A.E. 1-43

52 Ανατολή Ιωαννίνων) και μόλις δύο (Μέτσοβο Ιωαννίνων και Φιλιππιάδα Πρεβέζης) έχουν κατασκευασμένα τα αναγκαία έργα υποδομής. - Η Β φάση σχεδιασμού αφορά στους οκτώ (8) οικισμούς, οι οποίοι υπολείπονται των απαραίτητων έργων υποδομής (δίκτυα ή/και εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων) και για τους οποίους διερευνάται η κατασκευή αυτόνομης, κοινής ΕΕΛ ή η σύνδεσή τους με υφιστάμενη ΕΕΛ. Παρ όλο που διερευνήθηκαν διάφορες εναλλακτικές λύσεις ο προτεινόμενος σχεδιασμός για την διαχείριση των αστικών λυμάτων των οικισμών Γ προτεραιότητας της Περιφέρειας Ηπείρου περιλαμβάνει την κατασκευή οκτώ (8) αυτόνομων εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων στους οικισμούς Νεοχώριο, Κομπότι, Παραμυθιά, Φιλιάτες, Σύβοτα, Κόνιτσα, Λούρος και Καναλλάκιον. Επομένως λαμβάνοντας όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω, συμπεραίνουμε ότι όσον αφορά την διαχείριση λυμάτων με την υλοποίηση των υπολειπόμενων έργων, που είναι α) έργα ΕΕΛ ή ΕΕΛ και δικτύων αποχέτευσης για τους οικισμούς Νεοχώριο, Κομπότι, Παραμυθιά, Φιλιάτες, Σύβοτα, Κόνιτσα, Λούρος και Καναλλάκιον της Περιφέρειας, β) τα υπολειπόμενα έργα αποχέτευσης για τον οικισμό Ελεούσα Ιωαννίνων που προβλέπεται να συνδεθεί με την υφιστάμενη εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων Ιωαννίνων και γ) και τα απαιτούμενα έργα συμπλήρωσης αποχετευτικού δικτύου για τους οικισμούς Πάργα, Κατσίκα, Πέραμα και Ανατολή που διαθέτουν ΕΕΛ, ολοκληρώνεται το σχέδιο διαχείρισης των αστικών λυμάτων της Περιφέρειας Ηπείρου για τους οικισμούς Α, Β και Γ προτεραιότητας και τις αντίστοιχες εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. Όσο αφορά την εξέλιξη των επενδύσεων ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην Περιφέρεια Ηπείρου αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Μικρούς Υδροηλεκτρικούς Σταθμούς ανέρχεται σήμερα σε 38 MW, ενώ κατά το 2005 η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΜΥΗΕ αντιστοιχούσε σε 29 MW, σημειώνοντας ένα ετήσιο ρυθμό μεταβολής της τάξεως του 5% περίπου. Αξιοσημείωτη είναι η συνολική ισχύς των Φωτοβολταϊκών Σταθμών που λειτουργούν σήμερα στην Περιφέρεια Ηπείρου, η οποία αντιστοιχεί στο 6% της συνολικής ισχύς φωτοβολταϊκων σταθμών διασυνδεδεμένου συστήματος του ΔΕΣΜΗΕ. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται το σύνολο των πληροφοριών που συλλέχθηκαν από την ομάδα μελέτης στο πλαίσιο της εν λόγω μελέτη, και προέρχονται από τις δυο ENVIROPLAN A.E. 1-44

53 τοπικές Διευθύνσεις της ΔΕΗ Α.Ε 9, συγκρινόμενες με την συνολική ισχύς των Φωτοβολταϊκών Σταθμών του διασυνδεδεμένου συστήματος του ΔΕΣΜΗΕ ΑΕ. Πίνακας: Φωτοβολταϊκοί σταθμοί διασυνδεδεμένου συστήματος Περιφέρειας Ηπείρου Α/Α ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ & ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΑΡΤΑΣ & ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ Πλήθος Σύνολο Ισχύος (ΜW) Πλήθος Σύνολο Ισχύος (ΜW) Πλήθος Σύνολο Ισχύος (ΜW) Ειδικό Πρόγραμμα για κτίρια < 10kW 106 1, , ,60 10kW x 100kW 107 4, , ,15 > 100kW 0 0, , ,94 ΣΥΝΟΛΟ 213 5, , ,69 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ (Ισχύς ΜW) Φωτοβολταϊκοί σταθμοί διασυνδεδεμένου συστήματος (έως 30/04/2011)* ,87 Ποσοστό συμμετοχής της Περιφέρειας Ηπείρου στο σύνολο χώρας (%) 5,77% Πηγή: ΔΕΗ Α.Ε. ΔΕΣΜΗΕ Πίνακας: Συνολική ηλεκτροπαραγωγή από έργα ΑΠΕ σε λειτουργίας κατά το έτος 2011 Α/Α ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ Συνολική Ισχύς έργων ΑΠΕ (MW) ΑΙΟΛΙΚΑ 1290 BIOMAZA 44 MYHE ΦΒ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΕΡΓΩΝ ΑΠΕ Ποσοστό συμμετοχής Περιφέρειας Ηπείρου(%) % 100% 9 Από την ΔΕΗ Α.Ε. Περιοχής Ιωαννίνων συγκεντρώθηκαν οι πληροφορίες που αφορούν τους νομούς Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας, ενώ από την ΔΕΗ Α.Ε Περιοχής Άρτας, συγκεντρώθηκαν οι πληροφορίες που αφορούν τους νομούς Άρτας και Πρέβεζας. 10 Πηγή ΔΕΣΜΗΕ/Συνοπτικό Πληροφοριακό Δελτίο Απρίλιος ENVIROPLAN A.E. 1-45

54 Πίνακας: Συνολική ηλεκτροπαραγωγή από έργα ΑΠΕ σε λειτουργίας κατά το έτος 2005 Α/Α ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ Συνολική Ισχύς έργων ΑΠΕ (MW) ΑΙΟΛΙΚΑ 622 BIOMAZA MYHE ΦΒ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΕΡΓΩΝ ΑΠΕ Ποσοστό συμμετοχής Περιφέρειας Ηπείρου(%) Πηγή: Ε. Π. Θ-Σ-Η, Πίνακας , Σύμφωνα με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ, ο εθνικός δεσμευτικός στόχος 18% για συμμετοχή των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020, εξειδικεύεται σε 40% συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή. Σύμφωνα με στοιχεία του 2011 η συνολική εγκατεστημένη ισχύς ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ ανέρχεται στο 3% της αντίστοιχης συνολικής της χώρας, όταν το 2005 η συμμετοχή αυτή ήταν 4,2%. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κατά το 2005 η συνολική εθνική ισχύς ανερχόταν σε 722ΜW ενώ κατά το 2011 η συνολική εθνική ισχύς ανέρχεται σε MW. Στον πίνακα που ακολουθεί αποτυπώνεται η αδειοδοτική κατάσταση των έργων ΑΠΕ της Περιφέρειας Ηπείρου. Πίνακας: Αδειοδοτική κατάσταση έργων ΑΠΕ Περιφέρειας Ηπείρου, έτους 2011 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑ ΑΠΕ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ / Αριθμός έργων Συνολική Ισχύς (MW) ΕΡΓΑ ΑΠΕ ΜΕ ΑΔΕΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Αριθμός έργων Συνολική Ισχύς (MW) ΕΡΓΑ ΑΠΕ ΜΕ ΑΔΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Αριθμός έργων Συνολική Ισχύς (MW) ΑΙΟΛΙΚΑ ,8 BIOMAZA 3 21,63 MYHE 16 37, , ,38 ΦΒ ,69 6 9, ,55 ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ , , ,36 ΗΠΕΙΡΟΥ Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας & ΔΕΣΜΗΕ Από τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα διαπιστώνουμε ότι σήμερα στην Περιφέρεια Ηπείρου: Λειτουργούν συνολικά 16 ΜΥΗΕ συνολικής ισχύος 38 MW περίπου. ENVIROPLAN A.E. 1-46

55 Λειτουργούν συνολικά 346 Φωτοβολταϊκά, συνολικής ισχύος 13 MW περίπου, εκ των οποίων: - τα 163, αφορούν τα Φωτοβολταϊκά συστήματα του «Ειδικού Προγράμματος για την Ανάπτυξη Φωτοβολταϊκών Συστημάτων σε κτιριακές εγκαταστάσεις» με ισχύς μέχρι 10kW (ή 0,01 ΜW) - τα 172, αφορούν Φωτοβολταϊκά με ισχύς από 10kW μέχρι 100kW (ή από 0,01MW μέχρι 0,1MW) - τα 11, αφορούν Φωτοβολταϊκά με ισχύς άνω των 100kW (ή 0,1ΜW). Διαθέτουν άδεια εγκατάστασης συνολικά 12 έργα ΑΠΕ. Πρόκειται για 6 ΜΥΗΕ και 6 Φωτοβολταϊκά (> 100kW ), συνολικής ισχύος 26 MW περίπου και Διαθέτουν άδεια παραγωγής συνολικά 103 έργα ΑΠΕ. Πρόκειται για 33 Αιολικά, 3 έργα στον τομέα ηλεκτροπαραγωγής από βιομάζα, 37 ΜΗΥΕ και 30 Φωτοβολταϊκά (με ισχύος > 0,1MW), συνολικής ισχύος MW περίπου Φυσικό Περιβάλλον Στην Περιφέρεια Ηπείρου υπάρχει σημαντικός αριθμός ευαίσθητων ή / και προστατευόμενων περιοχών με κύριο κριτήριο την οικολογική και αισθητική τους αξία. Στις περιοχές αυτές περιλαμβάνονται δύο εθνικοί δρυμοί, μια περιοχή RAMSAR, εικοσιεπτά (27) 11 περιοχές ενταγμένες στο υπό Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών NATURA 2000, ένα μνημείο φύσης, δύο προστατευόμενα τοπία αισθητικά δάση και 30 περιοχές CORINE. Σημαντικές δυσχέρειες παρουσιάζονται στους τομείς λειτουργίας και χρηματοδότησης της διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, τομείς που σχετίζονται άμεσα με την διαφύλαξη των φυσικών τους χαρακτηριστικών. Πίνακας: Περιοχές του δικτύου Δίκτυο Natura Περιφέρειας Ηπείρου ΚΩΔΙΚΟΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΠΟΥ ΕΚΤΑΣΗ (ha) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ GR ΑΡΤΑ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ, ΔΕΛΤΑ ΛΟΥΡΟΥ & ΑΡΑΧΘΟΥ (ΠΕΤΡΑ ΜΥΤΙΚΑΣ, ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ) 28787,56 GR ΟΡΗ ΑΘΑΜΑΝΩΝ (ΝΕΡΑΙΔΑ) 18695,33 GR ΑΜΒΡΑΚIΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ, ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΤΑΦΟΥΡΚΟ ΚΑI ΚΟΡΑΚΟΝΗΣIΑ 23010,75 GR ΚΟΙΛΑΔΑ ΑΧΕΛΩΟΥ ΚΑΙ ΟΡΗ ΒΑΛΤΟΥ 46737,83 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ GR ΕΚΒΟΛΕΣ (ΔΕΛΤΑ) ΚΑΛΑΜΑ 8531,43 11 Σύμφωνα με την τελευταία επικαιροποίηση των περιοχών NATURA 2000, Απρίλιο 2010 ENVIROPLAN A.E. 1-47

56 ΚΩΔΙΚΟΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΠΟΥ ΕΚΤΑΣΗ (ha) GR ΕΛΟΣ ΚΑΛΟΔΙΚΙ 786,78 GR ΛΙΜΝΗ ΛΙΜΝΟΠΟΥΛΑ 579,5 GR ΣΤΕΝΑ ΚΑΛΑΜΑ 1820,3 GR YΓΡΟΤΟΠΟΣ ΕΚΒΟΛΩΝ ΚΑΛΑΜΑ ΚΑI ΝΗΣΟΣ ΠΡΑΣΟΥΔI 8541,93 GR ΕΛΗ ΚΑΛΟΔIΚI, ΜΑΡΓΑΡΙΤΙ, ΚΑΡΤΕΡI & ΛIΜΝΗ ΠΡΟΝΤΑΝΗ 1807,98 GR ΣΤΕΝΑ ΠΑΡΑΚΑΛΑΜΟΥ 3482,75 GR ΟΡΗ ΠΑΡΑΜYΘIΑΣ, ΣΤΕΝΑ ΚΑΛΑΜΑ ΚΑΙ ΣΤΕΝΑ ΑΧΕΡΟΝΤΑ 11691,56 GR ΟΡΗ ΤΣΑΜΑΝΤΑ, ΦΙΛIΑΤΩΝ, ΦΑΡΜΑΚΟΒΟΥΝI, ΜΕΓΑΛΗ ΡΑΧΗ 19854,15 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ GR ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΒΙΚΟΥ ΑΩΟΥ 12794,25 GR ΚΟΡΥΦΕΣ ΟΡΟΥΣ ΣΜΟΛΙΚΑΣ 19975,72 GR ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΖΑΓΟΡΙΟΥ 33114,95 GR ΛΙΜΝΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 2690,13 GR ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΤΣΟΒΟΥ (ΑΝΗΛΙΟ - ΚΑΤΑΡΑ) 7328,82 GR ΟΡΟΣ ΛΑΚΜΟΣ (ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ) 20123,52 GR ΟΡΟΣ ΜΙΤΣΙΚΕΛΙ 8435,99 GR ΟΡΟΣ ΤYΜΦΗ (ΓΚΑΜΗΛΑ) 27416,44 GR ΟΡΟΣ ΔΟΥΣΚΟΝ, ΩΡΑIΟΚΑΣΤΡΟ, ΔΑΣΟΣ ΜΕΡΟΠΗΣ, ΚΟIΛΑΔΑ ΓΟΡΜΟΥ, ΛIΜΝΗ 17409,73 ΔΕΛΒIΝΑΚIΟΥ GR ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΖΑΓΟΡΙ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΟΡΟΥΣ ΜΙΤΣΙΚΕΛΙ 53407,84 GR ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 22459,67 GR ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΘΑΜΑΝΙΚΩΝ ΟΡΕΩΝ 65236,53 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ GR GR ΠΡΕΒΕΖΑ ΕΚΒΟΛΕΣ ΑΧΕΡΟΝΤΑ (ΑΠΟ ΓΛΩΣΣΑ ΕΩΣ ΑΛΩΝΑΚΙ) ΚΑΙ ΣΤΕΝΑ ΑΧΕΡΟΝΤΑ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ ΑΠΟ ΠΑΡΓΑ ΕΩΣ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΑΓΙΟΣ ΘΩΜΑΣ (ΠΡΕΒΕΖΑ), ΑΚΡ. ΚΕΛΑΔΙΟ - ΑΓ.ΘΩΜΑΣ 4627, ,16 Οι Περιοχές που έχουν χαρακτηρισθεί Εθνικά Πάρκα στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι ακόλουθες: Εθνικό Πάρκο Αμβρακικού Κόλπου Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων- Περιστερίου και χαράδρας Αράχθου ENVIROPLAN A.E. 1-48

57 Επιπλέον η ευρύτερη περιοχή του Βίκου- Αώου αποτελεί το 4 12ο αναγνωρισμένο Γεωπάρκο της Ελλάδας. Στο Γεωπάρκο Βίκου- Αώου περιλαμβάνονται η οροσειρά της Τύμφης, η χαράδρα του Βίκου και του Βοϊδομάτη, η χαράδρα του Αώου, το όρος Τρταπεζίτσα, ο Σμόλικας και ο Κλέφτης, η περιοχή της ένωσης των ποταμών Αώου, Βοϊδομάτη, Σαραντάπορου και οι ιαματικές πηγές Καβασίλων και Αμαράντου. Το Γεωπάρκο Βίκου- Αώου εκτείνεται στη γεωγραφική περιοχή των Καποδιστριακών Δήμων Κόνιτσας, Κεντρικού Ζαγορίου, Τύμφης και Κοινότητας Παπίγκου. Έδρα του Γεωπάρκου είναι τα Ιωαννίνα και συγκεκριμένα τα γραφεία της ΗΠΕΙΡΟΣ Α.Ε., η οποία είναι ο υπεύθυνος φορέας διαχείρισης και λειτουργίας του, συνεργαζόμενη με το ΙΓΜΕ και τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου και καθοδηγούμενη από συντονιστικό όργανο το οποίο ονομάζεται Επιτροπή Διαχείρισης Γεωπάρκου Βίκου- Αώου (Ε.ΔΙΑ.ΓΕ. Βίκου- Αώου). Στόχος είναι η ανάδειξη, προβολή και προστασία του Γεωπάρκου, ως γεωλογικό μνημείο της φύσης παράλληλα με την ανάδειξη του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος της περιοχής μέσα από τον ιδιαίτερο τοπικό πολιτισμό και την ιστορία. Παράλληλα από το σύνολο των 449 περιοχές χώρας χαρακτηρισμένων ως περιοχών τοπία με ιδιαίτερο φυσικό κάλλος, οι 49 εντοπίζονται εντός των διοικητικών συνόρων της Περιφέρειας της Ηπείρου. Αναλυτικά πρόκειται για τις ακόλουθες περιοχές: Περιφερειακή Ενότητα Άρτας 1 Λιμνοθάλασσα Λογαρού & Δέλτα Αράχθου 2 Λιμνοθάλασσες Ροδιάς & Τσουκαλιού 3 Νότια Στενά Λούρου Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας 1 Κοιλάδα Καλαμά μεταξύ Σίδερη & Πηγαδούλια 2 Εκβολή Καλαμά 3 Έλος Καλοδίκι Πάργας 4 Όρμος Αρίλλας 5 Παραλία & Νησάκι Πέραμος 6 Στενα Καλαμά 7 Σύβοτα 8 Φράγμα Καλαμά 9 Χαράδρα Καλπακιώτικου ρέματος στο Φοινίκι 10 Χαράδρα ρέματος Ντάλα και Στενά Αχέροντα 12 τα υπόλοιπα τρία είναι: Απολιθωμένο δάσος Λέσβου, Χελμός- Βουραϊκός, Ψηλορείτης ENVIROPLAN A.E. 1-49

58 Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων 1 Η παραλίμνια περιοχή, το Φρούριο και το τμήμα της πόλης των Ιωαννίνων 2 Το αισθητικό δάσος των Ιωαννίνων 3 Το εκκλησάκι των Ταξιαρχών στα Κ. Πεδινά 4 Τα Βόρεια Στενά Λούρου 5 Η Λίμνης Παμβώτιδα & το νησάκι των Ιωαννίνων 6 Το Μονοδένδρι, η Βίτσα, το μικρό & μεγάλο Πάπιγγο, το Δίλοφο, το Βραδέτο, και το Καπέσοφο από τα Ζαγαροχώρια 7 Δολό Πωγωνίου 8 Φαράγγι Βίκου & ποταμός Βοϊδομάτης 9 Κήποι, Κουκούλι και το μεταξύ τους Φαράγγι 10 Λίμνη πηγών Αώου 11 Λίμνη Τζαραβίνας 12 Μέτσοβο 13 Οροπέδιο Μονοδενδρίου Ιωαννίνων 14 Στενά Αράχθου 15 Στενά Σαρανταπόρου 16 Συμβολή Αώου Βοϊδομάτη 17 Τμήμα της Κοιλάδας του Καλαμά από Σουλόπουλο μέχρι Γκρίμποβο 18 Φαράγγι Βίκου και ποταμός Βοϊδομάτης 19 Φαράγγι Δολού Πωγωνιανής 20 Φαράγγι Μονής Ρογκοβού 21 Φαράγγι ποταμού Χρούσια, Σιράκο, Καλαρίτες 22 Χαράδρα Αώου 23 Χαράδρα Θεογέφυρου 24 Χαράδρα ποταμού Γόρμου 25 Τζουμέρκα, Σιρράκο & Κλαρίτες Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας 1 Ποταμός Αχέροντας με τους παραποτάμους τον Κωκυτό & Βουβοπόταμο 2 Λόφος Αγ.Αθανασίουμε την οικία Αντωνιάδου στην Πάργα 3 Οι νησίδες στο Λιμάνι της Πάργας-ερείπια Μονής Βλαχερνών 4 Αισθητικό Δάσος Μύτικα Πρεβέζης 5 Εκβολή Αχέροντα και Νεκρομαντείο 6 Κοιλάδα Αχέροντα από Αλώνι μέχρι Γλυκή 7 Λίμνη Ζηρός Φιλιππιάδας 8 Λιμνοθάλασσα Τσοπέλι Αμβρακικού ENVIROPLAN A.E. 1-50

59 9 Νησάκια & Φρούριο Πάργας 10 Τμήμα Αχέροντα από Γλυκή μέχρι Καστρί Οι κηρυγμένοι Παραδοσιακοί Οικισμοί ανά Περιφερειακή Ενότητα είναι οι: Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων - Πόλη Ιωαννίνων: η περικλειόμενη από τις οδούς περιοχή, Μετσόβου, Γερβασίου, Αβέρωφ, Κάννιγγος, Παπάζογλου, την οδό Ανεξαρτησίας, συμπεριλαμβανομένων των οικοδομικών τετραγώνων που έχουν πρόσωπο στην οδό αυτή και τις οδούς Καραϊσκάκη, Μπουκεβίλ, τις οδούς Φιλικής Εταιρείας, Αναξαγόρα, Αγ. Νικολάου μέχρι την οδό Πατριάρχου Ευαγγελίδη (πρώην Παμβώτιδος) την πλατεία Μαβίλη και την λίμνη. - Κόνιτσα (ιστορικό κέντρο) - Μέτσοβο - Ευρύτερη περιοχή Ζαγορίου 1: 'Ανω Πεδινά, Αρίστη, Βίκος, Βίτσα ('Ανω και Κάτω), Βρεδετόν, Γανάδιον, Δικόρυφον, Δίλοφον, Δόλον, Ελάτη (Μπούλτζι), Ελαφότοπος, Καλαρίται, Καλουτάς,Καπέσοβον, Κάτω Πεδινά, Κήποι, Κουκκούλιον, Λιγκιάδες, Μανασσής, Μέτσοβον, Μικρόν Παπίγκον, Μονοδένδριον, Νεγάδες, Νήσος Ιωαννίνων, Παπίγκον, Ραφταναίοι, Σιράκον, Σκαμνέλλιον, Τσεπέλοβον, Φραγκάδες. - Ευρύτερη περιοχή Ζαγορίου 2: οι περικλειόμενοι οικισμοί από την εθνική οδό Μετσόβου - Ιωαννίνων και Ιωαννίνων - Κονίτσης σε απόσταση 300 μέτρων από τον άξονα της τάφρου Περάματος - Λυκοστόμου του ποταμού Αωού και της γραμμής των διοικητικών ορίων των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών. - Ευρύτερη Περιοχή Ζαγορίου 3: Αγ. Απόστολοι, Αγ. Μηνάς, Αμπελος, Αμφιθέα, Ανθρακίτης, Ανω Πεδινά, Αρίστη, Ασπράγγελοι, Βίκος Αρίστης, Βίτσα, Βοβούσα, Βοτονόσι, Βραδέτο, Βρυσοχώρι, Γρεβενίτι, Δεμάτι, Δίκορφο, Δίλακος, Δίλοφο, Διπόταμο, Ελάτη, Ελατοχώρι, Ελαφότοπος, Ηλιοχώρι, Ιτέα, Καβαλάρι Κρυόβρυσης, Καλλιθέα (Κόνιτσας), Καλουτά, Καπέσοβο, Καστανώνας, Κάτω Πεδινά, Κήποι, Κλειδωνία, Κουκούλι, Κρανούλα, Κρύα,Λαϊστα Λεπτοκαρυά, Λιάπη Ιτέας, Λιγκιάδες, Λυκοτρίχι, Μάζια, Μακρίνο, Μανασσής, Μεσοβούνι, Μηλιά Μετσόβου, Μικρό Πάπιγκο, Μονοδένδρι, Νεγάδες, Νέο Αμαρούσιο (Δόλιανη), Πάπιγκο, Πέραμα, Περίβλεπτος, Πέτρα, Σκαμνέλι, Τρίστενο, Τσεπέλοβο, Φλαμπουράρι, Φραγκάδες, Χρυσοβίτσα. Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας - Μαργαρίτιον, - Παραμυθιά, - Γιρομέριον, - Καμίτσανη, - Πλαίσιον, ENVIROPLAN A.E. 1-51

60 - Σαγιάδα, - Φανερωμένη και - Φοινίκιον. Περιφερειακή Ενότητα Πρεβέζας - Αγιά, - Πάργα, - Πρέβεζα (τμήμα πόλεως), - Χρυσογιαλί (Βάλτος), - Πρέβεζα (τμήμα πόλεως επέκταση) - Πάργα Η ορθολογική διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών προϋποθέτει την εφαρμογή ενός σχεδίου με συγκεκριμένους στόχους και δράσεις, με σκοπό τη διατήρηση, βιώσιμη διαχείριση και ανάδειξη των προστατευόμενων περιοχών, η οποία θα οδηγήσει στην αύξηση των τοπικών εισοδημάτων και στην αντιμετώπιση του κοινωνικού και γεωγραφικού αποκλεισμού που παρατηρείται στις περισσότερες από αυτές. Οι προστατευόμενες περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν τοπικούς πόλους βιώσιμης ανάπτυξης. Αυτός άλλωστε είναι και ένας από τους λόγους που στην Περιφέρεια Ηπείρου λειτουργούν 5 από τους 28 Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών. Πρόκειται για τους ακόλουθους: 1. Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου και Πίνδου 2. Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού 3.Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου 4. Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας 5. Φορέας Διαχείρισης Στενών & Εκβολών Ποταμών Αχέρωντα & Καλαμά Αναλυτικά στοιχεία σχετικά με το προστατευτέο αντικείμενο των περιοχών αυτών και τις δράσεις των ως άνω Φορέων Διαχείρισης παρουσιάζονται αναλυτικά στην ενότητα της παρούσας. ENVIROPLAN A.E. 1-52

61 1.2. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Διοίκηση - Οργάνωση & Αρμοδιότητες Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας Η Περιφέρεια Ηπείρου μαζί με την όμορη της Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, συγκροτούν μια ενιαία μονάδα για τις αποκεντρωμένες υπηρεσίες του κράτους, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας. Ο θεσμός της Αποκεντρωμένης Διοίκησης είναι νέος και εισήχθη στην ελληνική νομική και διοικητική πραγματικότητα με το N. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης» (ΦΕΚ Α 87), στο άρθρο 280 του οποίο καθορίζονται αναλυτικά οι αρμοδιότητες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Η συνοπτική περιγραφή και αιτιολόγηση των αρμοδιοτήτων αυτών αντλείται από την αιτιολογική έκθεση του Νόμου 3852/2010: Οι αναδιαρθρούμενες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις εξακολουθούν να ασκούν σειρά αρμοδιοτήτων, που είχαν απονεμηθεί στις Κρατικές Περιφέρειες, περιλαμβανομένων και εκείνων των αντίστοιχων συλλογικών οργάνων τους, με τον ιδρυτικό νόμο 2503/1997, καθώς και με επακολουθήσαντες μεταγενέστερους, εφόσον η ανάγκη ύπαρξης Αποκεντρωμένης Κρατικής Διοίκησης συνιστά και Συνταγματική επιταγή (άρθρο 101). Με τη Νέα Αρχιτεκτονική, η κρατικά αποκεντρωμένη διοίκηση οργανώνεται σε επίπεδο ευρύτερων χωρικών ενοτήτων, τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, οι οποίες ανταποκρίνονται, με βάση λειτουργικά και αναπτυξιακά κριτήρια, στις απαιτήσεις της εδαφικής, κοινωνικής και οικονομικής συνοχής και προάγουν τη συνολική ανταγωνιστικότητα του Εθνικού Χώρου. Στην έδρα κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης συνιστάται Γενική Γραμματεία της οποίας προΐσταται μετακλητός υπάλληλος. Στις υπηρεσίες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης εντάσσονται οι υπάλληλοι των υφιστάμενων Περιφερειών εκτός από εκείνους που μετατάσσονται στις Περιφέρειες. Στις αρμοδιότητες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων : ανήκουν οι κρατικές υποθέσεις, οι οποίες ασκούνταν μέχρι πρότινος από τις Διοικητικές Περιφέρειες και λόγω της φύσης τους ή για συνταγματικούς λόγους δεν μπορεί να μεταφερθούν στην περιφερειακή αυτοδιοίκηση και παραμένουν στην κρατική διοίκηση, π.χ. χωροταξία πολεοδομία, περιβαλλοντική πολιτική, δασική πολιτική και μεταναστευτική πολιτική, εντάσσονται όσες κρατικές αρμοδιότητες σταδιακά αποκεντρώνονται επειδή δεν είναι απαραίτητο να ασκούνται από την κεντρική διοίκηση, διευκολύνοντας την αποτελεσματική άσκηση του επιτελικού, συντονιστικού και ελεγκτικού της ρόλου, ENVIROPLAN A.E. 1-53

62 εντάσσονται, όπου αυτό κριθεί σκόπιμο, και καθ ύλην αποκεντρωμένες υπηρεσίες των υπουργείων. Ο συνέπειες των νέων αυτών ρυθμίσεων στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον είναι σημαντικές στο μέτρο που επιφέρουν μια συνολική ανακατανομή και εξορθολογικοποίηση των σχετικών αρμοδιοτήτων τόσο μεταξύ κεντρικής και αποκεντρωμένης διοίκησης όσο και μεταξύ των δύο επιπέδων τοπικής αυτοδιοίκησης. Η ανάδειξη των περιφερειακών αυτοδιοικήσεων ως του βασικού πυλώνα του αναπτυξιακού σχεδιασμού τους καθιστά αυτομάτως τους βασικούς φορείς προγραμματισμού και υλοποίησης πολυετών πρωτοβουλιών για την πράσινη ανάπτυξη και την ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος στα γεωγραφικά όρια τους. Ταυτόχρονα με την ανακατανομή των λειτουργιών μεταξύ αποκεντρωμένης διοίκησης και αυτοδιοίκησης επιχειρείται ο εξορθολογισμός της άσκησης κρίσιμων περιβαλλοντικών αρμοδιοτήτων που σχετίζονται ιδίως με την ρύθμιση και τον έλεγχο αρνητικών εξωτερικοτήτων και την αδειοδότηση δραστηριοτήτων στον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα, τον έλεγχο των φυσικών και ενεργειακών πόρων καθώς και το σχεδιασμό και την υλοποίηση έργων, τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, την αποκομιδή και διαχείριση των απορριμμάτων, τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τα αποχετευτικά δίκτυα. Στο μέτρο λοιπόν που οι νέες ρυθμίσεις επιφέρουν σημαντικές βελτιώσεις στις ισχύουσες δομές, διαδικασίες και πρακτικές περιβαλλοντικής διοίκησης και διακυβέρνησης αναμένεται να έχουν θετικές συνέπειες στη διοικητική και πολιτική ικανότητα του ελληνικού διοικητικού συστήματος ρύθμισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Σε κάθε Αποκεντρωμένη Διοίκηση συνιστάται συμβούλιο, που αποτελείται από το Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ο οποίος και προεδρεύει, από τους περιφερειάρχες των αντίστοιχων χωρικών Περιφερειών και εκπροσώπους των Περιφερειακών Ενώσεων Δήμων. Το συμβούλιο συνεδριάζει ύστερα από πρόσκληση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και μεριμνά για το συντονισμό των Περιφερειών και των δήμων στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Η διάθρωση, το είδος της αρμοδιότητας και το οργανόγραμμα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας ορίζονται στο ΠΔ 141/2010 (ΦΕΚ Α 234). Σύμφωνα με αυτό: Ι. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση ασκεί γενική αποφασιστική αρμοδιότητα στις κρατικές υποθέσεις της περιφέρειας, σύμφωνα με το άρθρο 101 του Συντάγματος. ENVIROPLAN A.E. 1-54

63 ΙΙ. Η νέα Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας, διαρθρώνεται ως ακολούθως: α) Γραφείο Γενικού Γραμματέα β) Γενική Διεύθυνση Εσωτερικής Λειτουργίας γ) Γενική Διεύθυνση Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής δ) Γενική Διεύθυνση Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων ε) Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας στ) Αυτοτελές Τμήμα Π.ΑΜ. Π.Σ.Ε.Α ζ) Αυτοτελές Τμήμα Εκπαίδευσης η) Αυτοτελές Τμήμα Εσωτερικού Ελέγχου ΙΙΙ. Το οργανόγραμμα της νέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας παρουσιάζεται στο διάγραμμα που ακολουθεί. ENVIROPLAN A.E. 1-55

64 ENVIROPLAN A.E. 1-56

65 Ειδικότερα στα άρθρα 2, 3, 4, 5 και 7 του Π.Δ. 141/2010 (ΦΕΚ 234/Α/ ), ορίζονται τα ακόλουθα: Το Γραφείο Γενικού Γραμματέα επικουρεί το Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης στην άσκηση των καθηκόντων του, έχει την επιμέλεια της αλληλογραφίας του και την τήρηση των σχετικών αρχείων, οργανώνει την επικοινωνία του με τις Υπηρεσίες και τους πολίτες και μελετά ειδικά θέματα, σχετικά με το αντικείμενο της αρμοδιότητάς του. Η στελέχωση του Γραφείου του Γενικού Γραμματέα γίνεται σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Στις αρμοδιότητες του Γραφείου ανήκουν επίσης: Η πληροφόρηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης για τις δραστηριότητες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας, η μέριμνα δημοσιογραφικής κάλυψης γεγονότων και εκδηλώσεων γενικού ενδιαφέροντος για την ενημέρωση της κοινής γνώμης, η ενημέρωση της Κεντρικής Διοίκησης για ειδήσεις και δημοσιεύματα ιδιαίτερης σημασίας, η μέριμνα για την επαφή του Γενικού Γραμματέα και των Υπηρεσιών που υπάγονται σ αυτόν, με τα μέσα ενημέρωσης και η παροχή διευκολύνσεων και πληροφοριών σε δημοσιογράφους. Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας. Η Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας υπάγεται απευθείας στο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και είναι αρμόδια ιδίως για το σχεδιασμό και την οργάνωση σε θέματα πρόληψης, ενημέρωσης και αντιμετώπισης των καταστροφών ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, καθώς και για το συντονισμό όλων των Υπηρεσιών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης για την εξασφάλιση της ετοιμότητας, την αντιμετώπιση των καταστροφών και την αποκατάσταση των ζημιών. Η Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας έχει έδρα τα Ιωάννινα και απαρτίζεται από τα ακόλουθα τμήματα, τα οποία επίσης έχουν έδρα τα Ιωάννινα: α. Τμήμα Σχεδιασμού και Πρόληψης, το οποίο είναι αρμόδιο ιδίως για τη μέριμνα κατάρτισης σχεδίων αντιμετώπισης κινδύνων, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και για το σχεδιασμό της πολιτικής προστασίας με προγράμματα, μέτρα και δράσεις που αφορούν στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, στο πλαίσιο του ετήσιου εθνικού σχεδιασμού πολιτικής προστασίας. β. Τμήμα Αντιμετώπισης και Αποκατάστασης, το οποίο είναι αρμόδιο ιδίως για την αντιμετώπιση των καταστροφών ή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, για το συντονισμό όλων των υπηρεσιών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και του δημόσιου, ιδιωτικού δυναμικού και μέσων, καθώς και την αποκατάσταση των ζημιών, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Τμήμα Παλλαϊκής Άμυνας ΠΣΕΑ. Το Τμήμα Παλλαϊκής Άμυνας (ΠΑΜ) Πολιτικής Σχεδίασης Έκτακτης Ανάγκης (ΠΣΕΑ), το οποίο υπάγεται απευθείας στο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης έχει έδρα τα Ιωάννινα και είναι αρμόδιο ιδίως ENVIROPLAN A.E. 1-57

66 για την παρακολούθηση, συμμετοχή, συντονισμό, σχεδιασμό και την ενεργοποίηση της ΠΑΜ ΠΣΕΑ εντός της ζώνης ευθύνης του και για τη μέριμνα εναρμόνισης του σχεδιασμού μεταξύ Περιφερειών και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, καθώς και την εποπτεία, ενίσχυση και συνδρομή των Περιφερειών, των ΟΤΑ α βαθμού και των νομικών τους προσώπων, για θέματα πολιτικής άμυνας και τον έλεγχο των ληφθέντων μέτρων προστασίας, όπως προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία. Αυτοτελές Τμήμα Εκπαίδευσης. Το Αυτοτελές Τμήμα Εκπαίδευσης, το οποίο υπάγεται απευθείας στο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, έχει έδρα τα Ιωάννινα και είναι αρμόδιο ιδίως για τη διερεύνηση και αξιολόγηση των αναγκών επιμόρφωσης του προσωπικού της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, την κατάρτιση και εφαρμογή κάθε μορφής προγραμμάτων εκπαίδευσης προσωπικού και τη συνεργασία με το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ) και άλλες σχολές του δημοσίου. Αυτοτελές Τμήμα Εσωτερικού Ελέγχου. To Αυτοτελές Τμήμα Εσωτερικού Ελέγχου, το οποίο υπάγεται απευθείας στο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, έχει έδρα τα Ιωάννινα και ως αρμοδιότητα ιδίως τον έλεγχο της διοικητικής δράσης όλων των Υπηρεσιών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας, ώστε να προλαμβάνονται και να αποκαθίστανται διοικητικές και οργανωτικές δυσλειτουργίες. Στις αρμοδιότητες του Τμήματος ανήκει και η διερεύνηση καταγγελιών πολιτών, καθώς και η υποχρέωση υποβολής, ανά τρίμηνο, αναλυτικής Έκθεσης στο Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης σχετικά με τη λειτουργία κάθε οργανικής μονάδας ξεχωριστά. Επίσης, έχει την ευθύνη οργάνωσης συντονιστικών συσκέψεων προϊσταμένων Υπηρεσιακών μονάδων για θέματα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης υπό το Γενικό Γραμματέα. Γενική Διεύθυνση Εσωτερικής Λειτουργίας: Η Γενική Διεύθυνση Εσωτερικής Λειτουργίας είναι αρμόδια για τον προγραμματισμό και σχεδιασμό των δράσεων, καθώς και το συντονισμό και την παρακολούθηση της λειτουργίας όλων των οργανικών μονάδων που υπάγονται σ αυτή, την εξασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας τους και την αντιμετώπιση των προβλημάτων και των υποθέσεων αρμοδιότητάς τους. Συγκροτείται από τις ακόλουθες οργανικές μονάδες, οι οποίες έχουν τοπική αρμοδιότητα σε όλη την Αποκεντρωμένη Διοίκηση: α) τη Διεύθυνση Διοίκησης β) τη Διεύθυνση Οικονομικού γ) τη Διεύθυνση Εθνικών Κληροδοτημάτων δ) τη Διεύθυνση Πληροφορικής και Επικοινωνιών ε) τη Διεύθυνση Αστικής Κατάστασης και Κοινωνικών Υποθέσεων στ) τη Διεύθυνση Αλλοδαπών και Μετανάστευσης ENVIROPLAN A.E. 1-58

67 Γενική Διεύθυνση Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής. Η Γενική Διεύθυνση Χωροταξικής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής είναι αρμόδια για τον προγραμματισμό και σχεδιασμό των δράσεων, καθώς και το συντονισμό και την παρακολούθηση της λειτουργίας όλων των οργανικών μονάδων που υπάγονται σ αυτή, την εξασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας τους και την αντιμετώπιση των προβλημάτων και των υποθέσεων αρμοδιότητάς τους. Συγκροτείται από τις ακόλουθες οργανικές μονάδες: α) τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Ηπείρου, με τοπική αρμοδιότητα στην Περιφέρεια Ηπείρου β) τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού Δυτικής Μακεδονίας, με τοπική αρμοδιότητα στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας γ) τη Διεύθυνση Υδάτων Ηπείρου, με τοπική αρμοδιότητα στην Περιφέρεια Ηπείρου δ) τη Διεύθυνση Υδάτων Δυτικής Μακεδονίας, με τοπική αρμοδιότητα στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας ε) τη Διεύθυνση Τεχνικού Ελέγχου, με τοπική αρμοδιότητα σε όλη την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Γενική Διεύθυνση Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων: Η Γενική Διεύθυνση Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων είναι αρμόδια για τον προγραμματισμό και σχεδιασμό των δράσεων, καθώς και το συντονισμό και την παρακολούθηση της λειτουργίας όλων των οργανικών μονάδων που υπάγονται σ αυτή, την εξασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας τους και την αντιμετώπιση των προβλημάτων και των υποθέσεων αρμοδιότητάς τους. Συγκροτείται από τις ακόλουθες οργανικές μονάδες: α) τη Διεύθυνση Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών, με τοπική αρμοδιότητα σε όλη την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, β) τις αντίστοιχες Διευθύνσεις Δασών των νομών, με τοπική αρμοδιότητα ανά νομό της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, γ) τα Δασαρχεία των νομών, με τοπική αρμοδιότητα στην περιοχή ευθύνης τους, δ) τη Διεύθυνση Αγροτικών Υποθέσεων Ηπείρου, με τοπική αρμοδιότητα στην Περιφέρεια Ηπείρου, ε) τη Διεύθυνση Αγροτικών Υποθέσεων Δυτικής Μακεδονίας, με τοπική αρμοδιότητα στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας Διοίκηση - Οργάνωση & Αρμοδιότητες Περιφέρειας Ηπείρου Με τον Νόμο 3852/2010 " Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης»", η Περιφέρεια Ηπείρου αποτελεί Δευτεροβάθμιο Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με διάθρωση, αρμοδιότητες και προσωπικό όπως ορίζονται στο Π.Δ. 140/2010 (ΦΕΚ 233/Α/ ). ENVIROPLAN A.E. 1-59

68 Η Περιφέρεια Ηπείρου, περιλαμβάνει τους Νομούς Άρτας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων, και Πρεβέζης. Έδρα της περιφέρειας Ηπείρου είναι τα Ιωάννινα. Κάθε νομός αποτελεί και περιφερειακή ενότητα και κάθε πρωτεύουσα νομού είναι έδρα της αντίστοιχης περιφερειακής ενότητας. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται αναλυτικά όλοι οι Πρωτοβάθμιοι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Περιφέρειας Ηπείρου, ανά Περιφερειακή Ενότητα. Πρόκειται για δήμους, όπως αυτοί προκύπτουν από τις συνενώσεις άλλων Δήμων και Κοινοτήτων, καθώς και εκείνοι στους οποίους δεν επέρχεται καμμία μεταβολή. Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων Περιφερειακή Ενότητα Άρτας Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας Δήμος Ζίτσας Δήμος Αρταίων Δήμος Πρέβεζας Δήμος Ηγουμενίτσας Δήμος Δωδώνης Δήμος Νικολάου Σκουφά Δήμος Πάργας Δήμος Φιλιατών Δήμος Πωγωνίου Δήμος Β.Τζουμέρκων Δήμος Κόνιτσας Δήμος Ζαγορίου Δήμος Μετσόβου Δήμος Ιωαννιτών Δήμος Γεωργίου Καραϊσκάκη Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων Δήμος Ζηρού Δήμος Σουλίου Μεταξύ των δύο βαθμών τοπικής αυτοδιοίκησης δεν υφίστανται σχέσεις ελέγχου και ιεραρχίας, αλλά συνεργασίας και συναλληλίας, οι οποίες αναπτύσσονται βάσει του Νόμου 3852/2010, κοινών συμφωνιών, καθώς και με το συντονισμό κοινών δράσεων. Όργανα της περιφέρειας είναι ο περιφερειάρχης, οι αντιπεριφερειάρχες, το περιφερειακό συμβούλιο, η οικονομική επιτροπή και η εκτελεστική επιτροπή. Σε κάθε περιφέρεια τον περιφερειάρχη επικουρούν αντιπεριφερειάρχες που εκλέγονται άμεσα κατ αντιστοιχία προς τον αριθμό των περιφερειακών ενοτήτων και οι οποίοι δεν καταλαμβάνουν θέση περιφερειακού συμβούλου. Ο περιφερειάρχης προασπίζει το δημόσιο συμφέρον, κατευθύνει την υλοποίηση του σχεδίου περιφερειακής ανάπτυξης και ασκεί τα καθήκοντά του με γνώμονα τις αρχές της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας. ENVIROPLAN A.E. 1-60

69 Τον περιφερειάρχη επικουρούν οι αντιπεριφερειάρχες που εκλέγονται άμεσα καθώς και τρεις (3) επιπλέον αντιπεριφερειάρχες, οι οποίοι ορίζονται με απόφαση του περιφερειάρχη που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Με όμοια απόφαση ο περιφερειάρχης αναθέτει σε όλους τους αντιπεριφερειάρχες την άσκηση τομέων αρμοδιοτήτων της περιφέρειας και μπορεί, επίσης, να τους μεταβιβάζει την άσκηση συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων του. Ολα τα όργανα των περιφερειών ασκούν τις αρμοδιότητές τους σύμφωνα με τις αρχές της διαφάνειας, της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας. Η άσκηση των αρμοδιοτήτων τους οριοθετείται από τις σχετικές διατάξεις των νόμων και των κανονιστικών διατάξεων της διοίκησης. Οι υπηρεσίες της Περιφέρειας Ηπείρου διαρθρώνονται σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο. Οι περιφερειακές υπηρεσίες οργανώνονται στο πλαίσιο της οικείας περιφερειακής ενότητας και υπάγονται σε οργανική μονάδα της Κεντρικής Υπηρεσίας. Η Κεντρική Υπηρεσία της Περιφέρειας Ηπείρου διαρθρώνεται ως κατωτέρω: α. Γραφείο Περιφερειάρχη. β. Γραφεία Αντιπεριφερειαρχών. γ. Γενική Διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Περιβάλλοντος και Υποδομών. δ. Γενική Διεύθυνση Εσωτερικής Λειτουργίας. ε. Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής. στ. Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης. ζ. Γενική Διεύθυνση Μεταφορών και Επικοινωνιών. η. Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας. Στην Κεντρική Υπηρεσία της Περιφέρειας Ηπείρου λειτουργούν επίσης και οι παρακάτω Υπηρεσίες: α. Νομική Υπηρεσία. β. Αυτοτελής Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας. γ. Αυτοτελές Τμήμα Εσωτερικού Ελέγχου. δ. Αυτοτελές Τμήμα Παλλαϊκής Άμυνας και Πολιτικής Σχεδίασης Εκτάκτων Αναγκών (ΠΑΜ ΠΣΕΑ). ε. Αυτοτελές Γραφείο Τύπου και Δημοσίων Σχέσεων. Οι αρμοδιότητες της Περιφέρειας Ηπείρου από την 01/01/2011, διαφοροποιούνται από τις αρμοδιότητες της Περιφέρειας από την 1/07/2011. ENVIROPLAN A.E. 1-61

70 Ειδικότερα: Ακολούθως παρουσιάζονται ενδεικτικά οι αρμοδιότητες της Περιφέρειας Ηπείρου από την 01/01/2011, εστιασμένες στα κύρια στοιχεία ανά τομέα: - Γεωργίας - Κτηνοτροφίας - Αλιείας, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: α. Υποτομέας Προγραμματισμού: η κατάρτιση ετήσιων και πολυετών περιφερειακών αναπτυξιακών προγραμμάτων για τη γεωργία, κτηνοτροφία και αλιεία, καθώς και η εκπόνηση και αξιολόγηση σχετικών μελετών και μέτρων πολιτικής, κ.ά.. β. Υποτομέας Γεωργίας: ο καθορισμός ζωνών προστασίας και η καταστροφή εντός αυτών των παράνομων καλλιεργειών, η διεξαγωγή ελέγχων και σε συνεργασία με τα Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, επί των εκμεταλλεύσεων, επιχειρήσεων και ενώσεων αυτών, που εμπλέκονται σε οποιοδήποτε στάδιο της παραγωγής και εμπορίας φυτών, φυτικών προϊόντων και άλλων αντικειμένων κ.ά.. γ. Υποτομέας Κτηνοτροφίας: η έρευνα και η μελέτη κάθε θέματος που σχετίζεται με την υγιεινή κατάσταση του ζωικού κεφαλαίου, χερσαίου, υδρόβιου και αμφίβιου και της προστασίας γενικά της υγείας των ζώων, η εκτέλεση προγράμματος παραγωγής ζωοτροφών σε ορεινές μειονεκτικές περιοχές, η διενέργεια ελέγχων στις βιομηχανίες παραγωγής ζωοτροφών, κ.ά. δ. Υποτομέας Αλιείας: η παρακολούθηση της ρύπανσης και της μόλυνσης του υδάτινου περιβάλλοντος, η κατάρτιση μελετών και η εφαρμογή προγραμμάτων διαχείρισης και ανάπτυξης που έχουν σχέση με την αλιεία, τις υδατοκαλλιέργειες και την εν γένει αξιοποίηση των αλιευτικών πόρων, κ.ά. - Φυσικών Πόρων - Ενέργειας - Βιομηχανίας, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: α. Υποτομέας ορυκτού πλούτου: ο καθορισμός και ο αποχαρακτηρισμός λατομικών περιοχών, η έκδοση απόφασης για το χαρακτηρισμό των λατομικών επιχειρήσεων αδρανών υλικών, κ.ά.. β. Υποτομέας Ενέργειας: η υλοποίηση προγραμμάτων υποστήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αξιοποίησης των ήπιων μορφών ενέργειας, όπως ηλιακή, αιολική, γεωθερμία, καθώς και η παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης αναπτυξιακών προγραμμάτων και σχεδίων αρμοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, η χορήγηση αδειών εγκατάστασης για ίδια χρήση ενεργειακών συστημάτων θέρμανσης ή ψύξης χώρων, μέσω της εκμετάλλευσης της θερμότητας των γεωλογικών σχηματισμών και των νερών επιφανειακών και υπογείων, που δεν χαρακτηρίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3175/2003 (ΦΕΚ 207 Α') γεωθερμικό υλικό, η χορήγηση αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας εφεδρικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής σε ιδιώτες, κ.ά. ENVIROPLAN A.E. 1-62

71 δ. Υποτομέας Βιομηχανίας και Βιοτεχνίας: η ενημέρωση των επενδυτών σε θέματα ίδρυσης επιχειρήσεων, αναπτυξιακών προγραμμάτων, δικαιολογητικών και διαδικασιών προκειμένου να χορηγηθούν οι απαιτούμενες άδειες και οι επί μέρους εγκρίσεις, η συνεργασία με αρμόδιους συλλογικούς φορείς και Επιμελητήρια για την εξέταση θεμάτων, τα οποία αφορούν στην αδειοδότηση και στη λειτουργία των μεταποιητικών επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών, για την υπαγωγή των ανωτέρω επιχειρηματικών μονάδων σε αναπτυξιακά προγράμματα και σχέδια και γενικά στη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για βιομηχανικές, βιοτεχνικές εγκαταστάσεις, επαγγελματικά εργαστήρια, αποθήκες και ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις παροχής υπηρεσιών, κατηγορίας Β4, σύμφωνα με την υπ' αριθμ. ΗΠ15393/2332/2002 κοινή υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 1022 Β'), όπως ισχύει, ο έλεγχος, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 6 του ν. 1650/1986 (ΦΕΚ 160 Α') τήρησης των περιβαλλοντικών όρων, προκειμένου περί μονάδων του ν. 3325/2005, όπως ισχύει, κ.ά. - Απασχόλησης - Εμπορίου - Τουρισμού, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: Η συμμετοχή και η υλοποίηση σε προγράμματα δράσεων και πρωτοβουλιών προώθησης της απασχόλησης και της κοινωνικής ενσωμάτωσης διαφόρων κατηγοριών ανέργων στο πλαίσιο των Εθνικών και Ευρωπαϊκών πολιτικών. Η κατάρτιση προγραμμάτων για τον τουριστικό σχεδιασμό, καθώς και για την τουριστική ανάπτυξη και προβολή της περιφέρειας, σε συνεργασία με τον Ε.Ο.Τ. και τους δήμους της περιφέρειας. Η παροχή γνωμοδότησης, κατ' άρθρο 29 παρ. 3 του ν. 2545/1997, για χαρακτηρισμό και οριοθέτηση Περιοχών Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (Π.Ο.Τ.Α.). Η κατάρτιση, στο πλαίσιο των αναπτυξιακών προγραμμάτων, σχεδίου ανάπτυξης υποδομών για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στον τουρισμό. κ.ά. - Μεταφορών-Επικοινωνιών, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: Η χορήγηση άδειας σε πλωτά μέσα, που κινούνται σε φυσικές και τεχνητές λίμνες, καθώς και σε πλωτούς ποταμούς για την άσκηση τουριστικών και συγκοινωνιακών πλόων. Ο προγραμματισμός και η διενέργεια εξετάσεων, η συγκρότηση εξεταστικών επιτροπών και η χορήγηση πιστοποιητικών επαγγελματικής ικανότητας οδικού μεταφορέα επιβατών ή εμπορευμάτων στους απόφοιτους των σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης Μεταφορέων. ENVIROPLAN A.E. 1-63

72 Η μεταφορά προσώπων σε συνέδρια, σεμινάρια, πολιτιστικές, αθλητικές και κοινωνικές εκδηλώσεις κ.λπ., από τα οικεία Κ.Τ.Ε.Λ. ή ΡΟΔΑ εντός της περιφέρειας ή σε όμορους νομούς και για δρομολόγια χωρίς διανυκτέρευση των επιβατών, εφόσον διαπιστωθεί ανεπάρκεια τουριστικών λεωφορείων από την προβλεπόμενη επιτροπή και ο καθορισμός της συγκρότησης και του τρόπου λειτουργίας της ίδιας επιτροπής. Η έκδοση Βιβλίων Φύλλων Ελέγχου για απελευθερωμένες έκτακτες διεθνείς μεταφορές επιβατών με πούλμαν και λεωφορεία, προβλεπόμενα από τις πολυμερείς συμφωνίες ASOR και INTERBUS (82/505/ΕΟΚ της 12ης Ιουλίου 1982 και 2002/917/ΕΚ της 3ης Οκτωβρίου 2002 Αποφάσεις του Συμβουλίου αντίστοιχα). Η έκδοση ειδικών αδειών ρυμούλκησης για Ε.Ι.Χ. και Φ.Ι.Χ. αυτοκίνητα. Η χορήγηση σχετικών βεβαιώσεων και πιστοποιητικών σε εισαγόμενα μεταχειρισμένα οχήματα αντιρρυπαντικής τεχνολογίας. κ.ά. - Έργων Χωροταξίας Περιβάλλοντος, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: Η εξειδίκευση των κατευθυντήριων γραμμών περιβαλλοντικής πολιτικής σε επίπεδο περιφέρειας. Η παροχή γνώμης του περιφερειακού συμβουλίου για τη χωροθέτηση Β.Ε.ΠΕ.. Η έγκριση περιβαλλοντικών όρων για έργα και δραστηριότητες Β' και Γ' κατηγορίας, κατά το άρθρο 2 του ν. 3010/2002 (ΦΕΚ 91 Α'). Η έκδοση αδειών διάθεσης βιομηχανικών λυμάτων και αστικών λυμάτων από σταθμούς επεξεργασίας, κατά τις ρυθμίσεις της κ.υ.α. 5673/400/1997 (ΦΕΚ 192 Β'). Ο έλεγχος τήρησης περιβαλλοντικών όρων, προς εφαρμογή της νομοθεσίας για την προστασία του περιβάλλοντος, κατά το άρθρο 26 του ν. 1650/1986 (ΦΕΚ 160Α'). Η ανάθεση εκπόνησης και η παρακολούθηση εφαρμογής Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (Γ.Π.Σ.), Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. σύμφωνα με το άρθρο 6 του ν. 2508/1997. Η χορήγηση άδειας για την εναπόθεση ή αποθήκευση αποβλήτων που περιέχουν αμίαντο. Η μέριμνα συγκέντρωσης των γενικών πληροφοριών για την ποιότητα του περιβάλλοντος και τις ρυπογόνες δραστηριότητες στην περιοχή, καθώς και για τη λειτουργία του εθνικού δικτύου πληροφορικής για το περιβάλλον. Η εισήγηση στο περιφερειακό συμβούλιο, με βάση περιβαλλοντικά κριτήρια, για την εξασφάλιση χρηματοδοτικών πηγών και την κατανομή των σχετικών πιστώσεων, καθώς και για προτάσεις μέτρων προς προστασία του περιβάλλοντος της περιοχής και ιδιαίτερα των ευαίσθητων περιοχών (βιότοπων κ.λπ.). Η κατάρτιση και έγκριση του περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, στο πλαίσιο του αντίστοιχου εθνικού σχεδιασμού, ο οποίος αποσκοπεί, ENVIROPLAN A.E. 1-64

73 κυρίως, στη μελέτη και τον καθορισμό των μεθόδων διαχείρισης, καθώς και στη χωροθέτηση των πάσης φύσεως σχετικών εγκαταστάσεων περιλαμβανόμενης και της έκδοσης των κατά περίπτωση αδειών, που προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία. Κατά το σχεδιασμό λαμβάνονται υπόψη οι κοινωνικές, οικονομικές, τεχνικές, περιβαλλοντικές, καθώς και οι ειδικές συνθήκες της περιοχής. Η παροχή γνωμοδότησης, από το περιφερειακό συμβούλιο, σχετικά με το χαρακτηρισμό και την οριοθέτηση εκτάσεων ως Π.Ο.Α.Π.Δ. (Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων) από τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Η παροχή γνωμοδότησης, από το περιφερειακό συμβούλιο, σχετικά με το χαρακτηρισμό Περιοχών Ειδικών Χωρικών Παρεμβάσεων προς έκδοση της προβλεπόμενης από την κείμενη νομοθεσία κοινής υπουργικής απόφασης. Η παροχή γνωμοδότησης, από το περιφερειακό συμβούλιο για Σχέδια Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων (Σ.Ο.Α.Π.), όταν η διαδικασία κινείται από τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Η σύνταξη, η παρακολούθηση της εφαρμογής και η αξιολόγηση των κανονισμών διοίκησης και λειτουργίας και των σχεδίων διαχείρισης για προστατευόμενες περιοχές. Η παρακολούθηση εφαρμογής Ειδικών Χωροταξικών Μελετών και ΖΟΕ. Ο σχεδιασμός παραλαβής και διαχείρισης αποβλήτων από λιμενικές εγκαταστάσεις. Ο συντονισμός της υλοποίησης των προγραμμάτων εκτέλεσης έργων που προβλέπονται από τα γενικά πολεοδομικά σχέδια (Γ.Π.Σ.) και τις πολεοδομικές μελέτες. κ.ά. - Υγείας: Οι περιφέρειες ασκούν τις αρμοδιότητες των Υγειονομικών Περιφερειών (Δ.Υ.Π.Ε.) της χώρας. Στον ανωτέρω τομέα περιλαμβάνονται ιδίως: Ο υγειονομικός έλεγχος καταστημάτων, βιοτεχνιών και βιομηχανιών παρασκευής και επεξεργασίας τροφίμων ζωικής προέλευσης, καθώς και οι λοιποί υγειονομικοί έλεγχοι, που προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία σε περιφερειακό επίπεδο. Η χορήγηση αδειών για την καταλληλότητα ζωικών τροφίμων. Η χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας των κάθε είδους δημόσιων και ιδιωτικών εργαστηρίων, τα οποία πραγματοποιούν μικροβιολογικές εξετάσεις ελέγχου νερού, τροφίμων ή ποτών, με εξαίρεση τα εργαστήρια του Γενικού Χημείου του Κράτους, το κλείσιμο όσων λειτουργούν χωρίς τη νόμιμη άδεια και η επιβολή προστίμου σε βάρος αυτών. κ.ά. ENVIROPLAN A.E. 1-65

74 - Παιδείας - Πολιτισμού - Αθλητισμού, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: Η εξειδίκευση και κατάρτιση προγραμμάτων, προς υποστήριξη της δια βίου μάθησης, στο πλαίσιο των κατευθύνσεων και του σχεδιασμού του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, σύμφωνα και με την κείμενη νομοθεσία. Η εκπόνηση και εκτέλεση προγραμμάτων, τα οποία αφορούν θέματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, Νέας Γενιάς και εκπαίδευσης ενηλίκων σύμφωνα με τον αντίστοιχο σχεδιασμό και τις εφαρμοζόμενες, από το Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, πολιτικές. Ο συντονισμός δράσεων των πολιτιστικών φορέων της περιφέρειας. Η κοινή οργάνωση με τοπικούς φορείς πολιτιστικών εκδηλώσεων με σκοπό τη διατήρηση της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς και τη διάδοσή της στους νέους. Η υλοποίηση Αθλητικών προγραμμάτων σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού και τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, αθλητικούς συλλόγους, δήμους, καθώς και με άλλους φορείς Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου. Η άσκηση εποπτείας επί των Εθνικών Αθλητικών Κέντρων, που καθορίζονται με απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Πολιτισμού και Τουρισμού. κ.ά. - Πολιτικής Προστασίας και Διοικητικής Μέριμνας, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: Ο συντονισμός και η επίβλεψη του έργου της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των καταστροφών, εντός των ορίων της εδαφικής της περιφέρειας, στο πλαίσιο και του ν. 3013/2002 (ΦΕΚ 102 Α'), όπως ισχύει, η συμμετοχή στην εκπόνηση προγραμμάτων αντιπυρικής προστασίας δασικών εκτάσεων, στο σχεδιασμό και στη μελέτη μεθόδων και μέσων για την πρόληψη και καταστολή τους. Η συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς για την καταστολή των δασικών πυρκαγιών, κ.ά. Ακολούθως παρουσιάζονται ενδεικτικά οι αρμοδιότητες της Περιφέρειας Ηπείρου από την 01/07/2011, εστιασμένες στα κύρια στοιχεία ανά τομέα: - Προγραμματισμού Ανάπτυξης, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: Ο περιφερειακός αναπτυξιακός σχεδιασμός, ο προγραμματισμός, η υλοποίηση των σχετικών με αυτόν δράσεων και η παρακολούθηση της αναπτυξιακής πορείας της περιφέρειας. ENVIROPLAN A.E. 1-66

75 Η σύσταση Περιφερειακής Γνωμοδοτικής Επιτροπής, η οποία γνωμοδοτεί για τις αιτήσεις υπαγωγής επενδύσεων ή προγραμμάτων χρηματοδοτικής μίσθωσης εξοπλισμού, σύμφωνα με τις διατάξεις των αναπτυξιακών νόμων. Η παραλαβή των αιτήσεων υπαγωγής επενδύσεων, ο έλεγχος των στοιχείων, η αξιολόγησή τους, η εισήγηση στην Περιφερειακή Γνωμοδοτική Επιτροπή, η έκδοση της απόφασης υπαγωγής, οι αποφάσεις τροποποίησης και η παρακολούθηση της υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου, ανάκλησης υπαγωγής και επιστροφής ενισχύσεων που έχουν καταβληθεί, σύμφωνα με τις διατάξεις των αναπτυξιακών νόμων. Η συγκρότηση των Περιφερειακών Οργάνων Ελέγχου των επενδύσεων για την πιστοποίηση των δαπανών και την υλοποίηση των εγκεκριμένων εργασιών, σύμφωνα με τις διατάξεις των αναπτυξιακών νόμων. Η σύνταξη τεχνικών δελτίων των ιδιωτικών επενδύσεων που εντάσσονται στα επιχειρησιακά προγράμματα. Η παρακολούθηση και η επισήμανση στους αρμόδιους φορείς ζητημάτων, που αναφέρονται στη λήψη των αναγκαίων μέτρων προς βελτίωση του επιπέδου ζωής των πολιτών. κ.ά. - Φυσικών Πόρων - Ενέργειας - Βιομηχανίας, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: α. Υποτομέας Διαχείρισης Υδάτων: Η άσκηση αρμοδιοτήτων για την προστασία και διαχείριση των υδάτων. Ειδικότερα οι ανωτέρω αρμοδιότητες αφορούν τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για: Την επιβολή μέτρων και κυρώσεων για την προστασία των υδάτων και την αντιμετώπιση αυξητικών τάσεων που προκύπτουν από ανθρώπινες δραστηριότητες στις συγκεντρώσεις ουσιών στα υπόγεια ύδατα, και Τη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων, προκειμένου να διαπιστωθεί η ποιότητα των πλαστικών σωλήνων και των εξαρτημάτων από μη πλαστικοποιημένο πολυβινυλοχλωρίδιο (σκληρό PVC), που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά πόσιμου νερού και αποχετευτικών λυμάτων, καθώς και για συστήματα αποχετεύσεως στα κτίρια, κ.ά. β. Υποτομέας Διαχείρισης Οδικού δικτύου - Τομέας περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: Η εξειδίκευση των κατευθυντήριων γραμμών περιβαλλοντικής πολιτικής σε επίπεδο μητροπολιτικής περιφέρειας. Ο σχεδιασμός της διαχείρισης στερεών αποβλήτων σε επίπεδο περιφέρειας. ENVIROPLAN A.E. 1-67

76 Η εκπόνηση στρατηγικών σχεδίων, προγραμμάτων και μελετών για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και του θορύβου. Η διαχείριση των μητροπολιτικού χαρακτήρα πάρκων και των υπερτοπικών χώρων πρασίνου, όπως οριοθετούνται από την κείμενη νομοθεσία. Η διαχείριση αυτή ασκείται εντός έτους από τη δημοσίευση του παρόντος και δεν θίγει δικαιώματα δήμων επί επιτρεπτών, κατά την κείμενη νομοθεσία, χρήσεων, εντός των ανωτέρω πάρκων και χώρων πρασίνου. Η έγκριση περιβαλλοντικών όρων για: α) έργα και δραστηριότητες μητροπολιτικής και διαδημοτικής εμβέλειας και β) έργα που πραγματοποιούνται από τις υπηρεσίες της μητροπολιτικής αυτοδιοίκησης. Ο συντονισμός των ενεργειών για την παρακολούθηση και προστασία του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις όπου ο φυσικός αποδέκτης, οι προστατευτέοι φυσικοί πόροι, οι ρυπαίνουσες δραστηριότητες ή οι ενδεικνυόμενες λύσεις παρουσιάζουν διαδημοτικό χαρακτήρα. Η συνδρομή στο έργο του Ε.Φ.Ε.Τ. και η διενέργεια ελέγχων ή άλλων πράξεων, που ζητούν τα εντεταλμένα όργανα του Ε.Φ.Ε.Τ. και σύμφωνα με τις οδηγίες τους. κ.ά. - Τομέας χωρικού σχεδιασμού και αστικών αναπλάσεων, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: Η εξειδίκευση των γενικών κατευθύνσεων και η έκδοση οδηγιών στα θέματα πολεοδομικού σχεδιασμού οικιστικής πολιτικής και κατοικίας, καθώς και οικοδομικού και κτιριοδομικού κανονισμού. Η εξειδίκευση των στρατηγικών κατευθύνσεων για το χωροταξικό σχεδιασμό σε επίπεδο μητροπολιτικής περιφέρειας. Η προώθηση προγραμμάτων, έργων και αναπλάσεων μητροπολιτικής και υπερτοπικής σημασίας. κ.ά. - Τομέας μεταφορών και συγκοινωνιών, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως η εκπόνηση μελετών, προγραμμάτων και σχεδίων συγκοινωνιακών έργων, κ.ά. - Τομέας πολιτικής προστασίας και ασφάλειας, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: Η εκπόνηση σχεδίων έκτακτης ανάγκης. Η συγκρότηση και λειτουργία συντονιστικού μητροπολιτικού οργάνου για την πρόληψη και αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών. Η διαχείριση και εφαρμογή προγραμμάτων πολιτικής προστασίας. ENVIROPLAN A.E. 1-68

77 Ο σχεδιασμός των αναδασώσεων και της αντιχειμαρρικής προστασίας και η μέριμνα για την κατάρτιση πολυετών προγραμμάτων περιφερειακού επιπέδου. Η μέριμνα για το σχεδιασμό της αντιπυρικής προστασίας και η οργάνωση της αρωγής και συνεργασίας των εμπλεκόμενων κρατικών και άλλων φορέων και των Ο.Τ.Α. στο έργο της καταστολής των δασικών πυρκαγιών Διοίκηση - Οργάνωση & Αρμοδιότητες Δήμων της Περιφέρειας Ηπείρου Ο κάθε δήμος της Περιφέρειας Ηπείρου διοικείται από το δημοτικό συμβούλιο, την οικονομική επιτροπή, την επιτροπή ποιότητας ζωής, την εκτελεστική επιτροπή και τον δήμαρχο. Ο δήμαρχος προασπίζει τα τοπικά συμφέροντα, κατευθύνει τις δράσεις του δήμου για την υλοποίηση του σχεδίου ανάπτυξης, διασφαλίζει την ενότητα της τοπικής κοινωνίας και ασκεί τα καθήκοντά του με γνώμονα τις αρχές της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας. Το δήμαρχο επικουρούν οι αντιδήμαρχοι, οι οποίοι είναι οι σύμβουλοι της πλειοψηφίας που ορίζει ο δήμαρχος και στους οποίους μεταβιβάζει την άσκηση αρμοδιοτήτων καθ ύλην και κατά τόπο. Οι δήμοι και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου αυτών, ύστερα από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία των μελών του ή του οικείου οργάνου διοίκησης του νομικού προσώπου, μπορούν να συμμετέχουν και να συγχρηματοδοτούν την κατάρτιση και εκτέλεση οποιασδήποτε κατηγορίας προγραμμάτων και μέτρων, εφόσον οι δράσεις τους, ανεξαρτήτως εάν συνάπτονται με αρμοδιότητες των δήμων, συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική πρόνοια και συνοχή, την περιβαλλοντική προστασία και την εν γένει βελτίωση της ποιότητας ζωής της τοπικής κοινωνίας. Οι αρμοδιότητες που μεταφέρονται στους Καλλικρατικούς Δήμους από την 01/01/2011 διαφοροποιούνται από την 01/01/2013. Ειδικότερα, από την 01/01/2011 προστίθενται οι ακόλουθες αρμοδιότητες, εστιασμένες στα στοιχεία που έχουν σχέση με το αντικείμενο του Επιχειρησιακού Σχεδίου: - Τομέας Περιβάλλον, στους οποίους περιλαμβάνονται, ιδίως: Η έκδοση οικοδομικών αδειών. Ο έλεγχος των αρχιτεκτονικών, των στατικών, των υδραυλικών και των ηλεκτρομηχανολογικών μελετών, της μελέτης θερμομόνωσης, της μελέτης παθητικής ENVIROPLAN A.E. 1-69

78 πυροπροστασίας και των σχετικών φορολογικών στοιχείων για την έκδοση ή αναθεώρηση οικοδομικών αδειών βιομηχανικών κτιρίων, κατά τις ρυθμίσεις των παραγράφων 1 έως και 3 του άρθρου 5 του π.δ. 78/2006 (ΦΕΚ 80 Α'). Ο έλεγχος εφαρμογής ρυμοτομικών σχεδίων στο έδαφος πριν την έγκριση των πινακίδων εφαρμογής. Η διαχείριση στερεών αποβλήτων, σε επίπεδο προσωρινής αποθήκευσης, μεταφόρτωσης, επεξεργασίας, ανακύκλωσης και εν γένει αξιοποίησης, διάθεσης, λειτουργίας σχετικών εγκαταστάσεων, κατασκευής μονάδων επεξεργασίας και αξιοποίησης, καθώς και αποκατάστασης υφιστάμενων χώρων εναπόθεσης (Χ.Α.Δ.Α.). Η διαχείριση πραγματοποιείται, σύμφωνα με τον αντίστοιχο σχεδιασμό, που καταρτίζεται από την Περιφέρεια κατά την ειδικότερη ρύθμιση του άρθρου 186 παρ. ΣΤ' αριθμ. 29 του παρόντος νόμου. κ.ά. - Τομέα Ποιότητα Ζωής και Εύρυθμης Λειτουργίας των Πόλεων, προστίθενται οι ακόλουθες αρμοδιότητες: Η χορήγηση άδειας δομικής ή μηχανικής κατασκευής προς εγκατάσταση κεραίας σταθμού στην ξηρά, σύμφωνα με το άρθρο 24 α' του ν. 2075/ 1992 (ΦΕΚ 129Α'), όπως ισχύει, και η επιβολή κυρώσεων στους παραβάτες. Η παραλαβή των αποσυρόμενων δικύκλων, μοτοσυκλετών και μοτοποδηλάτων, όπου δεν υπάρχουν υποκαταστήματα του Ο.Δ.Δ.Υ.. κ.ά. - Τομέα Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης, προστίθενται νέες αρμοδιότητες, όπως η εφαρμογή προγραμμάτων εμβολιασμών και η διενέργειά τους. - Τομέα Παιδείας, Πολιτισμού και Αθλητισμού, προστίθενται οι ακόλουθες αρμοδιότητες: Η εκτέλεση προγραμμάτων δια βίου μάθησης στο πλαίσιο του αντίστοιχου εθνικού και περιφερειακού σχεδιασμού, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Η μεταφορά μαθητών από τον τόπο διαμονής στο σχολείο φοίτησης, περιλαμβανομένης της μεταφοράς των μαθητών σχολείων ειδικής αγωγής, καθώς και της μεταφοράς και σίτισης μαθητών μουσικών και καλλιτεχνικών και λυκείων. κ.ά. - Τομέα Αγροτική Ανάπτυξη - Κτηνοτροφία - Αλιεία, στον οποίο περιλαμβάνονται οι ακόλουθες αρμοδιότητες: Η μελέτη και εκτέλεση έργων τεχνικής υποδομής, τοπικής σημασίας, που αφορούν στη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία και ιδίως αυτών που σχετίζονται με την ENVIROPLAN A.E. 1-70

79 αγροτική οδοποιία, την κατασκευή λιμνοδεξαμενών, τα έργα βελτίωσης βοσκοτόπων και τα εγγειοβελτιωτικά έργα. Η διαχείριση βοσκοτόπων. Η παροχή γνώμης για τον καθορισμό Βιομηχανικών και Επιχειρησιακών Περιοχών (Β.Ε.ΠΕ.) και για τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, κατ' άρθρο 5 του ν. 2545/1997 (ΦΕΚ 254 Α'). Η έρευνα και μελέτη κάθε θέματος για την ανάπτυξη της γεωργίας, κτηνοτροφίας, και αλιείας, καθώς και τη διατήρηση του αγροτικού, κτηνοτροφικού και αλιευτικού πληθυσμού στις εστίες τους. Η ανάπτυξη, προστασία, εκτίμηση και παρακολούθηση της φυτικής και ζωικής παραγωγής. κ.ά. Ενώ από την 01/01/2013 προστείθενται οι ακόλουθες αρμοδιότητες στους Καλλικρατικούς Δήμους: Η συνδρομή στο έργο του Ε.Φ.Ε.Τ. και η διενέργεια ελέγχων ή άλλων πράξεων, που ζητούν τα εντεταλμένα όργανα του Ε.Φ.Ε.Τ. και σύμφωνα με τις οδηγίες τους. Η οργάνωση αυτοτελώς ή σε συνεργασία με τις αντίστοιχες περιφερειακές υπηρεσίες ειδικών προγραμμάτων για την προστασία και προαγωγή της Δημόσιας Υγείας στην περιοχή αρμοδιότητάς τους, κατά τις ρυθμίσεις της παρ. 7 του άρθρου 14 του ν. 3172/2003 (ΦΕΚ 197 Α'). Η σύνδεση αγροτικής παραγωγής και τουριστικής ανάπτυξης. Η ενημέρωση του αγροτικού πληθυσμού για τις βελτιωμένες μεθόδους παραγωγής και οργάνωσης των εκμεταλλεύσεων για την αντιμετώπιση των τεχνικών, οικονομικών και διαρθρωτικών προβλημάτων στο πλαίσιο των προγραμμάτων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Η συνεργασία με ιδρύματα έρευνας της αγροτικής, κτηνοτροφικής και αλιευτικής παραγωγής. Η ευρύτερη διάδοση στον αγροτικό κόσμο, μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων, γνώσεων για την εφαρμογή βελτιωμένων μεθόδων καλλιέργειας. Η καλύτερη οργάνωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στο πλαίσιο σχεδίων βελτίωσης. Η άσκηση εποπτείας και ελέγχου στον τομέα της αλιείας στην περιοχή δικαιοδοσίας του δήμου. Η απόφαση εφαρμογής του προγράμματος ανάπτυξης των ιχθυοκαλλιεργειών με την έγκαιρη και επαρκή παραγωγή του αναγκαιούντος (γόνου) ιχθυδίων για τον ENVIROPLAN A.E. 1-71

80 εφοδιασμό με αυτόν των ενδιαφερόμενων ιδιωτών πεστροφοκαλλιεργητών (άρθρο 110 παρ. α' του π.δ. 433/1977). Η συγκέντρωση και η τήρηση στοιχείων των υδατοκαλλιεργειών και της αλιείας στα εσωτερικά ύδατα. Η κατάρτιση μελετών και η σύνταξη εκλαϊκευμένων εντύπων που αφορούν δραστηριότητες θαλάσσιας αλιείας, υδατοκαλλιεργειών και προστασίας των υδάτινων οικοσυστημάτων. Η διοργάνωση ενημερωτικών συναντήσεων με αλιείς, υδατοκαλλιεργητές και γενικά εργαζόμενους σε επιχειρήσεις του αλιευτικού τομέα. Η έγκριση για τη διενέργεια εμπλουτισμού λιμνών και ποταμών και ο καθορισμός της απαγορευτικής περιόδου αλιείας με κάθε μέσο και εργαλείο στις λίμνες. Η επιβολή ειδικών ή πρόσθετων περιοριστικών μέτρων της αλιείας για ποτάμιους, λιμναίους, λιμνοθαλάσσιους και άλλους υδάτινους χώρους (άρθρο 10 του ν.δ.420/1970, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 του ν.1740/1987 και το άρθρο 9 παρ. 1 του ν. 2040/1992). Η έγκριση για διενέργεια αθλητικής αλιείας (π.δ.373/1985 άρθρο 5 παρ. 2 ΦΕΚ 131 Α'). Η σύμφωνη γνώμη για την εισαγωγή από το εξωτερικό ζώντων υδροβίων ζώων και φυτών ή φυκιών ή των αυγών τους για τεχνητή εκτροφή ή εμπλουτισμό υδάτων. κ.ά. ENVIROPLAN A.E. 1-72

81 1.3. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Στην ενότητα αυτή γίνεται διακριτή αναφορά των δημόσιου συμφέροντος φορέων, των φορέων της Αυτοδιοίκησης και των συλλογικών φορέων ως ακολούθως: Α) Φορείς Δημοσίου συμφέροντος α) Αποκεντρωμένη Διοίκηση Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας, όπως παρουσιάσθηκε στην ενότητα της παρούσας β) Εποπτευόμενοι Φορείς Υπουργείων (η διάκριση γίνεται ανα εποπτεύον Υπουργείο) Εποπτευόμενοι Φορείς Υπουργείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας: - Επιμελητήριο Άρτας - Επιμελητήριο Πρεβέζης - Επιμελητήριο Θεσπρωτίας - Επιμελητήριο Ιωαννίνων - Οικονομικό Επιμελητήριο - Οργανισμός Εξωτερικού Εμπορίου (Παράρτημα Ηπείρου) - Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορία (Παράρτημα Ηπείρου) Εποπτευόμενοι Φορείς του Υπουργείου Θαλάσσιων Υποθέσεων, Νησιών και Αλιείας: - Οργανισμός Λιμένα Ηγουμενίτσας Εποπτευόμενοι Φορείς του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής: - Ινστιτούτου Γεωλογικών Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ)- Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου - Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου και Πίνδου - Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού - Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου - Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας - Φορέας Διαχείρισης Στενών & Εκβολών Ποταμών Αχέρωντα & Καλαμά - Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας - Κτηματολόγιο ΑΕ Εποπτευόμενοι Φορείς του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης: - Κεφάλαιο Αποσημειώσεως Φορτοεκφορτωτών Πρέβεζας - ΙΚΑ - ΙΚΑ ΕΤΕΑΜ - ΟΑΕΕ - ΟΓΑ - Οργ. Απασχολήσεως Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) - Οργανισμός Εργατικής Εστίας ENVIROPLAN A.E. 1-73

82 - Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) Εποπτευόμενοι Φορείς του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύσης: - 6 η ΥΠΕ Πελλοπονήσου- Ιονίων- Ηπείρου και Δυτικής Ελλάδας - Θεραπευτήριο Χρόνιων Παθήσεων Ηγουμενίτσας - Κεκυκαμέα Πρεβέζης - Κέντρο Αποθεραπείας και Αποκατάστασης Άρτας - Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Αρρένων Φιλιατών Θεσπρωτίας - Νομ. Γενικό Νοσοκομείο Άρτας - Νομ. Γενικό Νοσοκομείο Πρέβεζας - Νοσοκομείο Χατζηκώστα Γεωργίου - Νομαρχιακό Γενικό Νοσοκομείο - Κ.Υ. Φιλιατών - Ι.Κ.Α. (Τοπικές Διοικητικές Επιτροπές μόνο, Ν. 2503/1997) - Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων (ΝΠΔΔ) Εποπτευόμενοι Φορείς του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού - Εθνικό και Αθλητικό Κέντρο Ιωαννίνων - Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων (Ν. Ιωαννίνων, Άρτας, Πρεβέζης, Θεσπρωτίας) - Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (Ν. Ιωαννίνων, Άρτας, Πρεβέζης και Θεσπρωτίας) - Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων & Τεχνικών Έργων Ηπείρου - Εθνικό Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας - Ελληνικός Οοργανισμός Τουρισμού (ΕΟΤ)-Παράρτημα Ιωαννίνων - ΕΡΤ ΑΕ (Παράρτημα Ηπείρου) - Πανηπειρωτικό Εθνικό Αθλητικό Κέντρο Ιωαννίνων - Σύνδεσμος Ελληνικών Γυμναστικών Αθλητικών Σωματείων Ηπείρου (Σ.Ε.ΓΑ.Σ.) - Ταμείο Αλληλοβοήθειας Υπαλλήλων Υπουργείου Πολιτισμού Εποπτευόμενοι Φορείς του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων - ΓΕΩΤΕΕ - Κέντρα ΟΓΕΕΚΑ «Δήμητρα» - Περιφερειακό Υποκατάστημα ΕΛΓΑ - Περιφερειακά Γραφεία Ο.Π.Ε.Κ.Ε.Π.Ε. - ΕΛΟΓΑΚ Εποπτεία Γάλακτος & Εργαστήριο Ποιότητας - ΕΘΙΑΓΕ - Ινστιτούτο Γεωπονικών Επιστημών - Κεντρικό Ταμείο Γεωργίας Κτηνοτροφίας & Δασών ENVIROPLAN A.E. 1-74

83 - Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων Εποπτευόμενοι Φορείς του Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων - Δικηγορικοί Σύλλογοι Περιφέρειας Ηπείρου - Σωφρονίστηκα Ιδρύματα(π.χ. Κατάστημα Κράτησης Α τύπου) Περιφέρειας Ηπείρου - Δικαστήρια(π.χ. Ειρηνοδικεια, Πρωτοδικεία) Περιφέρειας Ηπείρου - Εισαγγελικές Αρχές Εποπτευόμενοι Φορείς του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων - Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων - ΤΕΙ Ηπείρου - Ισραηλιτική Κοινότητα Ιωαννίνων - Μητροπόλεις, Εκκλησίες & Μονές - Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Βελλάς Εποπτευόμενος Φορέας του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων - Αερολιμένας Ιωαννίνων Οι εποπτευόμενοι φορείς του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη που δραστηριοποιούνται στην Περιφέρεια Ηπείρου δεν έχουν καταγραφεί διότι δεν έχουν άμεση συσχέτιση με το πρόγραμμα της Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Ηπείρου. γ) Φορείς - Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου της Περιφέρεια Ηπείρου - δημοσίου συμφέροντος: - Λιμενικά Ταμεία (όσα δεν έχουν μετατραπεί σε δημοτικά νομικά πρόσωπα ή υπηρεσίες) - Ιατρικός Σύλλογος Ιωαννίνων - Φαρμακευτικός Σύλλογος Ιωαννίνων - Οδοντιατρικοί Σύλλογοι (Ιωαννίνων, Πρέβεζας) - Κεφάλαια Αποζημίωσης Φορτοεκφορτωτών Ξηράς (συναρμοδιότητα με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) - Κεφάλαια Αποζημίωσης Φορτοεκφορτωτών Λιμένων (συναρμοδιότητα με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης) - Εταιρείες Προστασίας Αποφυλακισθέντων - Εταιρείες Προστασίας Ανηλίκων ENVIROPLAN A.E. 1-75

84 δ) Εποπτευόμενος φορέας (ο μοναδικός) Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου της Περιφέρειας Ηπείρου είναι ο Γενικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων Β) Φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης 1 ο -βάθμια Αυτοδιοίκηση: Αιρετή Περιφέρεια Ηπείρου, όπως παρουσιάσθηκε στην ενότητα της παρούσας 2 ο -βάθμια Αυτοδιοίκηση: Δεκαοκτώ (18) Καλλικρατική Δήμοι, εκ των οποίων οι οκτώ (8) αφορούν την Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, οι τέσσερις (4) αφορούν την Περιφερειακή Ενότητα Άρτας, οι τρεις (3) αφορούν την Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας και οι τρεις (3) την Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας. Επιπλέον οι Δήμοι εποπτεύουν τους ακόλουθους φορείς, όπως ενδεικτικά παρουσιάζονται ακολούθως: Στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων, όσον αφορά το Δήμο Ιωαννιτών: - Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Κοινωνικής Μέριμνας και Περιβάλλοντος Ιωαννίνων - Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Περιφερειακού Θεάτρου Ιωαννίνων - Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Παιδείας και Πολιτισμού Δήμου Ιωαννίνων Πνευματικό Κέντρο Ιωαννίνων - Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Περάματος - Παιδικοί και Βρεφονηπιακοί Σταθμοί Δήμου Ιωαννίνων - κ.ά. Στην Περιφερειακή Ενότητα Άρτας, όσον αφορά τον Δήμο Αρταίων: - Αθλητικό Κέντρο Άρτας - Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης Άρτας - Αρτάιων Δημοτική Ανώνυμη Εταιρεία ΟΤΑ - Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Αρταίων - κ.ά. Στην Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας, όσον αφορά το Δήμο Ηγουμενίτσας: - Δημοτική Επιχείρηση Υδρευσης και Αποχέτευσης Ηγουμενίτσας - Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Ηγουμενίτσας - Φορείς Προσχολικής Αγωγής, Κοινωνικής Προστασίας & Πολιτισμού. - κ.ά. Στην Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας, όσον αφορά το Δήμο Πρέβεζας: - Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πρέβεζας - Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Πρέβεζας Άλλοι φορείς που δραστηριοποιούνται στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι: - ΦοΔΣΑ1 ης Δ.Ε. Περιφέρειας Ηπείρου (Νομός Ιωαννίνων) ENVIROPLAN A.E. 1-76

85 - ΦοΔΣΑ 2 ης Δ.Ε. Περιφέρειας Ηπείρου- (μέρος του Ν. Θεσπρωτίας μέρος του Ν. Πρεβέζης) - ΦοΔΣΑ 3 ης Δ.Ε. Περιφέρειας Ηπείρου- (Ν. Άρτας και μέρος του Ν. Πρεβέζης) - ΦοΔΣΑ 4 ης Δ.Ε. Περιφέρειας Ηπείρου- (μέρος του Ν. Θεσπρωτίας) - Δημοτική Επιχείρηση Τουριστικής Ανάπτυξης Ιωαννίνων - Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Δήμου Άρτας - Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Ηγουμενίτσας - Σύνδεσμος Ενώσεων Αγροτουρισμού Ελλάδας- ΣΕΑΓΕ - Επιστημονικό και Τεχνολογικό Πάρκο Ιωαννίνων - BIC Ηπείρου Κέντρο Επιχείρησης και Καινοτομίας Ηπείρου - Αναπτυξιακή ΗΠΕΙΡΟΣ Α.Ε. - Αναπτυξιακή Νοτίου Ηπείρου - Αμβρακικού - Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρία Ο.Τ.Α. (ΕΤΑΝΑΜ ΑΕ ΟΤΑ) - Πρότυπη Δημοτική Συνεταιριστική Αλιευτική Επιχείρηση «ΠΡΕΒΕΖΑ Α.Ε.» - Δημοτική Επιχείρηση Σφαγείων Φιλιπιάδας (ΔΕΣΦΙ) Ν. Πρέβεζας Γ) Φορείς Ιδιωτικού Χαρακτήρα που δραστηριοποιούνται στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι: - Σύλλογος Επαγγελματοβιοτεχνών και Τουριστικών Επιχειρήσεων Δήμου Μαργαριτίου «Η Ενώση» - Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Πληροφορικής Βορείου Αιγαίου - Ίδρυμα Εγνατία Ηπείρου - Αγροτική Συνεταιριστική Ηπείρου Κέρκυρας ΑΕ (ΑΣΗΚ Α.Ε.) - Στον τομέα προστασία περιβάλλοντος: - Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων - Ελληνικό Κέντρο Περίθαλψης Άγριων Ζώων - Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων - Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία - Περιβαλλοντικό Κέντρο Αρκτούρου - Κέντρο Ενημέρωσης Παπίγκου του WWF ENVIROPLAN A.E. 1-77

86 1.4. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» Τον Μάρτιο 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε τη στρατηγική «Ευρώπη 2020» με στόχο την έξοδο από την κρίση και την προετοιμασία της οικονομίας της ΕΕ για την επόμενη δεκαετία. Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» καθορίζει, ένα όραμα για μια κοινωνική οικονομία της αγοράς στην Ευρώπη κατά την επόμενη δεκαετία και βασίζεται σε τρεις συναρθρωμένους και αλληλοενισχυόμενους τομείς προτεραιότητας: έξυπνη ανάπτυξη, με τη θεμελίωση της οικονομίας στη γνώση και την καινοτομία βιώσιμη ανάπτυξη, με την προώθηση μιας ανταγωνιστικής οικονομίας χαμηλών εκπομπών άνθρακα που θα αξιοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους που διαθέτει και ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, η οποία θα προάγει μια οικονομία υψηλής απασχόλησης και θα οδηγεί σε κοινωνική και γεωγραφική συνοχή. Η πρόοδος που συντελείται για την επίτευξη των προαναφερόμενων στόχων θα μετράται σε συνάρτηση με πέντε αντιπροσωπευτικούς πρωταρχικούς στόχους οι οποίοι τίθενται σε επίπεδο ΕΕ και τους οποίους τα κράτη μέλη θα κληθούν να μετασχηματίσουν σε εθνικούς στόχους με γνώμονα συγκεκριμένα σημεία εκκίνησης: o Το 75 % του πληθυσμού ηλικίας ετών θα πρέπει να εργάζεται. o Το 3% του ΑΕΠ της ΕΕ θα πρέπει να επενδύεται σε Έρευνα & Ανάπτυξη. o Οι στόχοι «20/20/20» που έχουν τεθεί για το κλίμα και την ενέργεια θα πρέπει να επιτευχθούν. o Το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα τη σχολική εκπαίδευση θα πρέπει να είναι κατώτερο του 10%, ενώ ποσοστό τουλάχιστον 40% της νέας γενιάς θα πρέπει να διαθέτει πτυχίο ανώτερης ή ανώτατης εκπαίδευσης. o Θα πρέπει να μειωθούν κατά 20 εκατομμύρια τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας. Σύμφωνα με την αυτήν την στρατηγική το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την κλιματική και ενεργειακή πολιτική με στόχο την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος και την αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας της Ε.Ε., ενισχύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα της και την μετατροπή της σε μια ιδιαίτερα αποδοτική από ενεργειακή άποψη οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Σε εθνικό επίπεδο, προτεραιότητες αποτελούν το κλίμα και η ενέργεια, η αναδιάρθρωση στους παραγωγικούς τομείς και η εξοικονόμηση των φυσικών πόρων. ENVIROPLAN A.E. 1-78

87 Οι κύριες προτεραιότητες της «Πράσινης Ανάπτυξης» που έχουν τεθεί σε εθνικό επίπεδο αφορούν στους ακόλουθους τομείς Κλίμα και ενέργεια: Η μετάβαση σε μια οικονομία που μειώνει τις εκπομπές άνθρακα με πραγματική πρόοδο μέχρι το 2020 και τελικά μπορεί να απεξαρτηθεί από τα ορυκτά καύσιμα με ορίζοντα το 2050 Αναδιάρθρωση στους παραγωγικούς τομείς: Αλλαγές σε συστήματα παραγωγής και κατανάλωσης. Εξοικονόμηση των φυσικών πόρων Πράσινες υποδομές (νερό, απορρίμματα, δίκτυα, μεταφορές, αστικές και οικιστικές υποδομές) Ορισμένες δράσεις που εξυπηρετούν την στρατηγική της «Πράσινης Ανάπτυξης» σε εθνικό επίπεδο αναφέρονται συνοπτικά στη συνέχεια: Α ΑΞΟΝΑΣ ΔΡΑΣΗΣ: Κλίμα και ενέργεια μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου εξοικονόμηση ενέργειας προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) Β ΑΞΟΝΑΣ ΔΡΑΣΗΣ: Αναδιάρθρωση στους παραγωγικούς τομείς: επαναπροσδιορισμός των καλλιεργητικών μεθόδων στη γεωργία και πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων υποστήριξη των ελληνικών ποικιλιών, ποικιλίες ανθεκτικές στις ελληνικές κλιματικές συνθήκες και ποικιλίες που δεν απαιτούν μεγάλη κατανάλωση φυσικών πόρων και ιδιαίτερα νερού προώθηση των ήπιων μορφών τουρισμού ενίσχυση της πράσινης επιχειρηματικότητας Γ ΑΞΟΝΑΣ ΔΡΑΣΗΣ: Εξοικονόμηση των φυσικών πόρων Πράσινες υποδομές: εξοικονόμηση πόσιμου νερού εφαρμογή προγραμμάτων προστασίας για τα ποτάμια και τις λίμνες εφαρμογή πολιτικών και τεχνικών εξοικονόμησης νερού στον αγροτικό, τουριστικό, βιομηχανικό και αστικό τομέα προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, διαχείριση υδάτινων πόρων προστασία και ανάπτυξη δασών, εκπόνηση δασοπονικού σχεδίου για κάθε δασικό σύμπλεγμα, κατάρτιση δασικών χαρτών, σύνταξη δασολογίου ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων με μείωση της παραγωγής τους, ανάκτηση, ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση υλικών ENVIROPLAN A.E. 1-79

88 στροφή στις μεταφορές με μέσα σταθερής τροχιάς σιδηρόδρομος και στα μέσα μαζικής μεταφοράς γενικότερα αστική ανάπλαση, δημιουργία ελεύθερων χώρων πρασίνου στις πόλεις βιοκλιματικά κτίρια (ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων με στόχο τη μείωση των απωλειών ενέργειας και τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση) Στην Περιφέρεια Ηπείρου, η Πράσινη Ανάπτυξη αποτελεί μια νέα στρατηγική για την έξοδο από την ενεργειακή, χρηματοπιστωτική, περιβαλλοντική κρίση επιδιώκοντας την ανασυγκρότηση της παραγωγικής της βάσης, την ισόρροπη ανάπτυξη, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Τα ανωτέρω προϋποθέτουν επενδύσεις στην παιδεία, τη γνώση, την καινοτομία, τις νέες τεχνολογίες. Πρόκειται για ένα νέο αναπτυξιακό πρότυπο με νέες δυνατότητες από τον αγροτικό μέχρι τον τουριστικό τομέα, δημιουργώντας νέες προοπτικές στον κλάδο της μεταποίησης, στον κατασκευαστικό τομέα, στον τομέα της ενέργειας. Λαμβάνοντας υπόψη όσα έχουν εκτεθεί έως τώρα για την δυναμική της περιοχής και την αξία των υπαρχόντων φυσικών και πολιτιστικών πόρων της περιοχής, σε συνδυασμό με τους άξονες προτεραιότητας που έχουν τεθεί σε εθνικό επίπεδο για την Πράσινη Ανάπτυξη, οι εξειδικευμένοι στόχοι που μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη αυτής της νέας στρατηγικής είναι οι ακόλουθοι: 1. «Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις» 2. «Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου» 3. «Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς», Ο 1 oς στόχος συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα, υπό το πρίσμα της Εθνικής και Ευρωπαϊκής Στρατηγικής. Ο συγκεκριμένος στόχος ενσωματώνει μία σειρά πολιτικών που εστιάζουν στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, την αύξηση του ενεργειακού δυναμικού από ΑΠΕ και φυσικό αέριο, τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού, την παροχή αξιόπιστων ενεργειακών προϊόντων και υπηρεσιών προς τους καταναλωτές και την προώθηση των φιλοπεριβαλλοντικών προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης μέσω των «Πράσινων Προμηθειών». Μετά την δημιουργία των προϋποθέσεων για την προσέλκυση επενδύσεων μέσω του ιδιωτικού τομέα, καθώς και την διενέργεια επενδύσεων μέσω δημόσιων φορέων μπορούν πλέον να αντιμετωπιστούν οι περιβαλλοντικές, ενεργειακές και χωροταξικές προκλήσεις και να τονωθεί παράλληλα η οικονομική δραστηριότητα της Περιφέρειας Ηπείρου. ENVIROPLAN A.E. 1-80

89 Ο 2 ος στόχος συμβάλλει στην αειφορική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων με δράσεις που στοχεύουν στην προστασία και ανάδειξη της βιοποικιλότητας, στη διαχείριση και την προστασία των υδάτινων πόρων και των δασών, καθώς και στον σχεδιασμό για την έγκαιρη αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων και κρίσεων. Η επίτευξη του στόχου αυτού στην Περιφέρεια Ηπείρου προσεγγίζεται μέσω της πραγματοποίησης αναπτυξιακών επενδύσεων σε τεχνικά έργα και έργα αξιοποίησης φυσικών πόρων καθώς και στην αποκατάσταση των φυσικών τοπίων. Ο 3 ος στόχος, προϋποθέτει αλλαγές σε συστήματα παραγωγής και κατανάλωσης. Έτσι στον αγροτικό τομέα προτεραιότητα αποτελεί η προώθηση της παραγωγής με έμφαση στα πιστοποιημένα και επώνυμα προϊόντα ποιοτικά και ασφαλή. Παράλληλα οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών έχουν ήδη αρχίσει να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στην αγροτική παραγωγή (διαχείριση κινδύνων από την ανομβρία, τη λειψυδρία ή την ερημοποίηση και τις φυσικές καταστροφές, αλλά και οι επιπτώσεις στην ποιότητα και ποσότητα των παραγομένων αγροτικών προϊόντων). Μέσω του στόχου αυτού θα υποστηρικτούν ποικιλίες, ανθεκτικές στις κλιματικές συνθήκες, χωρίς να απαιτούν μεγάλη κατανάλωση φυσικών πόρων και ιδιαίτερα νερού, ενώ η αγροτική πολιτική της Περιφέρειας θα συνδεθεί και θα υποστηριχθεί από την επιστημονική έρευνα, ώστε τα αγροτικά προϊόντα να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σύγχρονου διεθνούς ανταγωνισμού. Στον τομέα του τουρισμού, χρειάζεται μια σαφής μια ομαλή μετάβαση από το μαζικό σε ένα ποιοτικό τουρισμό με τη δημιουργία νέων δυναμικών προϊόντων με στόχο την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Το «πράσινο επιχειρείν» αποτελεί μια νέα ευκαιρία με δυναμικές προοπτικές, που μπορεί να προσφέρει προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας και να δημιουργήσει πολλές και ποιοτικές θέσεις εργασίας. Η συνεργία του με τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας της Περιφέρειας (κτηνοτροφία, μεταποίηση, κλπ.) θα μπορέσει να δημιουργήσει πολλαπλασιαστικά φαινόμενα, όχι μόνο στην προσφορά και ζήτηση τελικών ή ενδιάμεσων προϊόντων, αλλά και πρώτων υλών ή τεχνικών παραγωγής και διαχείρισης. Στο κεφάλαιο που ακολουθεί, αναλύονται περαιτέρω ο σκοπός και οι στόχοι του Επιχειρησιακού Σχεδίου και επιχειρείται η σύνδεσης των στόχων αυτών με τους στόχους του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Θεσσαλία- Στερεά Ήπειρος» περιόδου , σε όσα αφορούν την περιοχή αναφοράς του Επιχειρησιακού Σχεδίου. ENVIROPLAN A.E. 1-81

90 2. ΣΚΟΠΟΣ & ΣΤΟΧΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 2.1. ΣΚΟΠΟΣ & ΣΤΟΧΟΙ Ε.Σ. Για την επιτυχή υιοθέτηση των αρχών και προσεγγίσεων της πράσινης ανάπτυξης από τους παραγωγικούς φορείς, τους δημόσιους ή αυτοδιοικητικούς οργανισμούς και τις κοινωνικές ομάδες της Περιφέρειας Ηπείρου, είναι απαραίτητη η εφαρμογή ενός κατάλληλου επιχειρησιακού σχεδίου που θα θέσει σε κίνηση τις διαδικασίες μετάβασης σε νέα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης, ενώ παράλληλα θα δημιουργήσει αυτοτροφοδοτούμενες δραστηριότητες πράσινης ανάπτυξης, αποσυνδέοντας ως ένα βαθμό την οικονομική μεγέθυνση από την περιβαλλοντική επιβάρυνση. Στο πλαίσιο αυτό, είναι απαραίτητο να τεθεί μια κεντρική επιδίωξη, με όσο το δυνατόν εμβληματικό χαρακτήρα, που θα δείχνει με σαφή και παράλληλα οραματικό τρόπο την κατεύθυνση προς την οποία επιχειρείται να στραφεί η ανάπτυξη της Περιφέρειας. Για το σκοπό αυτό προτείνεται η ακόλουθη διατύπωση. Στρατηγική επιδίωξη Ως κεντρική επιδίωξη του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου τίθεται ο «εμπλουτισμός του αναπτυξιακού μοντέλου της Περιφέρειας με τη δυναμική της αξιοποίησης του περιβαλλοντικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της αειφορίας και της οικονομίας της γνώσης» Αποσκοπείται με αυτή την στρατηγική επιδίωξη η κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη υιοθέτηση πρακτικών, μεθόδων και προσεγγίσεων της πράσινης ανάπτυξης, με την ένταξή τους στα σημερινά πρότυπα παραγωγικών και οικονομικών δραστηριοτήτων της Περιφέρειας, τα οποία με τον τρόπο αυτό αναμένεται να στραφούν με βαθμιαίο και όχι ριζοσπαστικό τρόπο προς κατευθύνσεις που θα συνδυάζουν την προστασία του περιβάλλοντος με την αξιοποίησή του ως φυσικό κεφάλαιο, αξιοποιώντας και ωθώντας σε περαιτέρω ανάπτυξη την καινοτομία και την οικονομία της γνώσης. ENVIROPLAN A.E. 2-1

91 Η στρατηγική επιδίωξη εμπλουτισμού του αναπτυξιακού μοντέλου της Περιφέρειας με τη δυναμική της αξιοποίησης του περιβαλλοντικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της αειφορίας και της οικονομίας της γνώση, επιμερίζεται σε τρεις στόχους: Στόχος 1: «Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις» Στόχος 2: «Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου» Στόχος 3: «Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς» Στόχος 1: «Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις» Επιχειρείται η εκκίνηση νέων ή η ενίσχυση υπαρχουσών δραστηριοτήτων πράσινης οικονομίας στους τομείς-κλειδιά, ήτοι στην ενέργεια, στην επιχειρηματικότητα, στην κατανάλωση και στον αστικό χώρο. Η πράσινη οικονομία δομείται γύρω από την έννοια της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης και του συνεπαγόμενου οφέλους και κόστους στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παράγονται ή καταναλώνονται επηρεάζοντας τους φυσικούς πόρους και τις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού. Η ανάλυση του φαινομένου, τα οφέλη μετάβασης στην πράσινη οικονομία και το κόστος της απραξίας, μαζί με προτάσεις για πρακτική εφαρμογή, περιλαμβάνονται στην πρωτοποριακή έκθεση «Towards a Green Economy: Pathways to Sustainable Development and Poverty Eradication» που εκπονήθηκε από το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (United Nations Environmental Programme, UNEP). Η έκθεση εξετάζει τα αίτια αλλά και τις ευκαιρίες που έχει δημιουργήσει η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, εντοπίζει τα λάθη στην τοποθέτηση κεφαλαίων και τις αιτίες τους, διερευνά και εξηγεί αναλυτικά την ταυτότητα και τα συστατικά της πράσινης οικονομίας, εξετάζει την απόσταση που χωρίζει τη σημερινή κατάσταση από την πλήρη πράσινη ανάπτυξη και προτείνει μεθόδους μέτρησης της προόδου, ενώ κατόπιν αφιερώνει τα κύρια μέρη της ανάλυσης στις προϋποθέσεις που χρειάζεται η μετάβαση στην πράσινη οικονομία, τα πλεονεκτήματα που αναμένονται από τη μετάβαση αυτή και τα σχήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν για τη χρηματοδότηση των αναγκαίων μετασχηματισμών. Εκτενέστερη παρουσίαση της έκθεσης και των συμπερασμάτων της υπάρχει στην ενότητα του κεφαλαίου 4. ENVIROPLAN A.E. 2-2

92 Για να τεθεί σε δράση η πράσινη οικονομία στους τομείς κλειδιά, ο Στόχος 1 περιλαμβάνει παρεμβάσεις προς τις ακόλουθες κατευθύνσεις: Πράσινη ενέργεια: Ενίσχυση έργων ΑΠΕ με πρότυπο επιδεικτικό χαρακτήρα επιδιώκοντας ταυτόχρονα παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας και ευαισθητοποίηση ενημέρωση μεγάλων κοινωνικών ομάδων. Αποτελεσματική αξιοποίηση τοπικού ενεργειακού δυναμικού. Ενθάρρυνση ενεργειακής εξοικονόμησης και αποδοτικότητας. Πράσινη επιχειρηματικότητα: Στροφή στην πράσινη επιχείρηση με την ενθάρρυνση κρίσιμων επενδύσεων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων υφιστάμενων επιχειρήσεων. Ενθάρρυνση νέας επιχειρηματικότητας σε κλάδους της πράσινης οικονομίας. Πράσινη κατανάλωση: Προώθηση πράσινων προμηθειών στις Υπηρεσίες της Αυτοδιοίκησης. Ενθάρρυνση στις επιλογές πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών στις επιχειρήσεις της Περιφέρειας. Δημιουργία διαδικτυακής αγοράς Β2Β (business to business) για την προβολή και εταιρική αγορά πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών. Πράσινες γειτονιές: Αναπλάσεις πρασίνου. Προώθηση δράσεων συλλογικής αποτελεσματικότητας στην αξιοποίηση της ενέργειας, όπως η συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θερμότητας υψηλής απόδοσης σε κτίρια γραφείων, τα πράσινα σχολεία που καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες με ΑΠΕ και διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα απορρίμματα ενσωματώνοντας με έμπρακτο τρόπο την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση στη διαπαιδαγώγηση των αυριανών πολιτών, οι πράσινες στάσεις ΜΜΜ κ.ά. Ενίσχυση πράσινης πολεοδομίας σε νέες αναπτύξεις. Στόχος 2: «Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου» Η Περιφέρεια Ηπείρου χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη ποικιλία φυσικών οικοσυστημάτων, χερσαίων, υγροτοπικών και θαλάσσιων. Το κύριο γνώρισμά τους είναι η υψηλή ποικιλότητά τους, η φυσικότητα της σύνθεσής τους, σε κάποιες περιπτώσεις η υποβάθμιση της παραγωγικής τους δυνατότητας αλλά και η μεγάλη ικανότητα φυσικής ανόρθωσής τους. Πρόκειται για υγροτοπικά οικοσυστήματα (π.χ. λιμνοθάλασσες, λίμνες), για αγροτικά οικοσυστήματα, για δασικά οικοσυστήματα (δάση και δασωμένες γαίες), για ορεινά οικοσυστήματα, καθώς για παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα. Η αξία των υπηρεσιών και προϊόντων που παρέχουν τα οικοσυστήματα, το κόστος από την απώλεια της βιολογικής ποικιλότητας ή την υποβάθμιση της ευρωστίας των οικοσυστημάτων και το ύψος των απαραίτητων επενδύσεων για την ανάταξη και προστασία τους αναλύεται ENVIROPLAN A.E. 2-3

93 με σφαιρικό και λεπτομερή τρόπο στο επιστημονικό έργο «The Economics of Ecosystems & Biodiversity (TEEB)», μέσα από το οποίο τεκμηριώνεται μεταξύ άλλων και η προοπτική καθαρού οφέλους στα οικονομικά και αναπτυξιακά μεγέθη από την αειφόρο αξιοποίηση του φυσικό κεφαλαίου. Στο πλαίσιο αυτό, η επιδίωξη του Στόχου 2 για την αειφόρο αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου περιλαμβάνει παρεμβάσεις προς τις ακόλουθες κατευθύνσεις Αναγνώριση, χαρτογράφηση και αποτίμηση υπηρεσιών οικοσυστήματος: Ανάλυση της συνεισφοράς των οικοσυστημάτων στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών του πληθυσμού της Περιφέρειας. Εκτίμηση των βασικών οικονομικών μεγεθών που σχετίζονται με την αξία των υπηρεσιών οικοσυστήματος, του κόστους υποβάθμισης και του οφέλους βελτίωσής τους. Τόνωση οικοσυστημάτων και προστασία βιοποικιλότητας: Ενθάρρυνση δράσεων που ενισχύουν τις βασικές λειτουργίες αντιπροσωπευτικών ή υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων. Υποβοήθηση εφαρμογής σχεδίων και μέτρων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. Ενίσχυση προγραμμάτων συνεργασίας μεταξύ Υπηρεσιών Αυτοδιοίκησης και Φορέων Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τον περιορισμό πρακτικών που υποβαθμίζουν τη βιοποικιλότητα. Έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων φυσικών προϊόντων και υπηρεσιών: Ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων που στοχεύουν στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων από φυσικές ύλες σε τομείς-κλειδιά, όπως η φαρμακολογία, η κοσμητική και η αγροτική παραγωγή. Ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων για την καινοτόμο αξιοποίηση ή τόνωση υπηρεσιών οικοσυστήματος. Αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων: Ενθάρρυνση έργων αποδοτικής αξιοποίησης νερού. Προστασία και αειφορική διαχείριση δασών. Πρόληψη και αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων. Ενίσχυση των υπηρεσιών και φορέων με ρυθμιστικό ρόλο στην εφαρμογή θεσμών και μηχανισμών που συσχετίζονται με την αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων. Στόχος 3: «Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς» Στην Περιφέρεια Ηπείρου ο τριτογενής τομέας κυριαρχεί με ποσοστό 53,31% στην Περιφέρεια της Ηπείρου και ακολουθεί ο δευτερογενής με 22,15% και ο πρωτογενής τομέας με 19,73% των απασχολούμενων. Στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα τα ποσοστά των ENVIROPLAN A.E. 2-4

94 απασχολούμενων είναι μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα επίπεδα της χώρας (12% και 20% αντίστοιχα) και στον τριτογενή μικρότερο (69% σε επίπεδο χώρας). Στην κρίσιμη οικονομική συγκυρία, η τόνωση της απασχόλησης και η εφαρμογή δράσεων ικανών να αποφέρουν σημαντικά αναπτυξιακά οφέλη αποτελεί βασικό ζητούμενο. Η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς είναι εφικτό να αποτελέσει καταλύτη αναπτυξιακών ωθήσεων, προς τις κατευθύνσεις της υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, της αυξημένης ελκυστικότητας και της μεγαλύτερης ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών. Στο πλαίσιο αυτό, στο στόχο 3 περιλαμβάνονται οι ακόλουθες παρεμβάσεις. Αειφόρος γεωργία: Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις αγροτικής αναγέννησης με έμφαση στις διαστάσεις της περιβαλλοντικής προστασίας, της αξιοποίησης των τοπικών φυσικών πόρων και στην υψηλή προστιθέμενη αξία των προϊόντων. Ενθάρρυνση βιοκαλλιέργειας, με την ενίσχυση πιστοποιήσεων, δράσεων προβολής και υποστηρικτικών αναγκών. Εμπλουτισμός των καλλιεργειών με νέα είδη που παρουσιάζουν ευοίωνες προοπτικές και με νέες ποικιλίες των ήδη καλλιεργούμενων ειδών. Ενίσχυση νέων βιοκαλλιεργητών. Πράσινη διάσταση στη ζωική παραγωγή: Πράσινη κτηνοτροφία, με ενίσχυση πιστοποιήσεων, δράσεων προβολής και υποστηρικτικών αναγκών. Πράσινη πτηνοτροφία, με ενίσχυση όλων των απαραίτητων δράσεων για τη μετάβαση υφιστάμενων συμβατικών μονάδων σε βιολογικές. Πράσινη αλιεία, με ενίσχυση των δράσεων εφαρμογής της νέων κανονισμών, προστασίας των φυσικών ιχθυοτόπων και εισαγωγής πράσινων επιλογών στην ιχθυοκαλλιέργεια. Ορθή δασική διαχείριση ως συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα: Ανάδειξη της αειφορικής διαχείρισης δασών ως συγκριτικό πλεονέκτημα, με ενίσχυση δράσεων πιστοποίησης των προϊόντων από διεθνώς αναγνωρίσιμους φορείς. Ενημέρωση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού των κλάδων προϊόντων ξύλου για τις νέες τάσεις και απαιτήσεις που σχετίζονται με τα αγαθά από δάση ορθής διαχείρισης. Πράσινος τουρισμός: Ανάπτυξη οικοτουριστικών υποδομών και δραστηριοτήτων. Εκσυγχρονισμός υφιστάμενων μονάδων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων. Δράσεις κατάρτισης και διάχυσης της γνώσης σχετικά με τις τάσεις και απαιτήσεις του πράσινου τουρισμού. ENVIROPLAN A.E. 2-5

95 2.2. ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ Ε.Σ. ΜΕ ΤΟ Ε.Π. ΧΕ Θ-Σ-Η ΠΕΡΙΟΔΟΥ Γενική επισκόπηση της εικόνας της Περιφέρειας Η κύρια αναπτυξιακή επιλογή της Περιφέρειας Ηπείρου είναι η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων για την βελτίωση της ελκυστικότητάς της και την ανάδειξη της σε κόμβο συνδυασμένων μεταφορών. Στο πλαίσιο της προγραμματικής περιόδου , η φιλοσοφία και το όραμα που διέπει το αναπτυξιακό μοντέλο της Περιφέρειας Ηπείρου εντοπίζεται στο τρίπτυχο: Ποιότητα Γνώση/Καινοτομία Εξωστρέφεια το οποίο προδιαγράφει τους πυλώνες ανάπτυξης για το σχεδιασμό της στρατηγικής της. Το οικονομικό βάρος της Ηπείρου στον εθνικό χώρο, με όρους απασχόλησης, παίζει αξιόλογο ρόλο. Σε επίπεδο διάρθρωση της εσωτερικής οικονομικής βάσης, με όρους απασχόλησης όσο και ΑΠΑ, την πρώτη θέση καταλαμβάνει ο τριτογενής τομέας. Ο πρωτογενής τομέας τοποθετείται στην τελευταία θέση, με πολύ χαμηλή παραγωγικότητα, και ο δευτερογενής στη δεύτερη αλλά με μικρή, συγκριτικά, διαφορά, και με επίσης χαμηλή παραγωγικότητα. Μεγάλη παραγωγικότητα εμφανίζει ο τριτογενής τομέας, με τα υψηλότερα ποσοστά μεταξύ και με σχετικά υψηλή παραγωγικότητα σε εθνικό επίπεδο. Η τομεακή διάρθρωση, αυτοτελώς θεωρούμενη, δίνει μια εικόνα οικονομίας σχετικά σύγχρονου χαρακτήρα, παρεμφερούς με αυτή της χώρας. Η καλύτερη εικόνα του τριτογενή αποδεικνύει οτί παράλληλα με την ύπαρξη σε ενός παραδοσιακού τμήματος με μια σχετικά χαμηλή αναπτυξιακή δυναμική, σταδιακά αρχίζει να εμφανίζεται και ένα τμήμα πιο σύγχρονου χαρακτήρα σαφώς μικρότερης έντασης και δυναμικότητας. Γενικός αναπτυξιακός στόχος της περιφέρειας είναι η έξοδος της από την απομόνωση και αυτομάτως κάνοντας της ανταγωνιστική σε τομείς όπως η γεωργία και ο τουρισμός μέσα από τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης. Άμεση συνέπεια έχει η θεσμοθέτηση προτεραιοτήτων αναπτυξιακής στρατηγικής λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της περιοχής. Με γνώμονα τη στρατηγική αυτή, οι προτεραιότητες που θέτονται είναι οι κάτωθι: Αξιοποίηση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων στον αγροτικό και μεταποιητικό τομέα καθώς και Αξιοποίηση της γεωγραφικής της θέσης σε συνδυασμό με το φυσικό και πολιτιστικό της πλούτο Αξιοποίηση των μεγάλων έργων μεταφορών που καθιστούν την περιφέρεια «Διεθνής Δυτική Πύλη»της χώρας Ενεργοποίηση του κέντρου της Περιφέρειας- πόλη των Ιωαννίνων- και των υπόλοιπων περιφερειακών ενοτήτων της ως Διακρατικά Κέντρα Ανάπτυξης ENVIROPLAN A.E. 2-6

96 Όπως προαναφέρεθηκε φορείς με ουσιαστική παρουσία και σαφή συμμετοχή στο οικονομικό περιβάλλον της Περιφέρειας αποτελούν τα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα σε Ιωάννινα και Άρτα καθώς και το Ακαδημαϊκό Πανεπιστημιακό Ίδρυμα Ιωαννίνων. Η σύνδεση της παραγωγής με την επιστημονική γνώση, η ενθάρρυνση της αξιοποίησης νέων μεθόδων σε όλους τους τομείς, ήτοι στην τεχνολογία, στην βιομηχανία, στην εμπορία, στον τουρισμό, στην γεωργία, στην κοινή ωφέλεια, στην δημόσια υγεία, στις διοικητικές διαδικασίες, στην εκπαίδευση κ.α. αναμένεται να δώσουν την ώθηση για την ανάπτυξη της περιφέρειας. Σε περιφερειακό επίπεδο τα Ιωάννινα παίζουν κεντρικό ρόλο στην περιφέρεια αλλά και διακρατικά (Αλβανία) όσον αφορά τις δραστηριότητες «γνώσης», ενώ η Ηγουμενίτσα ενισχύει το ρόλο της ως δυτικής εθνικής διεθνούς πύλης. Το Επιστημονικό Τεχνολογικό δυναμικό της Περιφέρειας αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην πραγματοποίηση των φιλόδοξων στόχων του Σχεδίου Περιφερειακής Ανάπτυξης. Η Περιφέρεια Ηπείρου από την περίοδο 1990 και εντεύθεν υλοποίησε πολλά έργα διαπεριφερειακής συνεργασίας, μέσω Προγραμμάτων ανταλλαγής εμπειριών και Κοινοτικών πρωτοβουλιών με σκοπό την ανάπτυξη και ωρίμαση του Τεχνολογικού της Περιβάλλοντος. Όσον αφορά στην διασυνοριακή συνεργασία, η Περιφέρεια Ηπείρου υλοποίησε και υλοποιεί έργα μέσω του Interreg Ελλάδα-Αλβανία και Ελλάδα-Ιταλία Στόχοι του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Θεσσαλίας- Στερεάς- Ηπείρου» περιόδου Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Θεσσαλίας- Στερεάς Ελλάδας- Ηπείρου» διαρθρώνει ως εξής τη στρατηγική του: Θέτει έναν «Στρατηγικό Στόχο-Αναπτυξιακό Όραμα» για την χωρική ενότητα Θεσσαλίας- Στερεάς Ελλάδας Ηπείρου, Αναλύει τον Στρατηγικό Στόχο σε 8 Ειδικούς Στόχους. Εξειδικεύει τη στοχοθεσία του προγράμματος σε επίπεδο μεμονωμένης περιφέρειας, θέτοντας έναν αντίστοιχο «Στρατηγικό Στόχο-Αναπτυξιακό Όραμα» ανά περιφέρεια. Κάθε περιφερειακός Στρατηγικός Στόχος αναλύεται περαιτέρω, σε χαμηλότερα επίπεδα στόχων. ENVIROPLAN A.E. 2-7

97 Η γενική στρατηγική και το όραμα της Περιφέρειας Ηπείρου παρουσιάζεται συνοπτικά ακολούθως. «Η κύρια αναπτυξιακή επιλογή της Περιφέρειας Ηπείρου είναι η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων για την βελτίωση της ελκυστικότητάς της και την ανάδειξη της σε κόμβο συνδυασμένων μεταφορών. Στο πλαίσιο της Νέας Προγραμματικής Περιόδου, η φιλοσοφία και το όραμα που διέπει το αναπτυξιακό μοντέλο της Περιφέρειας Ηπείρου εντοπίζεται στο τρίπτυχο: Ποιότητα Γνώση/Καινοτομία Εξωστρέφεια το οποίο προδιαγράφει τους πυλώνες ανάπτυξης για το σχεδιασμό της στρατηγικής της». Για την επίτευξη των κεντρικών στρατηγικών στόχων, οι Ειδικοί Αναπτυξιακοί στόχοι της Ηπείρου είναι οι εξής: 1. Ενίσχυση της επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας και καινοτομικής ικανότητας 2. Βελτίωση προσπελασιμότητας υποδομών και υπηρεσιών 3. Αειφορική διαχείριση φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος Διαχείριση προστατευόμενων περιοχών 4. Επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο 5. Ανάδειξη τουριστικής και πολιτιστικής ταυτότητας Ηπείρου 6. Ενίσχυση της ενδοπεριφερειακής συνοχής και ισόρροπη ανάπτυξη 7. Προώθηση της ψηφιακής σύγκλισης 8. Προώθηση της συνεργασίας και των δικτύων μεταξύ χωρών και Περιφερειών Ακολουθεί αναλυτική περιγραφή του καθενός ειδικού αναπτυξιακού στόχου του Ε.Π. Χ.Ε. Θ- Σ-Η, περιόδου ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Ενίσχυση της επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας και καινοτομικής ικανότητας» Η ενίσχυση της καινοτομικής ικανότητας και επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας αξιολογείται ως πρώτος γενικός αναπτυξιακός στόχος της αναπτυξιακής στρατηγικής της Περιφέρειας Ηπείρου. Στόχος για την Περιφέρεια Ηπείρου αποτελεί η ουσιαστική αξιοποίηση των ευκαιριών που προβάλλονται στο πλαίσιο της νέας οικονομίας και της κοινωνίας της γνώσης, για την προώθηση δράσεων καινοτομίας, την ανάπτυξη δημοσίων ιδιωτικών εταιρικών σχέσεων καθώς και την ενίσχυση των ΜΜΕ ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες. Ο γενικός αναπτυξιακός στόχος περιλαμβάνει την ενίσχυση της έρευνας για τη δημιουργία νέων προϊόντων, την περαιτέρω αξιοποίηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, την ενίσχυση εφαρμογών διαδικτύου και υπηρεσιών e-consulting, e-learning, e-training, e-business στις επιχειρήσεις, την ενίσχυση υφιστάμενων ή τη ENVIROPLAN A.E. 2-8

98 δημιουργία νέων δομών παροχής συμβουλευτικής και τεχνικής στήριξης στις επιχειρήσεις, την προώθηση των δικτύων και της επιχειρηματικής εξωστρέφειας, και την βελτίωση και αναβάθμιση των τεχνικών υποδομών. Θα επιδιωχθεί η συμπληρωματικότητα και διεύρυνση των δράσεων με τις παρεμβάσεις των τομεακών προγραμμάτων όπως Ανταγωνιστικότητας- Επιχειρηματικότητας, Ψηφιακής σύγκλισης, Ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού, εκπαίδευση και δια βίου μάθηση ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Βελτίωση προσπελασιμότητας υποδομών και υπηρεσιών» Η βελτίωση της προσπελασιμότητας των υποδομών και υπηρεσιών αποτελεί ένα σημαντικό αναπτυξιακό στόχο ο οποίος περιλαμβάνει την ολοκλήρωση των συστημάτων μεταφορών που θα συμβάλλουν στην βελτίωση της προσπελασιμότητας, στην αύξηση της εσωτερικής συνοχής της Περιφέρειας, και την προώθηση και εφαρμογή προγραμμάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Μια από τις βασικές προτεραιότητες αυτής της περιόδου θα είναι η βελτίωση της οδικής ασφάλειας, η οποία θα επιτευχθεί με τη βελτίωση τμημάτων του οδικού δικτύου τα οποία λόγω των γεωμετρικών η κυκλοφοριακών χαρακτηριστικών παρουσιάζουν χαμηλό βαθμό οδικής ασφάλειας και με την ανάπτυξη και χρήση εγκατάσταση τεχνολογικών μέσων και εφαρμογών που προάγουν την οδική ασφάλεια. Η ολοκλήρωση των υποδομών μεταφορών, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εκπλήρωση του στόχου για ανάδειξη της Ηπείρου σε Δυτική Πύλη της Χώρας προς την ΕΕ και τα Βαλκάνια, θα συμβάλει στην ενίσχυση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας, στην βελτίωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, στη διευκόλυνση της πρόσβασης των πολιτών σε υπηρεσίες που προσδιορίζουν την ποιότητα ζωής. Αντίστοιχα, οι σύγχρονες υποδομές επικοινωνίας μπορούν να συμβάλουν στην πρόσβαση του συνόλου του πληθυσμού σε υπηρεσίες, με σημαντική μείωση του κόστους και του χρόνου επικοινωνίας, στην αξιοποίηση καινοτόμων ιδεών και στην παραγωγή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών. Επίσης, οι υποδομές ΑΠΕ συνδέονται άμεσα με τη προστασία του περιβάλλοντος, με παράλληλα πολλαπλασιαστικά οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Ορισμένες σημαντικές παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας θα υλοποιηθούν είτε μέσω των σχετικών τομεακών προγραμμάτων είτε μέσω άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Αειφορική διαχείριση φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος Διαχείριση προστατευόμενων περιοχών» Το φυσικό περιβάλλον αποτελεί για την Ήπειρο ένα από τα σημαντικότερα αναπτυξιακά της πλεονεκτήματα, πηγή ζωής και χώρο ανάπτυξης ποικίλων δραστηριοτήτων. Συνδέεται άμεσα με την πρωτογενή παραγωγή και τον τουρισμό, τους δύο βασικότερους κλάδους της οικονομίας της Ηπείρου, αλλά και με την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Για το λόγο αυτό η ENVIROPLAN A.E. 2-9

99 Περιφέρεια επιδιώκει αφενός την προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και αφετέρου την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων προς όφελος των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Για την επίτευξη των δύο αυτών κεντρικών στόχων απαιτείται η διαμόρφωση μίας πολιτικής η οποία επικεντρώνει στην ολοκλήρωση των δομών επεξεργασίας λυμάτων και διαχείρισης απορριμμάτων, την μείωση των εκπομπών ρύπων, την προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, την αντιμετώπιση των καίριων χωροταξικών και πολεοδομικών προβλημάτων στον αστικό χώρο και στην αντιμετώπιση των συγκρούσεων στις χρήσεις γης, κυρίως στις εκτός σχεδίου πόλεως περιοχές και τον υπαίθριο χώρο. Η Περιφέρεια Ηπείρου ακολουθώντας τις αρχές που θέτει μέσα από τη στρατηγική την οποία χαράσσει για τα απόβλητα, για την διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων. Από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας-Ηπείρου για την Περιφέρεια Ηπείρου θα καλυφθούν παρεμβάσεις με στόχο την μείωση του όγκου των στερεών απορριμμάτων που διατίθενται για υγειονομική ταφή και η εκτροπή του βιοαποδομίσημου κλάσματος στερεών αποβλήτων από την υγειονομική ταφή καθώς και παρεμβάσεις που αφορούν την αποκατάσταση της μολυσμένης γης, με την αποκατάσταση ΧΑΔΑ που χρειάζονται για λόγους υγείας αλλά και λόγω των νομικών δεσμεύσεων. Στα πλαίσια του ΠΕΣΔΑ, θα γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες είτε από το ΠΕΠ είτε από το τομεακό ΕΠ «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» ώστε να εκτραπούν τα βιοαποδομήσιμα απορρίμματα από τους ΧΥΤΑ και να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν καθοριστεί για τα έτη 2010 και Για την κάλυψη των αναγκών του εγκεκριμένου ΠΕΣΔΑ Ηπείρου προβλέπεται η συμπληρωματική παρέμβαση πόρων του Ταμείου Συνοχής για την ολοκλήρωση ενός ΧΥΤΑ και σταθμών μεταφόρτωσης. Οι ανάγκες σε έργα αποχέτευσης, επεξεργασίας & διάθεσης λυμάτων σε οικισμούς Γ Προτεραιότητας (Οδηγία 91/271 για αστικά λύματα) των Περιφερειών θα καλυφθούν στο σύνολό τους από το τομεακό ΕΠ του ΥΠΕΚΑ «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη», συμπεριλαμβανομένων και των έργων γέφυρα της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου σε ότι αφορά τους οικισμούς Γ Προτεραιότητας. Η Περιφέρεια επιπλέον θα καλύψει τις ανάγκες για έργα διαχείρισης υγρών αποβλήτων (υπόλοιπα οικισμών Β προτεραιότητας) και θα συνεχίσει καλύπτοντας τις ανάγκες τουριστικών οικισμών που ο πληθυσμός τους αυξάνει εξαιρετικά κατά τους θερινούς μήνες ή μικρών οικισμών που βρίσκονται σε μικρή μεταξύ τους απόσταση και σε μικρή απόσταση από ευαίσθητα οικοσυστήματα (παράκτιοι οικισμοί Αμβρακικού κόλπου και Ιονίου ή παραλίμνιοι οικισμοί Παμβώτιδας). ENVIROPLAN A.E. 2-10

100 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο» Η ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου, αποτελεί μία προτεραιότητα η οποία διέπει οριζόντια όλους τους γενικούς αναπτυξιακούς στόχους της Περιφέρειας και όλους τους τομείς ανάπτυξής της. Βασική προτεραιότητα της ανάπτυξης του ανθρώπινου κεφαλαίου αποτελεί η διεύρυνση των προοπτικών απασχόλησης του εργατικού δυναμικού της Περιφέρειας, η μείωση της ανεργίας, κυρίως των ευάλωτων και ευπαθών ομάδων, η δυνατότητα δημιουργίας καλύτερων και ανταγωνιστικότερων θέσεων απασχόλησης. Για την Περιφέρεια Ηπείρου, η ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου στηρίζεται στην ενίσχυση της υποδομής σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, στην μελέτη των τάσεων της αγοράς εργασίας, στην λειτουργία ειδικών προγραμμάτων σύνδεσης της κατάρτισης με την απασχόληση, στην λειτουργία ειδικών προγραμμάτων ενσωμάτωσης των οικονομικών μεταναστών και των παλιννοστούντων, στη δημιουργία συμφώνων απασχόλησης και συμφώνων κατάρτισης, στην γενίκευση του θεσμού της πρακτικής άσκησης και σύνδεσής της με τα προγράμματα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας και στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και της κοινωνίας της πληροφορίας. Η προώθηση ορισμένων σημαντικών στόχων θα επιδιωχθεί πρωτίστως μέσω της αξιοποίησης των πόρων των σχετικών τομεακών προγραμμάτων καθώς και άλλων εργαλείων ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Ανάδειξη τουριστικής και πολιτιστικής ταυτότητας Ηπείρου» Ο φυσικός πλούτος της Ηπείρου, όπως διαμορφώνεται από την ιδιαίτερη μορφολογία της, με πληθώρα υδάτινων πόρων, περιοχών οικολογικής σημασίας και ορεινών όγκων, καθώς και οι αξιόλογοι πολιτισμικοί της πόροι και η οικιστική της παράδοση, την καθιστούν περιοχή με σημαντική προοπτική ως προς την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Για την 4η Προγραμματική Περίοδο τίθενται ως ειδικοί στόχοι η διαφοροποίηση και ταυτοποίηση του τουριστικού προϊόντος, η βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, η δημιουργία συνεργασιών σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, και η προστασία, αξιοποίηση και ανάδειξη των τουριστικών πόρων που αποτελούν τη βάση της τουριστικής ανάπτυξης της Ηπείρου. Οι στοχευόμενες παρεμβάσεις στον τουριστικό τομέα έχουν ως πεδίο εφαρμογής τόσο τους ήδη ανεπτυγμένους τουριστικούς προορισμούς της Ηπείρου, όπου απαιτούνται σημαντικές παρεμβάσεις αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού του τουριστικού προϊόντος, όσο και τους αναπτυσσόμενους τουριστικούς προορισμούς της υπαίθρου (ορεινές περιοχές) η ποικιλότητα πόρων των οποίων προσφέρεται για την ανάπτυξη ενός πολυδιάστατου τουριστικού προϊόντος. Τέλος, πεδίο εφαρμογής μπορεί να αποτελέσει και ο αστικός χώρος όπου υπάρχουν δυνατότητες ανάπτυξης ειδικών μορφών τουρισμού, όπως ο τουρισμός κινήτρων, ο συνεδριακός τουρισμός, κλπ. Η προώθηση αυτού του στόχου, πέραν του ΠΕΠ, θα επιδιωχθεί και με την αξιοποίηση των πόρων τομεακών ΕΠ. Στην υλοποίηση του στόχου ENVIROPLAN A.E. 2-11

101 σημαντική αναμένεται να είναι και η συμβολή των ιδιωτικών επενδύσεων καθώς και των παρεμβάσεων της περιφερειακής διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Ενίσχυση της ενδοπεριφερειακής συνοχής και ισόρροπη ανάπτυξη» Η μείωση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων και η ισόρροπη ανάπτυξη του αγροτικού και αστικού χώρου αποτελεί κεντρικό σημείο της αναπτυξιακής στρατηγικής της Περιφέρειας Ηπείρου. Το σύνολο των γενικών αναπτυξιακών στόχων για την 4η Προγραμματική Περίοδο συνεισφέρουν τόσο άμεσα όσο και έμμεσα στην επίτευξη του βασικού αυτού στόχου. Στην ενίσχυση της ενδοπεριφερειακής συνοχής και της ισόρροπης ανάπτυξης συμβάλλουν σημαντικά η ολοκλήρωση των δικτύων μεταφορών, η εισαγωγή νέων τεχνολογιών και η ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών, η εφαρμογή του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, η αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας των εκμεταλλεύσεων και η εφαρμογή ολοκληρωμένων παρεμβάσεων για τον αστικό και αγροτικό χώρο. Στην επίτευξη αυτών των στόχων ιδιαίτερα σημαντική αναμένεται να είναι η συμβολή τόσο του ΠΕΠ όσο και των τομεακών επιχειρησιακών προγραμμάτων ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Προώθηση της ψηφιακής σύγκλισης» Ο παραπάνω στόχος εξειδικεύεται σε δύο προτεραιότητες: α) Την βελτίωση της παραγωγικότητας της περιφέρειας Ηπείρου με αξιοποίηση των ΤΠΕ που θα επιτευχθεί με συγκεκριμένες δράσεις που ενισχύουν την προώθηση χρήσης ΤΠΕ σε επιχειρήσεις της Περιφέρειας, την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών και ανασχεδιασμό διαδικασιών των φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης, την ενίσχυση της συμβολής του κλάδου των ΤΠΕ στην οικονομία της Περιφέρειας και την προώθηση της τοπικής επιχειρηματικότητας σε τομείς που αξιοποιούν ΤΠΕ, και β) Την βελτίωση της ποιότητας ζωής που θα επιτευχθεί με την προώθηση δράσεων που θα στοχεύουν στην βελτίωση της καθημερινής ζωής μέσω ΤΠΕ, με την ισότιμη συμμετοχή των πολιτών της Περιφέρειας στην Ψηφιακή Ελλάδα, καθώς και την ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών τοπικής αυτοδιοίκησης για τον πολίτη. Ο στρατηγικός στόχος της περιφέρειας Ηπείρου ενισχύεται σημαντικά από την εφαρμογή των αντίστοιχων τομεακών προγραμμάτων, ενώ οι προβλεπόμενες ενέργειες στοχεύουν στην αξιοποίηση των τοπικών ιδιαιτεροτήτων. ENVIROPLAN A.E. 2-12

102 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Προώθηση της συνεργασίας και των δικτύων μεταξύ χωρών και Περιφερειών» Η προώθηση της συνεργασίας και των δικτύων μεταξύ των χωρών και Περιφερειών αποτελεί προτεραιότητα για την Περιφέρεια Ηπείρου. Βασικές προς αυτή την κατεύθυνση αποτελούν η δικτύωση με περιφέρειες της Ε.Ε. και η ανταλλαγή εμπειρίας, η ανάληψη πρωτοβουλιών συνεργασίας με τις χώρες των Βαλκανίων, ώστε να υπάρξει ταχύτερη προσαρμογή τους στο κοινοτικό κεκτημένο, η ενίσχυση διασυνοριακών και διαπεριφερειακών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, η ανάπτυξη δικτύων και η διοργάνωση εκθέσεων, η δημιουργία δικτύου συνεργασίας μεταξύ ερευνητικών κέντρων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και κέντρων καινοτομίας στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης και η ανάπτυξη θεσμών συνεργασίας με τις νέες χώρες της ΕΕ, ώστε η Περιφέρεια να αποτελέσει μέσο διείσδυσης επώνυμων τοπικών προϊόντων στις νέες αγορές. Η ανάπτυξη συνεργασιών αφορά τόσο τους δημόσιους όσο και τους ιδιωτικούς φορείς και συνδέεται άμεσα τόσο με το στόχο ενίσχυσης της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας, όσο και με την ανάδειξη της Ηπείρου ως σημείο αναφοράς μεταξύ των βαλκανικών και ευρωπαϊκών Περιφερειών. Δεδομένου ότι η Περιφέρεια Ηπείρου είναι επιλέξιμη περιοχή σε διασυνοριακά προγράμματα του Στόχου Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία, οι παρεμβάσεις που θα υλοποιηθούν μέσα από τις δράσεις του Επιχειρησιακού Προγράμματος θα εξασφαλίζουν την συμπληρωματικότητα αυτών που θα υλοποιηθούν από Προγράμματα του Στόχου Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» Εσωτερική αρχιτεκτονική του ΕΠ ΧΕ ΘΣΗ- Διάρθρωση σε άξονες προτεραιοτήτων κόμβοι παρεμβάσεων Τόσο οι άξονες προτεραιότητας όσο και οι κορμοί παρέμβασης και οι δράσεις του ΕΠ ΧΕ ΘΣΗ φιλοδοξούν να συμβάλουν στην επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της νέας στρατηγικής. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι άξονες προτεραιότητας του συνολικού ΕΠ. Πίνακας: Άξονες Προτεραιότητας του Ε.Π. και Κορμοί Παρεμβάσεων ΧΕ ΘΣΗ ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1 Υποδομές και υπηρεσίες προσπελασιμότητας Θεσσαλίας 2 Υποδομές και υπηρεσίες προσπελασιμότητας Στερεάς Ελλάδας 3 Υποδομές και υπηρεσίες προσπελασιμότητας Ηπείρου ΚΟΡΜΟΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ 1 Μεταφορικές υποδομές 2 Υπηρεσίες προσπελασιμότητας και γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος 1 Διασύνδεση του μεταφορικού δικτύου της Περιφέρειας με το αντίστοιχο εθνικό και ευρωπαϊκό 2 Διαμόρφωση λειτουργικού αστικού δικτύου της Περιφέρειας 3 Διασύνδεση με τις όμορες Περιφέρειες: 4 Διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού 1 Ολοκλήρωση των συστημάτων συγκοινωνίας και μεταφορών 2 Ανάπτυξη ενεργειακών υποδομών 4 Αειφόρος ανάπτυξη και ποιότητα 1 Περιβάλλον ENVIROPLAN A.E. 2-13

103 ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ζωής Θεσσαλίας 5 Αειφόρος ανάπτυξη και ποιότητα ζωής Στερεάς Ελλάδας 6 Αειφόρος ανάπτυξη και ποιότητα ζωής Ηπείρου 7 Ψηφιακή σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα Θεσσαλίας 8 Ψηφιακή σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα Στερεάς Ελλάδας ΚΟΡΜΟΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ 2 Πολιτισμός Βιώσιμος Τουρισμός 3 Υγεία και κοινωνική αλληλεγγύη 4 Κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες προς τους πολίτες 5 Χωρική συνοχή σχέδια ανάπτυξης ειδικών περιοχών 6 Βελτίωση της ποιότητας ζωής και αύξηση της ελκυστικότητας των αστικών κέντρων 7 Διαπεριφερειακές και ενδοπεριφερειακές δράσεις στον τομέα της αειφόρου ανάπτυξης και ποιότητας ζωής 1 Ένταξη της περιβαλλοντικής ευαισθησίας σε όλες τις αναπτυξιακές παρεμβάσεις και μείωση της εξαρτώμενης οικονομικής ανάπτυξης από καύσιμες πηγές ενέργειας 2 Αναβάθμιση φυσικών και πολιτιστικών πόρων και αξιοποίηση «ευκαιριών» 3 Προγράμματα έργων προστασίας του περιβάλλοντος 4 Βελτίωση της ποιότητας ζωής και αύξηση της ελκυστικότητας των αστικών κέντρων 5 Ολοκλήρωση πλέγματος παροχής κοινωνικών υπηρεσιών 6 Ενίσχυση των υπηρεσιών προς τους πολίτες και καταπολέμηση του ψηφιακού χάσματος 1 Κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες 2 Υγεία και κοινωνική αλληλεγγύη 3 Παρεμβάσεις περιβάλλοντος τοπικής κλίμακας 4 Παρεμβάσεις πολιτισμού 5 Παρεμβάσεις τουρισμού 6 Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις αστικής και αγροτικής αναγέννησης 7 Υποστήριξη Υποδομών Αλιείας 1 Επιχειρηματικότητα-ανταγωνιστικότητα-καινοτομία 2 Ψηφιακή σύγκλιση 1 Ολοκληρωμένα Επιχειρηματικά Σχέδια για υποστήριξη παραγωγικών επενδύσεων 2 Συλλογικά Επιχειρηματικά Σχέδια ενίσχυσης των επιχειρηματικών δικτυώσεων 3 Ολοκληρωμένα Προγράμματα στήριξης της «τοποθέτησης» των τοπικών προϊόντων σε διεθνή δίκτυα με συλλογικό τρόπο 4 Ολοκληρωμένα Προγράμματα για ενίσχυση της ΕΤΑ και για παραγωγική αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της Έρευνας 5 Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις εκσυγχρονισμού - αναδιάταξης του τουριστικού τομέα 6 Ολοκληρωμένα Προγράμματα Ανάπτυξης Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξη Ψηφιακών υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις. 7 Επιχειρηματικά Σχέδια ίδρυσης και εκσυγχρονισμού της λειτουργίας των σύγχρονων χρηματοοικονομικών εργαλείων και επέκτασή τους και στους τομείς του εμπορίου, του τουρισμού και των υπηρεσιών 8 Εκσυγχρονισμός των επιχειρηματικών υποδομών, με υποστήριξη των επενδύσεων που απαιτούνται 9 Εκσυγχρονισμός των τουριστικών υποδομών, με υποστήριξη των επενδύσεων που απαιτούνται 10. Διασύνδεση επικοινωνιακού δικτύου της Περιφέρειας με το αντίστοιχο εθνικό και ευρωπαϊκό ENVIROPLAN A.E. 2-14

104 ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 9 Ψηφιακή σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα Ηπείρου 10 Τεχνική υποστήριξη εφαρμογής Θεσσαλίας 11 Τεχνική υποστήριξη εφαρμογής Στερεάς Ελλάδας 12 Τεχνική υποστήριξη εφαρμογής Ηπείρου Θεσσαλίας ΚΟΡΜΟΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ 1 Βελτίωση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας και της ποιότητας ζωής με αξιοποίηση των ΤΠΕ 2 Ενίσχυση της καινοτομικής ικανότητας της Περιφέρειας για την ανάπτυξη νέων ή βελτιωμένων προϊόντων και υπηρεσιών 3 Προώθηση της επιχειρηματικότητας-βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος 1 Τεχνική υποστήριξη του προγράμματος 1 Τεχνική υποστήριξη του προγράμματος 1 Τεχνική υποστήριξη του προγράμματος Οι ως άνω τέσσερις άξονες προτεραιότητας για την Περιφέρεια Ηπείρου εξειδικεύονται στους ακόλουθους κωδικούς προτεραιότητας ανά κατηγορία παρέμβασης. Πίνακας: Ποσοστιαία κατανομή της Κοινοτικής Συνδρομής ανά Κωδικό θέματος προτεραιότητας Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ηπείρου ΚΩΔΙΚΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Έρευνα και τεχνολογική Ανάπτυξη (R&TD),καινοτομία και επιχειρηματικότητα. Δραστηριότητες έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης σε Κέντρα ερευνών. Υποδομή έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης (συμπεριλαμβάνοντας υλικό εξοπλισμό, τεχνολογική εγκατάσταση και δίκτυα υπολογιστών υψηλής ταχύτητας που συνδέουν κέντρα ερευνών) και κέντρα αναγνωρισμένου κύρους σε εξειδικευμένη τεχνολογία. Μεταφορά τεχνογνωσίας και βελτιώσεις στα δίκτυα συνεργασίας που συνδέουν μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με πανεπιστήμια, εγκαταστάσεις ανωτέρας/ ανωτάτης εκπαίδευσης όλων των ειδών, περιφερειακές αρχές, ερευνητικά κέντρα και επιστημονικούς και τεχνολογικούς φορείς Συνδρομή στην έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη ειδικά σε ΜΜΕ (συμπεριλαμβάνοντας πρόσβαση σε υπηρεσίες έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης στα ερευνητικά κέντρα) Προηγμένες υποστηρικτικές υπηρεσίες για επιχειρήσεις και ομάδες επιχειρήσεων Ενίσχυση στις ΜΜΕ για την προώθηση σχεδίων βιώσιμης παραγωγής (εισαγωγή αποτελεσματικών συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης, υιοθέτηση και χρήση τεχνολογιών για την καταπολέμηση της ρύπανσης, ενσωμάτωση μη ρυπογόνων τεχνολογιών στις επιχειρήσεις ) Επενδύσεις σε επιχειρήσεις που συνδέονται άμεσα με έρευνα και καινοτομία (καινοτόμες τεχνολογίες, ίδρυση νέων επιχειρήσεων από πανεπιστήμια, υπάρχοντα κέντρα έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης και επιχειρήσεις κ.λ.π.) ΕΠ Ηπείρου Ποσοστιαία κατανομή Κοινοτικής Συνδρομής 17,00% 0,63% 3,35% 1,90% 0,95% 0,00% 0,00% 0,63% ENVIROPLAN A.E. 2-15

105 ΚΩΔΙΚΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΠ Ηπείρου Ποσοστιαία κατανομή Κοινοτικής Συνδρομής 08 Άλλες επενδύσεις σε επιχειρήσεις 7,30% 09 Άλλα μέτρα για την προώθηση έρευνας, καινοτομίας και επιχειρηματικότητας 2,22% Κοινωνία της πληροφορίας 5,70% 10 Υποδομή τηλεπικοινωνιών (συμπεριλαμβανομένων των ευρυζωνικών δικτύων) 2,70% 11 Τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (πρόσβαση, ασφάλεια, δυνατότητα λειτουργικής εναλλαγής συστημάτων, πρόληψη κινδύνου, έρευνα, καινοτομία, ηλεκτρονικό περιεχόμενο κ.λ.π.) 12 Τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (TEN-ICT) Υπηρεσίες και εφαρμογές για τον πολίτη (ηλεκτρονική υγεία, 13 ηλεκτρονική διακυβέρνηση ηλεκτρονική εκμάθηση, 2,05% ηλεκτρονική ενσωμάτωση, κ.λ.π.) 14 Υπηρεσίες και εφαρμογές για ΜΜΕ (ηλεκτρονικό εμπόριο, εκπαίδευση και κατάρτιση, δικτύωση κ.λ.π.) 0,48% 15 Άλλα μέτρα για την πρόσβαση των ΜΜΕ σε τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών και στην αποτελεσματική 0,48% χρήση τους. Μεταφορές 22,96% 16 Σιδηρόδρομοι 17 Σιδηρόδρομοι (TEN-T) 18 Κινητός σιδηροδρομικός εξοπλισμός 19 Κινητός σιδηροδρομικός εξοπλισμός (TEN-T) 20 Αυτοκινητόδρομοι 21 Αυτοκινητόδρομοι (TEN-T) 22 Εθνικές οδοί 9,21% 23 Περιφερειακές/τοπικές οδοί 3,17% 24 Ποδηλατόδρομοι 0,42% 25 Αστικές μεταφορές 4,76% 26 Πολύτροπες μεταφορές. 0,32% 27 Πολύτροπες μεταφορές (TEN-T) 28 Έξυπνα Μεταφορικά συστήματα. 29 Aερολιμένες 4,76% 30 Λιμένες 31 Επίγειες θαλάσσιες οδοί (περιφερειακές και τοπικές) 32 Επίγειες θαλάσσιες οδοί (TEN-T) Ενέργεια 1,35% 33 Ηλεκτρισμός 34 Ηλεκτρισμός (TEN-E) 35 Φυσικό αέριο 36 Φυσικό αέριο (TEN-E) 37 Πετρελαϊκά προϊόντα 38 Πετρελαϊκά προϊόντα (TEN-E) 39 Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: άνεμος 40 Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: ηλιακή 41 Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: βιομάζα 0,40% 42 Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: υδροηλεκτρική, γεωθερμική και άλλες 0,95% 43 Ενεργειακή αποδοτικότητα, αναγέννηση, διαχείριση ενέργειας Περιβαλλοντική προστασία και πρόληψη κινδύνων 6,63% 44 Διαχείριση οικιακών και βιομηχανικών αποβλήτων 1,59% ENVIROPLAN A.E. 2-16

106 ΚΩΔΙΚΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΠ Ηπείρου Ποσοστιαία κατανομή Κοινοτικής Συνδρομής 45 Διαχείριση και διανομή ύδατος (πόσιμο νερό) 1,59% 46 Επεξεργασία υδάτων (λύματα) 1,59% 47 Ποιότητα αέρα 48 Ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος ρύπανσης. 49 Προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές και μείωση των επιπτώσεων. 50 Αποκατάσταση βιομηχανικών χώρων και μολυσμένης γης. 1,55% 51 Προώθηση βιοποικιλότητας και φυσικής προστασίας (συμπεριλαμβάνοντας τις περιοχές Natura 2000) 0,32% 52 Προώθηση καθαρών αστικών μεταφορών 53 Πρόληψη κινδύνων (συμπεριλαμβάνοντας την επεξεργασία και εφαρμογή σχεδίων και μέτρων για την πρόληψη και διαχείριση φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων) 0,00% 54 Άλλα μέτρα για την διατήρηση της κατάστασης περιβάλλοντος και την πρόληψη κινδύνων. Τουρισμός 2,98% 55 Προώθηση Τόπων Φυσικού Κάλλους 0,00% 56 Προστασία και ανάπτυξη φυσικής κληρονομιάς. 1,84% 57 Συνδρομή στην βελτίωση τουριστικών υπηρεσιών 1,14% Πολιτισμός 3,09% 58 Προστασία και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. 1,82% 59 Ανάπτυξη πολιτιστικών υποδομών 1,27% 60 Συνδρομή στην βελτίωση πολιτιστικών υπηρεσιών. 0,00% Αστική και αγροτική αναγέννηση 8,42% Ολοκληρωμένα σχέδια για την αστική και αγροτική αναγέννηση. Προωθώντας την προσαρμοστικότητα εργαζομένων, επιχειρήσεων και επιχειρηματιών. Ανάπτυξη στρατηγικών και συστημάτων δια βίου εκμάθησης στις επιχειρήσεις, εκπαίδευση και παροχή υπηρεσιών στους απασχολούμενους και τους προϊσταμένους, για την επιτάχυνση της προσαρμοστικότητας τους στις αλλαγές. Προώθηση επιχειρηματικότητας και καινοτομίας Σχεδιασμός και προώθηση καινοτόμων και περισσότερο παραγωγικών τρόπων οργάνωσης της εργασίας. Ανάπτυξη ειδικών υπηρεσιών για την απασχόληση, την εκπαίδευση και την παροχή υποστήριξης, σε συνάφεια με την αναδιάρθρωση παραγωγικών τομέων και επιχειρήσεων και την ανάπτυξη συστημάτων αντιμετώπισης των οικονομικών αλλαγών και των μελλοντικών απαιτήσεων Βελτιώνοντας την πρόσβαση στην απασχόληση και την διατήρηση των θέσεων εργασίας. Εκσυγχρονισμός και ενδυνάμωση των θεσμών της αγοράς εργασίας Εφαρμογή ενεργητικών και προληπτικών μέτρων στην αγορά εργασίας. Μέτρα ενθάρρυνσης της ενεργού γήρανσης και παράτασης εργασιακής ζωής. Ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης και της ίδρυσης νέων επιχειρήσεων. 8,42% 0,00% 2,57% ENVIROPLAN A.E. 2-17

107 ΚΩΔΙΚΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΠ Ηπείρου Ποσοστιαία κατανομή Κοινοτικής Συνδρομής Μέτρα για την βελτίωση της προσβασιμότητας στην εργασία και την ενδυνάμωση της βιώσιμης εργασιακής συμμετοχής και εξέλιξης της γυναίκας, ώστε να μειωθούν οι διακρίσεις φύλου στην αγορά εργασίας, και να εναρμονισθεί η εργασιακή με την ιδιωτική ζωή, όπως οι Ειδικές δράσεις για την αύξηση του μεριδίου συμμετοχής των μεταναστών στην απασχόληση και διαμέσου αυτών, την ενίσχυση της κοινωνικής ενσωμάτωσής τους Βελτιώνοντας την κοινωνική ενσωμάτωση των 0,00% μειονεκτούντων προσώπων. Παρεμβάσεις για την ενσωμάτωση και την είσοδο στην απασχόληση των μειονεκτούντων ατόμων, ώστε να αντιμετωπιστούν οι διακρίσεις που αντιμετωπίζουν στην εργασιακή συμμετοχή και εξέλιξη και να προωθηθεί η αποδοχή της διαφορετικότητας τους στον χώρο εργασίας. Βελτιώνοντας το ανθρώπινο κεφάλαιο. 0,00% Σχεδιασμός, εισαγωγή και εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης προκειμένου να αυξηθεί η απασχολησιμότητα, να βελτιωθεί η συνάφεια της υποχρεωτικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης/ κατάρτισης προς την αγορά εργασίας Μέτρα για την αύξηση της δια βίου συμμετοχής στην εκπαίδευση και την κατάρτιση συμπεριλαμβάνοντας δράσεις για μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης από το σχολείο, του διαχωρισμού στα γνωστικά αντικείμενα με διακρίσεις φύλου, και για διεύρυνση της πρόσβασης στα Ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού στο πεδίο έρευνας και καινοτομίας, ιδιαίτερα μέσω μεταπτυχιακών σπουδών και εκπαίδευσης ερευνητών και μέσω δικτύωσης των δραστηριοτήτων ανάμεσα στα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα και τις επιχειρήσεις. Επένδυση σε κοινωνικές υποδομές. 27,30% 75 Υποδομές εκπαίδευσης. 12,16% 76 Υποδομές Υγείας 10,06% 77 Υποδομές φροντίδας παιδιών 1,27% 78 Υποδομές στέγασης 0,00% 79 Άλλες κοινωνικές υποδομές. 3,81% Κινητοποίηση μεταρρυθμίσεων στα πεδία απασχόλησης και ενσωμάτωσης Προώθηση της ανάληψης δράσης για συνεργασίες, συνάψεις συμφωνιών και πρωτοβουλίες μέσω της δικτύωσης εθνικών, περιφερειακών και τοπικών παραγόντων Ενδυναμώνοντας την θεσμική ικανότητα σε εθνικό περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Μηχανισμοί για την βελτίωση των καλών πρακτικών και του προγραμματικού σχεδιασμού, παρακολούθηση και αξιολόγηση σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, δημιουργία ετοιμότητας στην εφαρμογή πολιτικών και προγραμμάτων Μείωση του πρόσθετου κόστους που αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξη των εξόχως απομακρυσμένων περιφερειών Εξισορρόπηση του πρόσθετου κόστους λόγω ελλείμματος προσβασιμότητας και χωρικού κατακερματισμού 0,00% 0,00% 0,00% ENVIROPLAN A.E. 2-18

108 ΚΩΔΙΚΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΠ Ηπείρου Ποσοστιαία κατανομή Κοινοτικής Συνδρομής Ειδικές δράσεις για την εξισορρόπηση πρόσθετου κόστους που οφείλεται σε παράγοντες σχετιζόμενους με το μέγεθος της αγοράς Ενίσχυση για την εξισορρόπηση πρόσθετου κόστους που οφείλεται σε κλιματικές συνθήκες. Τεχνική Βοήθεια 2,00% 85 Προετοιμασία, εφαρμογή παρακολούθηση και επιθεώρηση 86 Αξιολόγηση και Μελέτες, πληροφορίες και επικοινωνία Σύνολο 100,00% Από τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα όσον αφορά το ύψος της κοινοτικής συνδρομής που κατανέμεται ανά κατηγορία παρέμβασης, διαπιστώνεται ότι σε ποσοστό της τάξεως των 27,30% επί του συνόλου των παρεμβάσεων αφορούν τις «επενδύσεις σε κοινωνικές υποδομές», ακολουθούν οι επενδύσεις στην κατηγορία «μεταφορών» με παρόμοιο ποσοστό της τάξεως των 22,96%. Εν συνεχεία και με μικρότερο ποσοστό της τάξεως του 17% επί του συνόλου των παρεμβάσεων αφορά την κατηγορία «Ερεύνα και τεχνολογική Ανάπτυξη καινοτομία και επιχειρηματικότητα». Ακολουθούν με το ήμισυ σχεδόν αυτού του ποσοστού (ήτοι 8,42%), οι επενδύσεις στην κατηγορία «Αστική και Αγροτική αναγέννηση», οι επενδύσεις στην κατηγορία «Περιβαλλοντική Προστασία και Πρόληψη κινδύνου» με ποσοστό της τάξεως του 6,63% και οι επενδύσεις στην κατηγορία «Πολιτισμός» με ποσοστό 3,09%, οι επενδύσεις στην κατηγορία «Τουρισμός» με παρόμοιο ποσοστό (ήτοι 2,98%) και οι επενδύσεις στην κατηγορία «Βελτιώνοντας την πρόσβαση στην απασχόληση και την διατήρηση των θέσεων εργασίας» με ποσοστό της τάξεως 2,57%. Επενδύσεις στις κατηγορίες «Τεχνική Βοήθεια» και «Ενέργεια» είναι οι μικρότερες σε ποσοστό κατανομή, (ήτοι 2,0% και 1,35% αντίστοιχα). Από την ανάλυση της προόδου υλοποίησης του ΕΠ 1 οι τέσσερις άξονες προτεραιότητας που αφορούν την Περιφέρεια Ηπείρου κατανέμονται σύμφωνα με την ακόλουθη ιεράρχηση: ΑΞΟΝΑΣ 06: «Αειφόρος Ανάπτυξη και Ποιότητα Ζωής Ηπείρου». Στόχοι του Άξονα Προτεραιότητας 6 αποτελούν η προστασία του περιβάλλοντος, η βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής και η συνέχιση της εφαρμογής ολοκληρωμένων παρεμβάσεων για την αστική και αγροτική αναγέννηση.οι παραπάνω στόχοι του Άξονα Προτεραιότητας εξειδικεύονται σε επιμέρους ειδικούς στόχους που σε σημαντικό βαθμό εκφράζονται στους δείκτες εκροών και αποτελεσμάτων του συγκεκριμένου Άξονα Προτεραιότητας. 1 Πηγή: Ετήσια έκθεση υλοποίησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Θεσσαλία-Στερεά Ελλάδα-Ήπειρος» που εκδόθηκε το Μάιο του 2010 ENVIROPLAN A.E. 2-19

109 Δείκτες Εκροών και Αποτελέσματος κατά την υλοποίηση: Με βάση τις εντάξεις προβλέπεται υλοποίηση 15,40 χλμ. στον κωδικό θεματικής προτεραιότητας 22 «εθνικές οδοί» και 51,49 χλμ. στον κωδικό θεματικής προτεραιότητας 23 «περιφερειακές/τοπικές οδοί». ΑΞΟΝΑΣ 03: «Υποδομές και Υπηρεσίες Προσπελασιμότητας Ηπείρου». Κύριος στόχο του Άξονα Προτεραιότητας 03 αποτελεί η βελτίωση της προσπελασιμότητας των υποδομών και των υπηρεσιών στην Περιφέρεια Ηπείρου, με σκοπό την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη βελτίωση της ζωής των κατοίκων της περιφέρειας. Οι παρεμβάσεις του Άξονα αυτού, επικεντρώνονται στην ολοκλήρωση των συστημάτων συγκοινωνίας και των μεταφορών, καθώς και στην ανάπτυξη ενεργειακών υποδομών. Οι παραπάνω στόχοι του Άξονα εξειδικεύονται σε επιμέρους ειδικούς στόχους, οι οποίοι σε σημαντικό βαθμό εκφράζονται στους δείκτες εκροών και αποτελεσμάτων του συγκεκριμένου Άξονα Προτεραιότητας. Δείκτες Εκροών και Αποτελέσματος κατά την υλοποίηση: Με βάση τις εντάξεις προβλέπεται η υλοποίηση 11 πράξεων που αφορούν στο δείκτη «χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης στερεών αποβλήτων που αποκαθίστανται» και 1 πράξη που αφορά στο δείκτη «υποδομές μονάδων κοινωνικής φροντίδας» ΑΞΟΝΑΣ 09: «Ψηφιακή Σύγκλιση και Επιχειρηματικότητα Ηπείρου» Ο Άξονας Προτεραιότητας 9 περιλαμβάνει κατηγορίες παρεμβάσεων με στόχο να βελτιώσουν την περιφερειακή ανταγωνιστικότητα, μέσω προώθησης της ψηφιακής σύγκλισης και βελτίωσης της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων σε τομείς προτεραιότητας για την Περιφέρεια. Για την επίτευξη αυτού του στρατηγικού στόχου απαιτείται η υιοθέτηση και αξιοποίηση των ΤΠΕ από τις επιχειρήσεις, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη και εισαγωγή επιχειρηματικών καινοτομιών στην παραγωγική διαδικασία, για την ανάπτυξη νέων ή βελτίωση προϊόντων και υπηρεσιών σε τομείς προτεραιότητας για την Ήπειρο. Οι παραπάνω στόχοι του Άξονα εξειδικεύονται σε επιμέρους ειδικούς στόχους, οι οποίοι σε σημαντικό βαθμό εκφράζονται στους δείκτες εκροών και αποτελεσμάτων του συγκεκριμένου Άξονα Προτεραιότητας. Δείκτες Εκροών και Αποτελέσματος κατά την υλοποίηση : Με βάση τις εντάξεις προβλέπεται η υλοποίηση 532 πράξεων που αφορούν στο δείκτη «αριθμός υφισταμένων ΜΜΕ που εκσυγχρονίζονται-βελτιώνονται» και προσδοκάται η δημιουργία 617,89 θέσεων απασχόλησης (μεικτές, ισοδύναμες θέσεις πλήρους απασχόλησης). ΑΞΟΝΑΣ 12: «Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής Ηπείρου»: Ο άξονας Προτεραιότητας 12, μεταξύ άλλων αφορά στην υλοποίηση παρεμβάσεων για την υποστήριξη της αποτελεσματικής εφαρμογής του Επιχειρησιακού Προγράμματος. ENVIROPLAN A.E. 2-20

110 Σύνδεση των στόχων του Ε.Σ. με τους στόχους του ΕΠ ΧΕ ΘΣΗ Στόχοι Επιχειρησιακού Προγράμματος «Θεσσαλίας- Στερεάς Ελλάδας- Ηπείρου» 1 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Ενίσχυση της επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας και καινοτομικής ικανότητας» 2 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Βελτίωση προσπελασιμότητας υποδομών και υπηρεσιών» 3 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Αειφορική διαχείριση φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος Διαχείριση προστατευόμενων περιοχών» 4 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο» 5 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Ανάδειξη τουριστικής και πολιτιστικής ταυτότητας Ηπείρου» 6 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Ενίσχυση της ενδοπεριφερειακής συνοχής και ισόρροπη ανάπτυξη» 7 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Προώθηση της ψηφιακής σύγκλισης» 8 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Προώθηση της συνεργασίας και των δικτύων μεταξύ χωρών και Περιφερειών» Στόχοι Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου Στόχος 1: «Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις» Στόχος 2: «Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου» Στόχος 3: «Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς» Τρόπος σύνδεσης Έμμεσος για τον στόχο 1 Άμεσος για τον στόχο 3 Άμεσος για τον στόχο 1 Έμμεσος για τον στόχο 3 Άμεσος Έμμεσος Άμεσος Έμμεσος Έμμεσος και για τους τρεις στόχους Έμμεσος ENVIROPLAN A.E. 2-21

111 Λαμβάνοντας υπόψη όσα έχουν εκτεθεί έως τώρα, σε συνδυασμό με τους ειδικούς αναπτυξιακούς στόχους που έχουν τεθεί στο Ε.Π. ΧΕ Θ-Σ-Η, οι εξειδικευμένοι στόχοι του Επιχειρησιακού Σχεδίου στην περιοχή μελέτης συνδέονται ως ακολούθως με την αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής: Ο στόχος 1: «Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις» συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και στην μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα. Για κάθε επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην Περιφέρεια Ηπείρου και που επιθυμεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση του κινδύνου της κλιματικής αλλαγής, υπάρχει το κατάλληλο μίγμα δράσεων (πράσινη ενέργεια, πράσινη επιχειρηματικότητα, πράσινη κατανάλωση) που μπορεί να περιλαμβάνει: - Καινοτόμες παρεμβάσεις άμεσης μείωσης των εκπομπών αερίων φαινομένου θερμοκηπίου (ΑΦΘ) - Καινοτόμες δράσεις έμμεσης μείωσης των εκπομπών ΑΦΘ, από πηγές εκτός της επιχείρησης αλλά συνδεόμενες με τις δραστηριότητές της (π.χ. αλλαγή πρώτων υλών, αξιοποίηση στερεών αποβλήτων κ.λπ.) - Γενικότερες δράσεις υποστήριξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και καθαρών τεχνολογίων - Καινοτόμο σχεδιασμό προϊόντων που να συμβάλλουν στην προστασία του παγκόσμιου κλίματος Επιπλέον ο στόχος αυτός προωθεί δράσεις συλλογικής αποτελεσματικότητας στην αξιοποίηση της ενέργειας, όπως τα πράσινα σχολεία και οι πράσινες γειτονίες. Επομένως, ο 1 ο στόχος ενσωματώνει μία σειρά δράσεων που σχετίζονται έμμεσα με τον 1 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Ενίσχυση της επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας και καινοτομικής ικανότητας» του Ε.Π. ΧΕ Θ-Σ-Η., με τον 4 ο Ειδικό Αναπτυξιακό Στόχο «Επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο», με τον 6 ο Ειδικό Αναπτυξιακό Στόχο «Ενίσχυση της ενδοπεριφερειακής συνοχής και ισόρροπής ανάπτυξης» και με τον 7 ο Ειδικό Αναπτυξιακό Στόχο «Προώθηση της ψηφιακής σύγκλισης» και άμεσα με τον 2 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Βελτίωση προσπελασιμότητας υποδομών και υπηρεσιών» του Ε.Π. ΧΕ Θ-Σ-Η, ιδίως ως προς την προώθηση και εφαρμογή προγραμμάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ο στόχος 2: «Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου» συμβάλλει στην αειφορική διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων με δράσεις που στοχεύουν στην προστασία και ανάδειξη της βιοποικιλότητας, στη διαχείριση και την προστασία των υδάτινων πόρων και των δασών, καθώς και στον σχεδιασμό για την έγκαιρη αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων και κρίσεων. Η βιοποικιλότητα στην ENVIROPLAN A.E. 2-22

112 Περιφέρεια Ηπείρου είναι ένας ρυθμιστής του κλίματος που συμβάλει στην γονιμότητα του εδάφους, στην ανακύκλωση των θρεπτικών ουσιών μέσα στην φύση, στην ανανέωση της ποιότητας του νερού και της ατμόσφαιρας. Η επίτευξη του στόχου αυτού στην Περιφέρεια Ηπείρου προσεγγίζεται μέσω της πραγματοποίησης αναπτυξιακών επενδύσεων σε τεχνικά έργα και έργα αξιοποίησης φυσικών πόρων καθώς και στην αποκατάσταση των φυσικών τοπίων και στην αναγνώριση και αποτίμηση των υπηρεσιών οικοσυστήματος καθιστώντάς τον άρρηκτα συνδεδεμένο με το 3 ο Ειδικό Αναπτυξιακό Στόχο: «Αειφορική διαχείριση φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος Διαχείριση προστατευόμενων περιοχών» του Ε.Π. ΧΕ Θ-Σ-Η. Ο στόχος 3: «Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς», με άμεσο αποτέλεσμα την αναπτυξιακή ώθηση η οποία προϋποθέτει αλλαγές σε συστήματα παραγωγής και κατανάλωσης και συμπεριλαμβάνει δράσεις που αφορούν την αειφορική γεωργία, την πράσινη ζωική παραγωγή, τον πράσινό τουρισμό που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον 1 ος Ειδικός Αναπτυξιακός Στόχος: «Ενίσχυση της επιχειρηματικής ανταγωνιστικότητας και της καινοτομικής ικανότητας» του Ε.Π. ΧΕ Θ-Σ-Η. Παράλληλα δράσεις του στόχου 3 συνδέονται έμμεσα και με τον 2 ο Ειδικό Αναπτυξιακό Στόχο: «Βελτίωση προσπελασιμότητας υποδομών και υπηρεσίων», εφόσον η ολοκλήρωση των υποδομών μεταφοράς θα συμβάλλει στην βελτίωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, στην διευκόλυνση της πρόσβασης των πολιτών σε υπηρεσίες που προσιδιάζουν την ποιότητα ζωής. Οι δράσεις του στόχου αυτού, συνδέονται και με τον 4 ο Ειδικό Αναπτυξιακό Στόχο: «Επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο», εφόσον η ανάπτυξη του ανθρώπινου κεφαλαίου στηρίζεται στην αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών που υιοθετούνται στο πλαίσιο ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικού τομείς. Επιπλέον για την επίτευξη του στόχου αυτού όσον αφορά τον τουρισμό, χρειάζεται μια ομαλή μετάβαση από το μαζικό σε ένα ποιοτικό τουρισμό με τη δημιουργία νέων δυναμικών προϊόντων με στόχο την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Επομένως ο στόχος αυτός συνδέεται άμεσα με τον 5 ο Ειδικό Αναπτυξιακό Στόχο: «Ανάδειξη τουριστικής και πολιτιστικής ταυτότητας Ηπείρου» που έχει ως στόχο την διαφοροποίηση και ταυτοποίηση του τουριστικού προϊόντος, η βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών κ.λπ. Παράλληλα με τον στόχο αυτό, θα υποστηρικτούν αγροτικές ποικιλίες, ανθεκτικές στις κλιματικές συνθήκες, χωρίς να απαιτούν μεγάλη κατανάλωση φυσικών πόρων και ιδιαίτερα νερού, ενώ η αγροτική πολιτική της Περιφέρειας θα συνδεθεί και θα υποστηριχθεί από την επιστημονική έρευνα, ώστε τα αγροτικά προϊόντα να μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σύγχρονου διεθνούς ανταγωνισμού. Κατά έμμεσο λοιπόν τρόπο ο ENVIROPLAN A.E. 2-23

113 στόχος αυτός συνδέεται με τον 6 ο Ειδικό Αναπτυξιακό Στόχο: «Ενίσχυση της ενδοπεριφερειακής συνοχής και ισόρροπης ανάπτυξης», εφόσον προτείνει ταυτόχρονα ολοκληρωμένες παρεμβάσεις τόσο στο αστικό (πράσινες πόλεις ενεργειακή λειτουργία κτηρίων βιώσιμη κινητικότητα) και όσο και στον αγροτικό χώρο για την ισόρροπη ανάπτυξη του αγροτικού και αστικού χώρου. Επιπλέον ο στόχος αυτός έχει την πιο στενή σχέση με τον 7 ο Ειδικό Αναπτυξιακό Στόχο: «Προώθηση της ψηφιακής σύνδεσης» εφόσον με τις δράσεις ενίσχυσης της χρήσης ΤΠΕ σε επιχειρήσεις της Περιφέρειας προωθείται η τοπική επιχειρηματικότητα σε τομείς αξιοποίησης ΤΠΕ, που συμβάλλουν στο πράσινο επιχειρείν του στόχου. Παράλληλα όμως δράσεις του 7 ου Ειδικού Αναπτυξιακού Στόχου στοχεύουν στην βελτίωση της καθημερινής ζωής μέσω ΤΠΕ και συμβάλλουν τόσο στην εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας, ήτοι με τον 1 ο και 2 ο στόχο του Επιχειρησιακού Σχεδίου. Τέλος ο 3 ος στόχος του Επιχειρησιακού Σχεδίου που όσον αφορά τον τομέα της γεωργίας δίδει προτεραιότητα στην προώθηση της παραγωγής με έμφαση στα πιστοποιημένα και επώνυμα προϊόντα, συνδέεται έμμεσα με τον 8 ο Ειδικό Αναπτυξιακό Στόχο «Προώθηση της συνεργασίας και των δικτύων μεταξύ χωρών και Περιφερειών», που ως στόχο έχει η Περιφέρεια να αποτελέσει μέσο διείσδυσης επώνυμων τοπικών προϊόντων στις νέες αγορές. Από τα ανωτέρω συμπεραίνεται η κεντρική επιδίωξη του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου και οι τρεις στόχο του, συνδέεται κατά άμεσο ή έμμεσο τρόπο με τους στόχους της αναπτυξιακής προοπτικής της Περιφέρειας Ηπείρου. Με την αποτύπωση της σύνδεσης των στόχων αυτών στον ως άνω πίνακα, γίνεται αντιληπτό ότι το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Χωρικής Ενότητας Θ-Σ-Η, περιόδου μπορεί να καλύψει όσους στόχους αρά και δράσεις συνδέονται άμεσα με το προτεινόμενο Επιχειρησιακό Σχέδιο, ενώ για όλους τους άλλους στόχους και δράσεις που συνδέονται έμμεσα με αυτό θα αναζητηθούν άλλα κατάλληλα εργαλεία - προγράμματα για την επίτευξή τους (βλ. 3.2 που ακολουθεί). ENVIROPLAN A.E. 2-24

114 3. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΟΥ Ε.Σ Ο ΒΑΘΜΟΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ Εισαγωγή Στόχος θεματικής ανάλυσης Στην ενότητα αυτή, παρουσιάζεται η υφιστάμενη κατάσταση περιβάλλοντος στην Περιφέρεια Ηπείρου κατά τέτοιο τρόπο ώστε: - να εξαχθούν τα πρώτα συμπεράσματα για τον μέχρι τώρα βαθμό ενσωμάτωσης των αρχών της Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Ηπείρου, τουλάχιστον στους τομείς: α) κλίμα και ενέργεια, β) αναδιάρθρωση παραγωγικών τομέων και γ) εξοικονόμηση φυσικών πόρων που αποτελούν τους εθνικούς άξονες προτεραιότητας για την Πράσινη Ανάπτυξη, λαμβάνοντας υπόψη τις παρεμβάσεις επιχειρησιακών σχεδίων κατά την προγραμματική περίοδο (ΠΕ Περιβάλλον και ΠΕΠ Ηπείρου). - να εξαχθούν τα πρώτα συμπεράσματα σχετικά με τις μέχρι τώρα παρεμβάσεις που έχουν γίνει στην Περιφέρεια Ηπείρου από άλλα επιχειρησιακά σχέδια κατά την προγραμματική περίοδο να περιγραφούν αναλυτικά οι υφιστάμενες υποδομές και οι προοπτικές ανάπτυξης τουλάχιστον των δέκα τομέων 1, που αποτελούν το «κλειδί» για τον περιβαλλοντικό προσανατολισμό της παγκόσμιας οικονομίας, προς την πράσινη ανάπτυξη, ήτοι γεωργίας, αλιείας, δασοκομίας, ενέργειας, αστικές υποδομές, βιομηχανίας, τουρισμός, μεταφορές, διαχείριση αποβλήτων και υδάτων, καθώς του τομέα διαχείριση προστατεύομενων περιοχών ως μια επιπλέον ιδιαιτερότητα της περιοχής μελέτης. Ακολουθεί η θεματική ανάλυση για κάθε έναν από τους εθνικούς άξονες προτεραιότητες της Πράσινης Ανάπτυξης και παρουσιάζεται ο μέχρι τώρα βαθμός ενσωμάτωσης των αρχών αυτών στην περιοχή αναφοράς του υπό διαμόρφωση Επιχειρησιακού Σχεδίου Κλίμα και Ενέργεια Ατμοσφαιρική ρύπανση Σε εθνικό επίπεδο, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυξάνονται διαρκώς κατά την τελευταία δεκαετία τα σημαντικότερα εξ αυτών είναι το CO 2 και το CH 4. Η παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας είναι οι σημαντικότερες πηγές τέτοιων αερίων, μαζί με τη διάθεση των απορριμμάτων και τη γεωργία. Ειδικότερα, η τελευταία επίσημη εθνική απογραφή εκπομπών/απορροφήσεων αερίων του θερμοκηπίου πριν την εκπόνηση του Εθνικού σχεδίου Κατανομής και την υποβολή του στην Ε. Επιτροπή, υποβλήθηκε τον Φεβρουάριο 1 Πρόσφατα το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) δημοσίευσε την έκθεση Green Economy, η οποία παρουσιάζει πολιτικές που πρέπει να υιοθετηθούν, ώστε να οδηγηθεί ο πλανήτης σε μία "πράσινη" οικονομία. Η έκθεση αμφισβητεί τον μύθο, ότι η προσέγγιση της "πράσινης" οικονομίας μεταφράζεται σ' έναν συμβιβασμό μεταξύ της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και της οικονομικής ανάπτυξης. Συγκρίνει την προβλεπόμενη οικονομική ανάπτυξη με το σενάριο "business as usual" και την προβλεπόμενη ανάπτυξη, που συνάγεται από το μοντέλο της "πράσινης" ανάπτυξης. Αποδεικνύει ότι μία επένδυση της τάξης του 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε δέκα βασικούς τομείς μπορεί να γίνει κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης. ENVIROPLAN A.E. 3-1

115 του 2006 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στη Γραμματεία της Σύμβασης - Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (στο εξής η Σύμβαση) και καλύπτει την περίοδο Σύμφωνα με την απόφαση 2002/358/ΕΚ για την έγκριση εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας του Πρωτοκόλλου του Κιότο, η Ελλάδα δεσμεύεται να περιορίσει την αύξηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τη περίοδο στο 25% σε σχέση με τις εκπομπές του έτους βάσης. Όσον αφορά τις εκπομπές όξινων ουσιών σε εθνικό επίπεδο οι εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων αυξήθηκαν με ρυθμούς παρόμοιους με το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ), με εξαίρεση τα NO x και το SO 2. Η αναμόρφωση και διαφοροποίηση του τομέα ενέργειας προσφέρει: εξορθολογισμένη χρήση και περιορισμό των απωλειών στις κατασκευές, μέτρα στον τομέα μεταφορών, μέτρα στο βιομηχανικό τομέα μέτρα στο επίπεδο των θεσμών και των οργανισμών. σε συμμόρφωση των αρχών της Πράσινης Ανάπτυξης. Όσον αφορά τις εκπομπές του όζοντος, παρά τη μερική αποσύνδεση της εκπομπής ατμοσφαιρικών ρύπων από την οικονομική ανάπτυξη που σημειώθηκε τα τελευταία έτη, αξιοσημείωτες προσπάθειες βρίσκονται σε εξέλιξη για τη διασφάλιση μόνιμης καθοδικής πορείας και επίτευξης των στόχων που τίθενται στο πλαίσιο της ΕΕ, ειδικά για τα NO x και τις μη-μεθανιούχες πτητικές οργανικές ενώσεις. Μεταξύ του 1990 και του 2002, οι εκπομπές αυξήθηκαν, κυμαινόμενες πάνω από το επίπεδο που είναι αναγκαίο για την επίτευξη των στόχων για το 2010 της Οδηγίας 2001/81/ΕΕ. Τα μέτρα που απαιτούνται για την εφαρμογή της Οδηγίας οφείλουν να εστιάσουν στον τομέα ενέργειας, ο οποίος ευθύνεται για το μεγαλύτερο τμήμα της υποβάθμισης της ατμοσφαιρικής ποιότητας. Στην Περιφέρεια Ηπείρου προς την κατεύθυνση αυτή είναι οι παρεμβάσεις για την προστασία της στοιβάδας του όζοντος, μέσω της παροχής στρεμματικών ενισχύσεων, στο πλαίσιο εφαρμογής γεωργοπεριβαλλοντικών μέτρων. Ταυτόχρονα τα βασικά συμπεράσματα από την IPCC AR4 2 για το πρόβλημα της Κλιματικής Αλλαγής είναι: - Επιβεβαιώνεται ότι η κλιματική αλλαγή και η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι σε εξέλιξη, συνδεόμενη άμεσα με τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες 2 H τέταρτη έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (Fourth Assessment Report, AR4, ή Climate Change 2007) είναι η τελευταία αξιολόγηση της επιτροπής για την κλιματική αλλαγή [1] που ολοκληρώθηκε το ENVIROPLAN A.E. 3-2

116 - Σχετικά με την προβλεπόμενη αύξηση της θερμοκρασίας: Καλύτερη εκτίμηση: 3 ο C Πιθανό εύρος διακύμανσης: 2-4,5 ο C Εξαιρετικά απίθανο να είναι μικρότερη από 1,5 o C - H προσπάθεια μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να αρχίσει άμεσα, έστω και εάν τα οφέλη προκύψουν πολύ αργότερα. Οι επόμενες 2-3 δεκαετίες είναι καθοριστικές. Η ικανοποίηση των στόχων αυτών αφορούν και την Περιφέρεια Ηπείρου. Στην Περιφέρεια Ηπείρου τα μεγαλύτερα προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης εντοπίζονται στα μεγάλα αστικά κέντρα και σε ορισμένες περιοχές με αυξημένη βιομηχανική συγκέντρωση. Αν και με διαφορετική ένταση, πληττόμενες περιοχές υπάρχουν κυρίως στην Ηγουμενίτσα και τα Ιωάννινα. Επιπλέον εκτιμάται ότι επιπρόσθετος παράγοντας επηρεασμού της ποιότητας του ατμοσφαιρικό περιβάλλοντος είναι και οι γεωργικές καλλιέργειες. Οι βασικοί ρύποι που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα από τις προαναφερθείσες δραστηριότητες είναι οι εξής: Σωματίδια και σκόνες που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα από τις διάφορες εργασίες αναμόχλευσης του εδάφους Μονοξείδιο του άνθρακα (CO), υδρογονάνθρακες (HxCy) και πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC) που προκύπτουν από ατελή καύση κυρίως πετρελαιοειδών από τα αγροτικά μηχανήματα Διοξείδιο του θείου (SO2), που οφείλεται κυρίως στην παρουσία θείου στο πετρέλαιο και σε άλλα καύσιμα Για τον λόγο αυτό, η μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα αποτελεί διαχειριστική ανάγκη της Περιφέρειας Ηπείρου στο πλαίσιο της οποίας θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για: - μείωση των ενεργειακών αναγκών - αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και - προώθηση της χρήσης των ΑΠΕ σε όλους τους τομείς Από την μέχρι τώρα ανταπόκριση των φορέων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή μελέτης, διαπιστώνουμε ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να επιτευχθούν οι στόχοι του Ευρωπαϊκού ενεργειακού και κλιματικού πακέτου και των εξειδικεύσεων για την Ελλάδα, εφόσον υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες μείωσης των εκπομπών σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, και ειδικά στον ενεργειακό τομέα (βελτίωση υποδομών στη βιομηχανία, ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση κ.λπ.) που ήδη έχουν τεθεί σε εφαρμογή στην περιοχή μελέτης. ENVIROPLAN A.E. 3-3

117 Κατανάλωση ενέργειας Γενικώς, η ζήτηση πρωτογενούς ενέργειας κατ άτομο στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη από το μέσο όρο της ΕΕ, στοιχείο που αποτυπώνει την εντοπισμένη σε λίγα σημεία ενεργειακή παραγωγή και τη διανομή της μέσω δικτύων μεγάλου μήκους. Αυτή η υψηλή ενεργειακή ένταση δημιουργεί ευκαιρίες για ορθολογικότερη χρήση των φυσικών πόρων και χρήση ενεργειακά αποτελεσματικότερων τεχνολογιών. Μέχρι στιγμής, ο ενεργειακός τομέας στην Ελλάδα εξαρτάται σθεναρά από τα ορυκτά καύσιμα, συμμετέχοντας με μεγάλο ποσοστό στις εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων. Ειδικότερα, στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, η στροφή στην εκμετάλλευση των εγχώριων λιγνιτικών κοιτασμάτων, ως απάντηση στην ενεργειακή κρίση της δεκαετίας του 70, χρειάζεται επανεξέταση, υπό το φως της ολοκλήρωσης των δικτύων, της απελευθέρωσης της αγοράς και της περιβαλλοντικής μέριμνας. Η Ελληνική κυβέρνηση στο πλαίσιο υιοθέτησης συγκεκριμένων αναπτυξιακών και περιβαλλοντικών πολιτικών, με το Νόμο 3851/2010 προχώρησε στην αύξηση του εθνικού στόχου συμμετοχής των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας στο 20%, ο οποίος και εξειδικεύεται σε 40 % συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, 20 % σε ανάγκες θέρμανσης-ψύξης και 10 % στις μεταφορές. Οι εθνικοί στόχοι για το 2020, αναμένεται να ικανοποιηθούν για τη μεν ηλεκτροπαραγωγή με την ανάπτυξη περίπου 13300MW από ΑΠΕ (από περίπου 2.000MW σήμερα), όπου συμμετέχουν το σύνολο των τεχνολογιών με προεξέχουσες τα αιολικά πάρκα με 7500MW, υδροηλεκτρικά με 3000MW και τα ηλιακά με περίπου 2500MW, ενώ για τη θέρμανση και ψύξη με την ανάπτυξη των αντλιών θερμότητας, των θερμικών ηλιακών συστημάτων, αλλά και των εφαρμογών βιομάζας. Η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην Περιφέρεια σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ έτους 2009 ανέρχεται σε MWh. Η κατανάλωση αυτή κατανέμεται κατά 35,2% στην εμπορική χρήση, κατά 34,8% στην οικιακή χρήση, κατά 13,7% στη βιομηχανική χρήση, κατά 9,9% στην γεωργική χρήση, ενώ μικρότερα είναι τα ποσοστά κατανάλωσης ενέργειας για δημόσιες - δημοτικές χρήσεις και φωτισμό των οδών (3,8% και 2,6% του συνόλου αντίστοιχα). Αναλυτικά η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην Περιφέρεια κατά Περιφερειακή ενότητα και κατηγορία χρήσης, συγκρινόμενη με την αντίστοιχη κατανάλωση της χώρας παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας κατά κατηγορίας χρήσης (έτος 2009) - σε χιλιάδες ΚWh ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΟΙΚΙΑΚΗ ΧΡΗΣΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΣ & ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΟΔΩΝ Άρτας Θεσπρωτίας ENVIROPLAN A.E. 3-4

118 ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΟΙΚΙΑΚΗ ΧΡΗΣΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΔΗΜΟΣΙΕΣ & ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΟΔΩΝ Ιωαννίνων Πρεβέζης Σύνολο περιοχής μελέτης Ποσοστό κατανομής στο σύνολο της Περιφέρειας 100% 34,8 35,2 13,7 9,9 3,8 2,6 Ποσοστό συμμετοχής της Περιφέρειας στο σύνολο χώρας 2,4% 2,5% 2,7% 1,4% 5,1% 2,3% 3,5% Σύνολο Χώρας Πηγή: ΕΣΥΕ Από τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα διαπιστώνουμε ότι συνολικά το ποσοστό συμμετοχής της Περιφέρειας στην συνολική κατανάλωση της χώρας ανέρχεται μόλις στο 2,4%. Συγκρίνοντας την κατανάλωση ενέργειας της Περιφέρειας με αυτήν της χώρας, παρατηρούμε ότι σε επίπεδο Περιφέρειας μεγαλύτερα ποσοστά παρατηρούνται στην γεωργική χρήση και στον φωτισμό των οδών, με ποσοστά της τάξεως 5,1% και 3,5% της χώρας. Ακολουθούν με μικρότερα ποσοστά συμμετοχής η εμπορική και οικιακή χρήση καθώς και η χρήση από δημόσιες και δημοτικές αρχές της τάξεως 2,7%, 2,5%, και 2,3% της χώρας αντίστοιχα. Τέλος το μικρότερο ποσοστό συμμετοχής της Περιφέρειας στην συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας παρατηρείται στην βιομηχανική χρήση και αντιστοιχεί σε ποσοστό 1,4% της χώρας. Η διέλευση από τη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα του κεντρικού συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου, σε συνδυασμός με την διέλευση από τη βόρεια Ήπειρο ενός νέου, βόρειου, μεγάλου αγωγού, δημιουργούν νέες προϋποθέσεις αξιοποίησης και του φυσικού αερίου, με επέκταση του δικτύου (ειδικά των αγωγών μέσης και χαμηλής πίεσης) καθώς και η διάδοση της χρήσης του φυσικού αερίου. Επιπρόσθετα, σε σχέση με την εξοικονόμηση ενέργειας η Ελλάδα έχει ήδη καταρτίσει το 1ο Σχέδιο Δράσης Ενεργειακής Αποδοτικότητας όπου προβλέπεται 9% εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική κατανάλωση μέχρι το έτος 2016 σύμφωνα και με την Οδηγία 2006/32/ΕΚ, ενώ πρόσφατα και με τον Νόμο 3855/2010, ο οποίος προστίθεται και στον πρόσφατο κανονισμό που αφορά την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων- ΚΕΝΑΚ, προχωρά στην ανάπτυξη μηχανισμών της αγοράς και εφαρμογής συγκεκριμένων μέτρων και πολιτικών που αποσκοπούν στην επίτευξη του συγκεκριμένου εθνικού στόχου για εξοικονόμηση ενέργειας. ENVIROPLAN A.E. 3-5

119 Η πολιτική βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας συγκεντρώνει αναπτυξιακές δράσεις, που εστιάζουν στην εξοικονόμηση ενέργειας από δημόσιους φορείς («ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ) και από ιδιώτες και νοικοκυριά («Εξοικονόμηση κατ οίκον») μέσω συγκεκριμένων προγραμμάτων τα οποία έχουν ήδη ξεκινήσει στην Περιφέρεια Ηπείρου. Τέλος προβλέπεται να υλοποιηθούν και άλλες καινοτόμες πρακτικές εξοικονόμησης όπως π.χ. η τηλεθέρμανση και ο βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων Ηλεκτροπαραγωγή από ανανεώσιμες πηγές Οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ καθώς και οι απαραίτητες συνοδευτικές εγκαταστάσεις τους είναι δυνατό να χωροθετηθούν στην Ήπειρο εκτός από τις Περιοχές Αποκλεισμού, εφόσον πληρούν τα κριτήρια χωροθέτησης, εκτίμησης της φέρουσας ικανότητας και ένταξής τους στο τοπίο, σύμφωνα με την ΚΥΑ 49828/08 (ΦΕΚ 2464/Β/2008) καθώς και τους ειδικότερους όρους που καθορίζονται κατά περίπτωση στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Προς την κατεύθυνση αυτή - και σε συμμόρφωση προς τις διατάξεις της ΚΥΑ χαρακτηρισμού της Προστατευόμενης Περιοχής του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου - έχουν ήδη εκπονηθεί δύο ειδικές μελέτες για λογαριασμό της Δ/νσης ΠΕ.ΧΩ της Περιφέρειας Ηπείρου, όπου διερευνώνται οι δυνατότητες εγκατάστασης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων δυναμικότητας 5MW και οι δυνατότητες δημιουργίας Πάρκων Αιολικής Ενέργειας στην προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της μίας μελέτης, διερευνήθηκε η ύπαρξη πιθανών θέσεων δημιουργίας μονάδων παραγωγής αιολικής ενέργειας εντός του Εθνικού Πάρκου της Βόρειας Πίνδου (Ε.Π.Β.Π.). Σύμφωνα με τα πορίσματα της μελέτης αυτής, η προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου της Βόρειας Πίνδου, περιλαμβάνει: - Κατάλληλες υπό Προϋποθέσεις Περιοχές για την εγκατάσταση Α/Π, στις οποίες εκτιμώνται ταχύτητες ανέμου από 4 έως 5 m/s - Περιορισμένης Καταλληλότητας Περιοχές για την εγκατάσταση Α/Π, στις οποίες εκτιμώνται ταχύτητες ανέμου μεταξύ 5 και 6 m/s - Γενικής Καταλληλότητας Περιοχές για την εγκατάσταση Α/Π, στις οποίες εκτιμώνται ταχύτητες ανέμου μεγαλύτερες των 6 m/s Βάσει των τελικών αποτελεσμάτων της σχετικής μελέτης (τελική δυνατότητα τοποθέτησης έξι (6) Α/Γ), η δυνητική δημιουργία Α/Π στο Ε.Π.Β.Π. είναι σχεδόν μηδενική και οι αναμενόμενες επιπτώσεις στο περιβάλλον του Πάρκου, ανύπαρκτες. Προς το παρόν τα αποτελέσματα της σχετικής μελέτης, καθώς και της αντίστοιχης ειδικής μελέτης όπου διερευνήθηκαν οι δυνατότητες εγκατάστασης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων δυναμικότητας 5MW στην ENVIROPLAN A.E. 3-6

120 προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου 3 δεν έχουν συμπεριληφθεί στον Κανονισμό Διοίκησης και Λειτουργίας της προστατευόμενης περιοχής, αλλά λαμβάνονται υπόψη από την ΠΕΧΩ της Περιφέρειας κατά την διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμηση και Αξιολόγησης έργων, κατά την διαδικασία έκδοσης Περιβαλλοντικών Όρων και στο πλαίσιο των σχετικών γνωμοδοτήσεων. Σύμφωνα με στοιχεία του 2011, που αναλυτικά παρουσιάζονται στην ενότητα , η συνολική εγκατεστημένη ισχύς ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ ανέρχεται στο 3% της αντίστοιχης συνολικής της χώρας. Ειδικότερα: Λειτουργούν συνολικά 16 ΜΥΗΕ συνολικής ισχύος 38 MW περίπου. Λειτουργούν συνολικά 346 Φωτοβολταϊκά, συνολικής ισχύος 13 MW περίπου, εκ των οποίων: - τα 163, αφορούν τα Φωτοβολταϊκά συστήματα του «Ειδικού Προγράμματος για την Ανάπτυξη Φωτοβολταϊκών Συστημάτων σε κτιριακές εγκαταστάσεις» με ισχύς μέχρι 10kW (ή 0,01 ΜW) - τα 172, αφορούν Φωτοβολταϊκά με ισχύς από 10kW μέχρι 100kW (ή από 0,01MW μέχρι 0,1MW) - τα 11, αφορούν Φωτοβολταϊκά με ισχύς άνω των 100kW (ή 0,1ΜW). Διαθέτουν άδεια εγκατάστασης συνολικά 12 έργα ΑΠΕ. Πρόκειται για 6 ΜΥΗΕ και 6 Φωτοβολταϊκά (> 100kW ), συνολικής ισχύος 26 MW περίπου και Διαθέτουν άδεια παραγωγής συνολικά 103 έργα ΑΠΕ. Πρόκειται για 33 Αιολικά, 3 έργα στον τομέα ηλεκτροπαραγωγής από βιομάζα, 37 ΜΗΥΕ και 30 Φωτοβολταϊκά (με ισχύος > 0,1MW), συνολικής ισχύος MW περίπου Σύμφωνα με τα πορίσματα του Σχεδίου Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας η επίτευξη του ποσοστού συμμετοχής των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή (40%) μέχρι το 2020, θα επιτευχθεί μόνο με τη συνδυαστική εφαρμογή θεσμικών, κανονιστικών, οικονομικών και τεχνολογικών μέτρων που έχουν ως βασικό στόχο την αξιοποίηση του οικονομικού δυναμικού ανάπτυξης μεγάλων έργων ΑΠΕ, την ολοκλήρωση των αναγκαίων εργασιών επέκτασης και αναβάθμισης του ηλεκτρικού δικτύου και στη σταδιακή ανάπτυξη ενός διεσπαρμένου τρόπου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Επομένως στην Περιφέρεια Ηπείρου η μελλοντική αύξηση της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ πρέπει να καλυφθεί και από τις άλλες μορφές ενέργειας πέραν των υδροηλεκτρικών έργων και των φωτοβολταϊκών συστημάτων. 3 Πρόκειται για την ειδική μελέτη διερεύνησης δυνατοτήτων εγκατάστασης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων δυναμικότητας 5 MW στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου, Νοέμβριος 2008, που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Δ/νσης ΠΕΧΩ Περιφέρειας Ηπείρου. ENVIROPLAN A.E. 3-7

121 Αναδιάρθρωση Παραγωγικών Τομέων Επαναπροσδιορισμός των καλλιεργητικών μεθόδων στη γεωργία και πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων Παρ όλο που η εφαρμογή βιολογικών μεθόδων σε εθνικό επίπεδο στη γεωργία ξεκίνησε το 1992 με την έναρξη της αναθεώρησης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), η βιολογική καλλιέργεια 4 στην Περιφέρεια Ηπείρου δεν έχει αναπτυχθεί όσο σε άλλες περιοχές της χώρας εφόσον μόλις το 1% της έκτασης της Ηπείρου έχει βιολογική φυτική παραγωγή. Σε εθνικό επίπεδο το ποσοστό της βιολογικά καλλιεργούμενης έκτασης προς τη συνολικά καλλιεργούμενη έχει αυξηθεί εντυπωσιακά, φθάνοντας το 1,41 το Οι ελιές και τα εσπεριδοειδή ήταν οι κύριες βιολογικές καλλιέργειες στην αρχή, αλλά την τελευταία δεκαετία, η αυξημένη ζήτηση και οι προβλέψεις της ΚΑΠ έδωσαν ώθηση σε ποικιλία αγρωστωδών και αμπελώνων. Σημαντική επίσης αύξηση καταγράφεται και στη βιολογική κτηνοτροφία. Στην Περιφέρεια Ηπείρου, αντίστοιχα, οι περισσότεροι βιοκαλλιεργητές δραστηριοποιούνται στους νομούς Άρτας και Πρέβεζας με 193 και 126 παραγωγούς αντίστοιχα. Ακολουθούν οι βιοκαλλιεργητές του νομού Θεσπρωτίας με 92 παραγωγούς και οι βιοκαλλιεργητές του νομού Ιωαννίνων με μόλις 69 παραγωγούς, σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης το Επίσης το κύριο είδος βιολογικής καλλιέργειας αναπτύχθηκε σε δημόσιους βοσκοτόπους σε ποσοστό 54,7% επί του συνόλου των βιολογικών καλλιεργειών. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός, ότι η βιολογική καλλιέργεια έχει ενσωματωθεί σε είδη μεταποιητικής δραστηριότητας όπως, σε δραστηριότητες επεξεργασίας ελαιολάδου (2 μεταποιητές στον νομό Θεσπρωτίας και 3 στον Πρέβεζας), σε δραστηριότητες μεταποίησης τυποποίησης οπωροκηπευτικών (2 μεταποιητές στον νομό Θεσπρωτίας, 1 στον νομό Ιωαννίνων, και 1 στον νομό Πρέβεζας) καθώς και σε δραστηριότητες παρασκευής ζωοτροφών (1 μεταποιητής στον νομό Θεσπρωτίας, 1 στον νομό Ιωαννίνων και 1 στον νομό Πρεβέζης). Κάθε μία από τις ως άνω μονάδες είναι δυνατόν να δραστηριοποιείται σε περισσότερες από μια μεταποιητικές δραστηριότητες. Αναλυτικά στοιχεία παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. Επιπλέον, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία του Υπουργείου 4 Η βιολογική γεωργία, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα, αναπτύχθηκε κυρίως μετά τη δημιουργία και ψήφιση του Καν.(ΕΟΚ)2092/91 του Συμβουλίου, ο οποίος αποτελεί το νομοθετικό πλαίσιο που θέτει κοινούς κανόνες και πρότυπα παραγωγής, τυποποίησης, μεταποίησης, αποθήκευσης και εισαγωγής από τρίτες χώρες γεωργικών προϊόντων για ανθρώπινη κατανάλωση, εξασφαλίζοντας την τήρηση των προϋποθέσεων που θέτει και τον έλεγχο και την πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων. ENVIROPLAN A.E. 3-8

122 Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με την βιολογική κτηνοτροφία ασχολούνται 91 κτηνοτρόφοι, κυρίως από τους νομούς Θεσπρωτίας (32 κτηνοτρόφοι) και Άρτας (27 κτηνοτρόφοι). Στον Νομό Ιωαννίνων και στην Πρέβεζα ο αριθμός των κτηνοτρόφων που ασχολούνται με την βιολογική κτηνοτροφία είναι 18 και 14 αντίστοιχα. Το κύριο είδος βιολογικής κτηνοτροφίας είναι τα πουλερικά του Νομού Ιωαννίνων ( ζώα), ακολουθούν οι αίγες κυρίως του νομού Θεσπρωτίας (6.504 ζώα), τα πρόβατα τόσο από τον Νομό Ιωαννίνων (2.478 ζώα), όσο και από τους νομούς Θεσπρωτίας (1.842 ζώα), Άρτας (1.531 ζώα) και Πρεβέζης (1.018 ζώα) και τα βοοειδή του Νομού Θεσπρωτίας (713 ζώα) και λιγότερα των νομών Άρτας (496 ζώα) και Πρεβέζης (413 ζώα). Οι χοίροι εκτρέφονται επί το πλείστον στην Αρτα (274 ζώα), όπως και επίσης στην Άρτα εκτρέφονται τα περισσότερα μελίσσια (900 κυψέλες). Σήμερα εκτιμάται ότι ο αριθμός των παραγωγών της περιοχής μελέτης έχει μειωθεί, καθώς πολλοί εγκατέλειψαν τις βιολογικές καλλιέργειες μόλις τελείωσε η περίοδος της κοινοτικής τους ενίσχυσης μέσω προγραμμάτων βιολογικής γεωργίας. Στο πλαίσιο επαναπροσδριορισμού των καλλιεργητικών μεθόδων απαιτείται μια στροφή προς βιώσιμης χρήσης των υδατικών πόρων μέσω Υδροηλεκτρικών Έργων πολλαπλής ωφελιμότητας. Τέτοια υδροηλεκτρικά έργα πολλαπλής ωφελιμότητας επιτρέπουν την ύδρευση μεγάλων αστικών κέντρων (όπως στην περίπτωση της Άρτας και της Πρέβεζας), ενώ από τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς εξασφαλίζεται η άρδευση αγροτικών εκτάσεων, επιτρέποντας την αύξηση της γεωργικής παραγωγής. Στην Περιφέρεια Ηπείρου μια τέτοια στροφή κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική μετά τα σοβαρά προβλήματα που παρατηρούνται στα υφιστάμενα δίκτυα άρδευσης της Περιφέρειας (πτώση κεραυνού έθεσε εκτός λειτουργίας τα αντλιοστάσια στην πεδιάδα της Παραμυθιάς, σπάσιμο ενός κεντρικού αγωγού στο Ροδοτόπι, δημιουργεί προβλήματα στο δίκτυο άρδευσης του ΤΟΕΒ Κρύας Λαψίστας). Μέσω του Επιχειρησιακού Σχεδίου προωθούνται δράσεις εξοικονόμησης νερού στον τομέα της γεωργίας, έτσι ώστε να αυξηθεί η παραγωγικότητα των καλλιεργειών και ταυτόχρονα να επιτευχθεί η μέγιστη προστασία του περιβάλλοντος. Αναφορικά με την πιστοποίηση γεωργικών προικών μέσω του ΠΕΠ Ηπείρου, χρηματοδοτήθηκαν οι ακόλουθες ενέργειες προώθησης προϊόντων ποιότητας. ΕΡΓΑ / ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ - ΕΜΠΟΡΙΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ENVIROPLAN A.E. 3-9

123 ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (Α ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ) ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ - ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (Γ ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ) ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ - ΕΜΠΟΡΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ (Β ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ) Σύνολο κατηγορίας ενέργειας Πηγή: ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ Ενταγμένα έργα ανά κατηγορία ενέργειας ΠΕΠ Ηπείρου (Καταχωρημένα έργα έως ) Παράλληλα στο πλαίσιο του ΠΕΠ Ηπείρου, χρηματοδοτήθηκε και η εκπόνηση της μελέτης με τίτλο: «Υλοποίηση Συγχρηματοδοτούμενων από το ΕΤΠΑ Δράσεων και μέτρων για την προώθηση και προβολή προϊόντων και Υπηρεσιών της Περιφέρειας Ηπείρου». Τέλος, το Ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για τη βιολογική παραγωγή και τα τρόφιμα συνδέεται κυρίως μέσω του Άξονα 2 αλλά και του Άξονα 1 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας (ΠΑΑ) και αναλυτικότερα με: - γεωργοπεριβαλλοντικά Μέτρα (βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία) (Άξονας 2) και - Μέτρα για την κατάρτιση, χρήση συμβουλών, συμμετοχή σε συστήματα ποιότητας, εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και αύξησης της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων. Στην Περιφέρεια Ηπείρου, μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας (ΠΑΑ) προβλέπονται γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα στις περιοχές NATURA 2000, στις ευπρόσβλητες σε νιτροποίηση περιοχές των νομών Άρτας και Πρεβέζης και αναμένεται να εφαρμοσθεί και ένα καινούργιο μέτρο για την περιβαλλοντική προστασία της Λίμνης Παμβώτιδας 5. Επιπλέον στην Περιφέρεια Ηπείρου, έχει εφαρμοσθεί το μέτρο της εξισωτικής αποζημίωσης, κυρίως σε ορεινές και σε λίγες μειονεκτικές περιοχές της περιοχής μελέτης. Αναλυτικά στοιχεία για την υλοποίηση του εν λόγω προγράμματος παρουσιάζονται στην ενότητα που ακολουθεί. 5 ΜΕΤΡΟ 3.6: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ: Είναι νέο πρόγραμμα που θα εφαρμοσθεί στην περιοχή της Παμβώτιδας και στοχεύει στην ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων και την μείωση της ρύπανσης, που προκαλείται από λιπάσματα. Επιδοτεί τους αγρότες για να κάνουν αγρανάπαυση και αμειψισπορά. ENVIROPLAN A.E. 3-10

124 Υποστήριξη των ελληνικών ποικιλιών, ποικιλίες ανθεκτικές στις ελληνικές κλιματικές συνθήκες και ποικιλίες που δεν απαιτούν μεγάλη κατανάλωση φυσικών πόρων και ιδιαίτερα νερού Τα είδη των καλλιεργειών που κάνουν την εμφάνισή τους στην Περιφέρεια δεν περιορίζονται μόνο σε δενδρώδεις καλλιέργειες (όπως ελαιώνες, πορτοκαλεώνες και άλλα εσπεροδοειδή), αλλά και σε μονοετείς καλλιέργειες όπως καπνό, βαμβάκι, οπωροκηπευτικά, κλπ. Οι ντόπιες ποικιλίες δεν προήλθαν τυχαία. Οι αγρότες της περιοχής μελέτης γνώριζαν εξ εμπειρίας και εφάρμοζαν, με αξιοθαύμαστα αποτελέσματα, τους νόμους της κληρονομικότητας και τη δαρβινική θεωρία της εξέλιξης, επιλέγοντας για αναπαραγωγή τα πλέον εύρωστα φυτικά ή ζωικά άτομα. Εστί με τον τρόπο αυτό δημιούργησαν ποικιλίες πλήρως προσαρμοσμένες και εγκλιματισμένες στο καλλιεργητικό περιβάλλον. Ποικιλίες που δεν ήταν απαιτητικές σε νερό, λίπασμα και φάρμακα και που είχαν αποκτήσει ανθεκτικότητα στις ενδημικές νόσους και παράσιτα. Παρ όλο που οι αποδόσεις αυτών των ποικιλιών υστερούσαν σε απόδοση σε σχέση με τις εισαγόμενες, τα εισαγόμενα υβρίδια έχουν άλλες ανάγκες και άλλα χαρακτηριστικά και, βεβαίως, δεν είναι εγκλιματισμένα στο περιβάλλον της Ηπείρου. Έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε λίπανση, ραντίσματα και νερό. Η διατροφική τους αξία, αλλά και η γευστικότητά τους, είναι εξαιρετικά υποβαθμισμένες και η χρήση φαρμάκων τα καθιστά επικίνδυνα. Παράλληλα, με τη θέσπιση του 6ου Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον (6οΠΔΠ) 6, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο παραδέχθηκαν ότι πρέπει να περιοριστούν περαιτέρω οι επιπτώσεις των φυτοφαρμάκων, και ιδίως των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον. Τόνισαν την ανάγκη να επιτευχθεί σε μεγαλύτερο βαθμό αειφόρος χρήση των φυτοφαρμάκων, καθώς και σημαντική γενική μείωση των κινδύνων και της χρήσης φυτοφαρμάκων, με τρόπο που να συμβιβάζεται με την αναγκαία προστασία των καλλιεργειών. Τα σπουδαιότερα αναμενόμενα αποτελέσματα από την εφαρμογή της σχετικής θεματικής στρατηγικής είναι η μείωση του συνόλου των κινδύνων και των αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον από τη χρήση φυτοφαρμάκων. Η μείωση αυτή μπορεί να επιτευχθεί με τον περιορισμό της ανεπιθύμητης έκθεσης (άμεσης και έμμεσης) και την ελάττωση της εγγενούς επικινδυνότητας των χρησιμοποιούμενων ουσιών χάρη στην αντικατάσταση των πλέον επικίνδυνων με λιγότερο επιβλαβείς («αρχή της υποκατάστασης») ή με εναλλακτικά προστατευτικά μέτρα. Δεν διατίθενται προς το παρόν δείκτες κοινής αποδοχής για τη μέτρηση των κινδύνων αυτών. 6 Απόφαση αριθ. 1600/2002/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Ιουλίου 2002 για τη θέσπιση του Έκτου Κοινοτικού Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον (ΕΕ L 242 της , σ. 1). ENVIROPLAN A.E. 3-11

125 Στην Περιφέρεια Ηπείρου, δεν υπάρχουν προς το παρόν καταγεγραμμένες πληροφορίες σχετικά με την χρήση των φυτοφαρμάκων. Ως συνεπεία της εφαρμογής καλλιεργητικών πρακτικών στις οποίες χρησιμοποιούνται μικρές ποσότητες φυτοφαρμάκων (ολοκληρωμένη διαχείριση επιβλαβών οργανισμών, βιολογικές καλλιέργειες, κ.ά.), αναμένεται πτωτική τάση στη συνολική χρήση των φυτοφαρμάκων. Σύμφωνα με τα ανωτέρω αναμένεται να αυξηθεί το ποσοστό των εκτάσεων που καλλιεργούνται με μεθόδους βασιζόμενες σε μειωμένες ή χαμηλές ποσότητες φυτοφαρμάκων, όπως η ολοκληρωμένη παραγωγή. Επιπλέον, στην Περιφέρεια Ηπείρου προτεραιότητα αποτελεί η απόκτηση περισσότερων γνώσεων σχετικά με την πραγματική χρήση των φυτοφαρμάκων. Μόνο τότε καθιστάτε εφικτό να υπολογιστούν δείκτες μέτρησης του κινδύνου από την χρήση φυτοφαρμάκων. Επομένως θα πρέπει να διαμορφωθούν συντόμως κατάλληλα συστήματα συγκέντρωσης δεδομένων για τον υπολογισμό των δεικτών αυτών και την ανάλυση των τάσεων τους (ακόμη και αναδρομικά). Από τα ανωτέρω συνάγεται το συμπέρασμα, ότι σε επίπεδο Περιφέρειας θα πρέπει να αξιοποιηθούν (αφού πρώτα διασωθούν) οι ντόπιες ποικιλίες και είδη και να γίνονται συστηματικές έρευνες, που να κατατείνουν στη βελτίωσή τους, ώστε, με όλως φυσικό τρόπο, αφενός να δίνουν μεγαλύτερη παραγωγή και αφετέρου το κόστος της να συμπιέζεται διαρκώς. Οι έρευνες αυτές θα πρέπει να έχουν την πανεπιστημιακή εγκυρότητα και να υπάρχουν ειδικά αγροκτήματα κατανεμημένα σε διάφορες περιοχές, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές και κλιματικές συνθήκες Προώθηση των ήπιων μορφών τουρισμού Η Περιφέρεια της Ηπείρου δεν αποτελεί μια τυπική τουριστική περιοχή, παρ όλα αυτά όμως προσελκύει μεγάλο μέρος του εσωτερικού τουρισμού, καθώς και του εξωτερικού, κυρίως λόγω της φυσικής της ομορφιάς και της γεωμορφολογίας της. Έχει αναγνωρισμένη τουριστική ταυτότητα και προσφέρεται για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, συνδυάζοντας τις τουριστικές υπηρεσίες με τον ιδιαίτερο πολιτισμό της. Μέσα από ΠΕΠ Ηπείρου, χρηματοδοτήθηκαν ιδιωτικές επενδύσεις στο τομέα του τουρισμού, καθώς και έργα ανάδειξης της Λίμνης Παμβώτιδας. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται ενδεικτικά ορισμένα έργα και δράσεις στο τομέα αναψυχή και τουρισμό που έχουν υλοποιηθεί κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, προκειμένου να εξαγθούν συμπεράσματα για το μέχρι τώρα βαθμό ενσωμάτωσης των ήπιων μορφών τουρισμού στην περιοχή. ΕΡΓΑ /ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ENVIROPLAN A.E. 3-12

126 ΠΛΑΚΟΣΤΡΩΣΗ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΙ ΜΑΡΚΟ ΠΡΟΣ ΠΛΑΤΕΙΑ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΟΔΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ - ΣΗΜΑΝΣΗ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ, ΤΜΗΜΑ 1. ΓΕΦΥΡΑ ΑΜΠΕΛΟΧΩΡΙΟΥ - ΚΛΙΦΚΗ, 2. ΠΗΓΕΣ ΚΛΙΦΚΗΣ - ΑΡΑΧΘΟΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ - ΦΥΤΕΥΣΗ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ - ΣΗΜΑΝΣΗ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ - ΔΡΑΚΟΛΙΜΝΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ - ΣΗΜΑΝΣΗ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΑΛΑΙΟΣΕΛΙ - ΔΡΑΚΟΛΙΜΝΗ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ ΑΠΟ ΠΛΑΤΕΙΑ ΤΣΙΩΚΟΥ - ΧΡΟΥΣΙΑ ΕΩΣ ΠΛΑΤΕΙΑ ΡΟΥΣΣΟΥ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ ΣΥΡΡΑΚΟΥ - ΚΑΛΛΑΡΥΤΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΜΠΑΝΤΖΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ -ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΟΠΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΑΡΤΑΙΩΝ Σύνολο κατηγορίας ενέργειας Πηγή: ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ Ενταγμένα έργα ανά κατηγορία ενέργειας ΠΕΠ Ηπείρου (Καταχωρημένα έργα έως ) Για την περαιτέρω προώθηση των ήπιων μορφών τουρισμού θα πρέπει να αξιοποιηθούν τα πλεονεκτήματα της Περιφέρειας Ηπείρου, στα πλαίσια των ευκαιριών από την πράξη «Πράσινος Τουρισμός» που αποτελεί μια επιμέρους πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Τουρισμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού στο πλαίσιο του Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» (ΕΠΑΕ). Παράλληλα, θα πρέπει να αξιοποιηθεί το πλεονέκτημα της περιοχής για ανάπτυξη μορφών εναλλακτικού τουρισμού, στα πλαίσια των ευκαιριών από την πράξη «Εναλλακτικός Τουρισμός» που αποτελεί μια επιμέρους πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Τουρισμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού στο πλαίσιο του Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» (ΕΠΑΕ). Η εν λόγω πράξη αφορά στην υλοποίηση επενδύσεων στον τομέα του τουρισμού από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται ή προτίθενται να δραστηριοποιηθούν στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού και αποσκοπεί: Στη διαφοροποίηση και στον εμπλουτισμό του ελληνικού τουριστικού προϊόντος με την επιχειρηματική αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Στην ανάδειξη και τουριστική αξιοποίηση του φυσικού και πολιτισμικού αποθέματος. Στην άμβλυνση της εποχικότητας της τουριστικής ζήτησης. ENVIROPLAN A.E. 3-13

127 Ενίσχυση της πράσινης επιχειρηματικότητας Στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής πολιτικής για την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια όπου τίθενται σε επίπεδο Ε.Ε., οι στόχοι για τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) και την Εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας (γνωστοί ως στόχοι ), υιοθετήθηκε από τα Κ.Μ. ένα ευρύ νομοθετικό «πακέτο». Εκεί περιλαμβάνεται και η Οδηγία 2009/28/ΕΚ για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές που θέτει τον νομικά δεσμευτικό στόχο 20% για συμμετοχή των Α.Π.Ε. στην τελική κατανάλωση ενέργειας της ΕΕ-27 μέχρι το 2020, ενώ για την Ελλάδα ο αντίστοιχος στόχος προσδιορίζεται στο 18%. Σύμφωνα με την οδηγία: - Τίθεται νομικά δεσμευτικός ευρωπαϊκός στόχος 20% συμμετοχή των Α.Π.Ε. στην τελική κατανάλωση ενέργειας μέχρι το 2020, συμπεριλαμβανομένου ποσοστού 10% συμμετοχής τους στον τομέα μεταφορών - Προβλέπεται για πρώτη φορά αξιοποίηση των Α.Π.Ε. σε όλες τις ενεργειακές χρήσεις (ηλεκτροπαραγωγή, ψύξη/ θέρμανση, μεταφορές/ βιοκαύσιμα) Από την μέχρι τώρα ανταπόκριση στην συμπλήρωση ερωτηματολογίων από τους φορείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή μελέτης παρατηρείται ένα υψηλό ενδιαφέρον του ιδιωτικού τομέα και του δημόσιου τομέα στην εφαρμογή προγραμμάτων συντήρησης των εγκαταστάσεων ψύξης- θέρμανσης. Για την ενδυνάμωση του βαθμού ενσωμάτωσης των αρχών της Πράσινης Ανάπτυξης στη Περιφέρεια Ηπείρου όσων αφορά τη συμμετοχή των ΑΠΕ σε θέρμανση-ψύξη και μεταφορές, προαπαιτείται αξιοποίηση όλων των θεσμικών αλλαγών που έχουν ήδη υλοποιηθεί ή δρομολογούνται ώστε να επιτευχθεί εξοικονόμηση ENVIROPLAN A.E. 3-14

128 ενέργειας μέσω βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και υιοθέτησης πολιτικών ορθολογικής χρήσης ενέργειας σε όλους τους τομείς. Παράλληλα, απαιτείται η προώθηση ανάπτυξης συγκεκριμένων τεχνολογιών, όπως οι αντλίες θερμότητας, καθώς και η ενίσχυση και περαιτέρω ανάπτυξη εφαρμογών από θερμικά ηλιακά συστήματα και βιομάζα τόσο στον οικιακό και τριτογενή τομέα, όσο και στη βιομηχανία. Ένας από τους κύριους άξονες παρεμβάσεων στην Ήπειρο είναι η κατασκευή εμπορευματικού κέντρου, που θα συμβάλλει στην ορθολογική ανάπτυξη του κλάδου των μεταφορών και θα δημιουργήσει νέες μορφές υπηρεσιών και απασχόλησης. Το σύστημα διαχείρισης και διακίνησης εμπορευμάτων στην Περιφέρεια Ηπείρου χαρακτηρίζεται από τις ακόλουθες δυσλειτουργίες: Ανορθολογική κατανομή της εμπορευματικής κίνησης στα μέσα μεταφοράς. Χαμηλή διαλειτουργικότητα μεταξύ των διάφορων μέσων μεταφοράς Ανυπαρξία τερματικών σταθμών συνδυασμένων μεταφορών Χαμηλοί δείκτες πληρότητας φορτηγών και οχημάτων Γεωγραφικές πωλήσεις επιχειρήσεων μεταφορών σε ξεπερασμένες με τα σημερινά δεδομένα γεωγραφικές ζώνες Αδυναμία του συστήματος να εξάγει προστιθέμενη αξία από τη διαχείριση της διερχόμενης κίνησης Έλλειψη ποιότητας υπηρεσιών logistics Οι εμπορικές μεταφορές και η γενικότερη διαχείριση των logistics αποτελεί μία σύγχρονη και πολύ δυναμική αγορά. Ακολουθώντας τις τάσεις που καταγράφηκαν σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, η ζήτηση των εμπορευματικών μεταφορών αυξήθηκε με γρήγορους ρυθμούς, οι οποίοι διατηρούνται. Η κύρια αιτία του φαινομένου είναι η μεταβολή στις δομές παραγωγής και κατανάλωσης. Παρά ταύτα, συγκρίνοντας τη ζήτηση μεταφορών κατ άτομο και προς ΑΕΠ, η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ των κρατών με την καλύτερη απόδοση. Σύμφωνα τα διαθέσιμα στοιχεία της ΕΣΥΕ από το μητρώο επιχειρήσεων του 2002 στην Περιφέρεια Ηπείρου δραστηριοποιούνται επιχειρήσεις στην κατηγορία Μεταφορές- Αποθήκευση Επικοινωνία, που αντιστοιχεί σε ένα ποσοστό της τάξεως του 3,2% της χώρας. Η αξιοποίησή των εμπορικών μεταφορών στην Περιφέρεια Ηπείρου θα πρέπει να γίνει με όρους που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον, αλλά αντίθετα μπορούν με βάση τα τοπικά περιβαλλοντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα να προωθήσουν την ελκυστικότητα της περιοχής. ENVIROPLAN A.E. 3-15

129 Στα πλαίσια της πράσινης επιχειρηματικότητας εντάσσεται στο αγροτικό τομέα η αξιοποίηση των υπολειμμάτων γεωργικών και κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων. Ακολούθως παρουσιάζεται το θεωρητικό διαθέσιμο δυναμικό και ενεργειακό περιεχόμενο της Περιφέρειας Ηπείρου όπως εκτιμήθηκε στο πλαίσιο προγενέστερης μελέτης στην περιοχή.. Πηγή: Ολοκληρωμένη Διαχείριση και Αξιοποίηση της Βιομάζας στο Νομό Ιωαννίνων με σκοπό την παραγωγή Ενέργειας και Εδαφοβελτιωτικού, ΕΠΜ 2007 Κύριες πηγές αυτής της κατηγορίας είναι οι αγροτικοί Συνεταιρισμοί, οι μεμονωμένοι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι. Στην Περιφέρεια Ηπείρου τα γεωργικά υπολείμματα που κυριαρχούν είναι τα προϊόντα κλαδέματος στις καλλιεργούμενες εκτάσεις, τα υπολείμματα γεωργικών δραστηριοτήτων, οι φλούδες καθώς και τα αποσυρόμενα πορτοκάλια. Όσον αφορά στα κτηνοτροφικά υπολείμματα, κυριαρχούν τα στερεά απόβλητα από πτηνοσφαγεία και σφαγεία μεγάλων ζώων. Στον πίνακα που ακολουθεί, παρουσιάζονται σχετικές δράσεις που έχουν χρηματοδοτηθεί από το ΠΕΠ Ηπείρου. ΕΡΓΑ / ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Ή ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ - Α ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΤΗΝΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ Η ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ - Β ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΒΟΣΚΟΤΟΠΩΝ ΔΗΜΟΥ ENVIROPLAN A.E. 3-16

130 ΕΡΓΑ / ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΟΣΚΟΤΟΠΩΝ ΔΗΜΟΥ ΖΙΤΣΑΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ, ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΟΣΚΟΤΟΠΩΝ ΔΗΜΟΥ ΜΠΙΖΑΝΙΟΥ ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΤΗΝΟΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Η ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ - Γ ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ Πηγή: ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ Ενταγμένα έργα ανά κατηγορία ενέργειας ΠΕΠ Ηπείρου (Καταχωρημένα έργα έως ) Στη παρούσα φάση, οι μεγαλύτερες ποσότητες που παράγονται στην Περιφέρεια Ηπείρου, επεξεργάζονται για να διατεθούν ως ζωοτροφές, είτε αποτεφρώνονται. Ανάλογα με την χωροθέτηση και το είδος των εγκαταστάσεων Διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων (Α.Σ.Α.), είναι πολύ πιθανό (και χρήσιμο) να επιδιώκεται συνεπεξεργασία μέρους των γεωργικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων με τα ΑΣΑ. Στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης παραγωγής και υπό το πρίσμα της Πράσινης Ανάπτυξης, θα πρέπει να επιδιώκεται ή αξιοποίησή των γεωργικών υπολειμμάτων και άχρηστων γεωργικών προϊόντων, ως πηγής οργανικής ουσίας και ενέργειας. Το παραγόμενο compost μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αγροτικές καλλιέργειες, καθώς και για την επανένταξη σε φυσικό περιβάλλον «τραυματισμένων» φυσικών αναγλύφων ή και σε άλλες εφαρμογές, σύμφωνα με τους ειδικούς όρους και προϋποθέσεις που τίθενται από την κείμενη νομοθεσία. Τέλος, ορισμένες άλλες δράσεις που έχουν άμεση συνάφεια με την ενίσχυση της πράσινης επιχειρηματικότητας και έχουν υλοποιηθεί από το ΠΕΠ Ηπείρου αφορούν την επέκταση του Επιστημονικού και Τεχνολογικού Πάρκου Ηπείρου και την προμήθεια και εγκατάσταση ερευνητικού εξοπλισμού στο Ινστιτούτο Γάλακτος των Ιωαννίνων Εξοικονόμηση Φυσικών Πόρων Εξοικονόμηση πόσιμου νερού Η συστηματική, ορθολογική διαχείριση και η προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος είναι μία από τις βασικές προτεραιότητες της πράσινης ανάπτυξη., Βασικές κατευθύνσεις για τη διαχείριση και προστασία των υδάτινων πόρων αποτελούν η εκπόνηση σχεδίων για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδάτινων Πόρων, οι μελέτες παρακολούθησης της ποιότητας των επιφανειακών, θαλάσσιων και υπόγειων υδάτων, και η δημιουργία φραγμάτων με σκοπό την εξοικονόμηση υδάτων και τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα. ENVIROPLAN A.E. 3-17

131 Μέχρι σήμερα τα έργα και δράσεις που έχουν υλοποιηθεί στην Περιφέρεια Ηπείρου στο πλαίσιο εξοικονόμησης πόσιμου νερού παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί: ΕΡΓΑ ΔΡΑΣΕΙΣ ) ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟΥ ΠΡΩΗΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΚΑΡΒΟΥΝΑΡΙΟΥ (Δ.Δ. ΞΗΡΟΛΟΦΟΥ - ΡΑΧΟΥΛΙΟΥ) ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΥΔΡΕΥΣΗΣ - ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΣΤΑ Δ.Δ. ΔΗΜΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ (ΣΙΝΙΑΤΕΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ - Δ.Δ. ΚΑΡΥΩΤΙΟΥ) ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ Δ.Δ. ΓΛΥΚΗΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ Δ. Δ. ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟΥ (Β ΦΑΣΗ) ΥΔΡΕΥΣΗ Δ.Δ. ΑΝΩ ΡΑΧΗΣ ΔΗΜΟΥ ΛΟΥΡΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗ ΑΠΟ ΚΡΥΑ ΝΕΡΑ (Γ ΦΑΣΗ) ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΡΑΜΑΝΤΩΝ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΚΑΤΣΑΝΟΧΩΡΙΩΝ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΑΘΑΜΑΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΜΟΥΡΤΖΙΑ (Β ΦΑΣΗ: ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ - ΔΙΚΤΥΑ) ANTIKATAΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΜΕΤΣΟΒΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗ Δ.Δ. ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΔΗΜΟΥ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΥΔΡΕΥΣΗΣΠΡΩΗΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΚΑΡΒΟΥΝΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΑΜΠΕΛΙΑΣ - ΓΡΙΚΑΣ - ΨΑΚΑΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΥΔΡΕΥΣΗΣ Δ.Δ. ΡΟΔΟΤΟΠΙΟΥ - ΒΟΥΝΟΠΛΑΓΙΑΣ ΔΗΜΟΥ ΠΑΣΣΑΡΩΝΟΣ Αντικατάσταση παλαιού δικτύου ύδρευσης, Νέο δίκτυο Γκούβα, Δεξαμενή Δ.Δ. Αγιάς, Κατασκευή δεξαμενής στο Δ.Δ. Λειβαδαρίου, Μεταφορά τμήματος δικτύου ύδρευσης Πάργας ΥΔΡΕΥΣΗ Δ.Δ. ΜΠΑΦΡΑΣ ΚΑΙ ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ ΔΗΜΟΥ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΕΣ. ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜ. Δ/ΣΜΑ ΣΜΕΡΤΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗ ΕΝΤΟΣ ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Δ.Δ. ΚΑΤΣΙΚΑ ΥΔΡΕΥΣΗ Δ.Δ. ΜΑΖΙΑΣ ΥΔΡΕΥΣΗ ΑΡΤΑΣ Σύνολο κατηγορίας ενέργειας Πηγή: ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ Ενταγμένα έργα ανά κατηγορία ενέργειας ΠΕΠ Ηπείρου (Καταχωρημένα έργα έως ) Παράλληλα μέσω του ΕΠ Περιβάλλον χρηματοδοτήθηκε το έργο 'ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΛΕΕΛΕΓΧΟΥ-ΤΗΛΕΧΕΙΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΡΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΔΕΥΑ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ», που έχει άμεση σχέση με την εξοικονόμηση πόσιμού νερού. Από τα ανωτέρω συνάγεται το συμπέρασμα ότι στον τομέα της ύδρευσης της Περιφέρειας Ηπεροτ έχουν σχεδιαστεί και τίθενται σε εφαρμογή σημαντικές επενδύσεις για αποτελεσματική επίλυση των προβλημάτων ύδρευσης, καθώς και σειρά άλλων επενδύσεων για τον περιορισμό των απωλειών στα δίκτυα ύδρευσης. ENVIROPLAN A.E. 3-18

132 Εφαρμογή προγραμμάτων προστασίας για τα ποτάμια και τις λίμνες Από τις αρχές του 2000 σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και στη χώρα μας έχουν τεθεί οι βάσεις για μια τέτοια ολοκληρωμένη προσέγγιση, μέσω της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Νερά (2000/60/ΕΚ) και των επί μέρους θυγατρικών Οδηγιών. Άμεσος στόχος είναι να σταματήσει άμεσα η υποβάθμιση της ποιότητας των νερών. Μακροπρόθεσμος στόχος είναι να αποκτήσουν ως το 2015 όλα τα νερά στην Ευρωπαϊκή Ένωση «καλή ποιότητα» που θα ανταποκρίνεται σε αυστηρά οικολογικά και χημικά πρότυπα. Στην Περιφέρεια Ηπείρου, πέραν των χαρακτηρισμένων ως ευαίσθητων αποδεκτών υπάρχουν σημαντικοί επιφανειακοί και υπόγειοι υδατικοί πόροι για την προστασία των οποίων δεν έχουν προς το παρόν θεσπισθεί περιβαλλοντικοί στόχοι. Με τη "Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης" οι εκ του νόμου 3199/2003 περί προστασίας και διαχείρισης των Υδατικών πόρων προβλεπόμενες αρμοδιότητες επιμερίζονται μεταξύ της Κρατικής Διοίκησης και των αιρετών Περιφερειών. Η Κρατική Διοίκηση επιφορτίζεται με την ευθύνη χάραξης της στρατηγικής προστασίας και διαχείρισης και οι αιρετές περιφέρειες κυρίως με την υλοποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού. Ήδη μέσω του ΕΠ Περιβάλλον χρηματοδοτήθηκαν έργα που αφορούσαν δράσεις προστασία και παρακολούθησης της ποιότητας υπόγειων επιφανειακών και παράκτιων υδάτων για το σύνολο της χώρας, επομένως και για την περιοχή μελέτης με τελικό δικαιούχο την Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων του ΥΠΕΧΩΔΕ. Οι δράσεις αυτές, έχουν άμεση σχέση με την εφαρμογή προγραμμάτων προστασίας για τα ποτάμια και τις λίμνες της περιοχής μελέτης και έχουν εφαρμογή και στην περιοχή μελέτης. Οι κύριες υδρολογικές λεκάνες στην περιοχή αναφορά του υπό διαμόρφωση Επιχειρησιακού σχεδίου είναι οι λεκάνες του Αώου, του Καλαμά, του Άραχθου, του Λούρου, του Αχέροντα, του Δρίνου, η κλειστή λεκάνη Ιωαννίνων και η κλειστή λεκάνη Μαργαριτίου. Υψηλές συγκεντρώσεις αζώτου παρουσιάζονται στην πεδινή περιοχή στα βόρεια του Αμβρακικού Κόλπου, στην οποία περιλαμβάνονται τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Πρέβεζας και της Άρτας και το νότιο τμήμα των ποταμών Λούρου και Άραχθου. Αναλυτικότερα, στους περισσότερους σταθμούς δειγματοληψίας και ιδιαίτερα κατά την περίοδο είχαν καταγραφεί συγκεντρώσεις νιτρικών υψηλότερες του ανώτατου επιτρεπόμενου ορίου των 50 mg/l, οι οποίες τοπικά προσέγγιζαν και τα 100 g/l. Οι υψηλές αυτές συγκεντρώσεις νιτρικών συνοδεύονταν σε αρκετές περιπτώσεις και από εξίσου υψηλές συγκεντρώσεις νιτρωδών (με τοπικά μέγιστα υψηλότερα από 1 mg/l), γεγονός που υποδηλώνει ότι η ρύπανση δεν βρίσκεται στο τελικό της στάδιο, αλλά εξελίσσεται και επομένως μπορεί δυνητικά να οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερες τιμές νιτρικών. Πράγματι σήμερα, κύρια πηγή ρύπανσης αποτελεί η ENVIROPLAN A.E. 3-19

133 έντονη καλλιεργητική δραστηριότητα (εντατικές δενδροκαλλιέργειες και καλλιέργειες σιτηρών, αραβόσιτου, λαχανικών κλπ.) στις πεδινές εκτάσεις στα νότια της περιοχής μελέτης, καθώς και η κτηνοτροφία. Στους Νομούς Άρτας και Πρέβεζας υπάρχει μεγάλος αριθμός βιομηχανιών μεταποίησης και συσκευασίας αγροτικών προϊόντων, οι οποίες διοχετεύουν τα απόβλητά τους χωρίς καμία επεξεργασία στους ποταμούς Λούρο και Άραχθο. Ταυτόχρονα, τα νερά των δύο αυτών ποταμών χρησιμοποιούνται για την άρδευση των καλλιεργειών στο πεδινό τμήμα Άρτας - Πρέβεζας. Υψηλές συγκεντρώσεις όλων των ανόργανων μορφών του αζώτου έχουν καταγραφεί και στην περιοχή του Ροδοτοπίου (βορειοδυτικά της πόλης των Ιωαννίνων). Η νιτρορρύπανση που παρατηρείται στη θέση αυτή συνδέεται άμεσα με τη γειτνίασή της με την παρακείμενη ΒΙΠΕ, καθώς και με τις αγροτικές καλλιέργειες και τις κτηνοτροφικές μονάδες που υπάρχουν στη γύρω περιοχή. Στις υπόλοιπες περιοχές της Περιφερείας και ειδικότερα νότια της Ηγουμενίτσας και στις λεκάνες των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά, καθώς και στις εκβολές των ποταμών Λούρου και Άραχθου, οι συγκεντρώσεις των νιτρικών, νιτρωδών και αμμωνιακών αλάτων είναι ιδιαιτέρως χαμηλές. Το γεγονός αυτό, κυρίως όσον αφορά στις εκβολές του Λούρου και του Άραχθου, θα πρέπει να συνδεθεί αφενός με τη μεγάλη παροχετευτικότητα των ποταμών και αφετέρου με την αυτοπροστασία των προσχωματικών υδροφορέων, λόγω της παρουσίας αργιλοπηλιτικών στρωμάτων σε μεγάλα τμήματα των παλαιών πλημμυρικών πεδίων στις πεδιάδες. Εργα αποχέτευσης επεξεργασίας αστικών λυμμάτων καθώς και ορισμένα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας έχουν υλοποιηθεί μέσω του ΠΕΠ Ηπείρου, όπως παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. ΕΡΓΑ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ, ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΟΜΒΡΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ (ΕΡΓΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΑΣΠΟΤΟΠΟΥ) ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΓΩΓΟΥ ΟΜΒΡΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΟ Δ.Δ. ΑΣΦΑΚΑΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΗΓΩΝ ΚΡΥΑΣ ΔΙΚΤΥΟ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ ΠΟΛΕΩΣ ΦΙΛΙΠΠΙΑΔΑΣ - ΤΜΗΜΑΤΑ ΠΑΛΑΙΑΣ ΦΙΛΙΠΠΙΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΧΩΡΙΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ Δ.Δ. ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ Ρ.Σ. ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΜΕ ΑΠΟΡΡΟΗ ΣΤΗΝ ΟΔΟ Γ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΩΝ ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ-ΤΡΙΓΩΝΟΥ ΚΟΚΛΥΖΑΣ- ΠΕΣΤΑΝΙΩΤΙΚΑ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΤΟΜΕΩΝ ΑΡΤΑΣ & ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΡΑΧΗΣ ΣΑΜΗ ΚΑΙ ΝΕΑΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΓΩΓΟΥ ΑΚΑΘΑΡΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΠΑΛΑΙΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ENVIROPLAN A.E. 3-20

134 ΕΡΓΑ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ "ΛΙΘΑΡΙΑ" Δ.Δ. ΚΑΤΣΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΟΜΒΡΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΟΤΑΝΙΚΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΦΙΛΙΠΠΙΑΔΑΣ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΟΜΒΡΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΕΥΡΥΜΕΝΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΟΜΒΡΙΩΝ ΔΗΜΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΓΩΓΩΝ ΟΜΒΡΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΤΟΥ Δ.Δ. ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΓΩΓΩΝ ΟΜΒΡΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΟ Δ.Δ. ΠΕΤΣΑΛΙΟΥ ΕΡΓΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ ΤΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΟΜΒΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Σύνολο κατηγορίας ενέργειας Πηγή: ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ Ενταγμένα έργα ανά κατηγορία ενέργειας ΠΕΠ Ηπείρου (Καταχωρημένα έργα έως ) Ορισμένες δράσεις που έχουν άμεση συνάφεια με την εφαρμογή προγραμμάτων προστασία για τα ποτάμια και τις λίμνες και έχουν υλοποιηθεί από το ΠΕΠ Ηπείρου αφορούν: - την ανάπτυξη και εφαρμογή ευφυούς συστήματος τηλεματικής για την προστασία διαχείριση και ανάδειξη του υδρολογικού οικοσυστήματος της Λίμνης Παμβώτιδας και την προμήθεια και εγκατάσταση ερευνητικού εξοπλισμού στο Ινστιτούτο Γάλακτος των Ιωαννίνων. - το σύστημα διαχείρισης περιβάλλοντος, τηλεματικής για την απομακρυσμένη συλλογή και μέτρηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων - τα διάφορα βελτιωτικά έργα στις λιμνοθάλασσες Ν. Άρτας στο πλαίσιο των υδατοκαλλιεργειών Παράλληλα μέσω του ΕΠ Περιβάλλον χρηματοδοτήθηκε το έργο 'ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΧΕΙΜΑΡΡΟΥ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟΥ» με τελικό δικαιούχο τον Δήμο Άνω Παγωνίου Ν. Ιωαννίνων, που έχει άμεση σχέση με την εφαρμογή προγραμμάτων προστασίας για τα ποτάμια και τις λίμνες. Οι βιομηχανικές μονάδες του κλάδου παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων παράγουν το 93% του συνολικά παραγόμενου οργανικού φορτίου. Σημαντικές ποσότητες οργανικού φορτίου παράγονται από τους κλάδους, επεξεργασίας και συντήρησης φρούτων και λαχανικών και παραγωγής, επεξεργασίας και συντήρησης κρέατος και προϊόντων κρέατος. Παρόμοια είναι η κατάσταση και για τα παραγόμενα αιωρούμενα στερεά με τον κλάδο της παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων. Ακολουθούν οι κλάδοι επεξεργασίας και συντήρησης φρούτων και λαχανικών και παραγωγής, επεξεργασίας και συντήρησης κρέατος ENVIROPLAN A.E. 3-21

135 και προϊόντων κρέατος. Επιπλέον υπάρχουν μελέτες που καταδεικνύουν το μεγάλο πρόβλημα της επεξεργασίας και διάθεσης των υγρών αποβλήτων από τα ελαιοτριβεία. Επομένως κατά προτεραιότητα οι διαχειριστικές ανάγκες αφορούν: - Εξάλειψη των φαινομένων ρύπανσης στο πεδινό τμήμα βόρεια του Αμβρακικού Κόλπου και στο νότιο τμήμα των ποταμών Λούρου και Άραχθου. Πηγές ρύπανσης: η εντατική καλλιεργητική δραστηριότητα η κτηνοτροφία και η διάθεση ανεπεξέργαστων υγρών αποβλήτων από βιομηχανικές και μεταποιητικές μονάδες. - Εξάλειψη του φαινομένου νιτροποίησης στην περιοχή Ροδοτοπίου -ΒΔ της πόλης Ιωαννίνων. Πηγές ρύπανσης: ΒΙΠΕ, αγροτικές καλλιέργειες και κτηνοτροφικές μονάδες Εφαρμογή πολιτικών και τεχνικών εξοικονόμησης νερού στον αγροτικό, τουριστικό, βιομηχανικό και αστικό τομέα Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται δράσεις και έργα εξοικονόμησης νερού που έχουν χρηματοδοτηθεί από το ΠΕΠ Ηπείρου στον αγροτικό τομέα: ΕΡΓΑ /ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΩΝ ΑΡΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΠΕΔΙΑΔΑΣ ΜΠΟΙΔΑ ΜΑΥΡΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΙΚΡΟΥ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΣΤΟ Δ.Δ. ΣΜΥΡΤΙΑΣ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΣΟΠΕΔΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΕΡΓΑ ΣΤΟ ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΑΧΕΡΟΝΤΑ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΠΑΝΤΑΝΑΣΣΑΣ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΓΡΕΒΙΑΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΑΘΑΜΑΝΙΟΥ Ν. ΑΡΤΑΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΕΛΑΙΑΣ - ΦΟΙΝΙΚΙΟΥ ΦΙΛΙΑΤΩΝ Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΒΑΘΥΠΕΔΟΥ ΒΑΛΑΝΙΔΟΡΡΑΧΗΣ Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΒΟΥΡΓΑΡΕΛΙΟΥ - ΠΑΛΑΙΟΚΑΤΟΥΝΟΥ Ν. ΑΡΤΑΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΗΔΟΝΟΧΩΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΣΟΠΕΔΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΜΠΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΒΑΣΙΚΩΝ ΙΣΟΠΕΔΩΣΕΩΝ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑΤΟΣ ΛΟΥΡΟΥ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΛΑΜΑΡΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΡΑΓΓΙΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΠΕΡΑΝΘΗΣ - ΛΟΥΤΡΟΤΟΠΟΥ - ΣΥΚΕΩΝ Ν. ΑΡΤΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΣΟΠΕΔΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΣΤΟ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ ΣΤΕΦΑΝΗΣ ΣΤΟ ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΛΑΜΑΡΗΣ Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΖΕΜΕΡΙΚΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΧΟΤΧΟΒΑΣ Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΒΑΘΥΠΕΔΟΥ ΑΜΜΟΥΔΙΑΣ Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ - ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΩΝ ΑΡΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΠΕΔΙΑΔΑΣ ΑΧΕΡΟΝΤΑ Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΡΙΑΧΟΒΟΥ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΤΟΕΒ ΓΛΥΚΟΡΡΙΖΟΥ ENVIROPLAN A.E. 3-22

136 ΕΡΓΑ /ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΑΧΕΛΩΟΥ Ν. ΑΡΤΑΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Δ. Δ. ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΑΜΑΝΙΑΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Δ. Δ. ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΔΗΜΟΥ ΑΡΑΧΘΟΥ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟΥ ΒΙΓΛΑΣ Ν. ΑΡΤΑΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΑΝΑΔΑΣΜΟΥ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΟΧΘΗΣ ΒΟΪΔΟΜΑΤΗ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΑΔΑΣΜΟΙ ΣΤΟ ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΑΧΕΡΟΝΤΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΕΡΓΑ ΕΚΟΥΣΙΟΥ ΑΝΑΔΑΣΜΟΥ ΠΡΩΤΟΠΑΠΠΑ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΑΔΑΣΜΟΙ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΑΝΑΔΑΣΜΟΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΡΙΖΙΑΝΗΣ - ΚΟΡΥΤΙΑΝΗΣ Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΕΡΓΑ ΕΚΟΥΣΙΟΥ ΑΝΑΔΑΣΜΟΥ ΟΡΕΙΝΟΥ - ΞΗΡΟΒΑΛΤΟΥ - ΠΟΝΤΙΚΑΤΩΝ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΕΚΟΥΣΙΟΣ ΑΝΑΔΑΣΜΟΣ ΑΓΡΟΚΤΗΜΑΤΟΣ ΣΠΑΘΑΡΑΙΩΝ Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΧΕΙΜΑΡΡΙΚΗΣ ΡΟΗΣ ΡΕΜΜΑΤΟΣ ΜΙΧΑΛΙΤΣΙΟΥ - ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΈΡΓΟΥ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΝΩ ΚΑΛΑΜΑ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΛΗΜΑΤΙΑΣ ΔΗΜΟΥ ΕΥΡΥΜΕΝΩΝ ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΥΔΡΟΜΑΣΤΕΥΣΗΣ - ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Δ.Δ. ΒΑΠΤΙΣΤΟΥ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΙ ΑΥΛΑΚΕΣ ΣΤΑ Δ.Δ. ΑΝΗΛΙΟΥ - ΑΝΘΟΧΩΡΙΟΥ - ΒΟΤΟΝΟΣΙΟΥ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΩΝ ΣΤΡΑΓΓΙΣΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΑΜΑΡΗΣ Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ Σύνολο κατηγορίας ενέργειας Πηγή: ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ Ενταγμένα έργα ανά κατηγορία ενέργειας ΠΕΠ Ηπείρου (Καταχωρημένα έργα έως ) Οι επιπτώσεις του τομέα της παραγωγής εμφιαλωμένου νερού στην περιοχή μελέτης είναι περιορισμένες καθώς αυτός ο κλάδος συνδέεται με την εκμετάλλευση μεμονωμένων πηγών ή γεωτρήσεων ύστερα από σχετικά άδεια. Το ποσοστό της ετήσιας καταναλισκόμενης ποσότητας νερού ανέρχεται μόλις στο 11,8% της συνολικής βιομηχανικής ζήτησης. Επομένως, η παραγωγή αποβλήτων του τομέα παραγωγής εμφιάλωσης νερού είναι περιορισμένου υδραυλικού και ρυπαντικού φορτίου. Οι υδρομορφολογικές πιέσεις που ασκεί ο τομέας της ενέργειας σχετίζονται με την κατασκευή ταμιευτήρων για τις ανάγκες των υδροηλεκτρικών έργων και με τη λειτουργία των ΜΥΗΕ. Οι υδρομορφολογικές πιέσεις που ασκούν τα μικρά υδροηλεκτρικά στην περιοχή μελέτης δεν μπορούν γενικά να θεωρηθούν σημαντικές, με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου: - υπάρχει εξαιρετικά πυκνή χωροθέτησή τους, - δημιουργούνται σημαντικοί ταμιευτήρες - διαθέτουν μεγάλο μήκος αγωγού προσαγωγής - προξενούν πολύ μεγάλη μείωση της παροχής (δεν υπάρχει επαρκής οικολογική παροχή) για σχετικά μεγάλο μήκος υδατορεύματος.. ENVIROPLAN A.E. 3-23

137 Όσον αφορά στο καθεστώς αποχέτευσης των λυμάτων των ξενοδοχειακών μονάδων, τα ξενοδοχεία της περιοχής είτε διαθέτουν τα λύματά τους σε Κεντρικά Αποχετευτικά Συστήματα (ΚΑΣ), είτε διαθέτουν ίδιο σύστημα επεξεργασίας λυμάτων είτε έχουν βόθρους. Κάποιες μονάδες διαθέτουν τα επεξεργασμένα λύματά τους είτε σε ίδιο αποδέκτη (έδαφος, ρέμα), είτε τα χρησιμοποιούν για άρδευση πρασίνου είτε σε Κεντρικό Αποχετευτικό Σύστημα. Για εκείνες τις μονάδες που συνδέονται με ΚΑΣ η πίεση αναφέρεται στην μονάδα επεξεργασίας λυμάτων και αποτελεί σημειακή πίεση. Στις μονάδες που διαθέτουν ίδια συστήματα η εφαρμοζόμενη πίεση στους υδατικούς πόρους είναι σημειακή και προφανώς εντονότερη στα σώματα εκείνα που υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση μονάδων. Όσον αφορά στους βόθρους αυτοί μπορεί να είναι στεγανοί (τα λύματα συλλέγονται και διατίθενται σε μονάδα επεξεργασίας λυμάτων που δέχεται βοθρολύματα) είτε απορροφητικοί. Στους απορροφητικούς βόθρους η πίεση είναι περισσότερο διάχυτης μορφής και επιβαρύνει κυρίως τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω η υιοθέτηση μιας σειρά δράσεων σχετικών με την εξοικονόμηση του ύδατος, αλλά και τη διαχείριση των αποβλήτων, προς όφελος των χρηστών και του, καθώς εν γένει και του κοινωνικού συνόλου της περιοχής αποτελεί μια διαχειριστική ανάγκη της Περιφέρειας Προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, διαχείριση υδάτινων πόρων Οι προστατευόμενες περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν τοπικούς πόλους βιώσιμης ανάπτυξης. Η ορθολογική διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών προϋποθέτει την εφαρμογή ενός σχεδίου με συγκεκριμένους στόχους και δράσεις, με σκοπό τη διατήρηση, βιώσιμη διαχείριση και ανάδειξη των προστατευόμενων περιοχών, η οποία θα οδηγήσει στην αύξηση των τοπικών εισοδημάτων και στην αντιμετώπιση του κοινωνικού και γεωγραφικού αποκλεισμού που παρατηρείται στις περισσότερες από αυτές. Για τον λόγο αυτό, σε εθνικό επίπεδο προωθείτε μία σειρά επενδύσεων με βασικούς άξονες δραστηριότητας, τα έργα αποκατάστασης και προστασίας του φυσικού τοπίου καθώς και την εκπόνηση εξειδικευμένων μελετών και σχεδίων διαχείρισης για την προστασία της χλωρίδας, της πανίδας, και των οικότοπων. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται δράσεις προστασίας και διατήρησης φυσικού περιβάλλοντος που έχουν υλοποιηθεί στην Περιφέρεια Ηπείρου στο πλαίσιο του ΕΠ Περιβάλλον. ENVIROPLAN A.E. 3-24

138 Α/Α Τίτλος έργου Ταμείο Τελικός Δικαιούχος 1 ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΥΠΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΕΤΠΑ ΥΠΕΧΩΔΕ - Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ 25 ΦΟΡΕΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΦΑΣΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΑΝΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 69 ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟ ΤΟΥΣ ΩΣ ΖΩΝΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑΣ ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΡΥΜΩΝ ΒΙΚΟΥ - ΑΩΟΥ ΚΑΙ ΠΙΝΔΟΥ ΛΕΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΚΒΟΛΩΝ ΠΟΤΑΜΩΝ ΑΧΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΕΤΠΑ ΕΤΠΑ ΕΤΠΑ ΕΤΠΑ ΕΤΠΑ ΕΤΠΑ ΕΤΠΑ ΥΠΕΧΩΔΕ - Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΥΠΕΧΩΔΕ - Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧ/ΣΗΣ ΕΘΝ. ΔΡΥΜΩΝ ΒΙΚΟΥ-ΑΩΟΥ & ΠΙΝΔΟΥ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΚΒΟΛΩΝ ΠΟΤΑΜΩΝ ΑΧΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΑ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ Πηγή: ΥΠΕΚΑ 2009«Εκθεση Περιβαλλοντικών Δράσεων & Εργων του Κοιτοτικού Πλαισίου Στήριξης και των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών & του Ταμείου Συνοχής της προγραμματικής περιόδου » Προστασία και ανάπτυξη δασών, εκπόνηση δασοπονικού σχεδίου για κάθε δασικό σύμπλεγμα, κατάρτιση δασικών χαρτών, σύνταξη δασολογίου Βασική πολιτική της Πράσινης Ανάπτυξης αποτελεί αφενός η προστασία και διατήρηση του δασικού οικοσυστήματος και αφετέρου η χρήση του ως μοχλό ανάπτυξης και τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται δασικά έργα που έχουν χρηματοδοτηθεί από το ΠΕΠ Ηπείρου και συμβάλουν στην προστασία και ανάπτυξη δασών της περιοχής. ΕΡΓΑ / ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΑΣΟΚΟΜΙΚΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΠΛΗΓΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ENVIROPLAN A.E. 3-25

139 ΠΕΡΙΟΧΕΣ Ο.Π.Α.Α.Χ. ΕΡΓΑ / ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Βελτίωση αντιπυρικών δασικών δρόμων των Δημοτικών Διαμερισμάτων Κλεισούρας-Ανωγείου του Νομού Πρέβεζας ΔΑΣΩΣΗ ΜΗ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Ο.Π.Α.Α.Χ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΜΕ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΟΔΩΝ,ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Κ.Λ.Π ΕΡΓΑ (ΑΝΤΙΠΥΡΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ) ΔΑΣΑΡΧΕΙΟ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ ΝΟΜΟΥ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΕΤΟΥΣ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΤΙΔΙΑΒΡΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2003 Ν. ΑΡΤΑΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΑΣIKΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΜΕ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΟΔΩΝ, ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΙ ΔΑΣΩΝ, ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ Κ.ΛΠ. ΕΡΓΑ 2003 Ν. ΑΡΤΑΣ ΕΡΓΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΑΠΟ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΟΠΩΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΔΡΟΜΩΝ, ΕΡΓΩΝ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΝΕΡΟΥ Π.Χ. ΥΔΑΤΟΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΚΛΠ ΕΡΓΩΝ ΔΑΣΑΡΧΕΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΤΟ ΔΑΣΙΚΟ ΔΡΟΜΟ Β ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΒΟΒΟΥΣΑ - ΒΑΛΙΑ ΣΑΣΑ - ΜΑΥΡΗ ΠΕΤΡΑ ΣΤΟ Δ.Δ. ΒΟΒΟΥΣΑΣ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΤΙΔΙΑΒΡΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ν.ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΕΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ ΣΕ ΔΑΣΗ ΚΑΙ ΔΑΣΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΟΥΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΑΝΤΙΠΥΡΙΚΩΝ ΔΡΟΜΩΝ Ν.ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΕΤΟΥΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΑΣΟΚΟΜΙΚΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΠΛΗΓΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΡΓΩΝ ΣΤΟ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΔΑΣΥΛΛΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ- ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ- ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΕΝΤΕ (5) ΥΔΑΤΟΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΛΑΪΣΤΑΣ, ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΓΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΑΠΟ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ ΑΝΤΙΔΙΑΒΡΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΛΕΚΑΝΗ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΤΟΥ ΧΕΙΜΑΡΡΟΥ "ΜΑΥΡΟΛΑΓΚΑΔΟ" ΤΟΥ Δ.Δ. ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΟΥ ΣΥΡΡΑΚΟΥ, ΔΗΜΟΥ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ, ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΜΕ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΜΕ ΕΡΓΑ ΟΠΩΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΝΤΙΠΥΡΙΚΩΝ ΔΡΟΜΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ ΕΡΓΑ ΕΤΟΥΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΑΝΤΙΠΥΡΙΚΟΥ ΔΡΟΜΟΥ "ΖΟΡΚΟΥ-ΚΕΡΑΣΟΧΩΡΙ- ΜΠΟΤΕΪΚΑ-Α. ΝΙΚΟΛΑΟΣ" Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΕΤΟΥΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΔΑΣΙΚΟΥ ΔΡΟΜΟΥ "ΓΙΑΝΝΙΩΤΗ-ΙΤΙΕΣ-ΚΟΡΩΡΑ" ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΓΑΒΡΟΓΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΑΣΟΚΟΜΙΚΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΠΛΗΓΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΟΥΣ. (Β ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ) ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΜΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ ΣΕ ΔΑΣΗ ΚΑΙ ΔΑΣΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Ή ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΟΥΣ (Β ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ) ENVIROPLAN A.E. 3-26

140 ΕΡΓΑ / ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΝΑΔΑΣΩΣΗ ΣΤΗ ΘΕΣΗ "ΑΓΙΟΣ ΜΗΝΑΣ" ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΚΑΠΕΣΟΒΟΥ - ΚΟΥΚΟΥΛΙΟΥ ΔΗΜΟΥ ΤΥΜΦΗΣ Κατασκευή τεχνικών έργων στο χείμαρρο Κομποταίο Δ.Δ. Κομποτίου, Δήμου Κομποτίου ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΜΕ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΟΔΩΝ, ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥΣ ΔΑΣΩΝ, ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΚΛΠ ΔΑΣΑΡΧΕΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Κατασκευή τεχνικών έργων χείμαρρου στη θέση Γιαννίτσι Δ.Δ. Βουργαρελίου, Δήμου Αθαμανίας Κατασκευή τεχνικών έργων στο χειμαρροπόταμο Σαραντάπορο στα Δ.Δ. Παλαιοκάτουνου και Κάτω Αθαμανίου, Δήμου Αθαμανίας Βελτίωση δασικού δρόμου Διασέλα Ράμιας - Πάτερ Κοσμάς, Δημοσίου Δάσους Ράμιας Βελτίωση δασικού δρόμου Σκουληκαριά - Φλωρέικα, Δημοσίου Δάσους Γαβρόγου Κατασκευή τεχνικών έργων (2 και 3 φράγμα) στο χείμαρρο Μουζάκι, κοινότητας Θεοδωριάνων Νομού ρτας Δασοτεχνική διευθέτηση κεντρικής κοίτης χείμαρρου Κοφρύτου (1 και 2 φράγμα) Δ.Δ. Αθαμανίου, Δήμου Αθαμανίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΡΓΩΝ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ- ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΓΡΙΩΝ ΑΛΟΓΩΝ ΟΡΟΣΕΙΡΑΣ ΣΟΥΛΙΟΥ ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΑΜΜΕΝΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ Η ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΠΥΡΑΝΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΔΩΝ Ν.ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΕΤΟΥΣ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΤΙΔΙΑΒΡΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 2001 ΔΑΣΑΡΧΕΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΤΙΔΙΑΒΡΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ2001ΔΑΣΑΡΧΕΙΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΤΙΔΙΑΒΡΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ν.ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΕΤΟΥΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΙΩΝ ΜΕ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΟΔΩΝ, ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥΣ ΔΑΣΩΝ,ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ Κ.Λ.Π ΕΡΓΑ ΕΤΟΥΣ 2001,ΔΑΣΑΡΧΕΙΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ Ν.ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΕΤΟΥΣ ΕΡΓΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΧΛΩΡΙΔΑΣΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΝΙΔΑΣΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΤΑΕΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Ν.ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΕΤΟΥΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΙΩΝ ΜΕ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΟΔΩΝ,ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥΣ ΔΑΣΩΝ ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ Κ.Λ.ΠΕΡΓΩΝ ΓΙΑ ΤΟ2001,ΔΑΣΑΡΧΕΙΟΥ ΜΕΤΣΟΒΟΥ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ,ΜΕ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΟΔΩΝ ΚΛΠ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΚΛΠ 2001 Ν.ΑΡΤΑΣ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΤΙΔΙΑΒΡΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ν.ΑΡΤΑΣ EΡΓΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΧΛΩΡΙΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΝΙΔΑΣ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ (ΜΕ ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ,ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΧΩΡΩΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΠΥΡΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΕΙΣ ΔΕΝΤΡΩΝ, ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΕΣ ΦΩΛΙΕΣ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ) Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΕΤΟΥΣ ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΤΕΣΤΡΑΜΜΕΝΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΠΙΟΥ Η ΑΝΑΔΑΣΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΠΥΡΑΝΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΔΩΝ,ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΕΙΔΟΥΣ ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΒΟΗΘΟΎΝ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΙΑΣ ΚΑΤΕΣΤΡΑΜΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ENVIROPLAN A.E. 3-27

141 ΕΡΓΑ / ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΜΕ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΟΔΩΝ,ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥΣ ΔΑΣΩΝ, ΔΕΞΑΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΕΡΓΩΝ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΦΙΛΟΔΑΣΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΤΙΔΙΑΒΡΩΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΑΣΑΡΧΕΙΟY ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΣΤΟ ΧΕΙΜΑΡΡΟ "ΑΛΜΥΡΟΛΑΓΚΑΔΟ" Δ.Δ. ΚΑΤΩ ΛΙΠΠΑΣ ΔΗΜΟΥ ΣΕΛΛΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΜΕ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΟΔΩΝ,ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥΣ ΔΑΣΩΝ,ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ Κ.Λ.Π ΕΡΓΑ ΔΑΣΑΡΧΕΙΟ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΔΑΣΗ ΚΑΙ ΔΑΣΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΟΥΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Ο.Π.Α.Α.Χ Σύνολο κατηγορίας ενέργειας Πηγή: ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ Ενταγμένα έργα ανά κατηγορία ενέργειας ΠΕΠ Ηπείρου (Καταχωρημένα έργα έως ) Από τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα συνάδετε το συμπέρασμα ότι οι δράσεις που έχουν υλοποιηθεί στην περιοχή μελέτης έχουν σκοπό την κινητοποίηση επενδύσεων για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του δασικού τομέα μέσω της αύξησης της αξίας των δασοκομικών προϊόντων, και τη δημιουργία εγκαταστάσεων δασικής αναψυχής Ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων με μείωση της παραγωγής τους, ανάκτηση, ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση υλικών Η νέα Οδηγία πλαίσιο 2008/98/EK, η οποία δεν έχει ενσωματωθεί ακόμα στο ελληνικό δίκαιο, θεσπίζει την ιεραρχία δράσεων για το σχεδιασμό της διαχείρισης των απορριμμάτων (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ανάκτηση, διάθεση), προβλέπει τη θέσπιση στόχων πρόληψης της παραγωγής των απορριμμάτων μέχρι το 2014, προβλέπει τη χωριστή συλλογή υλικών όπως τουλάχιστον το χαρτί, μέταλλα, πλαστικό, γυαλί από το 2015 και θέτει τους εξής στόχους ανακύκλωσης: έως το 2020 η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των υλικών αποβλήτων, όπως τουλάχιστον το χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί από τα νοικοκυριά και ενδεχομένως άλλης προέλευσης στο βαθμό που τα απόβλητα αυτά είναι παρόμοια με τα απόβλητα των νοικοκυριών, πρέπει να αυξηθεί κατ ελάχιστον στο 50 % ως προς το συνολικό βάρος των παραγόμενων αποβλήτων. έως το 2020 η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση των αποβλήτων εκσκαφών κατασκευών και κατεδαφίσεων (Α.Ε.Κ.Κ.) πρέπει να αυξηθεί κατά 70 % τουλάχιστον ως προς το βάρος. ENVIROPLAN A.E. 3-28

142 Αναφορικά με τα Βιολογικά 7 απόβλητα, η Οδηγία δεν επιβάλει ποσοτικούς στόχους αλλά προτρέπει (άρθρο 22) : Την ξεχωριστή συλλογή τους με στόχο την κομποστοποίηση ή την αναερόβια επεξεργασία τους Την επεξεργασία του οργανικού κλάσματος με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος Τη χρήση περιβαλλοντικά ασφαλών προϊόντων από την επεξεργασία των οργανικών αποβλήτων Επομένως, η Οδηγία πλαίσιο θέτει το στόχο της ανακύκλωσης του 50% των οικιακών και ενδεχομένως άλλης προέλευσης απορριμμάτων στο βαθμό που τα απόβλητα αυτά είναι παρόμοια με τα απόβλητα των νοικοκυριών, καθώς και την χωριστή συλλογή τεσσάρων (4) υλικών. Από τα προαναφερθέντα καθιστάτε σαφές ότι η υιοθέτηση και η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου σύγχρονου συστήματος διαχείρισης των στερεών αποβλήτων στην Περιφέρεια Ηπείρου, αποτελεί άμεση προτεραιότητα με διαστάσεις περιβαλλοντικές, αναπτυξιακές και προστασίας της δημόσιας υγείας. Για τον σκοπό αυτό στο πλαίσιο διερεύνησης των διαθέσιμων τεχνολογιών επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας, ένα βασικό στοιχείο της στρατηγική που προτάθηκε είναι ο συνδυασμός Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) οργανικών, εντύπου υλικού και υλικών συσκευασίας, προκειμένου να καλύπτονται οι ελάχιστες απαιτήσεις που θέτει η Εθνική και Κοινοτική Νομοθεσία σχετικά με τα ποσοστά ανακύκλωσης και εκτροπής που πρέπει να επιτευχθούν. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ρευμάτων που θα πρέπει να συλλέγονται και να επεξεργάζονται /ανακυκλώνονται με ΔσΠ, προέρχεται από τα καταστήματα και τα εστιατόρια. Μάλιστα σύμφωνα με τα πορίσματα της εν λόγω μελέτης θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στην ανάπτυξη των συστημάτων ΔσΠ και κυρίως του οργανικού, του οποίου η δοκιμαστική εφαρμογή εκτιμάται ότι θα πρέπει να ξεκινήσει το 2013, παρέχοντας με αυτό το τρόπο αρκετό χρόνο ώστε να σχεδιαστεί ορθά και αποτελεσματικά η επίτευξη του στόχου για το έτος Σήμερα στην Περιφέρεια Ηπείρου λειτουργεί ένα (1) Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων 7 Ορισμός σύμφωνα με την 98/2008: τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα κήπων και πάρκων, τα απορρίμματα τροφών και μαγειρείων από σπίτια, εστιατόρια, εγκαταστάσεις ομαδικής εστίασης και χώρους πωλήσεων λιανικής και τα συναφή απόβλητα από εγκαταστάσεις μεταποίησης τροφίμων ENVIROPLAN A.E. 3-29

143 Υλικών, με δυναμικότητα επεξεργασίας περίπου τόνων αποβλήτων ετησίως. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕΑΑ (2010), ο πληθυσμός εντός της περιοχής του προγράμματος τον Δεκέμβριο του 2009 ήταν κάτοικοι, ήτοι το 37% του πληθυσμού της Περιφέρειας. Το σύνολο των Δήμων που εξυπηρετούνται από το εν λόγω ΚΔΑΥ το 2009 διαθέτουν κάδους, έξι (6) οχήματα και συνολικά ανακτούν απόβλητα συσκευασίας και έντυπου χαρτιού. Το ΚΔΑΥ είναι εξοπλισμένο με σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό διαλογής, συμπίεσης δεματοποίησης και τυποποιίησης ανακυκλώσιμων προϊόντων, και έχει δυνατότητα διαλογής διαφόρων υλικών συσκευασίας όπως χαρτί, πλαστικό, αλουμίνιο, λευκοσίδερο και γυαλί που προέρχεται από το πρόγραμμα ανακύκλωσης σε ΟΤΑ και εμπορικές επιχειρήσεις. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται έργα διαχείρισης απορριμμάτων που έχουν χρηματοδοτηθεί από το ΠΕΠ Ηπείρου και συμβάλουν στην ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων της περιοχής. ΕΡΓΑ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΔΩΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ Προμήθεια Εξοπλισμού Διαχείρισης Απορριμμάτων ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΧΥΤΑ 1ης ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ (Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ) ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΩΡΩΝ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ "ΦΙΛΙΠΠΙΑΔΑΣ" ΚΑΙ "ΓΩΝΙΑ" ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ Χ.Υ.Τ.Α. ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΧΥΤΑ 3ης ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΔΥΟ (2) ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΩΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ Σύνολο κατηγορίας ενέργειας Πηγή: ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ Ενταγμένα έργα ανά κατηγορία ενέργειας ΠΕΠ Ηπείρου (Καταχωρημένα έργα έως ) Επιπλέον, στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται ορισμένες παρεμβάσεις για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων που έχουν υλοποιηθεί και έχουν εφαρμογή και στην περιοχή μελέτης στο πλαίσιο του ΕΠ Περιβάλλον. Νο Τιτλος εργου Ταμείο 1 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΧΑΔΑ) ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΕΚΑΛΗΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΕΤΠΑ 2 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΑΔΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΟΥ ΕΤΠΑ Τελικός Δικαιούχος ΔΗΜΟΣ ΕΚΑΛΗΣ ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΚ ΟΥ Ν. ENVIROPLAN A.E. 3-30

144 Νο Τιτλος εργου Ταμείο 3 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΑΔΑ ΔΗΜΟΥ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΕΤΠΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΩΡΩΝ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΑΔΑ ΣΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΜΠΟΥΝΤΑ ΚΑΙ ΚΟΡΩΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΦΑΝΑΡΙΟΥ ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΑΔΑ Δ.Δ ΑΓ. ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΚΑΙ Δ.Δ ΚΙΡΚΙΖΑΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΦΙΛΟΘΕΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΦΔΣΑ) ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΒΙΟΑΠΟΔΟΜΗΣΙΜΟΥ ΚΛΑΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ Η ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΧΥΤΑ ΜΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΤΠΑ ΕΤΠΑ ΕΤΠΑ ΕΤΠΑ ΕΤΠΑ ΕΤΠΑ Τελικός Δικαιούχος ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟ Σ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΗΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΔΗΜΟΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ Ν.ΠΡΕΒΕΖΗ Σ ΔΗΜΟΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΑΣ ΥΠΕΧΩΔΕ - Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟ ΝΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ Υ ΥΠΕΧΩΔΕ - Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟ ΝΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ Υ ΥΠΕΧΩΔΕ - Δ/ΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟ ΝΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ Υ Πηγή: ΥΠΕΚΑ 2009«Εκθεση Περιβαλλοντικών Δράσεων & Εργων του Κοιτοτικού Πλαισίου Στήριξης και των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών & του Ταμείου Συνοχής της προγραμματικής περιόδου » Στροφή στις μεταφορές με μέσα σταθερής τροχιάς σιδηρόδρομος και στα μέσα μαζικής μεταφοράς γενικότερα Στο πλαίσιο της Πράσινης Ανάπτυξης επιδιώκεται η προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας, η οποία περιλαμβάνει δράσεις και παρεμβάσεις που στοχεύουν στην εφαρμογή βιώσιμων μεταφορικών συστημάτων. Ένας από τους βασικούς άξονες της βιώσιμης κινητικότητας είναι και η βελτίωση της δημόσιας συγκοινωνίας στο πλαίσιο της οποίας και η Περιφέρεια Ηπείρου έχει εφαρμόζει πρόγραμμα επενδύσεων που συμβάλλουν στη μείωση των ρύπων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, καθώς επιτρέπουν τη μαζική μετακίνηση με χαμηλά επίπεδα ρύπων, συμβάλλοντας παράλληλα στη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης των πόλεων της. ENVIROPLAN A.E. 3-31

145 Παρ όλα αυτά στον τομέα των μεταφορών και ιδίως όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας στην Περιφέρεια Ηπείρου, χρειάζεται να γίνουν περαιτέρω βήματα: - Ορθολογική, επιλεκτική και βέλτιστη χρήση των διαθέσιμων μέσων μεταφοράς (περπάτημα, ποδήλατο, χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς, εκμετάλλευση της βέλτιστης μεταφορικής ικανότητας ενός οχήματος μεταφοράς) - Χρήση οχημάτων τα οποία ενσωματώνουν τεχνολογίες υψηλής απόδοσης (υψηλή απόδοση σημαίνει καλύτερη εκμετάλλευση της καταναλισκόμενης ενέργειας, παραλαβή περισσότερης ωφέλιμης ενέργειας από την ούτως ή άλλως καταναλισκόμενη) - Οικολογική/ οικονομική οδήγηση με την έννοια της ελαχιστοποίησης της καταναλισκόμενης ενέργειας ανά επιβάτη και χιλιόμετρο διανυθείσας απόστασης (χρήση μεγάλης σχέσης μετάδοσης που συνδέεται με χαμηλές στροφές κινητήρα και κατά το δυνατόν σταθερή ταχύτητα χωρίς απότομες αυξομειώσεις) προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα και να επέλθει αύξηση της βιωσιμότητας των ενεργειακών πόρων σε επίπεδο Περιφέρειας. Ελπιδοφόρο είναι το γεγονός ότι στην Περιφέρεια Ηπείρου η ζήτηση για τα βιοκαύσιμα 8 αυξάνεται καθώς αυξάνεται η παγκόσμια ανησυχία για τις κλιματικές αλλαγές. Ειδικότερα όσον αφορά την περιοχή μελέτης, η παραγωγή των βιοκαυσίμων είναι δυνατή μέσα από την καλλιέργεια πολλών φυτικών ειδών, όπως φυτικά σάκχαρα από καλαμπόκι και ζαχαροκάλαμο που παράγουν βιοαιθανόλη μέσα από διαδικασία ζύμωσης. (βλέπε BIOSIS στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ) Αστική ανάπλαση, δημιουργία ελεύθερων χώρων πρασίνου στις πόλεις Στο πλαίσιο της πολιτικής για την αναβάθμιση του αστικού χώρου και την αποτροπή της διάχυσης της πόλης μέσω συνεχών επεκτάσεων, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην αστική ανάπλαση. Μέσω της πολιτικής αυτής η Περιφέρεια Ηπείρου προωθεί σειρά δράσεων που σκοπό έχουν την εκτέλεση σειράς έργων αστικής ανάπλασης για την ανάδειξη και τον εξωραϊσμό αστικών περιοχών. Συγκεκριμένα έχουν ήδη δρομολογηθεί σημαντικές επενδύσεις αστικών αναπλάσεων και προβλέπεται να δρομολογηθούν και άλλες. 8 Σε μια προσπάθεια να προωθήσει την χρήση των βιοκαυσίμων στον τομέα των μεταφορών στην Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε την κοινοτική οδηγία 2003/30/ΕΚ. Επίσης η νομοθεσία προβλέπει ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίσουν ότι μια ελάχιστη αναλογία βιοκαυσίμων και άλλων ανανεώσιμων καυσίμων διατίθεται στις αγορές τους, αναλογία η οποία για το 2005 ορίζεται στο 2 %, υπολογιζόμενη βάσει του ενεργειακού περιεχομένου, επί του συνόλου της βενζίνης και του πετρελαίου ντίζελ που διατίθεται στις αγορές τους προς χρήση στις μεταφορές. Η αναλογία αυτή οφείλει να αυξηθεί στο 5.75% έως το τέλος του Η Ελλάδα το καλοκαίρι του 2005 ενσωμάτωσε την οδηγία αυτή στην εθνική νομοθεσία. Η Ελλάδα δεν κατάφερε να επιτύχει το στόχο του 2% στο τέλος του 2005 ενώ αμφιβολίες εκφράζονται για το κατά πόσο θα επιτευχθεί και ο στόχος για το ENVIROPLAN A.E. 3-32

146 Επιπλέον όσον αφορά τα έργα που έχουν ήδη χρηματοδοτηθεί από το ΠΕΠ Ηπείρου και συμβάλουν στην ανάπλαση και αξιοποίηση της περιοχής, στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα σημαντικότερα. ENVIROPLAN A.E. 3-33

147 ΕΡΓΑ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΛΙΑΚΗΣ ΖΩΝΗΣ ΤΟΥ ΟΡΜΟΥ ΠΑΡΓΑΣ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΚΟΥ ΠΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΝΕΑΠΟΛΗΣ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΑΚΗΣ ΤΑΦΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΝΕΑΠΟΛΗΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΧΩΡΟΥ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΤΕΛ ΔΙΠΛΑ ΣΤΗΝ Ε.Ο. ΑΝΤΙΡΙΟΥ - ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΚΑΙ ΝΕΑ ΧΡΗΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ ΠΡΩΗΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΦΑΓΕΙΩΝ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Πηγή: ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ Ενταγμένα έργα ανά κατηγορία ενέργειας ΠΕΠ Ηπείρου (Καταχωρημένα έργα έως ) Τέλος, επισημαίνεται ότι η διασφάλιση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα και η μείωση του θορύβου αποτελούν σημαντικότατους παράγοντες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, ειδικά στα αστικά κέντρα. Στο πλαίσιο αυτό μέσω του ΕΠ Περιβάλλον χρηματοδοτήθηκε το έργο "ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΘΟΡΥΒΟΥ ΔΗΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΤΩΝ» με τελικό δικαιούχο τον Δήμο για την αντιμετώπιση του θορύβου Βιοκλιματικά κτίρια (ενεργειακή θωράκιση των κτιρίων με στόχο τη μείωση των απωλειών ενέργειας και τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση) Η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στοχεύει στη μείωση της ενεργειακής ζήτησης μέσω διενέργειας και κινητοποίησης επενδύσεων σε προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και νέες τεχνολογίες. Η πολιτική βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας συγκεντρώνει αναπτυξιακές δράσεις, που εστιάζουν στην εξοικονόμηση ενέργειας από δημόσιους φορείς («ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ) και από ιδιώτες και νοικοκυριά («Εξοικονόμηση κατ οίκον») μέσω συγκεκριμένων προγραμμάτων τα οποία έχουν ήδη ξεκινήσει στην Περιφέρεια Ηπείρου. Τέλος προβλέπεται να υλοποιηθούν και άλλες καινοτόμες πρακτικές εξοικονόμησης όπως π.χ. η τηλεθέρμανση και ο βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων. Στην Περιφέρεια Ηπείρου αντιστοιχεί το 4,3% του συνολικού προϋπολογισμού των προγραμμάτων αυτών, το οποίο κατανέμεται κατά 57% στο «Ταμείο Εξοικονομώ κατ Οίκον», που αφορά κυρίως επιστρεπτέες ενισχύσεις (δάνειο), και κατά 43% στο ENVIROPLAN A.E. 3-34

148 «Πρόγραμμα Άμεσης Ενίσχυσης», που αφορά μη επιστρεπτέες ενισχύσεις (επιχορήγηση κεφαλαίου και κόστος επιθεωρήσεων). Για την περιφερειακή αυτή κατανομή λήφθηκε υπόψη η συνεισφορά του Ε.Π. καθώς και το πλήθος κτηρίων και νοικοκυριών των Περιφερειών Συμπεράσματα Από τα ανωτέρω συμπεραίνουμε ότι η στρατηγική για την πράσινη ανάπτυξη επικεντρώνεται σε αμοιβαία ενισχυόμενες πτυχές της οικονομικής και της περιβαλλοντικής πολιτικής. Τα κύρια πεδία στα οποία εντοπίζονται οι ευκαιρίες αυτές είναι η ενέργεια, η νέα επιχειρηματικότητα σε περιβαλλοντικές τεχνολογίες ή/και στην αποδοτικότητα χρήσης των πόρων, ο αστικός ιστός με τις οικονομικές και περιβαλλοντικές αξίες που ενσωματώνει, οι βασικοί κλάδοι του πρωτογενούς τομέα (γεωργία ζωική παραγωγή δασοκομία) και επιλεγμένοι κλάδοι του τριτογενούς τομέα (τουρισμός, υπηρεσίες). Επιπλέον η πράσινη ανάπτυξη λαμβάνει υπόψη τη συνολική αξία του φυσικού κεφαλαίου ως συντελεστή παραγωγής και το ρόλο του στην ανάπτυξη. Δράσεις αειφορικής διαχείρισης του φυσικού κεφαλαίου που είναι σημαντικό να ενισχυθούν στην Περιφέρεια αφορούν τα δάση, την αγροτική γη, τα βοσκότοποι και τα οικοσυστήματα. Επιπλέον, η στρατηγική για την πράσινη ανάπτυξη εστιάζεται σε οικονομικά αποδοτικούς τρόπους άμβλυνσης των περιβαλλοντικών πιέσεων, προκειμένου να επιφέρει τη μετάβαση προς νέα αναπτυξιακά πρότυπα που θα αποτρέψουν την υπέρβαση των περιβαλλοντικών ορίων. Η ένταξη νέων ενεργειών που αποσκοπούν στην προώθηση δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής διαχείρισης, σε συνδυασμό με τις δράσεις τόνωσης οικοσυστημάτων και δασών, αλλά και τη στροφή που επιχειρείται σε μεθόδους αγροτικής παραγωγής με ηπιότερες για το περιβάλλον συνέπειες και ταυτόχρονα με οικονομικά ελκυστικότερα αποτελέσματα, θα εξασφαλίζουν τη συμβατότητα της Περιφέρειας Ηπείρου με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης. Τέλος, αξιοσημείωτο είναι ότι η καινοτομία διαδραματίζει βασικό ρόλο στην πράσινη ανάπτυξη. Η υφιστάμενη τεχνολογία παραγωγής όπως αυτή παρουσιάζεται σήμερα στην Περιφέρεια Ηπείρου και η συμπεριφορά των καταναλωτών μπορούν, όπως είναι αναμενόμενο, να παράγουν θετικά αποτελέσματα μόνο μέχρι ένα όριο πέρα από το οποίο η εξάντληση του φυσικού κεφαλαίου έχει αρνητικές συνέπειες στο σύνολο της ανάπτυξης. Παρότι δεν είναι επακριβώς γνωστό που βρίσκεται αυτό το όριο σε όλες τις περιπτώσεις, είναι βέβαιο ότι η ικανότητα του αναπαραγώγιμου κεφαλαίου να αντικαταστήσει το (εξαντλημένο) φυσικό κεφάλαιο είναι περιορισμένη όταν δεν υπάρχει καινοτομία. Επειδή η καινοτομία επεκτείνει το εν λόγω όριο μπορεί να βοηθήσει στην αποσύνδεση της ανάπτυξης ENVIROPLAN A.E. 3-35

149 από την εξάντληση του φυσικού κεφαλαίου. Στην Περιφερεια Ηπείρου και λόγω του ΠΕΠ έχει ενταχθεί σημαντικός αριθμός δράσεων που απευθύνεται άμεσα στην καινοτομία, ενώ ένας μεγαλύτερος αριθμός δράσεων αναμένεται να ενισχύσει εμμέσως καινοτόμες ερευνητικές ή επιχειρηματικές προσπάθειες, λόγω των αλλαγών στα πρότυπα παραγωγής, κατανάλωσης και διαχείρισης που απαιτούνται να γίνουν. Προυποθέτεται υιοθέτηση καινοτόμων δράσεων, προκειμένου η Περιφέρεια Ηπείρου να ευθυγραμμίζεται με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης, παρ όλο που ο μέχρι τώρα βαθμός ενσωμάτωσής της κρίνεται ικανοποιητικός. Ενδεικτικό σχετικό παράδειγμα είναι η ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων για την καινοτόμο αξιοποίηση ή τόνωση υπηρεσιών οικοσυστήματος, σε ζητήματα όπως η επεξεργασία αποβλήτων, o εμπλουτισμός του εδάφους, η παραγωγή ενέργειας από βιοαέρια κ.ά. ENVIROPLAN A.E. 3-36

150 3.2. ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΛΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ Στην ενότητα αυτή, παρουσιάζονται Επιχειρησιακά Προγράμματα που η υλοποίηση τους βρίσκεται σε εξέλιξη κατά την προγραμματική περίοδο και που συνδέονται με τις αρχές της Πράσινης Ανάπτυξης..Παρ όλα αυτά ακολούθως γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση στις παρεμβάσεις των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου, ιδίως όσον αφορά το ΕΠ Περιβάλλον και το ΠΕΠ Ηπείρου. Το Ε.Π. Περιβάλλον ως καθαυτό «περιβαλλοντικό» Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και το ΠΕΠ Ηπείρου χρηματοδότησαν έργα κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο και γι τον λόγο αυτό οι παρεμβάσεις τους αξιοποιήθηκαν προκειμένου να εξαχθούν τα πρώτα συμπεράσματα για τον μέχρι τώρα βαθμό ενσωμάτωσης των αρχών της Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Ηπείρου (βλ. 3.1). Ακολούθως αναφέρονται οι βασικές παρεμβάσεις των δύο ως άνω προγραμμάτων, λαμβάνοντας υπόψη την «Εκθεση Περιβαλλοντικών Δράσεων & Εργων του Κοιτοτικού Πλαισίου Στήριξης και των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών & του Ταμείου Συνοχής της προγραμματικής περιόδου , ΥΠΕΚΑ 2009». Στον πρώτο πίνακα παρουσιάζονται οι οικισμοί της Περιφέρειας Ηπείρου στους οποίους χρηματοδοτήθηκαν έργα ΕΕΛ κατά την 3η Προγραμματική Περίοδο., ενώ στο αμέσως επόμενο πίνακα παρουσιάζονται οι οικισμοί της Περιφέρειας στους οποίους χρηματοδοτήθηκαν έργα αποκατάστασης ΧΑΔΑ κατά την 3η Προγραμματική Περίοδο. Πίνακας: ΕΕΛ Περιφέρειας Ηπείρου 3ης Προγραμματικής Περιόδου ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ 91/271 TAMEIO ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Προυπολογισμός Έργων ( ) ΑΡΤΑ Α ΤΣΙΙ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Β Τ.Σ. ΙΙ ΦΙΛΙΠΠΙΑΔΑ Γ ΠΕΠ ΠΑΡΓΑ Γ ΤΣΙ&ΙΙ ΕΣΠΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ Πηγή: ΥΠΕΚΑ 2009«Εκθεση Περιβαλλοντικών Δράσεων & Εργων του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών & του Ταμείου Συνοχής της προγραμματικής περιόδου » ENVIROPLAN A.E. 3-37

151 Πίνακας: Εργα αποκατάστασης ΧΑΔΑ Περιφέρειας Ηπείρου - 3ης Προγραμματικής Περιόδου Α/Α Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Τιτλος εργου Τελικός Δικαιούχος Προυπολογισμός ( ) 1 ΕΠ Περιβάλλον 2 ΕΠ Περιβάλλον 3 ΕΠ Περιβάλλον 4 ΕΠ Περιβάλλον 5 ΕΠ Περιβάλλον 6 ΕΠ Περιβάλλον 7 ΕΠ Περιβάλλον ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΧΑΔΑ) ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΕΚΑΛΗΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΑΔΑ ΣΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΜΠΟΥΝΤΑ ΚΑΙ ΚΟΡΩΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΦΑΝΑΡΙΟΥ ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΑΔΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΧΑΔΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΑΡΓΑΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΑΔΑ Δ.Δ ΑΓ. ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΚΑΙ Δ.Δ ΚΙΡΚΙΖΑΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΦΙΛΟΘΕΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΑΔΑ ΔΗΜΟΥ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΧΩΡΩΝ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΔΗΜΟΣ ΕΚΑΛΗΣ ΝΟΜΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΗΜΟΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ Ν.ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΟΥ Ν. ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΑΡΓΑΣ ΝΟΜΟΥ ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΔΗΜΟΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΑΣ ΔΗΜΟΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΗΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ , , , , , , ,81 ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ,11 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ,65 Πηγή: ΥΠΕΚΑ 2009«Εκθεση Περιβαλλοντικών Δράσεων & Εργων του Κοιτοτικού Πλαισίου Στήριξης και των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών & του Ταμείου Συνοχής της προγραμματικής περιόδου » ENVIROPLAN A.E. 3-38

152 Διάγραμμα: Κατανομή Περιβαλλοντικών Δράσεων ΕΠ Περιβάλλον ανά θεματική Ενότητα Κατανομή Περιβαλλοντικών δράσεων ΕΠ Περιβάλλον ανά θεματική Ενότητα 3% 14% 5% 32% 25% 15% 2% 1% 0% 0% 2% 1% Αναπλάσεις & Παρεμβάσεις Ανάδειξης και Προστασίας Αστικού & Δομημένου Περιβάλλοντος Βιολογικές Καλλιέργειες - Προστασία από Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς (ΓΤΟ) - Προστασία Δασών Περιβαλλοντικές Δράσεις στον Τομέα της Γεωργίας Διαχείριση Υδάτων Ευαισθητοποίηση Πληροφόρηση Ενημέρωση Θεσμοί & Μηχανισμοί Περιβαλλοντικής Πολιτικής Οικολογική Σήμανση Προϊόντων (Ecolabel) Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (EMAS, Σειρά ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 14000) Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Πολιτική Προστασία Προστασία από Βιομηχανικά Ατυχήματα Μεγάλης Έκτασης Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Στερεά Απόβλητα Φύση Διαχείριση Βιοτόπων Χωροταξία & Πολεοδομία Από τα στοιχεία του ανωτέρω διαγράμματος, συμπεραίνουμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό (30,86%) του ΕΠ Περιβάλλον έχει κατανεμηθεί σε έργα που αφορούν στη θεματική Ενότητα Φύση Διαχείριση Οικοτόπων. Αμέσως μετά έρχεται η θεματική ενότητα της Διαχείρισης Υδάτων με ποσοστό 24,72%. Ακολουθούν οι θεματικές ενότητες Διαχείριση Αποβλήτων και Αναπλάσεις & παρεμβάσεις ανάδειξης και προστασίας αστικού & δομημένου περιβάλλοντος με ποσοστό με 14,82% και 13,57% αντίστοιχα. ENVIROPLAN A.E. 3-39

153 Διάγραμμα: Κατανομή Περιβαλλοντικών Δράσεων ΠΕΠ Ηπείρου ανά θεματική Ενότητα Κατανομή Περιβαλλοντικών δράσεων ΠΕΠ Ηπείρου ανά θεματική Ενότητα 13% 2% 2% 1% 37% 39% 6% Αναπλάσεις & Παρεμβάσεις Ανάδειξης και Προστασίας Αστικού & Δομημένου Περιβάλλοντος Βιολογικές Καλλιέργειες - Προστασία από Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς (ΓΤΟ) - Προστασία Δασών Περιβαλλοντικές Δράσεις στον Τομέα της Γεωργίας Διαχείριση Υδάτων Ευαισθητοποίηση Πληροφόρηση Ενημέρωση Στερεά Απόβλητα Φύση Διαχείριση Βιοτόπων Χωροταξία & Πολεοδομία Όσον αφορά το ΠΕΠ Ηπείρου, το μεγαλύτερο μέρος των περιβαλλοντικών πόρων του κατευθύνεται σε έργα διαχείρισης υδατικών πόρων (39%), ενώ το 37% των περιβαλλοντικών πόρων του Προγράμματος επενδύεται σε έργα αναπλάσεων και προστασίας του αστικού και δομημένου περιβάλλοντος. Αλλά έργα που έγιναν κατά την 3 η Προγραμματική Περίοδο με περιβαλλοντική διάσταση στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι: - Η εφαρμογή μέτρων προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων και γενικότερα τα θέματα παρεμβάσεων σε περιοχές δικτύου Natura 2000, ιδιαίτερα των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ και του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης - Η μεταχείριση και παρακολούθηση γενετικά τροποποιημένων προϊόντων και οργανισμών που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή στο πλαίσιο του ΕΓΤΑΑ. ENVIROPLAN A.E. 3-40

154 - Tα έργα πρόληψης και προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων από πυρκαγιές και άλλες φυσικές καταστροφές. - H ενίσχυση ασφάλειας προστατευόμενων περιοχών από φυσικούς ή άλλους κινδύνους - H προώθηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) που αφορά σε δικαιούχους γεωργούς και για ίδια κατανάλωση, στο πλαίσιο του Άξονα 3, του ΠΑΑ. - Oι επενδύσεις στο σύνολο της χώρας που αφορά σε μονάδες παραγωγής ΑΠΕ για την πώληση ενέργειας στην αγορά, από το ΕΤΠΑ. - H ενίσχυση τεχνολογιών και προϊόντων για την προστασία της στοιβάδας του όζοντος που αφορά παρεμβάσεις αποκλειστικά σε επενδύσεις στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις (ζωικής και φυτικής παραγωγής) καθώς και των επιχειρήσεων σχετιζομένων με την πρώτη μεταποίηση ορισμένων προϊόντων - Oι παρεμβάσεις για την προστασία της στοιβάδας του όζοντος, μέσω της παροχής στρεμματικών ενισχύσεων, στο πλαίσιο εφαρμογής γεωργοπεριβαλλοντικών μέτρων. - Οι παρεμβάσεις σχετικές με την οριοθέτηση, καταγραφή και αποτύπωση δασών και δασικών εκτάσεων, από το ΕΓΤΑΑ. Μετά από αυτήν την συνοπτική παρουσίαση στις παρεμβάσεις των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου, ακολούθως παρουσιάζονται Επιχειρησιακά Προγράμματα που η υλοποίηση τους βρίσκεται σε εξέλιξη και που συνδέονται με τις αρχές της Πράσινης Ανάπτυξης Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠΠΕΡΑΑ) Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη » αποτελεί το Τομεακό Πρόγραμμα του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη. Στρατηγικός στόχος του προγράμματος είναι η προστασία, αναβάθμιση και αειφορική διαχείριση του Περιβάλλοντος ώστε να αποτελέσει το υπόβαθρο για την προστασία της δημόσιας υγείας, την άνοδο της ποιότητας ζωής των πολιτών καθώς και βασικό παράγοντα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Για την περίοδο , στόχος δεν είναι απλώς η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ στην εθνική νομοθεσία, αλλά η επίτευξη πραγματικής σύγκλισης με το ευρωπαϊκό περιβαλλοντικό «κοινοτικό κεκτημένο», έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν οι πραγματικές ανάγκες όσον αφορά την περιβαλλοντική προστασία και την ανάπτυξη ενός μοντέλου που θα οδηγήσει στην αειφόρο ανάπτυξη. Οι κύριες περιβαλλοντικές παρεμβάσεις στην Ελλάδα για την περίοδο σχετίζονται με την ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, την ορθολογική χρήση των ENVIROPLAN A.E. 3-41

155 υδατικών πόρων, τις σύγχρονες εγκαταστάσεις λυμάτων, την προστασία των φυσικών πόρων και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κινδύνων (π.χ. απερήμωση, ξηρασία, πυρκαγιές και πλημμύρες, θαλάσσια ρύπανση). Το πρόγραμμα θα συμβάλει στην οικονομική μεγέθυνση μέσω της αποτελεσματικότερης χρήσης των πόρων, όπως η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση των στερεών αποβλήτων. Το πρόγραμμα θα υποστηρίξει παρεμβάσεις οι οποίες, εκτός από τις επενδύσεις στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών, οι οποίες θα καλυφθούν από άλλα εθνικά προγράμματα, θα συμβάλουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Στο πρόγραμμα αυτό ορίζονται έντεκα προτεραιότητες πέντε από αυτές εμπίπτουν στο Ταμείο Συνοχής και έξι στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Ειδικότερα: Α. Ταμείο Συνοχής: Προτεραιότητα 1 - Ατμοσφαιρικό περιβάλλον και αστικές μεταφορές, κλιματική αλλαγή, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) Προτεραιότητα 2 - Προστασία και διαχείριση υδατικών πόρων Προτεραιότητα 3 - Πρόληψη περιβαλλοντικού κινδύνου Προτεραιότητα 4 - Στερεά απόβλητα και προστασία του εδάφους Προτεραιότητα 5 - Τεχνική Βοήθεια για την υλοποίηση του προγράμματος και των έργων Β. Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης: Προτεραιότητα 6 - Ατμοσφαιρικό περιβάλλον και κλιματική αλλαγή. Προτεραιότητα 7 - Διαχείριση υδατικών πόρων. Προτεραιότητα 8 - Πρόληψη περιβαλλοντικού κινδύνου. Προτεραιότητα 9 - Προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας. Προτεραιότητα 10 Θεσμοί (βελτίωση της διοικητικής αποτελεσματικότητας και ικανότητας του υπουργείου Περιβάλλοντος και άλλων φορέων υπεύθυνων για την εφαρμογή και την προώθηση της περιβαλλοντικής πολιτικής. Προτεραιότητα 11 - Τεχνική Βοήθεια για την υλοποίηση του προγράμματος και των έργων. Με το ΕΠΠΕΡΑΑ υλοποιείται ένα μεγάλο μέρος των αναγκαίων δράσεων για την προστασία και ανάδειξη του Περιβάλλοντος στη χώρα, αλλά όπως είναι γνωστό, συμπληρωματικές δράσεις σε αυτό υπάρχουν: Στα 5 Περιφερειακά Προγράμματα (ΠΕΠ) στο πλαίσιο της θεματικής προτεραιότητας «Αειφόρος ανάπτυξη και Ποιότητα ζωής», τα οποία δρουν συμπληρωματικά με τους αντίστοιχους Άξονες του ΕΠΠΕΡΑΑ. ENVIROPLAN A.E. 3-42

156 Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Επιχειρηματικότητα και Ανταγωνιστικότητα» του πρώην Υπ. Ανάπτυξης, νυν Υπουργείο Οικονομίας Ανάπτυξης και Ναυτιλίας, το οποίο δρα συμπληρωματικά κυρίως στους άξονες Α.Π.1 & Α.Π. 6 (Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος - Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) και Α.Π. 4 (Προστασία εδαφικών συστημάτων Διαχείριση Στερεών αποβλήτων) Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας» του πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ, νυν Υπουργείο Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, το οποίο δρα συμπληρωματικά κυρίως στους άξονες Α.Π.1 & Α.Π. 6 (Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος & Αστικές Μεταφορές - Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με έμφαση στις καθαρές συγκοινωνίες) Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» το οποίο αξιοποιεί της νέες ευκαιρίες που αναδύονται στον τομέα του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της «πράσινης απασχόλησης». Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση Και Δια Βίου Μάθηση» γίνεται εκτενής αναφορά στη σύνδεση εκπαίδευσης και αειφόρου ανάπτυξης, τονίζοντας ότι η εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη (ΕΑΑ) αποτελεί μια ευρεία έννοια που περιλαμβάνει αλληλένδετα περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα και διευρύνει την έννοια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Διοικητική Μεταρρύθμιση», γίνεται αναφορά στην στήριξη του στόχου της αειφορίας μέσω των δράσεων ενίσχυσης της διοικητικής ικανότητας της Δημόσιας Διοίκησης, οι φορείς της οποίας, στο επίπεδο της κεντρικής κυβέρνησης αλλά και στα επίπεδα της περιφερειακής διοίκησης και της αυτοδιοίκησης, ασκούν ρυθμιστικές αρμοδιότητες και αρμοδιότητες διαμόρφωσης και εφαρμογής πολιτικών, οι οποίες άμεσα ή έμμεσα συμβάλλουν στον στόχο της αειφόρου ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος. Επιπλέον, σημαντική συνεισφορά σε θέματα Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης θα έχουν τα Επιχειρησιακά Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης και Αλιείας του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων τα οποία χρηματοδοτούνται με πόρους ΕΓΤΑΑ και ΕΤΑΛ αντίστοιχα. Τα προγράμματα αυτά αναμένεται να δράσουν συμπληρωματικά του παρόντος στους παρακάτω άξονες Α.Π.1 & Α.Π. 6 (Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος - Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής με έμφαση σε θέματα μείωσης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου Α.Π. 9 (Προστασία Φυσικού Περιβάλλοντος & Βιοποικιλότητας) με έμφαση σε αγροτικά οικοσυστήματα και προστασία θαλάσσιων οικοσυστημάτων ENVIROPLAN A.E. 3-43

157 Α.Π. 2 & Α.Π. 7 (Προστασία και Διαχείριση Υδατικών Πόρων) με έμφαση στην προώθηση ορθολογικών μεθόδων άρδευσης και μείωση των ρυπαντικών φορτίων που προκύπτουν από τη γεωργία Α.Π. 4 (Προστασία εδαφικών συστημάτων Διαχείριση Στερεών αποβλήτων με έμφαση σε θέματα προστασίας των εδαφών από φαινόμενα διάβρωσης και ερήμωσης Με σκοπό να μην υπάρξουν προβλήματα αλληλοεπικάλυψης μεταξύ του ΕΠΠΕΡΑΑ και των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης και Αλιείας, έχουν προβλεφθεί Κριτήρια Διαχωρισμού. Ο κύριος όγκος των παρεμβάσεων που αφορούν στη βελτίωση της προσπελασιμότητας των αγροτικών περιοχών και τις παρεμβάσεις σε υποδομές περιβάλλοντος, θα καλυφθεί από το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), η ενίσχυση μεγάλης κλίμακας επενδυτικών σχεδίων, και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος θα καλυφθούν από το ΕΤΠΑ, ενώ η αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης, η βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος και οι παρεμβάσεις στους ανθρώπινους πόρους, θα καλυφθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ). Εθνικοί πόροι αναμένεται να δοθούν για δράσεις ολοκλήρωσης διαφόρων έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη καθώς και για ολοκλήρωση παράπλευρων σημαντικών δράσεων (π.χ. Κτηματολόγιο), δράσεις με χρηματοδότηση ΕΤΕΡΠΣ (ίδιοι πόροι ΥΠΕΚΑ), ενώ θετική συνέργια θα αναπτυχθεί και με τις δράσεις που θα προωθηθούν προς χρηματοδότηση από το χρηματοδοτικό μέσο LIFE+. Προς το παρόν στις ενταγμένες πράξεις του ΕΠΠΕΡΑΑ περιλαμβάνονται ανά Άξονα τα ακόλουθα έργα στην περιφέρεια Ηπείρου: - Στον Α.Π. 1: Τίλτος έργου: «Γεώργιος Γραβιάς και Σία Ετερόρρυθμος Εταιρεία» στην Άρτα με απορρόφηση του 50% του συνολικού προϋπολογισμού του έργου - Στον Α.Π. 2: Τίτλος έργου: «Ολοκλήρωση δικτύου αποχέτευσης ακαθάρτων υδάτων Δ.Δ. Ανατολής», με δικαιούχο τον Δήμο Ανατολής στα Ιωάννινα. Τίτλος έργου: «Κατασκευή δικτύου αποχέτευσης ακαθάρτων και βιολογικού καθαρισμού λυμμάτων Δήμων Λούρου και Θεσπρωτικού» με δικαιούχο τον Δήμο Λούρου στην Πρέβεζα. ENVIROPLAN A.E. 3-44

158 Τίτλος έργου: «Προμήθεια εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία συστήματος αυτόματης διαχείρισης (Τηλέελεγχος Τηλεχειρισμός) εξωτερικού και εσωτερικού υδραγωγείου της Ηγουμενίτσας» με δικαιούχο την ΔΕΥΑ Ηγουμενίτσας - Στον Α.Π. 6: Τίτλος έργου: «Αξιολόγηση περιβαλλοντικού θορύβου στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 2002/49/ΕΚ για το Πολεοδομικό Συγκρότημα Ιωαννίνων» με δικαιούχο την Δ/νση Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Θορύβου του ΥΠΕΚΑ - Στον Α.Π. 8: Τίτλος έργου: «Προμήθεια εξοπλισμού Αντιπυρικής Προστασίας Περιοχών NATURA» με δικαιούχο το Αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα (ΕΠΑΝ ΙΙ Άξονας Προτεραιότητας 4) Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Ανταγωνιστικότητα και την Επιχειρηματικότητα έχει ως στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων και του παραγωγικού συστήματος, με έμφαση στη διάσταση της καινοτομικότητας. Βασική συνιστώσα του Προγράμματος αποτελεί η προστασία του περιβάλλοντος και η αειφόρος ανάπτυξη. Ο στόχος του Προγράμματος επιτυγχάνεται με δράσεις που υποστηρίζουν την επιτάχυνση της μετάβασης στην οικονομία της γνώσης, την ανάπτυξη της υγειούς, αειφόρου και εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας και την ενίσχυση της ελκυστικότητας της Ελλάδας ως τόπου ανάπτυξης επιχειρηματικής δραστηριότητας με σεβασμό στο περιβάλλον. Για την περίοδο έχουν ορισθεί τέσσερις αναπτυξιακές προτεραιότητες, εκ των οποίων η 4η αφορά τις δράσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Οι προτεραιότητες είναι: 1. Η προώθηση της καινοτομίας, υποστηριζόμενης από έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη 2. Η ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας και της Εξωστρέφειας 3. Η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος 4. Η ολοκλήρωση του ενεργειακού συστήματος της Χώρας και η ενίσχυση της αειφορίας: Η προτεραιότητα αυτή αφορά την εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας, στο πλαίσιο της επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων της, την υποστήριξη της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας και την ένταξη της χώρας στα μεγάλα διεθνή δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Ενδεικτικές Δράσεις αποτελούν: ENVIROPLAN A.E. 3-45

159 - Η διείσδυση του φυσικού αερίου σε νέες περιοχές. - Η επέκταση του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου. - Η ολοκλήρωση των υποδομών υγροποιημένου Φυσικού Αερίου. - Η διασύνδεση των νησιών με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας. - Η κατασκευή Κέντρων Υπερυψηλής Τάσης. - Η προώθηση δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας στους οικιακούς καταναλωτές και τους ΟΤΑ. - Η ενίσχυση και επέκταση του συστήματος μεταφοράς και του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. - Οι επενδύσεις παραγωγής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). - Η ορθολογική διαχείριση φυσικών πόρων. Το ΕΠΑΝ ΙΙ βρίσκεται σε φάση εκκίνησης των δράσεών του και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν ακόμη ολοκληρωμένα έργα. Το προηγούμενο αυτού, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Ανταγωνιστικότητα" του Υπουργείου Ανάπτυξης αξιοποιείσαι πόρους από το Γ ΚΠΣ και εστίασε σε τομείς που αναμένεται να αποτελέσουν τη βάση για τη μακροχρόνια ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας. Επίκεντρο των δράσεών του ήταν η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στους παρακάτω τομείς: - Ενέργεια - Βιομηχανία Υπηρεσίες - Έρευνα και Τεχνολογία - Τουρισμός - Εμπόριο Καταναλωτής - Ανθρώπινοι Πόροι Τα έργα του ΕΠΑΝ στην Περιφέρεια της Ηπείρου, που ξεχώρισαν για τα αποτελέσματα, τις επιπτώσεις και τον καινοτομικό καθώς και πολλαπλασιαστικό τους χαρακτήρα είναι τα παρακάτω: - Τεχνολογική Καινοτομία και Έρευνα: Η Spider Ν. Πέτσιος & ΥΙΟΙ Α.Ε. είναι μια υγιής και αναπτυσσόμενη μεταλλοβιομηχανία με μεγάλο εύρος προϊόντων. Χρηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας του ΕΠΑΝ για την Τεχνολογική Καινοτομία και Έρευνα, προκειμένου να αναπτύξει μεθοδολογία αναφορικά με τον ευέλικτο σχεδιασμό «οικογένειας» απορριμματοφόρων οχημάτων. Βασικός στόχος ήταν η βελτίωση της αντοχής των οχημάτων, η μείωση του βάρους τους και η αποδοτική λειτουργία τους. Με αυτόν τον τρόπο, μειώθηκε το κόστος κατασκευής και το κόστος εξέλιξης των νέων προϊόντων και βελτιώθηκε η ανταγωνιστικότητα της εταιρείας. ( ENVIROPLAN A.E. 3-46

160 - Ενέργειες κατάρτισης σε εργαζόμενους του κλάδου της αργυροχρυσοχοΐας: Σκοπός του έργου ήταν η κατάρτιση, επιμόρφωση και μεταφορά τεχνογνωσίας σε επιχειρηματίες, στελέχη, εργαζόμενους και αυτοαπασχολούμενους του κλάδου της αργυροχρυσοχοΐας, επιδιώκοντας τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, μέσω της αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού τους. Οι καταρτιζόμενοι ενίσχυσαν τις γνώσεις τους στη γεωλογία, ορυκτολογία και κοπή λίθων και βελτίωσαν τις δεξιότητές τους στην ικανότητα αναγνώρισης και διαχωρισμού των πολύτιμων υλικών, λίθων, εφαρμόζοντας τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας. Η Δράση αυτή του ΕΠΑΝ κάλυψε ένα μεγάλο κενό στην κατάρτιση και εκπαίδευση των αργυροχρυσοχόων, προσφέροντάς τους γνώσεις, ικανότητες και υψηλά προσόντα, ώστε να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν επιτυχώς στις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του κλάδου. - Εκπαιδευτική Στήριξη του «Δικτυωθείτε»: Το πρόγραμμα «Εκπαιδευτική Στήριξη του Δικτυωθείτε» επιδιώκει την εξοικείωση μικρομεσαίων επιχειρήσεων με τις νέες τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών, προκειμένου να εναρμονιστούν με τις σύγχρονες τάσεις και πρακτικές της αγοράς. Το πρόγραμμα παρέχει επιτόπου εκπαίδευση και υποστήριξη σε επιχειρηματίες και εργαζόμενους από ειδικούς συμβούλους, με στόχο την πλήρη αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και του διαδικτύου. - Ανάπτυξη Δικτύου Δομών Στήριξης Μικρο-Μεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ): Τα Κέντρα Επιχειρηματικής και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΚΕΤΑ) συμβάλλουν στην ενημέρωση, πληροφόρηση και υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των εν δυνάμει επιχειρηματιών, στην καλλιέργεια επιχειρηματικού πνεύματος, στην παρακολούθηση της ανταγωνιστικότητας, αποτελώντας ένα ολοκληρωμένο δίκτυο Δομών επιχειρηματικής υποστήριξης. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα ενταγμένα έργα του ΕΠΑΝ Πίνακας: Ενταγμένα Έργα ΕΠΑΝ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΕ Πιστοποίηση Συστημάτων Διαχείρισης Της Ποιότητας Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου & Ιόνιων Νήσων Ενίσχυση Επιχειρήσεων για Εγκατάσταση ΣΠΔ κατά ΕΛΟΤ ΕΝ ISO Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου & Ιόνιων Νήσων Ενίσχυση Επιχειρήσεων για Εγκατάσταση ΣΠΔ κατά ΕΛΟΤ ΕΝ 262,200 ISO Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου & Ιόνιων Νήσων ENVIROPLAN A.E. 3-47

161 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΕ Ενίσχυση Ανταγωνιστικότητας Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων 31,358,099 Παροχής Υπηρεσιών. Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου & Ιόνιων Νήσων Επιχειρηματικά σχέδια ΠΜΕ-ΜΜΕ (0-50 άτομα) Δ κύκλος 28,532,965 προκήρυξης. Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου & Ιόνιων Νήσων Επιχειρηματικά σχέδια ΠΜΕ-ΜΜΕ (1-50 άτομα) Β κύκλος 7,746,962 προκήρυξης. Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου & Ιόνιων Νήσων Επιχειρηματικά σχέδια ΠΜΕ-ΜΜΕ Γ κύκλος προκήρυξης. 11,185,174 Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου & Ιόνιων Νήσων Επιχειρηματικά σχέδια ΠΜΕ-ΜΜΕ (1-50 άτομα) Α κύκλος 7,339,149 προκήρυξης. Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου & Ιόνιων Νήσων Ανάπτυξη & Λειτουργία Κέντρου Υποδοχής Επενδυτών στο Ν. 156,804 Πρεβεζας Ανάπτυξη & Λειτουργία του Κέντρου Υποδοχής Επενδυτών στο 401,373 Ν.Ιωαννίνων Ίδρυση & Λειτουργία Κέντρου Υποδοχής Επενδυτών στο Ν. Άρτας 150,194 Ίδρυση & Λειτουργία Κέντρου Υποδοχής Επενδυτών στο 172,841 Ν.Θεσπρωτίας 1ος & 2ος Κύκλος ένταξης στη Δράση 2,9,2 Ενίσχυση 503,930 Περιβαλλοντικών Σχεδίων: Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου & Ιόνιων Νήσων 3ος Κύκλος ένταξης στη Δράση 2,9,2 Ενίσχυση Περιβαλλοντικών 634,632 Σχεδίων:Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου & Ιόνιων Νήσων Ενίσχυση Ιδιωτικών Επενδύσεων Ν2601/98 & Ν3299/04- Τομέας 78,592,382 Μεταποίησης Π.Ηπείρου Ενίσχυση της Μετεγκατάστασης Επιχειρήσεων σε Υφιστάμενες ή 2,127,637 Νέες Βιομηχανικές Υποδομές, Περιφέρειες Δ. Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου & Ι. Νήσων Διασύνδεση Κέρκυρας-Ηγουμενίτσας με Υ/Β Καλώδιο 150 KV/AC Β Κύκλος Διάδοση & Καθιέρωση Ελληνικής κουζίνας & ενίσχυση 4,388,718 ENVIROPLAN A.E. 3-48

162 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΕ επιχειρήσεων για την απόκτηση σήματος ΕΟΤ για την Ελληνική κουζίνα, Περ. Δ. Ελλάδος-Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων Διάδοση & Καθιέρωση Ελληνικής κουζίνας και ενίσχυση 3,093,464 επιχειρήσεων για την απόκτηση σήματος ΕΟΤ για την ελληνική κουζίνα. Περ. Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων Επιχειρηματικά σχέδια ΜΜΕ όλων των τουριστικών κλάδων 846,713 Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. Β κύκλος Επιχειρηματικά σχέδια ΜΜΕ όλων των τουριστικών κλάδων 887,067 Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. Δ κύκλος Επιχειρηματικά σχέδια ΜΜΕ όλων των τουριστικών κλάδων 495,179 Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. Επιχειρηματικά σχέδια ΜΜΕ όλων των τουριστικών κλάδων 135,774 Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. Γ κύκλος Ποιοτικός Εκσυγχρονισμός ξενοδοχείων, κάμπινγκς & 4,909,132 ενοικιαζόμενων επιπλωμένων δωματίων & διαμερισμάτων που δεν υπάγονται στο Ν2601/98. Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. Β κύκλος Ποιοτικός Εκσυγχρονισμός ξενοδοχείων, κάμπινγκς & 3,836,947 ενοικιαζόμενων επιπλωμένων δωματίων & διαμερισμάτων που δεν υπάγονται στο Ν2601/98. Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. Δ κύκλος Ποιοτικός Εκσυγχρονισμός ξενοδοχείων, κάμπινγκς & 2,715,239 ενοικιαζόμενων επιπλωμένων δωματίων & διαμερισμάτων που δεν υπάγονται στο Ν2601/98. Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. Γ κύκλος Πράξη 2,2,2,3/Ε.: Ποιοτικός Εκσυγχρονισμός ξενοδοχείων, κάμπινγκς & ενοικιαζόμενων επιπλωμένων δωματίων & διαμερισμάτων που δεν υπάγονται στο Ν2601/98. Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. Πράξη 2,2,2,3/H.: Ποιοτικός Εκσυγχρονισμός ξενοδοχείων, κάμπινγκς & ενοικιαζόμενων επιπλωμένων δωματίων & διαμερισμάτων που δεν υπάγονται στο Ν2601/98. Περιφερειών Δ. ENVIROPLAN A.E. 3-49

163 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΕ Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. Πράξη 2,2,3,3/Z.:Επιχειρηματικά σχέδια ΜΜΕ όλων των 426,877 τουριστικών κλάδων Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου- Ηπείρου-Ιόνιων. Πράξη 2,2,3,3/H.: Επιχειρηματικά σχέδια ΜΜΕ όλων των 566,507 τουριστικών κλάδων Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου- Ηπείρου-Ιόνιων. Πράξη 2,2,3,3/ΣΤ.: Επιχειρηματικά σχέδια ΜΜΕ όλων των 803,983 τουριστικών κλάδων Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου- Ηπείρου-Ιόνιων. Πράξη 2,2,3,3/Θ.: Επιχειρηματικά σχέδια ΜΜΕ όλων των 280,474 τουριστικών κλάδων Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου- Ηπείρου-Ιόνιων. Πράξη 2,2,3,3/Ε.: Επιχειρηματικά σχέδια ΜΜΕ όλων των 502,812 τουριστικών κλάδων Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου- Ηπείρου-Ιόνιων. Πράξη 5,3,2/3 Ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας Εναλλακτικών 346,664 μορφών τουρισμού. Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου- Ηπείρου-Ιόνιων. Ενδοεπιχειρησιακή Κατάρτιση εργαζομένων σε επιχειρήσεις του 668,946 τουριστικού τομέα. Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου- Ηπείρου-Ιόνιων. Καινοτομία Προγράμματα Συμπληρωματικής κατάρτισης & 741,000 εξειδίκευσης για αποφοίτους τουριστικής εκπαίδευσης. Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. Κατάρτιση-Μεταφορά Τεχνογνωσίας σε θέματα που σχετίζονται με 268,513 την εκκίνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. Πρόγραμμα συμπληρωματικής εκπαίδευσης για εργαζόμενους, 1,170,000 ανέργους & επιχειρηματίες στον Τουρισμό με στόχο την αναβάθμιση των γνώσεων τους. Περιφερειών Δ. Ελλάδος- Πελοποννήσου-Ηπείρου-Ιόνιων. ENVIROPLAN A.E. 3-50

164 Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδος "Αλέξανδρος Μπαλτατζής" (Άξονες 2 και 3) Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΣΣΑΑ) καθορίζει τις προτεραιότητες της Ελλάδας για την περίοδο , σύμφωνα με το άρθρο 11 του Κανονισμού (ΕΚ) 1698/2005 για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), στον οποίο ορίζεται ότι η εθνική στρατηγική αγροτικής ανάπτυξης θα εφαρμοστεί μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) Η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης για την Ελλάδα εστιάζεται σε τρεις βασικούς άξονες: Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας Βελτίωση του περιβάλλοντος και της υπαίθρου Βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές και διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας συνεπικουρούμενους από ένα τέταρτο οριζόντιο άξονα LEADER, που βασίζεται στην εμπειρία που αποκτήθηκε από τις Κοινοτικές Πρωτοβουλίες Leader των προηγούμενων προγραμματικών περιόδων. Για την περίοδο , οι άξονες που αφορούν τις δράσεις του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής είναι ο Άξονας 2 και ο Άξονας 3. Άξονας 1: "Διατήρηση και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας, της δασοκομίας και του αγροδιατροφικού τομέα" Άξονας 2: "Προστασία του περιβάλλοντος και αειφόρος διαχείριση των φυσικών πόρων" Οι παρεμβάσεις του Άξονα στοχεύουν κυρίως στην προστασία του εδάφους και των υδατικών πόρων, στην άμβλυνση των επιπτώσεων των κλιματικών μεταβολών, στην προστασία της βιοποικιλότητας, στην προστασία και διατήρηση του αγροτικού τοπίου και στη βελτίωση της οικολογικής σταθερότητας των δασών. Άξονας 3: "Βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές και ενθάρρυνση της διαφοροποίησης της αγροτικής οικονομίας" Οι παρεμβάσεις του Άξονα στοχεύουν κυρίως στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών της χώρας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προώθηση δραστηριοτήτων εκτός της γεωργίας, στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μικρής κλίμακας και στην αναστροφή των δυσμενών τάσεων της πληθυσμιακής συρρίκνωσης σε μια ελκυστικότερη ύπαιθρο με προοπτικές ήπιας ανάπτυξης. ENVIROPLAN A.E. 3-51

165 Άξονας 4: "Δημιουργία τοπικών ικανοτήτων για την απασχόληση και την διαφοροποίηση στις αγροτικές περιοχές μέσω της προσέγγισης Leader" Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση προόδου περιβαλλοντικής παρακολούθησης έτους 2008 στο πλαίσιο του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης της χώρας , που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2009, για λογαριασμό της Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Από τα στοιχεία της έκθεσης αυτής προκύπτει ότι: - Στην Περιφέρεια Ηπείρου, αντιστοιχούν γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα στις περιοχές NATURA 2000, στις ευπρόσβλητες σε νιτροποίηση περιοχές των νομών Άρτας και Πρεβέζης καθώς σε παραλίμνιες περιοχές και τις λίμνες. - Επιπλέον στην Περιφέρεια Ηπείρου, αντιστοιχεί το μέτρο της εξισωτικής αποζημίωσης, κυρίως σε ορεινές και σε λίγες μειονεκτικές περιοχές της περιοχής μελέτης, όπως αποτυπώνονται στον χάρτη που ακολουθεί. Επιπλέον όσον αφορά τα μέτρα που αποσκοπούν στην αναδιάρθρωση και ανάπτυξη του φυσικού δυναμικού και στην προαγωγή της καινοτομίας, στην Περιφέρεια Ηπείρου έχουν υλοποιηθεί τα ακόλουθα: α) Εγγειοβελτιωτικά έργα και δράσεις: 1. Επένδυση διωρύγων Δ1 & Δ6 Ζώνης Λούρου Ν. Άρτας ,00 2. Εκσυγχρονισμός & ανακαίνιση αρδευτικών δικτύων ζωνών Α & Β λεκανοπεδίου Ν. Ιωαννίνων ,39 3. Βελτίωση αρδευτικού έργου Σκάλας Φιλιάτων (Β Φάση) Ν. Θεσπρωτίας ,00 4. Αλλαγή του τρόπου άρδευσης στον Κάμπο Κόνιτσας Ν. Ιωαννίνων ,00 5. Αρδευτικό έργο Σπαθαραίων Ν. Θεσπρωτίας ,00 6. Αρδευτικό έργο Χότχοβας Ν. Θεσπρωτίας ,00 (έργο γέφυρα ΠΕΠ) 7. Επένδυση διώρυγας Δ0 Ζώνης Λούρου Νομού Άρτας, προέγκριση δημοπράτησης του 1 ου υποέργου «Επένδυση διώρυγας Δ0 Ζώνης Λούρου» ,00 8. Επένδυση διώρυγας Δ0 Ζώνης Λούρου Νομού Άρτας, προέγκριση δημοπράτησης του 1 ου υποέργου «Επένδυση διώρυγας Δ0 Ζώνης Λούρου» ,00 β) Έργα για την βελτίωση της προσπελασίμοτητας στις αγροτικές περιοχές 9. Βελτίωση του δρόμου Ρετσιανών Καστανιάς, Ν. Αρτας, , Αποκατάσταση βατότητας δρόμων στα ΔΔ Παλαιοκατούνου και Κάτω Αθαμανίου, Ν. Αρτας, ,00 ENVIROPLAN A.E. 3-52

166 11. Αγροτική οδοποιία Σπαθαραίων, Ν. Θεσπρωτίας, , Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδας-Αλβανίας )» Στο πλαίσιο του Προγράμματος Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδας-Αλβανίας , η Περιφέρεια Ηπείρου προτίθεται να υποβάλει επιπρόσθετες προτάσεις για την υλοποίηση έργων και ενεργειών στους τομείς του περιβάλλοντος, του τουρισμού-πολιτισμού και των τοπικών προϊόντων, για τις Περιφερειακές Ενότητες Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας, οι οποίες θα αποτελέσουν τη συνέχεια του Προγράμματος Ελλάδα-Αλβανία Το εν λόγω πρόγραμμα αφορά κοινές διακρατικές προτάσεις από την Ελλάδα και την Αλβανία και κοινή συνεργασία στην υλοποίησή τους, με στόχο την ενδυνάμωση των περιοχών εφαρμογής των δράσεων στον οικονομικό, περιβαλλοντικό και πολιτιστικό τομέα και ιδιαίτερα την ενδυνάμωση των σχέσεων και των συνεργασιών μεταξύ των δύο γειτονικών λαών. Τη σύνταξη των προτάσεων και την υποβολή τους ανάλαβε η «ΗΠΕΙΡΟΣ Α.Ε.», η οποία, σε συνεργασία με φορείς και στελέχη από την πλευρά της Αλβανίας, θα ολοκληρώσει τις επόμενες ημέρες τον φάκελο κάθε πρότασης, σε επίπεδο δράσεων, προϋπολογισμού, αδειών, αποφάσεων και λοιπών διαδικαστικών θεμάτων. Για την υλοποίηση του έργου, σημαντικό ρόλο έχουν και Δήμοι των δύο περιφερειακών ενοτήτων, με τους Δημάρχους των οποίων υπάρχει άριστη συνεργασία και ομοφωνία ως προς το περιεχόμενο των προτάσεων. Oι Περιφερειακές Ενότητες Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας, είναι οι επιλέξιμες περιοχές της Ηπείρου. Καθώς και οι Περιφέρειες Αργυροκάστρου και Αυλώνος, είναι οι επιλέξιμες περιοχές στην Αλβανία. Η διασυνοριακή περιοχή συνεργασίας του Προγράμματος κατά την περίοδο , καλύπτει 17,282km 2 και αφορά σε πληθυσμό 913,111. Οι δράσεις που συνθέτουν τη στρατηγική του προγράμματος είναι συγκεκριμένες και ενισχύουν τη διασυνοριακή συνεργασία: Αναβάθμιση του κοινωνικού και οικονομικού περιβάλλοντος Αναβάθμιση των υποδομών Ενίσχυση και υποστήριξη των διασυνοριακών συνεργασιών Προστασία και βελτιωση του φυσικού και οικονομικού περιβάλλοντος, βελτίωση των όρων διαβίωσης και της εν γένει ποιότητας ζωής του τοπικού πληθυσμού. ENVIROPLAN A.E. 3-53

167 Το Πρόγραμμα αποτελείται από 3 άξονες Προτεραιότητας και 8 Μέτρα. ΑΞΟΝΕΣ ΑΞΟΝΑΣ 1: ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΑΞΟΝΑΣ 2: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΑΞΟΝΑΣ 3: ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΤΡΑ M 1.1 ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Μ 1.2 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ Μ 2.1 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΦΟΡΕΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ Μ.Μ.Ε. Μ 2.2 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ & ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Μ 2.3 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Μ 2.4 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ Μ 2.5 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Μ 3.1 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Μ 3.2 ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Tα έργα της Περιφέρειας Ηπείρου που εντάχθηκαν στο εν λόγω πρόγραμμα κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, παρουσιάζονται στο πίνακα που ακολουθεί. ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΡΑ ΕΡΓΑ Α.Π.1 ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ M1.1 ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Σύνδεση ε.ο. Ηγουμενίτσας - Πρέβεζας με Εγνατία οδό (Τμήμα Κόμβος Καρτεριου-Κόμβος Μεσοβουνίου) Κατασκευή νέας Γεφύρας στη θέση Γλυκύ Ν. Θεσπρωτίας της Ε.Ο. Πρέβεζας - Παραμυθίας Βελτίωση - Ασφαλτόστρωση Δρόμου Βρυσοχωρι- Παλιοσελι ENVIROPLAN A.E. 3-54

168 Βελτίωση -Ασφαλτόστρωση Επαρχιακού Οδικού Δικτυού Δήμων Κόνιτσας και Μαστοροχωριων Εσωτερική οδοποιία Δ.Δ. Πραμαντων Ολοκλήρωση Εργασιών Προσβάσεων στη Γέφυρα Φούρκας Κατασκευή Γέφυρας στο Δ.Δ. Πουρνιας Κατασκευή Γέφυρας Επί Της 38ης Επαρχιακής Οδού, στο Δ.Δ. Γοργοπόδαρου Κατασκευή Γέφυρας 37ης Επαρχιακής Οδού Προς Αμάραντο Μ1.2 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ Εξοπλισμός Τελωνείων Περιφέρειας Ηπείρου Κατασκευή Μεθοριακού Σταθμού Σαγιάδας (Β' Φάση) Επιχειρηματικές Αποστολές και Εκθέσεις Α.Π.2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Μ 2.1 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΦΟΡΕΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗΣ Μ.Μ.Ε. Στήριξη Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων στον Εμπορικό και Οργανωτικό Τομέα και Ενίσχυση Επιχειρηματικών Πρωτοβουλιών για την Αξιοποίηση Επενδυτικών Ευκαιριών στην Αλβανία Δράσεις Προώθησης & Υποστήριξης Θεματικού Τουρισμού για την Ανάπτυξη της Επιχειρηματικής Συνεργασίας στη Διασυνοριακή Περιοχή Μ 2.2 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ & ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Πλαίσιο Ανάπτυξης Διασυνοριακής Επιχειρηματικότητας «Ερμής» Ιστορικός Αρχαιολογικός Άτλας Ελληνοαλβανικής Μεθορίου Πλαίσιο Συνεργασίας για την Ολιστική Προσέγγιση και Αξιοποίηση Ορθοδόξων Μνημείων στην Ελλάδα και την Αλβανία Στερέωση αποκατάσταση Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Δίλοβου Κεντρικού Ζαγορίου Ανακατασκευή Σχολαρχείου Βουρμπιανης Αποκατάσταση Ι.Μ. Αγίας Παρασκευής Παλαιοσελιου Κόνιτσας Ανάπτυξη Συνεργασίας και Διάχυση Γνώσης Εκπαιδευτικών και Ερευνητικών Τμημάτων για τη Βελτίωση της Ποιότητας Ζωής και την Προώθηση της Οικονομικής Ανάπτυξης Η Κοινή Αρχιτεκτονική Κληρονομία των Αρχοντικών Σπιτιών της Ηπείρου και της Νότιου Αλβανίας INTERSAFE: Διδασκαλία και Ερευνά στην Πληροφορική με Εφαρμογές στη Δημόσια ENVIROPLAN A.E. 3-55

169 Μ 2.3 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Μ 2.4 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ Μ 2.5 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Ερευνητική Συνεργασία και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση στον Ελληνικό Πολιτισμό και την Κοινή Πολιτισμική Ταυτότητα Πρόγραμμα Συνεργασίας, Ερευνάς και Εκπαίδευσης, Ακαδημαϊκών Ιδρυμάτων για την Κοινή Προώθηση των Εφαρμογών Ξένων Γλωσσών, της Κοινωνίας της Πληροφορίας και της Επιχειρηματικότητας στην Διασυνοριακή Περιοχή Ελλάδας Αλβανίας Έργα Ύδρευσης-Αποχέτευσης Δήμου Ηγουμενίτσας Έργα Ύδρευσης-Αποχέτευσης Δήμου Αχέροντα Δίκτυο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης και Προστασίας των Διασυνοριακών Υδατίνων Οικοσυστημάτων Διαχείριση και Προστασία των Φυσικών Οικοσυστημάτων του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου Δεν υπάρχουν έργα ενταγμένα στο Μέτρο 2.4 που να αφορούν την Περιφέρεια Ηπείρου Βελτίωση των Δυνατοτήτων του Ανθρωπινού Δυναμικού των Διασυνοριακών Περιοχών: Ευρωπαϊκή Ακαδημία Στα Ιωάννινα και στον Αυλώνα Συνεργασία Ελλάδας Αλβανίας Για Την Ενίσχυση Των Δεξιοτήτων Των Στελεχών Δημοσίας Υγεία Τηλεϊατρικές Και Τηλευγειονομικες Υπηρεσίες Κατά Μήκος Των Συνόρων Με Την Αλβανία Διασυνοριακό Κέντρο Επιδημιολογικών Ερευνών και Ενημέρωσης για την Πρόληψη και Έλεγχο Μεταδιδομένων Νοσημάτων και Εξαρτησιογονων Ουσιών Διασυνοριακά Προγράμματα Επιμόρφωσης Στελεχών Και Υπάλληλων του Δημοσίου & Ευρύτερου Δημοσίου Τομέα σε Θέματα Νέων Τεχνολογιών, Τοπικής Ανάπτυξης και Διασυνοριακής Συνεργασίας, Δήμος Λάκας Σουλίου Διασυνοριακά Προγράμματα Επιμόρφωσης Στελεχών και Υπάλληλων του Δημοσίου & Ευρύτερου Δημοσίου Τομέα σε Θέματα Νέων Τεχνολογιών, Τοπικής Ανάπτυξης και Διασυνοριακής Συνεργασίας, Δήμος Σελλών Σουλίου Φορητό Σύστημα Τηλεϊατρικής για την Έγκαιρη Διάγνωση της Ανώμαλης Ενδομήτριας Αιμορραγίας και Υποτονικότητας στην Έλληνα- Αλβανική Μεθόριο Διασυνοριακή Συνεργασία και Πρόγραμμα Κατάρτισης των Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία Διασυνοριακά Προγράμματα Κατάρτισης Στελεχών Δημοσίας Διοίκησης (Ελλάδα-Αλβανία) ENVIROPLAN A.E. 3-56

170 Α.Π. 3 ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ Μ 3.1 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Μ 3.2 ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Δεν υπάρχουν έργα ενταγμένα στο Μέτρο 3.1 που να αφορούν την Περιφέρεια Ηπείρου Δεν υπάρχουν έργα ενταγμένα στο Μέτρο 3.2 που να αφορούν την Περιφέρεια Ηπείρου Πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ οίκον» Το Πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ Οίκον», βασίζεται στο νέο Ευρωπαϊκό Κανονισμό (ΕΚ), αριθ. 397/2009 (ΕΕ L126/ ) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Μαΐου 2009, με τον οποίο τροποποιείται ο Κανονισμός αριθ. 1080/2006, βάσει του οποίου παρέχεται η δυνατότητα χρηματοδότησης, μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, δράσεων βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας και χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα κτήρια του οικιακού τομέα καθώς και στον Κανονισμό αριθ. 539/2010 της 16ης Ιουνίου 2010 (ΕΕ L158/ ), με τον οποίο τροποποιείται ο Κανονισμός αριθ. 1083/2006, βάσει του οποίου παρέχεται η δυνατότητα δαπανών από τα διαρθρωτικά ταμεία για τη χρηματοδότηση Ταμείων ή άλλων συστημάτων κινήτρων σχετικών με τις ανωτέρω δράσεις. Η υλοποίηση του Προγράμματος στηρίζεται στην εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου που έχει διαμορφωθεί πρόσφατα, κατ εξουσιοδότηση του Ν. 3661/2008, με στόχο τον ορθό προσδιορισμό των ενεργειακών αναγκών των κτηρίων καθώς και των αναγκαίων παρεμβάσεων που θα οδηγήσουν στη μεγιστοποίηση της εξοικονομούμενης ενέργειας. Η συνδυασμένη εφαρμογή του Προγράμματος και του εν λόγω θεσμικού πλαισίου εξασφαλίζει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο υλοποίησης δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας. Το Πρόγραμμα συνίσταται στην παροχή κινήτρων για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό κτηριακό τομέα, με στόχο την μείωση των ενεργειακών αναγκών. Το Πρόγραμμα αφορά σε παλαιά κτήρια, νομίμως υφιστάμενα, τα οποία έχουν κατασκευαστεί χωρίς την εφαρμογή του Κανονισμού θερμομόνωσης, βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης μικρότερη ή ίση των / τ.μ., χρησιμοποιούνται ως κύρια ή πρώτη δευτερεύουσα κατοικία και των οποίων οι ιδιοκτήτες πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια. Ειδικότερα, το Πρόγραμμα περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες κινήτρων (Α, Β και Γ ), στις οποίες οι οφελούμενοι εντάσσονται ανάλογα με το εισόδημά τους. Η υποβολή αιτήσεων έχει ορισθεί από και για χρονικό διάστημα δύο (2) μηνών, δηλαδή έως Η διάρκεια ολοκλήρωσης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του πρώτου κύκλου ορίζεται κατά μέγιστο μέχρι τις Η επιλεξιμότητα των δαπανών του ENVIROPLAN A.E. 3-57

171 Προγράμματος λήγει την Το Πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί το αργότερο στις μετά την επανεπένδυση των πόρων του ανωτέρω Ταμείου, άπαξ ή σταδιακά. Το Πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ)) και από Εθνικούς Πόρους, μέσω των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) και των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» (Ε.Π.Α.Ε.) και «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α.) του ΕΣΠΑ Η συνολική δημόσια δαπάνη του Προγράμματος ανέρχεται σε 396 εκ.. Στην Περιφέρεια Ηπείρου αντιστοιχεί το 4,3% του συνολικού προϋπολογισμού, το οποίο κατανέμεται κατά 57% στο «Ταμείο Εξοικονομώ κατ Οίκον», που αφορά κυρίως επιστρεπτέες ενισχύσεις (δάνειο), και κατά 43% στο «Πρόγραμμα Άμεσης Ενίσχυσης», που αφορά μη επιστρεπτέες ενισχύσεις (επιχορήγηση κεφαλαίου και κόστος επιθεωρήσεων). Για την περιφερειακή αυτή κατανομή έχει ληφθεί υπόψη η συνεισφορά των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Περιφερειών βάσει της Κοινής Υπουργικής Απόφασης σύστασης του Ταμείου «Εξοικονομώ κατ οίκον», καθώς και το πλήθος κτηρίων και νοικοκυριών των Περιφερειών Πρόγραμμα Life+ Το Life+ είναι το χρηματοδοτικό μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το περιβάλλον και αποτελεί συνέχεια του Life. Ο κύριος στόχος του Life+ είναι να συμβάλλει στην εφαρμογή, ενημέρωση και ανάπτυξη της κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας συμπεριλαμβανομένης της ενσωμάτωσης του περιβάλλοντος σε άλλες πολιτικές, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Το Life+ στηρίζει την εφαρμογή του 6ου Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον συμπεριλαμβανομένων των θεματικών στρατηγικών. Μέσω του Life+ χρηματοδοτούνται μέτρα και έργα με ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία για τα κράτη-μέλη. Το Life+ αποτελείται από τρεις ενότητες: 1. Life+ Φύση και Βιοποικιλότητα με στόχο να συμβάλλει στην εφαρμογή της κοινοτικής πολιτικής και νομοθεσίας για τη φύση και τη βιοποικιλότητα ιδιαίτερα σε σχέση με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ για τη διατήρηση των άγριων πτηνών και την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τη διατήρηση της χλωρίδας και πανίδας και των φυσικών οικοσυστημάτων και την υποστήριξη και περαιτέρω ανάπτυξη και εφαρμογή του δικτύου Natura 2000 συμπεριλαμβανομένων των παράκτιων και θαλάσσιων ειδών. ENVIROPLAN A.E. 3-58

172 2. Life+ Περιβαλλοντική Πολιτική και Διακυβέρνηση για την εφαρμογή των στόχων του 6ου Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων προτεραιότητας για τις κλιματικές αλλαγές, το περιβάλλον και την υγεία και ποιότητα ζωής, τους φυσικούς πόρους και τα απόβλητα και να συνεισφέρει στην ανάπτυξη και επίδειξη των καινοτόμων προσεγγίσεων πολιτικής, τεχνολογιών, μεθόδων και εργαλείων. 3. Life+ Πληροφόρηση και Επικοινωνία με στόχο τη διάχυση της πληροφόρησης και την αύξηση της ευαισθητοποίησης σε περιβαλλοντικά θέματα συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης των δασικών πυρκαγιών. Από την έναρξη του προγράμματος LIFE από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 1992, στην Ελλάδα χρηματοδοτήθηκαν συνολικά 170 προγράμματα. Τα έργα αυτά αντιστοιχούν σε συνολικές επενδύσεις ύψους 210,4 εκατομμυρίων,εκ των οποίων τα 109,4 εκατ. κατεβλήθησαν από την Ευρωπαϊκ ή Κοινότητα. Ενδεικτικά κατά την περίοδο ένα έργο που χρηματοδοτήθηκα από το Πρόγραμμα Life + Φύση και Βιοποικιλότητα στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι η αποκατάσταση του οικοτόπου της Βόρειας Πίνδου. Ο συνολικός προϋπολογισμός για την εφαρμογή του Life+, για τη χρονική περίοδο , ανέρχεται σε δισ. ευρώ, από τα οποία 78% χορηγούνται για επιδοτήσεις δράσης στο πλαίσιο έργων. Τουλάχιστον 50% του ποσού, που προορίζεται για επιδοτήσεις δράσης στο πλαίσιο έργων, χορηγείται σε μέτρα στήριξης της διατήρησης της φύσης και βιοποικιλότητας. Για τις επιδοτήσεις δράσης το μέγιστο ποσοστό συγχρηματοδότησης ανέρχεται στο 50% των επιλέξιμων δαπανών ενώ για οικοτόπους ή είδη προτεραιότητας μπορεί να φθάσει μέχρι 75%. Ιδιαιτέρως λαμβάνονται υπόψη τα διεθνικά έργα όταν η διεθνική συνεργασία είναι ουσιώδης για την εξασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος ειδικότερα στην περίπτωση της συντήρησης των ειδών. Αναλυτικότερα στοιχεία στο πλαίσιο της αξιολόγησης του προγράμματος αυτού, παρουσιάζονται στην ενότητα της παρούσας Πράσινο Ταμείο (πρώην ΕΤΕΡΠΣ) Το νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Ειδικό Ταμείο Εφαρμογής Ρυθμιστικών και Πολεοδομικών Σχεδίων»(ΕΤΕΡΠΣ), το οποίο ιδρύθηκε με το άρθρο 19 του ν.δ. 1262/1972 (ΦΕΚ 194 Α ), μετονομάστηκε σε «Πράσινο Ταμείο» με το νόμο 3889/2010 «Χρηματοδότηση Περιβαλλοντικών Παρεμβάσεων, Πράσινο Ταμείο, Κύρωση Δασικών Χαρτών και άλλες διατάξεις». Το «Πράσινο Ταμείο» βρίσκεται υπό σύσταση καθώς ENVIROPLAN A.E. 3-59

173 αναμένεται η συγκρότηση του νέου Διοικητικού Συμβουλίου και ο ορισμός Διευθυντή σε αυτό, και ως εκ τούτου δεν έχουν χρηματοδοτηθεί περιβαλλοντικές παρεμβάσεις προς το παρόν σε καμμία περιοχή της χώρας.. Σκοπός του Πράσινου Ταμείου είναι η καθιέρωση ενός ολοκληρωμένου συστήματος χρηματοδότησης περιβαλλοντικών παρεμβάσεων, με στόχο την ενίσχυση της ανάπτυξης μέσω της προστασίας του περιβάλλοντος και την αποτελεσματική και διαφανή διαχείριση των πόρων για την αναβάθμιση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει τη θεσμοθέτηση της Στρατηγικής Επιτροπής Περιβαλλοντικής Πολιτικής, ενός συμβουλευτικού οργάνου στο Υπουργείο, η οποία θα είναι αρμόδια να εισηγείται μέτρα, δράσεις και προγράμματα εθνικού ή τοπικού χαρακτήρα με σκοπό την προστασία, αναβάθμιση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Επίσης θα αξιολογεί την αποτελεσματικότητα των μέτρων, δράσεων και προγραμμάτων ως προς τη συμβολή τους στην επίτευξη των στόχων προστασίας, ανάδειξης και αποκατάστασης του περιβάλλοντος. Οι ενδεικτικοί άξονες για τις δράσεις χρηματοδότησης του Πράσινου Ταμείου, αποτελούν η βιοποικιλότητα, οι δασικές εκτάσεις, η προστασία υδάτων εδάφους, η αντιμετώπιση σοβαρών περιβαλλοντικών προβλημάτων, η πρόληψη, προστασία και ρύθμιση του χωρικού σχεδιασμού, η αστική αναζωογόνηση, η ενίσχυση των ΑΠΕ, η εξοικονόμηση ενέργειας κ.ά.. Πόροι του Πράσινου Ταμείου που μπορούν να αξιοποιηθούν στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Πράσινης Ανάπτυξης στην Ήπειρο, είναι α) οι Πράσινοι Πόροι (πόροι ΕΤΕΡΠΣ, Ειδικού Φορέα Δασών, πόροι Ταμείου Περιβαλλοντικού Ισοζυγίου, εισφορές διανομέων ενέργειας, των διαχειριστών δικτύων διανομής και των επιχειρήσεων λιανικής πώλησης ενέργειας, άλλα τέλη και ειδικά πρόστιμα), β) χρηματοδοτήσεις από προγράμματα και πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνείς οργανισμούς, γ) κέρδη, τόκοι ή άλλα έσοδα που προέρχονται από τη συμμετοχή του Πράσινου Ταμείου σε άλλα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, δ) χορηγίες και δωρεές από φυσικά ή νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, ε) έσοδα από τη διαχείριση, εκμετάλλευση και αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας του, στ) επιχορηγήσεις από τον Κρατικό Προϋπολογισμό και χρηματοδοτήσεις από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και κάθε άλλο έσοδο από νόμιμη αιτία Πρόγραμμα Intelligent Energy Europe (IEE) Το Πρόγραμμα Intelligent Energy Europe (IEE) συνεισφέρει στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Ενέργεια 2020 και διευκολύνει την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Δράσης για την ENVIROPLAN A.E. 3-60

174 Ενεργειακή Αποδοτικότητα και της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ για την προώθηση της χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Αποτελεί το κύριο εργαλείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση των μη τεχνολογικών εμποδίων στη διάδοση της Ενεργειακής Αποδοτικότητας και την προώθηση της χρήσης των ΑΠΕ σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών. Ενδεικτικοί τύποι δράσεων που υποστηρίζονται από το πρόγραμμα είναι, μεταξύ άλλων, η ευρωπαϊκή ανταλλαγή εμπειριών/τεχνογνωσίας, η διάδοση καλών πρακτικών, η ενίσχυση θεσμικής και διοικητικής ικανότητας, η εκπαίδευση και επιμόρφωση, η δημιουργία προτύπων και προδιαγραφών κα. Ο διαθέσιμος προϋπολογισμός της τρέχουσας Πρόσκλησης η οποία λήγει 12 Μαίου 2011 ανέρχεται στα 67 εκ.. Προς το παρόν δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία επιλογής των προτάσεων που θα ενταχθούν στο Πρόγραμμα και εως εκ τούτου δεν είναι διαθέσιμη η πληροφορία για τον βαθμό συμμετοχής της Περιφέρεια Ηπείρου στο πρόγραμμα αυτό. Οι προτάσεις που θα επιλεγούν θα λάβουν χρηματοδότηση που θα καλύπτει μέχρι το 75% των συνολικών επιλέξιμων δαπανών του έργου. Στις προτάσεις θα συμμετέχουν τουλάχιστον 3 φορείς, δημόσιοι ή ιδιωτικοί, από διαφορετικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Χρηματοδοτοτικό πρόγραμμα NER-300 Επιπλέον των ανωτέρω, ευκαιρίες χρηματοδότησης σχετικές με το αντικείμενο του Επιχειρησιακού Σχεδίου, παρουσιάζονται μέσω της πρόσφατης πρόσκλησης του Ευρωπαϊκού προγράμματος με τίτλο «NER-300». Η ονομασία NER-300 προέρχεται από το γεγονός ότι το εν λόγω πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί από την πώληση των 300 εκατ. δικαιωμάτων εκπομπών για τους νεοεισερχόμενους (Νew Εntrants Reserve) του αναθεωρημένου συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της ΕΕ. Ο σκοπός του NER-300 είναι να ενθαρρύνει τους επενδυτές του ιδιωτικού τομέα και των κρατών μελών της ΕΕ να επενδύσουν σε πιλοτικά έργα εμπορικής επίδειξης σε συγκεκριμένες νέες τεχνολογίες στην πορεία προς μια παγκόσμια οικονομία χαμηλού άνθρακα. Το NER-300 φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα επίδειξης που θα περιλαμβάνει την καλύτερη δυνατή συλλογή έργων που θα χρησιμοποιούν ένα συγκεκριμένο φάσμα τεχνολογιών και με τη συμμετοχή όλων των κρατών μελών. ENVIROPLAN A.E. 3-61

175 Δεδομένου ότι το NER-300 θα χρηματοδοτηθεί από την πώληση (ή «νομισματοποίηση») ύψους 300 εκατ. δικαιωμάτων εκπομπών, το χρηματικό ποσό που διατίθεται για την εφαρμογή αυτή θα εξαρτηθεί από την τιμή στην οποία πωλούνται τα δικαιώματα. Με την τρέχουσα τιμή της αγοράς, τα 300 εκατ. δικαιώματα εκπομπών κοστίζουν περίπου 4.5 δισ. ευρώ, αλλά στα επόμενα χρόνια το ποσό αυτό σε ευρώ μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερο. Η χρηματοδότηση θα γίνει σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (European Investment Bank). Η πρόσκληση για το NER-300 δημιουργεί κίνητρα στην ανάπτυξη πιλοτικών έργων μεγάλης κλίμακας για προώθηση τεχνολογιών που θα συμβάλουν στην επίτευξη πολιτικών για χαμηλές ή/και μηδενικές εκπομπές άνθρακα. Συγκεκριμένα, η πρόσκληση προβλέπει τα κριτήρια και τα μέτρα για τη χρηματοδότηση έργων εμπορικής επίδειξης για : - έργα δέσμευσης και γεωλογικής αποθήκευσης CO2 (Carbon Capture and Storage - CCS), ή/και - έργα επίδειξης καινοτόμων τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Renewable Energy Sources RES), στο πλαίσιο του καθεστώτος για την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που θεσπίστηκε με την κοινοτική Οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Η ανάπτυξη των τεχνολογιών αυτών μέσω εμπορικά βιώσιμων επιχειρήσεων αναμένεται ότι θα παράσχει εμπορικό, κοινωνικό και οικονομικό όφελος τόσο για το κράτος-μέλος όσο και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. ENVIROPLAN A.E. 3-62

176 3.3. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ & ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ & ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ Υφιστάμενες Υποδομές & Προοπτικές ανά Τομέα Όπως προαναφέρθηκε οι δέκα τομείς, που αποτελούν το «κλειδί» για τον περιβαλλοντικό προσανατολισμό της παγκόσμιας οικονομίας, προς την πράσινη ανάπτυξη είναι οι εξής: γεωργίας, αλιείας, δασοκομίας, ενέργειας, αστικές υποδομές, βιομηχανίας, τουρισμός, μεταφορές, διαχείριση αποβλήτων και διαχείρισης υδάτων. Στο πλαίσιο αυτό, ακολούθως παρουσιάζονται οι υφιστάμενες υποδομές και οι προοπτικές ανάπτυξης των τομέων αυτών στην Περιφέρεια Ηπείρου σε συνδυασμό με τις νομικές δεσμεύσεις της χώρας μας, και παράλληλα παρουσιάζοντα τα μέχρι τώρα υλοποιούμενα έργα και οι δράσεις στον τομέα διαχείριση προστατεύομενων περιοχών, εφόσον υπάρχουν πέντε (5) προστατευόμενες περιοχές στην περιοχή μελέτης Τομέας Γεωργία Η πολιτική αγροτικής ανάπτυξης για την Ελλάδα εστιάζεται σε τρεις βασικούς άξονες: Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα της γεωργίας και της δασοκομίας Βελτίωση του περιβάλλοντος και της υπαίθρου Βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές και διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας συνεπικουρούμενους από ένα τέταρτο οριζόντιο άξονα LEADER, που βασίζεται στην εμπειρία που αποκτήθηκε από τις Κοινοτικές Πρωτοβουλίες Leader των προηγούμενων προγραμματικών περιόδων. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης του προγράμματος αυτού, που αποτελεί μια διαδικασία κρίσης των παρεμβάσεων ανάλογα με τα αποτελέσματα, τις επιπτώσεις τους και τις ανάγκες που επιδιώκουν να καλύψουν, διενεργήθηκε και η ετήσια έκθεση προόδου περιβαλλοντικής παρακολούθησης έτους Ιδιαίτερα σημαντικοί για την περιβαλλοντική παρακολούθηση του προγράμματος είναι οι δείκτες που αφορούν σε μέτρα του Άξονα 2 (Γεωργοπεριβαλλοντικά Μέτρα, Εξισωτική Αποζημίωση), δεδομένης της μεγάλης έκτασης εφαρμογής τους και του όγκου των πιστώσεων που δεσμεύουν (35% του συνόλου των πιστώσεων του προγράμματος). Άλλωστε, στόχους όλων των μέτρων του εν λόγω Άξονα αποτελούν: o Η προστασία του εδάφους, 9 Το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΣΣΑΑ) καθορίζει τις προτεραιότητες της Ελλάδας για την περίοδο , σύμφωνα με το άρθρο 11 του Κανονισμού (ΕΚ) 1698/2005 για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), στον οποίο ορίζεται ότι η εθνική στρατηγική αγροτικής ανάπτυξης θα εφαρμοστεί μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) ENVIROPLAN A.E. 3-63

177 o o o o o Η προστασία των υδατικών πόρων, Η άμβλυνση των κλιματικών αλλαγών, Η προστασία της βιοποικιλότητας, Η προστασία του αγροτικού τοπίου, Η βελτίωση της οικολογικής σταθερότητας των δασών και η ενίσχυση του πολυλειτουργικού τους ρόλου. Ένα από τα κύρια προβλήματα που ανέκυψε κατά τη διαχείριση του Προγράμματος είναι η Τροποποίηση του Καν. (ΕΚ) 1975/2006 της Επιτροπής «για τη θέσπιση λεπτομερών διατάξεων εφαρμογής του Kαν. (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 του Συμβουλίου, όσον αφορά την εφαρμογή διαδικασιών ελέγχου, καθώς και την πολλαπλή συμμόρφωση σε σχέση με μέτρα στήριξης της αγροτικής ανάπτυξης». Ενδεικτικά, παρατίθενται δύο χάρτες που παρουσιάζουν τις περιοχές εφαρμογής των προαναφερθέντων μέτρων, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση προόδου περιβαλλοντικής παρακολούθησης έτους 2008 στο πλαίσιο του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης της χώρας , που εκδόθηκε τον Νοέμβριο του 2009, για λογαριασμό της Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Από τα στοιχεία της έκθεσης αυτής προκύπτει ότι: - Στην Περιφέρεια Ηπείρου, αντιστοιχούν γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα στις περιοχές NATURA 2000, στις ευπρόσβλητες σε νιτροποίηση περιοχές των νομών Άρτας και Πρεβέζης καθώς σε παραλίμνιες περιοχές και τις λίμνες. - Επιπλέον στην Περιφέρεια Ηπείρου, αντιστοιχεί το μέτρο της εξισωτικής αποζημίωσης, κυρίως σε ορεινές και σε λίγες μειονεκτικές περιοχές της περιοχής μελέτης, όπως αποτυπώνονται στον χάρτη που ακολουθεί. Τα έργα που υλοποιήθηκαν τελικά στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού έχουν παρουσιασθεί στην ενότητα της παρούσας. ENVIROPLAN A.E. 3-64

178 Χάρτης 1: Περιοχές εφαρμογής γεωργοπεριβαλλοντικών προγραμμάτων ENVIROPLAN A.E. 3-65

179 Χάρτης 2: Περιοχές εφαρμογής Εξισωτικής Αποζημίωσης (ορεινές και μειονεκτικές) ENVIROPLAN A.E. 3-66

180 Η Κοινή Αγροτική Πολιτική πρόκειται να αναθεωρηθεί μέχρι το 2013, στο πλαίσιο εναρμόνισης της με την Στρατηγική της Ευρώπης με χρονικό ορίζοντα το 2020, για την αντιμετώπιση των μελλοντικών προκλήσεων όσον αφορά τη διατροφή, τους φυσικούς πόρους και το έδαφος. Οι στόχοι της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής θα έχει τρεις κύριους στόχους: Στόχος 1: Βιώσιμη παραγωγή τροφίμων Στόχος 2: Βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων και δράση για την κλιματική αλλαγή Στόχος 3: Ισορροπημένη εδαφική ανάπτυξη Με βάση τη διοικητική ταξινόμηση της χώρας σε επίπεδο NUTS II, η Περιφέρεια Ηπείρου κατατάσσεται στις κυρίως αγροτικές περιφέρειες. Λαμβάνοντας υπόψη την όγδοη έκδοση του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης για την περίοδο (έκδοση Μάιος 2010) πράγματι στην Περιφέρεια Ηπείρου η οικονομική ανάπτυξη βασίζεται επί το πλείστον εφόσον κατά μέσο όρο τα έτη το ΑΕΠ κατά κεφαλή σε όρους αγροτικής δύναμης ανερχόταν σε 59,0 όταν αντίστοιχα η εθνική μονάδα ανέρχεται σε 75,0. Μάλιστα η ηλικιακή διάθρωση στην γεωργία σε αναλογία % αγροτών < 35 προς αγροτών 55 ετών είναι μόλις 0,07, όταν σε αντίστοιχα η εθνική μονάδα είναι 0,13 κατά το έτος Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι στην Περιφέρεια Ηπείρου οι γεωργοί που απασχολούνται με άλλες επικερδείς δραστηριότητες αντιστοιχούν στο 15,8% των αρχηγών γεωργικών εκμεταλλεύσεων όταν η αντίστοιχη εθνική μονάδα είναι 20,7% κατά το έτος Χάρτης: Προσδιορισμός των αγροτικών περιοχών σε Περιφερειακό Επίπεδο ENVIROPLAN A.E. 3-67

181 Παρ όλο αυτά η βιολογική καλλιέργεια 10 στην Περιφέρεια Ηπείρου δεν έχει αναπτυχθεί, εφόσον μόλις το 1% της έκτασης της Ηπείρου έχει βιολογική φυτική παραγωγή. Οι περισσότεροι βιοκαλλιεργητές δραστηριοποιούνται στους νομούς Άρτας και Πρέβεζας με 193 και 126 παραγωγούς αντίστοιχα. Ακολουθούν οι βιοκαλλιεργητές του νομού Θεσπρωτίας με 92 παραγωγούς και οι βιοκαλλιεργητές του νομού Ιωαννίνων με μόλις 69 παραγωγούς, σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης το Αναλυτικά τα στοιχεία ο αριθμός των παραγωγών και μεταποιητών ανά νομό που ασχολούνται με την Βιολογική Γεωργία στην Περιφέρεια Ηπείρου παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας: Αριθμός παραγωγών και μεταποιητών ανά νομό στην Βιολογική Γεωργία ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΑΡΑΓ/ΜΕΤΑΠ Ν. ΑΡΤΑΣ Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 92 7 Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Ν. ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ Πηγή: Επεξεργασία διαθέσιμων στοιχείων από το site του Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ( Στην Περιφέρεια Ηπείρου το κύριο είδος βιολογικής καλλιέργειας αναπτύχθηκε σε δημόσιους βοσκοτόπους σε ποσοστό 54,7% επί του συνόλου των βιολογικών καλλιεργειών. Ακολουθούν με ποσοστό 11,3% οι καλλιέργειες για ζωοτροφές (μηδική), με ποσοστό 10,2% οι καλλιέργειες σε βοσκότοπους ιδιωτικούς, με ποσοστό 8,3% η καλλιέργεια ελιάς (ελαιοποιήσιμη), με ποσοστό 3,0% η καλλιέργεια αραβόσιτου (καρπός), με ποσοστό 2,2% η καλλιέργεια ελιάς (βρώσιμη) κ.ό.κ. Αναλυτικά στοιχεία σχετικά με την φυτική παραγωγή της Περιφέρειας Ηπείρου ως προς την βιολογική καλλιέργεια κατά το έτος 2007 παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. 10 Η βιολογική γεωργία, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα, αναπτύχθηκε κυρίως μετά τη δημιουργία και ψήφιση του Καν.(ΕΟΚ)2092/91 του Συμβουλίου, ο οποίος αποτελεί το νομοθετικό πλαίσιο που θέτει κοινούς κανόνες και πρότυπα παραγωγής, τυποποίησης, μεταποίησης, αποθήκευσης και εισαγωγής από τρίτες χώρες γεωργικών προϊόντων για ανθρώπινη κατανάλωση, εξασφαλίζοντας την τήρηση των προϋποθέσεων που θέτει και τον έλεγχο και την πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων. ENVIROPLAN A.E. 3-68

182 Πίνακας: Συνολική φυτική παραγωγή βιολογικής καλλιέργειας ανά είδος καλλιεργειών στην περιοχή μελέτης έτος 2007 ΕΙΔΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ) ΑΡΤΑ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΠΡΕΒΕΖΑ ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΚΕ ΜΣ ΒΠ KE M B KE M B ΚΕ ΜΣ ΒΠ ΚΕ ΜΣ ΒΠ ΑΓΡΑΝΑΠΑΥΣΗ (ως μέρος της εναλλαγής καλλιεργειών) 29,3 20,0 49,3 65,5 65,5 23,4 17,1 496,7 537,2 22,8 34,3 16,0 73,1 46,2 146,2 532,7 725,1 ΑΛΛΑ ΟΠΩΡΟΦΟΡΑ (ΑΚΤΙΝΙΔΙΟ) 29,7 31,2 355,6 416,5 0,0 0,0 17,5 6,0 23,5 29,7 48,7 361,6 440,0 ΆΛΛΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ (ΜΕΙΜΑΤΑ Κ.Α) 30,0 52,3 0,0 82,3 0,0 0,0 0,0 30,0 52,3 0,0 82,3 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ (ΒΙΚΟΣ) 0,0 0,0 7,0 7,0 0,0 0,0 4,9 4,9 0,0 0,0 25,2 25,2 0,0 0,0 0,0 37,1 37,1 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ (ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΟ ΜΠΙΖΕΛΙ) 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 10,3 0,0 6,4 16,7 0,0 10,3 0,0 6,4 16,7 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ (ΛΕΙΜΩΝΙΑ ΦΥΤΑ) 0,0 0,0 12,0 0,0 12,0 0,0 66,6 49,2 115,8 0,0 0,0 78,6 49,2 127,8 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ (ΛΟΛΙΟ) 516,9 1056,2 1573,1 0,0 0,0 128,5 36,0 164,5 0,0 645,4 1092,2 1737,6 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ (ΛΟΥΠΙΝΟ) 0,0 0,0 18,0 18,0 0,0 0,0 0,0 18,0 18,0 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ (ΜΗΔΙΚΗ) 1294,8 1222,2 2517,0 315,0 1065,7 931,1 2311,9 105,2 703,3 2332,8 3141,3 76,1 1050,0 806,4 1932,5 496,3 4113,8 5292,5 9902,7 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ (ΣΟΡΓΟ) 0,0 11,0 5,7 16,7 8,5 8,5 0,0 0,0 11,0 14,2 25,2 ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ (ΤΡΙΦΥΛΛΙ) 40,1 61,6 152,6 254,3 39,8 39,8 0,0 11,5 11,5 40,1 73,1 192,4 305,6 ΑΜΠΕΛΙ (ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΟ) 0,0 1,6 1,6 1,5 36,2 40,8 78,6 3,6 3,6 1,5 37,8 44,4 83,8 ΑΜΠΕΛΙ (ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗΣ) 0,0 2,4 2,4 38,3 56,4 149,4 244,0 2,0 5,4 7,4 38,3 60,8 154,8 253,8 ΑΡΟΤΡΑΙΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ 8,1 8,1 0,0 3,1 307,9 311,0 0,0 0,0 3,1 316,0 319,1 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΦΥΤΑ (ΗΛΙΑΝΘΟΣ) 0,0 0,0 8,9 8,9 0,0 0,0 0,0 8,9 8,9 ΒΟΣΚΟΤΟΠΟΣ ΔΗΜ. 0,0 2090,0 3311, , ,1 0,0 113,2 1857,0 1970, , ,6 2090,0 3424, , ,9 ΒΟΣΚΟΤΟΠΟΣ ΙΔ. 913,0 855,0 6435,3 8203,3 163,5 163,5 49,0 460,0 509,0 39,0 12,0 51,0 1001,0 855,0 7070,8 8926,8 ΕΛΙΑ (ΒΡΩΣΙΜΗ) 61,5 190,4 251,9 4,8 316,5 114,7 435,9 0,0 0,6 324,0 887,2 1211,8 5,4 702,0 1192,3 1899,7 ΕΛΙΑ (ΕΛΑΙΟΠΟΙΗΣΙΜΗ) 8,0 36,9 44,9 11,2 1236,9 191,3 1439,4 0,0 29,4 1143,9 4592,7 5765,9 48,6 2417,7 4783,9 7250,2 ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΗ (ΛΕΜΟΝΙΑ) 2,5 2,5 0,0 0,0 38,9 38,9 0,0 0,0 41,4 41,4 ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΗ (ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ) 44,8 177,8 47,7 270,4 0,0 0,0 10,1 10,1 44,8 177,8 57,8 280,5 ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΗ (ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ) 166,4 176,5 402,6 745,5 0,0 0,0 13,5 7,4 20,9 166,4 190,0 410,0 766,4 ΝΩΠΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ (ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ) 2,0 20,3 22,3 0,0 3,3 3,3 5,3 63,2 68,5 5,3 2,0 86,8 94,1 ΝΩΠΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ (ΥΠΑΙΘΡΙΑ) 0,0 3,0 28,8 31,8 1,6 0,0 51,6 53,2 0,0 0,0 9,0 9,0 82,1 82,1 1,6 3,0 171,5 176,0 ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ (ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ) 0,0 0,0 6,0 6,0 0,0 0,0 0,0 6,0 6,0 ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ (ΚΑΡΥΔΙΑ) 15,0 97,0 24,0 136,0 0,0 3,5 3,5 10,0 25,0 35,0 15,0 107,0 52,5 174,5 ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ (ΚΑΣΤΑΝΙΑ) 22,0 213,0 214,0 449,0 0,0 0,0 0,0 22,0 213,0 214,0 449,0 ΟΣΠΡΙΑ (ΜΠΙΖΕΛΙ) 0,0 0,0 180,0 180,0 0,0 0,0 0,0 180,0 180,0 ΟΣΠΡΙΑ (ΦΑΚΕΣ) 0,0 0,0 7,5 24,9 32,4 0,0 7,5 0,0 24,9 32,4 ΟΣΠΡΙΑ (ΦΑΣΟΛΙΑ) 0,0 0,0 5,0 5,0 0,0 0,0 0,0 5,0 5,0 ΠΑΤΑΤΑ 15,0 4,0 19,0 0,0 0,0 0,0 0,0 15,0 4,0 19,0 ΠΥΡΗΝΟΚΑΡΠΑ (ΒΕΡΥΚΟΚΙΑ) 0,0 0,0 0,0 9,0 9,0 0,0 0,0 9,0 9,0 ΠΥΡΗΝΟΚΑΡΠΑ (ΚΕΡΑΣΙΑ) 0,0 0,0 0,0 9,0 9,0 0,0 9,0 0,0 9,0 ΠΥΡΗΝΟΚΑΡΠΑ (ΡΟΔΑΚΙΝΙΑ) 0,0 0,0 12,5 12,5 11,0 11,0 0,0 0,0 23,5 23,5 ΦΥΤΑ ΜΚ (ΑΡΑΒΟΣΙΤΟΣ ΚΑΡΠΟΣ) 14,5 132,1 206,9 353,5 91,7 58,0 389,9 539,5 102,2 489,8 627,4 1219,4 11,0 187,9 305,8 504,7 219,4 867,8 1530,0 2617,1 ΦΥΤΑ ΜΚ ('ΒΡΩΜΗ) 0,0 167,1 44,3 211,4 168,0 168,0 245,9 383,0 628,9 0,0 413,0 595,3 1008,3 ΦΥΤΑ ΜΚ (ΚΡΙΘΑΡΙ) 0,0 7,0 7,0 545,0 545,0 0,0 0,0 0,0 552,0 552,0 ΦΥΤΑ ΜΚ (ΣΙΚΑΛΗ) 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 38,0 38,0 0,0 0,0 0,0 38,0 38,0 ΦΥΤΑ ΜΚ (ΣΙΤΟΣ ΜΑΛΑΚΟΣ) 0,0 0,0 832,0 832,0 199,0 199,0 0,0 0,0 1031,0 1031,0 ΦΥΤΑ ΜΚ (ΣΙΤΟΣ ΣΚΛΗΡΟΣ) 23,0 23,0 0,0 7,1 11,5 32,2 50,8 0,0 30,1 11,5 32,2 73,8 ΣΥΝΟΛΑ 1306,5 3755, , ,6 2514,3 6247, , ,8 344,5 1497,2 8247, ,3 184,2 3177, , ,4 4349, , , ,0 Πηγή: Επεξεργασία διαθέσιμων στοιχείων από το site του Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ( ENVIROPLAN A.E. 3-69

183 α/α Παράλληλα στην Περιφέρεια Ηπείρου η βιολογική καλλιέργεια έχει ενσωματωθεί σε είδη μεταποιητικής δραστηριότητας όπως, σε δραστηριότητες επεξεργασίας ελαιολάδου (2 μεταποιητές στον νομό Θεσπρωτίας και 3 στον Πρέβεζας), σε δραστηριότητες μεταποίησης τυποποίησης οπωροκηπευτικών (2 μεταποιητές στον νομό Θεσπρωτίας, 1 στον νομό Ιωαννίνων, και 1 στον νομό Πρέβεζας) καθώς και σε δραστηριότητες παρασκευής ζωοτροφών (1 μεταποιητής στον νομό Θεσπρωτίας, 1 στον νομό Ιωαννίνων και 1 στον νομό Πρεβέζης). Κάθε μία από τις ως άνω μονάδες είναι δυνατόν να δραστηριοποιείται σε περισσότερες από μια μεταποιητικές δραστηριότητες. Αναλυτικά στοιχεία παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας: Μεταποιητές της Περιφέρειας που ασχολούνται με την Βιολογική Γεωργία Είδος μεταποιητικής δραστηριότητας Επεξεργασία κρέατος Μεταποίηση - Τυποποίηση οπωροκηπευτικών Ανάλυση ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΑΡΤΑ ΠΡΕΒΕΖΑ Παραγωγή και συντήρηση κρέατος 2 Παραγωγή και συντήρηση κρέατος πουλερικών Παραγωγή προϊόντων από κρέας και κρέας πουλερικών Τυποποίηση και συντήρηση λαχανικών και οπώρων Συσκευασία και κατάψυξη λαχανικών και οπώρων Παρασκευή χυμών Παρασκευή διατηρουμένων φρούτων και λαχανικών Μεταποίηση και συντήρηση φρούτων και λαχανικών (πλην χυμών) 1 Άλλη μεταποιητική δραστηριότητα 1 Επεξεργασία ελαιολάδου 2 3 Επεξεργασία Προϊόντων γάλακτος Παρασκευή προϊόντων αλευροποιίας Παρασκευή ζωοτροφών Παρασκευή ειδών αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής Παρασκευή αλκοολούχων ποτών Παρασκευή τυριού και γαλακτοκομικών προϊόντων 1 Παρασκευή παγωτού Άλλη μεταποιητική δραστηριότητα Παρασκευή άλευρων Παρασκευή αμύλου και αμυλούχων προϊόντων Παρασκευή απλών ζωοτροφών Παρασκευή σύνθετων ζωοτροφών Παρασκευή ψωμιού 1 Παρασκευή παξιμαδιών, μπισκότων και συντηρούμενων ειδών ζαχαροπλαστικής Παρασκευή φρέσκων ειδών ζαχαροπλαστικής 1 Άλλη μεταποιητική δραστηριότητα Παρασκευή αποσταγμένων πόσιμων αλκολούχων ποτών 1 Παραγωγή οίνου 2 Παραγωγή οίνου από φρούτα Άλλη μεταποιητική δραστηριότητα Σύνολο Περιφέρειας Ηπείρου Πηγή: Επεξεργασία διαθέσιμων στοιχείων από το site του Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ( ENVIROPLAN A.E. 3-70

184 Αξιοσημείωτο είναι τέλος ότι στην Περιφέρεια Ηπείρου, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με την βιολογική κτηνοτροφία ασχολούνται 91 κτηνοτρόφοι, κυρίως από τους νομούς Θεσπρωτίας (32 κτηνοτρόφοι) και Αρτας (27 κτηνοτρόφοι). Στον Νομό Ιωαννίνων και στην Πρέβεζα ο αριθμός των κτηνοτρόφων που ασχολούνται με την βιολογική κτηνοτροφία είναι 18 και 14 αντίστοιχα. Τα κύρια είδη που εκτρέφονται παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας: Είδη βιολογικής κτηνοτροφίας Περιφέρειας Ηπείρου, έτος 2007 Α/Α ΕΙΔΟΣ ΖΩΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ ΖΩΩΝ 1 ΑΙΓΕΣ ΒΟΟΕΙΔΗ ΠΡΟΒΑΤΑ ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ ΧΟΙΡΟΙ ΜΕΛΙΣΣΙΑ (ΚΥΨΕΛΕΣ) Πηγή: Επεξεργασία διαθέσιμων στοιχείων από το site του Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ( Το κύριο είδος βιολογικής κτηνοτροφίας είναι τα πουλερικά του Νομού Ιωαννίνων ( ζώα), ακολουθούν οι αίγες κυρίως του νομού Θεσπρωτίας (6.504 ζώα), τα πρόβατα τόσο από τον Νομό Ιωαννίνων (2.478 ζώα), όσο και από τους νομούς Θεσπρωτίας (1.842 ζώα), Άρτας (1.531 ζώα) και Πρεβέζης (1.018 ζώα) και τα βοοειδή του Νομού Θεσπρωτίας (713 ζώα) και λιγότερα των νομών Άρτας (496 ζώα) και Πρεβέζης (413 ζώα). Οι χοίροι εκτρέφονται επί το πλείστον στην Άρτα (274 ζώα), όπως και επίσης στην Άρτα εκτρέφονται τα περισσότερα μελίσσια (900 κυψέλες). Σήμερα εκτιμάται ότι ο αριθμός των παραγωγών έχει μειωθεί, καθώς πολλοί εγκατέλειψαν τις βιολογικές καλλιέργειες μόλις τελείωσε η περίοδος της κοινοτικής τους ενίσχυσης μέσω προγραμμάτων βιολογικής γεωργίας. Ελπιδοφόρο είναι το γεγονός ότι στην Περιφέρεια Ηπείρου η ζήτηση για τα βιοκαύσιμα αυξάνεται καθώς αυξάνεται η παγκόσμια ανησυχία για τις κλιματικές αλλαγές. Ειδικότερα όσον αφορά την περιοχή μελέτης, η παραγωγή των βιοκαυσίμων είναι δυνατή μέσα από την καλλιέργεια πολλών φυτικών ειδών, όπως φυτικά σάκχαρα από καλαμπόκι και ζαχαροκάλαμο που παράγουν βιοαιθανόλη μέσα από διαδικασία ζύμωσης. (βλέπε BIOSIS στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ). Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω, συμπαιρένουμε ότι: ENVIROPLAN A.E. 3-71

185 α) Οσον αφορά την γεωργία: Οι ανακατατάξεις που προκαλεί η οικονομική κρίση, διαφαίνεται να οδηγούν μεταξύ άλλων και σε βαθμιαία ενίσχυση του αγροτικού τομέα. Υπό τις κατάλληλες συνθήκες, περιοχές που σήμερα παρουσιάζουν περιορισμένη παραγωγή μπορούν να «αναγεννηθούν», αξιοποιώντας φυσικά αποθέματα και εστιάζοντας σε προϊόντα ποιότητας και αυξημένης αξίας. Οι βιολογικές καλλιέργειες αποτελούν ήδη επιλογή πολλών παραγωγών και ευθυγραμμίζονται πλήρως με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης του αγροτικού χώρου. Η υποστήριξη των παραγωγών και η προβολή των προϊόντων τους χρειάζονται παρεμβάσεις βελτίωσης. Παρότι οι βιολογικές καλλιέργειες είναι ελκυστικές με επιχειρηματικά κριτήρια όταν αναπτυχθούν πλήρως, η φάση έναρξης παρουσιάζει δυσχέρειες που αποτρέπουν ορισμένους παραγωγούς από τη στροφή στη βιοκαλλιέργεια. Με την κατάλληλη υποστήριξη, οι δυσχέρειες αυτές μπορούν να εξομαλυνθούν σημαντικά. Η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών αποτελεί βασικό εργαλείο στροφής σε προϊόντα ποιότητας και υψηλής προστιθέμενης αξίας. Ο εντοπισμός υπαρχόντων ή διαφαινόμενων ευκαιριών στην αγορά για προϊόντα με έντονη ζήτηση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη στροφή αυτή. β) Οσον αφορά την κτηνοτροφία: H βιολογική κτηνοτροφία κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια και ευθυγραμμίζεται με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης, υπό την προϋπόθεση ορθής διαχείρισης της βόσκησης. Απαιτείται υποστήριξη των παραγωγών, προβολή των προϊόντων τους και ενθάρρυνση νέων παραγωγών Τομέας Αλιείας Όσον αφορά τον Τομέα της Αλιείας, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας στοχεύει σε μία βιώσιμη εκμετάλλευση των έμβιων υδρόβιων πόρων και της υδατοκαλλιέργειας στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης λαμβάνοντας υπόψη τις περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές πτυχές κατά ισόρροπο τρόπο. Η αειφόρος ανάπτυξη της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής θα επιδιωχθεί με το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας. Οι πέντε άξονες προτεραιότητας είναι οι εξής : Μέτρα για την προσαρμογή του αλιευτικού στόλου. Υδατοκαλλιέργεια, μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας. 11 Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την αριθμ. Ε(2007)6402/11/12/2007 Απόφασή της ENVIROPLAN A.E. 3-72

186 Μέτρα Συλλογικού Ενδιαφέροντος. Αειφόρος ανάπτυξη αλιευτικών παράκτιων περιοχών. Τεχνική συνδρομή Λαμβάνοντας υπόψη την συνολική ανάλυση του αλιευτικού στόλου, στην Περιφέρεια Ηπείρου αντιστοιχεί το 3,4% συνολικών επαγγελματικών σκαφών της χώρας. Στην Περιφέρεια Ηπείρου ο επαγγέλματος αλιευτικός στόλος σύμφωνα με στοιχεία του Κοινοτικού Αλιευτικού Μητρώου αποτελεί το 2005 από 627 σκάφη, συνολικής χωρητικότητας GT και συνολικής ισχύος κινητήρα kw. Παρά τις πτωτικές τάσεις του τομέα Αλιείας, τόσο σε όρους απασχόλησης όσο και σε όρους αλιευτικού στόλου, ο τομέας παραμένει ισχυρός σε ορισμένες περιοχές της χώρας. Ετσι, στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται ο βαθμός εξάρτησης της απασχόλησης στον αλιευτικό τομέα (συλλεκτική αλιεία, υδατοκαλλιέργειες, κ.λπ.) με βάση τον δείκτη απασχολούμενων στον τομέα προς το συνολικό ενεργό απασχολούμενο δυναμικό της Περιφέρειας Ηπείρου. Πίνακας: Βαθμός εξάρτησης της απασχόλησης στον τομέα Αλιείας της Περιφέρειας Ηπείρου ΜΟΡΦΕΣ ΑΛΙΕΥΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Συλλεκτική Αλιεία 0,836% Μεταποίηση 0,085% Αλιεία εσωτερικών υδάτων 0,251% Θαλάσσια Υδατοκαλλιέργεια 0,055% Υδατοκαλλιέργεια γλυκών νερών 0,145% Σύνολο κλάδου αλιείας 1,372% Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας Ανά νομό, ο βαθμός εξάρτησης της απασχόλησης στον αλιευτικό κλάδο (συλλεκτική αλιεία) κυμαίνεται σε ποσοστό από 1,14 έως 2,79% στους Νομούς Πρέβεζας και Άρτας, ακολουθεί με ποσοστό που κυμαίνεται από 0,15 έως 1,13% ο Νομός Θεσπρωτίας και τελευταίας κατατάσσεται ο νομός Ιωαννίνων με ποσοστό μικρότερα από 0,14%. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η χωροταξική κατανομή των μονάδων Υδατοκαλλιέργειας και Ιχθυοκαλλιέργειας που λειτουργούν στην Περιφέρεια Ηπείρου, σε σύγκριση με το αντίστοιχο σύνολο των μονάδων της χώρας. Πίνακας: Λειτουργούσες Μονάδες Υδατοκαλλιέργειας & ΙΧΣ Περιφέρειας Ηπείρου, έτος 2005 ΠΕΡΙΟΧΗ Θαλάσσιες ΙΧΣ ευρυάλων ΙΧΣ γλυκών Γενικό Οστρ/γειες ΙΧΣ ειδών νερών Σύνολο ΑΡΤΑ 6 6 ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ ENVIROPLAN A.E. 3-73

187 ΠΕΡΙΟΧΗ Θαλάσσιες ΙΧΣ ευρυάλων ΙΧΣ γλυκών Γενικό Οστρ/γειες ΙΧΣ ειδών νερών Σύνολο ΙΩΑΝΝΙΝΑ ΠΡΕΒΕΖΑ Σύνολο Περιφέρειας Ηπείρου Σύνολο Χώρας Πηγή: Επεξεργασία ομάδας μελέτης από Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας Από τα στοιχεία του ανωτέρου πίνακα προκύπτει ότι στον Νομό Ιωάννων συγκεντρώνεται το 35% των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας γλυκών νερών της Χώρας, και στην Θεσπρωτία συγκεντρώνεται το 8% των μονάδων θαλάσσιων ιχθυοκαλλιεργειών. Γενικά το ποσοστό των μονάδων που λειτουργούν στην Περιφέρεια Ηπείρου αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξεως του 10% των αντίστοιχων μονάδων της χώρας. Υποδομές στο τομέα της αλιείας όσον αφορά την υδατοκαλλιέργεια - χρηματοδοτήθηκαν και από το ΠΕΠ Ηπείρου. Ειδικότερα: ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΓΡΙΛΛΟΣ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ: ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ ΚΟΦΤΡΑ-ΠΑΛΙΟΜΠΟΥΚΑ Ν. ΑΡΤΑΣ: ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ ΤΣΟΥΚΑΛΙΟ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ: ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ ΛΟΓΑΡΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΑΣ: ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΣΤΟΜΙΩΝ ΠΑΝΑΓΙΑ, ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ ΚΑΙ ΣΤΑΧΤΕΡ ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΟΥ ΤΣΟΥΚΑΛΙΟ: ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΕΣΟΓΡΑΓΜΟΥ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ ΑΥΛΕΡΗΣ: ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΛΙΜ/ΑΣ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΡΟΔΙΑΣ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ, Ν. ΑΡΤΑΣ: ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΓΕΦΥΡΑΣ ΣΤΟ ΣΤΟΜΙΟ ΑΕΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΦΡΑΓΜΩΝ ΙΧΥΟΤΡΟΦΕΙΟΥ ΛΟΓΑΡΟΥ: ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟ,ΤΣΟΥΚΑΛΟΥ Ν. ΑΡΤΑΣ: Πηγή: ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ Ενταγμένα έργα ανά κατηγορία ενέργειας ΠΕΠ Ηπείρου (Καταχωρημένα έργα έως ) Από μια ενδεικτική κατανομή του ΕΠ Αλιείας περιόδου έως το 2006 ανά Περιφέρεια, όσον αφορά τις υποδομές του τομέα αλιείας στην Περιφέρεια Ηπείρου αντιστοιχεί το 5,60% του συνόλου, όταν τα μεγαλύτερα ποσοστά είναι της τάξεως του 15,20%, και 14% στις Περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας αντίστοιχα. Τέλος επισημαίνεται ότι η Περιφέρεια Ηπείρου, ανήκει στις περιοχές του στόχου «Σύγκλισης» που έχει εφαρμογή το ΕΠ Αλιείας περιόδου , και υπάρχει αυξημένη δυνατότητα χρηματοδότησης μέτρων για την μεταποίηση και εμπορία προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας για την ενίσχυση της φιλοπεριβαλλοντικής δράσης της κάθε επιχείρησης. Επομένως για τον τομέα της αλείας συμπαιραίνουμε ότι: Οι τοπικές αλιευτικές κοινότητες χρειάζονται στήριξη και ενίσχυση για την ανταπόκριση στις σύγχρονες απαιτήσεις της αλιείας ανοικτής θάλασσας και της ιχθυοκαλλιέργειας. ENVIROPLAN A.E. 3-74

188 Τομέας Δασοκομείας Αναφορικά με την δασοκομεία, η παράνομη υλοτομία και η αποδάσωση δημιουργούν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον όπως διάβρωση του εδάφους, μείωση της βιοποικιλότητας ενώ συμβάλουν αρνητικά και στην αλλαγή του κλίματος (περίπου το 20% των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προέρχεται από την αποψίλωση των τροπικών δασών). Η αντιμετώπιση της παράνομης υλοτομίας όμως είναι ένα περίπλοκο πρόβλημα που απαιτεί πολύπλευρη προσέγγιση 12, και οδήγησε στην υιοθέτηση του Σχεδίου Δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την καπολέμηση της παράνομης υλοτομίας και του συναφούς εμπορίου. Η Γενική Διεύθυνση Προστασίας και Ανάπτυξης Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος, στην παρούσα φάση επεξεργάζεται το θεσμικό πλαίσιο σε συνεργασία και με το Υπουργείο Οικονομικών- που θα καθορίζει περαιτέρω τις διαδικασίες εισαγωγής στην Ελλάδα προϊόντων ξυλείας από εταίρο χώρα στο πλαίσιο εναρμόνισης της εθνικής νομοθεσίας με τον Κανονισμό (ΕΚ) 2173/2005 του Συμβουλίου και τον Κανονισμό (ΕΚ) 1024/2008 της Επιτροπής 13. Το σύστημα αδειών FLEGT 14 ωστόσο, παρουσιάζεται ανεπαρκές για την διαχείριση του προβλήματος της παράνομης υλοτομίας και του συναφούς εμπορίου δεδομένης της 12 Το 2003 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανταποκρινόμενη στις ανησυχίες του κοινού για τη σοβαρή περιβαλλοντική καταστροφή που προκαλείται από τις παράνομες υλοτομίες και την αποδάσωση, υιοθέτησε το Σχέδιο Δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την Επιβολή της Δασικής Νομοθεσίας, τη Διακυβέρνηση και το Εμπόριο (Action Plan for Forest Law Enforcement, Governance and Trade-FLEGT) απώτερος στόχος του οποίου είναι η ενθάρρυνση της αειφορικής διαχείρισης των δασών. 13 Τον Δεκέμβριο του 2005, το Συμβούλιο υιοθέτησε τον κανονισμό 2173/2005 που έχει ως σκοπό την αντιμετώπιση της παράνομης υλοτομίας και του συνδεόμενου με αυτή εμπορίου και αφορά τη δημιουργία ενός συστήματος αδειών, μέτρο με το οποίο θα εξασφαλίζεται ότι η Κοινότητα εισάγει μόνο προϊόντα ξυλείας που έχουν υλοτομηθεί νόμιμα, σύμφωνα με τη νομοθεσία της παραγωγού χώρας. Η Κοινότητα θα συνάπτει με χώρες και περιφερειακές οργανώσεις Εθελοντικές Συμφωνίες Εταιρικής Σχέσης (Voluntary Partnership Agreement, VPAs), βάσει των οποίων οι εταίροι χώρες ή περιφερειακές οργανώσεις θα δεσμεύονται νομικά να εφαρμόσουν το σύστημα αδειών εντός χρονοδιαγράμματος οριζομένου σε κάθε συμφωνία εταιρικής σχέσης. 14 Σύμφωνα με το σύστημα αδειών FLEGT, ορισμένα προϊόντα ξυλείας που εξάγονται από εταίρο χώρα και εισέρχονται στην Κοινότητα σε οποιοδήποτε τελωνειακό σημείο θέσεως σε ελεύθερη κυκλοφορία, θα πρέπει να καλύπτονται από άδεια FLEGT εκδιδόμενη από την εταίρο χώρα, με την οποία δηλώνεται ότι έχουν παραχθεί από εγχώρια ξυλεία που υλοτομήθηκε νόμιμα ή από ξυλεία που εισήχθη νόμιμα στην εταίρο χώρα σύμφωνα με την εθνική της νομοθεσία, όπως ορίζεται στη συμφωνία εταιρικής σχέσης. Απαγορεύεται η εισαγωγή στην Κοινότητα προϊόντων ξυλείας προερχόμενων από εταίρους χώρες, αν η αποστολή δεν καλύπτεται από άδεια FLEGT. Οι λεπτομέρειες των κανόνων εφαρμογής του συστήματος αδειών FLEGT σε ότι αφορά τα Κράτη-Μέλη ρυθμίζονται στον Κανονισμό 1024/2008 της Επιτροπής ο οποίος τέθηκε σε ισχύ τον Οκτώβριο Μέχρι σήμερα έχουν υπογραφεί εθελοντικές συμφωνίες με την Γκάνα, το Κονγκό και το Καμερούν. Η επικύρωση της συμφωνίας με την Γκάνα ολοκληρώθηκε το 2009 με αποτέλεσμα οι πρώτες άδειες FLEGT να αναμένεται να υποβληθούν στις τελωνειακές αρχές της ΕΕ στο τέλος του Σε εξέλιξη βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις με την Ινδονησία, την Μαλαισία, την Δημοκρατία Κεντρικής Αφρικής, την Λιβερία κα. ENVIROPLAN A.E. 3-75

189 δυνατότητας παράκαμψης του, καθώς και της εθελοντικής και διμερούς φύσης των Συμφωνιών Εταιρικής Σχέσης αλλά και της εν γένει πολυπλοκότητας της παράνομης υλοτομίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λοιπόν, σε συμπλήρωση και στήριξη της τρέχουσας στρατηγικής ανέλαβε νομοθετική πρωτοβουλία με ολιστικό χαρακτήρα, προχωρώντας σε νέο Κανονισμό 15 για τη θέσπιση υποχρεώσεων των φορέων εκμετάλλευσης σχετικά με την εμπορία ξυλείας και προϊόντων ξυλείας. Στην Ελλάδα η Δασική Στρατηγική συνδέεται με την Δασική Στρατηγική της Ε.Ε μέσω του Άξονα 2 αλλά και του Άξονα 1 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδος "Αλέξανδρος Μπαλτατζής" και αναλυτικότερα με: - Μέτρα υποδομών για την ανάπτυξη της δασοκομίας και χρήσης συμβουλευτικών υπηρεσιών στον τομέα (Άξονας 1). - όλη την ομάδα των Μέτρων για την αειφορική χρήση της δασικής γης. Επιπλέον όσον αφορά την προστασία των δασών, είναι διαπιστωμένο ότι η κλιματική αλλαγή θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στις συνθήκες ανάπτυξης και εξέλιξης των δασών της Ευρώπης. Η κλιματική αλλαγή είναι πολύ πιθανό να αυξήσει τη διάρκεια της περιόδου των δασικών πυρκαγιών με τις παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας και την αύξηση της θερμοκρασίας καθώς και να διευρύνει τις επικίνδυνες προς ανάφλεξη εκτάσεις. Οι ακραίες συνθήκες έχουν αυξηθεί σε πολλές περιοχές και συνεπώς η πιθανότητα για μεγάλες πυρκαγιές είναι πολύ ισχυρή. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από στατιστική επεξεργασία στοιχείων πυρκαγιών την τελευταία τριακονταετία 16, ο μέσος ετήσιος αριθμός πυρκαγιών στην Περιφέρεια Ηπείρου αντιστοιχεί σε ποσοστό 10,6% επί του συνόλου της χώρας, ήτοι 158 πυρκαγιές το έτος, με συνολική καμένη έκταση στρεμμάτων δασικών εκτάσεων & βοσκοτόπων που αντιστοιχούν στο 5,46% του συνόλου των καμένων εκτάσεων της χώρας. Από το συνολικό ετήσιο αριθμό πυρκαγιών οι περισσότερες καταγράφονται ετησίως στον νομό Ιωαννίνων (49%), ακολουθεί ο νομός Θεσπρωτίας (32%) και εν συνεχεία με μικρότερα ποσοστό οι νομοί Πρεβέζης (13%) και Άρτας (6%). Αντίθετα αναφορικά με την συνολική κομμένη έκταση σε ετήσια βάση περισσότερες εκτάσεις καίγονται στον νομό Θεσπρωτίας (47%), ακολουθεί ο 15 Κανονισμός (ΕΕ) αριθμ. 995/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Οκτωβρίου 2010 για τη θέσπιση των υποχρεώσεων των φορέων εκμετάλλευσης που διαθέτουν ξυλεία και προϊόντα ξυλείας στην αγορά. Ο εν λόγω Κανονισμός ορίζει τις υποχρεώσεις των φορέων εκμετάλλευσης, οι οποίοι διαθέτουν ξυλεία και προϊόντα ξυλεία στην αγορά της ΕΕ για πρώτη φορά και απαγορεύει τη διάθεση (στην αγορά της ΕΕ) παράνομα υλοτομημένης ξυλείας και προϊόντων ξυλείας. Προβλέπει επίσης τη δημιουργία και χρήση ενός συστήματος δέουσας επιμέλειας από τους φορείς εκμετάλλευσης, μέσω του οποίου θα ελέγχεται η νομιμότητα της υλοτομημένης ξυλείας και προϊόντων ξυλείας 16 ENVIROPLAN A.E. 3-76

190 νομός Ιωαννίνων (36%) και εν συνεχεία με μικρότερα ποσοστό οι νομοί Πρεβέζης (13%) και Άρτας (4%). Για την εξάλειψη όλων αυτών των κινδύνων η Δασική Υπηρεσία και προβαίνει κάθε χρόνο στις παρακάτω ενέργειες: Στους καθαρισμούς των δασών από της ξερή βιομάζα κατά μήκος πολυσύχναστων δασικών δρόμων με την πρόσληψη δασεργατών τρίμηνης διάρκειας καθώς και την ανάθεση αυτών των εργασιών σε Δασικούς Συνεταιρισμούς. Στη συντήρηση του δασικού οδικού δικτύου και τη διάνοιξη νέων δρόμων εάν αυτό κρίνεται απαραίτητο από τις περιφερειακές δασικές υπηρεσίες. Περιπολίες μέσα στο δάσος και συνεργεία επιφυλακής από δασικούς υπαλλήλους, επίσκεψη των επικίνδυνων περιοχών και εγκαταστάσεων (σκουπιδότοποι, κατασκηνώσεις, βιομηχανικές εγκαταστάσεις κοντά σε δάση κλπ) Ευαισθητοποίηση του κοινού με την έκδοση ενημερωτικών φυλλαδίων, δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και περιοδικά καθώς και ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά μηνύματα. Παράλληλα στο πλαίσιο του ΕΠΠΕΡΑΑ στις ενταγμένες πράξεις του άξονα 8 «Πρόληψη και Αντιμετώπιση Περιβαλλοντικών Κινδύνων» περιλαμβάνεται το έργο: «Προμήθεια Εξοπλισμού Αντιπυρικής Προστασίας Περιοχών NATURA» με δικαιούχο το Αρχηγείου Πυροσβεστικού Σώματος με γεωγραφική κατανομή και στην Περιφέρεια Ηπείρου. Λαμβάνοντας υπόψη την ταξινόμηση των νομών της χώρας ανάλογα με το ποσοστό των δασών και των άλλων δασικών εκτάσεων στην συνολική έκταση της τους, ο νομός Ιωαννίνων κατανέμεται στην 2 η κλίμακα των νομών με ποσοστό επί της εκατό της δασικής γής να κυμαίνεται μεταξύ από 60% έως 70% της συνολικής έκτασης του νομού. Ο νομός Άρτας κατανέμεται στην 3 η κλίμακα των νομών όπου το ποσοστό επί της εκατό της δασικής γης κυμαίνεται από 50% έως 60%, ενώ οι νομοί Θεσπρωτίας και Πρέβεζας κατανέμονται στην 4 η κλίμακα των νομών όπου το ποσοστό της δασικής γης κυμαίνεται από 40% έως 50% της συνολικής τους έκτασης. ENVIROPLAN A.E. 3-77

191 Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι χρήσεις γης των δασικών εκτάσεων της περιοχής μελέτης ανά νομό, σύμφωνα με τον νεότερο απολογισμό έτους 2008 των Δασικών Υπηρεσιών 17 της χώρας. 17 Απολογισμός Δραστηριοτήτων Δασικών Υπηρεσιών έτους 2008, που εκδόθηκε τον Μάρτιο του 2010 και είναι διαθέσιμος στο site του ΥΠΕΚΑ. ENVIROPLAN A.E. 3-78

192 Πίνακας: Χρήσης γης κατά νομό Περιφέρεια Ηπείρου Α/Α ΝΟΜΟΣ Δάση (σε Ηa) Δασικές εκτάσεις (σε Ηa) Σύνολο Δασοκάλυψης (σε Ηa) Βοσκότοποι (σε Ηa) Λοιπές εκτάσεις (σε Ηa) 1 Ιωάννινα Θεσπρωτία Άρτα Πρέβεζα Σύνολο Περιφέρειας Ηπείρου Πηγή: Επεξεργασία της ομάδας μελέτης από το κείμενο «Απολογισμός Δραστηριοτήτων Δασικών Υπηρεσιών έτους 2008», που εκδόθηκε τον Μάρτιο του 2010 Από τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα προκύπτει ότι την μεγαλύτερη δασοκάλυψη κατέχει πράγματι μέχρι και σήμερα ο Νομός Ιωαννίνων ακολουθούν οι νομοί Άρτας και Θεσπρωτίας και τελευταίος κατανέμεται με μικρότερη δασοκάλυψη ο νομός Πρεβέζης. Τα κύρια δασοπονικά είδη της Περιφέρειας Ηπείρου είναι τα Αείφυλλα Πλατύφυλλα και ο Δρύς που και σε επίπεδο χώρας αντιστοιχούν στο 48,4% και το 22,60% αντίστοιχα της συνολικής δασοκάλυψης της χώρας. Αναφορικά με το δασοπονικό είδος του κάθε νομού, αξίζουν να σημειωθούν τα ακόλουθα: Στον νομό Ιωαννίνων, το κύριο δασοπονικό είδος είναι τα Αείφυλλα Πλατύφυλλα με έκτακτη ha. Ακολουθεί ο Δρύς με έκταση ha, η Μαύρη Πεύκη με έκταση ha, η Oξυά με έκταση ha, η Ελάτη με έκταση ha, ο Πλάτανος με 1.678ha, η Καστανιά με έκταση 448ha, και η Χαλέπιος Πεύκη με έκταση 152 ha. Στον νομό Άρτας, το κύριο δασοπονικό είδος είναι τα Αείφυλλα Πλατύφυλλα με έκτακτη ha, ακολουθεί ο Δρύς με έκταση ha, η Ελάτη με έκταση ha σε αρκετά μεγάλη εκτεταμένη έκταση ίση περίπου με αυτήν του νομού Ιωαννίνων και ο Πλάτανος με έκταση ha. Στον νομό Θεσπρωτίας, το κύριο δασοπονικό είδος είναι τα Αείφυλλα Πλατύφυλλα με έκτακτη ha, ακολουθεί ο Δρύς με έκταση ha, η Ελάτη με έκταση ha και ο Πλάτανος με έκταση μόλις 461 ha. Στον νομό Πρέβεζας, το κύριο δασοπονικό είδος είναι τα Αείφυλλα Πλατύφυλλα με έκτακτη ha, ακολουθεί ο Δρύς με έκταση ha και ο Πλάτανος με έκταση 358 ha. Αναφορικά με την ποιότητα των δασοπονικών ειδών σε επίπεδο χώρας, εκτιμάται ότι, ένα ποσοστό 30.7% εμφανίζει σημάδια από προσβολές εντόμων, 5.3% προσβολές από μύκητες, ENVIROPLAN A.E. 3-79

193 8.0% από παρασιτικούς ξενιστές (επίφυτα) και ποσοστό 20.3% εμφανίζει σημάδια από την άμεση επίδραση αβιοτικών παραγόντων, ανθρωπογενείς παράγοντες και βόσκηση, ενώ καμία εμφανής ζημιά δεν καταγράφεται από γνωστούς ατμοσφαιρικούς ρυπαντές. Ειδικότερα, λαμβάνοντας υπόψη την Έκθεση αποτελεσμάτων της εκτίμησης της υγείας των Δασικών Ειδών της χώρας προσαρμοσμένη στα δασοπονικά είδη της Περιφέρειας Ηπείρου, που πραγματοποιήθηκε για το έτος 2009 στα πλαίσια του προγράμματος FUTMON 18, οι βιοτικοί παράγοντες (έντομα, μύκητες) που επηρέασαν τα δέντρα και καταγράφηκαν ως ζημιογόνοι παράγοντες κατά την εκτίμηση της υγείας τους το 2009, είναι κατά είδος δέντρων: Ελάτη (Abies sp): Όπως και τα προηγούμενα χρόνια (αλλά κατά το 2009 σε πολύ μικρότερη έκταση και ένταση), παρατηρήθηκαν ζημιές από το έντομο Choristoneura murinana. Οι ζημιές που καταγράφηκαν από το έντομο δεν οφείλονταν τόσο στην άμεση, φετινή προσβολή του (παρουσία του) στα δέντρα, όσο στα αποτελέσματα της προσβολής ( απουσία βελονών, νεκρές βελόνες) από τα προηγούμενα χρόνια, που σε ορισμένες περιοχές είχε τη μορφή επιδημίας. Σε αξιόλογο αριθμό παρατηρητηρίων σημειώθηκε επίσης η παρουσία του επίφυτου - ημιπαράσιτου Viscum album. Πεύκα (Pinus sp.): Στη χαλέπιο (Pinus halepensis), και στη μαύρη πεύκη (P. nigra) παρατηρήθηκαν ζημιές σε περιορισμένη έκταση από το έντομο Thaumetopoea pityocampa. Δεν εμφανίστηκαν τόσο άμεσες προσβολές (παρουσία του εντόμου) στα δένδρα, αλλά οι ζημιές που καταγράφηκαν οφείλονται στην προσβολή του εντόμου στα προηγούμενα χρόνια. Στη χαλέπιο πεύκη, στην τραχεία (P. brutia), εμφανίστηκε το έντομο Marchalina hellenica (βαμβακιά του πεύκου), λόγω του πολλαπλασιασμού επέκτασή του για μελισοπαραγωγικούς σκοπούς. Δρύες (Quercus sp.): Στα διάφορα είδη των φυλλοβόλων δρυών παρατηρήθηκαν ζημιές από τα έντομα Lymantria dispar, (σε μικρότερη έκταση σε σύγκριση με την απογραφή του 2002), καθώς και από τo έντομο Tortrix viridana σε περιορισμένη έκταση. Επίσης εντοπίστηκαν προσβολές από το έντομο Archips xylesteana (τσιγαροποιός της δρυός). Επίσης καταγράφηκε η παρουσία του εντόμου Neuroterus quercusbaccarum (κηκίδες), Cynips sp. ("τα μήλα" της δρυός), Altica quercetorum και Andricus quercus-radicis. Σημειώθηκε επίσης η παρουσία του επίφυτου - ημιπαράσιτου Loranthus europaeus ως και 18 Σε εφαρμογή του Κανονισμού (Ε.E) Νο. 2152/03 Forest Focus από το 1988 μέχρι το 2005 γινόταν η εκτίμηση της κατάστασης της υγείας των δασών της χώρας μας από το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων & Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. Κατά την τελευταία απογραφή το έτος 2005, υπήρχαν 72 plots σε υψηλά δάση και 15 plots σε maquis. Από το έτος 2009 σε εφαρμογή του νέου έργου «Ανάπτυξη και εφαρμογή ενός συστήματος παρακολούθησης δασών στην ΕΕ FutMon» του προγράμματος Life+, την εκτέλεση των εργασιών ανέλαβε η Γενική Δ/νση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Φ.Π. του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. ENVIROPLAN A.E. 3-80

194 λειχήνων. Σε μεγάλο αριθμό παρατηρητηρίων φυλλοβόλων δρυών παρατηρήθηκαν νεκρώσεις ακραίων κλάδων και κλαδίσκων, πιθανόν λόγω αβιοτικών (παγετός, ξηρασία) ή βιοτικών (έντομα) παραγόντων. Οξυά (Fagus sp.): Παρατηρήθηκαν προσβολές (φαγώματα, τρύπες) στα φύλλα από το έντομο Rhynchaenus fagi καθώς και η παρουσία λειχήνων στους κλάδους δένδρων μεγάλης σχετικά ηλικίας. Πλατάνι (Platanus orientalis): Στα πλατάνια εντοπίστηκαν προσβολές από τους μύκητες Discula nervisequa και Nectria dittisima. Αναφορικά με το πρόγραμμα δάσωσης γεωργικών εκτάσεων στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα νεότερα στοιχεία απογραφής 2008 σχετικά με τον αριθμό επενδυτών και το είδος δάσωσης σε επίπεδο χώρας και περιφέρειας. Πίνακας: Αριθμός επενδυτών και είδος δάσωσης στην Περιφέρεια Ηπείρου- πρόγραμμα δάσωσης γεωργικών εκτάσεων ΠΕΡΙΟΧΗ Περιφέρεια Ηπείρου Αριθμός αιτήσεως που εγκρίθηκαν Αριθμός δικαιούχων Κωνοφόρα Αριθμός εκταρίων δασωμένης γης Πλατύφυλλα Είδη Ταχείας ανάπτυξης Μικτές φυτείες ΣΥΝΟΛΟ 288,0 212,0 2,1 277,9 2,3 1,0 283,3 Σύνολο , , , , ,0 942, ,1 Χώρας Πηγή: Δ/νση Ανάπτυξης δασικών Πόρων, έκδοση Μάρτιος 2010 Από τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα συμπεραίνεται ότι ο συνολική έκταση δασωμένης γης της Περιφέρειας Ηπείρου λόγω του πρόγραμμα δάσωσης γεωργικών εκτάσεων της χώρας αντιστοιχεί σε μόλις 1% του συνόλου της χώρας. Το κύριο επενδυτικό ενδιαφέρον συγκεντρώνει τα Πλατύφυλλα ενώ όλα τα άλλα είδη παρουσιάζουν μικρό επενδυτικό ενδιαφέρον. Όσον αφορά την κατανομή δαπανών δασοπονίας ανά δασική δραστηριότητα σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία (έτους 2008) μπορούν να επισημανθούν τα ακόλουθα: Στην Περιφέρεια Ηπείρου δαπανήθηκε συνολικά το 2,4% του συνολικού ποσού από τις ετήσιες εθνικές πιστώσεις δημοσίων επενδύσεων της Κεντρικής Υπηρεσίας για δασοπονία, κυρίως για έργα οδοποιίας σε ποσοστό 88% και στους τέσσερις νομούς ENVIROPLAN A.E. 3-81

195 της Περιφέρειας, για κατασκευή νέων χώρων δασικής αναψυχής και ανακαίνιση παλιών σε ποσοστό 2,5% αποκλειστικά για τον νομό Πρέβεζας, για χειμάρους σε ποσοστό 1,5% αποκλειστικά για τον νομό Άρτας, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό 8% δαπανήθηκε για οδοιπορικά στους νομούς Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας. Στην Περιφέρεια Ηπείρου δαπανήθηκε συνολικά το 4,5% του ετήσιου εθνικού τακτικού προϋπολογισμού για δασοπονία. Οι βασικές δασικές δραστηριότητες κάλυψαν δαπάνες για μισθούς και υπερωρίες κατά 78,4%, διάφορες λειτουργικές δαπάνες κατά 10% και οδοιπορικά κατά 4,5%. Ένα ποσοστό της τάξεως των 4% επί του συνόλου της Περιφέρειας δαπανήθηκε για δασικές δραστηριότητες σε υποβαθμισμένα δάση των νομών Ιωαννίνων και Άρτας, ένα ποσοστό της τάξεως του 3% σε προστασία δασικών περιοχών κυρίως σε Πρέβεζα, Θεσπρωτία, Άρτα αλλά και στα Ιωάννινα, και μόλις ένα ποσοστό της τάξεως του 0,1% σε οδοποιία και κτίρια του νομού Ιωαννίνων. Επιπλέον στην Περιφέρεια Ηπείρου, δαπανήθηκε συνολικά το 7,27% των εθνικών πιστώσεων λοιπών πηγών (ΠΕΠ κ.λπ.) για δασικές δραστηριότητες και κυρίως κατά 37% για δασική αναψυχή στον Εθνικό Δρυμό των Ιωαννίνων, κατά 28% για προστασία στους νομούς Ιωαννίνων και Άρτας, κατά 19% για έργα σε χειμάρους του νομού Άρτας, κατά 15% σε δασικές δραστηριότητες επί μη δημόσιας δασοπονίας στους νομούς Άρτας και Ιωαννίνων και μόλις 1% για οδοιπορικά Από τα ανωτέρω συμπεραίνουμε ότι Η διαχείριση των δασών, όπως ασκείται από τα αρμόδια δασαρχεία και τους δασικούς συνεταιρισμούς της περιοχής, έχει ήδη ενσωματωμένα τα βασικά στοιχεία αειφορικότητας. Απαιτούνται όμως περαιτέρω δράσεις που να αποσκοπούν στην ανάδειξη των στοιχείων αυτών, κυρίως μέσω πιστοποίησης από διεθνώς αναγνωρίσιμους φορείς. Η πιστοποίηση αφορά τόσο την άμεση διαχείριση των δασών όσο και την αλυσίδα προϊόντων ξύλου. Παράλληλα με αυτά, επιχειρείται η τόνωση των δημόσιων δασών και η πρόληψη υποβάθμισής τους Τομέας Βιομηχανίας Η βιομηχανία ανήκει στον δευτερογενή τομέα της παραγωγής και μαζί με τον πρωτογενή τομέα αποτελούν βασικούς πυλώνες της οικονομίας στην Περιφέρεια Ηπείρου. Η ανάπτυξη της βιομηχανικής δραστηριότητα στην περιοχή μελέτης, συνοδεύεται και από περιβαλλοντικά προβλήματα, που οφείλονται είτε σε απορρίψεις ρυπαντικών ενώσεων στο περιβάλλον, είτε σε αστοχία χωροθέτησης, είτε σε συνδυασμό των δυο αυτών παραγόντων. Ως απορρίψεις ρυπαντικών ενώσεων στο περιβάλλον νοούνται: ENVIROPLAN A.E. 3-82

196 εκπομπών ατμοσφαιρικών ρύπων, υγρών αποβλήτων που απαιτούν συνήθως κατάλληλη επεξεργασία και διάθεση, στερεών ή και επικίνδυνων αποβλήτων, που απαιτούν κατάλληλη διαχείριση, εκπομπών θορύβου κλπ, Ενώ η αστοχία χωροθέτησης οφείλεται: Είτε σε κακή επιλογή της θέσης εγκατάστασης της βιομηχανικής δραστηριότητας π.χ. λόγω : α) απουσίας κατάλληλου αποδέκτη διάθεσης των αποβλήτων, β) έλλειψης επαρκών υποδομών διαχείρισης των αποβλήτων, γ) δέσμευσης έκτασης που θα μπορούσε να αποδοθεί σε άλλες χρήσεις, όπως γεωργικές, κτηνοτροφικές, τουριστικές κ.ά., δ) γειτνίασης με αρχαιολογικούς ή πολιτιστικούς χώρους ή ευαίσθητους αποδέκτες ή αστικά ή οικιστικά κέντρα, κ.λπ. Είτε σε υπερσυγκέντρωση βιομηχανικών δραστηριοτήτων σε μια περιοχή, οι συνολικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των οποίων υπερβαίνουν τη φέρουσα αφομοιωτική ικανότητα του περιβάλλοντος της περιοχής αυτής. Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται οι κατευθύνσεις του Ειδικού Πλαισίου για τη στρατηγική χωρική οργάνωση της βιομηχανίας στην Περιφέρεια Ηπείρου, όσον αφορά το γενικό αναπτυξιακό στόχο της Περιφέρειας, με εστίαση στα ζητήματα που αλληλεπιδρούν με τη βιομηχανία, προκειμένου να διαφανούν οι ενδεχόμενες τάσεις και προοπτικές ανάπτυξης του τομέα αυτού. Λαμβάνοντας υπόψη όσα παρουσιάσθηκαν στην παράγραφο και της παρούσας, η βιομηχανία στην Περιφέρεια Ηπείρου χαρακτηρίζεται από μικρή παρουσία, μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων, μειωμένη παραγωγικότητα και εσωστρεφή προσανατολισμό. Έτσι διαφαίνεται ότι υπάρχουν προοπτικές μεσοπρόθεσμης ενίσχυσης, που πρέπει να στηριχθούν. Η άμεση επαφή με τα Βαλκάνια παρέχει περιθώρια για κάποια βιομηχανική-εμπορική διείσδυση, αλλά μεγαλύτερες προοπτικές εμπεριέχει ο ρόλος της Ηγουμενίτσας ως διεθνούς πύλης της Ελλάδας. Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται το χωροταξικό πρότυπο της βιομηχανίας στην Περιφέρεια Ηπείρου, το οποίο διαμορφώνεται μεταξύ δύο πόλων στους Νομούς Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας. Τα ισχυρά δομικά στοιχεία της χωρικής οργάνωσης της βιομηχανίας θα είναι ο υφιστάμενος πόλος των Ιωαννίνων (περιοχή εντατικοποίησης), και ο δυτικός άξονας ανάπτυξης σε διάφορες θέσεις του οποίου μπορεί να αναπτυχθούν νέοι πόλοι βιομηχανίας μικρής κλίμακας (περιοχές επέκτασης). Ο ισχυρότερος δυνητικός τέτοιος πόλος είναι η ENVIROPLAN A.E. 3-83

197 ευρύτερη περιοχή της Ηγουμενίτσας. Στις εκτεταμένες ορεινές ζώνες πρέπει να στηριχθεί η ανάπτυξη της βιοτεχνίας-οικοτεχνίας. Χάρτης: Εθνικό Πρότυπο Χωροταξικής Οργάνωσης Βιομηχανίας Από το σύνολο της Περιφέρεια μόνο τα Ιωάννινα είναι περιοχή που διαθέτει ήδη σχετικά ισχυρή βιομηχανική βάση, σε συνδυασμό με υποδομές και άλλα συγκριτικά πλεονεκτήματα που μπορούν να στηρίξουν την περαιτέρω ενίσχυσή της. Η γενική κατεύθυνση πολιτικής είναι η στήριξη αυτής της προοπτικής, με παράλληλη λήψη άμεσων μέτρων για την αποφυγή παρενεργειών χωρικού ή περιβαλλοντικού χαρακτήρα. Ειδικότερα απαιτούνται: Μέση ενίσχυση από τον αναπτυξιακό νόμο. Συμπληρώσεις των υφιστάμενων υποδομών. Ισχυρή προώθηση οργανωμένων υποδοχέων της βιομηχανίας. Σχεδιασμός χρήσεων γης και άμεσος περιορισμός των δυνατοτήτων διάσπαρτης χωροθέτησης νέων μονάδων. Ισχυρά διορθωτικά και προληπτικά μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος. ENVIROPLAN A.E. 3-84

198 Χάρτης: Κατευθύνσεις για την άσκηση χωρικής πολιτικής για τη Βιομηχανία σε επίπεδο Νομού Από τα στοιχεία του ανωτέρω διαγράμματος φαίνεται ότι στην Περιφέρεια Ηπείρου δεν θα υπάρξουν μεγάλες ανάγκες οργανωμένων υποδοχέων βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, θα πρέπει να υπάρξουν ορισμένοι υποδοχείς, ώστε η σταδιακή ανάπτυξη βιομηχανίας να τεθεί σε ορθές βάσεις εξ αρχής. Η πολιτική για τις χρήσεις γης και τη διάσπαρτη χωροθέτηση της βιομηχανίας στην Περιφέρεια Ηπείρου, περιλαμβάνει: (α) Αποτροπή της παρόδιας ανάπτυξης μονάδων μεταποίησης στους μη-κλειστούς αυτοκινητόδρομους και το λοιπό βασικό οδικό δίκτυο των ισχυρών στοιχείων της χωρικής οργάνωσης της βιομηχανίας. (β) Η χωροθέτηση νέων μονάδων με βάση τις γενικές διατάξεις της νομοθεσίας περί εκτός σχεδίου δόμησης είναι μη αποδεκτή στην περιοχή του Ρυθμιστικού Σχεδίου Ιωαννίνων και στις περιαστικές ζώνες των αστικών κέντρων. (γ) Η στήριξη της επιβίωσης / μετασχηματισμού των υπαρχουσών μονάδων Οι υφιστάμενες τάσεις χωρικής ανάπτυξης της μεταποίησης στην περιοχή μελέτης θα μειώσουν, μερικώς, τις υπάρχουσες μέσης έντασης ενδοπεριφερειακές ανισότητες ανάπτυξης στη μεταποίηση, με αλλαγή των ισορροπιών υπέρ των περιοχών κατά μήκος του ENVIROPLAN A.E. 3-85

199 δυτικού άξονα ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτής της τάσης, μπορεί να ενισχυθεί το νοτιότερο τμήμα της Περιφέρειας με στήριξη από τις χωρικές πολιτικές. Από τα στοιχεία του ανωτέρω διαγράμματος προκύπτουν οι ακόλουθες κατευθύνσεις ανά νομό: α) Για τον νομό Άρτας: Η γενική προτεραιότητα άσκησης χωρικής πολιτικής για τη μεταποίηση χαρακτηρίζεται από το ΕΠΧΣΑΑ για την Βιομηχανία ως χαμηλή Όσον αφορά τις κλαδικές προτεραιότητας, στον νομό εν υπάρχει σαφής φυσιογνωμία, ούτε συγκεκριμένα συγκριτικά πλεονεκτήματα στη μεταποίηση. Η ειδίκευση του νομού στη γεωργία δεν έχει προσελκύσει μέχρι σήμερα επαρκώς τις αγροτοβιομηχανίες. Η κάποια ειδίκευση στην ηλεκτροπαραγωγή, επίσης δεν έχει λειτουργήσει ως παράγων πολλαπλασιαστικών επιπτώσεων προς τη μεταποίηση. Η προοπτική του νομού ως προς τη βιομηχανία παραμένει, πάντως, η μεταποίηση αγροτικών προϊόντων, και αν ακολουθηθεί μια κλαδική πολιτική πρέπει να είναι προς αυτή την κατεύθυνση. Όσον αφορά το χωροταξικό πρότυπο της βιομηχανίας, η αδύναμη μεταποίηση συγκεντρώνεται σε μια περιορισμένη κλίμακας ζώνη με εστία την Άρτα. Η δημιουργία του δυτικού άξονα ανάπτυξης δεν θα ανατρέψει αυτό το σχήμα, αλλά κάποια τάση γραμμικής διεύρυνσης καθώς και ενίσχυσή των μεγεθών του μπορεί να υπάρξει. Επομένως από τα ανωτέρω συμπεραίνεται ότι πρόκειται για περιοχή με ιδιαίτερα χαμηλή παρουσία βιομηχανίας (ενδονομαρχιακές ανισότητες). β) Για τον νομό Θεσπρωτίας: Η γενική προτεραιότητα άσκησης χωρικής πολιτικής για τη μεταποίηση στον Νομό Θεσπρωτίας, χαρακτηρίζεται από το ΕΠΧΣΑΑ για την Βιομηχανία ως μέση, κυρίως ως προγραμματική επιλογή συνδεόμενη με τον αναδυόμενο ρόλο της Ηγουμενίτσας. Όσον αφορά τις κλαδικές προτεραιότητες, δεν υπάρχει σαφής φυσιογνωμία. Για την αξιοποίηση των μελλοντικών δυνατοτήτων διαφαίνεται μια στροφή στο σύνολο των δραστηριοτήτων που προσελκύονται από την υψηλή προσπελασιμότητα. Έτσι και στην μεταποίηση, οι προοπτικές αφορούν κλάδους που επηρεάζονται από την υπερτοπική προσπελασιμότητα (μονάδες κάποιας κλίμακας και εξωστρέφειας, δραστηριότητες εμπορίου και εφοδιαστικής). Όσον αφορά το χωροταξικό πρότυπο της βιομηχανίας, αξίζει να επισημανθεί ότι η μεταποίηση εστιάζεται στην περιοχή Ηγουμενίτσα-Παραμυθιά-Φιλιάτες, αλλά δεν συγκροτεί κάποια πραγματική ζώνη συγκέντρωσης μεταποίησης, λόγω των χαμηλών μεγεθών. ENVIROPLAN A.E. 3-86

200 Όσον αφορά την οργανωμένη χωροθέτηση της βιομηχανίας: Υπάρχει ήδη μία ΒΙΟ.ΠΑ., οποία απαιτείται να στηριχθεί και με πολεοδομικά μέτρα. Χρήσεις γης και σχέση με άλλες δραστηριότητες: Από τα ανωτέρω συμπεραίνουμε ότι ο Νομός έχει μια επιλεκτική πολιτική μερικής διεύρυνσης της βιομηχανικής βάσης, λόγω του λιμανιού της Ηγουμενίτσας. Η αυξανόμενη τουριστική ειδίκευση του Νομού που έχει χαρακτήρα τουριστικής ενότητας σημαίνει ότι ενδεχόμενη μελλοντική αύξηση της βιομηχανικής βάσης μπορεί να οδηγήσει σε συγκρούσεις χρήσεων γης. Ωστόσο, ο προσανατολισμός του τουρισμού είναι επι το πλείστον παράκτιος ενώ για τη βιομηχανία δεν έχει προτεραιότητα την παράκτια ζώνη παρά την ηπειρωτική ζώνη. Επομένως το ενδεχόμενο αυτό είναι μικρό. γ) Για τον νομό Ιωαννίνων: Η γενική προτεραιότητα άσκησης χωρικής πολιτικής για τη μεταποίηση στον νομό Ιωαννίνων χαρακτηρίζεται από το ΕΠΧΣΑΑ για την Βιομηχανία ως μέση. Όσον αφορά τις κλαδικές προτεραιότητες, δεν υπάρχει σαφής φυσιογνωμία, με εξαίρεση μια αδύναμη πάντως έμφαση στη μεταποίηση αγροτικών προϊόντων. Οι προαναφερθείσες προοπτικές θα αλλάξουν όμως σταδιακά την κατάσταση, βελτιώνοντας σημαντικά την υπερτοπική προσπελασιμότητα, ενώ μια πρόσθετη παράμετρος είναι η σε κάποιο βαθμό δυνατότητα λειτουργίας της Αλβανίας ως ενδοχώρας. Η ειδίκευση στον κλάδο 14 (άλλες εξορυκτικές και λατομικές δραστηριότητες) της εξόρυξης δημιουργεί κάποιες δυνατότητες για τη μεταποίηση. Τέλος, η ύπαρξη του Πανεπιστημίου δημιουργεί προϋποθέσεις για ανάπτυξη κλάδων έντασης γνώσης. Διαμορφώνεται έτσι ένα σύνολο διαφορετικών πλεονεκτημάτων / δυνατοτήτων που ανοίγουν πολλαπλές προοπτικές. Η βιομηχανική πολιτική πρέπει να στραφεί κυρίως σε οριζόντια μέτρα αρθρωμένα στις προοπτικές αυτές. Οσον αφορά το χωροταξικό πρότυπο της βιομηχανίας: Η μεταποίηση εστιάζεται σήμερα στα Ιωάννινα και τη ΒΙ.ΠΕ., με πολύ μικρότερες συγκεντρώσεις σε ορισμένους όμορους Ο.Τ.Α.. Η ολοκλήρωση υπερτοπικών οδικών υποδομών θα ενισχύσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του Νομού σε υπερτοπική κλίμακα, αλλά θα τροποποιήσουν σημαντικά τη χωρική τους κατανομή στο εσωτερικό του: μπορεί να υπάρξει διεύρυνση στις ζώνες κατά μήκος των μεγάλων οδικών αξόνων, με τον πυρήνα της συγκέντρωσης να παραμένει στην ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων. Αναφορικά με την οργανωμένη χωροθέτηση της βιομηχανίας, η υπάρχουσα ΒΙ.ΠΕ. του νομού έχει προσελκύσει αρκετό επενδυτικό ενδιαφέρον και μονάδες, αλλά η περαιτέρω ενίσχυση της είναι αναγκαία. Η βασική χωρική ανισότητα που παρατηρείται στον νομό οδηγεί σε ανάγκη ειδικής ενίσχυσης της βιομηχανίας ορεινών περιοχών. ENVIROPLAN A.E. 3-87

201 Επομένως από τα ανωτέρω συμπεραίνεται ότι στον νομό Ιωαννίνων, υπάρχει σχετικά μεγάλη συγκέντρωση οχλουσών μονάδων, που επιβάλλουν μέτρα αντιρρύπανσης, προστασίας της φύσης λόγω της ιδιαίτερης ευαισθησίας του φυσικού περιβάλλοντος στο Νομό, και επίσης του δομημένου περιβάλλοντος (παραδοσιακοί οικισμοί). δ) Για τον νομό Πρέβεζας: Η γενική προτεραιότητα άσκησης χωρικής πολιτικής για τη μεταποίηση, χαρακτηρίζεται από το ΕΠΧΣΑΑ για την Βιομηχανία ως χαμηλή. Όσον αφορά τις κλαδικές προτεραιότητες, δεν υπάρχει σαφής φυσιογνωμία, ούτε συγκεκριμένα συγκριτικά πλεονεκτήματα στη μεταποίηση, εκτός από τη συγκριτικά μεγαλύτερη παρουσία της μεταποίησης αγροτικών προϊόντων στους κλάδους τροφίμων ποτών και κλωστοϋφαντουργίας. Αναφορικά με το χωροταξικό πρότυπο της βιομηχανίας στον νομό, αξίζει να επισημανθεί ότι η μεταποίηση εστιάζεται σημειακά στην Πρέβεζα και στη Φιλιππιάδα. Μελλοντικά θα μπορούσε να υπάρξει να αναδυθεί ένας άξονας από την Πρέβεζα προς τα δυτικά, μέχρι την Ιόνια Οδό, που θα διευρύνει κάπως τη χωρική βάση της μεταποίησης. Αναφορικά με την οργανωμένη χωροθέτηση της βιομηχανίας, η από το 1978 ΒΙ.ΠΕ., όχι πλήρως ολοκληρωμένη ακόμα, έχει προκαλέσει σχετικά περιορισμένο επενδυτικό ενδιαφέρον, και θα απαιτηθεί η βελτίωση της ελκυστικότητάς της. Από τα ανωτέρω συμπεραίνουμε ότι στον Νομό δεν αναμένονται ιδιαίτερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά η ύπαρξη κάποιων μονάδων Σεβέζο επιβάλλει αποτελεσματική προετοιμασία Σ.Α.Τ.Α.Μ.Ε. Οι ανάγκες δημιουργίας νέων οργανωμένων υποδοχέων της βιομηχανίας σε επίπεδο περιφέρειας, με χρονικό ορίζοντα το έτος ολοκλήρωσης των δράσεων της προγραμματικής περιόδου , εκτιμώνται ενδεικτικά στον πίνακα που ακολουθεί (στήλη 1), με αντίστοιχα ενδεικτική κατανομή ανά τάξη μεγέθους υποδοχέων (στήλες 2, 3 και 4). Πίνακας: Ενδεικτική εκτίμηση απαιτούμενων εκτάσεων για οργανωμένους υποδοχείς της βιομηχανίας Επίπεδο Περιφέρειας Ενδεικτικό Ενδεικτική κατανομή ανά μέγεθος υποδοχέα Περιφέρεια μέγεθος (στρ.) Μικροί (περ. 100 στρ. Μεσαίοι (περί τα 300 στρ.) Μεγάλοι (1.000 και άνω στρ. (1) (2) (3) (4) Ηπείρου Σύνολα περ. 95 περ. 25 περ. 20 Πηγή: Παράρτημα ΙΙ ΕΠΧΣΑΑ για την Βιομηχανία ENVIROPLAN A.E. 3-88

202 Στον πίνακα που ακολουθεί προσδιορίζονται οι ανάγκες δημιουργίας νέων οργανωμένων υποδοχέων της βιομηχανίας σε επίπεδο νομών με ποιοτικό τρόπο ως ακολούθως Πίνακας: Ενδεικτική εκτίμηση απαιτούμενων εκτάσεων για οργανωμένους υποδοχείς της βιομηχανίας Επίπεδο Νομών Ανάγκη απόλυτης στρεμματικής αύξησης Ανάγκη σχετικής αύξησης ως ποσοστού των υφιστάμενων υποδοχέων ΝΟΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Μέση Μέση ΝΟΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΗΣ Μέση Μέση ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΗΣ Σχετικά χαμηλή [Δεν λειτουργούν σήμερα] ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ Χαμηλή Μέση Πηγή: Παράρτημα ΙΙ ΕΠΧΣΑΑ για την Βιομηχανία Οι ανωτέρω εκτιμήσεις έχουν λάβει υπόψη τη βιομηχανική δυναμική των διαφόρων περιοχών, τους υφιστάμενους υποδοχείς, και τις κατευθύνσεις του Ειδικού Πλαισίου. Προσδιορίζουν επιθυμητά μεγέθη αναφοράς, η επίτευξη των οποίων θα συμβάλλει στην υλοποίηση των στόχων του Ειδικού Πλαισίου που συνδέονται με την αντιμετώπιση των σημερινών αδυναμιών του καθεστώτος χωροθέτησης της βιομηχανίας. Αθροιστικά σε επίπεδο χώρας, οι εκτιμήσεις για νέους οργανωμένους υποδοχείς είναι της τάξης των σε στρ. περίπου, που αντιστοιχούν σε αύξηση κατά περίπου 80-85% του σημερινού αντίστοιχου μεγέθους. Λαμβανομένου υπόψη ότι ένα σημαντικό ποσοστό των θεσμοθετημένων οργανωμένων υποδοχέων δεν έχει ακόμα ενεργοποιηθεί, η συνολική χωρητικότητα οργανωμένων υποδοχέων που προκύπτει επιτρέπει τουλάχιστον τριπλασιασμό του μεριδίου των οργανωμένων υποδοχέων στο σύνολο των απασχολούμενων στη βιομηχανία. Χρονικός ορίζοντας αναφοράς των εκτιμήσεων είναι το έτος ολοκλήρωσης των δράσεων της προγραμματικής περιόδου Συνοψίζοντας τα ανωτέρω, σε επίπεδο Περιφέρειας οι εκτιμώμενες εκτάσεις για νέους οργανωμένους υποδοχείς αντιστοιχούν μόλις στο 3% των συνολικών εκτιμώμενων εκτάσεων σε επίπεδο χώρας. Για την Περιφέρεια Ηπείρου εκτιμάται ότι μέχρι το 2013 θα υπάρξουν ανάγκες περίπου 1.200στρ. νέων βιομηχανικών υποδοχέων, εκ των οποίων 3-6 με μέση έκταση 100 στρ.(«μικροί υποδοχείς»), 0-1 έκτασης περίπου 300 στρ. («μεσαίοι») και 0-1 έκτασης στρ. και άνω («μεγάλοι υποδοχείς»). Τέλος, σε επίπεδο Περιφέρειας, θα πρέπει όλα τα βιοτεχνικά ή βιομηχανικά μη επικίνδυνα απόβλητα να υφίστανται διαχείριση με ευθύνη του παραγωγού και κατόχου τους, αφού προηγουμένως ληφθούν οι απαιτούμενες αδειοδοτήσεις. Η περίπτωση συνδιάθεσης με τα Α.Σ.Α., εφόσον τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά τους το επιτρέπουν, εμπίπτει στην ENVIROPLAN A.E. 3-89

203 ευθύνη του ΦοΔΣΑ της Δ.Ε. στην οποία παράγονται και αποτελεί αντικείμενο συμφωνίας μεταξύ φορέων, με την προϋπόθεση ότι η διαστασιολόγηση των έργων διαχείρισης της Δ.Ε. το επιτρέπει. Κρίνεται επίσης, αναγκαία η καταγραφή για τον προσδιορισμό των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών των βιοτεχνικών και βιομηχανικών αποβλήτων, με ανάπτυξη συστήματος δυναμικής απογραφής. Επομένως στο πλαίσιο της πράσινης ανάπτυξης οι κύριες διαχειριστικές ανάγκες του τομέα βιομηχανίας είναι: Η ενίσχυση επενδύσεων από υφιστάμενες επιχειρήσεις που διαβλέπουν ότι η βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων μπορεί να μεταφρασθεί σε προστιθέμενη αξία ή ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Κρίσιμες θεωρούνται οι επενδύσεις που είτε στοχεύουν σε βασικές διαδικασίες της ενδιαφερόμενης επιχείρησης (π.χ. παραγωγής ή διακίνησης προϊόντων, εν αντιθέσει με δευτερεύουσες διαδικασίες όπως η προμήθεια αναλωσίμων ή η συντήρηση) είτε αποσκοπούν σε μεγάλο βαθμό βελτίωσης μιας ή περισσότερων συνιστωσών της περιβαλλοντικής επίδοσης. Η ορθολογική χρήση νερού και η αποδοτική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων αποτελεί βασική προϋπόθεση πράσινης ανάπτυξης. Απαιτείται η ενίσχυση όλων των ενεργειών που θα έχουν ως άμεσο αποτέλεσμα την αποδοτικότερη αξιοποίηση υφιστάμενων υδατικών πόρων ή τη συγκρότηση νέων που συμμορφώνονται με εγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης. Η προώθηση της στροφής των επιχειρήσεων της Περιφέρειας σε προμήθειες πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών και γενικότερη διευκόλυνση και εκσυγχρονισμός της αγοράς πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών. Η έρευνα στις περιβαλλοντικές τεχνολογίες και στην εφαρμοσμένη οικολογία παράγει όλο και συχνότερα αποτελέσματα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για διαδεδομένες διαδικασίας όπως η επεξεργασία υγρών και στερεών αποβλήτων, o εμπλουτισμός του εδάφους, η παραγωγή ενέργειας από βιοαέρια κ.ά. Η τόνωση της έρευνας αυτής στην Περιφέρεια έχει τη δυνατότητα να αποφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη, τόσο με την προσαρμογή γνωστών αποτελεσμάτων στις ιδιαίτερες συνθήκες της Ηπείρου όσο και με την παραγωγή νέων ιδεών, προϊόντων ή υπηρεσιών Τομέας Τουρισμός Η ενότητα αυτή επικεντρώνεται στα προγραμματιζόμενα έργα και τις αναγκαίες υποδομές για την ανάπτυξη του Τουρισμού στην Περιφέρεια Ηπείρου, όπως προδιαγράφονται από το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό, εφόσον ENVIROPLAN A.E. 3-90

204 τα βασικά χαρακτηριστικά του τουρισμού στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι: η περιορισμένη τουριστική περίοδος, η χαμηλή ποιότητα καταλυμάτων, η υπερσυγκέντρωση, η έλλειψη υποδομών και το γεγονός ότι απευθύνεται κυρίως στον εσωτερικό τουρισμό. Λαμβάνοντας υπόψη το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό, η παροχή κατευθύνσεων, κανόνων και κριτηρίων για την χωρική διάρθρωση, οργάνωση και ανάπτυξη του τουρισμού στην Περιφέρεια Ηπείρου για την επόμενη δεκαπενταετία ( ), διαμορφώνεται ως εξής: Χάρτης: Βασικές Κατευθύνσεις Χωρικής Οργάνωσης Τουρισμού Το παραλιακό κομμάτι του Δήμου Ηγουμενίτσας και ιδιαίτερα η περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Συβότων, χαρακτηρίζεται ως ανεπτυγμένη τουριστικά περιοχή (κατηγορία Α). Οι περιοχές της κατηγορίας αυτής παρουσιάζουν τα εξής χαρακτηριστικά: Αναγνωρίσιμη τουριστική ταυτότητα με ισχυρή φήμη. Υψηλή συγκέντρωση μαζικού τουρισμού. Αυξημένη πιθανότητα για φθίνουσα οικονομική απόδοση του τουριστικού πόρου. Υψηλό βαθμό εξάρτησης της τοπικής οικονομίας από την τουριστική δραστηριότητα. ENVIROPLAN A.E. 3-91

205 Αντίστοιχα, το παραλιακό τμήμα του Δήμου Πάργας, χαρακτηρίζεται ως αναπτυσσόμενη τουριστικά περιοχή με περιθώρια ανάπτυξης μαζικού τουρισμού (κατηγορία Β1). Η περιοχή αυτή διαθέτει τα εξής χαρακτηριστικά: Συγκέντρωση ιδιαίτερων χαρακτηριστικών φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος. Αξιόλογη κατά περίπτωση ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων. Δυνατότητα για περαιτέρω βιώσιμη αξιοποίηση των πόρων που ενδιαφέρουν τον τουρισμό. Δυνατότητα διαφοροποίησης και εμπλουτισμού του τουριστικού προϊόντος καθώς και διάχυσης της ζήτησης. Ύπαρξη ή προγραμματιζόμενη ανάπτυξη αποδεκτού επιπέδου υποδομών. Μια υποκατηγορία «αναπτυσσόμενων τουριστικά περιοχών με τα ίδια χαρακτηριστικά είναι και η περιοχή Β. Πίνδου Ζαγορίου- Τζουμέρκων συμπεριλαμβανόμενου και του ορεινού χώρου Δυτικής Θεσσαλίας, η οποία χαρακτηρίζεται ως αναπτυσσόμενη τουριστικά περιοχή με περιθώρια ανάπτυξης ήπιων και εναλλακτικών μορφών τουρισμού (κατηγορία Β2). Επιπλέον, το ανατολικό πεδινό τμήμα της Άρτας, χαρακτηρίζεται ως περιοχή τουριστικού ενδιαφέροντος με μειωμένα χαρακτηριστικά και κυρίαρχες χρήσεις άλλες από τον τουρισμό (κατηγορία Γ3). Πρόκειται για την ευρύτερη περιοχή «Άγραφα Ασπροπόταμος» η οποία διαθέτει τα εξής χαρακτηριστικά: Κυριαρχεί άλλη χρήση πλην του τουρισμού. Οι περιοχές αυτές διαθέτουν ορισμένα χαρακτηριστικά τουριστικής έλξης (φυσικά και ανθρωπογενή στοιχεία ιδιαίτερης αξίας, κ.ά.) αλλά για ποικίλους λόγους η μέχρι σήμερα ανάπτυξή τους υποστηρίχθηκε από άλλους τομείς, ιδίως τον πρωτογενή και δεν αξιοποίησε αυτά τα χαρακτηριστικά. Δυνατότητα συμπληρωματικής λειτουργίας της τουριστικής δραστηριότητας για την ενίσχυση άλλων κυριάρχων χρήσεων και δραστηριοτήτων. Χαμηλό επίπεδο ή έλλειψη τουριστικών υποδομών Οι βασικές κατευθύνσεις για τις ανεπτυγμένες τουριστικά περιοχές (κατηγορία Α) κατά το ΕΠ Τουρισμού είναι οι εξής: Ανάδειξη στοιχείων ταυτότητας και αναγνωρισιμότητας της περιοχής. Βελτίωση των εισόδων και σήμανσης των πόλεων. Εξυγίανση και βελτίωση των περιοχών που συγκεντρώνουν σημαντικό αριθμό σημείων τουριστικού ενδιαφέροντος καθώς και των τουριστικών διαδρομών. Αναβάθμιση του δομημένου χώρου. ENVIROPLAN A.E. 3-92

206 Οργάνωση του άτυπα οικιστικά διαμορφωμένου εξωαστικού χώρου. Προστασία, ανάδειξη και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος. Κατασκευή νέων, συμπλήρωση και αναβάθμιση υφιστάμενων τεχνικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών και πολιτιστικών υποδομών. Αναβάθμιση υφιστάμενων καταλυμάτων και κατά περίπτωση κατασκευή νέων καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων κατά προτεραιότητα εντός σχεδίου πόλεων, ορίων οικισμών και ζωνών χρήσεων γης που επιτρέπουν τις τουριστικές δραστηριότητες. Παροχή κινήτρων για ολοκληρωμένο εκσυγχρονισμό τουριστικών υποδομών, μερική ή ολική απόσυρση μη αξιόλογων και απαξιωμένων κτιρίων χρήσης τουρισμού, κατεδάφιση κτιρίων χρήσης τουρισμού που προσβάλλουν το τοπίο. Επανάχρηση αξιόλογων κτιρίων ή συνόλων. Προσανατολισμός των ιδιωτικών επενδύσεων προς τη συμπλήρωση ελλείψεων σε τύπους και τάξεις καταλυμάτων και σε υποδομές. Προώθηση μέτρων για τη βελτίωση της κυκλοφορίας και την ασφάλεια των πεζών. Για τη κατηγορία Β1 ισχύουν οι κατευθύνσεις για τη κατηγορία Α 19, και επιπλέον οι εξής: Λήψη μέτρων για την έγκαιρη πρόληψη φαινομένων υποβάθμισης της ποιότητας των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων και συνδυασμένη προβολή τους Βελτίωση της προσβασιμότητας των δυσπρόσιτων τουριστικών πόρων. Ενθάρρυνση χωροθετήσεων που αξιοποιούν τους εναλλακτικούς πόρους (εκτός ήλιου θάλασσας) κάθε προορισμού. Κατασκευή νέων καταλυμάτων 3, 4 και 5 αστέρων κατά προτεραιότητα εντός σχεδίων πόλεων, ορίων οικισμών και ζωνών χρήσεων γης που επιτρέπουν τη χωροθέτηση τουριστικών δραστηριοτήτων. Για τη κατηγορία Β2 ισχύουν οι ακόλουθες κατευθύνσεις: Διατήρηση, προστασία και ανάδειξη των φυσικών, ιστορικών, αρχιτεκτονικών, κ.α.α σημείων του χώρου με «μοναδικά» χαρακτηριστικά καθώς και του χαρακτήρα της κλίμακας και των χαρακτηριστικών των οικισμών. Λήψη μέτρων για την έγκαιρη πρόληψη φαινομένων υποβάθμισης της ποιότητας των φυσικών και των ανθρωπογενών πόρων και συνδυασμένοι προβολή τους. Συγκρότηση τοπικών πολυθεματικών δικτύων και βελτίωση της προσβασιμότητας μεταξύ των πόλεων και των πόρων που τα συγκροτούν με περιβαλλοντικά ήπιες παρεμβάσεις στις οδικές συνδέσεις. 19 πλην των περιπτώσεων «Ανάληψη δράσεων αύξησης της χωρητικότητας μιας περιοχής», «Αναβάθμιση υφισταμένων καταλυμάτων» και «Παροχή κινήτρων για κατεδάφιση κτιρίων χρήσης τουρισμού που προσβάλλουν το τοπίο». ENVIROPLAN A.E. 3-93

207 Κατασκευή νέων, συμπλήρωση και αναβάθμιση υφιστάμενων τεχνικών, κοινωνικών (περίθαλψης και αθλητισμού), περιβαλλοντικών και πολιτιστικών υποδομών (μουσεία, τεχνολογικά θεματικά πάρκα, κ.λπ.). Περιορισμός της δόμησης νέων υποδομών φιλοξενίας, εστίασης και λοιπών σχετικών με τον τουρισμό υποδομών, στον Ηπειρωτικό χώρο, εντός οικισμών καθώς και σε μία ζώνη πλάτους 500 μέτρων από τα όριά τους στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται σχετικός κορεσμός 20. Προσαρμογή της τυπολογίας των καταλυμάτων με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής και των ειδικών μορφών που υποστηρίζουν. Προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος συμπεριλαμβανόμενης της προστασίας της βιοποικιλότητας και του τοπίου. Επανάχρηση αξιόλογων κτιρίων ή συνόλων. Αξιοποίηση των εκάστοτε τοπικών πόρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού (αγροτουρισμού, περιηγητικού, πεζοπορικού, πολιτιστικού τουρισμού, κ.ά.). Στήριξη δραστηριοτήτων που συμβάλουν στην αναβάθμιση της εικόνας και γενικότερα στην ανάδειξη και προβολή των χαρακτηριστικών και της φυσιογνωμίας του αγροτικού χώρου. Δημιουργία δικτύων μονοπατιών (εθνικών, ευρωπαϊκών ) και διαδρομών («δρόμοι» καπνού, αμπέλου, ελιάς κ.λπ.) περιβαλλοντικής ευαισθησίας και εκπαίδευσης. Δημιουργία υποδομών στήριξης, προώθησης προγραμμάτων εκπαίδευσης και πιστοποίησης απασχολούμενων σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού (Eco- Management and Audit Scheme EMAS). Προώθηση προγραμμάτων στήριξης αγροτικών ή/και παραδοσιακών μεταποιητικών δραστηριοτήτων φιλικών προς το περιβάλλον (στήριξη ολοκληρωμένης ή βιολογικής γεωργίας, προϊόντων ονομασίας προέλευσης, παραδοσιακών τεχνικών κ.ά.). Ενίσχυση του προσανατολισμού των συνεχιζόμενων ευρωπαϊκών προγραμμάτων για τον αγροτικό χώρο (Leader+, ΟΠΑΑΧ) προς μια ολοκληρωμένη αγροτική ανάπτυξη, πέραν της αποκλειστικής χρηματοδότησης καταλυμάτων. Προώθηση τοπικών συμφώνων ποιότητας. Για τη κατηγορία Γ3 ισχύουν οι ακόλουθες κατευθύνσεις: 20 Ο περιορισμός αυτός δεν ισχύει α) για την επέκταση υφιστάμενων εγκαταστάσεων, β) για την δημιουργία ειδικών τουριστικών υποδομών που από την φύση τους συνδέονται με την αξιοποίηση πόρων με έντονη χωρική εξάπλωση (ιαματικές πηγές) και γ) για σύνθετες και ολοκληρωμένες υποδομές μικτής χρήσης. ENVIROPLAN A.E. 3-94

208 Διαφύλαξη φυσικών, ιστορικών, αρχιτεκτονικών, κ.ά. σημείων του χώρου με «μοναδικά» χαρακτηριστικά. Δημιουργία θεματικών διαδρόμων με ανάδειξη στοιχείων των κυριάρχων χρήσεων («δρόμοι» ελιάς, αμπέλου, καπνού κ.ά.). Αποκατάσταση και αξιοποίηση παλιών κελυφών. Δημιουργία μουσείων, κέντρων ερμηνείας του χώρου ή άλλων εγκαταστάσεων απαραίτητων για την ανάδειξη της κυρίαρχης χρήσης- δραστηριότητας, εντός οικισμού. Κατασκευή νέων, συμπλήρωση και αναβάθμιση υφιστάμενων τεχνικών, κοινωνικών (περίθαλψης και αθλητισμού), περιβαλλοντικών και πολιτιστικών υποδομών (μουσεία, τεχνολογικά θεματικά πάρκα, κ.λπ.). Αξιοποίηση των εκάστοτε τοπικών πόρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για μεν την ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού (αγροτουρισμού, περιηγητικού, πεζοπορικού, πολιτιστικού τουρισμού, γεωτουρισμό, κ.ά.). Ανάδειξη και προστασία φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και τοπίου (προστασία φυσικού περιβάλλοντος, αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, άϋλης πολιτιστικής κληρονομιάς, δημιουργία μουσείων κ.ά.) Προώθηση προγραμμάτων στήριξης αγροτικών ή/και παραδοσιακών μεταποιητικών δραστηριοτήτων φιλικών προς το περιβάλλον (στήριξη ολοκληρωμένης ή βιολογικής γεωργίας, προϊόντων ονομασίας προέλευσης, παραδοσιακών τεχνικών κ.ά.). Ενίσχυση του προσανατολισμού των συνεχιζόμενων ευρωπαϊκών προγραμμάτων για τον αγροτικό χώρο (Leader+, ΟΠΑΑΧ) προς μια ολοκληρωμένη αγροτική ανάπτυξη, πέραν της αποκλειστικής χρηματοδότησης καταλυμάτων. Σε κάθε περίπτωση οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού δεν πρέπει να θίγουν τις κυρίαρχες χρήσεις αλλά να λειτουργούν συμπληρωματικά με αυτές. Δημιουργία υποδομών στήριξης, προώθησης προγραμμάτων εκπαίδευσης και πιστοποίησης απασχολούμενων σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού (Eco- Management and Audit Scheme EMAS). Στις παράκτιες περιοχές των κατηγοριών Α και Β, διακρίνεται ζώνη υψηλής ανταγωνιστικότητας διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων, η οποία εκτείνεται σε απόσταση 350 μ. από τον αιγιαλό και έχει ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη του τουρισμού. Στη ζώνη αυτή, δίδονται οι παρακάτω κατευθύνσεις: Περιορισμός της δημιουργίας νέων εγκαταστάσεων χρήσεων μη συμβατών με την τουριστική δραστηριότητα, ιδιαίτερα στις περιοχές που χαρακτηρίζονται ως ENVIROPLAN A.E. 3-95

209 ανεπτυγμένες τουριστικά (Α). Κατ εξαίρεση είναι δυνατή η χωροθέτηση βιομηχανικών δραστηριοτήτων υπό ειδικούς όρους και συνθήκες, σύμφωνα με το ΕΠ Βιομηχανίας. Στις υπόλοιπες περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος (Β), η χωροθέτηση άλλων χρήσεων επιτρέπεται σε τμήματά τους που δεν παρουσιάζουν τουριστικό ενδιαφέρον (είτε μεμονωμένα, είτε σε οργανωμένους υποδοχείς). Το ορεινό τμήμα της Περιφέρειας Ηπείρου, εντάσσεται στην κατηγορία ορεινός χώρος, στην οποία ανήκουν περιοχές με υψόμετρο άνω των 600 μ. Η βασική κατεύθυνση τουριστικής αξιοποίησης του ορεινού χώρου, συνίσταται στη μέριμνα για την προστασία, αναβάθμιση και ανάδειξη των πόρων, τη βελτίωση της προσβασιμότητας, τη συγκρότηση τοπικών πολυθεματικών δικτύων, την αξιοποίηση του οικιστικού πλεονάσματος των φθινόντων και εγκαταλελειμμένων οικισμών και την προβολή των προορισμών. Ειδικότερα, για τον ορεινό χώρο προβλέπονται τα εξής (επιπλέον των όσων προβλέπονται συγκεκριμένα για κάθε κατηγορία Τουρισμού που συναντάται στον ορεινό χώρο): Διατήρηση της ποιότητας των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων, και λήψη μέτρων πρόληψης των κινδύνων υποβάθμισης τους. Λήψη ειδικών μέτρων ενσωμάτωσης δραστηριοτήτων που είναι αναγκαίες για τη λειτουργία του χώρου αλλά μπορεί να παρουσιάσουν ασυμβατότητες με την τουριστική δραστηριότητα. Δημιουργία βασικών προτύπων καθώς και εξειδικευμένων κατά περίπτωση κανόνων για το σχεδιασμό και τη δόμηση λαμβάνοντας υπόψη την παραδοσιακή αρχιτεκτονική και τις τοπικές παραδόσεις. Επεξεργασία ειδικών προτύπων για την κατασκευή υποδομών στον ορεινό χώρο. Δημιουργία δικτύων μονοπατιών. Περιορισμός της δόμησης νέων τουριστικών υποδομών εντός οικισμών καθώς και σε μία ζώνη πλάτους 500 μ. από τα όρια του, στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται σχετικός κορεσμός (ποσοστό αδόμητων γηπέδων < 40%) 21. Στα τμήματα της Περιφέρειας Ηπείρου που υπάγονται σε περιοχές του Δικτύου Φύση (Natura) 2000, προβλέπονται οι εξής χωροταξικές κατευθύνσεις: Ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού. 21 Ο περιορισμός αυτός δεν ισχύει: α) για την επέκταση υφισταμένων εγκαταστάσεων για λόγους βιωσιμότητας των μονάδων, β) για τη δημιουργία ειδικών τουριστικών υποδομών (π.χ. ιαματικές πηγές) και γ) στους στάσιμους οικισμούς με πληθυσμό κατά την τελευταία απογραφή μικρότερο των 300 κατοίκων. Από τη ρύθμιση της περίπτωσης (γ) εξαιρούνται οι οικισμοί που έχουν κηρυχθεί ως παραδοσιακοί ή καταταγεί ως «ενδιαφέροντες» και οι περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος με μειονεκτικά χαρακτηριστικά. ENVIROPLAN A.E. 3-96

210 Ανάδειξη και προστασία περιβάλλοντος και τοπίου. Δημιουργία δικτύων μονοπατιών (εθνικών, ευρωπαϊκών) και διαδρομών («δρόμοι» καπνού, αμπέλου, ελιάς κ.α.). Προώθηση προγραμμάτων στήριξης βιολογικής γεωργίας, προϊόντων ονομασίας προέλευσης, παραδοσιακών τεχνικών. Οργανωτική και λειτουργική υποστήριξη Φορέων Διαχείρισης Θέσπιση ειδικού τέλους υπερ των Φορέων Διαχείρισης, επί των δραστηριότητα του τουρισμού που αναπτύσσονται στις περιοχές αυτές, με σκοπό να χρησιμοποιείται για την προστασία, διαχείριση και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου. Μέχρι τον καθορισμό χρήσεων και δραστηριοτήτων στις περιοχές αυτές προτείνεται ο περιορισμός της δόμησης μικρών τουριστικών καταλυμάτων 22 στις εντός σχεδίου και εντός ορίων οικισμών περιοχές, καθώς και σε μια ζώνη πλάτους 500 μ. από τα όρια τους στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται σχετικός κορεσμός (ποσοστό αδόμητων γηπέδων <40%) 23. Για τους παραδοσιακούς οικισμούς, το ΕΠ Τουρισμού προβλέπει: Έλεγχο των χρήσεων γης και της έντασης της τουριστικής δραστηριότητας. Διαμόρφωση αυστηρότερων κανόνων μορφολόγησης των νέων κτισμάτων, ενίσχυση δράσεων αποκατάστασης κελυφών. Για τους εγκαταλελειμμένους και φθίνοντες οικισμούς, προώθηση πρωτοβουλιών για την αναζωογόνηση τους. Έλεγχο της επέκτασης των οικισμών. Άμεσο έλεγχο της δόμησης εκτός σχεδίου πόλης και ορίων οικισμών. Αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων ορεινών οικισμών με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Στην περιοχή μελέτης υπάρχει σημαντικό απόθεμα αρχαιολογικών χώρων και μνημείων. Για τους χώρους αυτούς, το ΕΠ Τουρισμού προβλέπει την εξασφάλιση της προσβασιμότητας, εξωραϊσμό του περιβάλλοντος χώρου, έλεγχο χρήσεων και δικτύων υποδομής, με στόχο τη βέλτιστη δυνατή προστασία και ανάδειξή τους. Επιπλέον η περιοχή μελέτης προσφέρεται για ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού (συνεδριακός, αστικός, θαλάσσιος, πολιτισμικός, αθλητικός τουρισμός) Κάτω των 100 κλινών, ΠΔ 43/2002, ΦΕΚ Α 43. Ο περιορισμός αυτός δεν ισχύει: α) στους παραδοσιακούς οικισμούς, όπου η δόμηση περιορίζεται μόνον εντός σχεδίου και εντός ορίων οικισμών, β) για την επέκταση υφισταμένων μονάδων για λόγους βιωσιμότητας, γ) για τη δημιουργία ειδικών τουριστικών υποδομών (π.χ. ιαματικές πηγές) και δ) για την ανάπτυξη «σύνθετων και ολοκληρωμένων τουριστικών υποδομών μικτής χρήσης» που μπορούν να αναπτυχθούν μέσα σε περιοχές Natura 2000, σύμφωνα όμως με ειδικούς όρους και περιορισμούς. ENVIROPLAN A.E. 3-97

211 Για την ανάπτυξη του αστικού τουρισμού προτείνεται η κατά προτεραιότητα προώθηση δράσεων, που αφορούν στην ανάδειξη και αναβάθμιση των ιστορικών κέντρων, μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και λοιπών αξιόλογων στοιχείων του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντός τους. Στα αστικά κέντρα με προοπτικές για αστικό τουρισμό, όπως τα Ιωάννινα, προωθείται παράλληλα η ανάπτυξη συνεδριακού εκθεσιακού τουρισμού. Το ΕΠ Τουρισμού αναφέρεται στην ενίσχυση των υφιστάμενων εξειδικεύσεων (π.χ. κωπηλατικοί αγώνες Ιωαννίνων) ιδίως σε περιοχές που διαθέτουν υψηλών προδιαγραφών αθλητικές εγκαταστάσεις και ξενοδοχειακή υποστήριξη καθώς επίσης και σε παραθαλάσσιες και παραλίμνιες περιοχές, με στόχο την ανάπτυξη αθλητικού τουρισμού. Στις ειδικές μορφές αθλητικού τουρισμού υπάγονται το γκολφ, ο χιονοδρομικός και ο καταδυτικός τουρισμός, καθώς και οι αθλητικές δραστηριότητες του ορεινού χώρου. Προς την κατεύθυνση αυτή, προτείνεται από το ΕΠ Τουρισμού η δημιουργία εγκαταστάσεων γκόλφ στην ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων, η δημιουργία δικτύων διαδρομών ορειβατικού σκί σε υφιστάμενες δασικές οδούς και ορειβατικά μονοπάτια, καθώς και η προώθηση του δράσεων που αφορούν στην ανάπτυξη αθλητικών δραστηριοτήτων (σπορ) του ορεινού χώρου (π.χ. ορειβασία, αναρρίχηση, κανόε- καγιάκ, rafting κ.λπ.). Επιπλέον η περιοχή μελέτης προσφέρεται για την ανάπτυξη τουρισμού φύσης (οικοτουρισμός- αγροτουρισμός). Σε όλες τις ορεινές περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου καθώς και στις περιοχές που υπάγονται στο δίκτυο ΝATURA 2000 προωθούνται δράσεις ανάδειξης προστατευόμενων περιοχών, η αξιοποίηση επιλεγμένων περιοχών ως πόλων ανάπτυξης, τοπικής ή ευρύτερης εμβέλειας, ενός ήπιου ρεύματος τουρισμού φύσης, η καθιέρωση τοπίων δικτύων με έμφαση στην φυσιολατρική διάσταση, ο εμπλουτισμός των διαδρομών με εναλλακτικές δραστηριότητες (π.χ. ιππασία), η διατήρηση και ανάδειξη των στοιχείων του παραδοσιακού τρόπου ζωής κ.λπ. Ειδικά για την προώθηση του αγροτουρισμού προτείνεται η προώθηση της εμπορίας γεωργικών προϊόντων ποιότητας καθώς και τοπικά μεταποιημένων προϊόντων ποιότητας, την ενίσχυση του γαστριμαργικού τουρισμού με δράσεις προώθησης της ελληνικής κουζίνας και των επιμέρους εκδοχών της ως σημαντικού τουριστικού πόρου και η διασύνδεση της τοπικής παραγωγής με την αγροτοτουριστική κατανάλωση (σύμφωνα τοπικής ποιότητας). Επομένως, το κύριο συγκριτικό πλεονέκτημα της Περιφέρειας Ηπείρου είναι ότι προσφέρεται για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού (όπως είναι αστικός τουρισμός, αθλητικός ENVIROPLAN A.E. 3-98

212 τουρισμός, τουρισμός φύσης κ.λπ.) εξαιτίας αφενός των υφιστάμενων εξειδικεύσεων (κωπηλατικοί αγώνες Ιωαννίνων) που συνδυάζουν υψηλών προδιαγραφών αθλητικές εγκαταστάσεις ξενοδοχειακή υποδομή αεροδρόμιο, και αφετέρου του συνδυασμού περιοχών ορεινού χώρου με περιβαλλοντικά ενδιαφέροντα και αγροτικού χώρου με τουριστικά ενδιαφέροντα. Υπό του πρίσμα αυτό, ορισμένα από τα έργα που προγραμματίζεται να υλοποιηθούν στην Περιφέρεια Ηπείρου στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» του Υπουργείου Πολιτισμού Τουρισμού κατά την προγραμματική περίοδο είναι τα ακόλουθα: Α/Α Τίτλος έργου / δράσης ΕΠ Π/Υ σε ευρώ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ανάδειξη ορειβατικής διαδρομής Αστράκας (Όρος Τύμφη) - 4 Εγκατάσταση συστημάτων προστασίας και εξοικονόμησης ΕΠΑΕ ,00 ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ενέργειας. 6 Τουριστική αξιοποίηση και ανάδειξη παραλίμνιας περιοχής του Δήμου Περάματος. ΕΠΑΕ ,00 ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 23 Μουσείο Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα ΕΠΑΕ ,00 ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 25 Ανάπλαση Κυανής Ακτής Δήμου Πρεβέζης ΕΠΑΕ ,00 ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ,00 Πηγή: ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» του Υπουργείου Πολιτισμού Τουρισμού (περίοδος ) Επομένως στο πλάισιο της πράσινης ανάπτυξης οι κύριες διαχειριστικές ανάγκες στον τομέα τουρισμό αφορούν: Διαφοροποίηση και εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος με την επιχειρηματική αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, ιδίως προς την κατεύθυνση του τουρισμού φύσης, για την άμβλυνση της εποχικότητας της τουριστικής ζήτησης. Ενίσχυση των πρωτοβουλιών στροφής σε αποδοτικότερες για το περιβάλλον επιλογές των τουριστικών μονάδων, με έμφαση σε υποδομή και εξοπλισμό εξοικονόμησης νερού και ενέργειας, καθώς και εναλλακτικής διαχείρισης στερεών αποβλήτων Τομέας Μεταφορές Η Περιφέρεια Ηπείρου χαρακτηρίζεται από την παραμεθόρια γεωγραφική της θέση, τη μεγάλη απόσταση που την χωρίζει από τα μεγάλα κέντρα παραγωγής και κατανάλωσης, την ορεινή μορφολογία του εδάφους, τη χαμηλή πυκνότητα του πληθυσμού και τη διασπορά των οικισμών. Χαρακτηριστικά τα οποία έχουν επιδράσει αρνητικά στην ανάπτυξη της ευρύτερης ENVIROPLAN A.E. 3-99

213 περιοχής. Ιδιαίτερο μειονέκτημα αντιμετωπίζουν οι ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου, οι οποίες είναι απομονωμένες από τα μεγάλα αστικά κέντρα ΟΔΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ Στο μεταφορικό δίκτυο της Περιφέρειας Ηπείρου συγκαταλέγονται τα ακόλουθα: 1. Το λιμάνι της Ηγουμενίτσας 2. Η Εγνατία Οδός 3. Ο Δυτικός Άξονας 4. Η κατασκευή Εμπορευματικού Κέντρου Η ανάδειξη της Περιφέρειας Ηπείρου σε Δυτική Πύλη για τη Βόρεια Ελλάδα είναι εφικτό να επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό με την ολοκλήρωση των παραπάνω μεγάλων έργων. Η αναπτυξιακή αξιοποίηση των μεγάλων έργων μεταφορών απαιτεί τη συνδυασμένη παρέμβαση στο σύνολο των μεταφορικών υποδομών, στο εσωτερικό της Περιφέρειας Ηπείρου, όπου μέχρι σήμερα παρατηρούνται σημαντικές ελλείψεις. Ειδικότερα: Το οδικό δίκτυο της Περιφέρειας Ηπείρου διακρίνεται στις ακόλουθες τρεις κατηγορίες: - Πρωτεύον Οδικό Δίκτυο: στο οποίο περιλαμβάνεται η Εγνατία Οδός, η Ιόνια Οδός και οι Εθνικές Οδοί - Δευτερεύον Οδικό Δίκτυο: στο οποίο περιλαμβάνονται όλες οι επαρχιακές οδοί, με δευτερεύουσας σημασίας λειτουργικότητα - Τριτεύον Οδικό Δίκτυο: στο οποίο περιλαμβάνεται το υπόλοιπο οδικό δίκτυο (δευτερεύουσες επαρχιακοί, κοινοτικοί και τουριστικοί οδοί) με λειτουργικότητα σύνδεσης μικρών οικισμών. Από τα μέχρι τώρα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία το οδικό δίκτυο της Περιφέρειας Ηπείρου αποτελεί: - Το 7,9% του εθνικού οδικού δικτύου της χώρας, ήτοι 743,0χλμ) - Το 7,1% του επαρχιακού οδικού δικτύου της χώρας, ήτοι 2.231,0 χμλ) - Το 0,1% του κοινοτικού ή τουριστικού δικτύου της χώρας, ήτοι 65,0χλμ. Η κατάσταση του Εθνικού Οδικού Δικτύου της περιοχής μελέτης, σε γενικές γραμμές θεωρείται καλή, όσον αφορά τα οδοστρώματα, υστερεί όμως ως προς τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του. Μάλιστα εξαιτίας της αυξημένης κίνησης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, απαιτούνται έργα βελτίωσης και αναβάθμισής του σε πολλά σημεία. ENVIROPLAN A.E

214 Η κατάσταση του επαρχιακού οδικού δικτύου θεωρείται καλή συγκρινόμενη με αυτήν της υπόλοιπης χώρας. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ικανοποιητική κατάσταση επικρατεί στο 95,4% του συνόλου του επαρχιακού δικτύου ενώ το υπόλοιπο τμήμα, ήτοι περίπου 103,0 χλμ δεν αντιμετωπίζει τεχνικά προβλήματα που δυσχεραίνουν τις συνθήκες κυκλοφορίας διερχόμενων οχημάτων. Οι διαπεριφερειακές συνδέσεις με τις όμορες Περιφέρειες της Δυτικής Μακεδονίας, της Θεσσαλίας και της Κεντρικής Μακεδονίας, χαρακτηρίζονται από χαμηλής στάθμης εξυπηρέτηση, ενώ δεν υπάρχει άμεση διαπεριφερειακή σύνδεση με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Για τον λόγο αυτό προγραμματίζονται και βρίσκονται ήδη στο στάδιο κατασκευής νέες οδικές αρτηρίες που σκοπό έχουν να συνδέσουν την Περιφέρεια Ηπείρου κατακόρυφα και οριζόντια με όλες τις βασικές πόλεις της χώρας, και ταυτόχρονα να εξασφαλίσουν την επικοινωνία της χώρας μας με την Ανατολική Ευρώπη και τις χώρες των Βαλκανίων. Ήδη από το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Ηπείρου, προβλέπεται η ολοκλήρωση όλων των μεγάλων μεταφορικών υποδομών σύνδεσης για την ανάδειξη της Περιφέρειας ως βασικής πύλης της χώρας προς την Δύση και παράλληλα την συμπλήρωση των μικρότερων ενδοπεριφερειακών μεταφορικών υποδομών. Στις σημαντικότερες οδικές μεταφορικές υποδομές συμπεριλαμβάνονται η Εγνατία Οδός και ο Δυτικός Άξονας (Ιόνια Οδός). Η Εγνατία Οδός αποτελεί στο σύνολο της άξονα μήκους 680 χλμ. περίπου και συνδέει τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Βόρειας Ελλάδας μεταξύ τους αλλά και με τον κύριο οδικό άξονα Βορρά - Νότου (ΠΑΘΕ). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι εντός του Νομού Ιωαννίνων είναι χωροθετημένοι έξι ανισόπεδοι κόμβοι της Εγνατίας (Τύριας, Δωδώνης, Ιονίας οδού, Ιωαννίνων (Πεδινής), Αράχθου, Μετσόβου). Η συμβολή του έργου της Εγνατίας Οδού στην αναπτυξιακή προοπτική της Περιφέρειας Ηπείρου καταδεικνύεται από τη μείωση των χρόνων διαδρομών. Η διαδρομή Ηγουμενίτσα - Ιωάννινα είναι 1.30' ώρα με το υφιστάμενο δίκτυο και γίνεται 45' με την Εγνατία. Αναλυτικά οι περιοχές από τις οποίες διέρχεται η Εγνατία Οδός παρουσιάζονται στο απόσπασμα χάρτου που ακολουθεί. ENVIROPLAN A.E

215 Ο Δυτικός άξονας (Ιόνια οδός), αποτελεί ένα ακόμα στρατηγικό έργο για την εξυπηρέτηση του μεταφορικού έργου στην Δυτική Ελλάδα (Καλαμάτα-Πύργος-Πάτρα-Μεσολόγγι-Αγρίνιο- Άρτα-Ιωάννινα- Κακαβιά). Η Ιόνια Οδός επεκτεινόμενη εντός του Αλβανικού εδάφους και συνδεόμενη με τους Αλβανικούς λιμένες Δυρραχίου και Αυλώνας θα συμβάλλει στη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος για την ανάπτυξη συνθηκών οικονομικών δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου και της Νότιας Αλβανίας. Το Βόρειο τμήμα της Ιόνιας Οδού (Αντίρριο - Ιωάννινα - Κακαβιά) διατρέχει όλο το διαμέρισμα της Δυτ. Ελλάδας και το συνδέει με τη Δυτική και Νότια Πελοπόννησο. Η σύνδεση της Ιόνιας Οδού με την Ηγουμενίτσα, μέσω της Εγνατίας, της προσδίδει πρόσθετη διεθνή σημασία. Το τμήμα της Ιόνιας Οδού βόρεια από την Εγνατία που έχει μελετηθεί ως αυτοκινητόδρομος έως το Καλπάκι αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το Άλλες διαπεριφερειακής σημασίας οδικές συνδέσεις, είναι: - Ηγουμενίτσα-Πρέβεζα. Απαιτείται βελτίωση του άξονα (συμπεριλαμβανομένης της παράκαμψης Πρέβεζας) και επέκταση του έως τη Σαγιάδα και τα Ελληνοαλβανικά σύνορα προς Β και την Αμφιλοχία προς Ν. (μέσω της ζεύξης Πρέβεζας-Ακτίου). Θα εξυπηρετεί τους αυξημένους φόρτους στην παράκτια ζώνη και την σύνδεση με το αεροδρόμιο του Ακτίου. ENVIROPLAN A.E

216 - Φιλιππιάδα-Πρέβεζα. Απαιτείται βελτίωση του άξονα (χαρακτηριστικά της οδού - παρακάμψεις οικισμών). Θα εξυπηρετεί τη σύνδεση της Άρτας και της Φιλιππιάδας με το αεροδρόμιο Ακτίου και της Πρέβεζας με τον Δυτικό Άξονα. - Σύνδεση Άρτας με Τρίκαλα - Καρδίτσα. Απαιτούνται σημαντικές βελτιώσεις. Θα εξυπηρετηθεί η σύνδεση της νότιας Ηπείρου με την Κεντρική Ελλάδα. - Κόνιτσα-Καστοριά. Απαιτούνται βελτιώσεις. Θα λειτουργήσει ως άξονας σύνδεσης του βόρειου τμήματος της περιφέρειας με τη Δυτική Μακεδονία. Οι βασικές ελλείψεις και αδυναμίες της Περιφέρειας στο συγκεκριμένο τομέα εντοπίζονται στα ακόλουθα σημεία: Ανεπαρκείς διαπεριφερειακές συνδέσεις με τη Δυτική Μακεδονία και τη Θεσσαλία Έλλειψη παρακαμπτηρίων οδών για την αποσυμφόρηση τω αστικών κέντρων Μέτρια κατάσταση του επαρχιακού οδικού δικτύου, όπου οι ανάγκες βελτίωσης του, εντοπίζονται σε όλους τους νομούς της Ηπείρου. Οι μέχρι σήμερα παρεμβάσεις δεν κάλυψαν το σύνολο των αναγκών, ενώ σήμερα πρόσθετα τμήματα του επαρχιακού δικτύου παλαιάς κατασκευής, έχουν περιέλθει σε κακή κατάσταση και χρειάζονται ανακατασκευή ή/ και βελτιώσεις χάραξης. Η μέτρια κατάσταση του επαρχιακού δικτύου έχει σημαντική αρνητική επίδραση στις δραστηριότητες της τοπικής οικονομίας με επιβάρυνση του κόστους των παραγωγικών δραστηριοτήτων του πρωτογενή τομέα και του εμπορίου καθώς και περιορισμό της τουριστικής κίνησης ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ Τα δύο αεροδρόμια που διαθέτει σήμερα η Περιφέρεια Ηπείρου είναι των Ιωαννίνων και της Πρεβέζης (Ακτιο). Από τον Κρατικό Αερολιμένα Ιωαννίνων (Κ.Α.ΙΩ.) εκτελούνται δρομολόγια εσωτερικού προς και από Αθήνα και Θεσσαλονίκη, περιστασιακές συνδέσεις με Τίρανα Αλβανίας και ελάχιστες έκτακτες πτήσεις εξωτερικού σε ειδικές περιπτώσεις. Το αεροδρόμιο του Ακτίου, που απέχει περίπου 50,0 χλμ. από την πόλη της Άρτας, εξυπηρετεί κυρίως στρατιωτικές δραστηριότητες. Έχει και τακτική αεροπορική συγκοινωνία με Αθήνα με μικρά αεροσκάφη ενώ αρκετές είναι οι μισθωμένες πτήσεις (charter) την τουριστική περίοδο, με προορισμό για Λευκάδα και Πρέβεζα. Το αεροδρόμιο Ιωαννίνων εντάσσεται μεταξύ των αεροδρομίων ευρύτερης περιφερειακής εμβέλειας, το οποίο αποκτά σημαντικό ρόλο στη χωροταξική οργάνωση της Περιφέρειας Ηπείρου και την επιδιωκόμενη περιφερειακή ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό επιβάλλεται η αναβάθμιση της υπάρχουσας υποδομής του αεροδρομίου Ιωαννίνων τόσο από την άποψη ENVIROPLAN A.E

217 της χωρητικότητας, όσο και από την άποψη της ικανότητας για την εξυπηρέτηση περισσότερων πτήσεων εσωτερικού και εξωτερικού υπό οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει για το αεροδρόμιο του Ακτίου, το οποίο αν και δεν ανήκει στην Ήπειρο, εξυπηρετεί περιοχές της Περιφέρειας και κυρίως το νομό Πρέβεζας. Το συγκεκριμένο αεροδρόμιο είναι ανεπαρκές εν μέρει λόγω του μεικτού χαρακτήρα του (που είναι κυρίως στρατιωτικός) αλλά και λόγω της ανεπαρκούς υποδομής του. Συνεπώς, διαθέτει περιορισμένες δυνατότητες για την επίλυση των προβλημάτων των εναέριων μεταφορών στην Ήπειρο ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ Η δύσβατη γεωμορφολογία της περιφέρειας, έχει οδηγήσει στην απομόνωσή της, δεδομένου ότι η κατασκευή οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων καθίσταται δύσκολη και απαιτεί πλήθος τεχνικών έργων υψηλού προϋπολογισμού. Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι η απουσία σιδηροδρομικής σύνδεσης της Περιφέρειας Ηπείρου με την υπόλοιπη Ελλάδα καθώς και με χώρες του εξωτερικού (κυρίως βαλκανικές χώρες) ενισχύουν την απομόνωση της ευρύτερης περιοχής με αντίκτυπο στην αναπτυξιακή της πορεία ΛΙΜΕΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ Το λιμάνι της Ηγουμενίτσας αποτελεί το μοναδικό λιμάνι της Περιφέρειας Ηπείρου, το οποίο εξυπηρετεί γραμμές ακτοπλοΐας στο εσωτερικό της χώρας καθώς και σε προορισμούς του εξωτερικού. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός ότι το λιμάνι της Ηγουμενίτσας κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών έχει εμφανίσει υψηλό δυναμισμό όσον αφορά την ελκυστικότητα του για επιβατικές και εμπορευματικές μεταφορές προς και από τη Δυτική Ευρώπη. Εξάλλου και σύμφωνα με το Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης της Συγκοινωνιακής Υποδομής, το λιμάνι της Ηγουμενίτσας εντάσσεται στα Λιμάνια Εθνικής Σημασίας. Η μικρή απόσταση του λιμένα από αντίστοιχα λιμάνια της Ιταλίας (μόλις 92 ναυτικά μίλια από το Οτράντο), το καθιστούν ιδιαίτερα ελκυστικό για τις μετακινήσεις αγαθών και προσώπων. Η κύρια χρήση του λιμένα της Ηγουμενίτσας είναι επιβατική και κατά δεύτερο λόγο εμπορική. Πραγματοποιεί δρομολόγια από και προς τα ιταλικά λιμάνια του Μπρίντιζι, του Μπάρι, της Ανκόνα και της Βενετίας, ενώ τα δρομολόγια που εξυπηρετούν την κίνηση εσωτερικού έχουν κατά κύριο λόγο προέλευση-προορισμό τα λιμάνια της Κέρκυρας και της Πάτρας. Η επιβίβαση και η αποβίβαση επιβατών κατανέμεται σχεδόν ισόποσα και εμφανίζει περιόδους αιχμής τους θερινούς μήνες. ENVIROPLAN A.E

218 Τέλος, η λιμενική υποδομή της Ηπείρου συμπληρώνεται με το λιμάνι της Πρέβεζας το οποίο εξυπηρετεί μικρές ποσότητες γενικού φορτίου. Το λιμάνι της Πρέβεζας είναι φυσικό στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου. Είναι κυρίως επιβατικού χαρακτήρα, με μικρή εμπορευματική κίνηση και κύρια δραστηριότητα την πορθμιακή σύνδεση με το Άκτιο. Πάντως φιλοξενεί σημαντικό αριθμό τουριστικών σκαφών. Με την ζεύξη του Ακτίου προβλέπεται να εξελιχθεί σε μαρίνα που θα εξυπηρετεί τουριστικούς σκοπούς. Δευτερευούσης σημασίας λιμάνι είναι αυτό της Πάργας το οποίο είναι μικρό, επιβατικού χαρακτήρα που εξυπηρετεί κυρίως συνδέσεις με Κέρκυρα και Παξούς, καθώς και παροχή υπηρεσιών σε τουριστικά σκάφη. Στην λιμενική υποδομή του Νομού Πρεβέζης περιλαμβάνονται και τα αλιευτικά καταφύγια των: Βάλτου Πάργας, Αμμουδιάς, Λυγιάς, Καστροσυκιάς, Μύτικα, Αγ. Θωμά και Λάκκων. Έργα και εγκαταστάσεις λιμένων που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του ΠΕΠ Ηπείρου και παρουσιάζουν συνάφεια με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης είναι: - Η προμήθεια ειδικού σκάφους τύπου πορθμείου για την πρόσβαση στην Νήσο της Λίμνης Ιωαννίνων - Λιμενικά έργα στο αλιευτικό καταφύγιο Πρέβεζας, - Έργα ανάδειξης της Λίμνης Παμβώτιδας. Επομένως στο πλαίσιο της πράσινης ανάπτυξης στον τομέα των μεταφορών οι κύριες διαχειριστικές ανάγκες είναι: Ενημέρωση και προβολή των ωφελειών από την χρήση των βιοκαυσίμων στον τομέα των μεταφορών Ενίσχυση δράσεων εξοικονόμησης ενέργειας, όπως η ορθολογική, επιλεκτική και βέλτιστη χρήση των διαθέσιμων μέσων μεταφοράς (περπάτημα, ποδήλατο, χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς, εκμετάλλευση της βέλτιστης μεταφορικής ικανότητας ενός οχήματος μεταφοράς), η χρήση οχημάτων τα οποία ενσωματώνουν τεχνολογίες υψηλής απόδοσης και η οικολογική/ οικονομική οδήγηση με την έννοια της ελαχιστοποίησης της καταναλισκόμενης ενέργειας ανά επιβάτη και χιλιόμετρο διανυθείσας απόστασης Τομέας Ενέργειας Ήδη, για την αποτελεσματικότερη και συνολικότερη αντιμετώπιση του ζητήματος του χωροταξικού σχεδιασμού των Α.Π.Ε., το ΥΠΕΧΩΔΕ (νυν ΥΠΕΚΑ) αξιοποιώντας τη δυνατότητα που δίνουν οι διατάξεις του Ν. 2742/1999, αποφάσισε την κατάρτιση Ειδικού ENVIROPLAN A.E

219 Χωροταξικού Πλαισίου για τη διείσδυση των Α.Π.Ε. στο ελληνικό ενεργειακό σύστημα με το οποίο επιδιώκεται και η ικανοποίηση των εθνικών στόχων που σχετίζονται και με την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου, όπως επιτάσσει η Πράσινη Βίβλος για την Ασφάλεια του Ενεργειακού Εφοδιασμού. Το Ειδικό Πλαίσιο για τις Α.Π.Ε. είναι σύμφωνο με τις αρχές και τα κριτήρια του Χωροταξικού Σχεδιασμού που ορίζει το άρθρο 213 του Ν. 2742/1999 και εξειδικεύει τις κατευθύνσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη και οργάνωση του εθνικού χώρου, όσον αφορά τη χωρική διάρθρωση της ηλεκτροπαραγωγής με χρήση Α.Π.Ε., ως κλάδου παραγωγικής δραστηριότητας και ως υποδομής κοινής ωφέλειας με εθνική εμβέλεια, με βαρύνουσα σημασία για την προστασία του περιβάλλοντος, ενώ ταυτόχρονα δίνει και κατευθύνσεις στα κατώτερα επίπεδα σχεδιασμού (Περιφερειακά Πλαίσια, Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, Σχέδια Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτών Πόλεων, Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου κ.λπ.). Πιο συγκεκριμένα το «Ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας»: Διαμορφώνει πολιτικές χωροθέτησης έργων Α.Π.Ε., ανά κατηγορία δραστηριότητας και κατηγορία χώρου, βάσει των διαθέσιμων σε εθνικό επίπεδο στοιχείων. Καθιερώνει κανόνες και κριτήρια χωροθέτησης που θα επιτρέπουν αφενός τη δημιουργία βιώσιμων εγκαταστάσεων Α.Π.Ε. και αφετέρου την αρμονική ένταξή τους στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Δηλαδή, με την υιοθέτηση του πλαισίου επιδιώκεται να παρασχεθεί, εκτός των άλλων, ένας σαφέστερος οδηγός στις αδειοδοτούσες αρχές και τους επενδυτές, ώστε αυτοί να προσανατολίζονται σε καταρχήν κατάλληλες από χωροταξικής απόψεως περιοχές εγκατάστασης και έτσι να περιορίζονται οι αβεβαιότητες και οι συγκρούσεις χρήσεων γης που συχνά αναφύονται επί του πεδίου. Δημιουργεί αποτελεσματικό μηχανισμό χωροθέτησης των εγκαταστάσεων Α.Π.Ε., ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών. Στοχεύει σε επιχειρησιακό επίπεδο στην απλοποίηση και συντόμευση των διαδικασιών χωρικού σχεδιασμού και χωρικής-περιβαλλοντικής εξειδίκευσης για τη δημιουργία έργων Α.Π.Ε., καθώς και την αποκατάσταση συνθηκών ασφάλειας δικαίου για τους επενδυτές, χωρίς να τίθεται σε δευτερεύουσα μοίρα η προστασία του περιβάλλοντος. Στα διαγράμματα που ακολουθούν παρουσιάζονται οι περιοχές αιολικής και υδροδυναμικής δραστηριότητας, όπως αποτυπώνονται στο ειδικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ. ENVIROPLAN A.E

220 ENVIROPLAN A.E

221 Παράλληλα σε συμμόρφωση προς τις διατάξεις της ΚΥΑ χαρακτηρισμού της Προστατευόμενης Περιοχής του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου, το Νοέμβριο του 2008, εκπονήθηκαν δύο εξειδικευμένες μελέτες για λογαριασμό της Δ/νσης ΠΕΧΩ της Περιφερείας. Κύριο αντικείμενο των μελετών αυτών ήταν η διερεύνηση: - πιθανών θέσεων δημιουργίας μονάδων παραγωγής αιολικής ενέργειας εντός του Εθνικού Πάρκου της Βόρειας Πίνδου (Ε.Π.Β.Π.) - δυνατότητες εγκατάστασης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων δυναμικότητας 5MW εντός της προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου 24 Σύμφωνα με τα πορίσματα των μελετών αυτών η προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Πάρκου της Βόρειας Πίνδου, περιλαμβάνει: - Κατάλληλες υπό Προϋποθέσεις Περιοχές για την εγκατάσταση Α/Π, στις οποίες εκτιμώνται ταχύτητες ανέμου από 4 έως 5 m/s - Περιορισμένης Καταλληλότητας Περιοχές για την εγκατάσταση Α/Π, στις οποίες εκτιμώνται ταχύτητες ανέμου μεταξύ 5 και 6 m/s 24 Πρόκειται για την ειδική μελέτη διερεύνησης δυνατοτήτων εγκατάστασης Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων δυναμικότητας 5 MW στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου, Νοέμβριος 2008, που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Δ/νσης ΠΕΧΩ Περιφέρειας Ηπείρου. ENVIROPLAN A.E

222 - Γενικής Καταλληλότητας Περιοχές για την εγκατάσταση Α/Π, στις οποίες εκτιμώνται ταχύτητες ανέμου μεγαλύτερες των 6 m/s Βάσει των τελικών αποτελεσμάτων της σχετικής μελέτης (τελική δυνατότητα τοποθέτησης έξι (6) Α/Γ), η δυνητική δημιουργία Α/Π στο Ε.Π.Β.Π. είναι σχεδόν μηδενική και οι αναμενόμενες επιπτώσεις στο περιβάλλον του Πάρκου, ανύπαρκτες. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι η προτεινόμενη αξιοποίηση υδροδυναμικού της περιοχής του Εθνικού Πάρκου, κατανέμεται σε πέντε κύρια υδατορέματα (Αώος, Σαραντάπορος, Βοϊοδομάτης, Άραχθος και Βενέτικος) σε εννέα υπολεκάνες απορροής και αφορά 57 έργα συνολικής ισχύς 86,10MW, συμπεριλαμβανομένων και των υφιστάμενων αδειών αιτήσεων. Προς το παρόν τα αποτελέσματα των δύο ως άνω μελετών δεν έχουν συμπεριληφθεί στον Κανονισμό Διοίκησης και Λειτουργίας της προστατευόμενης περιοχής, αλλά λαμβάνονται υπόψη από την ΠΕΧΩ της Περιφέρειας στο πλαίσιο των σχετικών γνωμοδοτήσεων. Όσο αφορά την εξέλιξη των επενδύσεων ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην Περιφέρεια Ηπείρου αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Μικρούς Υδροηλεκτρικούς Σταθμούς ανέρχεται σήμερα σε 38 MW, ενώ κατά το 2005 η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΜΥΗΕ αντιστοιχούσε σε 29 MW, σημειώνοντας ένα ετήσιο ρυθμό μεταβολής της τάξεως του 5% περίπου. Αξιοσημείωτη είναι η συνολική ισχύς των Φωτοβολταϊκών Σταθμών που λειτουργούν σήμερα στην Περιφέρεια Ηπείρου, η οποία αντιστοιχεί στο 6% της συνολικής ισχύς φωτοβολταϊκων σταθμών διασυνδεδεμένου συστήματος του ΔΕΣΜΗΕ. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται το σύνολο των πληροφοριών που συλλέχθηκαν από την ομάδα μελέτης στο πλαίσιο της εν λόγω μελέτη, και προέρχονται από τις δυο τοπικές Διευθύνσεις της ΔΕΗ Α.Ε 25, συγκρινόμενες με την συνολική ισχύς των Φωτοβολταϊκών Σταθμών του διασυνδεδεμένου συστήματος του ΔΕΣΜΗΕ ΑΕ. Πίνακας: Φωτοβολταϊκοί σταθμοί διασυνδεδεμένου συστήματος Περιφέρειας Ηπείρου Α/Α ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ & ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΑΡΤΑΣ & ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ 25 Από την ΔΕΗ Α.Ε. Περιοχής Ιωαννίνων συγκεντρώθηκαν οι πληροφορίες που αφορούν τους νομούς Ιωαννίνων και Θεσπρωτίας, ενώ από την ΔΕΗ Α.Ε Περιοχής Άρτας, συγκεντρώθηκαν οι πληροφορίες που αφορούν τους νομούς Άρτας και Πρέβεζας. ENVIROPLAN A.E

223 Πλήθος Σύνολο Ισχύος (ΜW) Πλήθος Σύνολο Ισχύος (ΜW) Πλήθος Σύνολο Ισχύος (ΜW) Ειδικό Πρόγραμμα για κτίρια < 10kW 106 1, , ,60 10kW x 100kW 107 4, , ,15 > 100kW 0 0, , ,94 ΣΥΝΟΛΟ 213 5, , ,69 ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ (Ισχύς ΜW) Φωτοβολταϊκοί σταθμοί διασυνδεδεμένου συστήματος (έως 30/04/2011)* ,87 Ποσοστό συμμετοχής της Περιφέρειας Ηπείρου στο σύνολο χώρας (%) 5,77% Πηγή: ΔΕΗ Α.Ε. ΔΕΣΜΗΕ Πίνακας: Συνολική ηλεκτροπαραγωγή από έργα ΑΠΕ σε λειτουργίας κατά το έτος 2011 Α/Α ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ Συνολική Ισχύς έργων ΑΠΕ (MW) ΑΙΟΛΙΚΑ 1290 BIOMAZA 44 MYHE ΦΒ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΕΡΓΩΝ ΑΠΕ Ποσοστό συμμετοχής Περιφέρειας Ηπείρου(%) % 100% 26 Πηγή ΔΕΣΜΗΕ/Συνοπτικό Πληροφοριακό Δελτίο Απρίλιος ENVIROPLAN A.E

224 Πίνακας: Συνολική ηλεκτροπαραγωγή από έργα ΑΠΕ σε λειτουργίας κατά το έτος 2005 Α/Α ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ Συνολική Ισχύς έργων ΑΠΕ (MW) ΑΙΟΛΙΚΑ 622 BIOMAZA MYHE ΦΒ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΕΡΓΩΝ ΑΠΕ Ποσοστό συμμετοχής Περιφέρειας Ηπείρου(%) Πηγή: Ε. Π. Θ-Σ-Η, Πίνακας , Σύμφωνα με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ, ο εθνικός δεσμευτικός στόχος 18% για συμμετοχή των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020, εξειδικεύεται σε 40% συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή. Σύμφωνα με στοιχεία του 2011 η συνολική εγκατεστημένη ισχύς ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ ανέρχεται στο 3% της αντίστοιχης συνολικής της χώρας, όταν το 2005 η συμμετοχή αυτή ήταν 4,2%. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κατά το 2005 η συνολική εθνική ισχύς ανερχόταν σε 722ΜW ενώ κατά το 2011 η συνολική εθνική ισχύς ανέρχεται σε MW. Στον πίνακα που ακολουθεί αποτυπώνεται η αδειοδοτική κατάσταση των έργων ΑΠΕ της Περιφέρειας Ηπείρου. Πίνακας: Αδειοδοτική κατάσταση έργων ΑΠΕ Περιφέρειας Ηπείρου, έτους 2011 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑ ΑΠΕ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ / Αριθμός έργων Συνολική Ισχύς (MW) ΕΡΓΑ ΑΠΕ ΜΕ ΑΔΕΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Αριθμός έργων Συνολική Ισχύς (MW) ΕΡΓΑ ΑΠΕ ΜΕ ΑΔΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Αριθμός έργων Συνολική Ισχύς (MW) ΑΙΟΛΙΚΑ ,8 BIOMAZA 3 21,63 MYHE 16 37, , ,38 ΦΒ ,69 6 9, ,55 ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ , , ,36 ΗΠΕΙΡΟΥ Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας & ΔΕΣΜΗΕ Από τα στοιχεία του ανωτέρω πίνακα διαπιστώνουμε ότι σήμερα στην Περιφέρεια Ηπείρου: Λειτουργούν συνολικά 16 ΜΥΗΕ συνολικής ισχύος 38 MW περίπου. ENVIROPLAN A.E

225 Λειτουργούν συνολικά 346 Φωτοβολταϊκά, συνολικής ισχύος 13 MW περίπου, εκ των οποίων: - τα 163, αφορούν τα Φωτοβολταϊκά συστήματα του «Ειδικού Προγράμματος για την Ανάπτυξη Φωτοβολταϊκών Συστημάτων σε κτιριακές εγκαταστάσεις» με ισχύς μέχρι 10kW (ή 0,01 ΜW) - τα 172, αφορούν Φωτοβολταϊκά με ισχύς από 10kW μέχρι 100kW (ή από 0,01MW μέχρι 0,1MW) - τα 11, αφορούν Φωτοβολταϊκά με ισχύς άνω των 100kW (ή 0,1ΜW). Διαθέτουν άδεια εγκατάστασης συνολικά 12 έργα ΑΠΕ. Πρόκειται για 6 ΜΥΗΕ και 6 Φωτοβολταϊκά (> 100kW ), συνολικής ισχύος 26 MW περίπου και Διαθέτουν άδεια παραγωγής συνολικά 103 έργα ΑΠΕ. Πρόκειται για 33 Αιολικά, 3 έργα στον τομέα ηλεκτροπαραγωγής από βιομάζα, 37 ΜΗΥΕ και 30 Φωτοβολταϊκά (με ισχύος > 0,1MW), συνολικής ισχύος MW περίπου Σύμφωνα με όσα έχουν προαναφέρθεί και υπό το πρίσμα των αρχών της πράσινης ανάπτυξης κύρια διαχειριστική ανάγκη στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι: Η ευαισθητοποίηση ενημέρωση μεγάλων κοινωνικών ομάδων και ταυτόχρονα η ενίσχυση της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας. Τελικό ζητούμενο θα πρέπει να είναι η αλλαγή στάσης απέναντι στις ΑΠΕ, όχι μόνο στο επίπεδο της αποδοχής τους αλλά και σε αυτό της ενεργητικής ενσωμάτωσής τους στο αστικό και φυσικό περιβάλλον. Η ενθάρρυνση της αξιοποίησης τοπικού ενεργειακού δυναμικού όλων των κατηγοριών, από ΜΥΗΕ έως αξιοποίηση βιομάζας γεωργικής ή δασοκομικής προέλευσης Τομέας Αστικές Υποδομές Οι περιορισμοί και οι κατευθύνσεις που απορρέουν από υφιστάμενες αλλά και προγραμματιζόμενες θεσμικές ρυθμίσεις εθνικού - υπερτοπικού και περιφερειακού επιπέδου, καθώς και ρυθμίσεις που αναφέρονται σε επίπεδο δήμου, στον τομέα των αστικών υποδομών είναι οι εξείς: Εθνικές θεσμικές ρυθμίσεις Υφιστάμενες Ρυθμίσεις: Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη & άλλες διατάξεις (Ν.2742/1999) Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πήγες Ενέργειας Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον τουρισμό ENVIROPLAN A.E

226 Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τη βιομηχανία Περιφερειακές θεσμικές ρυθμίσεις Υφιστάμενες Ρυθμίσεις: Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Ηπείρου Ζώνη οικιστικού ελέγχου (ΖΟΕ) Ιωαννίνων Ρυθμίσεις σε εξέλιξη: Ρυθμιστικό Σχέδιο Ιωαννίνων Τοπικές θεσμικές ρυθμίσεις Αφορά κυρίως τα νέα Γ.Π.Σ. - Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. που εκπονούνται για την οργάνωση των χρήσεων γης και την προστασία του περιβάλλοντος στα όρια των τέως δήμων της Περιφέρειας. Στην παρούσα φάση έχουν θεσμοθετηθεί τα Γ.Π.Σ.- Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π. για τους παρακάτω δήμους της Περιφέρειας. - Ν. Ιωαννίνων: ΣΧΟΟΑΠ Δ.Ευρυμενών, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Μπιζανίου, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Σελλών, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Εκάλης - Ν. Πρεβέζης: ΓΠΣ Δ.Πρέβεζας, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Θεσπρωτικού, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Ζαλόγγου, Γ.Π.Σ Δ.Φαναρίου - Ν. Θεσπρωτίας: ΓΠΣ Δ.Ηγουμενίτσας Σε εξέλιξη βρίσκεται στην παρούσα φάση η εκπόνηση των κάτωθι Γ.Π.Σ. και Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.: - Ν. Ιωαννίνων: ΓΠΣ Δ.Ιωαννίνων, ΓΠΣ Δ.Περάματος, ΓΠΣ Δ.Κόνιτσας, ΓΠΣ Δ.Πασσαρώνος, ΓΠΣ Δ.Παμβώτιδας, ΓΠΣ Δ.Ανατολής, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Καλπακίου, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Συρράκου, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Μολοσσών, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Ζίτσας, ΓΠΣ Δ.Μετσόβου - Ν. Πρεβέζης: ΓΠΣ Δ.Φιλιππιάδας, ΓΠΣ Δ.Πάργας, ΓΠΣ Δ.Λούρου Ν. Θεσπρωτίας: ΣΧΟΟΑΠ Δ.Συβότων, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Μαργαριτίου, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Σαγιάδας, ΣΧΟΟΑΠ Δ.Πέρδικας - Ν. Άρτας: ΓΠΣ Δ. Άρτας, ΓΠΣ Δ.Κομποτίου Για την αναβάθμιση του αστικού χώρου στην περιοχή μελέτης και την αποτροπή της διάχυσης των πόλεων μέσω συνεχών επεκτάσεων, δίδεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην αστική ανάπλαση. Υπό το πρίσμα μιας σύγχρονης θεώρησης της διαδικασίας αστικής ανάπλασης, οι παράμετροι που υπεισέρχονται στον σχεδιασμό, καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις, που συναρτώνται με την βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου. Για το λόγο αυτό, κατά τον σχεδιασμό επιδιώκονται ιδιαίτερα : ENVIROPLAN A.E

227 Η προστασία του περιβάλλοντος, με ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, μέτρα για την εξοικονόμηση ενέργειας και εφαρμογή αρχών βιοκλιματικού σχεδιασμού Η βελτίωση της λειτουργικότητας του αστικού χώρου, για την εξυπηρέτηση των σύγχρονων αναγκών των κατοίκων της πόλης Η βελτίωση της αστικής κινητικότητας, με την προώθηση ήπιων και φιλικών προς το περιβάλλον μορφών μετακίνησης (πεζοί και ποδήλατο), λαμβάνοντας ιδιαίτερη μέριμνα για τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ) Η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η μείωση των κοινωνικών εντάσεων, με την εξασφάλιση στις αναπλάσεις των αναγκαίων προϋποθέσεων, για την ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας και επαφής των κατοίκων Η δημιουργία συνθηκών για την αύξηση της επιχειρηματικότητας και την αποτροπή εγκατάλειψης περιοχών, από τους μόνιμους κατοίκους Η βελτίωση της αισθητικής του αστικού χώρου Η προαγωγή της συμμετοχής της Αρχιτεκτονικής στον σχεδιασμό Η βελτίωση της ποιότητας των στεγαστικών συνθηκών και η κάλυψη των στεγαστικών αναγκών ευπαθών ομάδων πληθυσμού Η οικονομία των κατασκευών μέσω κατάλληλων επιλογών σχεδιασμού και κατασκευαστικών μεθόδων, στην περίπτωση ανασυγκρότησης υποβαθμισμένων περιοχών, σύμφωνα με το κεφ. Β του Ν. 2508/97 Η τήρηση κατά τον σχεδιασμό ουσιαστικών συμμετοχικών διαδικασιών Η ορθολογική διαχείριση του ελεύθερου δημόσιου χώρου με εξασφάλιση συνεχούς και επαρκούς συντήρησης, καθαριότητας, ασφάλειας και ελέγχου οποιωνδήποτε μελλοντικών επεμβάσεων στο χώρο αυτό από άλλους φορείς. Παράλληλα για την αντιμετώπιση των συσσωρευμένων προβλημάτων ρύπανσης των αστικών κέντρων της Περιφέρειας Ηπείρου είναι απαραίτητη μια πολιτική τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον και με έμφαση στη σταδιακή αντικατάσταση του στόλου των οχημάτων με νέα καθαρότερα οχήματα. Για την προαγωγή της πράσινης ανάπτυξης προαπαιτείται εφαρμογή μέτρων και υλοποίηση δράσεων που στοχεύουν στην βιώσιμη Αστική Κινητικότητα ακολουθώντας κατά το δυνατόν τις κατευθύνσεις του Σχεδίου Δράσης για την Αστική Κινητικότητα της Ε.Ε. Επιπλέον περιορισμοί και κατευθύνσεις απορρέουν από τα σχετικά νομοθετήματα που αφορούν την προστασία, διαχείριση και ανάδειξη των προστατευόμενων περιοχών της Περιφέρειας. ENVIROPLAN A.E

228 Στην περιοχή μελέτης, προγραμματίζονται ολοκληρωμένες αστικές αναπλάσεις ευρείας κλίμακας στο πλαίσιο του Ε.Π. Θ-Σ-Η που θα περιλαμβάνουν: - Κατασκευές και αναπλάσεις πεζοδρόμων - Κατασκευή νέων και ανάπλαση υφιστάμενων πλατειών - Δημιουργία, βελτίωση και επέκταση παιδικών χαρών - Δημιουργία ή/και ανάπλαση χώρων πρασίνου, αναψυχής και πραγματοποίησης εκδηλώσεων - Ανάπλαση, αξιοποίηση και επαναχρησιμοποίηση χώρων και κτιρίων - Δημιουργία ή/και βελτίωση χώρων στάθμευσης - Διαμόρφωση χώρων και δημιουργία υποδομών για δραστηριότητες αναψυχής και πραγματοποίηση εκδηλώσεων - Κατασκευή - βελτίωση υποδομών (κατασκευή - ανακατασκευή δρόμων, βελτίωση - επέκταση δικτύων αντιπλημμυρικής προστασίας, φωτισμοί κλπ.) σε περιοχές ανάπλασης Ο συνολικός προϋπολογισμός της πρόσκλησης ανέρχεται σε , και υλοποιεί δράσεις μέσω των Ολοκληρωμένων Σχεδίων Αστικής Ανάπτυξης των τεσσάρων κύριων Δήμων. Οι δράσεις που αναμένεται να υλοποιηθούν θα συμβάλουν στους ειδικούς στόχους του άξονα προτεραιότητας, οι οποίοι είναι: η προστασία του περιβάλλοντος, η βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής και η συνέχιση της εφαρμογής ολοκληρωμένων παρεμβάσεων για την αστική και αγροτική αναγέννηση. Ενδεικτικά ακολούθως παρουσιάζονται οι δράσεις των Ολοκληρωμένων Σχεδίων Αστικής Ανάπτυξης του Δήμου Ιωαννιτών και του Δήμου Αρταίων: Α) Το Ολοκληρωμένο Σχέδιο Αστικής Ανάπτυξης (ΟΣΑΑ) του Δήμου Ιωαννιτών προωθεί παρεμβάσεις που στηρίζουν την ανασυγκρότηση και τη βιώσιμη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της πόλης. Η Πράξη «ΜΕΛΕΤΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΑΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ» είναι ενταγμένη στον Άξονα Προτεραιότητας 12 «Τεχνική Υποστήριξη εφαρμογής Ηπείρου» του Ε.Π. «Θεσσαλίας Στερεάς Ελλάδας - Ηπείρου » και στη θεματική προτεραιότητα 86: «Αξιολόγηση και μελέτες, πληροφορίες και επικοινωνία». Συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Ο μόνιμος πληθυσμός της περιοχής παρέμβασης ανέρχεται στους κατοίκους (51,6% του Δήμου), σύμφωνα με την απογραφή της ΕΣΥΕ του 2001 και καλύπτει μία έκταση ENVIROPLAN A.E

229 περίπου 350 εκταρίων. Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός ανέρχεται σε άτομα (39,3% του πληθυσμού). Εδώ δραστηριοποιούνται επιχειρήσεις από τις που εδρεύουν στον Δήμο, οι οποίες ανήκουν στον δευτερογενή και τριτογενή τομέα. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι δράσεις που εντάσσονται στο Ολοκληρωμένο Σχέδιο Αστικής Ανάπτυξης (ΟΣΑΑ) του Δήμου Ιωαννιτών: Αναπλάσεις-πεζοδρομήσεις στο κέντρο της πόλης και φωτισμός διατηρητέων κτιρίων: Ανάπλαση πάρκου Λιθαρίτσια: Ανάπλαση διατηρητέου κτιρίου και περιβάλλοντος χώρου της "Όασης": Ολοκλήρωση-Βελτίωση αθλητικών εγκαταστάσεων μικρής κλίμακας (παιδικές χαρές-αυλές σχολείων): Αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός χώρων φροντίδας παιδιών (δημοτικοί παιδικοί σταθμοί της περιοχής): Ανάπλαση και κατασκευή της πλατείας Χατζή: Προμήθεια και εγκατάσταση κόμβων ασύρματης ευρυζωνικής πρόσβασης στην περιοχή παρέμβασης: Β) Αντίστοιχα το ΟΣΑΑ που υλοποιείται σε συνεργασία με την Περιφέρεια Ηπείρου, ενσωματώνει τις κατευθυντήριες γραμμές του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Βιώσιμης Ανάπτυξης (Habitat Agenda) και αποτελεί τμήμα του Επιχειρησιακού Σχεδίου του Δήμου Άρτας, περιλαμβάνει τα παρακάτω έργα και δράσεις: - Αντιπλημμυρικά έργα Ύδρευση Οδοποιΐα περιοχής Τριγώνου ( ,00 ) - Δημιουργία περιπατητικών διαδρομών και χώρων αναψυχής από Ιστορική Γέφυρα Αράχθου έως Φ.Ε. ΤΕΙ ( ,00 ) - Διαμόρφωση πλατειών στην οδό Κομμένου και στην συμβολή των οδών Μιχ. Πατσαλιά και Ι. Αντωνοπούλου ( ,00 ) - Δημιουργία παιδικής χαράς στην συμβολή των οδών Δωδώνης και Ανδρομάχου ( ,00 ) - Αξιοποίηση παλαιών κτιρίων (παλαιές αποθήκες της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών) του Δήμου παραπλεύρως της παλιάς γέφυρας για πολιτιστικούς σκοπούς, συνέδρια κλπ ( ,00 ) - Βελτίωση εγκατάσταση φωτισμού και κατασκευή πεζοδρομίων, οδών περιοχής Τριγώνου ( ,00 ) ENVIROPLAN A.E

230 - Πιλοτικό Πρόγραμμα φωτισμού παραποτάμιας οδού με φωτοβολταϊκά πλαίσια και λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας ( ,00 ) - Κατασκευή υπόγειων κάδων απορριμμάτων ( ,00 ) - Δημιουργία χώρου στάθμευσης στην Περιοχή της Ιστορικής Γέφυρας Αράχθου ( ,00 ) - Εισαγωγή εικονικής πραγματικότητας στο αρχαιολογικό μουσείο ( ,00 ) - Κατασκευή παιδικού σταθμού στην περιοχή Τριγώνου ( ,00 ) Πρόκειται για δράσεις συνολικού προυπολογισμού ,00 Άλλες δράσεις που παρουσιάζουν συνάφεια με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης όσον αφορά τις αστικές υποδομές είναι στο πλαίσιο του ΕΠΠΕΡΑΑ οι ενταγμένες πράξεις του άξονα 6 «Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος και Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής» όπου περιλαμβάνεται το έργο: «Αξιολόγηση Περιβαλλοντικού Θορύβου στο πλαίσιο της εφαρμογής της Οδηγίας 2002/49/Εκ για το Πολεοδομικό Συγκρότητμα Ιωαννίνων» με δικαιούχο την Δ/νση Ελέγχου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Θορύβου του ΥΠΕΚΑ και με γεωγραφική κατανομή και στην Περιφέρεια Ηπείρου. Η υλοποίηση του έργου αυτού θα συμβάλλει στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής ειδικά στα αστικά κέντρα, με αρχή την πόλη των Ιωαννίνων. Από τα ανωτέρω συμπεραίνεται ότι υπό το πρίσμα της πράσινης ανάπτυξης κύριες διαχειριστικές ανάγκες είναι: Υποστήριξη Δημοτικών προσπαθειών που αφορούν σε αναπλάσεις χώρων πρασίνου, οι οποίοι έχουν θεσμοθετηθεί αλλά δεν έχουν υλοποιηθεί. Εντοπισμός και προώθηση ευκαιριών για συλλογική συμπληρωματική αξιοποίηση ενέργειας και φυσικών πόρων στο επίπεδο γειτονιάς ή πολεοδομικής ενότητας, με έμφαση σε σημεία των πόλεων που υφίσταται μίξη χρήσεων γης. Προσπάθεια εντονότερης στροφής των κατασκευαστών κτιρίων και της ευρύτερης αγοράς νέων κτιριακών αναπτύξεων σε επιλογές πράσινης πολεοδομίας και κτιριοδομίας Τομέας Διαχείρισης Αποβλήτων Η υφιστάμενη κατάσταση στον τομέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Δ.Σ.Α.), τα προγραμματισμένα έργα ΔΣΑ από το εγκεκριμένο αναθεωρημένο Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) Περιφέρειας Ηπείρου, καθώς και η γεωμορφολογία της περιοχής θέτουν αρκετούς περιορισμούς στην διαμόρφωση ενός βέλτιστου συστήματος διαχείρισης στερεών απόβλητων στην Περιφέρεια Ηπείρου. ENVIROPLAN A.E

231 Για τον λόγο αυτό ακολούθως παρουσιάζονται αρχικά τα προβλεπόμενα έργα σύμφωνα με το ισχύον ΠΕΣΔΑ και εν συνεχεία, η υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης στερεών αποβλήτων της Περιφέρειας Ηπείρου, ως προς τα έργα τελικής διάθεσης και επεξεργασίας. Πίνακας: Προβλεπόμενα έργα σύμφωνα με το ισχύον ΠΕΣΔΑ Α/Α ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ (βάσει της Διοικητικής Διάρθρωσης Καποδίστρια) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ η Δ.Ε. (Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ στο σύνολό του) η Δ.Ε. (Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ & Ν. ΠΡΕΒΕΖΗΣ) ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΧΕΡΟΝΤΑ ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΣΥΒΟΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΕΡΔΙΚΑΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΟΥΛΙΟΥ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΔΗΜΟΣ ΖΑΛΟΓΓΟΥ ΔΗΜΟΣ ΛΟΥΡΟΥ ΔΗΜΟΣ ΠΑΡΓΑΣ ΔΗΜΟΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ η Δ.Ε. (Ν. ΑΡΤΑΣ & Ν. ΠΡΕΒΕΖΗΣ) ΝΟΜΟΣ ΑΡΤΗΣ (στο σύνολό του) ΜΕΡΟΣ ΝΟΜΟΥ ΠΡΕΒΕΖΗΣ ΔΗΜΟΣ ΑΝΩΓΕΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣ ΦΙΛΙΠΠΙΑΔΟΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΡΑΝΕΑΣ η Δ.Ε. (Ν. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ) ΔΗΜΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΟΥ ΔΗΜΟΣ ΣΑΓΙΑΔΑΣ ΔΗΜΟΣ ΦΙΛΙΑΤΩΝ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΑ ΕΡΓΑ (βάσει ΠΕΣΔΑ) 1 ΧΥΤΑ (49.000tn/έτος) 4 ΣΜΑ 1 ΚΔΑΥ (αρχικά για την Δ.Ε. και εν συνεχεία για όλη την Περιφέρεια) 1 Μ.Α.Ε.Ο.Κ. για παραγωγή βιοαερίου (αρχικά για την Δ.Ε tn/ έτος και εν συνεχεία για όλη την Περιφέρεια) 1 ΧΥΤΑ (32.600tn/έτος) 2 ΣΜΑ 1 ΧΥΤΑ (αποπεράτωση υφιστάμενου ΧΥΤΑ Δ. Βλαχέρνας, tn/έτος) 2 ΣΜΑ 1 ΧΥΤΑ (έναρξη λειτουργίας ΧΥΤΑ Δ. Παραποτάμου, 8.000tn/έτος) ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Πηγή: Επεξεργασία ομάδας μελέτης από μελέτη αναθεώρηση ΠΕΣΔΑ Περιφέρειας Ηπείρου ENVIROPLAN A.E

232 Λαμβάνοντας υπόψη τις ως άνω προβλέψεις του ΠΕΣΔΑ που εγκρίθηκε με την υπ. αρ. πρωτ. 6077/ απόφαση του Γ.Γ. Περιφέρειας, τα υφιστάμενα και προβλεπόμενα έργα για την διαχείριση των μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων της Περιφέρειας Ηπείρου παρουσιάζονται ακολούθως: (Α) ΤΕΛΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ (Χ.Υ.Τ.Α.) Χ.Υ.Τ.Α. υφιστάμενοι: Τρεις (3) Πρόκειται για τους ΧΥΤΑ 2 ης, 3 ης και 4 ης Δ.Ε. της Περιφέρειας Ηπείρου. Ο ΧΥΤΑ 2 ης Δ.Ε. βρίσκεται στην περιοχή Καρβουναρίου του Δ. Παραμυθιάς και λειτουργεί από τον Ιανουάριο του 2009 για την εξυπηρέτηση συνολικά μόνιμων κατοίκων (στοιχεία απογραφής 2001) από τους Νομούς Θεσπρωτίας και Πρέβεζας. Ο ΧΥΤΑ 3 ης Δ.Ε. βρίσκεται στην περιοχή Βλαχέρνας του Δ. Βλαχέρνας και λειτουργεί από τον Μάιο του 2008 για την εξυπηρέτηση συνολικά μόνιμων κατοίκων (απογραφή 2001) από τους Νομούς Άρτας και Πρέβεζας. Ο ΧΥΤΑ 4 ης Δ.Ε. βρίσκεται στην περιοχή Παραποτάμου, και είναι έτοιμος να λειτουργήσει για την εξυπηρέτηση μόνιμων κατοίκων (απογραφή 2001) από το Νομό Θεσπρωτίας. Χ.Υ.Τ.Α. υπό κατασκευή: Ενας (1) Πέραν των ανωτέρω τριών (3) ΧΥΤΑ, στην 1 η Δ.Ε. ολοκληρώνεται η κατασκευή του ΧΥΤΑ στο Δ.Δ. Ελληνικό του Δ. Κατσανοχωρίων, που προβλέπεται να εξυπηρετεί το σύνολο του Νομού Ιωαννίνων, ήτοι μόνιμων κατοίκων (απογραφής 2001). Όλοι οι ΧΥΤΑ είναι χρηματοδοτημένοι. Ειδικότερα ο Χ.Υ.Τ.Α. 1 ης Δ.Ε. (Ν. Ιωαννίνων), ο ΧΥΤΑ 4 ης Δ.Ε. (Ν. Θεσπρωτίας) και ο ΧΥΤΑ 3 ης Δ.Ε. (Διανομαρχιακό Άρτας Πρεβέζης) είναι χρηματοδοτημένοι από το ΠΕΠ της Περιφέρειας Ηπείρου, ενώ ο ΧΥΤΑ 2 ης Δ.Ε. (Διανομαρχιακός ΧΥΤΑ Θεσπρωτίας και Ν. Πρεβέζης) είναι χρηματοδοτημένος από το Ταμείο Συνοχής. Επομένως, με την προϋπόθεση ολοκλήρωσης όλων των χρηματοδοτούμενων έργων και τον ορθολογικό καταμερισμό των παραγόμενων ποσοτήτων ανά Χ.Υ.Τ.Α., το ποσοστό εξυπηρετούμενου πληθυσμού από Χ.Υ.Τ.Α. γίνεται 100%. Β) ΕΡΓΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ / ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΣΑ Το μοναδικό έργο επεξεργασίας Α.Σ.Α. είναι ένα Ιδιωτικό Κέντρο Διαλογής Ανακύκλωσης Υλικών (ΚΔΑΥ) που λειτουργεί στην ΒΙΠΕ Ιωαννίνων. Ειδικότερα: (Β1) ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Στην περιοχή μελέτης δεν λειτουργεί κανένα εργοστάσιο Μηχανικής Διαλογής ENVIROPLAN A.E

233 Κομποστοποίησης. Όμως, από τον εγκεκριμένο ΠΕΣΔΑ προβλέπεται η κατασκευή μίας Μονάδας Μηχανικής Διαλογής και Αναερόβιας Επεξεργασίας του οργανικού κλάσματος, που θα εξυπηρετεί αρχικά το Ν. Ιωαννίνων και στη συνέχεια ολόκληρη την Περιφέρεια Ηπείρου. (Β2) ΜΟΝΑΔΕΣ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ Δεν υπάρχει καμία μονάδα (Β3) ΚΕΝΤΡΑ ΔΙΑΛΟΓΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ Στην περιοχή μελέτη λειτουργεί ένα (1) Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, όπως ήδη προαναφέρθηκε. Επιπλέον από τον ΠΕΣΔΑ έχει προβλεφθεί η κατασκευή ενός Κέντρου Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών που θα εξυπηρετεί σε πρώτη φάση τον Νομό Ιωαννίνων και στη συνέχεια θα εξυπηρετεί όλη την Περιφέρεια. Το εν λόγω ΚΔΑΥ βρίσκεται σε λειτουργία από το 2009 και έχει δυναμικότητα επεξεργασίας περίπου τόνων αποβλήτων ετησίως. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕΑΑ (2010), ο πληθυσμός εντός της περιοχής του προγράμματος τον Δεκέμβριο του 2009 ήταν κάτοικοι, ήτοι το 37% του πληθυσμού της Περιφέρειας. Το σύνολο των Δήμων που εξυπηρετούνται από το εν λόγω ΚΔΑΥ το 2009 διαθέτουν κάδους, έξι (6) οχήματα και συνολικά ανακτούν απόβλητα συσκευασίας και έντυπου χαρτιού. Το ΚΔΑΥ είναι εξοπλισμένο με σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό διαλογής, συμπίεσης δεματοποίησης και τυποποιίησης ανακυκλώσιμων προϊόντων, και έχει δυνατότητα διαλογής διαφόρων υλικών συσκευασίας όπως χαρτί, πλαστικό, αλουμίνιο, λευκοσίδερο και γυαλί που προέρχεται από το πρόγραμμα ανακύκλωσης σε ΟΤΑ και εμπορικές επιχειρήσεις. (Γ) ΕΡΓΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΒΙΟΑΕΡΙΟΥ Δεν υπάρχει κανένα έργο αξιοποίησης βιοαερίου στην περιοχή μελέτης, παρ όλα αυτά, όπως προαναφέρθηκε, έχει προβλεφθεί μέσω του αναθεωρημένου ΠΕΣΔΑ η κατασκευή μιας Μονάδας Αναερόβιας Επεξεργασίας Οργανικού κλάσματος συνοδευόμενη από Μονάδα Μηχανική Διαλογής για παραγωγή βιοαερίου που θα εξυπηρετεί σε πρώτη φάση τον Νομό Ιωαννίνων και στη συνέχεια θα εξυπηρετεί όλη την Περιφέρεια. (Δ) ΣΤΑΘΜΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Προς το παρόν στην Περιφέρεια Ηπείρου δεν έχει κατασκευαστεί κανένας από τους προβλεπόμενους οκτώ (8) Σταθμούς Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) που προβλέπονται από το ισχύον ΠΕΣΔΑ. Ειδικότερα: ENVIROPLAN A.E

234 Στην 1η Δ.Ε. προβλέπεται να λειτουργήσουν τέσσερις (4) ΣΜΑ. Στην παρούσα φάση ο ΦοΔΣΑ έχει αναθέσει και παραλάβει μελέτες σκοπιμότητας και μελέτες χωροθέτησης τριών (3) εκ των τεσσάρων ΣΜΑ, οι οποίοι όμως προς το παρόν δεν είναι ενταγμένοι σε κάποιο χρηματοδοτητικό πρόγραμμα ούτε διαθέτουν περιβαλλοντική αποκατάσταση για την κατασκευή και λειτουργία τους. Ο 1ος ΣΜΑ προβλέπεται επί της Ε.Ο. Ιωαννίνων Κοζάνης για να εξυπηρετεί τους Δήμους Παγωνίου και Κονίτσης, μέρος των Δήμων Ζίτσας και Ζαγορίου. Ο 2ος ΣΜΑ προβλέπεται επί της Ε.Ο. Ιωαννίνων- Ηγουμενίτσας, για να εξυπηρετεί το υπόλοιπο μέρος του Δήμου Ζίτσας και ο 3ος ΣΜΑ προβλέπεται επί της Εγνατίας Οδού, για την εξυπηρέτηση του Δήμου Μετσόβου και το υπόλοιπο μέρος του Δήμου Ζαγορίου. Οι Δήμοι που δεν θα εξυπηρετούνται από ΣΜΑ με τον μέχρι τώρα σχεδιασμό και θα διαθέτουν τα απορρίμματα τους απ ευθείας στον ΧΥΤΑ 1ης Δ.Ε. είναι οι Δήμοι Ιωαννίνων, Δωδώνης και Β. Ζουμέρκων Στην 2ης Δ.Ε. προβλέπεται να λειτουργήσουν δύο (2) ΣΜΑ. Ο ΦοΔΣΑ έχει αναθέσει μελέτες σκοπιμότητας και μελέτες χωροθέτησης και για τους 2 ΣΜΑ. Ο 1ος ΣΜΑ προβλέπεται στο ΤΔ Μυρσίνης της Δ.Ε. Ζαλόγγου για την εξυπηρέτηση του Δήμου Πρεβέζης. Ο 2ος ΣΜΑ προβλέπεται στο ΤΔ Καρτερίου της Δ.Ε. Μαργαριτίου Στην 3η Δ.Ε. προβλέπεται να λειτουργήσουν δύο (2) ΣΜΑ, οι οποίοι έχουν χωροθετηθεί και βρίσκονται στην διαδικασία έκδοσης της απαραίτητης περιβαλλοντικής αδειοδότησής τους. Στην 4η Δ.Ε. αρχικά δεν προβλεπόταν από τον ΠΕΣΔΑ να λειτουργήσει κανένας ΣΜΑ. Παρ όλα αυτά μετά από αίτημα από το Δήμο Ηγουμενίτσας και τον ΦοΔΣΑ για την κατασκευή δύο (2) ΣΜΑ, ο ένας εκ αυτών, ο ΣΜΑ Ηγουμενίτσας εναρμονίσθηκε με τον ισχύον ΠΕΣΔΑ και προβλέπεται να κατασκευαστεί στο πρώην εργοστάσιο της εταιρίας «Μοχλός» βόρεια της Εγνατίας Οδού. (Ε) ΧΑΔΑ Στην Περιφέρεια Ηπείρου, υπάρχουν συνολικά 268 ΧΑΔΑ 27, από τους οποίους οι 206 έχουν αποκατασταθεί ήδη, οι 21 είναι προς αποκατάσταση, ενώ 41 παραμένουν ανοικτοί. Στοιχεία σχετικά με την απορρόφηση των κονδυλίων για την αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων έχουν παρουσιασθεί στην ενότητα 3.1. & 3.2. της παρούσας. Αναλυτικά ισχύουν τα ακόλουθα: 27 Στοιχεία έτους 2010 της Δ/νσης Περιβάλλοντος & Χωροταξίας Περιφέρειας Ηπείρου. ENVIROPLAN A.E

235 Στην 1η Δ.Ε. το σύνολο των καταγεγραμμένων ΧΑΔΑ είναι 127, από τους οποίους μέχρι πρόσφατα έχουν αποκατασταθεί οι 109, ενώ ανοικτοί παραμένουν 18 με μεγαλύτερο τον ΧΑΔΑ Δουρούτης, η αποκατάστασή του οποίου εντάχθηκε στο ΕΠ Θ-Σ-Η ως έργο γέφυρα για την ολοκλήρωσή του. Στην 2η Δ.Ε. το σύνολο των ΧΑΔΑ είναι 72, από τους οποίους έχουν αποκατασταθεί οι 52, ενώ για τους υπόλοιπους 20 υλοποιούνται σταδιακά οι οριστικές μελέτες αποκατάστασης. Στην 3η Δ.Ε. το σύνολο των ΧΑΔΑ είναι 43, από τους οποίους μέχρι πρόσφατα έχουν αποκατασταθεί οι 22, ενώ προς αποκατάσταση παραμένουν 21, για τους οποίους οι οριστικές μελέτες αποκατάσταση βρίσκονται υπό υλοποίηση. Στην 4η Δ.Ε. το σύνολο των ΧΑΔΑ είναι 26, από τους οποίους μέχρι πρόσφατα έχουν αποκατασταθεί οι 23, ενώ ανοιχτοί παραμένουν 3 από τους οποίους λειτουργεί ο ΧΑΔΑ περιοχή Κοτσέκι του Δ. Ηγουμενίτσας Τομέας Διαχείρισης Υδάτων Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται οι υδάτινοι αποδέκτες της περιφέρειας Ηπείρου και τα αξιόλογα οικοσυστήματα, όπως αυτά περιλαμβάνονται στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης και Προστασίας Υδατικών Πόρων (ΥΠΕΧΩΔΕ/ΚΥΥ, 2007), με ειδικότερη αναφορά στις προστατευόμενες περιοχές σύμφωνα με τα Άρθρο 5, 6 και το Παράρτημα V του ΠΔ 51/2007. Έτσι, στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται σε επίπεδο Περιφέρειας, οι περιοχές που πρέπει κατ ελάχιστο να χαρακτηριστούν ως προστατευόμενες σύμφωνα με τις απαιτήσεις του άρθρου 6 και του Παραρτήματος ΙV της Οδηγίας Πλαίσιο για τα νερά 2000/60/ΕΚ, με εξαίρεση τα νερά που προορίζονται για πόση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν ο Αμβρακικός κόλπος και οι ποταμοί Άραχθος, Μετσοβίτικος (παραπόταμος του Άραχθου) και Λούρος, οι οποίοι βάσει των διατάξεων της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ περί επεξεργασίας αστικών λυμάτων, έχουν χαρακτηρισθεί ως ευαίσθητοι αποδέκτες. Α/Α Περιοχές -Υδάτινα Σώματα Νομός Ευαίσθητες περιοχές 28 Ευπρόσβλητες περιοχές 29 Περιοχές NATURA Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (SCI) 31 Ζώνες ειδικής προστασίας (SPA) 32 Νερά κολύμβησης σύμφωνα με την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ 29 σύμφωνα με την Οδηγία 91/676/ΕΟΚ 30 σύμφωνα με την Οδηγία 76/160/ΕΚ 31 σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ 32 σύμφωνα με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ ENVIROPLAN A.E

236 Α/Α Περιοχές -Υδάτινα Σώματα Νομός 1 Λίμνη Ιωαννίνων Ιωαννίνων 2 Άραχθος ποταμός Άρτας- Ιωαννίνων + 3 Μετσοβίτικος (παραπόταμος Αραχθου) Ιωαννίνων + 4 Δέλτα Λούρου και Άραχθου Άρτας 5 Λούρος ποταμός Πρέβεζας + Ευαίσθητες περιοχές 28 Ευπρόσβλητες περιοχές 29 Περιοχές NATURA Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (SCI) 31 GR GR Εκβολές (δέλτα) Καλαμά Θεσπρωτίας GR Ζώνες ειδικής προστασίας (SPA) 32 7 Έλος Καλοδικίου α Θεσπρωτίας GR GR Λίμνη Λιμνοπούλα Θεσπρωτίας GR Στενά Καλαμά Θεσπρωτίας GR Εκβολές Αχέροντα (από Γλώσσα έως Αλωνάκι) & Πρέβεζας GR στενά Αχάροντα 11 Παράκτιες Περιοχές Άρτας- Αμβρακικός κόλπος Πρέβεζας + GR Χερσαία Τμήματα Όρη Αθαμάνων (Νεράιδα) Άρτας GR Κοιλάδα Αχελώου Άρτας GR Εθνικός δρυμός Βίκου- Αώου Ιωαννίνων 15 Κορυφές όρους Σμόλικας Ιωαννίνων 16 Κεντρικό τμήμα Ζαγορίου Ιωαννίνων 17 Περιοχή Μετσόβου Ιωαννίνων 18 Όρος Λάκμος (Περιστέρι) Ιωαννίνων 19 Όρος Μιτσικέλι Ιωαννίνων έως έως 49 Νερά Κολύμβησης Υγρότοπος εκβολών Καλαμά και νήσος Πρασούδι Παράκτια θαλάσσια ζώνη από Πάργα έως ακρωτήριο Άγ. Θωμάς (Πρεβέζης) Καραβοστάσι, Αρίλλας Σύβοτα-Μέγα Άμμος, Πλαταριά, Αλυκή, Δρέπανο, Μακρυγιάλι, Σαγιάδα Κυανή Ακτή, Παντοκράτωρ, Καλαμίτσι, Μύτικας, Μονολίθι, Βασσιλάκι, Τσουκές. Παραλία Καναλίου, Φραξίλ, Φραξίλα- Ραχούλα, Καστροσυκιά, Λιθάρι Δέσπως, Ακτή Αγ. Γεωργίου, Λίγχια, Μέγα Άμμος, Λούτσα Μύλος- Φλέβα, Αλωνάκι, Αμμουδιά, Λίχνος, Κρυονέρι, Θεσπρωτίας Πρέβεζας GR GR GR GR GR GR GR GR GR Θεσπρωτίας + Πρέβεζας + 50 Πάργα Πρέβεζας GR Βάλτος, Σαρακίνικο Πρέβεζας + Νερά κολύμβησης 30 ENVIROPLAN A.E

237 Α/Α έως έως 56 Περιοχές -Υδάτινα Σώματα Αλυκή-Κόπραινα, Κορωνήσια, Ράμμα Σαλαώρας, Λιμάνη Σαλαώρας Νομός Ευαίσθητες περιοχές 28 Ευπρόσβλητες περιοχές 29 Περιοχές NATURA Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (SCI) 31 Ζώνες ειδικής προστασίας (SPA) 32 Άρτας + Νερά κολύμβησης 30 Όσον αφορά το υφιστάμενο σύστημα διαχείρισης λυμάτων στην περιοχή μελέτης, ισχύουν τα ακόλουθα: - Στην Περιφέρεια Ηπείρου υπάρχει μόνο ένας οικισμός Α προτεραιότητας, που ικανοποιεί την αναγκαία συνθήκη να έχει πληθυσμό αιχμής μεγαλύτερος από και να κάνει διάθεση σε ευαίσθητο αποδέκτη. Πρόκειται την πόλη της Άρτας με αποδέκτη τον ποταμό Άραχθο, η οποία εξυπηρετείται από την αντίστοιχη εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων. - Στους οικισμούς Β προτεραιότητας, που ικανοποιούν την αναγκαία συνθήκη, πληθυσμός αιχμής μεγαλύτερος από και διάθεση σε κανονικό αποδέκτη, ανήκουν η πόλη Ηγουμενίτσα (αποδέκτης η εγγύς θαλάσσια περιοχή), τα Ιωάννινα (αποδέκτης η Τάφρος Λαψίστα) και η Πρέβεζα (αποδέκτης το Ιόνιο Πέλαγος στη θέση Καλαμίτσι), που επίσης εξυπηρετούνται από τις αντίστοιχες αυτόνομες εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. - Επιπλέον στην Περιφέρεια Ηπείρου υπάρχουν συνολικά 15 οικισμοί Γ προτεραιότητας με ισοδύναμο πληθυσμό μεγαλύτερο από κατοίκους. Πρόκειται για δύο (2) οικισμούς στο νομό Άρτας, τρεις (3) οικισμούς στον νομό Θεσπρωτίας, έξι (6) οικισμούς στον νομό Ιωαννίνων και τέσσερις (4) οικισμούς στο Νομό Πρεβέζης. Επισημαίνεται ότι τα στοιχεία αυτά προέρχονται από την έκθεση του ΕΠΠΕΡ 33 και ως περίοδος αναφοράς για τον αριθμό των οικισμών Γ προτεραιότητας λαμβάνεται ο Φεβρουάριος του Ειδικότερα, με βάση τα στοιχεία της Α φάσης σχεδιασμού από το σύνολο των 15 οικισμών υπάρχουν εννέα (9) οικισμοί χωρίς τα απαραίτητα έργα υποδομής. Οι δύο (2) οικισμοί της Άρτας, οι τρεις (3) οικισμοί της Θεσπρωτίας, ο ένας (1) από τους έξι οικισμού των Ιωαννίνων (Κόνιτσας) και οι δύο (2) από τους τέσσερις στον Νομό Πρέβεζας (Λούρος και Καναλλάκιον), στους οποίους απαιτούνται έργα ΕΕΛ και δικτύων αποχέτευσης. Στην περίπτωση αυτή ανήκει και ο οικισμός Ελεούσας Ιωαννίνων για τον οποίο προβλέπεται να συνδεθεί με την υφιστάμενη εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων Ιωαννίνων. Από τους υπόλοιπους έξι (6) οικισμούς οι περισσότεροι, διαθέτουν εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων ή εξυπηρετούνται ήδη από υφιστάμενη μονάδα και υπολείπονται κυρίως έργα αποχέτευσης (Πάργα- Πρεβέζης, Κατσικάς, Πέραμα και 33 «Ολοκλήρωση του σχεδιασμού των υπολειπόμενων έργων Δ.Α. και Ε.Ε.Λ. οικισμών Γ Προτεραιότητας με πληθυσμό αιχμής >2.000 ΜΙΠ, ωρίμανση έργων ΔΑ και ΕΕλ οικισμών Γ Προτεραιότητας με χαμηλή ή καμία ωρίμανση και πρόγραμμα αποκατάστασης λειτουργικότητας ΕΕλ σε Αδράνεια, Μέρος Α - Δεκέμβριος 2009» ENVIROPLAN A.E

238 Ανατολή Ιωαννίνων) και μόλις δύο (Μέτσοβο Ιωαννίνων και Φιλιππιάδα Πρεβέζης) έχουν κατασκευασμένα τα αναγκαία έργα υποδομής. - Η Β φάση σχεδιασμού αφορά στους οκτώ (8) οικισμούς, οι οποίοι υπολείπονται των απαραίτητων έργων υποδομής (δίκτυα ή/και εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων) και για τους οποίους διερευνάται η κατασκευή αυτόνομης, κοινής ΕΕΛ ή η σύνδεσή τους με υφιστάμενη ΕΕΛ. Παρ όλο που διερευνήθηκαν διάφορες εναλλακτικές λύσεις ο προτεινόμενος σχεδιασμός για την διαχείριση των αστικών λυμάτων των οικισμών Γ προτεραιότητας της Περιφέρειας Ηπείρου περιλαμβάνει την κατασκευή οκτώ (8) αυτόνομων εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων στους οικισμούς Νεοχώριο, Κομπότι, Παραμυθιά, Φιλιάτες, Σύβοτα, Κόνιτσα, Λούρος και Καναλλάκιον. Επομένως λαμβάνοντας όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω, συμπεραίνουμε ότι όσον αφορά την διαχείριση λυμάτων με την υλοποίηση των υπολειπόμενων έργων, που είναι α) έργα ΕΕΛ ή ΕΕΛ και δικτύων αποχέτευσης για τους οικισμούς Νεοχώριο, Κομπότι, Παραμυθιά, Φιλιάτες, Σύβοτα, Κόνιτσα, Λούρος και Καναλλάκιον της Περιφέρειας, β) τα υπολειπόμενα έργα αποχέτευσης για τον οικισμό Ελεούσα Ιωαννίνων που προβλέπεται να συνδεθεί με την υφιστάμενη εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων Ιωαννίνων και γ) και τα απαιτούμενα έργα συμπλήρωσης αποχετευτικού δικτύου για τους οικισμούς Πάργα, Κατσίκα, Πέραμα και Ανατολή που διαθέτουν ΕΕΛ, ολοκληρώνεται το σχέδιο διαχείρισης των αστικών λυμάτων της Περιφέρειας Ηπείρου για τους οικισμούς Α, Β και Γ προτεραιότητας και τις αντίστοιχες εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. Αναφορικά με την ωρίμανση της χρηματοδότησης των ως άνω έργων, επισημαίνεται ότι στον μέχρι τώρα κατάλογο των ενταγμένων πράξεων στο ΕΠΠΕΡΑΑ, περιλαμβάνονται τα ακόλουθα δύο έργα: - «Ολοκλήρωση δικτύου αποχέτευσης Ακαθάρτων Υδάτων Δ.Δ. Ανατολής» - «Κατασκευή δικτύου αποχέτευσης Ακαθάρτων και Βιολογικού Καθαρισμού Λυμμάτων Δήμων Λούρου και Θεσπρωτικού» Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όπως έχει ήδη προαναφερθεί, η ορθολογική διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών προϋποθέτει την εφαρμογή ενός σχεδίου με συγκεκριμένους στόχους και δράσεις, με σκοπό τη διατήρηση, βιώσιμη διαχείριση και ανάδειξη των προστατευόμενων περιοχών, η οποία θα οδηγήσει στην αύξηση των τοπικών εισοδημάτων και στην αντιμετώπιση του κοινωνικού και ENVIROPLAN A.E

239 γεωγραφικού αποκλεισμού που παρατηρείται στις περισσότερες από αυτές. Οι προστατευόμενες περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν τοπικούς πόλους βιώσιμης ανάπτυξης. Οι Βασικοί στόχοι ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές είναι: Η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων και η διατήρηση της φυσιογνωμίας του τοπίου. Η τοπική ανάπτυξη ανθρωπίνων δραστηριοτήτων συμβατών με την διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Η διάχυση των ωφελειών της βιώσιμης διαχείρισης όχι μόνο στις προστατευόμενες περιοχές, αλλά στο γενικότερο χωρικό, κοινωνικό και οικονομικό περίγυρο. Η μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή και συνεργασία των τοπικών φορέων, ΑΕΙ, ΜΚΟ και ενεργών πολιτών. Η συμμετοχή στα οφέλη από τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών όλων των πολιτών και των κοινωνικών ομάδων. Οι αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται η διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών είναι: η βιωσιμότητα, η αμοιβαιότητα μεταξύ χρήσης και προστασίας, η αρμονική σχέση προστασίας και προόδου. Βάσει των παραπάνω αρχών, η διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών δεν αποτελεί ένα άθροισμα στείρων απαγορεύσεων και εξαναγκασμών. Δηλαδή, οι προστατευόμενες περιοχές δεν ορίζονται ως γεωγραφικά τμήματα, όπου απαγορεύονται εξ ολοκλήρου οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Αντίθετα, δίνεται βάρος στο ότι η αποτελεσματική προστασία επιτυγχάνεται μόνο με την αρμονική συνύπαρξη του περιβάλλοντος και των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Επειδή είναι οι πρώτοι που ωφελούνται από αυτό, οι τοπικοί πληθυσμοί πρέπει όχι μόνο να εντάσσονται στο σύστημα λήψης αποφάσεων αλλά και να συμμετέχουν στις απαιτούμενες, για την καλύτερη λειτουργία και διαχείριση της περιοχής, ρυθμίσεις. Για να εφαρμοστούν τα παραπάνω, θεωρήθηκε αναγκαίοι η ίδρυση Φορέων Διαχείρισης στις μεγαλύτερες και σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας, στις οποίες καταγράφονται ποικίλες ανθρώπινες δραστηριότητες, καθώς και μοναδικές φυσικές (οικοσυστημικές) διεργασίες και πλούτος. ENVIROPLAN A.E

240 Οι Φορείς αυτοί συντονίζουν τα συναρμόδια όργανα και έχουν την ευθύνη για τη λήψηεφαρμογή των απαραίτητων μέτρων για την επίτευξη του προαναφερθέντος πλαισίου στόχων. Στην Περιφέρεια της Ηπείρου, όπου υπάρχει σημαντικός αριθμός προστατευόμενων περιοχών έχουν συσταθεί 5 Φορείς Διαχείρισης : 1. Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Βίκου-Αώου και Πίνδου 2. Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού 3.Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου 4. Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας 5. Φορέας Διαχείρισης Στενών & Εκβολών Ποταμών Αχέρωντα & Καλαμά Στην ενότητα που ακολουθεί παρουσιάζονται αναλυτικά στοιχεία σχετικά με το προστατευτέο αντικείμενο των περιοχών αυτών και τις δράσεις των Φορέων Διαχείρισης που έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν στα διοικητικά όρια της Περιφέρειας Ηπείρου ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΒΙΚΟΥ-ΑΩΟΥ ΚΑΙ ΠΙΝΔΟΥ Το Εθνικό Πάρκο της Βόρειας Πίνδου βρίσκεται στη Β.Δ. Ελλάδα πλησίον της ελληνοαλβανικής μεθορίου και διασχίζεται από μεγάλες ορογραφικές ενότητες, προσανατολισμένες περίπου από ΒΔ προς ΝΑ. Στο Εθνικό Πάρκο ενσωματώθηκαν δύο Εθνικοί Δρυμοί, ο Εθνικός Δρυμός Πίνδου (γνωστός και ως Βάλια Κάλντα, που ιδρύθηκε το 1966) και του Βίκου Αώου (έτος ίδρυσης 1973), η μεταξύ τους έκταση και το δυτικό τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας των Ιωαννίνων. Περιλαμβάνονται επίσης τα ορεινά συγκροτήματα του Σμόλικα (2.637 m), της Τύμφης ή Γκαμήλας (2.495 m), του Λύγκου (2.177 m) συμπεριλαμβανομένου και του Όρλιακα, της Βασιλίτσας (2.249 m), τμήματα του Μιτσικελίου και του Ζυγού καθώς και την ημιορεινή περιοχή Μιτσικελίου και Τύμφης. Το Εθνικό Πάρκο Β. Πίνδου καταλαμβάνει το ΝΔ τμήμα της γεωγραφικής περιοχής νομού Γρεβενών και το Β-ΒΑ τμήμα της περιοχής του νομού Ιωαννίνων. Η έκταση που καταλαμβάνει το Εθνικό Πάρκο είναι περίπου km 2 συμπεριλαμβανομένων και των περιφερειακών της ζωνών. Τα όρια της περιοχής του Εθνικού Πάρκου παρουσιάζονται στο συνημμένο χάρτη. ENVIROPLAN A.E

241 Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας του Φορέα - Κανονισμός υπηρεσιών και προσωπικού 787/Β/ Εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας του Διοικητικού Συμβουλίου 1401/Β/ Καθορισμός αριθμού μελών του Διοικητικού Συμβουλίου 126/Β/ Κανονισμός οικονομικής διαχείρισης 1401/Β/ Κανονισμός ανάληψης ή εκτέλεσης έργων και υπηρεσιών 1311/Β/ Ο Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας του Φορέα δεν χει συσταθεί ακόμη. Εντός του Εθνικού Πάρκου, θεσπίστηκαν με την ΚΥΑ 23069/ ως Περιοχές Προστασίας της Φύσης, οι κάτωθι χερσαίες εκτάσεις, που βρίσκονται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και κάτω των 2000 κατοίκων περιοχές της κοινότητας Πάπιγκου και των Δήμων Κεντρικού Ζαγορίου, Τύμφης, Κόνιτσας της Π.Ε Ιωαννίνων και της κοινότητας Περιβολίου του Ν. Γρεβενών: Ζώνη Ια, Περιοχή Προστασίας της Φύσης Βίκου, με την ονομασία Πυρήνας του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου - Τμήμα Βίκος. Ζώνη Ιβ, Περιοχή Προστασίας της Φύσης Αώου, με την ονομασία Πυρήνας του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου - Τμήμα Αώος. Ζώνη Ιγ, Περιοχή Προστασίας της Φύσης Βάλια Κάλντα, με την ονομασία Πυρήνας του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου -Tμήμα Βάλια Κάλντα. Εντός του Εθνικού Πάρκου θεσπίστηκαν και Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών παρόλο που δεν υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο Ν. 1650/1986 ή έστω στην ΚΥΑ 33318/3028/1998. Οι Ζώνες αυτές είναι οι κάτωθι χερσαίες περιοχές που βρίσκονται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και κάτω των 2000 κατοίκων περιοχές των κοινοτήτων Παπίγκου, Βοβούσας, Μηλέας και Δήμων Τύμφης, Κεντρικού Ζαγορίου, Κόνιτσας, Ανατολικού Ζαγορίου, Μετσόβου της Π. Ε Ιωαννίνων και της κοινότητας Περιβολίου και Δήμων Γόργιανης, Θεόδωρου Ζιάκα του Ν. Γρεβενών: Ζώνη ΙΙα, Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών ευρύτερης περιοχής Βίκου - Αώου - Κουκουρούντζου - Βάλια Κάλντα. Ζώνη ΙΙβ, Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών βόρειων πλαγιών όρους Κλέφτες - Φλάμπουρο. Ζώνη ΙΙγ, Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών βόρειων πλαγιών όρους Μιτσικελίου. ENVIROPLAN A.E

242 Ζώνη ΙΙδ, Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών κορυφών όρους Σμόλικα. Επίσης, εντός του Εθνικού Πάρκου θεσπίστηκαν ως Περιφερειακές Ζώνες Προστασίας του Εθνικού Πάρκου, οι χερσαίες περιοχές που βρίσκονται στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και κάτω των 2000 κατοίκων περιοχές της Κοινότητας Δίστρατου και των Δήμων Κεντρικού Ζαγορίου, Κόνιτσας, Μετσόβου, Εγνατίας, Ανατολικού Ζαγορίου, Τύμφης, Περάματος του Ν. Ιωαννίνων και των Κοινοτήτων Σαμαρίνης, Φιλιππαίων, Σμίξης, Αβδέλλας, Περιβολίου και των Δήμων Θεόδωρου Ζιάκα και Γόργιανης του Ν. Γρεβενών : Ζώνη Π1, Ζώνη Π2, Ζώνη Π3, Ζώνη Π4, Περιοχή μεταξύ Αρίστης και Ασπράγγελων. Περιοχή βόρεια της Κόνιτσας. Περιοχή Φιλιππαίων - Σπηλαίου Περιοχή νότια Ζαγορίου Μετσόβου Πίνακας: Περιοχές προστασίας Κατηγορία Προστασίας Περιοχή Προστασίας της Φύσης Ζώνη Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών Περιοχή εκτός Ζωνών Προστασίας Περιφερειακές Ζώνες Ονομασία Περιοχής Προστασίας Έκταση (km2 ) Ζώνη Ια: Πυρήνας του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου - Τμήμα Βίκος 34,6 Ζώνη Ιβ: Πυρήνας του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου - Τμήμα Αώος 42,9 Ζώνη Ιγ: Πυρήνας του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου - Τμήμα Βάλια Κάλντα 45,5 Ζώνη ΙΙα: Ευρύτερη περιοχή Βίκου - Αώου - Κουκουρούντζου - Βάλια Κάλντα 286,1 Ζώνη ΙΙβ: Βόρειες πλαγιές όρους Κλέφτες - Φλάμπουρο 26,5 Ζώνη ΙΙγ: Βόρειες πλαγιές όρους Μιτσικελίου 23,7 Ζώνη ΙΙδ Όρος Σμόλικας 54,1 Ζώνη ΙΙΙ 958,8 Ζώνη IV 497,5 Σύνολο Εθνικό Πάρκο Β. Πίνδου 1.969,8 Σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 23069/ οι όροι και περιορισμοί που ισχύουν στα όρια του Εθνικού Πάρκου και τις περιφερειακές του Ζώνες έχουν ως εξής. Περιοχές Προστασίας της Φύσης (Ζώνες Ι): Η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και η αποτελεσματική προστασία του, ώστε να ακολουθήσει τη φυσική του εξέλιξη χωρίς ανθρώπινες επεμβάσεις. ENVIROPLAN A.E

243 Στις Ζώνες Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών (Ζώνες ΙΙ): Η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και η αποτελεσματική προστασία και διαχείρισή του. Στις υπόλοιπες εκτάσεις του Εθνικού Πάρκου: Η διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς και η διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας σε συνάρτηση με τις ασκούμενες δραστηριότητες των κατοίκων οι οποίες θα βελτιώνονται με κατεύθυνση τον παραδοσιακό χαρακτήρα τους, με παράλληλη παροχή δυνατοτήτων οικοτουριστικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Στις περιοχές της Περιφερειακής Ζώνης του Εθνικού Πάρκου: Ο έλεγχος των χρήσεων γης, των δραστηριοτήτων και των έργων που ενδέχεται να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον του Εθνικού Πάρκου καθώς και η διατήρηση και αποκατάσταση περιοχών σημαντικών για την προστασία του Ursus arctos (αρκούδα). Παράλληλα, στην Περιφερειακή Ζώνη υποστηρίζονται δραστηριότητες με στόχο την ήπια ανάπτυξη της περιοχής καθώς και την ανάπτυξη ήπιων μορφών αναψυχής. Σε όλο το Εθνικό Πάρκο και την Περιφερειακή Ζώνη απαγορεύεται: i. Η κατασκευή έργων και η εγκατάσταση δραστηριοτήτων που περιλαμβάνονται στην πρώτη (Α) κατηγορία του άρθρου 3 του Ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 3010/2002 και εφαρμόζεται με την ΚΥΑ 15393/2332/ ,(Β 1022) εκτός αν άλλως ορίζεται από την παρούσα. Της απαγόρευσης αυτής εξαιρούνται τα έργα που αποδεδειγμένα αποσκοπούν στην αποκατάσταση, βελτίωση και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής αυτής και προβλέπονται από ολοκληρωμένα σχέδια διαχείρισης, καθώς και εκείνων που αποσκοπούν στην ανάπτυξη ήπιων μορφών ορεινού Τουρισμού, εφόσον δεν έρχονται σε αντίθεση με τους σκοπούς της παρούσας. ii. Η τοποθέτηση πινακίδων εκτός των επιτρεπομένων από την παρούσα απόφαση για τη σήμανση των ορίων των ζωνών προστασίας και την εξυπηρέτηση των λειτουργιών σύμφωνα με τον Κανονισμό Διοίκησης και Λειτουργίας καθώς και οι πινακίδες σήμανσης του Υπ. Μεταφορών. iii. Κάθε φθορά της αυτοφυούς βλάστησης και του εδάφους στα δάση και τις δασικές εκτάσεις όπως αυτά προσδιορίζονται από τις κείμενες διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. ENVIROPLAN A.E

244 Εξαιρούνται από τις παραπάνω απαγορεύσεις: α) Τα έργα και οι δραστηριότητες που την ημέρα δημοσίευσης της παρούσας υφίστανται και λειτουργούν νομίμως, ή - βρίσκονται στο στάδιο της κατασκευής με βάση σύννομη άδεια, ή έχουν δημοπρατηθεί, ή βρίσκονται στο στάδιο της δημοπράτησης, ή έχουν άδεια εγκατάστασης ή λειτουργίας, ή έχει εκδοθεί σχετική οικοδομική άδεια, ή έχουν περιβαλλοντικά αδειοδοτηθεί με επιβολή περιβαλλοντικών όρων με τη δυνατότητα, εάν απαιτείται, επιβολής αρμοδίως πρόσθετων περιβαλλοντικών όρων. β) Έργα εθνικής σημασίας, ύστερα από έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου, καθώς επίσης έργα και επεμβάσεις λόγω εκτάκτου ανάγκης (σεισμών, πλημμυρών, θεομηνιών, πυρκαγιών, κ.λπ.). Στην Περιφερειακή Ζώνη (Π1, Π2, Π3, Π4) απαγορεύεται: 1. Η χωροθέτηση και λειτουργία Βιομηχανικών Περιοχών και Πάρκων καθώς και η εγκατάσταση βιομηχανιών υψηλής και μέσης όχλησης. 2. Η εγκατάσταση μεγάλων πτηνοκτηνοτροφικών μονάδων (Πρώτη κατηγορία ΚΥΑ 15393/2332/ ). 3. Τα μεγάλα Υδροηλεκτρικά Έργα (Πρώτη κατηγορία ΚΥΑ 15393/2332/ ). 4. Η χωροθέτηση παραθεριστικών οικισμών (Β κατοικίας). 5. Οι μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις και οι ξενοδοχειακές μονάδες (Πρώτη κατηγορία ΚΥΑ 15393/2332/ ). 6. Η εγκατάσταση ΧΥΤΑ που δεν εξυπηρετούν τους ΟΤΑ της περιοχής. 7. Η χωροθέτηση λατομικών ζωνών αδρανών υλικών. Επιτρέπονται οι υπόγειες μεταλλευτικές εκμεταλλεύσεις, τα λατομεία μαρμάρου και οι παρατάσεις των αδειών εκμεταλλεύσεως των νομίμως λειτουργούντων λατομείων αδρανών υλικών με όρους και περιορισμούς, που να διασφαλίζουν τον στόχο της ανωτέρω παραγράφου α και μετά από γνώμη του Φορέα Διαχείρισης. 8. Η κίνηση τροχοφόρων εκτός των υφιστάμενων δρόμων, εκτός αν η κίνηση αυτή πραγματοποιείται για εργασίες προστασίας και διαχείρισης, για την άσκηση της δασοπονίας καθώς και για την άσκηση των επιτρεπόμενων παραγωγικών δραστηριοτήτων. Εξαιρούνται από τις παραπάνω απαγορεύσεις: α) Έργα εθνικής σημασίας, ύστερα από έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου, καθώς επίσης έργα και επεμβάσεις λόγω εκτάκτου ανάγκης (σεισμών, πλημμυρών, θεομηνιών, πυρκαγιών, κ.λπ.). Απαιτείται συστηματική παρακολούθηση, ανάλυση και σύνθεση στο ζήτημα των απειλών των προστατεύων αντικειμένων. Η εκτίμηση αυτή, όπως είναι λογικό, επηρεάζει άμεσα τα πρακτικά μέτρα ειδικής διαχείρισης των οικοσυστημάτων και της παρακολούθησης και φύλαξής τους Άλλωστε στα πλαίσια σύνταξης τριετούς σχεδίου δράσης για το Φορεα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου προτείνεται σχέδιο Επόπτευσης της περιοχής αναφοράς το οποίο περιελάμβανε τον τακτικό έλεγχο των μεταβολών της έκτασης των τύπων των φυσικών οικοτόπων και των μεταβολών στα μεγέθη των ρυθμιστικών και κυρίως των περιοριστικών παραγόντων. Επιβεβλημένος είναι και ο έλεγχος των μεταβολών στους ENVIROPLAN A.E

245 πληθυσμούς της χλωρίδας και της πανίδας καθώς και των μεταβολών της βιολογικής ποικιλομορφίας τύπου α και άλλων δεικτών. Σήμερα, στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου της Β.Πίνδου και την ευρύτερη περιοχή του, λειτουργούν 6 Κέντρα Ενημέρωσης από τα οποία 5 στην Π.Ε Ιωαννίνων και 1 στην περιοχή των Γρεβενών. Τα κέντρα δεν αποτελούν ιδιοκτησία ούτε έχουν παραχωρηθεί στο Φορέα. Τα 3 ανήκουν στην Π. Ε Ιωαννίνων και τα άλλα 3 σε ΟΤΑ της περιοχής. Σε ορισμένα από τα κτίρια των ΟΤΑ στεγάζονται και άλλες δραστηριότητες (όπως ΚΕΠ, κοινοτικό κατάστημα, κ.λπ.). Εδρα του Φορέα έχει οριστεί ο Δήμος Θεοδώρου Ζιάκα στο Νομό Γρεβενών. Ο Φ.Δ. στα πλαίσια λειτουργίας και δραστηριοποίησης του έχει λάβει μέρος σε έργα προστασίας και παρακολούθησης του οικοσυστήματος, αλλά και στην περιβαλλοντική ενημέρωση-ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των πολιτών. Στις δραστηριότητες του Φορέα Διαχείρισης συμπεριλαμβάνονται η παροχή γνωμοδοτήσεων σε Προμελέτες και Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έργων και δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στις περιοχές ευθύνης τους, καθώς και σε κάθε άλλο θέμα για το οποίο ζητείται η γνώμη του από τις αρμόδιες αρχές. Τα σημαντικότερα έργα που υλοποιήθηκαν ή υλοποιούνται από το Φορέα Διαχείρισης στα πλαίσια εθνικών ή κοινοτικών προγραμμάτων είναι τα ακόλουθα: Σχέδιο Διαχείρισης προστατευόμενης περιοχής Ε.Π.Β.Π, 2009 Μελέτη διαχείρισης θήρας στην προστατευόμενη περιοχή Ε.Π.Β.Π, 2008 Πρόγραμμα παρακολούθησης πανίδας (monitoring), 2009 Εφαρμογή συστήματος αξιολόγησης κατάστασης διατήρησης ειδών οικοτόπων και τοπίων Μελέτη διερεύνησης δυνατοτήτων δημιουργίας Πάρκων Αιολικής Ενέργειας στην προστατευόμενη περιοχή Ε.Π.Β.Π Ειδική μελέτη διερεύνησης δυνατοτήτων εγκατάστασης μικρών υδροηλεκτρικών έργων (ΜΥΕ) δυναμικότητας <5 MW στην προστατευόμενη περιοχή, 2009 Το 2008 υλοποιήθηκε πρόγραμμα φύλαξης ενός τμήματος της προστατευτέας περιοχής, μέσω σύμβασης με ιδιωτική εταιρεία ασφάλειας. Η φύλαξη πραγματοποιήθηκε με 2 οχήματα παντός εδάφους και 4 άτομα (2 ανά όχημα). Στα πλαίσια του Προγράμματος INTERRΕG III Ελλάδα-Αλβανί έλαβε μέρος σε έργα που είχαν σχέση με την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού και των τοπικών ENVIROPLAN A.E

246 φορέων και κατοίκων σχετικά με την αξία του βιοτόπου και την αναγκαιότητα διατήρησής του έχουν πραγματοποιηθεί τα ακόλουθα, Παραγωγή υλικού, έντυπου και ηλεκτρονικού στα ελληνικά, αλβανικά και αγγλικά. Διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων Δημιουργία κοινής ιστοσελίδας μεταξύ των δύο χωρών για την προβολή των εθνικών πάρκων Β. Πίνδου και Hotova στην Αλβανία ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ O Αμβρακικός κόλπος, είναι o μεγαλύτερος προς βορρά κόλπος της Δυτικής Ελλάδας και αποτελεί έναν από τους 11 Υγροβιότοπους Διεθνούς Σημασίας, που έχει υπαχθεί στις διατάξεις της Σύμβασης Ramsar με την ονομασία «Αμβρακικός Κόλπος». Οι υγρότοποι του Αμβρακικού κόλπου αποτέλεσαν μία από τις πρώτες περιοχές υγροβιοτόπων της χώρας μας, για τις οποία θεσμοθετήθηκε καθεστώς προστασίας (Κ.Υ.Α /1193/ (ΦΕΚ 194/Β/ ) Περί Μέτρων για την προστασία του υγροβιότοπου του Αμβρακικού κόλπου και της ευρύτερης περιοχής του ). Σε ανανέωση της παραπάνω ΚΥΑ, το 1993, εκδόθηκε η Κ.Υ.Α /1993 (ΦΕΚ 158/Β/1993) με ισχύ μέχρι τις Το 1995, οι υγρότοποι του Αμβρακικού κόλπου περιλήφθηκαν στον επιστημονικό κατάλογο των περιοχών που ανακοίνωσε η χώρα μας στην Ε.Ε. σε εφαρμογή της Οδηγίας 92/43 της Ε.Ε Για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας και το 2006 οριστικοποιήθηκαν οι εκτάσεις που εντάσσονται στους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) και στις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ ή S.P.A.) σύμφωνα με την Οδηγία 79/409 της Ε.Ε για την προστασία της ορνιθοπανίδας. Οι εκτάσεις που αποτελούν ΤΚΣ είναι οι ακόλουθες: GR ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ (έκτασης ,81 Ηa) ΜΥΡΤΑΡΙ (154,51 Ηa)-ΚΑΤΑΦΟΥΡΚΟ (416,8 Ηa) και συνολικής έκτασης ,13 Ηa GR ΣΑΛΤΙΝΗ ΒΟΥΛΚΑΡΙΑ (έκτασης 3236,86 Ηa) Οι εκτάσεις που αποτελούν ΖΕΠ είναι οι ακόλουθες: GR «ΑΜΒΡΑΚIΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ (έκτασης ,6 Ηa), ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΤΑΦΟΥΡΚΟ (416,8 Ηa), ΚΟΡΑΚΟΝΗΣIΑ» (6,4 Ηa) και συνολικής έκτασης Ηa GR «ΛIΜΝΗ ΒΟΥΛΚΑΡIΑ» (Έκτασης Ηa ) Οι λιμνοθάλασσες Λογαρού, Ροδιάς, Τσουκαλιού, το Δέλτα Αράχθου, τα νότια στενά του ποταμού Λούρου και το Τσοπέλι περιλαμβάνονται και στα Τοπία Ιδιαιτέρου Φυσικού Κάλους. ENVIROPLAN A.E

247 Επιπροσθέτως, ο Αμβρακικός έχει περιληφθεί ακόμα στις Ειδικά προστατευόμνες περιοχές, σύμφωνα με τη σύμβαση της Βαρκελώνης (Πρωτόκολο 4 «περί των Εδικά προστατευόμενων περιοχών της Μεσογείου»). Το 2008, με την KYA (ΦΕΚ 123/Δ/ ) οι υγρότοποι του Αμβρακικού κόλπου κηρύχθηκαν ως Εθνικό Πάρκο και καθορίστηκαν χρήσεις, όροι και περιορισμοί. Η συνολική έκταση της προστατευτέας έκτασης σύμφωνα με την ΚΥΑ που προαναφέρθηκε ανέρχεται σε 292 km 2. Το Εθνικό Πάρκο υγροτόπων Αμβρακικού διοικητικά υπάγεται στις Περιφέρειες Ηπείρου και Στερεάς Ελλάδας και εκτείνεται στα διοικητικά όρια των Π. Ε Άρτας, Πρεβέζης και Αιτωλοακαρνανίας. Στο χάρτη που ακολουθεί, παρουσιάζονται τα όρια του Εθνικού Πάρκου και των επιμέρους ζωνών του και της περιοχής ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης. Για τη διαχείριση του Εθνικού Πάρκου έχει συσταθεί με το Ν. 3044/2005 το νομικό πρόσωπο με την επωνυμία «Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού» και έχουν εκδοθεί οι ακόλουθες αποφάσεις για τη λειτουργία του: ENVIROPLAN A.E

248 Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας του Φορέα ΦΕΚ 971/ Κανονισμός υπηρεσιών και προσωπικού ΦΕΚ 950/ Εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας του Διοικητικού Συμβουλίου ΦΕΚ 971/ Κανονισμός οικονομικής διαχείρισης και προμηθειών ΦΕΚ 950/ Κανονισμός ανάληψης ή εκτέλεσης έργων και υπηρεσιών ΦΕΚ 950/ Σύμφωνα με την υπ. αριθμ KYA (ΦΕΚ 123/Δ/ ) χαρακτηρίστηκαν ως Εθνικό Πάρκο οι χερσαίες, υδάτινες και θαλάσσιες περιοχές του Αμβρακικού κόλπου και καθορίστηκαν χρήσεις, όροι και περιορισμοί. Σκοπός της απόφασης είναι η προστασία, διατήρηση, και διαχείριση της φύσης και του τοπίου, ως φυσικής κληρονομιάς και πολύτιμου εθνικού φυσικού πόρου σε χερσαία και υδάτινα τμήματα της ευρύτερης περιοχής του Αμβρακικού κόλπου, που διακρίνονται για την μεγάλη βιολογική, οικολογική, αισθητική, επιστημονική, γεωμορφολογική και παιδαγωγική τους αξία, με το χαρακτηρισμό της ως Εθνικό Πάρκο. Ειδικότερα επιδιώκεται η διατήρηση και διαχείριση των σπανίων οικοτόπων και των ειδών χλωρίδας και πανίδας και κυρίως της ορνιθοπανίδας που συντίθεται από αρκετά σημαντικά Είδη. Εθνικό Πάρκο: Χαρακτηρίζεται ως «Εθνικό Πάρκο υγροτόπων Αμβρακικού» η χερσαία και θαλάσσια περιοχή του Αμβρακικού κόλπου που βρίσκεται στην εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και κάτω των 2000 κατοίκων περιοχή των Δήμων Πρέβεζας, Ζαλόγγου, Λούρου, Φιλιππιάδος (Π.Ε Πρέβεζας), Αμβρακικού, Αράχθου, Αρταίων, Κομποτίου και κοινότητας Κομμένου (Π.Ε. Άρτας), Αμφιλοχίας, Ανακτορίου, Κεκροπίας (Π.Ε. Αιτ/νίας). Μέσα στην έκταση του Εθνικού Πάρκου, καθορίζονται επιμέρους ζώνες με τα στοιχεία Α, Α1 και Β1. - Ζώνη με στοιχείο Α. Χερσαία και θαλάσσια τμήματα καθώς και οποιαδήποτε μόνιμη ή περιοδικά εμφανιζόμενη νησίδα εντός της παραπάνω θαλάσσιας περιοχής και χαρακτηρίζεται ως Περιοχή Προστασίας της Φύσης. - Ζώνη με στοιχείο Α1. Χαρακτηρίζεται ως Περιοχή Ειδικής Διαχείρισης Υδάτων οι παλιές αλυκές ανάντη των εκβολών του ποταμού Άραχθου. - Ζώνη με στοιχείο Β. Τμήματα χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών που δεν περιλαμβάνονται στις ζώνες Α και Α1 και χαρακτηρίζονται ως Περιοχές Ειδικών Ρυθμίσεων. - Ζώνη Περιβαλλοντικού Ελέγχου: Η χερσαία και θαλάσσια περιοχή εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προϋφιστάμενων του 1923 και κάτω των 2000 κατοίκων μεγάλο τμήμα της ευρύτερης λεκάνης απορροής. ENVIROPLAN A.E

249 Ειδικότερα οι επιμέρους περιοχές που περιλαμβάνονται στο Εθνικό πάρκο είναι : - Στην Ζώνη Α, Β-ΒΔ τμήμα: οι Λ/Θ Μάζωμα, Τσοπέλι, Ροδιά, Τσουκαλού, Τουκαλιό, Αυλερή, Κωστάντιο, Γλυκός βάλτος Ροδιάς, η παραποτάμια περιοχή Λούρου, οι λόφοι Μαυροβούνι και Προφήτης Ηλίας, η Σαλαώρα, η Λ/Θ Λογαρού, η Κορωνησία, η Κόφτρα Παλιομπούκα, εκβολές Αραχθου, η Κόπραινα το Ιχθ. Αγριλος. - Στην Ζώνη Α, στο Ν-ΝΑ τμήμα: η λίμνη Βουλκαριά και οι Λ/Θ Σαλτίνη, Μικρή Σαλτίνη και Κατάφουρκο. - Στην Ζώνη Α1: Μικρή έκταση στην περιοχή του στο δυτικό τμήμα του Δέλτα του π. Αράχθου και καταλαμβάνει κύρια την έκταση των παλαιών Αλυκών, μεταξύ των ζωνών Α και Β. - Στην ζώνη Β: οι θαλάσσιες εκτάσεις μεταξύ της ζώνης Α και της βυθομετρικής των 6 m (απ την περιοχή στο Τσοπέλι ως Λ/Θ Αγριλο) καθώς και στην Λ/Θ Μάζωμα, η ευρύτερη περιοχή απ τον λόφο του Προφήτη Ηλία και Μαυροβούνι, παραποτάμιες εκτάσεις Λούρου, και Αραχθου, γεωργικές εκτάσεις που γειτνιάζουν με την ζώνη Α και υγρά λιβάδια της Λ/Θ Αγρίλου. - Στην ζώνη Β, Ν-ΝΑ τμήμα: η ευρύτερη έκταση των Λιμνών Σαλτίνη, Βουλκαριά και η Λ/Θ Μυρτάρι και εκτάσεις του Κατάφουρκου και Μπούκας. - Από τα όρια των ζωνών εξαιρούνται τα όρια των υφιστάμενων οικισμών. - Οι ζώνες παρουσιάζονται στον συνημμένο χάρτη (κλίμακας 1: ) και οι εκτάσεις τους έχουν υπολογιστεί στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας: Περιοχές προστασίας (KYA 11989/08) Ονομασία Περιοχής Προστασίας Βόρειος Αμβρακικός Βόρειος Αμβρακικός (ενιαίο τμήμα) Έκταση Ζώνης Α (στρ.) Έκταση Ζώνης Α1 (στρ.) Έκταση Ζώνης Β (στρ.) Σύνολο Ζωνών Α,Β (στρ.) Έκταση ζώνης Περιβ. Ελέγχου (στρ.) Μάζωμα Σύνολο Βόρειου Αμβρακικού Νότιος Αμβρακικός Κατάφουρκο Σαλτίνη Βουλκαριά Μυρτάρι Σύνολο Νότιου Αμβρακικού Γενικό Σύνολο Πηγή: Επεξεργασία των μελετητών ENVIROPLAN A.E

250 Πίνακας: Εκτάσεις Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (SCI) και Ζώνες Ειδικής Προστασίας (SPA) Ονομασία Περιοχής Προστασίας (SCI) Έκταση SCI (στρ.) Ονομασία Περιοχής Προστασίας (SPA) Έκταση SPA (στρ.) Βόρειος Αμβρακικός Βόρειος Αμβρακικός (GR ) (GR ) Κατάφουρκο 416 Κατάφουρκο (GR ) (GR ) Μυρτάρι (GR ) 1545 Σύνολο GR Σαλτίνη Βουλκαριά Βουλκαριά (GR ) (GR ) Σύνολο GR Γενικό Σύνολο Πηγή: Επεξεργασία των μελετητών Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζονται οι τύποι φυσικών οικοτόπων οι οποίοι βρίσκονται εντός των ζωνών προστασίας του Εθνικού Πάρκου. Οι εμβαδομετρήσεις έγιναν με βάση την Χαρτογράφηση των Τύπων Οικοτόπων του ΥΠΕΚΑ, που έγινε στα πλαίσια της μελέτης του ΥΠΕΧΩΔΕ ( ) για την «Αναγνώριση και περιγραφή τύπων οικοτόπων σε περιοχές ενδιαφέροντος για τη διατήρηση της φύσης». Σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 123/ ) οι όροι και περιορισμοί που ισχύουν στη Ζώνη Περιφερειακού ελέγχου έχουν ως εξής. Πίνακας: Γενικές απαγορεύσεις στα όρια της ζώνης Περιβαλλοντικού Ελέγχου Εντός της ζώνης Περιβαλλοντικού Ελέγχου, απαγορεύεται: Α. Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης και διακίνησης υγρών καυσίμων με αποθηκευτική ικανότητα άνω των 300 μ3 καθώς και οι υποστηρικτικές υποδομές τους εντός των περιοχών της Ζώνης Περιβαλλοντικού Ελέγχου, που εμπίπτουν στην λεκάνη απορροής του Αμβρακικού κόλπου, καθώς και η διακίνηση ποσοτήτων υγρών καυσίμων άνω των 300 m3 με θαλάσσια πλωτά μέσα στον Αμβρακικό κόλπο. Οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις αποθήκευσης υγρών καυσίμων με αποθηκευτική ικανότητα άνω των 300 μ3 καθώς και οι υφιστάμενες υποδομές εξυπηρέτησης της διακίνησής τους, που λειτουργούν εντός των περιοχών της Ζώνης Περιβαλλοντικού Ελέγχου, υποχρεούνται να μετακινηθούν εντός πέντε (5) ετών από την έναρξη ισχύος της παρούσας. Εξαιρούνται οι εγκαταστάσεις των αεροδρομίων και οι υποδομές Εθνικής Άμυνας. Για τα πρατήρια υγρών καυσίμων εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα από την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία. Β. Ο διάπλους πλοίων που μεταφέρουν επικίνδυνες ουσίες και απόβλητα εντός του Αμβρακικού κόλπου. Η ισχύς της διάταξης αυτής αρχίζει έξι (6) μήνες από τη δημοσίευση της απόφασης. Ειδικά για τη μεταφορά πετρελαιοειδών η έναρξη ισχύος της απόφασης ορίζεται σε πέντε (5) έτη από τη δημοσίευσή της. Κατά το μεταβατικό ENVIROPLAN A.E

251 διάστημα των πέντε (5) ετών ο διάπλους των πλοίων θα γίνεται σε οριοθετημένες διαδρομές που καθορίζονται από την αρμόδια Λιμενική Αρχή, μετά από γνώμη του φορέα διαχείρισης, σε έξι (6) μήνες από την έναρξη ισχύος της απόφασης. Γ. Η διάθεση ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων καθώς και οποιαδήποτε απόθεση τοξικού υλικού στο θαλάσσιο και χερσαίο περιβάλλον της ζώνης Εντός του Εθνικού Πάρκου απαγορεύεται η απόθεση αδρανών υλικών. Εξαιρούνται από τις απαγορεύσεις της απόφασης: α) Τα έργα και οι δραστηριότητες που την ημέρα δημοσίευσης: υφίστανται και λειτουργούν νομίμως ή βρίσκονται στο στάδιο της κατασκευής με βάση νόμιμη άδεια ή έχουν άδεια εγκατάστασης ή λειτουργίας ή έχει εκδοθεί σχετική οικοδομική άδεια ή έχει εκδοθεί απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων. β) Έργα εθνικής σημασίας, ύστερα από έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου, καθώς επίσης έργα και επεμβάσεις λόγω εκτάκτου ανάγκης (σεισμών, πλημμύρων, θεομηνιών κ.λπ.). Ειδικότερα για την περιοχή Παλαιοί Ριζώνες Νεοχωρίου Άρτας επιτρέπεται η κατασκευή υποστηρικτικών χερσαίων εγκαταστάσεων και υποδομών για την γεωργική καλλιέργειες), κτηνοτροφική και ιχθυοκαλλιεργητική δραστηριότητα της περιοχής, μετά από σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι όροι και οι περιορισμοί ανά ζώνη και μάλιστα για τις ανάγκες της παρούσας μελέτης, παρουσιάζονται οι μη επιτρεπτές δραστηριότητες ανά ζώνη (και όχι οι επιτρεπτές όπως στην Κανονιστική Πράξη). Πίνακας: Ειδικές απαγορεύσεις στις ζώνες Α και Β του Εθνικού Πάρκου Απαγορεύονται Στις Περιοχές Προστασίας της Φύσης (Ζώνη Α) Η επέκταση του υφιστάμενου οδικού δικτύου. Επιτρέπονται τα έργα συντήρησης του οδικού δικτύου και των δικτύων υποδομών, μετά από σύμφωνη γνώμη του Φ.Δ και έγκριση των αρμόδιων υπηρεσιών. Σε περιορισμένη έκταση και μόνο για ανάγκες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, επιτρέπεται, η επέκταση του υφιστάμενου οδικού δικτύου, μετά από σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης. Περιοχή Ειδικών Ρυθμίσεων Νερών (Ζώνη Α1) Στην περιοχή Ειδικών Ρυθμίσεων (Ζώνη Β) Τα νέα δίκτυα υποδομών Επιτρέπονται τα έργα βελτίωσης των υφιστάμενων δικτύων Η χρήση των λιμνοθαλάσσιων οικοσυστημάτων ως μη εκτατικών ιχθυοτροφείων και αν δεν έχουν ΑΕΠΟ. ENVIROPLAN A.E

252 Απαγορεύονται Στις Περιοχές Προστασίας της Φύσης (Ζώνη Α) Περιοχή Ειδικών Ρυθμίσεων Νερών (Ζώνη Α1) Στην περιοχή Ειδικών Ρυθμίσεων (Ζώνη Β) Επιτρέπεται στις Λ/Θ : Η κατασκευή, βελτίωση και συντήρηση κτισμάτων που εξυπηρετούν την παραγωγική δραστηριότητα Οι μόνιμες ιχθυοσυλληπτικές εγκαταστάσεις από οποιοδήποτε υλικό εφόσον αυτές προσαρμόζονται αισθητικά στο τοπίο της περιοχής. Επίσης επιτρέπονται όλα τα έργα διατήρησης και συντήρησης του φυσικού περιβάλλοντος των λιμνοθαλασσών ήτοι εκβαθύνσεις, διαπλατύνσεις στομίων, δίαυλοι κυκλοφορίας νερού, εκσκαφές, δημιουργία τάφρων, υποδομές αλίευσης, υποδομές διαμονής και υγιεινής προσωπικού, η δημιουργία ειδικών χώρων υποδοχής γόνου για εμπλουτισμό, κα θώς και κάθε έργο εξασφάλισης της καλής λειτουργίας της Λ/Θ Ο εμπλουτισμός των λιμνοθαλασσών με γόνο ειδών που ενδημούν σε αυτές με στόχο την τόνωση των φυσικών πληθυσμών, Στις λιμνοθάλασσες απαγορεύεται : α) η χρήση μηχανοκίνητων σκαφών που δεν διαθέτουν ειδική άδεια της αρμόδιας υπηρεσίας. β) η δημιουργία ειδικών χώρων εκτροφής με εκβαθύνσεις ή περιφράξεις. γ) η προσθήκη στις λιμνοθάλασσες ιχθυοτροφών και ιχθυοφαρμάκων, οποιασδήποτε σύνθεσης και προέλευσης. Η αλιεία όταν δεν είναι σύμφωνη με τις κείμενες διατάξεις. Η ελεύθερη βόσκηση. Η βόσκηση επιτρέπεται μόνο για διαχειριστικούς σκοπούς ως μέσο διαχείρισης των ενδιαιτημάτων. Οι περιοχές, η βοσκοϊκανότητα κατά Είδος, ο αριθμός και το Είδος των ζώων, η περίοδος βόσκησης και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την άσκηση της δραστηριότητας ρυθμίζονται και εξειδικεύονται από το Σχέδιο Διαχείρισης και τον ΚΔΛ. Με χρι την οριστική έγκριση της ειδικής διαχειριστικής μελέτης η δραστηριότητα ασκείται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις Η θήρα απαγορεύεται για τρία έτη. Η θήρα απαγορεύεται για τρία έτη. Η θήρα με χρήση πλωτών μέσων. Επιτρέπεται η θήρα. Ειδικότερες ρυθμίσεις για την άσκηση της δραστηριότητας της θήρας μπορούν να ENVIROPLAN A.E

253 Απαγορεύονται Στις Περιοχές Προστασίας της Φύσης (Ζώνη Α) Η άσκηση της γεωργίας στις μη νόμιμα καλλιεργούμενες εκτάσεις Η απομάκρυνση των φυτοφρακτών, με την εξαίρεση των έργων αναδασμού. Στα έργα αναδασμού είναι υποχρεωτική η δημιουργία φυτοφρακτών. Κάθε έργο εκχέρσωσης. Περιοχή Ειδικών Ρυθμίσεων Νερών (Ζώνη Α1) Νέες Μονάδες υδατοκαλλιέργειας Επιτρέπεται η συντήρηση, ο εκσυγχρονισμός και η επέκταση εντός της έκτασης του γηπέδου, που αναφέρεται στην άδεια ίδρυσης της μονάδας κατά την ημερομηνία δημοσίευσης της παρούσας των υφιστάμενων μονάδων υδατοκαλλιέργειας, Στην περιοχή Ειδικών Ρυθμίσεων (Ζώνη Β) προσδιορίζονται με απόφαση ετήσιας ισχύος Η εντατική υδατοκαλλιέργεια ή ημι-εντατική σε χωμάτινες δεξαμενές αν δεν έχει σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης. Η ανέγερση νέων κτισμάτων και εγκαταστάσεων. Επιτρέπεται η συντήρηση κτισμάτων και εγκαταστάσεων που εξυπηρετούν την γεωργική, κτηνοτροφική και αλιευτική δραστηριότητα. Η εγκατάσταση και συντήρηση μη ήπιων τουριστικών δραστηριοτήτων καθώς και δραστηριοτήτων αναψυχής και της υποδομής της. ENVIROPLAN A.E

254 Απαγορεύονται Στις Περιοχές Προστασίας της Φύσης (Ζώνη Α) Περιοχή Ειδικών Ρυθμίσεων Νερών (Ζώνη Α1) Στην περιοχή Ειδικών Ρυθμίσεων (Ζώνη Β) Πηγή: Επεξεργασία των μελετητών Απαιτείται συστηματική παρακολούθηση, ανάλυση και σύνθεση στο ζήτημα των απειλών των προστατεύων αντικειμένων. Η εκτίμηση αυτή, όπως είναι λογικό, επηρεάζει άμεσα τα πρακτικά μέτρα ειδικής διαχείρισης των οικοσυστημάτων και της παρακολούθησης και φύλαξής τους[ 34 ]. Άλλωστε στα πλαίσια σύνταξης τριετούς σχεδίου δράσης για το Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Πίνδου προτείνεται σχέδιο Επόπτευσης και Φύλαξης του Εθνικού Πάρκου το οποίο περιελάμβανε τον εντατικό έλεγχο των μεταβολών της έκτασης των τύπων φυσικών οικοτόπων και των μεταβολών των μεγέθη των ρυθμιστικών και κυρίως των περιοριστικών παραγόντων. Την παρακολούθηση στις αυξομειώσεις των πληθυσμών της πανίδας και της χλωρίδας, όπως επίσης και των μεταβολών της βιολογικής ποικιλομορφίας τύπου α και άλλων δεικτών Η φύλαξη των υποδομών επιτυγχάνεται με την παρακολούθηση της κατάστασής τους, με σκοπό τον προγραμματισμό και την εφαρμογή των εργασιών τακτικής και έκτακτης συντήρησης καθώς και τη φύλαξή τους από παράνομες πράξεις. Τα σημαντικότερα έργα που υλοποιήθηκαν ή υλοποιούνται από το Φορέα Διαχείρισης στα πλαίσια εθνικών ή κοινοτικών προγραμμάτων είναι τα ακόλουθα: Στα πλαίσια του έργου «Διαχείριση και λειτουργία περιοχής Αμβρακικού», με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Περιβάλλον " ο Φορέας Διαχείρισης υγροτόπων Αμβρακικού ανέθεσε στην ΕΤΑΝΑΜ Α.Ε. ΟΤΑ την υλοποίηση προγράμματος παρακολούθησης (monitoring) βιοτικών και μη βιοτικών παραμέτρων της προστατευόμενης περιοχής, διάρκειας δέκα (10) μηνών (από έως ). Στη διάρκεια του προγράμματος αυτού περιλήφθηκαν τρία σχέδια επιστημονικής παρακολούθησης: α) ορνιθοπανίδας, β) οικοτόπων και γ) φυσικοχημικών παραμέτρων νερού. Πιο συγκεκριμένα το Πρόγραμμα περιλάμβανε: Στα πλαίσια του ίδιου προγράμματος υλοποιήθηκε και η δράση Επόπτευσης- Φύλαξης με ανάθεση στην ΕΤΑΝΑΜ Α.Ε. Ο.Τ.Α. στην οποία απασχολήθηκαν για 10 μήνες (από 1/2/ /12/2008) 6 επόπτες - φύλακες για όλες τις ημέρες της ENVIROPLAN A.E

255 εβδομάδας. Οι επόπτες φύλακες ανέλαβαν την επιτήρηση των παράνομων δραστηριοτήτων (λαθροθηρία, παράνομη κατασκευή έργων - διανοίξεων δρόμων κ.α., παράνομη αλιεία, παράνομη διάθεση αποβλήτων και απορρίψεις μπαζών, παράνομη υλοτομία και βόσκηση) και την καταγραφή τους σε ειδικά έντυπα. Απασχολήθηκε ακόμα 1 επιστημονικός υπεύθυνος ο οποίος σχεδίασε και οργάνωσε το πρόγραμμα της φύλαξης. Στο αντικείμενο του προγράμματος περιλαμβάνονταν ακόμα η σύνταξη έκθεσης αξιολόγησης των αποτελεσμάτων και η διατύπωση προτάσεων για τρόπους αντιμετώπισης τους περιορισμό των παράνομων πράξεων. Σε σχέση με την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού και των τοπικών φορέων και κατοίκων σχετικά με την αξία του βιοτόπου και την αναγκαιότητα διατήρησής του έχουν πραγματοποιηθεί οι ακόλουθες δράσεις: Έχει εκδοθεί φυλλάδιο ευρείας διανομής σε δύο γλώσσες με το προφίλ του φορέα και χάρτη της προστατευόμενης περιοχής. Τρεις ενημερωτικές ημερίδες (μια σε κάθε νομό) με κύριο αντικείμενο την δημοσιοποίηση της ΚΥΑ για την διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής. Έχει δημιουργηθεί ιστοσελίδα με το προφίλ του φορέα διαχείρισης, στοιχεία για την προστατευόμενη περιοχή, την κανονιστική πράξη για το χαρακτηρισμό της περιοχής ως Εθνικού Πάρκου καθώς και δορυφορική εικόνα με σημειωμένα τα όρια του Εθνικού Πάρκου και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία. Στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg IIIA Ελλάδα Ιταλία, ολοκληρώθηκε η μελέτη των προσχεδίων διαχείρισης για την Αλιεία, τη Γεωργία, την Κτηνοτροφία, το Κυνήγι και τη Θήρα εντός των ζωνών Α, Α1 και Β του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού και πραγματοποιήθηκαν 3 ενημερωτικές ημερίδες (μία ανά νομό). Επίσης, εκτυπώθηκαν σε πολλαπλά αντίτυπα οι οδηγίες και τα προσχέδια διαχείρισης και μεταφράστηκαν στην αγγλική γλώσσα. Στα πλαίσια του παραπάνω προγράμματος πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις σε προστατευόμενες περιοχές της γειτονικής χώρας και ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τον τρόποι διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών στα πλαίσια ημερίδων και συναντήσεων εργασίας. Προγραμματίζεται η προκήρυξη μελέτης για τη σύνταξη των Σχεδίων Διαχείρισης και του Κανονισμού Διοίκησης & Λειτουργίας του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού. Επίσης, προβλέπονται από τη Δ/νση Εγγείων Βελτιώσεων της Περιφερειακής Ενότητας Άρτας, προγράμματα για τη: «Δημιουργία συστήματος παρακολούθησης και εκτίμηση της περιβαλλοντικής κατάστασης των ποτάμιων συστημάτων Λούρου και Άραχθου και της ευρύτερης περιοχής του Αμβρακικού», «Δημιουργία εδαφολογικών χαρτών και έλεγχος της ποιότητας των εδαφών των πεδινών εκτάσεων του βόρειου Αμβρακικού» και «Διερεύνηση ENVIROPLAN A.E

256 αβιοτικών και βιοτικών παραμέτρων στον πυθμένα του Αμβρακικού Κόλπου και συσχέτιση τους με την ιχθυοπαραγωγή» προϋπολογισμού ευρώ περίπου και διάρκειας 6 μηνών ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ Ο Φ.Δ. Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων ιδρύθηκε με βάση την παράγραφο 10 του άρθρου 15 του Ν. 2742/1999 (Α 207), όπως συμπληρώθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 13 του Ν.3044 (ΦΕΚ/Α/197/ ). Είναι Ν.Π.Ι.Δ., κοινωφελούς χαρακτήρα και εποπτεύεται από τον εκάστοτε Υπουργό Υ.ΠΕ.Κ.Α. Σκοπός της ίδρυσής του είναι η διαφύλαξη του φυσικού οικοσυστήματος, η αποκατάσταση και διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας της Παμβώτιδας, με παράλληλη ανάπτυξη δραστηριοτήτων που εναρμονίζονται με το φυσικό περιβάλλον και υιοθετούν την αρχή της αειφορίας. Συγκεκριμένοι στόχοι του Φ.Δ.Λ.Π. είναι η προστασία και διαχείριση: των βιοτόπων των προστατευόμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας της Λίμνης Παμβώτιδας των βιοτόπων ενδημικής χλωρίδας και πανίδας στην ευρύτερη περιοχή αρμοδιότητάς του η αποκατάσταση του διαταραγμένου υδρολογικού ισοζυγίου της Παμβώτιδας η βελτίωση των κριτηρίων ποιότητας των νερών της η προστασία της από τη ρύπανση και μόλυνση η προστασία της από κάθε είδος παρεμβάσεων που υποβαθμίζουν το οικοσύστημα η προστασία και διαφύλαξη των αλιευτικών πόρων η ανάδειξη της λίμνης Παμβώτιδας και της ευρύτερης περιοχής η περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση[ 35 ]. Παράλληλα προωθεί δράσεις και στόχους όπως: Η διαφύλαξη των πολιτιστικών και πολιτισμικών στοιχείων που συνδέονται με το οικοσύστημα της Παμβώτιδας. Η αναψυχή και ο τουρισμός σύμφωνα με την αρχή της αειφορίας. Η ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα σύμφωνα με τους κανόνες και κώδικες ολοκληρωμένης Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Αλιείας. Η κατάρτιση και η απασχόληση, ιδιαίτερα στον τομέα της «απασχόλησης σε προστατευόμενες περιοχές». 35 Από την ιστοσελίδα του Φ.Δ. ( ENVIROPLAN A.E

257 Η προώθηση της πράσινης επιχειρηματικότητας. Η προώθηση γεωργικών προϊόντων, ήπιων πρακτικών παραγωγής. Η εφαρμογή των όρων της Κ.Υ.Α. (22943/649/25/6/2003). Η θέσπιση Κανονισμού Διοίκησης και Λειτουργίας. Η εκπόνηση και θεσμοθέτηση Σχεδίου Διαχείρισης για την προστατευόμενη περιοχή[ 36, 37 ]. Ο Φ.Δ. Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων, είναι από τους πλέον ενεργούς και δραστήριους λαμβάνοντας μέρος σε έργα προστασίας και παρακολούθησης του οικοσυστήματος, αλλά και στην περιβαλλοντική ενημέρωση-ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των πολιτών. Η αναφορά στις ζώνες προστασίας γίνεται με βάση την ΚΥΑ 22943/6667 (ΦΕΚ 649/Δ/ ) «Χαρακτηρισμός της χερσαίας και λιμναίας περιοχής της λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων ως περιοχή οικοανάπτυξης, καθορισμός περιφερειακής ζώνης προστασίας αυτής, χρήσεων, όρων και περιορισμών δόμησης», η οποία όμως ακυρώθηκε τελικά κατόπιν προσφυγής στο ΣΤΕ με την Απόφαση 3595/2007 και σήμερα αναμένεται η σύσταση Π.Δ. Ως Περιοχή Οικοανάπτυξης, με βάση την ΚΥΑ, χαρακτηρίζεται η χερσαία και υδάτινη περιοχή της λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων, καθώς και η περιοχή που βρίσκεται εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προϋφιστάμενων του έτους 1923 και κάτω των κατοίκων των δήμων Ιωαννιτών, Ανατολής, Παμβώτιδας, Πασσαρώνος, Περάματος και κοινότητας Νήσου Ιωαννίνων[ 38 ]. Εντός των ορίων της Περιοχής Οικοανάπτυξης καθορίζονται οι ζώνες Α1, Α2α, Α2β, Β1 και Β2. Ζώνη Α1: Είναι η υδάτινη περιοχή, οι παραλίμνιες εκτάσεις, οι καλαμώνες και το νησί των Ιωαννίνων. Ζώνες Α2α και Α2β: Είναι η χερσαία περιοχή που περιλαμβάνει δασικές και Ενημερωτικό φυλλάδιο του Φ.Δ. Σχέδιο Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων, Περιφέρεια Ηπείρου/ Υπηρεσία Διαχείρισης του Επιχειρησιακού προγράμματος Ηπείρου, Ανάδοχος εταιρεία: ΟΙΚΟΣ- Διαχείριση Φυσικού Περιβάλλοντος ΕΠΕ. Ως περιοχές οικοανάπτυξης χαρακτηρίζονται εκτεταμένες περιοχές που μπορούν να περιλαμβάνουν χωριά ή οικισμούς, εφόσον: 1) παρουσιάζουν ιδιαίτερη αξία και ενδιαφέρον για τα φυσικά και πολιτιστικά τους στοιχεία και 2) προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες για ανάπτυξη δραστηριοτήτων που εναρμονίζονται με την προστασία της φύσης και του τοπίου. Το Προεδρικό Διάταγμα χαρακτηρισμού θα πρέπει να θέτει τους κανόνες με βάση τους οποίους, στις περιοχές αυτές επιδιώκεται η προστασία των ιδιαίτερων φυσικών και πολιτιστικών στοιχείων, η ενίσχυση των παραδοσιακών ασχολιών και δραστηριοτήτων, η εκπαίδευση των πολιτών στους τρόπους και στις μεθόδους αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπινων δραστηριοτήτων και φυσικών διεργασιών, η ανάπαυση και η αναψυχή των πολιτών. (Λαζαρέτου Θ., «Προστατευόμενες Φυσικές Περιοχές». Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς & Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών. Περιβαλλοντικές εκδόσεις, Αθήνα). ENVIROPLAN A.E

258 αναδασωτέες εκτάσεις. Ζώνη Β1: Είναι χερσαία περιοχή γεωργικής γης, υψηλής παραγωγικότητας. Ζώνη Β2: Είναι η λοιπή έκταση της Περιοχής Οικοανάπτυξης και αποτελείται από αγροτικές και ημιορεινές εκτάσεις. ENVIROPLAN A.E

259 ENVIROPLAN A.E

260 Πίνακας: Οριοθέτηση Ζωνών εντός της Περιοχής Οικοανάπτυξης Ζώνη Α1 Ζώνη Α2α Ζώνη Α2β Ζώνη Β1 Ζώνη Β2 Το όριο της Περιλαμβάνει την περιοχή Περιλαμβάνει την Το όριο της ζώνης Στη ζώνη ζώνης βόρεια της Εθνικής οδού περιοχή εκατέρωθεν βορειοδυτικά αυτή καθορίζεται Ιωαννίνων-Τρικάλων και της Εθνικής οδού συμπίπτει με το όριο εμπίπτουν από τη στάθμη το δρόμο προς Λιγκιάδες, Ιωαννίνων-Τρικάλων της περιοχής οι περιοχές του βόρεια του οικισμού. και το δρόμο προς οικοανάπτυξης, που δεν υπερχειλιστή Ξεκινά από την τελευταία Λιγκιάδες, νότια του δυτικά αποτελεί το εντάσσοντα που ορίζεται στροφή που οδηγεί στον οικισμού. ρέμα Στραβιά μέχρι ι σε καμία από την οικισμό Λιγκιάδες και με Ορίζεται από το όριο το σημείο που από τις πολυγωνική κατεύθυνση βόρεια της ζώνης Α1, συναντά την Εθνική προηγούμε γραμμή συναντά την κορυφή με ανατολικά από το οδό Ιωαννίνων- νες ζώνες περιμετρικά υψόμετρο μ. Και όριο της περιοχής της της λίμνης, με συνεχίζει μέχρι τη Μονή οικοανάπτυξης, περιοχής υψόμετρο το Αγίας Παρασκευής. Από βόρεια από τη νοητή Οικοανάπτυ μέγιστο του εκεί ακολουθώντας την γραμμή, σε ξης, όπως υδροφράκτη ισοϋψή των 700 μ. (469,54). Συνεχίζει νότια της θέσης Δίλακκο, μέχρι τη διασταύρωση του επαρχιακού δρόμου προς Λιγκιάδες. Από εκεί, και παράλληλα με τον επαρχιακό δρόμο, κλείνει στο αρχικό σημείο. απόσταση 500 μ. Από την Εθνική οδό Ιωαννίνων- Τρικάλων, μέχρι το σημείο που η γραμμή αυτή συναντάται με τον επαρχιακό δρόμο προς Λιγκιάδες και δυτικά κλείνει πάνω στο όριο της ζώνης Α1. Τρικάλων. Από εκεί, και με κατεύθυνση ανατολική, ακολουθεί το εθνικό δίκτυο μέχρι το σημείο που συναντά τον αγροτικό δρόμο δυτικά του οικισμού Περάματος, διέρχεται βόρεια του σπηλαίου Περάματος πάνω στο οδικό δίκτυο και συνεχίζει ανατολικά της θέσης Χερσολίβαδο, ακολουθώντας το οδικό δίκτυο μέχρι το σημείο που αυτό συναντά την περιοχή οικοανάπτυξης, στη θέση Κεραμίδια. αυτή καθορίζεται με βάση το άρθρο 2 της εν λόγω ΚΥΑ. Ως Περιφερειακή Ζώνη Προστασίας της ανωτέρω περιοχής οικοανάπτυξης χαρακτηρίζεται η χερσαία περιοχή που βρίσκεται εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προϋφιστάμενων του έτους 1923 και κάτω των κατοίκων των δήμων Ιωαννιτών, Περάματος, Παμβώτιδας, Πασσαρώνος, Ανατολής, Μπιζανίου, Αγ. Δημητρίου, Ζίτσας και Εκάλης. Το εσωτερικό όριο της Περιφερειακής Ζώνης καθορίζεται από το όριο της Περιοχής Οικοανάπτυξης. Σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων υπάρχει μια μικρή διαφοροποίηση ως προς τις ζώνες: Ζώνη Α1: Περιλαμβάνει το υδάτινο στοιχείο της λίμνης Παμβώτιδας Ζώνη Α2: Περιλαμβάνει τις παραλίμνιες εκτάσεις και τη Νήσο Ιωαννίνων Ζώνες Α3α και Α3β: Περιλαμβάνουν τη δασική-αναδασωτέα έκταση στην περιοχή βόρεια και εκατέρωθεν της Εθνικής οδού Ιωαννίνων-Τρικάλων Ζώνη Β1: Περιλαμβάνει την περιοχή γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας Ζώνη Β2: Περιλαμβάνει την περιοχή αγροτικών και ημιορεινών εκτάσεων και την Περιφερειακή Ζώνη. ENVIROPLAN A.E

261 Στον ακόλουθο χάρτη παρουσιάζονται τα όρια της προστατευόμενης περιοχής Λίμνης Παμβώτιδας, βάση της ΚΥΑ χαρακτηρισμού και οριοθέτησης της περιοχής, και τα όρια της Περιοχής Οικοανάπτυξης, της Περιοχής Προστασίας της Φύσης και της Περιφερειακής Ζώνης, όπως αυτά απεικονίζονται στην ενημερωτική πινακίδα περιβάλλοντος που έχει τοποθετηθεί από το Φορέα Διαχείρισης[ 39 ]. Χάρτης: Όρια της προστατευόμενης περιοχής Λίμνης Παμβώτιδας, βάση της ΚΥΑ 22943/ Ο Φ.Δ., στα πλαίσια της προσπάθειας ανάδειξης και ανάπτυξης της προστατευόμενης περιοχής, έχει τοποθετήσει ενδεικτικές πινακίδες με την προστατευόμενη περιοχή και τις ζώνες προστασίας σε επιλεγμένες θέσεις (αίθουσα αεροδρομίου Ιωαννίνων, περιοχή Α1 κλπ), ενώ σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων κρίνεται επιπλέον απαραίτητη η τοποθέτηση πινακίδων ερμηνείας στην παραλίμνια οδό (πλατεία Μαβίλη ως Παραλίμνιο Αναψυχικό Κέντρο), για τα κοινότερα είδη πουλιών της λίμνης στα σημεία όπου αυτά είναι εύκολο να παρατηρηθούν. ENVIROPLAN A.E

262 ENVIROPLAN A.E

263 Σύμφωνα με το νέο ΠΔ εντός της έκτασης της περιοχής «Οικοανάπτυξης» καθορίζονται οι ακόλουθες ζώνες προστασίας: - Ι. Ζώνη Α ( χερσαία και υδάτινη περιοχή κυρίως εντός περιοχών Ζ.Ε.Π : Νήσου Ιωαννίνων, λίμνης Παμβώτιδας, παραλίμνιων εκτάσεων και εποχιακής λίμνης Βρέλη). Περιοχή «Προστασίας της Φύσης». Ως ζώνη Α ορίζεται η περιοχή που περιλαμβάνεται μεταξύ πολυγωνικών γραμμών Α και διακρίνεται ως: Α1, Α2, Α3 & Α4. Ειδικότερα: 1. Η Ζώνη Α1 περιλαμβάνει την υδάτινη περιοχή της λίμνης Παμβώτιδας, 2. Η Ζώνη Α2 περιλαμβάνει την παραλίμνια περιοχή πλάτος 300μ που περιβάλλει τη Ζώνη Α1, 3. Η Ζώνη Α3 περιλαμβάνει τη νήσο Ιωαννίνων, 4. Η Ζώνη Α4 περιλαμβάνει την κατακλύζουσα υδάτινη έκταση της εποχιακής λίμνης Βρέλη, στην οποία απαντάται οικότοπος προτεραιότητας της οδηγίας 92/43/ΕΕ. και διακρίνεται σε Α4.1 & Α ΙI. Ζώνη B (χερσαία και υδάτινη περιοχή κυρίως εντός περιοχών Ζ.Ε.Π : δασών, δασικών και αναδασωτέων εκτάσεων, γης υψηλής παραγωγικότητας και γεωργικού τοπίου, πηγών Κρύας και Τούμπας, τάφρου Λαμψίστας, αρχαιολογικών χώρων και σπηλαίων, αισθητικού δάσους Ιωαννίνων). Περιοχή «Προστατευόμενων Φυσικών Σχηματισμών» και «Προστατευόμενων Τοπίων». Ως ζώνη B ορίζεται η περιοχή που περιλαμβάνεται μεταξύ πολυγωνικών γραμμών και διακρίνεται σε: B1, Β2, B3, Β4 και Β5. Ειδικότερα: 1. Η Ζώνη Β1 περιλαμβάνει δάση, δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις και διακρίνεται σε B1.1, B1.2, B1.3, Β1.4, Β1.5, Β1.6, 2. Η Ζώνη Β2 περιλαμβάνει γεωργικό τοπίο και γη υψηλής παραγωγικότητας, και διακρίνεται σε Β2.1( γεωργικό τοπίο): Β2.1.1, Β2.1.2, και Β2.2 (γη υψηλής παραγωγικότητας): Β2.2.1, Β2.2.2, Β Η Ζώνη Β3 περιλαμβάνει τις πηγές Κρύας Τούμπας-Σεντενίκου και τάφρο Λαψίστας και διακρίνεται σε: B3.1, Β3.2, Β3.3, Β3.4. Η Ζώνη Β4 περιλαμβάνει τους κυρηγμένους αρχαιολογικούς χώρους και σπήλαια και διακρίνεται σε: B4.1, Β4.2, Β4.3 & 5. Η Ζώνη Β5 περιλαμβάνει το αισθητικό δάσος Ιωαννίνων. - ΙΙΙ. Ζώνη Γ (χερσαία έκταση, κυρίως εντός περιοχών Ζ.Ε.Π, εκτός ζωνών Α και Β). Περιοχή «Οικοανάπτυξης». Ως ζώνη Γ ορίζεται η περιοχή που περιλαμβάνεται μεταξύ πολυγωνικών γραμμών, και διακρίνεται ως: Γ1 και Γ2. Ειδικότερα: 1. Η Ζώνη Γ1 αποτελεί το τμήμα της Γ Ζώνης που εμπίπτει σε Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.) και διακρίνεται σε: Γ1.1, Γ1.2, Γ Η Ζώνη Γ2 αποτελεί το τμήμα της Γ Ζώνης που δεν εμπίπτει σε Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.) και διακρίνεται σε: Γ2.1, Γ2.2, Γ2.3, Γ2.4. Επιπλέον, σύμφωνα με το νέο ΠΔ εκτός της έκτασης της περιοχής «Οικοανάπτυξης» καθορίζεται Περιφερειακή Ζώνη Δ, η περιοχή διακρίνεται σε: Δ1 και Δ2. ENVIROPLAN A.E

264 - Η Ζώνη Δ1 περιβάλλει την περιοχή οικοανάπτυξης και εμπίπτει σε Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε). - Η Ζώνη Δ2 περιβάλλει την περιοχή οικοανάπτυξης, δεν εμπίπτει σε Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε) και διακρίνεται σε: Δ2.1, Δ2.2, Δ2.3, Δ2.4.. Με βάση τα όσα προαναφέρθηκαν είναι εμφανές ότι τόσο η λίμνη Παμβώτιδα, όσο και η ευρύτερη περιοχή, παρουσιάζουν αξιόλογο οικολογικό και οικονομικό ενδιαφέρον, τόσο σε τοπικό, εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Ωστόσο, οι πιέσεις που δέχεται η λίμνη, και που οφείλονται σε ανθρώπινες δραστηριότητες με κυριότερες απειλές την εντατικοποίηση της γεωργίας και την οικοδόμηση γύρω από τη λίμνη, θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο τόσο τους οικοτόπους όσο και τα είδη πανίδας και χλωρίδας που απαντώνται εκεί. Οι κυριότερες παρεμβάσεις (παρελθοντικές, σημερινές, προβλεπόμενες) που έχουν ή δύνανται να έχουν αρνητικές συνέπειες για το λιμναίο οικοσύστημα, τη χλωρίδα και την πανίδα αναφέρονται στον πίνακα: Παρέμβαση Περιγραφή Χρόνος Αποξήρανση της Αποτέλεσε την πρώτη κύρια καταστροφική παρέμβαση στο Παρελθόν λίμνης Λαψίστας λεκανοπέδιο. Πριν από την οριστική αποξήρανση της λίμνης Λαψίστας, έγιναν πολλές άλλες προσπάθειες, οι οποίες ξεκινούσαν από την εποχή της Τουρκοκρατίας[ 40 ]. Τελικά το 1954, άρχισε η διάνοιξη της κεντρικής αποστραγγιστικής τάφρου Λαψίστας, από το Πέραμα μέχρι το Ροδοτόπι, ενώ παράλληλα ξεκίνησε κι η διάνοιξη της σήραγγας, μέσω της οποίας, τα νερά οδηγούνταν από τη λίμνη στον ποταμό Καλαμά[ 41 ]. Η κατασκευή των έργων ολοκληρώθηκε το 1958.Η αποξήρανση της Λαψίστας, εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις που είχε στη βιοτική συνιστώσα (Ιχθυοπανίδα, Ορνιθοπανίδα κλπ), οδήγησε και σε σημαντική συρρίκνωση της λίμνης Παμβώτιδας. Αύξηση φερτών Η αποστράγγιση των ελωδών εκτάσεων ανατολικά της λίμνης Παρελθόν υλικών από τη και τα έργα διευθέτησης που οδηγούσαν τα νερά των ελών στη Λαγκάτσα λίμνη με σήραγγες, συντέλεσαν στην περαιτέρω συρρίκνωση της λίμνης. Τα έργα αυτά αύξησαν πάνω από 3 φορές τις ποσότητες φερτών υλικών στη λίμνη, ενισχύοντας την άνοδο του πυθμένα και την πρόσχωση. Σύμφωνα με την ΕΠΜ και παλαιότερους χάρτες, σε περίπτωση που συνεχιστεί η πρόσχωση της λίμνης με τον υφιστάμενο ρυθμό, η λίμνη δε θα Δημιουργία αναχώματος υπάρχει σε 240 χρόνια. Το ανάχωμα που υψώθηκε περιμετρικά της λίμνης (χωματόδρομος Αμφιθέα-Μονή Ντουραχάνη στο βόρειο τμήμα και κρηπίδωμα- χωματόδρομος Μπογιάννου-στροφή Καστίκας) την περίοδο οριοθέτησε με αυθαίρετο τρόπο τη λίμνη και απέκοψε ζωτικές της εκτάσεις, οι οποίες ανέρχονται στο 10% της λιμναίας επιφάνειας και οδήγησαν σε μπαζώματα και καταστροφή παραλίμνιων βιοτόπων. Παρελθόν Προβληματική Η οριοθέτηση της λίμνης παραμένει προβληματική. Ο αιγιαλός Παρελθόν Κωλέττας Σ., Οι λίμνες Ιωαννίνων και Λαψίστας. Έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ιωαννίνων. Ζερή Κ., Δάλλα Σ., Αρδευτικά έργα πεδιάδας Ιωαννίνων. Μελέτη οικονομικής σκοπιμότητας του Υπουργείου Συντονισμού, Αθήναι. ENVIROPLAN A.E

265 Παρέμβαση Περιγραφή Χρόνος οριοθέτηση της της λίμνης δεν έχει ακόμη οριστεί από την αρμόδια επιτροπή, Σήμερα λίμνης καθώς ο παλαιός αιγιαλός-λίμνη και πλημμυρικές εκτάσεις λίμνης με βάση το φυσικό ανάγλυφο-εκτείνεται εκτός του τεχνητού αναχώματος και υπερκαλύπτει μπαζωμένα κράσπεδα. Προβλήματα υπάρχουν και με τη γενική οριοθέτηση της προστατευόμενης περιοχής, καθώς η ΚΥΑ χαρακτηρισμού και οριοθέτησης, τελικά δεν έγινε αποδεκτή. Μπάζωμα, Μέχρι και σήμερα, και παρά την ισχύουσα νομοθεσία, Παρελθόνοικοπεδοποίηση, παρατηρούνται παράνομες δραστηριότητες μπαζώματος, με Σήμεραδόμηση εντός φορτηγά να απορρίπτουν μπάζα εντός και περιμετρικά της Μέλλον παραλίμνιων εκτάσεων λίμνης, με τη δημιουργία νέων οικοπέδων προς οικοδόμηση και με την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη χώρων αναψυχής. Ασφαλτόστρωση αναχώματος Εγκαταστάσεις κωπηλατοδρομίου και πίστας σκι Στις επεμβάσεις, που αναμένεται να υποβαθμίσουν περαιτέρω τους παραλίμνιους βιοτόπους, είναι και ο σχεδιασμός ασφαλτοστρωμένου δρόμου, ως βασική αρτηρία εισόδου της πόλης από την Εγνατία οδό, επί του τεχνητού αναχώματος. Ο δρόμος αυτός, επιπλέον, θα δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα ρύπανσης και κυκλοφοριακής συμφόρησης πλησίον της λίμνης. Η δημιουργία υγρού στίβου κωπηλασίας στη λίμνη χωροθετήθηκε με βάση το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο/ Ν. 1337, ενώ προγραμματιζόταν και η δημιουργία πίστας θαλάσσιου σκι. Παρόμοιες δραστηριότητες αναμένεται να διαταράξουν ακόμα περισσότερο τη λίμνη. Σήμερα- Μέλλον Μέλλον Απαιτείται συστηματική παρακολούθηση, ανάλυση και σύνθεση στο ζήτημα των απειλών των προστατεύων αντικειμένων. Η εκτίμηση αυτή, όπως είναι λογικό, επηρεάζει άμεσα τα πρακτικά μέτρα ειδικής διαχείρισης των οικοσυστημάτων και της παρακολούθησης και φύλαξής τους[ 42 ]. Άλλωστε στα πλαίσια σύνταξης τριετούς σχεδίου δράσης για το Φορέα Διαχείρισης της Λίμνης προτείνεται σχέδιο Επόπτευσης και Φύλαξης της Λίμνης Παμβώτιδας το οποίο περιελάμβανε την εντατική παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων της λίμνης και των τόπων κοινοτικής σημασίας και τύπων φυσικών οικοτόπων. Την παρακολούθηση της Ορνιθοπανίδαςκαι των λοιπών ειδών πανίδας, όπως επίσης και την παρακολούθηση της «φυσικής ιστορίας» και των υπόλοιπων θεμάτων που αφορούν την προστατευόμενη περιοχή. Η φύλαξη των υποδομών επιτυγχάνεται με την παρακολούθηση της κατάστασής τους, με σκοπό τον προγραμματισμό και την εφαρμογή των εργασιών τακτικής και έκτακτης συντήρησης καθώς και τη φύλαξή τους από παράνομες πράξεις. Αναφορικά με τα σημαντικότερα έργα που υλοποιήθηκαν ή/και υλοποιούνται στην προστατευόμενη περιοχή αξίζει να επισημανθούν τα εξείς: Α. Στο επιχειρησιακό πρόγραμμα «Περιβάλλον» ο Φορέας εντάχθηκε με 2 έργα ΕΡΓΟ 1: «Λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης της προστατευόμενης Περιοχής της Λίμνης Παμβώτιδας.» ENVIROPLAN A.E

266 Υποέργα Έναρξη και Λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Προμήθεια αυτοκινήτου Προμήθεια σκάφους Πρόγραμμα φύλαξης και επιτήρησης της προστατευόμενης περιοχής Σήμανση, εγκατάσταση φυλακίων και διαμόρφωση χώρων βιοτόπου Αρχικές δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης Προβολή-συνέδρια-εκδηλώσεις Το φυσικό Αντικείμενο του έργου 1 «Λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης της προστατευόμενης Περιοχής της Λίμνης Παμβώτιδας», αναφέρεται, στη σύσταση και λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης στην επιτήρηση και φύλαξη της προστατευόμενης περιοχής και στην ευαισθητοποίηση και περιβαλλοντική εκπαίδευση των πολιτών ΕΡΓΟ 2: «Περιβαλλοντική ανάδειξη της προστατευόμενης περιοχής Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων.» Υποέργα Παραγωγή και εγκατάσταση έκθεσης ερμηνείας περιβάλλοντος Το φυσικό Αντικείμενο του έργου 2 «Περιβαλλοντική ανάδειξη της προστατευόμενης περιοχής Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων» αποσκοπεί στην ανάδειξη της περιοχής αναφοράς καθώς και στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των εμπλεκόμενων φορέων και πολιτών μέσα από διάφορες δράσεις Β. Στο πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας» ο Φορέας εντάχθηκε με το έργο «Ανάπτυξη και εφαρμογή ευφυούς συστήματος τηλεματικής για την προστασία Διαχείριση και Ανάδειξη του υδρολογικού οικοσυστήματος της Λίμνης Παμβώτιδας» Το φυσικό αντικείμενο του έργου καλύπτει τις παραμέτρους παρακολούθησης των βιοτικών και αβιοτικών, παραμέτρων με την εγκατάσταση ενός ειδικού ευφυούς συστήματος παρακολούθησης των μετρήσεων καθώς και με την τοποθέτηση τηλεμετρικών σταθμών παρακολούθησης σε 4 σημεία της προστατευόμενης περιοχής. Επιπλέον στοχεύει στην ανάπτυξη ενός Παγκόσμιου Συστήματος Πληροφοριών (GΙS) για την υδρολογική λεκάνη της λίμνης Παμβώτιδας. Στη δημιουργία μια μεγάλης βάσης δεδομένων η οποία αντλεί τα δεδομένα ENVIROPLAN A.E

267 της από το GIS και τους μετρητικούς σταθμούς, και τα οποία θα είναι διαθέσιμα για επιπλέον επεξεργασία και ολοκληρώνοντας στην ανάπτυξη μια διαδικτυακής πύλης. κ.ά ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΝΩΝ & ΕΚΒΟΛΩΝ ΠΟΤΑΜΩΝ ΑΧΕΡΩΝΤΑ & ΚΑΛΑΜΑ Στην περιοχή ευθύνης του Φορέα περιλαμβάνονται πέντε διακεκριμένες περιοχές, οι Εκβολές και τα Στενά του ποταμού Καλαμά που υπάγονται εξ ολοκλήρου στα διοικητικά όρια της Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας, οι Εκβολές και τα Στενά του ποταμού Αχέροντα που ανήκουν στα διοικητικά όρια των Περιφερειακών Ενοτήτων Θεσπρωτίας και Πρέβεζας και το έλος Καλοδικίου που υπάγεται διοικητικά στα όρια της Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας. Οι εκβολές του Καλαμά, έχουν ενταχθεί στους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ (κωδικός GR ) σύμφωνα με την Απόφαση της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 19ης Ιουλίου 2006 «Σχετικά με την έγκριση, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου του καταλόγου των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας για τη μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή». Ενα τμήμα της περιοχής των εκβολών του ποταμού αποτελεί καταφύγιο άγριας ζωής. Oι εκβολές του Καλαμά έχουν ενταχθεί και στις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (SPA), της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ (κωδικός GR ). Η περιοχή των στενών του Καλαμά, έχει ενταχθεί στους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ (κωδικός GR ) σύμφωνα με την Απόφαση της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 19ης Ιουλίου 2006 «Σχετικά με την έγκριση, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου του καταλόγου των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας για τη μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή». Στην ίδια περιοχή, έχει θεσμοθετηθεί και καταφύγιο άγριας ζωής, τα όρια του οποίου περιλαμβάνουν μεγάλο τμήμα της περιοχής των Στενών. Η περιοχή των εκβολών και των στενών του Αχέροντα έχει ενταχθεί στους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ (κωδικός GR ) και με την ονομασία «Εκβολές Αχέροντα (από Γλώσσα έως Αλωνάκι) και Στενά Αχέροντα» σύμφωνα με την Απόφαση της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 19ης Ιουλίου 2006 «Σχετικά με την έγκριση, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου του καταλόγου των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας για τη μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή». Στην περιοχή έχουν θεσμοθετηθεί δύο καταφύγια άγριας ζωής. Η έκταση που αναφέρεται ως Στενά του Αχέροντα εγκλείεται σε έναν ευρύτερο τόπο (GR ) χαρακτηρισμένο ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ/SPA) σύμφωνα με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ «για την προστασία της ορνιθοπανίδας» και με την ονομασία «Ορη Παραμυθιάς, Στενά Καλαμά και Στενά Αχέροντα». Η περιοχή των εκβολών ENVIROPLAN A.E

268 του Αχέροντα γειτνιάζει με θαλάσσια περιοχή η οποία αντιστοιχεί στον ΤΚΣ με κωδικό GR και ονομασία «Παράκτια Θαλάσσια Ζώνη από Πάργα ως Ακρωτήριο Άγιος Θωμάς». Η περιοχή του έλους Καλοδικίου, έχει προταθεί έχει ενταχθεί στους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ (κωδικός GR ) σύμφωνα με την Απόφαση της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 19ης Ιουλίου 2006 «Σχετικά με την έγκριση, σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου του καταλόγου των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας για τη μεσογειακή βιογεωγραφική περιοχή». Στην περιοχή έχει θεσμοθετηθεί ένα καταφύγιο άγριας ζωής. Το έλος Καλοδικίου περιλαμβάνεται και σε Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ/SPA) σύμφωνα με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ «για την προστασία της ορνιθοπανίδας» (κωδικός GR ). Ο ρους του Αχέροντα και των παραποτάμων του Κωκυτού και Βουβοπόταμου έχουν κηρυχθεί ως περιοχή Ιστορικού και Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους. Μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί η προβλεπόμενη από τη νομοθεσία κανονιστική πράξη για την οριοθέτηση των προστατευτέων εκτάσεων και για τον καθορισμό των όρων για την προστασία τους. Για τη διαχείριση της Περιοχής Προστασίας έχει συσταθεί με το Ν. 3044/2005 το νομικό πρόσωπο με την επωνυμία «Φορέας Διαχείρισης Στενών και εκβολών ποταμών Αχέροντα και Καλαμά» και έχουν εκδοθεί οι ακόλουθες αποφάσεις για τη λειτουργία του: Συγκρότηση Φορέα Διαχείρισης ΦΕΚ 126Β/ Κανονισμός Λειτουργίας υπηρεσιών και προσωπικού ΦΕΚ 1000/ Εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας του Διοικητικού ΦΕΚ 624/Β/ Συμβουλίου Κανονισμός Ανάθεσης και Εκτέλεσης Έργων, Μελετών, ΦΕΚ 624Β/ Προμηθειών Κανονισμός Οικονομικής Διαχείρισης ΦΕΚ 624Β/ ENVIROPLAN A.E

269 ENVIROPLAN A.E

270 Σύμφωνα με τις Ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες του Αχέροντα και Καλαμά και την ενιαία ονοματολογία της ΚΥΑ οι περιοχές προστασίας της Φύσης ορίζονται ως εξής: Ζώνη Α - Περιοχή Προστασίας της Φύσης Η Περιοχή Προστασίας της Φύσης του Αχέροντα περιλαμβάνει 4 τμήματα : Α1 Δέλτα Αχέροντα Α2 Στενά Αχέροντα Α2.1 Κοίτη Αχέροντα και Λασπότοπος Θ Θύλακας Η Περιοχή Προστασίας της Φύσης του Καλαμά αποτελείται από 3 τμήματα: Α4 Δέλτα Καλαμά Α5 Στενών Καλαμά Α3 Έλους Καλοδικίου Ζώνη Β - Περιοχή Περιφερειακών Ζωνών Η Περιφερειακή Ζώνη Αχέροντα περιλαμβάνει 4 τμήματα, τα εξής: Β1 Δέλτα Αχέροντα Β2 Ζώνη Καλλιεργειών Αχέροντα Β3 Κοίτη Αχέροντα Β4 Στενά Αχέροντα Η Περιφερειακή Ζώνη Καλαμά περιλαμβάνει 8 τμήματα, τα εξής: Β5 Περιφερειακή Ζώνη έλους Καλοδικίου Β6 Περιφερειακή Ζώνη Δέλτα Καλαμά Β7 Περιφερειακή Ζώνη Δρέπανου Β8 Λυγιάς και Κορυφούλες Β9 Αγιονάζι Β10 Λιουμπέτσι Β11 Κοίτη Καλαμά Β12 Περιφερειακή Ζώνη Στενών Καλαμά ENVIROPLAN A.E

271 Πίνακας: Ζώνες προστασίας σύμφωνα με την ΚΥΑ ΠΕΡΙΟΧΗ Α ΖΩΝΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Α1 Έλος Αμμουδιάς - Παράκτιοι λόφοι Α2 Στενά Αχέροντα ΈΚΤΑΣΗ (στρ) Β ΖΩΝΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΈΚΤΑΣΗ (στρ) 5000 Β1 Δέλτα Αχέροντα Β2 Ζώνη Καλλιεργειών ΑΧΕΡΟΝΤΑΣ Αχέροντα Α2.1 Κοίτη Β3 Κοίτη Αχέροντα Αχέροντα και Λασπότοπος Θ Θύλακας 70 Β4 Στενά Αχέροντα 450 ΣΥΝΟΛΟ ΑΧΕΡΟΝΤΑ Α ΖΩΝΗ ΣΥΝΟΛΟ ΑΧΕΡΟΝΤΑ Β ΖΩΝΗ Α3 Έλους 3.704,538 Β5 Περιφερειακή Ζώνη 6.452,585 Καλοδικίου έλους Καλοδικίου Α4 Δέλτα Καλαμά ,93 Β6 Περιφερειακή Ζώνη ,063 Δέλτα Καλαμά Α5 Στενών ,67 Β7 Περιφερειακή Ζώνη 330,511 Καλαμά 1 Δρέπανου ΚΑΛΑΜΑΣ Β8 Λυγιάς και 997,224 Κορυφούλες Β9 Αγιονάζι 601,205 Β10 Λιουμπέτσι 1177,664 Β11 Κοίτη Καλαμά Β12 Περιφερειακή Ζώνη Στενών Καλαμά ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΛΑΜΑ Α ΖΩΝΗ ,14 ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΛΑΜΑ Β ΖΩΝΗ ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΛΑΜΑ & ΑΧΕΡΟΝΤΑ ,14 ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΛΑΜΑ & Α ΖΩΝΗ ΑΧΕΡΟΝΤΑ Β ΖΩΝΗ Πηγή: Επεξεργασία των μελετητών , , ,07 Η συνολική έκταση των ζωνών προστασίας (Α, Β) Αχέροντα έχει έκταση στρέμματα και η συνολική έκταση των ζωνών (Α, Β) Καλαμά και Καλοδικίου είναι ,21 στρέμματα. Η συνολική έκταση των ζωνών (Α, Β) για τις περιοχές εκβολών και Στενών Αχέροντα και Καλαμά και Καλοδικίου είναι ,21 στρέμματα. Σε σχέση με τα όρια των ΤΚΣ (GR , GR , GR GR , GR ) που έχουν συνολικά μικρότερη έκταση ,42 στρ. Οι εμβαδομετρήσεις έγιναν με βάση την Χαρτογράφηση των Τύπων Οικοτόπων του ΥΠΕΚΑ, που έγινε στα πλαίσια της μελέτης του ΥΠΕΧΩΔΕ ( ) για την «Αναγνώριση και περιγραφή τύπων οικοτόπων σε περιοχές ενδιαφέροντος για τη διατήρηση της φύσης». Απαιτείται συστηματική παρακολούθηση, ανάλυση και σύνθεση στο ζήτημα των απειλών των προστατεύων αντικειμένων. Η εκτίμηση αυτή, όπως είναι λογικό, επηρεάζει άμεσα τα πρακτικά ENVIROPLAN A.E

272 μέτρα ειδικής διαχείρισης των οικοσυστημάτων και της παρακολούθησης και φύλαξής τους[ 43 ]. Άλλωστε στα πλαίσια σύνταξης τριετούς σχεδίου δράσης για το Φορέα Διαχείρισης των εκβολών και στενών του Αχέροντα-Καλαμά & Καλοδικίου προτείνεται σχέδιο Επόπτευσης και Φύλαξης της περιοχής αναφοράς το οποίο περιελάμβανε εντατικό έλεγχο των μεταβολών της έκτασης των τύπων φυσικών οικοτόπων και των μεταβολών των μεγέθη των ρυθμιστικών και κυρίως των περιοριστικών παραγόντων. Την παρακολούθηση στις αυξομειώσεις των πληθυσμών της πανίδας και της χλωρίδας, όπως επίσης και των μεταβολών της βιολογικής ποικιλομορφίας τύπου α και άλλων δεικτών Η φύλαξη των υποδομών επιτυγχάνεται με την παρακολούθηση της κατάστασής τους, με σκοπό τον προγραμματισμό και την εφαρμογή των εργασιών τακτικής και έκτακτης συντήρησης καθώς και τη φύλαξή τους από παράνομες πράξεις. Σύμφωνα ΚΥΑ (ΦΕΚ 396/Δ / ) οι όροι και περιορισμοί που ισχύουν για την περιοχή του Αχέροντα και Καλαμά και το έλος Καλοδικίου παρουσιάζονται στους πίνακες που ακολουθούν. Πίνακα: Επιτρεπτές χρήσεις σ όλη την Προστατευόμενη Περιοχή Ι. Η εγκατάσταση της απαραίτητης υποδομής (π.χ. μόνιμο τηλεμετρικό σύστημα παρακολούθησης, παρατηρητήρια κ.λ.π.), για την επόπτευση του χώρου, την περιβαλλοντική ενημέρωση, τη σήμανση και τις λοιπές λειτουργίες στο σύνολο των περιοχών των ζωνών Προστασίας της Φύσης καθώς και των Περιφερειακών Ζωνών της Προστατευόμενης Περιοχής σύμφωνα με τις εξειδικεύσεις που αναφέρονται ανά ζώνη και εκτελείται, με ευθύνη του Φορέα Διαχείρισης ή με την σύμφωνη γνώμη του. II. Οι ψεκασμοί στο σύνολο της Προστατευόμενης Περιοχής και των Περιφερειακών Ζωνών της, μόνον για την καταπολέμηση των κουνουπιών με φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους, μετά από σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης. III. Η εκτέλεση έργων αξιοποίησης των υδατικών πόρων για την εξυπηρέτηση των επιτρεπόμενων έργων και δράσεων στην παρούσα Κ.Υ.Α, την περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής, καθώς και η αντικατάσταση ή ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων έργων αξιοποίησης των υδατικών πόρων, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, μετά από σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης. ENVIROPLAN A.E

273 Πίνακας: Μη Επιτρεπτές χρήσεις σ όλη την Προστατευόμενη Περιοχή I. Η κατασκευή έργων και η εγκατάσταση δραστηριοτήτων που περιλαμβάνονται στην πρώτη (Α) κατηγορία, 1η υποκατηγορία του άρθρου 3 του ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του ν. 3010/2002 και εφαρμόζεται με την Κ.Υ.Α /2332/ όπως ισχύει, εκτός αν άλλως ορίζεται από την παρούσα Κ.Υ.Α. Της απαγόρευσης αυτής εξαιρούνται τα έργα που αποδεδειγμένα αποσκοπούν στην αποκατάσταση, βελτίωση και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής αυτής και προβλέπονται από ολοκληρωμένα σχέδια διαχείρισης. II. Κάθε φθορά της αυτοφυούς βλάστησης και του εδάφους στα δάση και τις δασικές εκτάσεις όπως αυτά προσδιορίζονται από τις κείμενες διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. III. Όλες οι δραστηριότητες που υπάγονται στις διατάξεις της Οδηγίας «SEVESO», στο σύνολο των περιοχών των ζωνών Προστασίας της Φύσης καθώς και των Περιφερειακών Ζωνών τους. IV. Η απομάκρυνση των φυτοφρακτών, με την εξαίρεση των έργων αναδασμού. Στα έργα αναδασμού είναι υποχρεωτική η δημιουργία φυτοφρακτών. V. Η διάθεση ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων, βιομηχανικών αποβλήτων, η απόθεση αδρανών υλικών, καθώς και οποιαδήποτε απόθεση τοξικού υλικού στο θαλάσσιο και χερσαίο περιβάλλον, στο σύνολο των περιοχών των ζωνών Προστασίας της Φύσης καθώς και των Περιφερειακών Ζωνών τους. Εάν απαιτείται αποκατάσταση του περιβάλλοντος από τυχόν παραπάνω δραστηριότητες που προηγήθηκαν της ισχύος της παρούσας, εφαρμόζονται τα τις κείμενης νομοθεσίας με μέριμνα των αρμόδιων υπηρεσιών σε συνεργασία με τον Φορέα Διαχείρισης. Στον Κανονισμό Διοίκησης και Λειτουργίας της Περιοχής Προστασίας της Φύσης και στο Σχέδιο Διαχείρισης εξειδικεύονται θεματικά ή χωρικά οι γενικοί όροι και περιορισμοί στις χρήσεις γης, στην εγκατάσταση και άσκηση δραστηριοτήτων, στην εκτέλεση έργων και στην εφαρμογή προγραμμάτων όπως της γεωργίας, της βόσκησης, της αλιείας, της θήρας, της δασοπονίας, του οικοτουρισμού, της αναψυχής, της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, κ.λπ. (άρθρο 16, ν. 2742/1999) και ειδικότερα εξειδικεύονται τα αναγκαία μέτρα και προγράμματα, που αφορούν: στη βελτίωση των συνθηκών άρδευσης. στη βοσκοϊκανότητα κατά είδος, στο χρόνο, στη διάρκεια και στους χώρους βόσκησης, στον αριθμό και το είδος ζώων που θα επιτρέπονται εκάστοτε, καθώς και στους χώρους και στις υποδομές ενσταβλισμού. στην ορθολογική χρήση, ποιοτική και ποσοτική, καθώς και τον τρόπο και χρόνο εφαρμογής λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων. στη διαχείριση των χρησιμοποιουμένων ποσοτήτων νερού και την παρακολούθηση των ποιοτικών και ποσοτικών παραμέτρων των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων. ENVIROPLAN A.E

274 στον καθορισμό σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, της απαιτούμενης οικολογικής παροχής, στο σύνολο του υδάτινου ποτάμιου και λιμναίου οικοσυστήματος της Περιοχής Προστασίας της Φύσης και των Περιφερειακών ζωνών. Επίσης τα καταφύγια άγριας ζωής που εμπίπτουν εντός των ορίων της προστατευόμενης περιοχής είναι τα ακόλουθα: 1. Καταφύγιο Βατάσα-Διβάρι στις εκβολές Καλαμά, έκτασης στρεμμάτων. 2. Καταφύγιο Ραβενής-Μαλουνίου, στα Στενά Καλαμά έκτασης στρεμμάτων. 3. Καταφύγιο Βάλτου Καλοδικίου, έκτασης στρεμμάτων περίπου. 4. Καταφύγιο Τούρλα Μουγγίλα Βορίλλα, στα Στενά Αχέροντα, βόρεια του οικισμού Κάτω Σκαφιδωτή, σε έκταση στρέμματα. 5. Καταφύγιο Αμμουδιάς Βαλανιδοράχης Λούτσας, στις Εκβολές Αχέροντα, σε έκταση στρέμματα. Οι απαγορεύσεις κυνηγιού που έχουν θεσμοθετηθεί, αναφέρονται στη συνέχεια: - Δέλτα Καλαμά (απαγόρευση κυνηγιού με πλωτά μέσα) σε έκταση στρέμματα. - Παραμυθιάς, σε έκταση στρεμμάτων περίπου. - Βουνό Πλακωτής, στα Στενά Καλαμά, σε έκταση στρεμμάτων Επιπλέον, στην ευρύτερη περιοχή και εκτός των ορίων των καταφυγίων άγριας ζωής που εμπίπτουν σ αυτές έχουν οριστεί Περιοχές Απαγόρευσης Θήρας περιορισμένου Χρόνου. Στις περιοχές αυτές, με ρυθμιστικές διατάξεις Θήρας και για ορισμένη χρονική διάρκεια (συνήθως από ) καθορίζονται εκτεταμένες περιοχές, στις οποίες επιτρέπεται το κυνήγι ορισμένων ειδών (π.χ τρυγονιών, ορτυκιών, συκοφάγων κ.λπ). Τα σημαντιικότερα προγράμματα που υλοποιήθηκαν ή υλοποιούνται από το Φορέα Διαχείρισης είναι τα ακόλουθα: Τίτλος Προγράμματος Συμμετέχοντες ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ» Φ. Δ. ΑΧΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΑ COL.ECO.MAN / INTERREG III ΕΛΛΑΔΑ-ΙΤΑΛΙΑ Φ. Δ. ΑΧΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΑ Ν.Α. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Ν.Α. ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ Φ.Δ. ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ ΕΤΑΝΑΜ Α.Ε. ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ TORRE CUACETO ΔΗΜΟΣ BRINDISI ΔΗΜΟΣ OSTUNI ΔΗΜΟΣ SAN PIETRO VERNOTICO ECO.DO.NET INTERREG III ΕΛΛΑΔΑ-ΙΤΑΛΙΑ Φ. Δ. ΑΧΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΚΑΛΑΜΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ENVIROPLAN A.E

275 Τίτλος Προγράμματος Συμμετέχοντες ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΟΥ ΛΕΤΣΕ Το έργο COLECOMAN (COLlaborative ECOsystem MANagement) το οποίο ολοκληρώθηκε το 2008, ήταν ένα διακρατικό έργο μεταξύ Ελλάδας Ιταλίας για τη Συνδιαχείριση Οικοσυστημάτων μεταξύ των δύο χωρών, και εντάσσεται στην κοινοτική πρωτοβουλία INTERREG IIIA ΕΛΛΑΔΑ ΙΤΑΛΙΑ , μέτρο 3.1 «Αναβάθμιση στη διαχείριση κοινών οικοτόπων». Το έργο στόχευε στην ενίσχυση του Δικτύου Natura 2000 ένθεν και εκείθεν της Αδριατικής και στη βελτίωση της διαχείρισης οκτώ περιοχών Natura 2000 στην Ελλάδα και στην Ιταλία στα οποία περιλαμβάνονταν και η περιοχή ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης Αχέροντα και Καλαμά. Το πρόγραμμα EcoDo-net προέβλεπε την ανάπτυξη ενός πρότυπου διαδικτυακού εικονικού παρατηρητηρίου των οικοσυστημάτων του Αχέροντα, Καλαμά και του Τόρρε Γκουατσέτο και της εφαρμογής του ως κινητή έκθεση και μόνιμο περιβαλλοντικό κιόσκι, με σκοπό την αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού και της αειφόρου ανάπτυξης των παράκτιων οικοσυστημάτων. Το πρόγραμμα αυτό εστιάζεται στην βελτίωση της διαχείρισης, την προστασία και την αειφόρο ανάπτυξη των Iταλικών και Eλληνικών παράκτιων οικοσυστημάτων στη διασυνοριακή περιοχή (Αχέροντας, Καλαμάς, ενδιάμεση παράκτια ζώνη και Torre Guaceto) μέσω της παρακολούθησης της ποιότητας τους και της αύξησης της ευαισθητοποίησης του κοινού για τα θέματα του περιβάλλοντος. Οι γενικές δράσεις του προγράμματος είναι: α) Καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης και έλεγχος της αειφορίας των δύο οικοσυστημάτων της Ελλάδας στον Καλαμά και τον Αχέροντα και αντίστοιχη καταγραφή στην ιταλική παράκτια ζώνη Torre Guaceto στο νοτιότερο άκρο της Απουλίας. Η καταγραφή προβλέπονταν με ανάλυση δορυφορικών εικόνων καθώς και με βιβλιογραφική αλλά και επιπλέον επιτόπια ερευνητική καταγραφή της ποιότητας των υδάτων των δύο συστημάτων. Προβλέπονταν ακόμα ο προσδιορισμός συγκεκριμένων φυσικοχημικών, χημικών, βιολογικών και μικροβιολογικών παραμέτρων. Στη συνέχεια προβλέπονταν η ανάπτυξη Διαδικτυακού Εικονικού Παρατηρητηρίου Οικοσυστημάτων (Web based Ecosystem Database Observatory, EcoDO) με πληροφορίες όπως βασική περιβαλλοντική κατάσταση και βιοποικιλότητα, πληροφορίες για χημικούς και μικροβιολογικούς δείκτες, περιβαλλοντικές απειλές και κίνδυνους, στρατηγικές αντιμετώπισης πιθανών μολύνσεων των υδάτινων πόρων καθώς και διαχείριση και προστασία των οικοσυστημάτων. β) Βελτίωση την αειφορίας των κοινών παράκτιων οικοσυστημάτων μέσω της παρουσίασης του εικονικού παρατηρητηρίου για την κινητοποίηση και την εκπαίδευση ειδικά επιλεγμένων ομάδων του πληθυσμού του Νομού Θεσπρωτίας για την ευαισθητοποίηση σε θέματα ENVIROPLAN A.E

276 περιβαλλοντικών πόρων. Η δράση περιλαμβάνει: α) διαδραστικά σεμινάρια σε δημόσια σχολεία, β) διαδραστικές παρουσιάσεις σε αγροτικούς συνεταιρισμούς καθώς και σε ομάδες που ασχολούνται με τις ιχθυοκαλλιέργειες, γ) ημερήσιες παρουσιάσεις του συστήματος σε τοπικούς φορείς και αρχές που δραστηριοποιούνται στους τομείς του τουρισμού, των μεταφορών καθώς και στην προστασία, ανάδειξη και ανάπτυξη τοπικών οικοσυστημάτων, όπως περιβαλλοντικές ομάδες, νομαρχίες οργανισμούς λιμένων κα., δ) σε τοπικούς φορείς του ιδιωτικού τομέα που δραστηριοποιούνται σε θέματα τουρισμού, αγρο-τουρισμού και ήπιων μορφών εκμετάλλευσης των περιβαλλοντικών πάρκων που υπάρχουν στην περιοχή. Τελικός στόχος όλων αυτών των παρουσιάσεων-εκπαιδευτικών σεμιναρίων είναι η δημιουργία ενός πρωταρχικού δικτύου περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένων εθελοντών που θα ενταχθούν σε δράσεις προστασίας και συνεχούς παρακολούθησης της ποιότητας των προστατευόμενων περιοχών. Το δίκτυο αυτό θα αποτελέσει το πρόπλασμα για τον απώτερο στόχο του προγράμματος που είναι η δημιουργία μιας δομής παρακολούθησης των οικοσυστημάτων βασισμένης στις τοπικές κοινωνίες. γ) Δημιουργία περιπτέρων πληροφόρησης (κιόσκια) στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας καθώς και στα Κέντρα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης των οικοσυστημάτων Καλαμά και Αχέροντα στη Σαγιάδα και στην Αμμουδιά, αντίστοιχα. Στα κιόσκια αυτά θα γίνεται μόνιμη έκθεση του συστήματος EcoDO, με παράλληλη τοποθέτηση συνδέσμων στις ιστοσελίδες των εταίρων του προγράμματος, οι οποίοι θα οδηγούν στο διαδικτυακά υποστηριζόμενο Παρατηρητήριο EcoDo. Μέσω του προγράμματος Ε.Π.ΠΕΡ. χρηματοδοτείται η δράση «Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση» για τη δημιουργία υλικού για τα Κέντρα Πληροφόρησης στη Σαγιάδα (Καλαμάς) και στην Αμμουδιά (Αχέροντας), οικοτουριστικού οδηγού, ιστοσελίδας κ.α. Ο Φορέας Διαχείρισης των Στενών και Εκβολών Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά παρακολουθεί περιβαλλοντικά στοιχεία που αφορούν μετρήσεις βασικών παραμέτρων ποιότητας νερού, χωρίς ακόμη επεξεργασία, ταξινόμηση και συγκρότηση βάσης δεδομένων, καλύπτοντας ένα σημαντικό μέρος του επιστημονικού του έργου. Έχει υλοποιήσει μια σειρά επιστημονικών εργασιών (μελέτες και έρευνες) που αφορούν τη διαχείριση και παρακολούθηση της Προστατευόμενης Περιοχής του. Επίσης έχουν ανατεθεί και βρίσκονται στο στάδιο παραλαβής Σχέδια Διαχείρισης για τα: o Στενά και Δέλτα Καλαμά και Έλους Καλοδικίου o Εκβολές και Στενά Αχέροντα ENVIROPLAN A.E

277 Επίσης, υλοποιείται περιορισμένο πρόγραμμα φύλαξης, με περιπολίες εποπτών φυλάκων στα σημαντικότερα τμήματα της προστατευόμενης έκτασης σύμφωνα με πρόγραμμα (ανάλογα με τη χρονική περίοδο και την περιοχή) και τήρηση δελτίων αναφοράς, δεν μπορεί όμως να θεωρηθεί αποτελεσματικό. Για τη σωστή ενημέρωση των επισκεπτών δεν έχει υλοποιηθεί από τον Φορέα κάποια ενέργεια ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΤΖΟΥΜΕΡΚΩΝ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ & ΧΑΡΑΔΡΑΣ ΑΡΑΧΘΟΥ Πρόσφατα ιδρύθηκε ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων με σκοπό τη διοίκηση και διαχείριση της περιοχής, με έδρα τα Ιωάννινα. Όσον αφορά το ιστορικό του Πάρκου Τζουμέρκων, Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου, η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως «Εθνικό Πάρκο» με το υπ. αρ. ΦΕΚ 49/Δ/ Προεδρικό Διάταγμα. Το πρώτο Δ.Σ. του Φορέα Διαχείρισης του Πάρκου συγκροτήθηκε με το ίδιο ΠΔ, και με τις υπ αρ. Υ.Α ΦΕΚ 2152/Β/ , ΦΕΚ 2142/Β/ , ΦΕΚ 2152/Β/ και ΦΕΚ 2100/Β/ Οι προτεραιότητες που τίθενται σε αυτή τη φάση για τη διοίκηση του Φορέα, είναι η αποτύπωση και καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης της περιοχής του Εθνικού Πάρκου και η συμμετοχή στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» του ΥΠΕΚΑ, για τη διεκδίκηση πόρων. Οι Καποδιστιακοί Δήμοι και οι Κοινότητες των οποίων περιοχές βρίσκονται εντός του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων είναι οι: - Δήμος Αγνάντων, Αθαμανίας, Ξηροβουνίου και Κοινότητα Μελισουργών και Θεοδοριάνων του Νομού Άρτας, - Δήμος Μετσόβου, Εγνατίας, Παμβώτιδας, Τζουμέρκων, Κατσανοχωρίων, Πραμάντων και Κοινότητες Συρράκου, Καλαρρυτών, Βαθυπέδου και Ματσουκιού από το Νομό Ιωαννίνων. - Δήμος Αιθήκων και Κοινότητα Ασπροποτάμου και Νεράιδας από το Νομό Τρικάλων. Συνολικά, με χερσαίες εκτάσεις συμμετέχουν 18 Δήμοι και Κοινότητες, από τρεις Νομούς και δύο Περιφέρειες. Οι τρεις Νομοί εκπροσωπούνται και στο Δ.Σ του Φορέα. Το Π.Δ. οριοθέτησης της προστατευόμενης περιοχής περιλαμβάνει σημαντικές ρυθμίσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη των Τζουμέρκων, την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της περιοχής και του γεφυριού της Πλάκας. ENVIROPLAN A.E

278 Στην προστατευόμενη περιοχή οριοθετούνται τέσσερις ζώνες προστασίας με διαφορετικές χρήσεις γης, όρους και περιορισμούς δόμησης. Συγκεκριμένα: - Η περιοχή Προστασίας της Φύσης (Ζώνη 1), η οποία περιλαμβάνει: Την χαράδρα του ποταμού Αράχθου, το άνω τμήμα του ποταμού Καλαρρύτικου με τα φαράγγια και τις διακλαδώσεις του, η ορεινή περιοχή Παχτουρίου Αθαμανίας και η ορεινή περιοχή που συνδέει το Περιστέρι και τα Τζουμέρκα (Τσούμα, Πλαστάρι, Κούτσουρο). Στις περιοχές αυτές πρωταρχικός στόχος είναι η διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος και η αποτελεσματική προστασία του «με τις πλέον ελάχιστες ανθρώπινες παρεμβάσεις». Στις ζώνες αυτές επιτρέπεται η επίσκεψη υπό όρους και η επιστημονική δραστηριότητα, ενώ απαγορεύεται το κυνήγι. - Η περιοχή Διατήρησης Τοπίου, Οικοτόπων και Ειδών (Ζώνη 2), η οποία περιλαμβάνει τον κύριο ορεινό όγκο του Περιστερίου και τον κύριο ορεινό όγκο των Τζουμέρκων και της Κακαρδίτσας. Στις περιοχές αυτές επιτρέπονται οι δραστηριότητες παραδοσιακού χαρακτήρα, εφόσον δεν βλάπτουν το περιβάλλον. - Η περιοχή του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων-Περιστερίου-χαράδρας Αράχθου (Ζώνη 3) η οποία βρίσκεται μεταξύ των ζωνών 1 και 2 και περιλαμβάνει τμήματα των Δήμων Εγνατίας, Κατσανοχωρίων, Μετσόβου, Παμβώτιδας, Πραμάντων, Τζουμέρκων, των Κοινοτήτων Βαθυπέδου, Καλαρρυτών, Ματσουκίου, Συρράκου του Νομού Ιωαννίνων, των Δήμων Αγνάντων, Αθαμανίας, Ξηροβουνίου, των Κοινοτήτων Μελισσουργών, Θεοδωριάνων του Νομού Άρτας, και του Δήμου Αιθήκων και Κοινοτήτων Ασπροποτάμου και Νεράιδας του Νομού Τρικάλων. - Η Περιφερειακή Ζώνη του «Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων-Περιστερίου-χαράδρας Αράχθου (Ζώνη 4), η οποία περιλαμβάνει: Την περιοχή του Δυτικού Περιστερίου, την περιοχή των Νοτιοδυτικών Τζουμέρκων, την περιοχή των Νοτιοανατολικών Τζουμέρκων (συμπεριλαμβανομένου τμήματος των ανατολικών παρυφών του όρους Ξηροβουνίου), και την περιοχή των Κατσανοχωρίων. Στην περιφερειακή ζώνη απαγορεύεται η χωροθέτηση βιομηχανικών περιοχών, μεγάλων κτηνοτροφικών ή πτηνοτροφικών μονάδων, μεγάλων τουριστικών εγκαταστάσεων και ΧΥΤΑ. Παράλληλα στο Π.Δ. οριοθέτησης, ορίζεται το πλαίσιο για τις υπάρχουσες δραστηριότητες, όπως η κτηνοτροφία και η πτηνοτροφία και δημιουργούνται οι υποδομές (π.χ.. σφαγείο στα Πράμαντα) ώστε να πιστοποιηθούν τα προϊόντα των περιοχών αυτών και να αποκτήσουν ονομασία προέλευσης. Στο πλαίσιο των ήπιων μορφών τουρισμού, προβλέπεται η δημιουργία ξενώνων και μικρών ξενοδοχειακών μονάδων που θα ενσωματώνονται στο περιβάλλον. ENVIROPLAN A.E

279 Τα όρη Αθαμανών κατά το παρελθόν είχαν πυκνά δάση. Όμως, κατά τα τελευταία χρόνια έχουν υποστεί έντονη αποψίλωση, οφειλόμενη στην εκτεταμένη υλοτομία και στη βόσκηση. Γι αυτό το λόγο υπάρχουν στην περιοχή μεγάλες γυμνές εκτάσεις. Σε παρόμοια κατάσταση υποβάθμισης βρίσκονται και τα χορτολίβαδα της περιοχής, στο μεγαλύτερο μέρος των οποίων έχουν επικρατήσει φυτά που θεωρούνται ανεπιθύμητα για τα ζώα που βοσκούν. (Ζερβάκου et al., 2003). Η σοβαρότερη απειλή για τα σπάνια φυτά της περιοχής είναι η έντονη βόσκηση. Η βόσκηση προκαλεί σοβαρή καταστροφή στους βιοτόπους της σπάνιας και προστατευόμενης οχιάς Vipera ursinii- η οχιά των λιβαδιών- της οποίας ο τοπικός πληθυσμός είναι ένας από τους λίγους που έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα. Οι απομονωμένοι ελληνικοί πληθυσμοί της Vipera ursinii είναι οι νοτιότεροι στην Ευρώπη. Επίσης, η καλλιέργεια εσπεριδοειδών και ελαιόδενδρων έχει περιορίσει πάρα πολύ τη ζώνη των πλατυφύλλων φυλλοβόλων. Έχει μεγάλη σημασία να γίνονται πολύ προσεκτικά δασοκομικές δραστηριότητες, έτσι ώστε να περιορίζεται στο ελάχιστο η ενόχληση των ζώων του δάσους, ιδιαίτερα του λύκου. Το κυνήγι επίσης ασκεί έμμεση πίεση στο λύκο, επειδή εξολοθρεύει μεγάλο μέρος της λείας του. Η λαθροθηρία σε συνδυασμό με τους πολλούς ορεινούς δρόμους που ανοίχτηκαν στο βουνό τα τελευταία χρόνια, έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση ή/και εξαφάνιση ειδών, όπως για παράδειγμα το αγριόγιδο. (Παπαϊωάννου, 2005). Συνολικά στην περιοχή των Τζουμέρκων, της Καρκαδίτσας και του Περιστερίου έχουν καταγραφεί περισσότερα από 400 είδη φυτών, αριθμός που δεν ανταποκρίνεται στον πραγματικό χλωριδικό πλούτο της περιοχής, καθώς δεν έχουν πραγματοποιηθεί ακόμα διεξοδικές χλωριδικές μελέτες. (Παπαϊωάννου, 2005). Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ενώ υπάρχει πληθώρα μελετών και καταγραφών για τη χλωρίδα την πανίδα και γενικότερα τη βιοποικιλότητα των περιοχών της Β. Πίνδου και ειδικότερα των προστατευόμενων περιοχών Βίκου-Αώου και Βάλιας-Κάλντα παρατηρείται μεγάλο έλλειμμα στην καταγραφή, αποτύπωση και μελέτη των στοιχείων βιοποικιλότητας της περιοχής των Τζουμέρκων, παρόλο που αποτελούν τη φυσική συνέχεια της Πίνδου και με την ολοκλήρωση της διαδικασίας θεσμοθέτησης του Εθνικού πάρκου Τζουμέρκων-Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου θα συγκροτούν την πιο εκτεταμένη περιοχή περιβαλλοντικής προστασίας στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, στα πλαίσια του προγράμματος ΕΠΕΡΑΑ, αναμένεται να καλυφθούν δαπάνες για τη δημιουργία των Γραφείων Στέγασης του Φορέα, Κέντρων Πληροφόρησης, Περιπτέρων ENVIROPLAN A.E

280 Ενημέρωσης, Φυλακίων, Παρατηρητηρίων, για λειτουργικά έξοδα υπέρ του επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού, για την εκπόνηση σχεδίου διαχείρισης, για έργα επισκευής, συντήρησης και σήμανσης πεζοπορικών διαδρομών, μονοπατιών, για κατασκευή θέσεων θέας και παρατηρητηρίων και εγκατάσταση συστήματος παρακολούθησης χαρακτηριστικών φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος όπως τέλος, και για την εκπόνηση μελετών. Λαμβάνοντας υπόψη όσα έχουν ήδη προαναφερθεί, οι κύριες διαχειριστικές ανάγκες στις προστατευόμενες περιοχές υπό το πρίσμα της πράσινης ανάπτυξης συνοψίζονται ως ακολούθως: Οι υπηρεσίες οικοσυστήματος συμβάλλουν στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών του πληθυσμού της Περιφέρειας με πολλαπλούς και σε μεγάλο μέρος μη-αναγνωρίσιμους τρόπους. Επομένως απαιτείται η αναγνώριση και περιγραφή των τρόπων αυτών, καθώς και η γεωγραφική τους τοποθέτηση στις ζώνες και περιοχές της Ηπείρου. Η εκτίμηση των οικονομικών μεγεθών που σχετίζονται με την αξία της τρέχουσας κατάστασης των κύριων υπηρεσιών οικοσυστήματος, του κόστους από ενδεχόμενη υποβάθμισή τους και το όφελος από ενδεχόμενη βελτίωσή τους. Η τόνωση οικοσυστημάτων των οποίων έχουν διαταραχθεί οι βασικές λειτουργίες ή/και τα οποία ανήκουν στα χαρακτηριστικά οικοσυστήματα της Περιφέρειας Συμπεράσματα Στην πράξη, η Περιφέρεια Ηπείρου δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη ανάγκη διοικητικής διαχειριστικής ενίσχυσης ως προς την πράσινη ανάπτυξη. Οι Υπηρεσίες διαχείρισης περιφερειακού επιπέδου αλλά και η αλληλεπίδραση τους με τις κεντρικές Υπηρεσίες διαχείρισης προγραμμάτων του ΕΣΠΑ είναι επαρκείς, αν και καλούνται να ανταποκριθούν σε όλο και πιο πολύπλοκες διαδικασίες, οι οποίες δυσχεραίνουν και καθυστερούν τη μετατροπή των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων σε έμπρακτα αποτελέσματα. Επομένως, τo Επιχειρησιακό Σχέδιο για την Πράσινη Ανάπτυξη πρέπει να οδηγήσει στην άσκηση ενεργητικών δράσεων κινητοποίησης των κρίσιμων αναπτυξιακών δυνάμεων, ώστε οι θύλακες πράσινης οικονομίας που θα αναπτυχθούν στο πλαίσιο του Σχεδίου να ανατροφοδοτούνται και να συνεχίσουν να αναπτύσσονται αυτόνομα. ENVIROPLAN A.E

281 Υφιστάμενες Δράσεις Στην παράγραφο αυτή παρουσιάζονται ορισμένες άλλες δράσεις που έχουν υλοποιηθεί στο σύνολο της Περιφέρειας Ηπείρου και συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τις αρχές της Πράσινης Ανάπτυξης, και συνοψίζονται οι δράσεις που έχουν υλοποιηθεί από το ΠΕΠ Ηπείρου ΠΕΠ Ηπείρου Το επιχειρησιακό πρόγραμμα εγκρίθηκε με την αριθμ. Ε(810) 9/4/2001 απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως αυτή ισχύει σήμερα μετά τις σχετικές τροποποιήσεις της. α/α Απόφαση της τροποποιήσεων Επιτροπής Αντικείμενο _ Ε(810) 9/4/2001 Απόφαση έγκρισης επιχειρησιακού προγράμματος 1 η τροποποίηση c/2001/2010/ Τροποποίηση της απόφασης έγκρισης 2 η τροποποίηση Ε(2004) 1 η Αναθεώρηση κατόπιν ενδιάμεσης 5659/ αξιολόγησης 3 η τροποποίηση Ε(2005) 2 η Αναθεώρηση 5922/ η τροποποίηση Ε(2006) 6421/ η Αναθεώρηση 5 η τροποποίηση Ε(2008) 4 η Αναθεώρηση 8938/ η τροποποίηση Ε(2009) 1131/ Παράταση καταληκτικής ημερομηνίας επιλεξιμότητας των δαπανών Ακολούθως παρουσιάζονται τα επιτεύγματα και η χρηματοδότηση των δράσεων κρατικών ενισχύσεων που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του ΠΕΠ Ηπείρου περιόδου Οι δράσεις που συγχρηματοδοτήθηκαν από το ΕΤΠΑ είναι οι εξείς: Από το ΠΕΠ Ηπείρου χρηματοδοτήθηκε η αναβάθμιση μιας Βιομηχανικής Περιοχής σύμφωνα με το Νόμο Ν24/03, (SG(2003)D / / ) Από την εφαρμογή των Αναπτυξιακών Νόμων 2601/98 (αριθμός αναφοράς Ν.59/98 (SG (1999) D/884/3-2-99)) και 3299/04 - (αριθμός αναφοράς N. 573/2004 SG (2004) D/200563/7-2-05) που αφορά κίνητρα για παραγωγικές επενδύσεις και ενίσχυση της επιχειρηματικότητας ενισχύθηκαν 50 υφιστάμενες επιχειρήσεις και 21 νέες δημιουργώντας 490 νέες θέσεις εργασίας Από την εφαρμογή του Καν. 69/2001 και αναφορικά με ολοκληρωμένες δράσεις αστικής ανάπτυξης ενισχύθηκαν 98 υφιστάμενες επιχειρήσεις και 23 νέες δημιουργώντας 133 νέες θέσεις εργασίας Από την εφαρμογή του Καν. 70/2001 και αναφορικά με ενίσχυση της επιχειρηματικής βάσης της περιφέρειας ενισχύθηκαν 198 υφιστάμενες επιχειρήσεις και 37 νέες δημιουργώντας 296 νέες θέσεις εργασίας ENVIROPLAN A.E

282 Από την εφαρμογή του Καν. 70/2001 και αναφορικά με ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού υποστηρικτικές δράσεις για την ανάπτυξη του τουρισμού ενισχύθηκαν 131 υφιστάμενες επιχειρήσεις δημιουργώντας 129 νέες θέσεις εργασίας Από την εφαρμογή του Καν. 70/2001 και αναφορικά με δράσεις κοινωνίας της πληροφορίας ενισχύθηκαν 15 υφιστάμενες επιχειρήσεις δημιουργώντας 11 νέες θέσεις εργασίας Από την εφαρμογή του Καν. 70/2001 και αναφορικά με καινοτομικές δράσεις - έρευνα και τεχνολογία - σύνδεση με την παραγωγή ενισχύθηκαν 9 υφιστάμενες επιχειρήσεις και 2 νέες δημιουργώντας 9 νέες θέσεις εργασίας Οι δράσεις που συγχρηματοδοτήθηκαν από το ΕΓΤΠΕ αφορούσαν: Στις επενδύσεις σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις ενισχύθηκαν 237 υφιστάμενες επιχειρήσεις και 52 νέες. Στις επενδύσεις μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων ενισχύθηκαν 15 υφιστάμενες επιχειρήσεις και 4 νέες Στις ενισχύσεις και τεχνική στήριξη για την καθιέρωση συστημάτων διασφάλισης ποιότητας ενισχύθηκαν 66 υφιστάμενες επιχειρήσεις Στη ενίσχυση τουριστικών δραστηριοτήτων (από μη γεωργούς) ενισχύθηκαν με 29 υφιστάμενες επιχειρήσεις και 72 νέες Στη ενίσχυση βιοτεχνικών δραστηριοτήτων (από μη γεωργούς) ενισχύθηκαν 11 υφιστάμενες επιχειρήσεις και 13 νέες Στη διαφοροποίηση των γεωργικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη γεωργία ενισχύθηκαν 11 ωφελούμενοι Στη μετεγκατάσταση κτηνοτροφικών μονάδων ενισχύθηκαν 40 ωφελούμενοι Στις βασικές υπηρεσίες για την αγροτική οικονομία και τον αγροτικό πληθυσμό ενισχύθηκαν 2 φορείς Στις αναπλάσεις οικισμών ενισχύθηκαν 88 ωφελούμενοι Στα ιδιωτικά έργα που αφορούν αποκατάσταση κτισμάτων στα οποία υπήρχε ή υπάρχει παραγωγική δραστηριότητα ενισχύθηκαν 6 ωφελούμενοι. Τα ιδιωτικά έργα που αφορούν επενδύσεις σε δάση ενισχύθηκαν Τέλος, οι δράσεις που συγχρηματοδοτήθηκαν από το ΕΚΤ είναι οι εξείς: Από την εφαρμογή του Καν. 2204/2002 και αναφορικά με προώθηση στην απασχόληση ενισχύθηκαν 234 νέοι ελεύθεροι επαγγελματίες και δημιουργήθηκαν 487 νέες θέσεις απασχόλησης. Από την εφαρμογή του Καν. 1998/2006 και αναφορικά με την γυναικεία επιχειρηματικότητα ενισχύθηκαν 345 επιχειρήσεις. ENVIROPLAN A.E

283 Στο ΠΕΠ Ηπείρου περιλαμβάνονται Δράσεις, που σχετίζονται άμεσα με το Περιβάλλον, και έχουν Δημόσια Δαπάνη περίπου 71 ΜEURO (23,93 δισεκ. Δρχ.), σε σύνολο 580 MEURO (198 δισεκ. Δρχ.), που είναι περίπου η δημόσια δαπάνη του Προγράμματος. Οι Δράσεις του Προγράμματος, που σχετίζονται άμεσα με το Περιβάλλον, βρίσκονται κυρίως στους Άξονες Προτεραιότητας 2, 3, 4 και 5 και σε όρους Δημόσιας Δαπάνης αποτελούν περίπου το 12% του ΠΕΠ Ηπείρου. Οι πόροι του ΕΤΠΑ που, μέσω του ΠΕΠ Ηπείρου, που διατέθηκα στον τομέα του περιβάλλοντος αντλούνται κυρίως από τα Μέτρα 2.1, 2.3, 3.1 και 4.12.Για δράσεις στον τομέα του Περιβάλλοντος διατέθηκαν και πόροι του ΕΓΤΠΕ (Μέτρα 4.1 και ) καθώς και του ΕΚΤ (Μέτρο 5.2). Αναλυτικότερα: Μέτρο 2.1: Αστικές υποδομές Περιβάλλον (Υδρεύσεις, απόβλητα, ανάδειξη περιοχών κλπ.) ( ΕΤΠΑ) Παρεμβάσεις προστασίας και αξιοποίησης του υδάτινου δυναμικού. Παρεμβάσεις πολεοδομικού σχεδιασμού Δράσεις διαχείρισης στερεών αποβλήτων Παρεμβάσεις προστασίας και ανάδειξης του φυσικού περιβάλλοντος Μέτρο 2.3: Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις αστικής ανάπτυξης σε τοπικές ζώνες μικρής κλίμακας (ΕΤΠΑ) Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις στον πολεοδομικό ιστό των πόλεων. Δράσεις στον τομέα του περιβάλλοντος που θα αφορούν κυρίως ενέργειες για τη βελτίωση της ποιότητας του πόσιμου νερού και τη διαχείριση των απορριμμάτων. Μέτρο 3.1: Προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος (ΕΤΠΑ) Έργα κατασκευής χώρων υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (5 ΧΥΤΑ) Έργα κατασκευής και βελτίωσης εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων (3 ΕΕΛ) Έργα προστασίας βιοτόπων και φυσικών σχηματισμών (2 έργα) Έργα αναπλάσεων - διαμορφώσεων παράκτιων περιοχών Έργα διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος Μέτρο 4.1: Διαχείριση των υδατικών πόρων - Έγγειες βελτιώσεις (ΕΓΤΠΕ) Έργα εκσυγχρονισμού και βελτίωσης παλαιών αρδευτικών δικτύων Ταμίευση και εκμετάλλευση επιφανειακών απορροών, κατασκευή έργων μεταφοράς διανομής νερού της ταμίευσης. ENVIROPLAN A.E

284 Εμπλουτισμός υπογείων υδροφορέων Βελτίωση και προστασία εδαφικών πόρων Συνοδευτικά μέτρα για εγγειοβελτιωτικά έργα. Μικρής κλίμακας εγγειοβελτιωτικά έργα στις ορεινές περιοχές για την ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων και την εκμετάλλευση των επιφανειακών απορροών Μέτρο 4.4: Προστασία του περιβάλλοντος σε συνδυασμό με τη γεωργία, τη δασοκομία, τη διατήρηση του τοπίου (ΕΓΤΠΕ) Μετεγκαταστάσεις οχλουσών πτηνο-κτηνοτροφικών μονάδων Δράσεις για την προστασία, ανάδειξη και ανάπτυξη του γεωργικού και αγροτικού περιβάλλοντος και των προστατευομένων περιοχών Natura Η δημιουργία δομών για τη διαχείριση των ζωνών αυτών είναι προτεραιότητα (ιδίως για τα δύο Εθνικά Πάρκα της Περιφέρειας). Τέσσερα (4) έργα σε περιοχές NATURA Έργα προστασίας των μνημείων της φύσης (αφορά περιοχές Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης) όπως: Ανάδειξη και συντήρηση πανίδας και χλωρίδας, Ανάδειξη και προστασία υδάτινων συλλογών, βραχωδών σχηματισμών κλπ. Μέτρο 4.12: Ανάδειξη φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος (ΕΤΠΑ) Έργα βελτίωσης των εγκαταστάσεων υδροληψίας και επεξεργασίας νερού Έργα αναπλάσεων διαμορφώσεων περιοχών της υπαίθρου Έργα διαχείρισης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος Έργα χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού Σημειώνεται ότι στο ίδιο Πρόγραμμα περιλαμβάνονται και άλλα Μέτρα που χρηματοδοτούν δράσεις και έργα που σχετίζονται με το Περιβάλλον όπως: Μέτρο 4.2: Ανάπτυξη της Δασοπονίας και αειφόρος διαχείριση των δασικών Οικοσυστημάτων (ΕΓΤΠΕ) Δράσεις για την αειφόρο διαχείριση των δασών και την ανάπτυξη της δασοκομίας Δράσεις προστασίας των δασικών πόρων και αναδασώσεις - φυτεύσεις Μέτρο 4.3: Επενδύσεις στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις (ΕΓΤΠΕ) Ενίσχυση της δημιουργίας βιολογικών καλλιεργειών καθώς και της υιοθέτησης Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης από γεωργικές εκμεταλλεύσεις Μέτρο 5.2: Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΚΤ) Δράσεις εξειδικευμένης επαγγελματικής κατάρτισης σε τρεις (3) τομείς προτεραιότητας, ένας από τους οποίους είναι το Περιβάλλον ENVIROPLAN A.E

285 Αναλυτικότερα όσες δράσεις εχουν άμεση συνάφεια με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης παρουσιάσθηκαν στις προηγούμενες ενότητες του κεφαλαίου ΠΙΝΔΟΣ - Ολοκληρωμένο πρόγραμμα Βιώσιμης Ανάπτυξης Βόρειας & Κεντρικής Πίνδου Ο κεντρικός στόχος του ολοκληρωμένου προγράμματος για την Βόρεια και Κεντρική Πίνδο είναι η διαμόρφωση συνθηκών βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης του ορεινού όγκου με τη δημιουργία προϋποθέσεων συγκράτησης του πληθυσμού και προσέλκυσης νέων ανθρώπων, μέσω της εφαρμογής ενός εναλλακτικού μοντέλου ανάπτυξης. Επομένως, βασική επιδίωξη και ζητούμενο του εν λόγω προγράμματος είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων για οικονομική ανασυγκρότηση και ενεργοποίηση των τοπικών κοινωνιών έτσι ώστε η περιοχή να αποκτήσει, σε ένα χρονικό ορίζοντα δεκαετίας, δυναμική οικονομία και να ενταχθεί με ανταγωνιστικούς όρους στον κοινωνικοοικονομικό ιστό της χώρας. Είναι επομένως επιτακτική η ανάγκη για διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για τμήμα έστω της οροσειράς της Πίνδου και η πιλοτική εφαρμογή σ αυτό πολιτικών και δράσεων που θα λειτουργήσουν επιδεικτικά και για άλλες περιοχές της χώρας μας. Για την επιτυχία του κεντρικού στόχου, θα πρέπει να προωθηθούν οι παρακάτω Ειδικοί Στόχοι: 1. Δημιουργία προϋποθέσεων πολυαπασχόλησης των κατοίκων. 2. Αξιοποίηση της τοπικής παραγωγής με την επιτόπου αύξηση της προστιθέμενης αξίας της, με βάση την ποιότητα και την «ταυτοποίηση». 3. Δικτύωση (χωρική και τομεακή) για την μεταφορά πετυχημένων πρακτικών και την τόνωση της εξωστρέφειας της περιοχής. 4. Ανάδειξη και αξιοποίηση της φυσικής κληρονομιάς. 5. Ανάδειξη και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. 6. Εκπαίδευση κατάρτιση των κατοίκων προκειμένου να εφαρμόσουν και να προωθήσουν το εναλλακτικό μοντέλο ανάπτυξης. 7. Βελτίωση της ποιότητας ζωής. 8. Παροχή των αναγκαίων εξυπηρετήσεων προς τους πολίτες της περιοχής ενδιαφέροντος. 9. Υλοποίηση των βασικών έργων υποδομής, που θα αυξήσουν την κινητικότητα στο εσωτερικό αυτής και θα ενισχύσουν την εξωστρέφειά τους. Το Πρόγραμμα έχει διαρθρωθεί έτσι ώστε να είναι ενταγμένο και εναρμονισμένο με την ολοκληρωμένη εθνική πολιτική για τον αγροτικό χώρο. ENVIROPLAN A.E

286 Η διάρθρωση του προγράμματος εξειδικεύονται με τους ακόλουθους Άξονες: - Άξονας 1: Βελτίωση βασικών υποδομών και ποιότητας ζωής - Άξονας 2: Ενίσχυση του παραγωγικού περιβάλλοντος. - Άξονας 3: Ανάδειξη και αξιοποίηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. - Άξονας 4: Αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού Δικτύωση, συνεργασίες Τεχνική στήριξη Το Πρόγραμμα ΠΙΝΔΟΣ χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών και η διάρκεια υλοποίησής του αφορά την περίοδο Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ΠΙΝΔΟΣ ανέρχεται στο ποσό των ,00. Στόχος του προγράμματος δεν είναι τα έργα μεταφορικής υποδομής και πολιτισμού αλλά, το αποτέλεσμα της επένδυσης σε έργα με προσδοκούμενα αποτελέσματα την ενεργοποίηση και δραστηριοποίηση του ιδιωτικού τομέα όπου πρωταγωνιστές αυτής της προσπάθειας να είναι κυρίως οι κάτοικοι της περιοχής αυτής. Κριτήριο η ποιότητα για ότι θα γίνει στην περιοχή αλλά και η συνέργια τομέων και κλάδων της οικονομίας. Στην παρούσα φάση δεν είναι διαθέσιμη καμμία περαιτέρω πληροφορία για τον βαθμό υλοποίησης του προγράμματος αλλά από τα ανωτέρω γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για ένα πρόγραμμα με δράσεις που έχουν άμεση συνάφεια με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης και η παρακολούθησή της εξέλιξης του κρίνεται σημαντική Ερμής στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ Η Περιφέρεια Ηπείρου, στο πλαίσιο του ρόλου της ως αποκεντρωμένης διοικητικής μονάδας µε καθοριστικό ρόλο στη διασφάλιση της εφαρμογής της εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής σε περιφερειακό επίπεδο, επιχειρεί, όπου υπάρχουν ή μπορεί να δημιουργηθούν οι δυνατότητες και τα μέσα, εστιασμένες παρεμβάσεις που στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων, την ενίσχυση της τοπικής ανάπτυξης και την προστασία του περιβάλλοντος. Γνωρίζοντας ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η παραμεθόρια περιοχή της Ηπείρου είναι η επιχειρηματική της απομόνωση, η οποία οφείλεται στην έλλειψη γνώσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και των ευκαιριών που προσφέρει ο συγκεκριμένος γεωγραφικός χώρος, η Περιφέρεια Ηπείρου επιχειρεί μέσω του εγκεκριμένου έργου «ΕΡΜΗΣ» να τονώσει την επιχειρηματικότητα. Οι επιχειρηματικές ευκαιρίες στην παραμεθόρια περιοχή της Ηπείρου είναι άφθονες, αφού η αυτή βρίσκεται σε κομβικό σημείο των αξόνων Ανατολής Δύσης και Βορά Νότου (Εγνατία ENVIROPLAN A.E

287 Οδός και Δυτικός Άξονας) καθώς και γειτνιάζει τόσο με την Αλβανία όσο και με την Ιταλία, μέσω της Αδριατικής. Γι αυτό το λόγο η Περιφέρεια Ηπείρου μέσω συντονισμένων παρεμβάσεων προσπαθεί να καταστήσει την περιοχή από «terra incognita» για τους εν δυνάμει επενδυτές σε «terra cognita». Στην παρούσα φάση δεν είναι διαθέσιμη καμμία περαιτέρω πληροφορία για τον βαθμό υλοποίησης του προγράμματος αλλά από τα ανωτέρω γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για ένα πρόγραμμα με δράσεις που έχουν άμεση συνάφεια με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης και η παρακολούθησή της εξέλιξης του κρίνεται σημαντική Proherbs στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ Οι εταίροι που συμμετέχουν και υλοποιούν το έργο Proherbs (Resource protection, management and promotion of ecological awareness for the sustainable exploitation of edible Herbs and Spices) είναι: - Περιφέρεια Ηπείρου - Ίδρυμα Εγνατία Ηπείρου (leader του έργου) - Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων - Πανεπιστήμιο Πατρών - Ιόνιο Πανεπιστήμιο - Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο - Περιφέρεια Ιονίων νήσων - University of the Three Age s Municipality of Specchia Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε ,00 Το έργο Proherbs αφορά στην αειφόρο εκμετάλλευση των αρτύσιμων βοτάνων και μπαχαρικών της Δυτικής Ελλάδας και της Νότιας Ιταλίας. Η διάρκεια του Έργου είναι 19 μήνες και συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Interreg 3Β Archimed. Οι Εταίροι του Έργου έχουν ήδη επιλέξει συγκεκριμένα βότανα και μπαχαρικά, για τα οποία έχει γίνει συλλογή των σχετικών βοτανικών, ιστορικών, γαστρονομικών και ιατρικών δεδομένων, θα ακολουθήσει χημική ανάλυση δειγμάτων καθώς και μια πιο λεπτομερή έρευνα αγοράς, που θα διερευνήσει τις τάσεις που επικρατούν σε διεθνές επίπεδο και θα προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την εμπορική τους προώθηση. Σύμφωνα με την συντονίστρια του Έργου και Διευθύντρια του Ιδρύματος Εγνατία Ηπείρου, στην περιοχή της Ηπείρου υπάρχει πληθώρα αυτοφυών και καλλιεργήσιμων βοτάνων. Μια πρότυπη, πλήρως καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής, επεξεργασίας και εμπορικής προώθησης ENVIROPLAN A.E

288 βοτάνων και συναφών σκευασμάτων, λειτουργεί ήδη στην Απουλία της Ιταλίας. Πρόκειται για μια καλή πρακτική που μπορεί να εφαρμοστεί και στην Ήπειρο και έχει αυξημένες πιθανότητες εμπορικής επιτυχίας. Στην παρούσα φάση δεν είναι διαθέσιμη καμμία περαιτέρω πληροφορία για τον βαθμό υλοποίησης του προγράμματος αλλά από τα ανωτέρω γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για ένα πρόγραμμα με δράσεις που έχουν άμεση συνάφεια με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης και η παρακολούθησή της εξέλιξης του κρίνεται σημαντική. Στα πλαίσια του Έργου Proherbs, προγραμματίζονται διάφορες δραστηριότητες περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, που θα περιλαμβάνουν συνέδρια, ημερίδες και εκπαιδευτικά προγράμματα και θα απευθύνονται σε τοπικές κοινότητες, περιφερειακές και τοπικές αρχές, επιχειρηματίες, εκπαιδευτικούς φορείς αλλά και στο ευρύ κοινό RiskMed στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ Κύριος σκοπός του έργου RiskMed (WEATHER RISK REDUCTION IN THE CENTRAL AND EASTERN MEDITERRANEAN) είναι η δημιουργία ενός συστήματος το οποίο θα παρέχει έγκαιρη και έγκυρη προειδοποίηση σε περιπτώσεις έντονων καιρικών φαινομένων (πχ. καταιγίδες, ισχυρές χιονοπτώσεις, υψηλές ή πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, ισχυροί άνεμοι). Η πληροφόρηση αυτή που θα παρέχεται θα φτάνει στους τελικούς χρήστες (πχ. Περιφέρεια Ηπείρου, υπηρεσίες πολιτικής προστασίας) με απλοποιημένο τρόπο, ώστε να μην απαιτούνται εξειδικευμένες μετεωρολογικές γνώσεις από το χρήστη ώστε να εκτιμήσει τον πιθανό κίνδυνο. Τέσσερις χώρες συμμετέχουν σε αυτό το έργο: η Ελλάδα, η Ιταλία, η Μάλτα και η Κύπρος. Αναλυτικότερα οι εταίροι που συμμετέχουν και υλοποιούν το έργο είναι: - Περιφέρεια Ηπείρου - Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (leader του έργου) - Πανεπιστήμιο της Μάλτας - Περιφέρεια της Καλαβρίας - Μετεωρολογική Υπηρεσία Κύπρου - ISAC-CNR. Ιταλία Συνολικός προϋπολογισμός του έργου: ,00 Το σημαντικότερο στοιχείο αυτού του συστήματος είναι ότι μπορεί να δίνει τοπική πρόγνωση. Στο πανεπιστήμιο έχει εγκατασταθεί ένα μοντέλο πρόγνωσης (αξιοποιώντας άλλα παγκόσμια μοντέλα) με μια συστοιχία ηλεκτρονικών υπολογιστών μέσα από το οποίο με μεγάλη ταχύτητα καταγράφει δεδομένα και μετρήσεις, διεξάγει δηλαδή πρόγνωση. ENVIROPLAN A.E

289 Διεξάγονται αποτελέσματα για την Ήπειρο ανά δίωρο για έκταση 2x2 χιλιόμετρα και δίνονται προειδοποιήσεις ανά εξάωρο σε 16 περιοχές, για πιθανά ακραία καιρικά φαινόμενα. Τα στοιχεία ανανεώνονται κάθε 2 ώρες. Στην ιστοσελίδα μπορεί κάθε χρήστης του διαδικτύου και φυσικά οι αρχές να δουν την πρόγνωση, για τις 16 περιοχές στις οποίες έχει χωριστεί η Ήπειρος. Ανάλογα με την πρόγνωση που δίνεται, για υψηλές ή χαμηλές θερμοκρασίες, ανέμους ασθενείς ή θυελλώδεις, αλλά και τις βροχές και τις καταιγίδες, μπορούν οι αρμόδιοι να προετοιμαστούν για να αντιμετωπίσουν, όσο αυτό είναι δυνατό, τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Το νέο στοιχείο είναι ότι σύντομα στο χάρτη με τις 16 περιοχές που εμφανίζονται στην παραπάνω ιστοσελίδα, θα μπορεί κανείς να δει την αναμενόμενη θερμοκρασία. Αυτό αφορά 16 πόλεις και κωμοπόλεις της Ηπείρου. Μέσω του Ινστιτούτου Θαλασσιών Επιστημών της Ιταλίας θα παρέχονται στοιχεία για το ύψος κύματος στο Ιόνιο. Το σύστημα αυτό θα συνδυάζεται με τους 10 μετεωρολογικούς σταθμούς που μέσω του ΠΕΠ Ηπείρου έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν στη Σαγιάδα, στην Αμμουδιά, στην Κορωνησία, στην Παραμυθιά, στα Δολιανά, στο Νησί, στο Πανεπιστήμιο, στο Βουργαρέλι, στην Τράπεζα Κόνιτσας και στο Μέτσοβο, όπου αυτοί οι σταθμοί θα αποκτήσουν το επόμενο διάστημα τη δική τους ιστοσελίδα. Κύριος στόχος του προγράμματος RISKMED που υλοποιείται στο πλαίσιο της κοινοτικής πτωτοβουλίας INTERREG III B-ARCHIMED είναι η δημιουργία ενός συστήματος λεπτομερούς και αξιόπιστης πρόγνωσης καιρού με απώτερο σκοπό την έγκαιρη προειδοποίηση τοπικών αρχών σε περίπτωση εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων. Στο πρόγραμμα leader είναι το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και μετέχουν ως εταίροι η Περιφέρεια Ηπείρου, το Ινστιτούτο Ατμοσφαιρικών Επιστημών και Κλίματος της Ιταλίας, το Πανεπιστήμιο Μάλτας, η Μετεωρολογική Υπηρεσία Κύπρου, ενώ συνεργάζονται το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και το Ινστιτούτο Επιστημών Θάλασσας της Ιταλίας. Τελικοί χρήστες του προγράμματος είναι τοπικές αρχές για έντονα καιρικά φαινόμενα, ώστε με τη σειρά τους να ενημερώνουν τους πολίτες Simcode στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ Το SIMCODE IGT έχει ως στόχο να καλλιεργήσει τη γνώση για την δημιουργία ενός βιώσιμου πολύ-τροπικού μεταφορικού (δρόμοι, λιμάνια, αεροδρόμια, σιδηρόδρομοι) διαδρόμου που συνδέει την Β. Ελλάδα με την Ιταλία και την Τουρκία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε περιοχές που χαρακτηρίζονται ως «πύλες εισόδου» (Έβρος, Θεσσαλονίκη, Θεσπρωτία, Κέρκυρα, Bari, ENVIROPLAN A.E

290 Potenza). Βασική προϋπόθεση είναι η αξιολόγηση των χωρικών επιδράσεων (κοινωνικοοικονομικών, περιβαλλοντολογικών) από την ανάπτυξη ενός τέτοιου διαδρόμου και ο προσδιορισμός των χωροταξικών και κυρίως των μεταφορικών προτεραιοτήτων στις περιοχές αυτές. Όλες οι περιφέρειες δια μήκους του συγκεκριμένου διαδρόμου αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα πρόσβασης στην Ευρωπαϊκή αγορά γιατί οι συνδέσεις τους με τα υπερ-ευρωπαϊκά και παν- Ευρωπαϊκά δίκτυα δεν είναι επαρκείς. Η αξιολόγηση των χωρικών επιδράσεων έχει κριτική σημασία δεδομένου ότι κάθε περιοχή έχει διαφορετική κοινωνικο-οικονομική διάρθρωση και επομένως διαφορετικές προτεραιότητες όσον αφορά τον χωροταξικό σχεδιασμό. Από το πρόγραμμα θα προκύψει προστιθέμενη αξία από την καλλιέργεια της γνώσης και την ανάπτυξη μεθόδων για το συντονισμό στην χωροταξική ανάπτυξη και στον χωροταξικό σχεδιασμό, που να ανταποκρίνεται στις προτεραιότητες και στις ανάγκες της κάθε περιοχής. Κατά αυτόν τον τρόπο θα ενδυναμώσει την διαπεριφερειακή συνεργασία, έτσι ώστε να αυξηθεί η συνέργια και να δημιουργηθεί ένα κοινό πλαίσιο που θα καλύπτει κατά το μέγιστο τις στρατηγικές προτεραιότητες κάθε περιοχής. Παράλληλα, μπορεί να προσφέρει βιώσιμες μεταφορικές λύσεις και σε άλλες περιφέρειες και διαδρόμους της Ε.Ε. που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα. Κύριος στόχος του έργου Simcode (Spatial Impacts of multimodal corridor devlopment in Gateway Areas: Italy Greece Turkey) είναι η ενδυνάμωση της χωρικής ανάπτυξης και η υποστήριξη της χωροταξικής οργάνωσης και της πολυτροπικότητας του μεταφορικού άξονα Ιταλίας - Ελλάδας - Τουρκίας. Το πρόγραμμα στοχεύει στην προώθηση των βιώσιμων συστημάτων μεταφορών, μέσω της συνεργασίας των περιφερειακών υπηρεσιών και των ερευνητικών ινστιτούτων κατά μήκος της διαδρομής που συνδέει τη βόρεια Ελλάδα με την Ιταλία και την Τουρκία (άξονας ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ), με ιδιαίτερη έμφαση στις περιοχές κοντά στις πύλες- εξόδους. Τρεις χώρες συμμετέχουν σε αυτό το έργο: η Ελλάδα, η Ιταλία και η Τουρκία. Αναλυτικότερα οι εταίροι που συμμετέχουν και υλοποιούν το έργο είναι εννέα: Ελλάδα (6), Ιταλία (2) και Τουρκία (1). Ειδικότερα: - Περιφέρεια Ηπείρου - Περιφέρεια Ιονίων Νήσων - Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας - Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης - Περιφέρεια Βasilicata - Περιφέρεια Puglia ENVIROPLAN A.E

291 - Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (leader του έργου) - Πανεπιστήμιο του Μπάρι - Istanbul Technical University Στην παρούσα φάση δεν είναι διαθέσιμη καμμία περαιτέρω πληροφορία για τον βαθμό υλοποίησης του προγράμματος αλλά από τα ανωτέρω γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για ένα πρόγραμμα με δράσεις που έχουν άμεση συνάφεια με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης και η παρακολούθησή της εξέλιξης του κρίνεται σημαντική. Οι δράσεις που θα υλοποιηθούν κατά τη διάρκεια του προγράμματος περιλαμβάνουν σε γενικές γραμμές τις εξής κατηγορίες: - Μελέτες για τις τάσεις χωρικής ανάπτυξης και τη χωροταξική οργάνωση των περιοχών κατά μήκος του άξονα και τις περιοχές πύλες - Πιλοτική εφαρμογή και έλεγχος δεικτών και μεθοδολογικών εργαλείων για τις χωρικές επιπτώσεις του πολυτροπικού μεταφορικού άξονα Ιταλίας-Ελλάδας Τουρκίας - Δημιουργία δικτύων συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφορίας ανάμεσα σε φορείς εμπλεκόμενους στην ανάπτυξη και το σχεδιασμό των περιοχών διέλευσης του άξονα και ιδιαίτερα των περιοχών πυλών - Μεταφορά τεχνογνωσίας σχετικά με την αξιολόγηση των χωρικών επιπτώσεων του άξονα και το σχεδιασμό των κατάλληλων χωροταξικών προτεραιοτήτων και πολιτικών Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε , BIOSIS στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ Το BIOSIS (Ενεργειακές καλλιέεργεις - παραγωγή Βιοντήζελ) είναι έργο για την ανάπτυξη βιώσιμου και ολοκληρωμένου συστήματος παραγωγής βιοντήζελ από ενεργειακές καλλιέργειες με ταυτόχρονη εκμετάλλευση των παραγόμενων παραπροϊόντων στις Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Ηπείρου και Απουλίας της Ιταλίας. Σκοπός είναι η μείωση της ενεργειακής εξάρτησης σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο από το πετρέλαιο, η ενίσχυση του πρωτογενούς αγροτικού τομέα και η προστασία του περιβάλλοντος. Τo Biosis είναι έργο για την ανάπτυξη βιώσιμου και ολοκληρωμένου συστήματος παραγωγής βιοντήζελ από ενεργειακές καλλιέργειες με ταυτόχρονη εκμετάλλευση των παραγόμενων παραπροϊόντων στις Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδος, Ηπείρου και Απουλίας της Ιταλίας. Σκοπός είναι η μείωση της ενεργειακής εξάρτησης σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο από το πετρέλαιο, η ενίσχυση του πρωτογενούς αγροτικού τομέα και η προστασία του περιβάλλοντος. ENVIROPLAN A.E

292 Το έργο στοχεύει στην υλοποίηση καινοτόμων τεχνολογιών (βιολογικές καλλιέργειες ενεργειακών φυτών, βιοτεχνολογικές μέθοδοι παραγωγής βιοντήζελ) για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας μέσω της επίτευξης χαμηλού κόστους εγκατάστασης και λειτουργίας των προτεινόμενων παραγωγικών μονάδων και της προστασίας του περιβάλλοντος. Το έργο θα συμβάλει σημαντικά στην ουσιαστική συμμετοχή των εμπλεκόμενων Περιφερειών στις Εθνικές προσπάθειες επίτευξης των στόχων που έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και παραγωγής και κατανάλωσης βιοκαυσίμων. Μεταξύ των βασικών στόχων του έργου συγκαταλέγεται η κατάρτιση επιστημονικού προσωπικού υψηλού επιπέδου στις καινοτόμες τεχνολογίες ως αρωγούς και φορείς διάχυσή τους καθώς επίσης και η ανταλλαγή τεχνογνωσίας, εμπειριών και ειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού μεταξύ των εμπλεκομένων φορέων σε Εθνικό και διακρατικό επίπεδο. Στην παρούσα φάση δεν είναι διαθέσιμη καμμία περαιτέρω πληροφορία για τον βαθμό υλοποίησης του προγράμματος αλλά από τα ανωτέρω γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για ένα πρόγραμμα με δράσεις που έχουν άμεση συνάφεια με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης και η παρακολούθησή της εξέλιξης του κρίνεται σημαντική. Το έργο θα υλοποιηθεί σε δέκα συντονισμένες ενέργειες (δράσεις) που αφορούν στην ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών και στην προσαρμογή τους στις ιδιαιτερότητες των εμπλεκόμενων Περιφερειών, στην ανάπτυξη σε πιλοτική κλίμακα μιας πλήρους μονάδας παραγωγής βιοκαυσίμου, στην εκπόνηση πλήρους οικονομοτεχνικής μελέτης για την ανάδειξη της βιωσιμότητας της προτεινόμενης επιχειρηματικής δραστηριότητας, στην εκπαίδευση προσωπικού και στην διάχυση/προβολή των αποτελεσμάτων καθώς και της γενικότερης ενημέρωσης του κοινού για τα πολλαπλά οφέλη της νέας τεχνολογίας. Οι παραπάνω ενέργειες θα δώσουν την δυνατότητα στα εμπλεκόμενα περιφερειακά Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και Ερευνητικά Κέντρα να αποκτήσουν την απαιτούμενη τεχνογνωσία και υποδομές που είναι αναγκαίες για την περαιτέρω ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής οι οποίες αποτελούν βασική προϋπόθεση για την μελλοντική εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των περιφερειακών επιχειρήσεων και της ευρύτερης οικονομικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης των περιφερειών Ήλιος Ζωή - Sun Life στο πλαίσιο Interreg ΙΙΙ Tο Έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Interreg III A Ελλάδα-Ιταλία, Άξονας 3 Μέτρο 3.2 και συγχρηματοδοτείται κατά 75% από το ΕΤΠΑ και 25% από Εθνικούς Πόρους. ENVIROPLAN A.E

293 Το έργο ΗΛΙΟΣ-ΖΩΗ συνίσταται από μια σειρά εκδηλώσεων στην Περιφέρεια Ηπείρου και στην Περιφέρεια Απουλίας μέσω των οποίων θα επιδιωχθεί η ευαισθητοποίηση των πολιτών και η κινητοποίησή τους σε δράσεις που αφορούν: - στην πολιτισμική κληρονομιά των Περιφερειών Ηπείρου & Απουλίας - σε θέματα διαχρονικής επιστημονικής διερεύνησης του ήλιου ως πηγής ενέργειας και των αναφερομένων στην ιστορία εφαρμογών χρήσης της - στις μεθόδους εκμετάλλευσης και χρήσης της ηλιακής ενέργειας στην καθημερινή μας ζωή προκειμένου να προστατευθεί το περιβάλλον, ο άνθρωπος αλλά και η πολιτιστική κληρονομιά Τo έργο αφορά τις παρακάτω δράσεις: - Ανάπτυξη κοινής δράσης για την ανάδειξη της Ιστορικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, με επίκεντρο τη διαχρονική αξιοποίηση του ήλιου ως φυσικής πηγής ενέργειας και με κύρια επιδίωξη την ευαισθητοποίηση των πολιτών σε ζητήματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και κατ επέκταση της διαφύλαξης των μνημείων της πολιτιστικής κληρονομιάς. - Διάδοση, ιδίως μεταξύ των νέων, των ιστορικών και των σύγχρονων μεθόδων χρησιμοποίησης της καθαρής ηλιακής ενέργειας για την κάλυψη των αναγκών της καθημερινής ζωής μέσα από μια σειρά πολιτιστικών, αθλητικών και μορφωτικών εκδηλώσεων - Ανάδειξη του πνεύματος της διασυνοριακής συνεργασίας και της ομαδικής εργασίας και ανάπτυξη της ικανότητας ολοκληρωμένου σχεδιασμού σύνθετων συστημάτων ή δράσεων - Δημιουργία κλίματος ευγενούς ανταγωνισμού μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, με τη συμμετοχή καθηγητών και σπουδαστών, σε τομείς που αναφέρονται διαχρονικά στην τεχνολογία της χρήσης των φυσικών πηγών ενέργειας για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών και ενεργειακών προβλημάτων - Προσέλκυση της προσοχής των πολιτών και διέγερση του ενδιαφέροντος συμμετοχής τους στις διάφορες εκδηλώσεις του έργου λόγω του πρωτοποριακού και επαγωγικού τρόπου παρουσίασης του θέματός του - Πρόκληση ενδιαφέροντος μεταξύ του επιστημονικού κόσμου για την αναδίφηση, συλλογή και ανάδειξη στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς που να σχετίζονται με τη διαχρονική προσπάθεια του ανθρώπου να εκμεταλλευτεί τις φυσικές πηγές ενέργειας για την ικανοποίηση των αναγκών του. - Πρόκληση ενδιαφέροντος μεταξύ του επιστημονικού κόσμου για την ανάδειξη στοιχείων σχετικών με τις διαφαινόμενες στο άμεσο μέλλον δυνατότητες εκμετάλλευσης της καθαρής ηλιακής ενέργειας από τους κατοίκους των γεωγραφικών περιοχών του έργου με ταυτόχρονη προσφορά βήματος ανάπτυξης ρεαλιστικών προτάσεων για κοινές μελλοντικές ENVIROPLAN A.E

294 διασυνοριακές δράσεις στα θέματα προστασίας των μνημείων από τη ρύπανση του περιβάλλοντος Μέσα για την επίτευξη των στόχων του έργου: - Διάχυση της πληροφόρησης σχετικά με τις εκδηλώσεις που θα διοργανωθούν και γενικότερα δημοσιοποίηση του προγράμματος του έργου - Διαγωνισμός σχεδίασης ειδικών οχημάτων τύπου μικρής φόρμουλας που θα κινούνται μόνο με την ηλιακή ενέργεια στο οποίο θα συμμετάσχουν ομάδες φοιτητών σπουδαστών από Πανεπιστήμια της Ελλάδας και της Ιταλίας - Συνέδριο με θέμα την εκμετάλλευση των ήπιων μορφών ενέργειας και την ευεργετική της επίδραση στη διατήρηση των μνημείων τόσο κατά την ιστορική διαδρομή της ανθρωπότητας με έμφαση στην Ελληνική και Ρωμαϊκή ιστορία όσο και στις υπάρχουσες σήμερα δυνατότητες των γεωγραφικών περιφερειών που εμπλέκονται στο έργο - Διοργάνωση επίδειξης σε κλειστή πίστα για ηλιακά οχήματα - Διοργάνωση μεγάλης διεθνούς εκδήλωσης για ηλιακά οχήματα από ολόκληρο τον κόσμο τα οποία θα έλθουν στην Ελλάδα και την Ιταλία και θα ταξιδέψουν από τη μια χώρα στην άλλη περνώντας από τοποθεσίες ιστορικού ενδιαφέροντος Οι εταίροι που μετέχουν στο έργο αυτό είναι - Περιφέρεια Ηπείρου - Πανεπιστήμιο του Lecce Italy Ο συνολικός προϋπολογισμός έργου ανέρχεται σε ,00 Στην παρούσα φάση δεν είναι διαθέσιμη καμμία περαιτέρω πληροφορία για τον βαθμό υλοποίησης του προγράμματος αλλά από τα ανωτέρω γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για ένα πρόγραμμα με δράσεις που έχουν άμεση συνάφεια με τις αρχές της πράσινης ανάπτυξης και η παρακολούθησή της εξέλιξης του κρίνεται σημαντική. ENVIROPLAN A.E

295 4. ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Στα τρία προηγούμενα κεφάλαιο αποτυπώθηκε το περιβάλλον δραστηριοποίησης του υπό διαμόρφωση Επιχειρησιακού Σχεδίου με σκοπό την ανάδειξη εκείνων των συγκεκριμένων στοιχείων τα οποία έχουν άμεση σχέση τις αρχές της Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Ηπείρου. Στην ενότητα που ακολουθεί γίνεται η αποτύπωση του ευρύτερου περιβάλλοντος δραστηριοποίησης του Επιχειρησιακού Σχεδίου, στην οποία περιλαμβάνεται η ανάλυση των πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και τεχνολογικών παραμέτρων σε εθνικό επίπεδο, καθώς και οι πρακτικές που εφαρμόζονται σε διεθνές επίπεδο ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΣΕ ΕΘΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Εισαγωγή Το «Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία» του ΥΠΕΚΑ για την περίοδο 2010 έως 2015, είναι προίον μια προσπάθειας για βιώσιμη αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα, τόσο σε περιβαλλοντικό, ενεργειακό και χωροταξικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο εξασφάλισης της μακροπρόθεσμης οικονομικής ανάπτυξής της. Το αναπτυξιακό αυτό πρόγραμμα έχει στον πυρήνα του την «Πράσινη Ανάπτυξη». Πρώτο βήμα στον σχεδιασμό ήταν η άρση των θεσμικών και διοικητικών εμποδίων, που δημιουργούσαν καθυστερήσεις και εμπόδιζαν την υλοποίηση ουσιαστικών παρεμβάσεων. Ενδεικτικά αναφέρεται η ψήφιση των νόμων για τα καμένα δάση, την ανακύκλωση, τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), τα μέτρα για την ενεργειακή απόδοση, και την ταυτότητα των κτιρίων υπερβάσεις δόμησης μητροπολιτικές αναπλάσεις, τα νομοσχέδια που αφορούν την ίδρυση του «Πράσινου Ταμείου», την βιοποικιλότητα και το Inspire. Παράλληλα εκδόθηκαν σειρά Προεδρικών Διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων με στόχο την άρση των δυσλειτουργιών και την συμμόρφωση της χώρας μας με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επόμενο βήμα στον σχεδιασμό ήταν η δημιουργία ενός προγράμματος αναπτυξιακών παρεμβάσεων αποτελούμενου από σειρά σαφώς προσδιορισμένων πολιτικών και δράσεων. Το πρόγραμμα αυτό, το οποίο αναμένεται να υλοποιηθεί για το χρονικό διάστημα μέχρι το 2015 εκτιμάται ότι θα συγκεντρώσει επενδύσεις ύψους 44,4 δις, με σκοπό την αναδιάταξη της παραγωγικής βάσης της χώρας, ανάγοντας το φυσικό περιβάλλον σε μοχλό ανάπτυξης, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ορθολογική χρήση και προστασία του. Βασική επιδίωξη της εφαρμογής του προγράμματος αποτελεί η δημιουργία των προϋποθέσεων για την προσέλκυση επενδύσεων μέσω του ιδιωτικού τομέα, καθώς και η διενέργεια επενδύσεων μέσω δημόσιων φορέων προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι περιβαλλοντικές, ενεργειακές και ENVIROPLAN A.E. 4-1

296 χωροταξικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα τονώνοντας παράλληλα την οικονομική δραστηριότητα και δημιουργώντας σταθερό αναπτυξιακό απόθεμα μέσω της τόνωσης της απασχόλησης, της δημιουργίας νέων δεξιοτήτων καθώς και ζήτησης για νέα προϊόντα. Βασικά χαρακτηριστικά του προγράμματος αναπτυξιακών παρεμβάσεων που σχεδιάζεται σε εθνικό επίπεδο είναι: - Η προσέλκυση και πραγματοποίηση αναπτυξιακών επενδύσεων με συνολικό προϋπολογισμό 44,4 δις έως το Η «τόνωση» της οικονομικής δραστηριότητας σε μερικούς από τους σημαντικότερους κλάδους της Ελληνικής οικονομίας όπως είναι ο κλάδος των κατασκευών, των εγκαταστάσεων και παραγωγής εξοπλισμού, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, των υπηρεσιών και μελετών παντός τύπου καθώς και του τομέα της επικοινωνίας. - Η δημιουργία άνω των νέων θέσεων εργασίας εκ των οποίων αφορούν σε προσωπικό μόνιμης απασχόλησης. - Η συγκράτηση της αύξησης της ανεργίας. - Η μεταφορά σημαντικής τεχνογνωσίας μέσω της δημιουργίας νέων κλάδων, νέων ειδικοτήτων και νέων προϊόντων. - Η αξιοποίηση του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού της χώρας με την παράλληλη αναβάθμιση υπαρχουσών δεξιοτήτων σε τρόπο ώστε να διασφαλίζονται οι συνθήκες ανταγωνισμού σε παγκόσμια κλίμακα. Οι βασικοί Πυλώνες του προγράμματος αναπτυξιακών παρεμβάσεων είναι οι ακόλουθοι: Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μεταβαίνοντας σε μία ανταγωνιστική οικονομία χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα: Ο συγκεκριμένος Πυλώνας ενσωματώνει μία σειρά πολιτικών που εστιάζουν στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, την αύξηση του ενεργειακού δυναμικού της χώρας από ΑΠΕ και φυσικό αέριο, τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού, την παροχή αξιόπιστων ενεργειακών προϊόντων και υπηρεσιών προς τους καταναλωτές και την προώθηση των φιλοπεριβαλλοντικών προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης μέσω των «Πράσινων Προμηθειών». Ο συνολικός προϋπολογισμός των επενδύσεων που περιλαμβάνονται κάτω από τον συγκεκριμένο πυλώνα είναι 31,8 δις ενώ αναμένεται να δημιουργηθούν άνω των θέσεων εργασίας. Αειφόρος διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων: Ο Πυλώνας αυτός συγκεντρώνει δράσεις που στοχεύουν στην προστασία και ανάδειξη της βιοποικιλότητας, στη διαχείριση και την προστασία των υδάτινων πόρων και των δασών, καθώς και στον σχεδιασμό για την έγκαιρη αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων και κρίσεων. Η επίτευξη των παραπάνω στόχων προσεγγίζεται μέσω της πραγματοποίησης αναπτυξιακών επενδύσεων ENVIROPLAN A.E. 4-2

297 σε τεχνικά έργα και έργα αξιοποίησης φυσικών πόρων καθώς και στην αποκατάσταση των φυσικών τοπίων. Ο συνολικός προϋπολογισμός των επενδύσεων που περιλαμβάνονται κάτω από τον συγκεκριμένο πυλώνα είναι 2,3 δις ενώ αναμένεται να δημιουργηθούν άνω των θέσεων εργασίας. Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, με σεβασμό στο περιβάλλον: Μέσω των δράσεων του τρίτου Πυλώνα επιδιώκεται η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών με την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, της κατοχύρωσης της παραγωγικής και κοινωνικής συνοχής, διασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία του περιβάλλοντος. Κάτω από τον Πυλώνα περιλαμβάνεται σειρά μεγάλων παρεμβάσεων αστικής αναζωογόνησης, τόσο στη πρωτεύουσα όσο και στην περιφέρεια. Επίσης συμπεριλαμβάνονται σημαντικές δράσεις για την βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος όπως η μείωση του θορύβου και της ρύπανσης και η ανάπτυξη της βιώσιμης κινητικότητας. Επίσης προωθούνται σημαντικές επενδύσεις στον τομέα της ανακύκλωσης και διαχείρισης αποβλήτων. Ο συνολικός προϋπολογισμός των επενδύσεων που περιλαμβάνονται κάτω από τον συγκεκριμένο πυλώνα είναι 9,5 δις ενώ αναμένεται να δημιουργηθούν περίπου θέσεις εργασίας. Ενίσχυση των μηχανισμών και θεσμών περιβαλλοντικής διακυβέρνησης: Ο 4ος Πυλώνας του προγράμματος αποσκοπεί στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης μέσω μίας δέσμης δράσεων όπου βασικοί άξονες είναι η ενίσχυση των φορέων και μηχανισμών της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, με θεσμικές παρεμβάσεις αλλά και επενδύσεις για την ενίσχυση τους σε υλικούς και ανθρώπινους πόρους. Παράλληλα, προωθείται η πρόσβαση του πολίτη στην περιβαλλοντική πληροφορία στα πλαίσια και της σχετικής Ευρωπαϊκής οδηγίας (INSPIRE) ενώ ενισχύεται και ο θεσμός του εθελοντισμού με δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης καθώς και της οργάνωσης και οικονομικής αρωγής εθελοντικών δράσεων. Ο συνολικός προϋπολογισμός των επενδύσεων που περιλαμβάνονται κάτω από τον συγκεκριμένο πυλώνα είναι 846,7 εκ. ενώ αναμένεται να δημιουργηθούν άνω των θέσεων εργασίας. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται η κατανομή των επενδύσεων ανά πυλώνα πράσινης ανάπτυξης και ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας: ΠΥΛΩΝΑΣ «ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ» Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής / Μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα Αειφόρος διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων ΚΛΑΔΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Εκτέλεση έργων, αγορά εξοπλισμού και εγκαταστάσεις Εκτέλεση έργων, αγορά εξοπλισμού και εγκαταστάσεις με προβλεπόμενη παραγωγική λειτουργία Μελέτες και λοιπές υπηρεσίες ΣΥΝΟΛΟ 1.739, , , ,10 226, ,50 152, ,50 ENVIROPLAN A.E. 4-3

298 ΠΥΛΩΝΑΣ «ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ» Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, με σεβασμό στο περιβάλλον Ενίσχυση των μηχανισμών και θεσμών περιβαλλοντικής διακυβέρνησης ΚΛΑΔΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Εκτέλεση έργων, αγορά εξοπλισμού και εγκαταστάσεις Εκτέλεση έργων, αγορά εξοπλισμού και εγκαταστάσεις με προβλεπόμενη παραγωγική λειτουργία Μελέτες και λοιπές υπηρεσίες ΣΥΝΟΛΟ 13, ,00 20, ,00 0,00 54,41 792,24 846,65 Σύνολο 1.978, , , ,25 Το «Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία» είναι πολύ πρόσφατο και η έναρξη της εφαρμογής του τελεί υπό εξέλιξη. Μέχρι στιγμής δεν έχουν δημοσιευθεί στοιχεία σχετικά με την πορεία υλοποίησης του, αλλά ούτε και χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή των επιμέρους δράσεών του. Ακολούθως αναλύονται οι συγκεκριμένες πολιτικές και δράσεις του αναπτυξιακού προγράμματος ανά πυλώνα και καθορίζονται σε επίπεδο δράσης η πηγή χρηματοδότησης καθώς και ο σχετικός προϋπολογισμός της κάθε δράσης Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής- Μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπως προβλέπεται κάτω από τον συγκεκριμένο πυλώνα ενσωματώνει μία σειρά πολιτικών με σκοπό την υιοθέτηση ενός αναπτυξιακού μοντέλου προς την κατεύθυνση μιας βιώσιμης, πράσινης οικονομίας χαμηλών ή και μηδενικών εκπομπών άνθρακα με τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας. Για το σκοπό αυτό οι πολιτικές που εντάσσονται στον πυλώνα αυτό εστιάζουν στους τομείς της ενέργειας αλλά και της ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας προς ένα μοντέλο πράσινης οικονομίας στοχεύοντας μεταξύ άλλων στην ενίσχυση του ανταγωνισμού, την απλοποίηση των διαδικασιών και την ενίσχυση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσω βιώσιμων επενδύσεων. Οι πολιτικές που περιλαμβάνονται στο συγκεκριμένο πυλώνα είναι οι ακόλουθες: Βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας (εξοικονόμηση ενέργειας): Η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στοχεύει στη μείωση της ενεργειακής ζήτησης μέσω διενέργειας και κινητοποίησης επενδύσεων σε προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και νέες τεχνολογίες. Η πολιτική βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας συγκεντρώνει αναπτυξιακές δράσεις συνολικού προϋπολογισμού 8,7 δις. με προβλεπόμενη μόχλευση πόρων μέσω ιδιωτικών φορέων 8,12 δις., που εστιάζουν στην εξοικονόμηση ενέργειας από δημόσιους φορείς («ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ) και από ιδιώτες και νοικοκυριά («Εξοικονόμηση κατ οίκον») μέσω συγκεκριμένων προγραμμάτων τα οποία έχουν ήδη ξεκινήσει. Σημαντικές αναμένονται να είναι και οι επενδύσεις εξοικονόμησης ENVIROPLAN A.E. 4-4

299 ενέργειας που θα προέλθουν από τη θέσπιση του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων, τις εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών (ESCO) και τα φορολογικά κίνητρα τα οποία έχουν ήδη δοθεί και με λοιπά προγράμματα ή και ρυθμίσεις που θα δημοσιοποιηθούν από το αρμόδιο Υπουργείο. Τέλος υλοποιούνται και άλλες καινοτόμες πρακτικές εξοικονόμησης όπως π.χ. η τηλεθέρμανση και ο βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων. Οι επενδύσεις που θα προέλθουν από την εφαρμογή των δράσεων που ενσωματώνει η πολιτική αναμένεται να συνεισφέρουν σημαντικά στην ανάπτυξη των κλάδων των κατασκευών, της μεταποίησης, των δομικών υλικών καθώς και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, μέσα από τη διάθεση «πράσινων» χρηματοδοτήσεων, ενώ εκτιμάται ότι θα τονώσουν την απασχόληση στους κλάδους αυτούς δημιουργώντας θέσεις εργασίας. Η εφαρμογή των δράσεων αυτών θα αποφέρει επίσης και σημαντικά δευτερογενή αναπτυξιακά οφέλη όπως, για παράδειγμα, η απόκτηση εξειδικευμένης τεχνογνωσίας και η ανάπτυξη και παραγωγή νέων δομικών αγαθών. Παράλληλα η εξοικονόμηση πόρων που θα προκύψει από την εξοικονόμηση ενέργειας θα επιτρέψει την εναλλακτική διάθεση των πόρων αυτών προς την κατεύθυνση της τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται ορισμένες ενδεικτικές δράσεις του εθνικού προγράμματος για την βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας, οι οποίες μπορούν να έχουν εφαρμογή στην περιοχή μελέτης. Πίνακας: Ορισμένες δράσεις ή ομάδες δράσεων για την βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας Δράση Πηγές χρηματοδότησης Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) Ενεργειακές προδιαγραφές κτιρίων "ESCO" άλλα προγράμματα και ρυθμίσεις "Εξοικονόμηση κατ' οίκον" "ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ" (εξοικονόμηση ενέργειας στους ΟΤΑ) Πράσινες στέγες σε δημόσια κτίρια Άλλες δράσεις της πολιτικής Αυτοχρημ/ση Ιδ. Φορείς ΕΠΠΕΡΑΑ, ΕΠΑΕ (Α.Π. 4), ΠΕΠ, Αυτοχρημ/ση Ιδ. φορείς ΕΠΑΕ (Α.Π. 4), ΠΕΠ 0, , ,00 400, , ,00 70,00 0,00 70,00 ΕΠΠΕΡΑΑ 10,00 0,00 10,00 ΕΠΑΕ (Α.Π. 4), ΠΕΠ Πηγή: Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία, Ιούλιος 2010, ΥΠΕΚΑ 2,00 0,00 2,00 ENVIROPLAN A.E. 4-5

300 Αύξηση του ενεργειακού δυναμικού της χώρας από ΑΠΕ και φυσικό αέριο: Η χρήση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και του φυσικού αερίου αποτελούν θεμελιώδεις επιλογές της ενεργειακής πολιτικής στο πλαίσιο της θέσπισης εθνικών στόχων για την αύξηση της διείσδυσης της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ και τη μείωση των αερίων θερμοκηπίου. Η πολιτική βασίζεται στην εκπόνηση δράσεων σχετικά με την προώθηση της χρήσης των ΑΠΕ μέσω παροχής θεσμικών διευκολύνσεων (π.χ. απλοποίηση αδειοδοτήσεων, άρση αντικινήτρων) με σκοπό την κινητοποίηση επενδύσεων αναπτυξιακού χαρακτήρα, την εκτέλεση τεχνικών έργων εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ και την επέκταση της χρήσης φυσικού αερίου κυρίως μέσω της ανάπτυξης υποδομών μεταφοράς, διανομής, και αποθήκευσης του. Συνολικά, η εφαρμογή των δράσεων της συγκεκριμένης πολιτικής για τις ΑΠΕ και το φυσικό αέριο αναμένεται να αποφέρει επενδύσεις συνολικού ύψους 14,65 δις. με αναμενόμενη μόχλευση πόρων 14,06 δις και δημιουργία απασχόλησης ισοδύναμης με περίπου θέσεις εργασίας. Επίσης η σημαντική ανάπτυξη του κλάδου της ενέργειας που συνδέεται με την εφαρμογή της συγκεκριμένης πολιτικής αναμένεται να τονώσει τη δραστηριότητα και άλλων κλάδων όπως αυτοί των κατασκευών και της μεταποίησης μέσω της δημιουργίας εγχώριων μονάδων παραγωγής υλικών και εξαρτημάτων που σχετίζονται με τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό που θα εγκατασταθεί στο πλαίσιο των επενδύσεων αυτών. Πίνακας: Ενδεικτικές δράσεις ή ομάδες δράσεων για την αύξηση του ενεργειακού δυναμικού της χώρας από ΑΠΕ και φυσικό αέριο Δράση Πηγές χρηματοδότησης Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) Παροχή θεσμικών διευκολύνσεων (ομάδα δράσεων) Ιδιωτικοί φορείς Μεταφορά φ.α. (Ελλάδα- Βουλγαρία, Ελλάδα- Αλβανία,Ελλάδα- Σκόπια, Ελλάδα- Ιδιωτικοί φορείς Ιταλία) Διάφοροι ΥΗΕ στην επικράτεια (ομάδα δράσεων) Ιδιωτικοί φορείς ΔΕΗ Ανανεώσιμες Ιδιωτικοί φορείς ΑΠΕ από αναπτυξιακό Προώθηση συστημάτων ΑΠΕ Αιολικής και Ηλιακής ενέργειας (ομάδα δράσεων) Ανάπτυξη μονάδων τριτογενούς συμπαραγωγής (CHP) Αεριοκίνηση (λεωφορεία / απορριμματοφόρα) ΕΠΠΕΡΑΑ, Ιδιωτικοί φορείς ΕΠΠΕΡΑΑ, ΕΠΑΕ (Α.Π. 4), ΠΕΠ, Ιδιωτικοί φορείς , ,5 Ιδιωτικοί φορείς Ιδιωτικοί φορείς Άλλες δράσεις της πολιτικής ΕΠΠΕΡΑΑ, ΕΠΑΕ (Α.Π. 32, ,5 ENVIROPLAN A.E. 4-6

301 Δράση Ανανεώσιμη ενέργεια: Βιομάζα, Υδροηλεκτρική, Γεωθερμική και άλλες μορφές ενέργειας (ομάδα δράσεων) ΑΠΕ σε δημόσια κτίρια (σχολεία νοσοκομεία) Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε πανεπιστήμια, αρχαιολογικούς χώρους και στάσεις ΟΑΣΑ (ομάδα δράσεων) Πηγές χρηματοδότησης 4), Ιδιωτικοί φορείς ΕΠΠΕΡΑΑ, ΕΠΑΕ (Α.Π. 4), ΠΕΠ, Ιδιωτικοί φορείς Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) 21, ,5 ΕΠΠΕΡΑΑ ΕΠΠΕΡΑΑ, Ιδιωτικοί φορείς Πηγή: Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία, Ιούλιος 2010, ΥΠΕΚΑ Διασφάλιση ενεργειακού εφοδιασμού: Ένας από τους βασικούς στόχους της ενεργειακής πολιτικής είναι ο προγραμματισμός, η διασφάλιση και η διαχείριση ενεργειακών πόρων, με τρόπο τέτοιο ώστε να διασφαλίζεται η ασφαλής, ομαλή, αδιάλειπτη και αξιόπιστη κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας, σε όλη της την επικράτεια, και με τους καλύτερους δυνατούς όρους για τους πολίτες. Δεδομένης της οριακής κατάστασης ενεργειακής επάρκειας της χώρας, οι επενδύσεις στον τομέα αυτό είναι απαραίτητες για την κάλυψη μελλοντικών αναγκών. Η πολιτική διασφάλισης ενεργειακού εφοδιασμού αποτελείται από σειρά επενδυτικών δράσεων με κύριο σκοπό την ανάπτυξη υποδομών και δικτύων για την παραγωγή, μεταφορά και διανομή της ενέργειας. Επιπλέον η αύξηση της χωρητικότητας του δικτύου διανομής της χώρας θα συνεισφέρει και στην διευκόλυνση των αναπτυξιακών επενδύσεων στον τομέα των ΑΠΕ, ειδικά σε περιοχές όπου τέτοιου είδους επενδύσεις καθίστανται ανέφικτες λόγω κορεσμού του ενεργειακού συστήματος. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης πολιτικής αναμένονται επενδύσεις συνολικού ύψους 7,47 δις με αναμενόμενη μόχλευση πόρων ύψους 7,2 δις, μεγάλο μέρος των οποίων προέρχεται από επενδύσεις στο τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ( 4,93 δις). Ως χαρακτηριστικές επενδύσεις αναφέρονται ο εκσυγχρονισμός και η δημιουργία νέων σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ( 3,13 δις) και ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων των Ελληνικών Πετρελαίων ( 1,6 δις). Η εφαρμογή της συγκεκριμένης πολιτικής αναμένεται να συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη της περιφέρειας δημιουργώντας απασχόληση που αντιστοιχεί σε θέσεις εργασίας, ενώ συνεισφέρει στην επιπλέον ανάπτυξη και του κλάδου των κατασκευών. Πίνακας: Ενδεικτικές δράσεις για την διασφάλιση ενεργειακού εφοδιασμού Δράση Διάφοροι ΑΗΣ στην επικράτεια (ομάδα δράσεων) Πηγές χρηματοδότησης Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) Ιδιωτικοί φορείς 0, , ,00 ENVIROPLAN A.E. 4-7

302 Δράση Πηγές χρηματοδότησης Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) Διάφοροι ΑΣΠ στην επικράτεια (ομάδα δράσεων) Ιδιωτικοί φορείς 0,00 290,00 290,00 Διάφορα μικρά έργα Ιδιωτικοί φορείς 0,00 43,00 43,00 Διάφοροι ΤΣΠ (ομάδα δράσεων) Ιδιωτικοί φορείς 0,00 15,00 15,00 Άλλες δράσεις της πολιτικής ΕΠΑΕ (Α.Π. 4), ΠΕΠ, Ιδιωτικοί φορείς 4,00 20,00 24,00 ΣΥΝΟΛΟ 263, , ,00 Πηγή: Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία, Ιούλιος 2010, ΥΠΕΚΑ Αξιόπιστα και ισότιμα ενεργειακά προϊόντα και υπηρεσίες στον καταναλωτή: Στην πολιτική αυτή εντάσσεται η μέριμνα ώστε να διασφαλίζεται το δικαίωμα των πολιτών να προμηθεύονται ενεργειακά προϊόντα σε λογικές, εύκολα και άμεσα συγκρίσιμες και διαφανείς τιμές. Για τον σκοπό αυτό θέτεται σε εφαρμογή πρόγραμμα αντικατάστασης των 7,5 εκατ. μετρητών χαμηλής τάσης σε όλη την επικράτεια με «έξυπνους» μετρητές που θα επιτρέπουν μεταξύ άλλων την ορθότερη και πιο έγκαιρη τιμολόγηση των καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας, την παροχή καλύτερης πληροφόρησης προς τον καταναλωτή για την ενέργεια που καταναλώνει ενώ θα διευκολύνουν την αλλαγή προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας όποτε ο καταναλωτής το επιλέξει. Το πρόγραμμα αυτό που έχει πενταετή ορίζοντα υλοποίησης, συνιστά μία επένδυση ύψους 1 δις, και αναμένεται να δημιουργήσει άνω των μόνιμων θέσεων εργασίας. Τμήμα της συγκεκριμένης πολιτικής αποτελεί επίσης η εκπόνηση μελετών προκειμένου να αποτυπωθούν στοιχεία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που θα επιτρέψουν την εφαρμογή περαιτέρω δράσεων συναφών προς τις βασικές επιδιώξεις της συγκεκριμένης πολιτικής. Πίνακας: Ενδεικτικές δράσεις για αξιόπιστα και ισότιμα ενεργειακά προϊόντα υπηρεσίες Δράση Μετρητές Χ.Τ. Παροχές Προσομοίωση της ημερήσιας αγοράς και του ανταγωνισμού στον ηλεκτρικό τομέα Αποτύπωση ποιότητας της παρεχόμενης ηλεκτρικής ενέργειας προς τους καταναλωτές Πηγές χρηματοδότησης ΕΠΑΕ (Α.Π. 4), ΠΕΠ ΕΠΑΕ (Α.Π. 4), ΠΕΠ ΕΠΑΕ (Α.Π. 4), ΠΕΠ Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Πηγή: Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία, Ιούλιος 2010, ΥΠΕΚΑ Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) 1.000,00 0, ,00 2,00 0,00 2,00 1,50 0,00 1,50 Προμήθεια πράσινων προϊόντων και προώθηση πράσινων προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης: Οι δαπάνες του δημοσίου σε προμήθεια αναλωσίμων όπως χαρτικά και γραφική ύλη, αναλώσιμα μηχανών γραφείου, καύσιμα, είδη ENVIROPLAN A.E. 4-8

303 καθαριότητας κτλ. αντιστοιχούν σε ένα σημαντικό μέρος του κρατικού προϋπολογισμού. Η παραγωγή, χρήση και η απόσυρση των αγαθών αυτών μπορούν να έχουν σημαντική περιβαλλοντική επίπτωση. Οι φορείς του δημοσίου μπορούν να χρησιμοποιήσουν την αγοραστική τους δύναμη προκειμένου να μειώσουν τις περιβαλλοντικές αυτές επιπτώσεις προδιαγράφοντας φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα στις προμήθειές τους.. Στο πλαίσιο αυτά, έχει ξεκινήσει ένα πιλοτικό πρόγραμμα «Πράσινων Προμηθειών», μέσω των δικών του δαπανών για τέτοιου είδους υλικά, οι οποίες θα γίνονται λαμβάνοντας υπ όψιν και περιβαλλοντικά κριτήρια. Η προσπάθεια αυτή, θα αξιολογηθεί και θα επακολουθήσει η εφαρμογή της πολιτικής αυτής για το σύνολο του δημόσιου τομέα. Με τον τρόπο αυτό θα δοθεί το έναυσμα για την ανάπτυξη νέων κλάδων και νέων προϊόντων τα οποία θα είναι φιλικά προς το περιβάλλον, τονώνοντας τη ζήτηση για τα προϊόντα αυτά. Η ανάπτυξη των κλάδων αυτών θα έχει θετική επίδραση στην Ελληνική οικονομία, και θα ευνοήσει την ανταγωνιστικότητα της, επιτρέποντας την συμμετοχή Ελληνικών επιχειρήσεων στην αγορά των περιβαλλοντικών προϊόντων τόσο εγχώρια όσο και διεθνώς Αειφόρος διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων Οι πολιτικές που περιλαμβάνονται στον πυλώνα «Αειφόρος διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων» στοχεύουν στην προστασία και ανάδειξη της βιοποικιλότητας, στη διαχείριση και την προστασία των υδάτινων πόρων και των δασών, καθώς και στον σχεδιασμό για την έγκαιρη αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων και κρίσεων. Η επίτευξη των παραπάνω στόχων προσεγγίζεται μέσω μίας σειρά δράσεων που σκοπό έχουν την πραγματοποίηση αναπτυξιακών επενδύσεων σε τεχνικά έργα (π.χ. αντιπλημμυρικά έργα, έργα αξιοποίησης φυσικών πόρων) καθώς και στην αποκατάσταση των φυσικών τοπίων. Οι παράγραφοι που ακολουθούν περιγράφουν συνοπτικά τις πολιτικές που περιλαμβάνονται στον συγκεκριμένο πυλώνα. Προστασία και ανάδειξη της βιοποικιλότητας και του φυσικού τοπίου: Με αφορμή το ότι το 2010 ανακηρύχθηκε από τον ΟΗΕ Διεθνές Έτος Βιοποικιλότητας, δημιουργήθηκε η βάση για μια μεγάλη κοινή προσπάθεια ανάσχεσης της απώλειας της βιοποικιλότητας και της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων, με παράλληλη προώθηση της αποκατάστασής της σε διεθνές επίπεδο ως το Στο πλαίσιο αυτό προωθείτε σε εθνικό επίπεδο μία σειρά επενδύσεων με βασικούς άξονες δραστηριότητας, τα έργα αποκατάστασης και προστασίας του φυσικού τοπίου καθώς και την εκπόνηση εξειδικευμένων μελετών και σχεδίων διαχείρισης για την προστασία της χλωρίδας, της πανίδας, και των οικότοπων. Σημαντικό μέρος της πολιτικής αυτής αποτελεί επίσης η ολοκλήρωση του δικτύου Natura 2000 προκειμένου να οριοθετηθούν και να χαρακτηριστούν οι οικότοποι της χώρας. Μέσω αυτών των επενδύσεων, καθώς και των ENVIROPLAN A.E. 4-9

304 περιβαλλοντικών μελετών προωθείται η ανάπτυξη των προστατευόμενων και προς αποκατάσταση περιοχών προκειμένου να επιτευχθεί η περιβαλλοντική αλλά και οικονομική τους αναζωογόνηση. Οι δράσεις αυτές συγκεντρώνουν ένα συνολικό προϋπολογισμό 82 εκ. ενώ αναμένεται να δημιουργήσουν απασχόληση που αντιστοιχεί σε θέσεις εργασίας 664 εκ των οποίων αφορούν σε μόνιμη απασχόληση μέσω της στελέχωσης θέσεων που θα δημιουργηθούν από τις σχετικές επενδύσεις. Ειδικά στον τομέα των περιβαλλοντικών μελετών αναμένεται να δημιουργηθούν περίπου 100 νέες θέσεις εργασίας ενώ παράλληλα το ανθρώπινο δυναμικό θα εμπλουτιστεί με νέα γνώση και δεξιότητες. Παράλληλα πρέπει να τονιστεί ότι τα προγράμματα αυτά θα οδηγήσουν στην ανάπτυξη και απορρόφηση νέων δεξιοτήτων. Πίνακας: Ενδεικτικές δράσεις για την προστασία και ανάδειξη της βιοποικιλότητας και του φυσικού περιβάλλοντος Δράση Μελέτες επικαιροποίησης χαρακτηριστικών, ΕΠΜ και ορίων περιοχών Δίκτυο Natura 2000 Μελέτες εξειδίκευσης & προστασίας ειδών χλωρίδας, πανίδας και τύπων οικοτόπων Άλλες δράσης της πολιτικής Πηγές χρηματοδότησης Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 7,00 0,00 7,00 ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 5,00 0,00 5,00 Επιχ. Πρόγραμμα Στόχου 3 (Διακρατ.- Διασυνδ.), ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ, ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΑΑ «ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ» Πηγή: Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία, Ιούλιος 2010, ΥΠΕΚΑ 7,00 0,00 7,00 Αποτελεσματική διαχείριση και προστασία υδάτινων πόρων: Η συστηματική, ορθολογική διαχείριση και η προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος είναι μία από τις βασικές προτεραιότητες χώρας. Για τον σκοπό αυτό, έχει προγραμματιστεί σειρά δράσεων μέσω των οποίων γίνεται κινητοποίηση επενδύσεων και πραγματοποίηση έργων καθώς και εκπόνηση μελετών γύρω από τους άξονες της διαχείρισης και της προστασίας των υδάτινων πόρων της χώρας και της ύδρευσης, συμπεριλαμβανομένων προσπαθειών για μείωση απωλειών πόσιμου νερού και ενεργειών αφαλάτωσης. Βασικές κατευθύνσεις για τη διαχείριση και προστασία των υδάτινων πόρων αποτελούν η εκπόνηση σχεδίων για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδάτινων Πόρων, οι μελέτες παρακολούθησης της ποιότητας των επιφανειακών, θαλάσσιων και υπόγειων υδάτων, και η δημιουργία φραγμάτων (Μαυροματίου, Νεστορίου) με σκοπό την εξοικονόμηση υδάτων και τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα. Στον τομέα της ύδρευσης έχουν σχεδιαστεί και τίθενται σε εφαρμογή σημαντικές επενδύσεις ύψους 300 εκ. για ENVIROPLAN A.E. 4-10

305 αποτελεσματική επίλυση των προβλημάτων ύδρευσης της Κέρκυρας, καθώς και σειρά άλλων επενδύσεων ύψους 450 εκ. για τον περιορισμό των απωλειών στα δίκτυα ύδρευσης. Παράλληλα προχωρά άμεσα το πρόγραμμα δημιουργίας μονάδων αφαλάτωσης στα νησιά με πρόβλημα λειψυδρίας. Η εκπόνηση των δράσεων της πολιτικής διαχείρισης υδάτινων πόρων αναμένεται να δώσει νέα αναπτυξιακή προοπτική στην περιφέρεια, μέσω επενδύσεων συνολικού προϋπολογισμού 900,5 εκ., δημιουργώντας συνολικά απασχόληση που αντιστοιχεί σε θέσεις εργασίας, εκ των οποίων οι αφορούν στην υλοποίηση των έργων ενώ στην παραγωγική λειτουργία των επενδύσεων αυτών, και παρέχοντας παράλληλα πρόσφορο έδαφος και για περαιτέρω επενδύσεις. Πίνακας: Ενδεικτικές δράσεις για την αποτελεσματική διαχείριση και προστασία υδάτινων πόρων Δράση Πηγές χρηματοδότησης Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) Δράσεις / έργα για μείωση απωλειών πόσιμου νερού λόγω διαρροών στα δίκτυα ύδρευσης και εξασφάλιση επάρκειας ύδατος ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 359,00 91,00 450,00 Παρακολούθηση της ποιότητας και ποσότητας των επιφανειακών, θαλασσίων και υπογείων υδάτων ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 30,00 0,00 30,00 Ολοκληρωμένη διαχείριση υδάτινων πόρων (Σχέδια Διαχείρισης) ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 21,00 0,00 21,00 Πράσινες ΒΙΠΕ: υδάτινοι πόροι ΕΠΠΕΡΑΑ, Αυτοχρημ/ση - Ιδ. φορείς 4,50 5,50 10,00 ΕΠ ΣΤΟΧΟΥ 3 (ΔΙΑΚΡΑΤ.- ΔΙΑΣΥΝ.) 4,50 0,00 4,50 Διαχείριση και διανομή ύδατος Άλλες δράσεις της πολιτικής ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 7,00 0,00 7,00 Πηγή: Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία, Ιούλιος 2010, ΥΠΕΚΑ Προστασία και αποτελεσματική διαχείριση των δασών: Βασικό πνεύμα της πολιτικής αποτελεί αφενός η προστασία και διατήρηση του δασικού οικοσυστήματος και αφετέρου η χρήση του ως μοχλό ανάπτυξης και τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας. Στο πλαίσιο αυτό τίθενται σε εφαρμογή δράσεις με σκοπό την κινητοποίηση επενδύσεων για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του δασικού τομέα μέσω της αύξησης της αξίας των δασοκομικών προϊόντων, και τη δημιουργία εγκαταστάσεων δασικής αναψυχής συνολικού ύψους 138 εκ. Επιπλέον γίνονται σημαντικά βήματα για την προστασία των δασών και την αύξηση του δασικού δυναμικού με συνολικές επενδύσεις 465 εκ. μέσω ENVIROPLAN A.E. 4-11

306 της δημιουργίας συστημάτων προστασίας των δασών (π.χ. αντιπυρικές ζώνες, δεξαμενές πυρόσβεσης, συστήματα έγκαιρης ανίχνευσης πυρκαγιών), βελτίωσης και συντήρησης του δασικού δικτύου και διενέργειας δασώσεων. Συνολικά οι επενδύσεις που περιλαμβάνονται κάτω από την συγκεκριμένη πολιτική έχουν συνολικό προϋπολογισμό 603 εκ. εκ των οποίων 245 εκ. θα προέλθουν από μόχλευση ιδιωτικών πόρων. Με την ολοκλήρωση των έργων που αναφέρονται παραπάνω, θα τονωθούν οι δείκτες απασχόλησης κατά θέσεις εργασίας (νέες θέσεις και διατήρηση υφισταμένων), ενώ θα ευνοηθεί σημαντικά η ανάπτυξη και οικονομική δραστηριότητα στις δασικές περιοχές τόσο με την ανάπτυξη του κλάδου των δασοκομικών προϊόντων όσο και με την τόνωση της τουριστικής δραστηριότητας στις περιοχές αυτές. Πίνακας: Ενδεικτικές δράσεις για την προστασία και αποτελεσματική διαχείριση των δασών Δράση Πηγές χρηματοδότησης Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) Δασώσεις ΠΑΑ ("ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ") 45,00 180,00 225,00 Δράσεις πρόληψης της καταστρο ής των δασών ΠΑΑ ("ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ") 180,00 0,00 180,00 Δράσεις αύξησης της αξίας των δασοκομικ ών προϊόντων ΠΑΑ ("ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ") 50,00 50,00 100,00 Διάνοιξη, βελτίωση και συντήρηση του δασικού οδικού ΠΑΑ ("ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ") 50,00 0,00 50,00 Δράσεις βελτίωσης της οικονομική ς αξίας των δασών ΠΑΑ ("ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ"), Αυτοχρημ/ση - Ιδ. φορείς 15,00 15,00 30,00 NATURA 2000 ΠΑΑ ("ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ") 10,00 0,00 10,00 Έργα δασικής αναψυχής Αυτοχρημ/ση - Ιδ. φορείς 8,00 0,00 8,00 Πηγή: Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία, Ιούλιος 2010, ΥΠΕΚΑ Έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κρίσεων/κινδύνων: Η αντιμετώπιση του περιβάλλοντος ως αναπτυξιακό απόθεμα προϋποθέτει τη θέσπιση μέτρων και σχεδιασμού για τη διατήρηση και προστασία του τόσο σε προληπτικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο έγκαιρης αντιμετώπισης περιβαλλοντικών κρίσεων και αποκατάστασης φυσικών καταστροφών. Η πολιτική αντιμετώπισης περιβαλλοντικών κινδύνων αποτελείται από σημαντικά επενδυτικά έργα, για την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικών καταστροφών και κινδύνων καθώς και από δράσεις ENVIROPLAN A.E. 4-12

307 κατάρτισης σχεδίων και προετοιμασίας για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κρίσεων. Στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής προβλέπονται ιδιαίτερα σημαντικές επενδύσεις σε αντιπλημμυρικά έργα για όλη την επικράτεια ( 435 εκ.) καθώς και σε έργα αποκατάστασης μολυσμένων εδαφών όπως π.χ. η αποκατάσταση εδαφών και υδάτων στον Ασωπό. Επιπλέον δίνεται έμφαση σε επενδύσεις στο τομέα της πολιτικής προστασίας και των προστατευόμενων περιοχών όπως π.χ. οι επενδύσεις στη πυροπροστασία συγκεκριμένων οικότοπων. Συνολικά, οι δράσεις που εντάσσονται στη πολιτική αυτή ενσωματώνουν επενδύσεις ύψους 682 εκ. που αναμένεται να δημιουργήσουν απασχόληση ισοδύναμη με θέσεις εργασίας, ιδιαίτερα στον κατασκευαστικό κλάδο και των κλάδο των υπηρεσιών. Πίνακας: Ενδεικτικές δράσεις για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κρίσεων κινδύνων Δράση Δράσεις προετοιμασίας / ετοιμότητας αντιμετώπισης κινδύνων / περιβ. ατυχήματος Πηγές χρηματοδότησης ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ, ΕΠ ΣΤΟΧΟΥ 3 (ΔΙΑΚΡΑΤ.- ΔΙΑΣΥΝ.) Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) 61,50 0,00 61,50 Αποκατάσταση ΧΑΔΑ ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 40,00 0,00 40,00 Δράσεις πυροπροστασίας ΕΠΠΕΡΑΑ 33,00 0,00 33,00 Στρατηγικός σχεδιασμός για την αντιμετώπιση ακραίων γεγονότων - πλημμύρων, στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 2007/60/ΕΚ Άλλες δράσεις της πολιτικής ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 10,00 0,00 10,00 ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ, ΕΠ ΣΤΟΧΟΥ 3 (ΔΙΑΚΡΑΤ.- ΔΙΑΣΥΝ.) Πηγή: Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία, Ιούλιος 2010, ΥΠΕΚΑ 12,00 0,00 12, Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής με σεβασμό στο περιβάλλον Η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών με την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης, της κατοχύρωσης της παραγωγικής και κοινωνικής συνοχής, διασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί βασικό στόχο της χώρας στο πλαίσιο του χωροταξικού σχεδιασμού και του αστικού περιβάλλοντος. Η αστική αναζωογόνηση, η διασφάλιση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος, η προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας και η αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων συμβάλλουν ουσιαστικά προς την κατεύθυνση αυτή. Για το λόγο αυτό θέτεται σε εφαρμογή μία σειρά μεγάλων μητροπολιτικών παρεμβάσεων αστικής αναζωογόνησης ενώ παράλληλα γίνονται σημαντικά βήματα για την βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος (μείωση του θορύβου και της ρύπανσης, ανάπτυξη της βιώσιμης κινητικότητας κ.λπ.). Παράλληλα προωθούνται σημαντικές επενδύσεις στον τομέα της ENVIROPLAN A.E. 4-13

308 ανακύκλωσης και διαχείρισης αποβλήτων με σκοπό τον περιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την ανθρώπινη δραστηριότητα και την τόνωση της ανάπτυξης και της οικονομικής δραστηριότητας παρέχοντας κίνητρα για επενδύσεις στον συγκεκριμένο τομέα. Οι παράγραφοι που ακολουθούν περιγράφουν τις πολιτικές που περιλαμβάνονται στο συγκεκριμένο πυλώνα. Αστική αναζωογόνηση: Στο πλαίσιο της πολιτικής για την αναβάθμιση του αστικού χώρου και την αποτροπή της διάχυσης της πόλης μέσω συνεχών επεκτάσεων, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην αστική ανάπλαση. Μέσω της πολιτικής αυτής η χώρα προωθεί σειρά δράσεων που σκοπό έχουν την εκτέλεση σειράς έργων αστικής ανάπλασης για την ανάδειξη και τον εξωραϊσμό αστικών περιοχών. Συγκεκριμένα έχουν ήδη δρομολογηθεί σημαντικές επενδύσεις ( 550 εκ.) αστικών αναπλάσεων στις περιφέρειες στο πλαίσιο της περιφερειακής ανάπτυξης. Στην πρωτεύουσα, στο πλαίσιο του προγράμματος «Αθήνα- Αττική 2014», προωθούνται μεγάλες μητροπολιτικές παρεμβάσεις αστικής αναζωογόνησης και σειρά αναπλάσεων χρηματοδοτούμενων από το «Πράσινο Ταμείο» ( 1,612 δις) κάνοντας χρήση, μεταξύ άλλων, των πόρων που προέρχονται από την είσπραξη του τέλους για την τακτοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων. Οι επενδύσεις που σχετίζονται με την εφαρμογή της πολιτικής αστικής αναζωογόνησης έχουν συνολικό προϋπολογισμό 5,05 δις, και αναμένεται να τονώσουν σημαντικά την ανάπτυξη του μικρομεσαίου κατασκευαστικού κλάδου τόσο στην πρωτεύουσα όσο και στην περιφέρεια δημιουργώντας απασχόληση ισοδύναμη με 12,713 θέσεις εργασίας. Πίνακας: Ενδεικτικές δράσεις για την αστική ανάπλαση Δράση Πηγές χρηματοδότησης Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) Λοιπές αναπλάσεις από "Πράσινο Τ ΠΗΓΕΣ ΥΠΕΚΑ / αμείο" ΕΙΔΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ 1.075,00 537, ,50 Έργα αστικών αναπλάσεων στις Περιφέρειες (ΠΕΠ) ΠΕΠ 450,00 100,00 550,00 Πράσινες Στέγες 40,00 0,00 40,00 ΕΠ ΣΤΟΧΟΥ 3 Έργα του Διασυνοριακού Προγράμμ (ΔΙΑΚΡΑΤ.- ατος URBACT II ΔΙΑΣΥΝ.) 5,00 0,00 5,00 Άλλες δράσεις της πολιτικής ΠΕΠ 24,90 0,00 24,90 Πηγή: Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία, Ιούλιος 2010, ΥΠΕΚΑ Βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας και μείωση του θορύβου: Η διασφάλιση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα και η μείωση του θορύβου αποτελούν σημαντικότατους παράγοντες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, ειδικά στα αστικά κέντρα. Η πολιτική της χώρας περιλαμβάνει μία σειρά δράσεων για την παρακολούθηση και αξιολόγηση των υφιστάμενων επιπέδων θορύβου και ρύπανσης (π.χ. Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης, Δράσεις Δ/νσης ΕΑΡΘ κτλ.) όπου προβλέπονται συνολικά επενδύσεις της τάξεως των 34 εκ. ENVIROPLAN A.E. 4-14

309 Πίνακας: Ενδεικτικές δράσεις για την βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας και μείωση του θορύβου Δράση Αξιολόγηση περιβαλλοντικού θορύβου σε επιλεγμένες περιοχές, στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 2002/49/ΕΚ Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης / Προσαρμογή σε νέα Κοινοτική Οδηγία Δράσεις Δ/νσης ΕΑΡΘ για την ποιότητα του αέρα (μετρήσεις, μελέτες, εργαστήριο διακρίβωσης αξιοπιστίας μετρήσεων) Δράσεις ΕΑΡΘ για Πηγές χρηματοδότησης Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 9,00 0,00 9,00 ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 6,00 0,00 6,00 ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 5,00 0,00 5,00 ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 1,00 0,00 1,00 μη ιονίζουσες ακτινοβολίες Άλλες δράσεις της πολιτικής ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 14,00 0,00 14,00 Πηγή: Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία, Ιούλιος 2010, ΥΠΕΚΑ Προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας: Η προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας περιλαμβάνει δράσεις και παρεμβάσεις που στοχεύουν στην εφαρμογή βιώσιμων μεταφορικών συστημάτων. Ένας από τους βασικούς άξονες της βιώσιμης κινητικότητας είναι και η βελτίωση της δημόσιας συγκοινωνίας στο πλαίσιο της οποίας η χώρα εφαρμόζει πρόγραμμα επενδύσεων για την ανάπτυξη του Αττικού Μετρό μέσω της δημιουργίας νέων σταθμών, και τη δημιουργία του Μετρό Θεσσαλονίκης ως μέσα συγκοινωνίας που συμβάλλουν στη μείωση των ρύπων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, καθώς επιτρέπουν τη μαζική μετακίνηση με χαμηλά επίπεδα ρύπων, συμβάλλοντας παράλληλα στη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης των πόλεων. Οι συνολικές επενδύσεις στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, θα ανέλθουν στα 1.07 δις, συνεισφέροντας στη τόνωση της απασχόλησης δημιουργώντας απασχόληση ισοδύναμη με νέες θέσεις εργασίας, εκ των οποίων θέσεις αφορούν σε προσωπικό μόνιμης απασχόλησης, και συμβάλλοντας σημαντικά στην ανάπτυξη του κλάδου των κατασκευών. Αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων και προώθηση της ανακύκλωσης: Η διαχείριση αποβλήτων αφορά στους τρόπους διαχείρισης, τη συλλογή και μεταφορά, τη μεταφόρτωση, την επεξεργασία, την αξιοποίηση έως την αποτέφρωση και την τελική ασφαλή διάθεση μέσω της υγειονομικής ταφής όλων των ειδών αποβλήτων. Οι σύγχρονες αντιλήψεις και πρακτικές για τη διαχείριση των αποβλήτων υπαγορεύουν τον ENVIROPLAN A.E. 4-15

310 σχεδιασμό και την υλοποίηση ολοκληρωμένων συστημάτων για τον σκοπό αυτό. Το αναπτυξιακό πρόγραμμα της χώρας περιλαμβάνει, μέσω της συγκεκριμένης πολιτικής, σειρά δράσεων για την ανάπτυξη υποδομών διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων (π.χ. σταθμών επεξεργασίας, ανακύκλωσης, επεξεργασίας λυμμάτων). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στα προγράμματα σύμπραξης με τον ιδιωτικό τομέα (ΣΔΙΤ) όπου αναμένονται επενδύσεις ύψους 740 εκ. μέσω ιδιωτικών φορέων. Στο τομέα των υγρών αποβλήτων δίνεται έμφαση στη δημιουργία εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμμάτων με συνολικές επενδύσεις 1,74 δις περίπου, εκ των οποίων 400 εκ. θα προέλθουν από ιδιωτικούς φορείς. Οι συνολικές επενδύσεις που αναμένονται μέσω της εφαρμογής της συγκεκριμένης πολιτικής συγκεντρώνουν ένα συνολικό προϋπολογισμό 3,35 δις. αναπτύσσοντας έτσι την οικονομική δραστηριότητα στον κλάδο των κατασκευών αλλά και στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων και δημιουργώντας απασχόληση ισοδύναμη με θέσεις εργασίας εκ των οποίων αφορούν σε μόνιμο προσωπικό που θα εργασθεί κατά την παραγωγική λειτουργία των μονάδων διαχείρισης που πρόκειται να αναπτυχθούν. Πίνακας: Ενδεικτικές δράσεις για την αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων και προώθηση της ανακύκλωσης Δράση Πηγές χρηματοδότησης Δημόσια επένδυση (σε εκατ. ) Μόχλευση Πόρων (σε εκατ. ) Σύνολο (σε εκατ. ) Εγκαταστάσεις επεξεργασίας Λυμμάτων (ΕΕΛ) και δίκτυο αποχέτευσης Δράσεις ανακύκλωσης στερεών αποβλήτων Πράσινες ΒΙΠΕ: μονάδες κομποστοποίησης και διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων (ομάδα δράσεων) Διαχείριση Νοσοκομειακών Αποβλή των ΕΠΠΕΡΑΑ, ΠΕΠ 1.300,00 400, ,00 ΠΕΠ 670,00 390, ,00 ΕΠΠΕΡΑΑ 35,00 44,00 79,00 ΕΠΠΕΡΑΑ 20,00 0,00 20,00 Διαχείριση οικιακών και βιομηχανικ ών αποβλήτων ΕΠ ΣΤΟΧΟΥ 3 (ΔΙΑΚΡΑΤ.- ΔΙΑΣΥΝ.) 2,50 0,00 2,50 Πηγή: Πρόγραμμα Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την Πράσινη Οικονομία, Ιούλιος 2010, ΥΠΕΚΑ Ενίσχυση των μηχανισμών και θεσμών περιβαλλοντικής διακυβέρνησης Η Περιβαλλοντική Διακυβέρνηση συνδέεται με ένα πρότυπο διαβούλευσης και διακυβέρνησης που βασίζεται στον ρόλο όλων των κύριων κοινωνικών ομάδων και σε μια διαδικασία για την ENVIROPLAN A.E. 4-16

311 εκπλήρωση των βασικών περιβαλλοντικών στόχων. Στο πλαίσιο του προγράμματος δράσεων της χώρας η ενίσχυση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης εκφράζεται από μία δέσμη δράσεων όπου βασικοί άξονες είναι η ενίσχυση των φορέων και μηχανισμών της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης όπως μεταξύ άλλων το Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑΑ), η Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος (ΕΥΕΠ) και οι φορείς διαχείρισης οικότοπων, μέσω θεσμικών παρεμβάσεων αλλά και επενδύσεων για την ενίσχυση τους σε υλικούς και ανθρώπινους πόρους. Παράλληλα, προωθείται η πρόσβαση του πολίτη στην περιβαλλοντική πληροφορία στο πλαίσιο και της σχετικής Ευρωπαϊκής οδηγίας (INSPIRE) ενώ ενισχύεται και ο θεσμός του εθελοντισμού με δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης καθώς και της οργάνωσης και οικονομικής αρωγής εθελοντικών δράσεων. Οι παράγραφοι που ακολουθούν περιγράφουν τις πολιτικές που περιλαμβάνονται στο συγκεκριμένο πυλώνα. Απλοποίηση και κωδικοποίηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και ενίσχυση των μηχανισμών εφαρμογής της: Η διαμόρφωση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας περιλαμβάνει την απλοποίηση και τον εκσυγχρονισμό της καθώς και την εκπόνηση προδιαγραφών για μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την επικαιροποίηση και εκσυγχρονισμό των στρατηγικών μελετών, σχεδίων και προγραμμάτων για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Μέσω της INSPIRE η χώρα δημιουργεί μία ενιαία υποδομή χωρικών πληροφοριών προσβάσιμη από όλους τους πολίτες και φορείς της χώρας. Επίσης θεσπίζεται Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις «Πράσινες Προμήθειες» για ουσιαστικό περιορισμό των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις προμηθευτικές ενέργειες του Δημοσίου μέσω των Πράσινων Δημοσίων Συμβάσεων (ΠΔΣ). Παράλληλα προχωρά στην υλοποίηση σημαντικών επενδύσεων για την ενίσχυση των φορέων περιβαλλοντικής διακυβέρνησης όπως η ενίσχυση σε εξοπλισμό της ΕΥΕΠ και του ΕΚΠΑΑ και η υποστήριξη των φορέων διαχείρισης για την προστασία της βιοποικιλότητας. Συνολικά το πρόγραμμα επενδύσεων για τις παραπάνω δράσεις φέρει προϋπολογισμό 357,02 εκ. ενώ αναμένεται να δημιουργήσει απασχόληση ισοδύναμη με θέσεις εργασίας 722 εκ των οποίων αφορούν σε μόνιμη απασχόληση. Προώθηση της περιβαλλοντικής έρευνας/ καινοτόμες τεχνολογίες/ πρόσβαση στη περιβαλλοντική πληροφόρηση και γνώση: Η προώθηση της καινοτομίας, της έρευνας και των νέων τεχνολογιών αποτελούν θεμελιώδεις αρχές της πολιτικής της Πράσινης Ανάπτυξης και κατά συνέπεια της στρατηγικής της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται επενδυτικές δράσεις ( 23,59 εκ.) για την προώθηση της έρευνας και των μελετών στον τομέα των υδάτινων πόρων μέσω της ενίσχυσης της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων σε εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό αναγνωρίζοντας τη σημασία του έργου της σε ότι αφορά την έρευνα και τις μελέτες για τη διαχείριση των υδάτων, ως καθοριστικής σημασίας για την αναπτυξιακή προοπτική των περιοχών με σημαντικούς υδάτινους πόρους. Προς την κατεύθυνση αυτή προωθούνται επίσης επενδύσεις για την ENVIROPLAN A.E. 4-17

312 ολοκλήρωση, ενημέρωση και αναβάθμιση της Εθνικής Τράπεζας Υδρολογικής και Μετεωρολογικής Πληροφορίας με σκοπό την καταγραφή, τον ποιοτικό έλεγχο και την ομογενοποίηση των μέχρι τώρα υπαρχόντων υδρολογικών, μετεωρολογικών και υδρογεωλογικών δεδομένων. Επίσης, το αρμόδιο Υπουργείου, μέσω του Γραφείου Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών, προωθεί πρότυπα και προϋποθέσεις για τη δημιουργία ανακυκλώσιμων συσκευασιών και εναλλακτικών τρόπων διαχείρισης τους, συμπληρώνοντας έτσι τις σημαντικές επενδύσεις που δρομολογούνται για την διαχείριση και ανακύκλωση στερεών αποβλήτων. Παράλληλα η Διεύθυνση Οργάνωσης του αρμόδιου Υπουργείου προχωρά σε ένα εκτενές πρόγραμμα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και πληροφόρησης με σκοπό την προώθηση στο ευρύ κοινό των επιδιώξεων της Πράσινης Ανάπτυξης και της ευρύτερης περιβαλλοντικής πολιτικής. Το σύνολο των επενδυτικών δράσεων που έχουν προβλεφθεί στο πλαίσιο της παρούσας πολιτικής συγκεντρώνουν προϋπολογισμό 60,18 εκ. και αναμένεται να συνεισφέρουν σημαντικά στην τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας στους κλάδους παροχής υπηρεσιών τονώνοντας παράλληλα και τους δείκτες απασχόλησης δημιουργώντας απασχόληση ισοδύναμη με 805 θέσεις εργασίας. Ενεργοποίηση της περιβαλλοντικής ευθύνης και του εθελοντισμού :Στόχος της χώρας είναι να ενθαρρύνει τις τοπικές κοινωνίες και τις εθελοντικές οργανώσεις να αναπτύξουν περιβαλλοντική δράση μέσω της προώθησης της ιδέας του εθελοντισμού και της συνεργασίας με Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς (ΜΚΟ). Παράλληλα εκπονείται σχέδιο εθελοντισμού και σχεδιάζονται πιλοτικά προγράμματα με σκοπό την ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση εθελοντών σε περιβαλλοντικά θέματα. Επίσης παρέχεται οικονομική αρωγή σε Μ.Κ.Ο. για την εκτέλεση φιλοπεριβαλλοντικών ενεργειών στο πλαίσιο της προσπάθειας προστασίας του περιβάλλοντος. Συνολικά έχουν προγραμματιστεί επενδύσεις 10 εκ. για τους παραπάνω σκοπούς. ENVIROPLAN A.E. 4-18

313 4.2. ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ Εισαγωγή Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται οι προσεγγίσεις της πράσινης ανάπτυξης σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, μέσα από τις κυριότερες δημοσιεύσεις και τα πεπραγμένα οργανισμών και οργανώσεων που έχουν εντάξει στους κύριους στόχους τους την προώθηση της αναγκαιότητας στροφής της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης σε πιο αειφορικές, πράσινες κατευθύνσεις. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζεται η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μετάβαση σε μια οικονομία αποτελεσματικής αξιοποίησης των πόρων και χαμηλών εκπομπών άνθρακα, η δράση του Προγράμματος για το Περιβάλλον των Ηνωμένων Εθνών για τη στροφή στην πράσινη οικονομία, καθώς και ορισμένες πρόσφατες δράσεις και δημοσιεύσεις της οργάνωσης Green Growth Leaders. Κατόπιν, παρουσιάζονται πρακτικές που εφαρμόζονται σε διεθνές επίπεδο στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για την κλιματική και ενεργειακή πολιτική με στόχο την καταπολέμηση της αλλαγής του κλίματος και την αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας. Παρουσιάζονται οι περιπτώσεις του BEDZED στην Αγγλία, η πόλη Hammarby στην Σουηδία, η πόλη BO 01 στο Malmo της Σουηδίας, η πόλη Kronsberg στο Ανόβερο της Γερμανίας και η περιοχή Rheinland-Pfalz της Γερμανίας καθώς και πρακτικές αειφορικής γεωργίας στην Αυστραλία. Οι συγκεκριμένες περιοχές επιλέχθηκαν αφενός προκείμενου να περιληφθούν πρακτικές που να καλύπτουν αστικές και μη αστικές περιοχές, αφετέρου προκειμένου αυτές να διαθέτουν μετρήσιμα αποτελέσματα, ικανά να αξιοποιηθούν και στην περίπτωση της Περιφέρειας Ηπείρου Ευρώπη 2020: Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη Στην ενότητα 1.4 του 1 ου κεφαλαίου αναφέρθηκε ήδη συνοπτικά η στρατηγική «Ευρώπη 2020». Η στρατηγική για την ανάπτυξη της επόμενης δεκαετίας στην Ευρώπη καλείται να απαντήσει στα αποτελέσματα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, διατηρώντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ των οποίων κυρίαρχο είναι το περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε στις 3 Μαρτίου 2010 [COM(2010) 2020] τη στρατηγική «Ευρώπη 2020», η οποία προτάσσει τρεις αλληλοενισχυόμενες προτεραιότητες: Έξυπνη ανάπτυξη: ανάπτυξη μιας οικονομίας βασιζόμενης στη γνώση και την καινοτομία. Βιώσιμη ανάπτυξη: προώθηση μιας πιο αποδοτικής στη χρήση πόρων, πιο πράσινης και πιο ανταγωνιστικής οικονομίας. Ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς: μια οικονομία με υψηλή απασχόληση που θα επιτυγχάνει κοινωνική και εδαφική συνοχή. ENVIROPLAN A.E. 4-19

314 Οι τρεις αυτές προτεραιότητες επιδιώκονται μέσω των εξής στόχων ευρωπαϊκού επιπέδου: 75% του πληθυσμού μεταξύ ετών πρέπει να έχει απασχόληση. 3% του ΑΕΠ της ΕΕ πρέπει να επενδύεται σε Έρευνα και Ανάπτυξη. Οι στόχοι του «20/20/20» ως προς το κλίμα/την ενέργεια πρέπει να έχουν επιτευχθεί (περιλαμβανομένης της αύξησης σε 30% του ποσοστού μείωσης των εκπομπών εφόσον οι συνθήκες το επιτρέπουν). Το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα την σχολική εκπαίδευση πρέπει να είναι μικρότερο από 10% και τουλάχιστον 40% των νέων πρέπει να έχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ο αριθμός των ατόμων που κινδυνεύουν από φτώχεια πρέπει να μειωθεί κατά 20 εκατομμύρια. Για την προσαρμογή της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», κάθε κράτος μέλος μετασχηματίζει τους παραπάνω πανευρωπαϊκούς στόχους σε εθνικούς στόχους και πορείες. Το πρόγραμμα αναπτυξιακών παρεμβάσεων του ΥΠΕΚΑ (βλ. ενότητα 1.4) αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή, αλλά θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συνολική προσαρμογή της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» δεν έχει επίσημα και δεσμευτικά πραγματοποιηθεί από την πλευρά της Ελλάδας. Επιστρέφοντας στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η στρατηγική «Ευρώπη 2020» περιλαμβάνει επτά εμβληματικές πρωτοβουλίες (flagship initiatives) που αναμένεται να λειτουργήσουν ως καταλύτες για την επίτευξη προόδου σε κάθε βασική προτεραιότητα και στόχο. Οι πρωτοβουλίες αυτές είναι: «Ένωση καινοτομίας», για τη βελτίωση των συνθηκών-πλαίσιο και της πρόσβασης στη χρηματοδότηση για την έρευνα και καινοτομία ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι καινοτόμες ιδέες θα μπορέσουν να μετατραπούν σε προϊόντα και υπηρεσίες που θα δημιουργήσουν ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. «Νεολαία σε κίνηση», για την ενίσχυση των επιδόσεων των εκπαιδευτικών συστημάτων και τη διευκόλυνση της εισόδου των νέων στην αγορά εργασίας. «Ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη», για την επίσπευση της ανάπτυξης των υπηρεσιών πρόσβασης στο Διαδίκτυο υψηλής ταχύτητας και την άντληση οφελών από μια ψηφιακή ενιαία αγορά για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. «Μια Ευρώπη που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους», για την αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση των πόρων, τη στήριξη της μετάβασης σε οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα, την αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τον εκσυγχρονισμό του τομέα των μεταφορών και την ενθάρρυνση της ενεργειακής αποδοτικότητας. ENVIROPLAN A.E. 4-20

315 «Μια βιομηχανική πολιτική για την εποχή της παγκοσμιοποίησης», για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ιδίως για τις ΜΜΕ, και τη στήριξη της ανάπτυξης μιας ισχυρής και βιώσιμης βιομηχανικής βάσης, ικανής να ασκεί ανταγωνισμό σε παγκόσμιο επίπεδο. «Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας», για τον εκσυγχρονισμό των αγορών εργασίας και την παροχή δυνατοτήτων στους πολίτες μέσω της δια βίου ανάπτυξης δεξιοτήτων με σκοπό την αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας και την καλύτερη αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης στην αγορά εργασίας, μεταξύ άλλων και μέσω της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού. «Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας», για τη διασφάλιση της κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, ούτως ώστε να εξαπλωθούν ευρέως τα οφέλη της ανάπτυξης και της απασχόλησης και τα άτομα που ζουν σε συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού να αποκτήσουν τα μέσα αξιοπρεπούς διαβίωσης και να συμμετάσχουν ενεργά στην κοινωνία. Από τις επτά αυτές εμβληματικές πρωτοβουλίες, η περισσότερη συσχετιζόμενη με την πράσινη ανάπτυξη είναι η τέταρτη, που αποσκοπεί στην αποτελεσματική χρήση των πόρων (resource efficiency). Με την προσέγγιση αυτή επιδιώκεται ένα φάσμα στόχων που περιλαμβάνει την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας (λιγότερη κατανάλωση πρώτων υλών, ενέργειας και εργασίες για την παραγωγή, άρα μικρότερο κόστος), την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος (λιγότερες πρώτες ύλες, ενέργεια και απόβλητα, άρα μικρότερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος για την απόκτηση των πρώτων και τη διάθεση των τελευταίων, αλλά παράλληλα και μικρότερη εκπομπή αερίων θερμοκηπίου) και την προώθηση καινοτομιών τόσο στην παραγωγή προϊόντων, ενέργειας και υπηρεσιών όσο και στις υποδομές (κυρίως στο συγκοινωνιακό τομέα και στα δίκτυα ενέργειας και τηλεπικοινωνιών). Η πρωτοβουλία αυτή έχει ήδη συζευχθεί με τη στρατηγική «Ενέργεια 2020» [COM(2010) 639 τελικό], ενώ στο πλαίσιο της έχει διοργανωθεί η «Πράσινη Εβδομάδα 2011» ( με ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις και ανακοινώσεις. Επιπλέον, έχει εκδοθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα αναλυτικό υπόμνημα για την αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων [MEMO/11/43/ ], στο οποίο περιλαμβάνονται αναφορές για τα οφέλη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε τομείς-κλειδιά που έχουν ήδη ενσωματώσει πρακτικές εφαρμογές της αποτελεσματικής αξιοποίησης των πόρων: Μείωση της εξάρτησης από τις πρώτες ύλες και περιορισμός εκπομπών CO 2 στη βιομηχανία τσιμέντου: Σημαντικό μέρος του κόστους στη συγκεκριμένη βιομηχανία προέρχεται από τις αυξημένες εκπομπές CO 2, το 60% των οποίων προέρχεται από τη διάσπαση του ασβεστολίθου και των άλλων πρώτων υλών. Επιπλέον, οι ενεργειακές ENVIROPLAN A.E. 4-21

316 απαιτήσεις και το σχετικό κόστος είναι επίσης ψηλά. Με τεχνικές «συν-επεξεργασίας», όπου χρησιμοποιούνται εναλλακτικές μορφές πρώτων υλών και καυσίμων, από υλικά που αποτελούν παραπροϊόντα ή απόβλητα άλλων διεργασιών, επιτυγχάνεται συνδυασμένη μείωση κόστους παραγωγής, κατανάλωσης ενέργειας και εξάρτησης από τις πρώτες ύλες. Γρήγορη απόσβεση με την ενεργειακή εξοικονόμηση κατ οίκον: Στο πρόγραμμα Money back through the window στην Ουγγαρία εξετάσθηκαν 262 μέτρα περιβαλλοντικών βελτιώσεων από 56 διαφορετικές εταιρείες, τα οποία επέφεραν συνολικά εξοικονόμηση της τάξης των 58,8 εκατομμυρίων. Το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ οίκον» στην Ελλάδα βρίσκεται υπό εξέλιξη και οι ρυθμοί του είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικοί, χωρίς να έχουν προς το παρόν δημοσιευθεί ποσοτικά αποτελέσματα. Στην Περιφέρεια Ηπείρου αντιστοιχεί 4,3% του συνολικού προϋπολογισμού του προγράμματος. Μείωση κόστους εισροών: Η δυνατότητα εξοικονόμησης από αξιοποίηση ανεκμετάλλευτων πόρων που εισέρχονται στις εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου με επενδύσεις που θα αποσβεστούν σε λιγότερο από ένα έτος, εκτιμήθηκε στα 6,4 δισεκατομμύρια. Περαιτέρω έρευνα έδειξε ότι με πιο μεσοπρόθεσμες επενδύσεις, η εξοικονόμηση μπορεί να τετραπλασιαστεί, μέσω βελτίωσης των βιομηχανικών διεργασιών και περιορισμού του μη-αναγκαίου βάρους των προϊόντων. Στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων είναι ζωτικής σημασίας για τον περιορισμό του κόστους εισροών. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με την πλήρη χρήση όλων των υλικών στην παραγωγή, την πλήρη αξιοποίηση του νερού και της ενέργειας μέσω προγραμμάτων πρωτογενούς μείωσης και ανάκτησης, καθώς και με την ανακύκλωση ή επαναχρησιμοποίηση των υλικών. Για παράδειγμα, μια βρετανική εταιρεία παρασκευής τροφίμων διεξήγαγε έρευνα χρήσης νερού ανά στάδιο και διεργασία, καταλήγοντας στον εντοπισμό δυνητικής εξοικονόμησης m 3 που αντιστοιχούν σε μείωση 42% του νερού ανά τόνο προϊόντων. Στην Ολλανδία, μια μεγάλη εταιρεία χημικών προϊόντων εξασφάλισε από το 2007 μια μακροπρόθεσμη, οικονομική και σίγουρη μέθοδο προμήθειας νερού, παραλαμβάνοντας τα υγρά απόβλητα της γειτονικής πόλης και επαναχρησιμοποιώντας τα διπλά: μια φορά για παραγωγή ατμού και ξανά στους πύργους ψύξης. Η εισερχόμενη ποσότητα αγγίζει τα 10 χιλιάδες m 3 αστικών υγρών αποβλήτων ανά ημέρα, με ανάλογη μείωση στην κατανάλωση νερού. Επίσης, εξοικονομήθηκαν οι πόροι που χρειαζόταν για την αφαλάτωση θαλασσινού νερού που ήταν απαραίτητη στο παρελθόν, με αποτέλεσμα τη μείωση κατά 65% στην κατανάλωση ενέργειας και κατά 500 τόνους στα σχετικά χημικά κατ έτος, και παρεπόμενα τη μείωση της εκπομπής CO 2 κατά τόνους ανά έτος. Μια παγκόσμια βιομηχανία ένδυσηςυπόδησης διαπίστωσε ότι τα απόβλητα των διαδικασιών παραγωγής υποδημάτων κόστιζαν 550 εκατομμύρια ανά έτος. Στο πλαίσιο ενός μακροπρόθεσμού ENVIROPLAN A.E. 4-22

317 προγράμματός της για την αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων, ο επανασχεδιασμός της παραγωγής και ο βελτιωμένος σχεδιασμός των υποδημάτων μείωσαν τα απόβλητα έως και 67%, και παράλληλα περιόρισαν τη χρήση ενέργειας κατά 37% και τη χρήση διαλυτών κατά 80%. Αντίστοιχες πρακτικές δύναται να εφαρμοσθούν στις επιχειρήσεις του δευτερογενή τομέα της Περιφέρειας Ηπείρου και να αποδώσουν ισάξια αποτελέσματα. Στο ίδιο υπόμνημα, αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα περισσότερων επενδύσεων στην έρευνα και ανάπτυξη, αλλά και η ύπαρξη ευκαιριών για εκμετάλλευση συνεργειών: Στη βιομηχανία χάλυβα, χρειάζονται επαναστατικές τεχνολογίες για να επιτευχθούν μείζονες αλλαγές στη μέθοδο παραγωγής. Για το λόγο αυτό δημιουργήθηκε η κοινοπραξία Ultra Low CO2 Steelmaking (ULCOS) που υποστηρίζεται εν μέρει και από τα κονδύλια έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και περιλαμβάνει 48 οργανισμούς για τη δημιουργία καινοτομικών τεχνολογιών. Η έρευνα της ULCOS οδήγησε σε 800 προτεινόμενες τεχνολογίες, εκ των οποίων 4 έχουν δοκιμαστεί για την πλήρη κλίμακα βιομηχανικής παραγωγής, μέσω δοκιμαστικής εφαρμογής σε κλίμακα επίδειξης (demonstration phase) Το κόστος των δοκιμών έφθασε τα εκατομμύρια. Οι καθαρά περιβαλλοντικές βιομηχανίες που δραστηριοποιούνται στους τομείς ελέγχου ρύπανσης, συλλογής και επεξεργασίας αποβλήτων, ανακύκλωσης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, έχουν συνδυασμένο κύκλο εργασιών της τάξης των 300 δισεκατομμυρίων, παρέχουν περίπου 3,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας και κατέχουν ένα εντυπωσιακό 30-40% της παγκόσμιας αγοράς. Ο τομέας αυτός αναπτύσσεται με ετήσιους ρυθμούς πάνω από 8%, σε μια παγκόσμια αγορά που προβλέπεται να φτάσει τα 4 τρισεκατομμύρια προς το μέσον της δεκαετίας, προσφέροντας πολλές νέες και υψηλών προσόντων θέσεις εργασίας. Οι καταναλωτές επιβραβεύουν την αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων. Η αλλαγή στην καταναλωτική ζήτηση οδήγησε στη μεγέθυνση της περιβαλλοντικά πιστοποιημένης ιχθυοπαραγωγής κατά 50%, επιτυγχάνοντας έσοδα 1,1 δισεκατομμυρίου και επιβραβεύοντας οικονομικά τη βιώσιμη ιχθυοκαλλιέργεια και την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, πρακτική που μπορεί να υιοθετηθεί στην Περιφέρεια Ηπείρου με την κατάλληλη στήριξη και ενίσχυση των τοπικών αλιευτικών κοινοτήτων. Η ανακύκλωση μειώνει τις ανάγκες πρώτων υλών και ενέργειας. Για κάθε 10% υαλοθραυσμάτων ανακυκλωμένου γυαλιού που εισάγεται στην παραγωγή, εξοικονομείται 2-3% ενέργεια. Κατ αναλογία, το δευτερογενές ανακυκλωμένο αλουμίνιο απαιτεί πολύ λιγότερη ενέργεια (0,7 MWh/ton) σε σχέση με το πρωτογενώς παραγόμενο (15 MWh/ton), με αποτέλεσμα τη σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας και εκπομπών CO 2 (0,3 αντί 8,6 τόνοι CO 2 ανά τόνο ανακυκλωμένου και πρωτογενούς αλουμινίου αντίστοιχα). ENVIROPLAN A.E. 4-23

318 Στην υλοτομία, τα δένδρα χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη για την παραγωγή ξύλου ενώ τα υπολείμματα αξιοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας από βιομάζα, που θεωρείται ανανεώσιμη μορφή. Αυτό επιτρέπει στον κλάδο να είναι πιο ανεξάρτητος ενεργειακά και συγχρόνως να συνεισφέρει στους στόχους για τις ΑΠΕ. Συνολικά, οι βασιζόμενες στα δάση βιομηχανίες παράγουν με την αξιοποίηση υπολειμμάτων περίπου το 30% της συνολικής ενέργειας από βιομάζα στην ΕΕ. Στη βιομηχανία χαρτοπολτού, η ενέργεια από βιομάζα αντιπροσωπεύει το ήμισυ της χρησιμοποιούμενης πρωτογενούς ενέργειας. Η βελτίωση του οικο-σχεδιασμού των προϊόντων έχει τη δυνατότητα να πετύχει συγχρόνως τη μείωση ενέργειας και πρώτων υλών για την κατασκευή τους και τη βελτίωση της ανακυκλωσιμότητάς τους. Σε σύγκριση με τη συνέχιση της σημερινής κατάστασης (business as usual scenario), μέχρι το 2020 οι έντεκα κανόνες οικο-σχεδιασμού που έχουν ήδη υιοθετηθεί αναμένεται να αποδώσουν μια ετήσια εξοικονόμηση ενέργειας ισοδύναμη με το 7-8% της κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ το Χρειάζεται πάντως προσοχή στα ενδεχόμενα περιβαλλοντικά τιμήματα της αποτελεσματικής αξιοποίησης των πόρων. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της βιομηχανίας τσιμέντου που προαναφέρθηκε, η μετάβαση σε εναλλακτικά καύσιμα και πρώτες ύλες μπορεί να εξοικονομήσει ενέργεια και να περιορίσει τις εκπομπές CO 2 αλλά παράλληλα ενδέχεται να αυξήσει τις εκπομπές NO x. Επίσης, παρότι το υπερ-μονωτικό γυαλί συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας κατά τη χρήση του στα κτίρια, απαιτεί σημαντικά περισσότερη ενέργεια για την παραγωγή του Το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον του ΟΗΕ προωθεί την πράσινη οικονομία Ενώ μέχρι προσφάτως το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (United Nations Environmental Programme, UNEP) παρέμενε στοχευμένο σε καθαρά οικολογικές κατευθύνσεις, τα τελευταία έτη έχει υιοθετήσει πιο ολοκληρωμένες προσεγγίσεις που επιχειρούν να συνδέσουν το περιβάλλον με την ανάπτυξη (με χαρακτηριστική την ένταξη στο λογότυπο του προγράμματος της φράσης «environment for development»), την περιβαλλοντική διακυβέρνηση με την βιώσιμη παραγωγή και την αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων με την πράσινη οικονομία. Επί της τελευταίας, έχει υιοθετηθεί μια εκτενής πρωτοβουλία ( η οποία μεταξύ άλλων οδήγησε στη δημοσίευση μιας πρωτοποριακής έκθεσης για τις δυνατότητες, τις μεθόδους και τις πρακτικές εφαρμογές της πράσινης οικονομίας. Η έκθεση αυτή, με τίτλο «Towards a Green Economy: Pathways to Sustainable Development and Poverty Eradication» αναμένεται να έχει παρόμοιο αντίτυπο με την έκθεση Stern το 2006, καθώς αποτελεί μια από τις πιο ολοκληρωμένες και αναλυτικές προσεγγίσεις της πράσινης οικονομίας και των πρακτικών λόγων για τους οποίους προβάλλει όλο και πιο επιτακτική η στροφή προς τα εκεί. Η δομή του περιεχομένου της έκθεσης είναι ENVIROPLAN A.E. 4-24

319 χαρακτηριστική: εξετάζει τα αίτια αλλά και τις ευκαιρίες που έχει δημιουργήσει η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, εντοπίζει τα λάθη στην τοποθέτηση κεφαλαίων και τις αιτίες τους, διερευνά και εξηγεί αναλυτικά την ταυτότητα και τα συστατικά της πράσινης οικονομίας, εξετάζει την απόσταση που χωρίζει τη σημερινή κατάσταση από την πλήρη πράσινη ανάπτυξη και προτείνει μεθόδους μέτρησης της προόδου, ενώ κατόπιν αφιερώνει τα κύρια μέρη της ανάλυσης στις προϋποθέσεις που χρειάζεται η μετάβαση στην πράσινη οικονομία, τα πλεονεκτήματα που αναμένονται από τη μετάβαση αυτή και τα σχήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν για τη χρηματοδότηση των αναγκαίων μετασχηματισμών. Τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης του UNEP «Towards a Green Economy: Pathways to Sustainable Development and Poverty Eradication» κωδικοποιούνται ως εξής: Η επένδυση μόνο το 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ κάθε χρόνο σε δέκα κρίσιμους τομείς αρκεί για να «πυροδοτήσει» τη μετάβαση προς μια πράσινη οικονομία αποτελεσματικής αξιοποίησης των πόρων και χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Οι κρίσιμοι αυτοί τομείς είναι η γεωργία, τα κτίρια, η ενέργεια, η αλιεία, τα δάση, η μεταποίηση, ο τουρισμός, οι μεταφορές, το νερό και η διαχείριση αποβλήτων. Οι επενδύσεις στους τομείς αυτούς ώστε να στραφούν στην πράσινη οικονομία χρειάζονται παρακίνηση, μέσα από εθνικές και διεθνείς μεταρρυθμίσεις στις σχετικές πολιτικές. Σημειώνεται εδώ υπό το πρίσμα της εκπόνησης του παρόντος επιχειρησιακού σχεδίου ότι το 2% του ΑΕΠ, παρότι αναφέρεται στη μεγακλίμακα της παγκόσμιας οικονομίας και ενσωματώνει πολύ διαφοροποιημένες ανάγκες επενδύσεων ανά κράτος ή ομάδα κρατών, θα μπορούσε να αποτελέσει μια ένδειξη για το ύψος των επενδύσεων που απαιτούνται στη συγκριτική μικροκλίμακα μιας περιφερείας όπως η Ήπειρος. Ποιοτικά τουλάχιστον, συνάγεται ότι δεν χρειάζονται τεράστιες ανακατευθύνσεις των δημόσιων και ιδιωτικών επενδυτικών πρωτοβουλιών, αλλά μια έξυπνη και συνεπής στο μακροπρόθεσμο ορίζοντα ανατοποθέτηση ενός μικρού ποσοστού τους σε κρίσιμες για την πράσινη ανάπτυξη επιλογές. Η στροφή προς την πράσινη οικονομία όχι μόνο παράγει ανάπτυξη και κέρδη στο περιβαλλοντικό απόθεμα, αλλά επίσης οδηγεί σε γρηγορότερη μεγέθυνση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Σύμφωνα με τις προσομοιώσεις της έκθεσης, σε ορίζοντα 5-10 ετών το σενάριο πράσινων επενδύσεων πετυχαίνει υψηλότερους ρυθμούς μεγέθυνσης από το σενάριο συνέχισης της υφιστάμενης κατάστασης. Αυτή η οικονομική μεγέθυνση εμφανίζεται αποσυνδεδεμένη σε μεγάλο βαθμό από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, με τον λόγο του συνολικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος προς την συνολική οικολογική φέρουσα ικανότητα να μειώνεται από τα τρέχοντα επίπεδα του 1,5 σε λιγότερο από 1,2 μέχρι το 2050, πολύ πλησιέστερα στο διατηρήσιμο επίπεδο του 1 αντί της υπέρβασης του 2 που αναμένεται ως αποτέλεσμα της συνέχισης της σημερινής κατάστασης. Η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας αυξάνει λίγο αλλά λόγω των επενδύσεων στην ENVIROPLAN A.E. 4-25

320 αποτελεσματική ενεργειακή αξιοποίηση επιστρέφει στα σημερινά επίπεδα μέχρι το 2050, πρόβλεψη που είναι 40% μικρότερη από ότι υπολογίζεται με βάση το σενάριο business as usual. Το σενάριο πράσινων επενδύσεων προβλέπεται να μειώσει τις σχετιζόμενες με την ενέργεια εκπομπές CO 2 περίπου κατά ένα τρίτο μέχρι το 2050 συγκριτικά με το τρέχον επίπεδο. Η συγκέντρωση του CO 2 στην ατμόσφαιρα θα πρέπει να συγκρατηθεί κάτω από τα 450 ppm ώστε να υπάρξει η δυνατότητα συγκράτησης της αύξησης της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κάτω από το κατώφλι των 2 C. Η πράσινη οικονομία εκτιμά το φυσικό κεφάλαιο και επενδύει σε αυτό. Το ένα τέταρτο των επενδύσεων που αναλύθηκαν στο πλαίσιο της έκθεσης του UNEP που αντιστοιχούν στο 0,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ τοποθετήθηκαν στους τομείς φυσικού κεφαλαίου: δασοπονία, γεωργία, ιχθυοπαργωγή και διαχείριση εσωτερικών υδάτων. Υπολογίστηκε ότι η προστιθέμενη αξία στη δασοπονία αυξάνεται κατά 20% μέχρι το 2050 συγκριτικά με το αποτέλεσμα της συνέχισης της υφιστάμενης κατάστασης. Οι επενδύσεις στην πράσινη γεωργία οδηγούν προϊόντος του χρόνου στη βελτίωση της ποιότητας των εδαφών και στην αύξηση των αποδόσεων των βασικών καλλιεργειών κατά 10% περίπου συγκριτικά με τις δυνατότητες από τη συνέχιση της τρέχουσας στρατηγικής επενδύσεων. Η αυξημένη αποδοτικότητα στη γεωργία, τη βιομηχανία και τη διαχείριση νερού και αποβλήτων στις πόλεις αναμένεται να ελαττώσει τη ζήτηση νερού κατά ένα πέμπτο μέχρι το 2050 σε σχέση με τις προεκβολή των σημερινών συνθηκών. Η πράσινη οικονομία συμβάλλει στην ανακούφιση από τη φτώχια. Η συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων συνδέεται άρρηκτα με την ανακούφιση και τη μείωση της φτώχιας, καθώς τα κέρδη από το φυσικό κεφάλαιο παραλαμβάνονται απευθείας από τις ομάδες χαμηλών εισοδημάτων. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στις φτωχές χώρες, όπου οι υπηρεσίες οικοσυστήματος και τα προϊόντα τους αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του βιοπορισμού των φτωχών κοινοτήτων της υπαίθρου, παρέχοντας συγχρόνως ένα δίχτυ ασφάλειας από τις φυσικές καταστροφές και τις έντονες οικονομικές διακυμάνσεις. Κατά τη μετάβαση στην πράσινη οικονομία, θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, οι οποίες προϊόντος του χρόνου θα υπερβούν τις απώλειες των θέσεων στην «καφέ οικονομία». Αυτό είναι αξιοσημείωτο κυρίως στη γεωργία, στις κατασκευές, στην ενέργεια, στη δασοπονία και στις μεταφορές. Πάντως, σε τομείς που τα φυσικά αποθέματα έχουν απομειωθεί έντονα, όπως η αλιεία, η μετάβαση σε πράσινες πρακτικές συνεπάγεται απώλεια θέσεων εργασίας και εισοδήματος, στο βραχυ- και μέσο-πρόθεσμο ορίζοντα, ώστε να αναπληρωθεί το φυσικό κεφάλαιο που έχει απωλεσθεί και να αποφευχθεί η κατάρρευση των τομέων αυτών και η μόνιμη απώλεια θέσεων και εισοδήματος. Στις περιπτώσεις αυτές, θα χρειαστούν επιπλέον επενδύσεις στην επανακατάρτιση και επανεκπαίδευση του παραγωγικού δυναμικού. ENVIROPLAN A.E. 4-26

321 Οι προτεραιότητες των δημόσιων επενδύσεων και η έμφασή τους σε επιλογές που μπορούν να επιτείνουν την πράσινη στροφή τομέων της παραγωγικής και οικονομικής δραστηριότητας είναι μεγάλης σημασίας. Περιορίζοντας και αναμορφώνοντας ακριβές και επιβλαβείς επιδοτήσεις δημιουργούνται δυνατότητες για την ενίσχυση της πράσινης οικονομίας. Αποσύροντας τις επιδοτήσεις από την ενέργεια, το νερό, την αλιεία και τη γεωργία μόνο, εξοικονομείται το 1-2% του παγκόσμιου ΑΕΠ ετησίως, ενώ παράλληλα αίρονται τα αντικίνητρα για επενδύσεις σε πράσινες μορφές παραγωγής που τώρα μοιάζουν ακριβότερες λόγω της επιδότησης των παραδοσιακών, περιβαλλοντικά επιβλαβών μορφών. Επιπλέον, η αξιοποίηση εργαλείων όπως η φορολόγηση, τα κίνητρα και τα εμπορεύσιμα δικαιώματα για την προώθηση πράσινων επενδύσεων είναι σημαντική, όπως και η άρση εμποδίων, η κατάρτιση και η εκπαίδευση. Η κλίμακα της χρηματοδότησης που απαιτεί η στροφή στην πράσινη οικονομία είναι μεγάλη, αλλά παραμένει μια τάξη μεγέθους μικρότερη από τις παγκόσμιες ετήσιες επενδύσεις. Στο πλαίσιο αυτό, σημειώνεται ότι το 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ που χρειάζεται για πράσινες επενδύσεις είναι ένα μέρος μόνο της δημιουργίας καθαρού κεφαλαίου, της τάξης του 22%. Αυτά τα κονδύλια είναι εφικτό να κινητοποιηθούν με έξυπνες δημόσιες πολιτικές και καινοτόμους χρηματοπιστωτικούς μηχανισμούς. Η ταχεία ανάπτυξη των αγορών κεφαλαίου, το αυξανόμενο ενδιαφέρον για πράσινες επενδύσεις και η εξέλιξη εναλλακτικών εργαλείων όπως η χρηματοδότηση άνθρακα ή η μικρο-χρηματοδότοση δημιουργούν ζωτικό χώρο για χρηματοδοτήσεις μεγάλης κλίμακας που χρειάζονται για την παγκόσμια οικονομική αναδιάρθρωση. Η πορεία προς την πράσινη οικονομία εξελίσσεται με ρυθμούς που δεν παρατηρήθηκαν ποτέ στο παρελθόν. Για το 2010, οι επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια αναμένεται να φθάσουν σε ύψη-ρεκόρ, ενώ η ανάπτυξη οδηγείται όλο και περισσότερο από χώρες εκτός ΟΟΣΑ, των οποίων η συμμετοχή στις επενδύσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αυξήθηκε στο 40%, με τη Βραζιλία, την Κίνα και την Ινδία να κατέχουν τα μεγαλύτερα μερίδια. Κατά το βραχυπρόθεσμο στάδιο της πορείας προς την πράσινη οικονομία αναμένονται ίδιες ή περισσότερες ευκαιρίες εργασίας και ανάπτυξης σε σχέση με τη συνέχιση της σημερινής κατάστασης, ενώ μεσοπρόθεσμα αρκετά περισσότερες, αποδίδοντας συγχρόνως σημαντικά περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη Η οργάνωση Green Growth Leaders και η προσπάθεια έμπρακτης εφαρμογής της πράσινης ανάπτυξης Η οργάνωση Green Growth Leaders αποτελεί μια σύμπραξη προσωπικοτήτων με κοινό χαρακτηριστικό τη δέσμευσή τους για ταχεία προώθηση της πράσινης ανάπτυξης προς όφελος του περιβάλλοντος, της οικονομίας και της κοινωνίας. Εδρεύει στην Κοπεγχάγη και η μέχρι τώρα ENVIROPLAN A.E. 4-27

322 δραστηριότητα της διαφέρει αρκετά από αυτή των περιβαλλοντικών οργανώσεων. Το ενδιαφέρον της οργάνωσης μπορεί να διακριθεί σε τρεις τομείς: (α) στην παραγωγή πρωτογενούς γνώσης για την πράσινη ανάπτυξη, στο περιβαλλοντικό, μακροοικονομικό και διαχειριστικό σκέλος (β) στην συνεργασία και προβολή εμβληματικών δράσεων που δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο η πράσινη ανάπτυξη συνδυάζει περιβαλλοντικές και αναπτυξιακές βελτιώσεις (γ) στην παροχή εξειδικευμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών και συνεργασιών, κυρίως στο επίπεδο κυβερνήσεων κρατών ή μεγάλων πολιτειών, ώστε να υιοθετήσουν αποτελεσματικότερα πράσινες αναπτυξιακές πολιτικές. Ο ιστοχώρος της οργάνωσης ( φιλοδοξεί να μετατραπεί σε κεντρικό πόλο αναφοράς σχετικά με την πράσινη ανάπτυξη, και ήδη φιλοξενεί αρκετές δημοσιεύσεις με εμβριθείς αναλύσεις για τα πλεονεκτήματα, τις μεθοδολογικές προκλήσεις και τα τιμήματα της πράσινης ανάπτυξης. Η βασική στόχευση πάντως της οργάνωσης Green Growth Leaders είναι η επαύξηση της αντίληψης και της συμμετοχής του κοινού στους προβληματισμούς και τις ευκαιρίες της πράσινης ανάπτυξης. Δύο από τις αξιοσημείωτες πρωτοβουλίες στον άξονα αυτό είναι οι εξής: Project «Green Light»: Το έργο αυτό αποσκοπεί στο να αλλάξει τη διαλεκτική της πράσινης ανάπτυξης, που είναι συχνά αφηρημένη, θεωρητική ή υπερεξειδικευμένη, με πιο εμπνευσμένες, θετικές, ξεκάθαρες και εύληπτες έννοιες, αναπαριστώντας τον κόσμο που θα μπορούσαμε να ζούμε εάν προωθηθούν οι απαραίτητες πράσινες μεταρρυθμίσεις. Αποσκοπείται η προσέγγιση των εκτεταμένων ομάδων παραγωγών, καταναλωτών και πολιτικών που σήμερα παραμένουν σε απόσταση από την πάσινη ανάπτυξη διότι θεωρούν ότι δεν τους αφορά. Οπτικοποιώντας ξεκάθαρα μηνύματα και παραστάσεις για το πώς θα μπορούσαν να είναι οι βασικές πτυχές της καθημερινότητας στο άμεσο μέλλον εάν προωθηθούν επιτυχώς οι κατευθύνσεις της πράσινης ανάπτυξης, θεωρείται ότι οι ομάδες αυτές θα υπερβούν τη σημερινή στάση αδράνειας και θα επιλέξουν πιο ενεργητικές προσεγγίσεις. Συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Bjarke Ingels και την ομάδα BIG: Ο δανός Bjarke Ingels προωθεί μια δέσμη ιδεών που ονομάζει «απολαυστική αειφορία», επιχειρώντας να τονίσει ότι τα περιβαλλοντικά συμβατά προϊόντα από είδη καθημερινής χρήσης έως κτιριακά έργα όχι μόνο δεν υπολείπονται σε ευχρηστία και ελκυστικότητα, όπως η διαδεδομένη εικόνα θέλει, αλλά μπορούν να καταστούν πολύ καλύτερα, απολαυστικότερα και επιθυμητά από τα συμβατικά. Ο στόχος της συνεργασίας είναι η μετάβαση της κυρίαρχης αντίληψης από τη σημερινή εικόνα, που συνδέει τη βιώσιμη ανάπτυξη με θυσίες στο επίπεδο της ποιότητας ζωής, σε μια νέα εικόνα που εξηγεί ότι αυτό δεν είναι απαραίτητο, αλλά αντίθετα, η βιώσιμη ανάπτυξη βελτιώνει την ποιότητα ζωής, διευκολύνοντας και ομορφαίνοντας την καθημερινότητα. ENVIROPLAN A.E. 4-28

323 Πέραν αυτών, οι δημοσιεύσεις της οργάνωσης Green Growth Leaders για τις πράσινες θέσεις εργασίας, το μετασχηματισμό των δικτύων παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας, καθώς και τις καινοτομίες που χρειάζονται για την πράσινη ανάπτυξη ( αν και εκφεύγουν του αντικειμένου του υπό μελέτη επιχειρησιακού σχεδίου, αποτελούν αξιοσημείωτες εργασίες εμβάθυνσης και απλοποίησης των σύνθετων μηχανισμών της πράσινης οικονομίας. Επιπλέον, η έκθεση «Shaping the green growth economy: A review of the public debate and the prospects for green growth» που εκδόθηκε στις 31 Μαρτίου 2011 από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Berkeley (UC Berkeley) και την Green Growth Leaders, αποτελεί μια αξιόλογης πληρότητας και βάθους ανάλυση των σημερινών δεδομένων και των μελλοντικών προοπτικών της πράσινης οικονομίας, καθώς και των εμποδίων που χρειάζεται να υπερπηδηθούν. Ιδιαίτερο σημείο της έκθεσης που εφάπτεται με τις βασικές ιδέες του παρόντος επιχειρησιακού σχεδίου αποτελεί η έμφαση στο συμπέρασμα ότι η πράσινη ανάπτυξη είναι σύμφυτη με την ποικιλότητα των επιλογών: κάθε χωρική ενότητα πρέπει να βρει ή να εφεύρει το δικό της μίγμα πρωτοβουλιών και ρυθμίσεων ενθάρρυνσης της πράσινης ανάπτυξης, καθώς η συνταγή μιας πετυχημένης περίπτωσης δεν είναι απαραίτητο ότι θα αποδειχθεί πετυχημένη και σε μια άλλη περιοχή Beddington Zero Energy Development ( BEDZED) Η περιοχή αυτή αποτελεί τον μεγαλύτερο οικολογικό οικισμό στη Μ. Βρετανία, συνδυάζοντας την περιβαλλοντικά φιλική κατοικία και εργασία επί τόπου. Οι κάτοικοι της κοινότητας BEDZED έχουν εντάξει την έννοια της αειφορίας σε κάθε διάσταση της καθημερινής τους ζωής. Επιπλέον η περιοχή αυτή έχει κερδίσει όλα τα αρχιτεκτονικά βραβεία βιοκλιματικών τεχνικών, σχεδιασμού κτιρίων υπέρ της βιωσιμότητας, παγκόσμια βραβεία ενεργειακών κτιρίων, βραβεία κατασκευαστικών υπηρεσιών και βραβεία σχεδιασμού οικείων. Το καινοτόμο αυτό ευρωπαϊκό πράσινο χωριό κόστισε συνολικά 15,7 εκατομμύρια λίρες μέχρι να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός και η κατασκευή του. Το εύρος των επεμβάσεων που έγιναν ποικίλει. Είτε πρόκειται για εξοικονόμηση από την κατανάλωση ενέργειας και νερού, είτε για τη θέρμανση, είτε για τον τρόπο μετακίνησης ή την ανακύκλωση των απορριμμάτων, η βασική αρχή είναι μία: «μηδέν κατανάλωση ενέργειας». Αυτό σημαίνει ότι η κατανάλωση ενέργειας δεν ξεπερνά την παραγωγή της, η οποία όμως προέρχεται μόνο από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) εντός του οικισμού. Με αυτόν τον τρόπο η εν λόγω περιοχή δεν συμβάλλει στην αύξηση των επιπέδων του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Ολόκληρος ο σχεδιασμός των κτιρίων από τη διαρρύθμιση και τα οικοδομικά υλικά μέχρι την παροχή του ηλεκτρικού ρεύματος έγινε κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μειώσει την κατανάλωση ENVIROPLAN A.E. 4-29

324 ενέργειας. Η αποφυγή χρήση ορυκτών καυσίμων σημαίνει ταυτόχρονα και μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οι καθημερινές ανάγκες των κατοίκων σε θέρμανση και ηλεκτρικό ρεύμα καλύπτονται από ένα σταθμό παραγωγής θερμότητας και ισχύος, ο οποίος χρησιμοποιεί ως καύσιμο υπολείμματα ξυλείας. Αυτό έχει δύο πλεονεκτήματα για το περιβάλλον: αφενός πρόκειται για βιοκαύσιμα, οπότε δεν υποβοηθάτε η αύξηση των ποσοστών του διοξειδίου του άνθρακα από αυτού του είδους τις εκπομπές, αφετέρου αποφεύγετε η υποβάθμιση του περιβάλλοντα χώρου καθώς τα υπολείμματα ξυλείας, τα οποία αλλιώς θα κατέληγαν σε χώρους υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων χρησιμοποιούνται ξανά για την κάλυψη καθημερινών σημαντικών αναγκών. Η εξοικονόμηση της ενέργειας γίνεται περιορίζοντας και τις απώλειες σε θερμότητα. Τα κτίρια έχουν μια ειδική κάλυψη από υπερ-μονωτικό υλικό στην οροφή, τους τοίχους και τα πατώματα, έτσι ώστε η ζέστη από τον ήλιο, τα φώτα, τις συσκευές, το ζεστό νερό και τις καθημερινές συνήθειες όπως το μαγείρεμα να διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία του σπιτιού. Το πάχος των τοίχων είναι τέτοιο ώστε να μην επιτρέπει την εναλλαγή της θερμοκρασίας. Υπολογίζεται ότι έτσι οι κάτοικοι εξοικονομούν ηλεκτρική θερμότητα κατά 60% σε σύγκριση με ένα μέσο βρετανικό συμβατικό σπίτι. Επίσης μείωση έχει παρατηρηθεί και στην κατανάλωση νερού σε σχέση με ένα μέσο βρετανικό συμβατικό σπίτι κατά 33%, με την εγκατάσταση κατάλληλων συσκευών εξοικονόμησης νερού, το οποίο αποθηκεύεται σε δεξαμενές εγκατεστημένες στα θεμέλια των σπιτιών. Το 1/5 της καθημερινής κατανάλωσης νερού προέρχεται από βρόχινο ή ανακυκλωμένο νερό. Το δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς που φτάνει στην πόλη εξυπηρετεί άμεσα τους κατοίκους καθ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Το ποδήλατο αποτελεί μέσο εναλλακτικής μετακίνησης. Στην περιοχή λειτουργεί ένα δίκτυο αυτοκινήτων δημοσίας χρήσης, από το οποίο καθένας μπορεί να δανείζεται όχημα για προσωπική του χρήση στη βάση ενός σημείου αναφοράς. Στόχος της πόλης αυτής είναι η παραγωγή ενέργειας μέσα σε 10 έτη αρκετής ενέργειας μέσω φωτοβολταϊκών συσσωρευτών, ώστε να τροφοδοτεί τα 40 ηλεκτρικά οχήματα που θα βρίσκονται στη διάθεση των κατοίκων με απώτερο σκοπό να μειώσει κατά 50% την εκπομπή ορυκτών καυσίμων από τη χρήση των ιδιωτικών αυτοκινήτων Στοκχόλμη- Σουηδία: Hammarby Η αρχή του μοντέλου αυτής της πόλης, στηρίζεται «στη χρήση νέων τεχνολογιών, στην μείωση της παραγωγής των αστικών στερεών αποβλήτων χάρη στην διαδικασία της ανακύκλωσης και στην επαναχρησιμοποίηση οικιακών και βρόχινων υδάτων». Η πόλη της Στοκχόλμης στα πλαίσια του μοντέλου αυτού εγκαινίασε και μία καινοτόμο συνεργασία με διάφορους φορείς σχεδιασμού, υλοποίησης και χρήσης του έργου. Οι διάφοροι φορείς συνεργάζονται ENVIROPLAN A.E. 4-30

325 συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλον. Οι δημοτικές επιχειρήσεις ( νερό ενέργεια-απόρριμμα) συνεργάζονται στενά με τους κατοίκους. Επιπλέον έχει προγραμματιστεί έως το 2015 μείωση της χρήσης των αυτοκινήτων κατά 90% και ταυτόχρονη αύξηση των μέσων μαζικής μεταφοράς και της χρήσης του ποδηλάτου. Επίσης υπάρχει προγραμματισμός το 25% των οχημάτων να λειτουργεί κατά το ίδιο διάστημα με βιοαέριο ή ηλεκτρισμό Σουηδία- Malmo: BO 01 Η συνοικία αυτή ονομάστηκε «Η πόλη του αύριο» και έχει επιφάνεια 30 εκτάρια. Ο χώρος που τη φιλοξενεί είναι μια παλιά βιομηχανική περιοχή με ελαφρά μολυσμένο λιμάνι και ιδιαίτερα πυκνή δόμηση. Από ενεργειακής άποψης η εν λόγω περιοχή θεωρείται επαναστατική καθώς προμηθεύεται το 100% της ενέργειας που χρειάζεται για κατανάλωση από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η παραγωγή θερμότητας βασίζεται στο 80% στη γεωθερμία σε συνδυασμό με το βιοαέριο που προέρχεται από τα απορρίμματα και τις λάσπες των σταθμών βιολογικού καθαρισμού και 15% στην ηλιακή ενέργεια. Η πόλη προωθεί την ανάπτυξη και χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς και τη χρήση οικολογικών καυσίμων. Στη διάθεση των κατοίκων για τις μετακινήσεις βρίσκεται ένας σημαντικός αριθμός ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στηρίζεται αποκλειστικά στην ηλιακή ενέργεια. Οι ηλιακοί συλλέκτες προμηθεύουν το αναγκαίο συμπλήρωμα σε ενέργεια. Τα χρησιμοποιούμενα ύδατα οδηγούνται στο σταθμό βιολογικού καθαρισμού της πόλης. Η παραγωγή απορριμμάτων είναι 325 κιλά/κάτοικο/ έτος εκ των οποίων το 35% είναι οργανικό απόρριμμα και τίθεται προς επεξεργασία στο εργοστάσιο παραγωγής βιοαερίου, 22% καίγονται και 25% ανακυκλώνονται. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι έχει οργανωθεί και ένα σύστημα συλλογής απορριμμάτων με πεπιεσμένο αέρα το οποίο επιτρέπει τη συλλογή του 60% των οικιακών απορριμμάτων Γερμανία Ανόβερο Kronsberg & Rheinland-Pfalz Η περιφέρεια του Kronsberg προορίζεται να γίνει το πρότυπο κατοικίας του 21 ου αιώνα καθώς είναι χτισμένη με τα πρότυπα και τους κανόνες της πράσινης ανάπτυξης. Το σύνολο του σχεδίου κινήθηκε γύρω από τις πέντε (5) θεματικές ενότητες που είναι μεταφορές, ενέργεια, νερό, απορρίμματα και έδαφος και περιελάμβανε για κάθε μία, στοχευμένες δράσεις, όπως: - Δημιουργία μιας νέας γραμμής τραμ (μέσο μαζικής μεταφοράς) που διέσχιζε όλη τη συνοικία ENVIROPLAN A.E. 4-31

326 - Απαγόρευση της κυκλοφορίας διερχόμενων οχημάτων μέσα στη συνοικία εκτός των μόνιμων κατοίκων αυτής - Δημιουργία ποδηλατόδρομων και πεζόδρομων - Εφαρμογή προγράμματος Διαλογής στην Πηγή για τα οικιακά αστικά απόβλητα - Δημιουργία συστήματος καθαρισμού για τη διαχείριση των όμβριων υδάτων Επιπλέον, στο Rheinland-Pfalz της Γερμανίας η ανάγκη εφαρμογής «μιας ορθολογικής γεωργικής πολιτικής» η οποία αναφέρεται σε ένα φάσμα προτύπων τα οποία σχετίζονται με την προστασία από τη διάβρωση του εδάφους, τη διατήρηση της οργανικής ουσίας και της δομής του εδάφους, την αποφυγή φθοράς των οικοτόπων και τη διαχείριση των υδατικών πόρων, οδήγησε σε εφαρμογή διαφόρων πρακτικών υπό την αρχή της Πράσινης Ανάπτυξης. Τέτοιες πρακτικές που εφαρμόζονται ήδη σε μη αστικές περιοχές της Ευρώπης και δύναται να εφαρμοσθούν και στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι: - η ελαχιστοποίηση της έκτασης ακάλυπτου εδάφους και η διατήρηση αναβαθμίδων, που συμβάλλουν άμεσα στην πρόληψη διάβρωσης του εδάφους, - η διαχείριση υπολειμμάτων καλλιεργειών και η εναλλαγή καλλιεργειών, που βοηθούν στη διατήρηση της οργανικής ουσίας στο έδαφος, - η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις διαχείρισης βάσει του Κανονισμού (ΕΚ) αριθμ. 73/2009 του Συμβουλίου σχετικά με τους οικοτόπους και την ποιότητα των υδάτων, όπως η διατήρηση των χαρακτηριστικών του τοπίου, η δημιουργία των φυσικών φρακτών κατά μήκος υδάτινων οδών ή η αποφυγή υποβάθμισης, που συμβάλλουν στη μείωση της υδατικής διάβρωσης και συνεισφέρουν στη βιοποικιλότητα του εδάφους - η διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων που αυξάνει την οργανική ουσία στο έδαφος. - η κατάλληλη χρήση του αρδευτικού νερού που είναι ένας μηχανισμός ελέγχου της αλάτωσης και της νατρίωσης του εδάφους - κ.ά Αειφορική γεωργία Αυστραλίας Η Αυστραλία αποτελεί έναν από τους μεγάλους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων. Η χώρα αυτή δεν συντηρεί μόνο τους πολίτες της, αλλά και ανθρώπους στον κόσμο επιπρόσθετα. Οι εξαγωγές των προϊόντων του αγροδιατροφικού τομέα έχουν βαρύνουσα σημασία τόσο για την οικονομία της χώρας, όσο και για τη συμβολή της στα παγκόσμια αποθέματα διατροφής. Μετά από εκτεταμένες διαβουλεύσεις μεταξύ αγροτών και ομάδων από ειδικούς, οι Αυστραλιανές κυβερνητικές αρχές, προσδιόρισαν μια ομάδα δεικτών-παραμέτρων για την ENVIROPLAN A.E. 4-32

327 αειφορική γεωργία. Κάθε δείκτης-παράγοντας, συνοδεύεται από μια ομάδα μετρήσιμων χαρακτηριστικών τα οποία παρέχουν τη βάση για την αξιολόγηση της βιωσιμότητας. Δείκτης Μακροχρόνιο δίκτυο εισοδήματος της φάρμας σε πραγματικό χρόνο. H κατάσταση των φυσικών πόρων Εκτός πεδίου περιβαλλοντικές επιδράσεις Χαρακτηριστικά Πραγματικό εισόδημα φάρμας Συνολικός παράγοντας παραγωγικότητας Κατάσταση τάσεων των παραγωγών Μέσο πραγματικό εισόδημα Δείκτης κάλυψης χρέους Ισοζύγιο θρεπτικών: φώσφορος και κάλιο Κατάσταση του ιζήματος: οξύτητα και ποσότητα νατριούχων Βοσκότοποι: συνθήκες και τάσεις Η ποικιλία των φυτοπλαγκτονικών οργανισμών Χρησιμοποίηση νερού για τη βλάστηση Χημικά κατάλοιπα στα προϊόντα Αλατότητα στα ρεύματα Δείκτης καταιγίδας σκόνης Η επίδραση της γεωργίας στην τοπική βλάστηση Ικανότητα Διοίκησης Επίπεδο εκπαίδευσης των αγροτών Επέκταση της συμμετοχής σε εκπαιδευτικά προγράμματα - σεμινάρια Εφαρμογή αειφορικών-βιώσιμων πρακτικών Κοινωνικο-Οικονομικές επιπτώσεις Χρονολογία κατασκευής του πεδίου δράσης Πρόσβαση σε υπηρεσίες κλειδιά Πηγή: Sustainable Agriculture: Assessing Australia's Recent Performance (1998). A report to the Standing Committee on Agriculture and Resource Management of the National Collaborative Project on Indicators for Sustainable Agriculture Οι Αυστραλιανοί αγρότες, όπως και οι Ασιάτες, συνειδητοποίησαν τη σημαντικότητα της βιοποικιλότητας των οργανισμών στα γεωργικά οικοσυστήματα. Ένα υγιές και παραγωγικό έδαφος, αποκαλείται «ζωντανό έδαφος». Ο χαρακτηρισμός αυτό δόθηκε λόγω του εξαιρετικά υψηλού αριθμού μικρο-οργανισμών καθώς και της μεγάλης ποικιλίας τους σε αυτό. Ο κύκλος των θρεπτικών στο έδαφος προωθείτε, ενισχύεται και προφυλάσσεται από τους μικροοργανισμούς. Τα θρεπτικά διατηρούν το έδαφος υγιές και το προφυλάσσουν από ασθένειες και παρενέργειες φυτοφαρμάκων. ENVIROPLAN A.E. 4-33

328 Η μέθοδος αποσυμφόρησης του εδάφους και των προϊόντων από τα εδαφογενή παράσιτα καθώς και από την αλόγιστη χρήση των φυτοφαρμάκων που χρησιμοποίησαν οι Αυστραλιανοί αγρότες, είναι η Biofumigation. Είναι μια καθαρά γεωπονική τεχνική που κάνει χρήση των αμυντικών συστημάτων κάποιων συγκεκριμένων φυτοπλαγκτονικών οργανισμών (Brassicaceae (λάχανο, κουνουπίδι, καλέ, μουστάρδα) Capparidaceae (cleome) και Moringaceae).Τα φυτά αυτά μπορούν να συγκομισθούν από καλλιέργειες αμειψισποράς καθώς και να χρησιμοποιηθούν ως λίπασμα σε άλλες καλλιέργειες Βιολογική κτηνοτροφία Η κτηνοτροφία αποτελεί βασικό σκέλος του πρωτογενούς τομέα και η εντατικοποίηση των μεθόδων της στο κυνήγι των υψηλών αποδόσεων έχει συνοδευθεί από αύξηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων αλλά συχνά και από υποβάθμιση της ποιότητας των προϊόντων. Η πράσινη («βιολογική») κτηνοτροφία αποτελεί μια σύνθεση παραδοσιακών και νέων μεθόδων που στρέφονται σε περισσότερο φυσικές μεθόδους εκτροφής, λιγότερους επιβαρυντικούς παράγοντες για την υγεία των καταναλωτών αλλά και των εκτρεφόμενων ζώων, καθώς και μεγαλύτερη μέριμνα για τον περιορισμό των περιβαλλοντικών παρενεργειών της κτηνοτροφικής δραστηριότητας. Δεδομένης της σύνθεσης του πρωτογενούς τομέα στην Ήπειρο, η βιολογική κτηνοτροφία έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει τομέα προτεραιότητας για την εισαγωγή πρακτικών πράσινης ανάπτυξης. Στην Ελλάδα, οι προσπάθειες βιολογικής κτηνοτροφίας μπορούν να χαρακτηρισθούν μάλλον μεμονωμένες. Η μεγαλύτερη σε όγκο παραγωγή ανήκει στην εταιρεία «Όλυμπος» που δραστηριοποιείται στη γαλακτοκομία. Ενδιαφέρον στοιχείο της εταιρικής ταυτότητας είναι η εικόνα προσήλωσης στα φυσικά και αγνά προϊόντα: Παρότι τα πιστοποιημένα ως βιολογικά προϊόντα της εταιρείας (βιολογικό αγελαδινό και κατσικίσιο γάλα, βιολογικό γιαούρτι και επιδόρπιο) είναι περιορισμένου όγκου, λειτουργούν ως απόδειξη της δέσμευσης στις φυσικές μεθόδους παραγωγής και βελτιώνουν την εικόνα των μη-πιστοποιημένων προϊόντων της εταιρίας. Η εξέλιξη της «Όλυμπος» αποτελεί ήδη μελέτη περίπτωσης (case study) σε ορισμένα ιδρύματα πανεπιστημιακής και τεχνολογικής εκπαίδευσης, καθώς και παράδειγμα προς μίμηση για αρκετούς Έλληνες βιολογικούς κτηνοτρόφους. Στο υπόλοιπο πεδίο, η πράσινη κτηνοτροφία εντοπίζεται κυρίως σε συγκριτικά μικρού μεγέθους αναπτύξεις, συχνά οικογενειακού χαρακτήρα, ενώ στην παρούσα φάση δεν έχουν συλλεγεί και δημοσιευτεί στατιστικά στοιχεία για το συγκεκριμένο κλάδο. Σε εμπειρική βάση σημειώνεται ότι κατά την περίοδο προ της οικονομικής κρίσης οι προοπτικές της βιολογικής κτηνοτροφίας ήταν ιδιαίτερα ευοίωνες, λόγω της αυξημένης αξίας που μπορούσαν να πετύχουν τα προϊόντα της. Στις σημερινές συνθήκες τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της βιολογικής κτηνοτροφίας πρέπει να σκιαγραφηθούν πιο ολοκληρωμένα, περιλαμβάνοντας στις σχετικές αποτιμήσεις και τον περιορισμό του κόστους που συνεπάγονται ENVIROPLAN A.E. 4-34

329 οι πιο φυσικές μέθοδοι εκτροφής όταν αξιοποιούν συνετά τις υπηρεσίες οικοσυστήματος. Πάντως, δεδομένου ότι αρκετές μέθοδοι βιολογικής κτηνοτροφίας περιλαμβάνουν επιστροφή στη βόσκηση, χρειάζεται προσοχή στην ενίσχυση του κλάδου ώστε να δημιουργηθούν εγγυήσεις οριοθέτησης των βοσκοτόπων και διαφύλαξης των φυσικών εκτάσεων που γειτνιάζουν με αυτούς. Εναλλακτικά, η κτηνοτροφία ολοκληρωμένης διαχείρισης που ισορροπεί μεταξύ συμβατικών αλλά ήπιων μεθόδων εκτροφής και περιορισμού των περιβαλλοντικών συνεπειών τους, μπορεί να αποτελέσει ελκυστική λύση πράσινης ανάπτυξης, ιδίως εάν εξετασθεί ως ένα πρώτο μεταβατικό στάδιο των αναπτύξεων προς την πλήρη βιολογική πιστοποίηση. Ολοκληρώνοντας τη συνοπτική αναφορά στα ελληνικά δεδομένα, αξίζει να αναφερθεί ότι πέραν της εκτροφής των συνηθισμένων ζώων, υπάρχουν μεμονωμένα παραδείγματα βιολογικής εκτροφής αγριόχοιρου και στρουθοκαμήλου, ορισμένα εκ των οποίων παρουσιάζουν μεγάλη επιτυχία. Στην Ευρώπη, το πεδίο της βιολογικής κτηνοτροφίας είναι αχαρτογράφητο ως προς τις λεπτομέρειές του, αλλά η γενική εικόνα εμπεριέχει ενθαρρυντικά μηνύματα. Τα διαθέσιμα από τη Eurostat στοιχεία (πίνακας [food_in_porg3] Certified organic livestock, ενημέρωση ) φθάνουν έως και το 2009 και αφορούν στα βοοειδή. Πρώτη στο ζωικό κεφάλαιο βιολογικής κτηνοτροφίας εμφανίζεται η Αυστρία και ακολουθεί το Ηνωμένο Βασίλειο ( και ζώα αντίστοιχα) ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στη 16 η θέση με ζώα, κάτω από το ένα δωδέκατο της Αυστρίας. Ας σημειωθεί ότι τα στοιχεία της Γαλλίας δεν περιλαμβάνονται στον παραπάνω πίνακα της Eurostat. Ως προς τη δομή του κλάδου, η πιο πρόσφατη ανάλυση της Eurostat βασίζεται στα στοιχεία του 2008 ( και δείχνει μεταξύ άλλων ότι ενώ σε άλλα κράτη μέλη το μερίδιο των μεταποιητών, συσκευαστών-διακινητών και άλλων δευτερογενώς εμπλεκόμενων στον κλάδο είναι σημαντικό, στην Ελλάδα ο κλάδος κυριαρχείται από την παραγωγή. Η παρατήρηση αυτή μεταφράζεται αφενός στο ότι η προστιθέμενη αξία που δημιουργείται από τα προϊόντα βιολογικής κτηνοτροφίας είναι ακόμη περιορισμένη και αφετέρου στο ότι οι ευκαιρίες προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση είναι ακόμη πολλές. Για την οργανική πτηνοτροφία, που λόγω δομής του πρωτογενούς τομέα στην Ήπειρο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, δεν διατίθενται στατιστικά στοιχεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά τα πετυχημένα παραδείγματα της Ελλάδας που αφορούν τόσο στα βιολογικά κοτόπουλα όσο και στα βιολογικά αυγά, αποτελούν επαρκή κίνητρα προσέλκυσης νέων επιχειρήσεων στον κλάδο. ENVIROPLAN A.E. 4-35

330 Λοιπά παράδειγμα από την παγκόσμια εμπειρία Παρόμοιες παρεμβάσεις και επιχειρησιακά σχέδια στο πλαίσιο της πράσινης ανάπτυξης εφαρμόζονται και σε αρκετές άλλες περιοχές στην Μεσόγειο όπως η Mata de Sesimbra νότια της Λισσαβόνας στην Πορτογαλία, η συνοικία Entrenucleos στην Ισπανία και ο οικισμός St. Rocco στην πόλη Faenza της Ιταλίας. Ενδεικτικά παραδείγματα τέτοιων εφαρμογών ανά θεματική ενότητα παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί. Στον πίνακα περιλαμβάνονται και πρόσθετες πηγές ενημέρωσης για άντληση πληροφοριακού υλικού που σχετίζεται με συγκεκριμένες «καλές πρακτικές». ENVIROPLAN A.E. 4-36

331 Πίνακας: Ενδεικτικά παραδείγματα σε διεθνές επίπεδο ΠΟΛΗ/ΧΩΡΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Οστιν,Η.Π.Α. Βαρκελώνη, ΙΣΠΑΝΙΑ Κοπεγχάγη, ΔΑΝΙΑ Το πρόγραμμα ΑΠΕ της πόλης του Austin μείωσε τις εκπομπές CO 2 κατά 370,257τόνους/έτος Το πρόγραμμα θερμότητα και θέρμανσης του νερού βασιζόμενο αποκλειστικά στην ηλιακή ενέργεια Έχει ένα από τα μεγαλύτερα πάρκα αιολικής ενέργειας παγκοσμίως το οποίο τροφοδοτεί με ενέργεια 150,000 οικίες ΑΠΕ ΑΠΕ ΑΠΕ p Nationwide, ΓΕΡΜΑΝΙΑ Μελβούρνη, ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ Προωθώντας τις ΑΠΕ σε εθνικό επίπεδο, η Γερμανία εξοικονόμησε 45 εκατομμύρια CO 2 τόνους μόνο για το έτος 2006 Το μεγαλύτερο έργο αξιοποίησης ηλιακής ενέργειας ΑΠΕ ΑΠΕ Άμστερνταμ, ΟΛΛΑΝΔΙΑ Τορόντο, ΚΑΝΑΔΑΣ Χρησιμοποιώντας το παγωμένο νερό της λίμνης μπόρεσαν να παράγουν 60 megawatts ενέργειας η οποία χρησιμοποιήθηκε για ψύξη/ θέρμανση των κτιρίων μειώνοντας κατά 70% τις εκπομπές CO 2 από τους συμβατικούς τρόπους Χρησιμοποιώντας το παγωμένο νερό της λίμνης μπόρεσαν να παράγουν 60 megawatts ενέργειας η οποία χρησιμοποιήθηκε για ψύξη/θερμανση των κτιρίων μειώνοντας κατά 90% τις εκπομπές CO 2 από τους συμβατικούς τρόπους ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ντάκα, ΜΠΑΝΓΚΛΑΝΤΕΣ Τα οργανικά απόβλητα λιπασματοποιούνται και πωλούνται ως λίπασμα, μειώνοντας έτσι τις εκπομπές και δημιουργώντας θέσεις εργασίας. Ταυτόχρονα η πόλη παραμένει καθαρή από το φορτίο των απορριμμάτων ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ Πηγή: Καλές Πρακτικές από το Δίκτυο Πόλεων Ενάντια στην Κλιματική Αλλαγή С40 Cities Climate Leadership Group. Η λίστα αυτή διατίθεται διαδικτυακά από την ιστοσελίδα ENVIROPLAN A.E. 4-37

332 5. ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 5.1. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Εισαγωγή Ο σχεδιασμός αποτελεί μια σειρά διαδικασιών, η οποία αποβλέπει στη επίλυση παρόντων ή μελλοντικών προβλημάτων, με στόχο την εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει επίσης μια σειρά ενεργειών, οι οποίες οδηγούν στην επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Επομένως, σημαντικό κομμάτι του σχεδιασμού αποτελεί ο καθορισμός του προβλήματος, ο οποίος προκύπτει μέσα από την ορθολογική αξιοποίηση της διαθέσιμης πληροφορίας, η οποία χρησιμοποιείται για την καλύτερη κατανόηση των προβλημάτων πριν από την ανάληψη δράσης. Στο πλαίσιο αυτό για την εκπόνηση του Επιχειρησιακού Σχεδίου της Πράσινης Ανάπτυξης στην περιοχή της Ηπείρου αναζητήθηκαν πληροφορίες σχετικές με την ευρύτερη περιοχή της περιφέρειας της Ηπείρου, από αρμόδιους φορείς, αλλά και από επαγγελματίες φορείς, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Η συγκέντρωση των συλλεγέντων πληροφοριών αποτελεί το σημαντικό κλειδί για την αξιοποίησή τους κατά τέτοιο τρόπο ώστε να διερευνηθούν οι πραγματικές ανάγκες προβλήματα που χρήζουν αντιμετώπισης- επίλυσης μέσω του παρόντος σχεδιασμού. Η συμμετοχική προσέγγιση κατά τη διαδικασία σχεδιασμού αποτελεί μονόδρομο αφού η πράσινη και βιώσιμη ανάπτυξη δε μπορεί να πραγματοποιηθεί με μέτρα και αποφάσεις που επιβάλλονται, εκ του ασφαλούς χωρίς προηγουμένως να έχουν ζυμωθεί στις περιοχές αναφοράς έτσι ώστε να έχει διασφαλιστεί η ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Το παρόν παραδοτέο αποτελεί την Α Φάση της σύμβασης, και αφορά την μελέτη και την προβολή της υφιστάμενης κατάστασης στην περιοχή αναφοράς, αφού μέσα από αυτή διερευνάται η δυναμική και η αλληλεπίδραση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, από τα οποία συστήνεται διαβαθμισμένη λίστα των διαφόρων προβλημάτων. Παράλληλα στο παρόν στάδιο σχεδιασμού δομούνται τα διάφορα εναλλακτικά σενάρια, με τα οποία προσεγγίζουμε με διαφορετικούς τρόπους την επίτευξη του στόχου που έχουμε θέσει. Οι εναλλακτικές λύσεις αξιολογούνται, βάση συγκεκριμένων κριτηρίων αξιολόγησης με τη χρήση της μεθόδου ποιοτικής αξιολόγησης SWOT. Εδώ προσδιορίζεται η απόδοση της κάθε εναλλακτικής ως προς τα συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης. Μετά την επιλογή της επικρατέστερης εναλλακτικής λύσης, προτείνονται τα μέτρα πολιτικής και οι κατευθύνσεις που μπορούν να συμβάλλουν στην επιλογή του ασφαλέστερου σεναρίου για την περιοχή της Περιφέρειας της Ηπείρου. ENVIROPLAN A.E. 5-1

333 Για την εκπόνηση του συγκεκριμένου Επιχειρησιακού Σχεδίου δύο από τα παραπάνω στάδια εμπλουτίστηκαν με αναλυτικά συμμετοχικά εργαλεία. Τα στάδια αυτά είναι: - το στάδιο ανάλυσης της υφιστάμενης κατάστασης καθώς και - το στάδιο δόμησης των σεναρίων. Τα συμμετοχικά εργαλεία χρησιμοποιούνται διότι μας δίνουν την ικανότητα διασφάλισης της συστηματικότερης και μεγαλύτερης εμβάθυνσης σε κάθε ένα από τα προανεφερθέντα στάδια. Το μοντέλο συμμετοχικού σχεδιασμού που χρησιμοποιήθηκε στην περίπτωση της περιφέρειας Ηπείρου, ονομάζεται LIPSOR (Laboratory for Investigation in Prospective and Strategy. Στο πλαίσιο αυτό και για τη συγκεκριμένη ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και την εμβάθυνση στην περιοχή μελέτης, η υπό εξέταση περιοχή νοείτε ως σύστημα του οποίου η ανάλυση προσεγγίζεται με τη βοήθεια της δομικής ανάλυσης του συστήματος μέσω του υπομοντέλου MICMAC της προσέγγισης LIPSOR. Το στάδιο εκπόνησης της δόμησης των σεναρίων πραγματοποιείται με τη μορφολογική ανάλυση του συστήματος, μεσώ του υπο-μοντέλου MORPHOL της προσέγγισης LIPSOR Ανάλυση LIPSOR Η μεθοδολογική προσέγγιση της μελέτης στηρίζεται στο σχεδιασμό σεναρίων μελλοντικής εξέλιξης ενός συστήματος με τη βοήθεια του μοντέλου LIPSOR. Μέσα από τα στάδια εφαρμογής του LIPSOR, ο σχεδιαστής εμβαθύνει στο υπό μελέτη σύστημα, συνεκτιμώντας παράγοντες τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού του περιβάλλοντος, εντοπίζοντας έτσι κυρίαρχες μεταβλητές, οι οποίες θεωρούνται ως η κινητήρια δύναμη εξέλιξης του υπό μελέτη συστήματος και οι οποίες αποτελούν το «μέσο» για τη μετάβαση του συστήματος από μία κατάσταση σε μία άλλη, εμβαθύνει σε ζητήματα αλληλοσυσχέτισης των κυρίαρχων μεταβλητών με τις λοιπές μεταβλητές του υπό μελέτη συστήματος, μελετά παρούσες και παρελθούσες τάσεις, πρότυπα παρελθόντος, αναδραστικούς μηχανισμούς του συστήματος, συντελεστές που δραστηριοποιούνται σε αυτό και έχουν τη δυνατότητα συμμετοχής, ανάμειξης και παρέμβασης σε ζητήματα που αφορούν στη μελλοντική του εξέλιξη, απρόβλεπτους ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες, οι οποίοι δύνανται να εμφανιστούν τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του περιβάλλον, κρίσιμες μεταβλητές που δύνανται να επηρεάσουν τη μελλοντική εξέλιξη του υπό μελέτη συστήματος, καθώς και κάθε είδους πληροφορία, η οποία σε συνδυασμό με την προσωπική διαίσθηση του σχεδιαστή, μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη κατανόηση των παραγόντων που επηρεάζουν το σύστημα και ως εκ τούτου σε μεγαλύτερη διείσδυση στις πιθανές μελλοντικές καταστάσεις. ENVIROPLAN A.E. 5-2

334 Η διαδικασία αυτή οδηγεί στην ολοκληρωμένη προσέγγιση της εικόνας του υπό μελέτη συστήματος, αποτελώντας ταυτόχρονα μια διαδικασία διαρκούς μάθησης και εμβάθυνσης σε αυτό, στα πλαίσια της διαχείρισης της πολυπλοκότητας και της αβεβαιότητας που ενυπάρχουν στη μελέτη της εξέλιξης των διαφόρων φαινομένων που σχετίζονται με το σχεδιασμό του χώρου, στοχεύοντας τελικά στη δόμηση εναλλακτικών σεναρίων ανάπτυξης του υπό μελέτη συστήματος, τα οποία έχουν εσωτερική συνέπεια, είναι εύλογα και προκύπτουν μέσα από διάφανες διαδικασίες διαβούλευσης στα πλαίσια του συμμετοχικού σχεδιασμού Ανάλυση S.W.O.T. (STRENGHTS-WEAKNESSES-OPPORTUNITIES) Η αξιολόγηση αποτελεί ένα ουσιαστικό και αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας σχεδιασμού. Μπορεί να θεωρηθεί σαν μία συνεχής δραστηριότητα σε όλη τη διάρκεια του σχεδιασμού. Ακόμη και ο περιορισμός σε ένα συγκεκριμένος είδος αξιολόγησης δεν μεταβάλλει αυτό το χαρακτηριστικό, αφού κατά τη διάρκεια του σταδίου του σχεδιασμού υπάρχουν πάντα πολλές εναλλακτικές λύσεις που θα πρέπει να αξιολογηθούν. Η έννοια της αξιολόγησης στα πλαίσια του σχεδιασμού του χώρου αναφέρεται στη σύγκριση των εναλλακτικών σεναρίων μεταξύ τους με βάση κάποια κριτήρια αξιολόγησης, τα οποία μας δίνουν τη δυνατότητα εκτίμησης της απόδοσης των εναλλακτικών λύσεων σε σχέση πάντα με τους στόχους που έχουν τεθεί. Η διαδικασία αξιολόγησης ακολουθεί την εξής δομή: - Καθορισμός του προβλήματος αξιολόγησης - Καθορισμός των εναλλακτικών - Καθορισμός κριτηρίων αξιολόγησης - Ανάλυση επιπτώσεων των εναλλακτικών ως προς τα επιλεγμένα κριτήρια - Καθορισμός των επιδόσεων των κριτηρίων - Σύγκριση των εναλλακτικών σεναρίων για κάθε κριτήριο - Εξαγωγή διαφόρων συμπερασμάτων και επιλογή εναλλακτικής /σεναρίου Η μέθοδος S.W.O.T αποτελεί μια ιδιαιτέρως χρήσιμη μέθοδο για την ποιοτική αξιολόγηση των σεναρίων κατά τη διαδικασία σχεδιασμού του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου. Η χρησιμότητά της έγκειται στα εξής ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της: Παρέχει τη δυνατότητα αξιολόγησης των σεναρίων ανάπτυξης μιας περιοχής, λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά της περιοχής αναφοράς αλλά και του ευρύτερου περιβάλλοντος της. ENVIROPLAN A.E. 5-3

335 Βρίσκεται σε στενή σχέση αλληλεπίδρασης με το στάδιο της δόμησης των σεναρίων, με την έννοια ότι συνδέεται με αυτό με μία σχέση ανάδρασης, η οποία επιτρέπει την περαιτέρω εμβάθυνση των σεναρίων μέσα από τη προσπάθεια καταγραφής των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε σεναρίου σε σχέση με τα πλεονεκτήματα, αδυναμίες, κινδύνους και απειλές που συνδέονται με αυτό. μπορεί να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα και με άλλες τεχνικές αξιολόγησης, αποτελώντας ένα απλό, ευέλικτο και γρήγορο βήμα στη διαδικασία αξιολόγησης στο σχεδιασμό. Το συγκριτικό πλεονέκτημα κάθε περιοχής στηρίζεται στη δυνατότητα της, αξιοποιώντας τους διαθέσιμους πόρους, είτε να καταστεί ανταγωνιστικότερη άλλων περιοχών σε κάποια προϊόντα ή υπηρεσίες, είτε να διαφοροποιηθεί από αυτές. Οι αδυναμίες της περιοχής σχετίζονται με: - περιορισμό πόρων - περιορισμό στη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων - χαμηλό βαθμό αξιοποίησης πόρων, λόγω περιορισμού των αναπτυξιακών επιλογών και προτεραιοτήτων - αδυναμία προώθησης των προϊόντων/ υπηρεσίες. Η μέθοδος χρησιμοποιείται σε ολοκληρωμένες παρεμβάσεις και δράσεις αναπτυξιακού χαρακτήρα σε τοπικές ή περιφερειακές οικονομίες, όπου οι δράσεις αυτές στοχεύουν σε διαρθρωτικές και μόνιμες αλλαγές που έχουν σαφή χωρική διάσταση. Έτσι στοχεύει στην αποτελεσματική διαχείριση των ενδογενών αναπτυξιακών χαρακτηριστικών και δυνατοτήτων μιας περιοχής, στη βάση των εξελίξεων και της δυναμικής σειράς εξωτερικών προσδιοριστικών παραγόντων, οι οποίοι αποτελούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις για το είδος των παρεμβάσεων που πρόκειται να υλοποιηθούν στην περιοχή μελέτης. Πίνακας: Συνοπτική επισκόπηση της ανάλυσης S.W.O.T. ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων στα πλαίσια των ευκαιριών του εξωτερικού περιβάλλοντος Η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων για την ελαχιστοποίηση της επίδρασης των απειλών από το εξωτερικό περιβάλλον ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ Η αντιμετώπιση των αδυναμιών ώστε να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες του εξωτερικού περιβάλλοντος Η αντιμετώπιση των αδυναμιών έτσι ώστε η περιοχή να μην είναι ευάλωτη στις απειλές του εξωτερικού περιβάλλοντος. ENVIROPLAN A.E. 5-4

336 5.2. ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Η αβεβαιότητα που επικρατεί στην οποιαδήποτε προσπάθεια προσέγγισης του μέλλοντος και οι απρόβλεπτοι παράγοντες που μπορεί να εμφανιστούν και να ανατρέψουν την όποια πορεία, καθιστούν αναγκαία τη δόμηση περισσότερων του ενός σεναρίου σχετικά με τη μελλοντική ανάπτυξη ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου στην περιοχή μελέτης. Με τον τρόπο αυτό, δίδεται η ευκαιρία επιλογής της πλέον κατάλληλης εναλλακτικής, χωρίς να αποκλείεται η δυνατότητα αναθεώρησής της σε περίπτωση μεταβολής του εσωτερικού ή εξωτερικού περιβάλλοντος του συστήματος. Για την δόμηση των σεναρίων χρησιμοποιείται το υπομοντέλο MORPHOL, συνυπολογίζοντας και τους στόχους που έχουν τεθεί για την κατάρτιση του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου. Τα δύο διακριτά σενάρια Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου, όπως αυτά προέκυψαν μεσώ του υπο-μοντέλου MORPHOL της προσέγγισης LIPSOR και την επεξεργασία της ομάδας μελέτης, σε συνδυασμό και με τους επιδιωκόμενους στόχους για την περιοχή μελέτης, παρουσιάζονται ακολούθως: Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου με αλλαγή προτύπων παραγωγής και Σενάριο Α: κατανάλωσης Εμπλουτισμός του αναπτυξιακού μοντέλου της Περιφέρειας με τη δυναμική της αξιοποίησης του περιβαλλοντικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της αειφορίας και της οικονομίας της γνώσης: Πρόκειται για την όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη υιοθέτηση επιλογών πράσινης ανάπτυξης σε ευρύ φάσμα τομέων, που ξεκινούν με την προσπάθεια εκκίνησης ή ενίσχυσης δραστηριοτήτων πράσινης οικονομίας στην ενεργειακή παραγωγή, στην επιχειρηματικότητα, την κατανάλωση και τα οικιστικά συγκροτήματα, περιλαμβάνουν τη βιώσιμη αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου με την αναγνώριση των υπηρεσιών οικοσυστήματος, την τόνωση των οικοσυστημάτων, την ενίσχυση της ορθολογικής διαχείρισής τους και την ενθάρρυνση καινοτόμων μεθόδων αξιοποίηση των προϊόντων της φύσης, φθάνοντας τέλος στην προσπάθεια ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης σε κύριους παραγωγικούς τομείς της Περιφέρειας όπως η γεωργία, η ζωική παραγωγή, η δασοκομία και ο τουρισμός. ENVIROPLAN A.E. 5-5

337 Σενάριο Β Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου με έμφαση στις νέες τεχνολογίες Ορθολογική αξιοποίηση πόρων, με έμφαση στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών στην ενέργεια, τις μεταφορές, τις υπηρεσίες και το εμπόριο. Στο σενάριο αυτό, δίνεται έμφαση στην εκμετάλλευση του δυναμικού ΑΠΕ της Περιφέρειας σε συνδυασμό με ενεργειακές καλλιέργειες, ενώ παράλληλα επιχειρείται διάχυση νέων τεχνολογιών στον αγροτικό τομέα και στα τρόφιμα. Η τεχνολογία «παντρεύεται» αρμονικά με την έννοια της προστασίας του περιβάλλοντος, αφού χρησιμοποιείται και προς την κατεύθυνση αυτή, όπως στη γεωργία ακριβείας, με την οποία εξοικονομούνται υδατικοί πόροι, προστατεύονται οι εδαφικοί πόροι, κ.λπ. Τα δύο εναλλακτικά σενάρια Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη της Περιφέρειας Ηπείρου, επιλέχθηκαν διότι συνδυάζουν και τους τρεις επιδιωκόμενους στόχους του σχεδίου, ενώ παράλληλα συνδέονται κατάλληλα και με τους αναπτυξιακούς στόχους της Περιφέρειας Ηπείρου, όπως αναλύθηκαν στο κεφάλαιο 2 της παρούσας. Για κάθε ένα από τα εναλλακτικά σενάρια υπάρχουν εναλλακτικές κατευθύνσεις, συγκεκριμένα μονοπάτια διαμέσου των οποίων το Επιχειρησιακό Σχέδιο δύναται να μεταβεί από την υφιστάμενη κατάσταση σε μια προβλεπόμενη μελλοντική κατάσταση. Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε «κατεύθυνση» αποτελεί μία διαφορετική στρατηγική, στη βάση της οποίας το υπό μελέτη σύστημα θα οδηγηθεί στη μελλοντική κατάσταση (σενάρια). Στα πλαίσια της εκπόνησης αυτού του Επιχειρησιακού Σχεδίου, οι εναλλακτικές πολιτικές προτεραιότητες, είναι οι εξής: Έρευνα και Ανάπτυξη- Καινοτομία: Δίδει έμφαση στην εισαγωγή καινοτομίας τόσο όσον αφορά στα παραγόμενα στην περιοχή προϊόντα, όσο και στην παραγωγική διαδικασία αυτή καθαυτή σε όλους τους τομείς δραστηριότητας. «Πράσινη» επιχειρηματικότητα έμφαση στην ποιότητα και την περιβαλλοντική προστασία: Εστιάζει στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων, με έμφαση στη χρήση περιβαλλοντικών τεχνολογιών για την ορθολογικότερη αξιοποίηση των πόρων, την εξοικονόμηση ενέργειας, τον περιορισμό της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης από τις δραστηριότητες κ.ο.κ. Ενίσχυση του πολυδιάστατου ρόλου της αγροτικής γης πολυλειτουργικότητα αγροτικού χώρου: Επικεντρώνεται στην πολλαπλή αξιοποίηση του αγροτικού χώρου μέσα από την ανάπτυξη και άλλων δραστηριοτήτων, εκτός των παραδοσιακών αγροτικών δραστηριοτήτων, που σχετίζονται όμως με τον αγροτικό τομέα, όπως είναι ο αγροτουρισμός, ο οικοτουρισμός, η παραγωγή ενέργειας, η μεταποίηση αγροτικών προϊόντων κ.ο.κ. ENVIROPLAN A.E. 5-6

338 Η έννοια της αξιολόγησης στα πλαίσιο ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου αναφέρεται στην σύγκριση των εναλλακτικών σεναρίων μεταξύ τους με βάση κάποια κριτήρια αξιολόγησης, τα οποία δίδουν την δυνατότητα εκτίμησης της απόδοσης των εναλλακτικών λύσεων σε σχέση με τους στόχους που έχουν τεθεί. Για την περίπτωση αξιολόγησης των δυο εναλλακτικών σεναρίων Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Ηπείρου, τα τίθενται κριτήρια είναι: η προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας της Περιφέρειας Ηπείρου η βελτίωση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού στην Περιφέρεια Ηπείρου η σύνδεση των δραστηριοτήτων με τα ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια κ.λπ. της Περιφέρειας Ηπείρου η αξιοποίηση όλων των διατιθέμενων ανανεώσιμων πηγών για την παραγωγή φιλικής με το περιβάλλον ενέργειας Η διαδικασία αξιολόγησης αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στάδιο διαδικασίας σχεδιασμού, καθώς μέσω αυτής μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για την μελλοντική εξέλιξη του υπό μελέτη Επιχειρησιακού Σχεδίου, τα οποία συμβάλουν στην στήριξη απόφασης και τη χάραξη στρατηγικής ικανής να υιοθετηθεί από τους φορείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή μελέτης. Η απόδοση των σεναρίων στηρίζεται στην ποιοτική αξιολόγηση αυτών μέσω της ανάλυσης SWOT, η εποπτική παρουσίαση της οποίας παρουσιάζεται ακολούθως, ενώ η ολοκληρωμένη παρουσίασή της γίνεται στην ενότητα 5.3 της παρούσας. ENVIROPLAN A.E. 5-7

339 Πίνακας: Η εφαρμογή της μεθόδου ποιοτικής αξιολόγησης SWOT στην Περιφέρεια Ηπείρου ανά τομέα περιβαλλοντικού προσανατολισμού προς την Πράσινη Ανάπτυξη Α/Α ΤΟΜΕΙΣ ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ- ΑΠΕΙΛΕΣ 1 Γεωργία- Κτηνοτροφία 2 Αλιεία 3 Δασοκομεία - Προστασία Δασών - Παραγωγή πιστοποιημένων - επώνυμων προϊόντων - Η εφαρμογή γεωπεριβαλλοντικών μέτρων στις περιοχές NATURA, και σε ευπρόσβλητες σε νιτροποίηση περιοχές Αρτας- Πρέβεζας και σε λίμνες (Παμβώτιδα). - Η ανάδειξη και προβολή τοπικών αγροτικών προϊόντων - Συνδυασμένη σχέση γεωργίας - κτηνοτροφίας - Η αλιεία των εσωτερικών υδάτων (ποτάμια, λίμνες, ιχθυοκαλλιέργειες) στην περιφέρεια είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη και οφείλεται: στο δυναμισμό του Νομού Ιωαννίνων, και στις μονάδες υδατοκαλλιεργειών και ιχθυοτροφείων της περιοχής του Αμβρακικού (εσωτερικά ύδατα και λιμνοθάλασσες Ροδιάς και Λογαρού, ιχθυοτροφείο Τσουκαλιό, Όρμος Κόπραινας και ) σε υφάλμυρα ύδατα. - Μόνο στο νομό Ιωαννίνων συγκεντρώνεται το 35% των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας γλυκών νερών της χώρας. - Κατά το παρελθόν η επεξεργασία ξύλου ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένη στην Περιφέρεια Ηπείρου - Το μικρό ποσοστό δασικών πυρκαγιών λόγω της αυξημένης σχετικής υγρασίας στην περιοχή. - Έλλειψη συλλογικών οργάνων - Ανάγκη επαναπροσδιορισμού καλλιεργητικών μεθόδων για στροφή προς τις εναλλακτικές καλλιέργειες - Περιορισμένη έκταση του γεωργικού τοπίου έναντι του αντίστοιχου ποσοστού της χώρας - Ανάγκη διερεύνησης ειδικών θεμάτων καλλιεργητικών πρακτικών. - Η απουσία κινήτρων που να καθιστά ελκυστική την αγροτική παραγωγή σε νέους και εκπαιδευόμενους αγρότες της Περιοχής - Παρά την σχετικά εκτεταμένη παράκτια ζώνη, δεν έχει αναπτυχθεί η θαλάσσια αλιεία. - Απουσία πιστοποιημένων πρωτοκόλλων εντατικής εκτροφής. - Απουσία οργανωμένου συστήματος πιστοποίησης για τους καταναλωτές σε σούπερ μάρκετ και ιχθυόσκαλες -Μείωση της παραγωγικής δραστηριότητας τα τελευταία χρόνια. - Δεν υπάρχουν σε έκταση και καταλληλότητα δασικές εκτάσεις για υλοτόμηση στρογγυλής ξυλείας. - Απουσία δασοπονικού σχεδίου για κάθε δασικό σύμπλεγμα της περιοχής με το οποίο να προβλέπονται όλα τα απαιτούμενα δασοπονικά μέτρα προστασίας και ανάπτυξής τους. - Βελτίωση του συστήματος μεταφορών για την διακίνηση και διανομή των προϊόντων - Στροφή προς τη συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων και αποφυγή της αλόγιστης χρήσης τους. - Η αξιοποίηση αποκλειστικά ελληνικών ποικιλιών που μειώνει την χρήση φυτοφαρμάκων - Η «χαμηλή ένταση» της κτηνοτροφικής δραστηριότητας Ευκαιρία πιστοποίησης των φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών Οι ιχθυοκαλλιέργειες είναι ο σημαντικότερος τομέας της χώρας σε εξαγωγές στην Μεσόγειο. Απαιτείται ενίσχυση της ιχθυοκαλλιέργειας στην Περιφέρεια Ηπείρου, με ταυτόχρονη εφαρμογή αυστηρών και αποτελεσματικών περιβαλλοντικών ελέγχων. - Μέσω του Κανονισμού (ΕΕ) αρ. 995/2010 ελέγχεται η νομιμότητα της υλοτομημένης ξυλείας και των προϊόντων ξυλείας. - Η εκπόνηση Περιφερειακών και Τοπικών Σχεδίων Πρόληψης Δασικών Πυρκαγιών - Η μη εφαρμογή ορθών γεωργικών πρακτικών και η μη προώθηση μέτρων που αφορούν στην προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων (έδαφος- νερό- αέρα) - Η μη ορθή διαχείριση των υδατικών πόρων της περιοχής - Η χρήση φυτοφαρμάκων - Η μη εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας στις γεωργικές δραστηριότητες Απουσία συστηματικού ελέγχου της λειτουργίας των ιχθυοκαλλιεργειών - Η αλόγιστη χρήση ακατάλληλων εργαλείων στην συλλεκτική αλιεία (επιστροφή νεκρών ψαριών στην θάλασσα) - Η παράνομη υλοτομία οδηγούν σε διάβρωση εδάφους και μείωση της βιοποικιλότητας - Η μη έγκαιρη χρηματοδότηση και εκτέλεση των απαραίτητων έργων συντήρησης υποδομών 4 Βιομηχανία Αυξημένη δυνατότητα Η απουσία ενός ολοκληρωμένου δικτύου Ανάπτυξη βιοτεχνίας - οικοτεχνίας στις Η απουσία ελεγκτικών μηχανισμών για την ENVIROPLAN A.E. 5-8

340 Α/Α ΤΟΜΕΙΣ ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ- ΑΠΕΙΛΕΣ Μεταποίηση - βιομηχανικής και εμπορικής ορεινές ζώνες της Περιφέρειας Εμπόριο διείσδυσης στα Βαλκάνια 5 Τουρισμός 6 Μεταφορές Η αναγνωρισμένη τουριστική ταυτότητα Δ.Ε. Συβότων. Η αναπτυσσόμενη τουριστική περιοχή με περιθώρια ανάπτυξης ήπιων και εναλλακτικών μορφών τουρισμό Β. Πίνδου- Ζαγορίου- Τζουμέρκων. Γενικώς όλη η Περιφέρεια προσφέρεται για ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού (αστικός τουρισμός, αθλητικός τουρισμός, τουρισμός φύσης κ.λπ.). Οι επενδύσεις στον τομέα των μεταφορών αντιστοιχούν στο 2ο μεγαλύτερο ποσοστό κατανομής της κοινοτικής συνδρομής του ΕΠ Ηπείρου περιόδου υποστήριξης πράσινης επιχειρηματικότητας που να προωθεί νέες αγορές, νέες επιχειρηματικές συνεργασίες, εξειδικευμένες πληροφορίες, την ανταλλαγή εμπειριών κ.λπ. Απουσία κινήτρων για την αποτελεσματική προώθηση Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης σε τουριστικές μονάδες (>20 έως 50 κλινών). - Οι αεροπορικές μεταφορές εξυπηρετούνται κατά κύριο λόγο από το αεροδρόμιο των Ιωαννίνων και κατά δεύτερο από το αεροδρόμιο του Ακτίου. Το πρώτο δεν εξασφαλίζει ασφαλή προσέγγιση με όλες τις καιρικές συνθήκες, ενώ το δεύτερο εξυπηρετεί μικρό αριθμό πολιτικών πτήσεων και λόγω θέσης δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της Περιφέρειας. - Απουσία Τοπικών Σχεδίων Μεταφορών (οδική ασφάλεια, δημόσια συγκοινωνία κλπ.) ανά Δήμο. Ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος και του ιδιαίτερου τοπικού χαρακτήρα - Τουριστικές υπηρεσίες σε συνδυασμό με τον πολιτισμό - Με την κατασκευή της Εγνατίας Οδού, την ζεύξη Ρίου Αντιρρίου, την κατασκευή του νέου λιμένα στην Ηγουμενίτσα και τη ζεύξη του Ακτίου με την Πρέβεζα, και τα λοιπά έργα που ενισχύουν το Δυτικό Άξονα, η Ήπειρος αναδεικνύεται σε βασικό κόμβο των διευρωπαϊκών Δικτύων στην Ανατολική και Δυτική Μεσόγειο. εφαρμογή των Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) που διαιωνίζει την μη τήρησή αυτών. Η ανοχή στις καταπατήσεις και αυθαίρετες κατασκευές σε δασικές και προστατευόμενες περιοχές. - Ιδιαίτερα στο λιμένα της Ηγουμενίτσας θα πρέπει να ολοκληρωθούν οι εργασίες αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού, προκειμένου να διαδραματίσει τον ρόλο της Βόρειας Δυτικής «Πύλης» της Ελλάδος με την Δυτική Ευρώπη. - Η μη ορθή αξιοποίησή των εμπορευματικών μεταφορών μπορεί να οδηγήσει σε επιβάρυνση του περιβάλλοντος. 7 Ενέργεια - Η Περιφέρεια Ηπείρου μετέχει ήδη στο έργο " Biosis". Το έργο στοχεύει στην υλοποίηση καινοτόμων τεχνολογιών (βιολογικές καλλιέργειες ενεργειακών φυτών, βιοτεχνολογικές μέθοδοι παραγωγής βιοντήζελ) για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας μέσω της επίτευξης χαμηλού κόστους εγκατάστασης και λειτουργίας των προτεινόμενων παραγωγικών μονάδων και της προστασίας του περιβάλλοντος. Στην Περιφέρεια Ηπείρου ο μέχρι τώρα βαθμός διείσδυσης των ΑΠΕ είναι πολύ μικρός (αντιστοιχεί μόλις στο 2% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής της χώρας), παρόλό που την τελευταία 5ετία έχει έχουν εγκατασταθεί και άλλες μορφές ΑΠΕ πλήν των υδροηλεκτρικών έργων. -Στην Περιφέρεια Ηπείρου αντιστοιχεί το 4,3% του συνολικού προυπολογισμού, το οποίο κατανέμεται κατά 57% στο «Ταμείο Εξοικονομώ κατ Οίκον», που αφορά κυρίως επιστρεπτέες ενισχύσεις (δάνειο), και κατά 43% στο «Πρόγραμμα Άμεσης Ενίσχυσης», που αφορά μη επιστρεπτέες ενισχύσεις (επιχορήγηση κεφαλαίου και κόστος επιθεωρήσεων). Όταν κριτήριο για την ένταξη ενός έργου στο ενεργειακό ισοζύγιο της Περιφέρειας γίνεται η αποδοτικότητα του και όχι η ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από την λειτουργία του στο περιβάλλον με την βέλτιστη επιλογή τεχνολογίας και καυσίμου ENVIROPLAN A.E. 5-9

341 Α/Α ΤΟΜΕΙΣ ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ- ΑΠΕΙΛΕΣ - Η διέλευση από τη βόρεια Ήπειρο ενός νέου, βόρειου, μεγάλου αγωγού, δημιουργούν νέες προϋποθέσεις αξιοποίησης και του φυσικού αερίου, με επέκταση του δικτύου (ειδικά των αγωγών μέσης και χαμηλής πίεσης) καθώς και η διάδοση της χρήσης του φυσικού αερίου. 8 Αστική Ανάπλαση - Στην Περιφέρεια οι οικιστικές περιοχές αντιστοιχούν μόλις στο 0,6% της συνολικής της έκτασης, με κυρίαρχες χρήσεις τα δάση και τις καλλιεργούμενες εκτάσεις. - Στην Περιφέρεια Ηπείρου προγραμματίζονται ήδη ολοκληρωμένες αστικές αναπλάσεις ευρείας κλίμακας στο πλαίσιο του Ε.Π. Θ-Σ-Η - Η ανεπαρκής συντήρησης καθαριότητα του δημόσιου αστικού χώρου όπου αυτή εμφανίζεται - Στο πλαίσιο του ΕΠΠΕΡΑΑ προγραμματίζεται η αξιολόγηση του Περιβαλλοντικού Θορύβου για το Πολεοδομικό Συγκρότημα Ιωαννίνων που θα συμβάλλει στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής της πόλης - Υπάρχουν αυξημένες δυνατότητες εφαρμογής αρχών βιοκλιματικού σχεδιασμού στις νέες κατασκευές - Υπάρχει δυνατότητα προώθηση ήπιων και φιλικών προς το περιβάλλον μορφών μετακίνησης στις περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος - Η μη ορθολογική διαχείριση του ελεύθερου δημόσιου χώρου 9 Διαχείριση Αποβλήτων Τα έργα ΔΣΑ στην περιοχή έχουν αυξημένη ωρίμανση σε επίπεδο μελετών και έργων Το μοναδικό έργο επεξεργασίας Α.Σ.Α. που λειτουργεί σήμερα στην περιφέρεια Ηπείρου είναι ένα Ιδιωτικό Κέντρο Διαλογής Ανακύκλωσης Υλικών (ΚΔΑΥ) που λειτουργεί στην ΒΙΠΕ Ιωαννίνων Η υιοθέτηση και η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου σύγχρονου συστήματος διαχείρισης των στερεών αποβλήτων στην Περιφέρεια Ηπείρου, αποτελεί άμεση προτεραιότητα με διαστάσεις περιβαλλοντικές, αναπτυξιακές και προστασίας της δημόσιας υγείας. Για τον σκοπό αυτό στο πλαίσιο διερεύνησης των διαθέσιμων τεχνολογιών επεξεργασίας ΑΣΑ για την Περιφέρεια Ηπείρου που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας, ένα βασικό στοιχείο της στρατηγική που προτάθηκε είναι ο συνδυασμός Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) οργανικών, εντύπου υλικού και υλικών συσκευασίας, προκειμένου να καλύπτονται οι ελάχιστες απαιτήσεις που θέτει η Εθνική και Κοινοτική Νομοθεσία σχετικά με τα ποσοστά ανακύκλωσης και εκτροπής που πρέπει να επιτευχθούν. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ρευμάτων που θα πρέπει να συλλέγονται και να επεξεργάζονται Η απουσία υιοθέτησης κατάλληλων εργαλείων (οικονομικών, τιμολόγησης και τέλη) που να διευκολύνουν την εκτροπή αποβλήτων από τους ΧΥΤΑ και να ενθαρύνουν την ανακύκλωση- αξιοποίηση και εκτροπή από την ταφή. ENVIROPLAN A.E. 5-10

342 Α/Α ΤΟΜΕΙΣ ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ- ΑΠΕΙΛΕΣ /ανακυκλώνονται με ΔσΠ, προέρχεται από τα καταστήματα και τα εστιατόρια. Μάλιστα σύμφωνα με τα πορίσματα της εν λόγω μελέτης θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στην ανάπτυξη των συστημάτων ΔσΠ και κυρίως του οργανικού, του οποίου η δοκιμαστική εφαρμογή εκτιμάται ότι θα πρέπει να ξεκινήσει το 2013, παρέχοντας με αυτό το τρόπο αρκετό χρόνο ώστε να σχεδιαστεί ορθά και αποτελεσματικά η επίτευξη του στόχου για το έτος Διαχείριση Υδάτων Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών Η ύπαρξη σημαντικών υδατικών πόρων επιφανειακών και υπόγειων. Η μεγάλη παροχετευτικότητα των ποταμών και η αυξημένη αυτοπροστασία των προσχωματικών υδροφορέων, λόγω της παρουσίας αργιλοπηλιτικών στρωμάτων σε μεγάλα τμήματα των παλαιών πλημμυρικών πεδίων στις πεδιάδες της Περιφέρειας.(Εκβολές Λούρου και Άραχθου) με Όλες αυτές οι φυσικές περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου έχουν αναγνωρισθεί ως προστατευόμενες είτε μέσω του χαρακτηρισμού τους και την ίδρυση 5 Φορέων Διαχείρισης, είτε με την κατοχύρωσή τους στο πλαίσιο διεθνών συμβάσεων. Η απουσία θεσπισμένων περιβαλλοντικών στόχων για την προστασία ποταμών και λιμνών Η μη διάχυση των ωφελειών της βιώσιμης διαχείρισης από τις προστατευόμενες περιοχές και προς τον γενικότερο χωρικό, κοινωνικό και οικονομικό περίγυρο. Με την υλοποίηση των υπολειπόμενων έργων, [α) έργα ΕΕΛ ή ΕΕΛ και δικτύων αποχέτευσης για οκτώ οικισμούς της Περιφέρειας, β) τα υπολειπόμενα έργα αποχέτευσης για ορισμένους οικισμούς που προβλέπεται να συνδεθούν με τις υφιστάμενες ΕΕΛ και γ) τα απαιτούμενα έργα συμπλήρωσης αποχετευτικού δικτύου για ορισμένους οικισμούς που διαθέτουν ΕΕΛ], ολοκληρώνεται το σχέδιο διαχείρισης των αστικών λυμάτων της Περιφέρειας Ηπείρου για τους οικισμούς Α, Β και Γ προτεραιότητας και τις αντίστοιχες εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων Μέχρι τώρα δυνατή συμμετοχή και συνεργασία των τοπικών φορέων, ΑΕΙ, ΜΚΟ και ενεργών πολιτών στα θέματα διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών Οι υδρομορφολογικές πιέσεις που ασκούν τα μικρά υδροηλεκτρικά δεν μπορούν γενικά να θεωρηθούν σημαντικές, με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου: - υπάρχει εξαιρετικά πυκνή χωροθέτησή τους, - δημιουργούνται σημαντικοί ταμιευτήρες - διαθέτουν μεγάλο μήκος αγωγού προσαγωγής - προξενούν πολύ μεγάλη μείωση της παροχής (δεν υπάρχει επαρκής οικολογική παροχή) για σχετικά μεγάλο μήκος υδατορεύματος.. Η μη αρμονική σχέση προστασίας και προόδου. ENVIROPLAN A.E. 5-11

343 Από την επισκόπιση των στοιχείων του ανωτέρω πίνακα (εφαρμογή μεθόδου ποιοτικής αξιολόγησης SWOT για κάθε τομέα περιβαλλοντικά προσανατολισμένο προς την Πράσινη Ανάπτυξη) καθώς και την εφαρμογή του μοντέλου συμμετοχικού σχεδιασμού LIPSOR, η ομάδα μελέτης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το πρώτο σενάριο έχει την καλύτερη απόδοση ως προς τα κριτήρια αξιολόγησης, σε σχέση με το δεύτερο σενάριο. Εποπτική παρουσίαση των αποτελεσμάτων αυτών παρουσιάζεται ακολούθως. Ειδικότερα, στις σειρές του πίνακα που ακολουθεί τοποθετούνται τα κριτήρια αξιολόγησης, ενώ στις στήλες τα δυο εναλλακτικά σενάρια. Το άθροισμα των τιμών μιας στήλης επιβάλλεται να ισούται με 100. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή στο εκάστοτε κελί, τόσο μεγαλύτερη είναι η απόδοση μιας πολιτικής ως προς το εκάστοτε κριτήριο αξιολόγησης. Πίνακας: Εποπτική παρουσίαση της αξιολόγησης των εναλλακτικών σεναρίων ανά κριτήριο ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΕΝΑΡΙΟ 1 ο ΣΕΝΑΡΙΟ 2 o Προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας της Περιφέρειας Ηπείρου Βελτίωση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού σε διάφορους τομείς στην Περιφέρεια Ηπείρου Σύνδεση των δραστηριοτήτων με τα ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια κ.λπ. της Περιφέρειας Ηπείρου Αξιοποίηση όλων των διατιθέμενων ανανεώσιμων πηγών για την παραγωγή φιλικής με το περιβάλλον ενέργειας ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ Λαμβάνοντας υπόψη, όλα τα ανωτέρω, το σενάριο: «Εμπλουτισμός του αναπτυξιακού μοντέλου της Περιφέρειας με τη δυναμική της αξιοποίησης του περιβαλλοντικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της αειφορίας και της οικονομίας της γνώσης» είναι το πλέον κατάλληλο για την επιτυχή υιοθέτηση των αρχών και προσεγγίσεων της πράσινης ανάπτυξης από τους παραγωγικούς φορείς, τους δημόσιους ή αυτοδιοικητικούς οργανισμούς και τις κοινωνικές ομάδες της Περιφέρειας Ηπείρου. Αυτό το αναπτυξιακό σενάριο αναμένεται να θέσει σε κίνηση τις διαδικασίες μετάβασης σε νέα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης, ενώ παράλληλα θα δημιουργήσει αυτοτροφοδοτούμενες δραστηριότητες πράσινης ανάπτυξης, αποσυνδέοντας ως ένα βαθμό την οικονομική μεγέθυνση από την περιβαλλοντική επιβάρυνση. ENVIROPLAN A.E. 5-12

344 Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω οι στρατηγικοί στόχοι του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την προώθηση της Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Ηπείρου είναι οι ακόλουθοι: Στρατηγική επιδίωξη Ως κεντρική επιδίωξη του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου τίθεται ο «εμπλουτισμός του αναπτυξιακού μοντέλου της Περιφέρειας με τη δυναμική της αξιοποίησης του περιβαλλοντικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της αειφορίας και της οικονομίας της γνώσης» Αποσκοπείται με αυτή την στρατηγική επιδίωξη η κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη υιοθέτηση πρακτικών, μεθόδων και προσεγγίσεων της πράσινης ανάπτυξης, με την ένταξή τους στα σημερινά πρότυπα παραγωγικών και οικονομικών δραστηριοτήτων της Περιφέρειας, τα οποία με τον τρόπο αυτό αναμένεται να στραφούν με βαθμιαίο και όχι ριζοσπαστικό τρόπο προς κατευθύνσεις που θα συνδυάζουν την προστασία του περιβάλλοντος με την αξιοποίησή του ως φυσικό κεφάλαιο, αξιοποιώντας και ωθώντας σε περαιτέρω ανάπτυξη την καινοτομία και την οικονομία της γνώσης. Η στρατηγική επιδίωξη εμπλουτισμού του αναπτυξιακού μοντέλου της Περιφέρειας με τη δυναμική της αξιοποίησης του περιβαλλοντικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της αειφορίας και της οικονομίας της γνώση, επιμερίζεται σε τρεις στόχους: Στόχος 1: «Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις» Στόχος 2: «Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου» Στόχος 3: «Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς» ENVIROPLAN A.E. 5-13

345 Στόχος 1: «Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις» Επιχειρείται η εκκίνηση νέων ή η ενίσχυση υπαρχουσών δραστηριοτήτων πράσινης οικονομίας στους τομείς-κλειδιά, ήτοι στην ενέργεια, στην επιχειρηματικότητα, στην κατανάλωση και στον αστικό χώρο. Η πράσινη οικονομία αναλύεται με ολοκληρωμένο τρόπο στην πρωτοποριακή έκθεση «Towards a Green Economy: Pathways to Sustainable Development and Poverty Eradication» που εκπονήθηκε από το Πρόγραμμα για το Περιβάλλον του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (United Nations Environmental Programme, UNEP). Η έκθεση εξετάζει τα αίτια αλλά και τις ευκαιρίες που έχει δημιουργήσει η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, εντοπίζει τα λάθη στην τοποθέτηση κεφαλαίων και τις αιτίες τους, διερευνά και εξηγεί αναλυτικά την ταυτότητα και τα συστατικά της πράσινης οικονομίας, εξετάζει την απόσταση που χωρίζει τη σημερινή κατάσταση από την πλήρη πράσινη ανάπτυξη και προτείνει μεθόδους μέτρησης της προόδου, ενώ κατόπιν αφιερώνει τα κύρια μέρη της ανάλυσης στις προϋποθέσεις που χρειάζεται η μετάβαση στην πράσινη οικονομία, τα πλεονεκτήματα που αναμένονται από τη μετάβαση αυτή και τα σχήματα που μπορούν να αξιοποιηθούν για τη χρηματοδότηση των αναγκαίων μετασχηματισμών. Εκτενέστερη παρουσίαση της έκθεσης και των συμπερασμάτων της υπάρχει στην ενότητα του κεφαλαίου 4. Με δυο λόγια, η πράσινη οικονομία δομείται γύρω από την έννοια της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης και του συνεπαγόμενου οφέλους και κόστους στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παράγονται ή καταναλώνονται επηρεάζοντας τους φυσικούς πόρους και τις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού. Για να τεθεί σε δράση η πράσινη οικονομία στους τομείς κλειδιά, ο Στόχος 1 περιλαμβάνει παρεμβάσεις που κατανέμονται στους ακόλουθους άξονες: Άξονας 1.1: Πράσινη ενέργεια Ενίσχυση έργων ΑΠΕ με πρότυπο επιδεικτικό χαρακτήρα επιδιώκοντας ταυτόχρονα παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας και ευαισθητοποίηση ενημέρωση μεγάλων κοινωνικών ομάδων. Αποτελεσματική αξιοποίηση τοπικού ενεργειακού δυναμικού. Ενθάρρυνση ενεργειακής εξοικονόμησης και αποδοτικότητας. Άξονας 1.2: Πράσινη επιχειρηματικότητα Στροφή στην πράσινη επιχείρηση με την ενθάρρυνση κρίσιμων επενδύσεων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων υφιστάμενων επιχειρήσεων. Ενθάρρυνση νέας επιχειρηματικότητας σε κλάδους της πράσινης οικονομίας. Άξονας 1.3: Πράσινη κατανάλωση ENVIROPLAN A.E. 5-14

346 Προώθηση πράσινων προμηθειών στις Υπηρεσίες της Αυτοδιοίκησης. Ενθάρρυνση στις επιλογές πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών στις επιχειρήσεις της Περιφέρειας. Δημιουργία διαδικτυακού κόμβου αγοράς Β2Β (business-to-business) για την προβολή και εταιρική αγορά πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών. Άξονας 1.4: Πράσινες γειτονιές Αναπλάσεις πρασίνου. Προώθηση δράσεων συλλογικής αποτελεσματικότητας στην αξιοποίηση της ενέργειας, όπως η συμπαραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θερμότητας υψηλής απόδοσης σε κτίρια γραφείων, τα πράσινα σχολεία που καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες με ΑΠΕ και διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα απορρίμματα ενσωματώνοντας με έμπρακτο τρόπο την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση στη διαπαιδαγώγηση των αυριανών πολιτών, οι πράσινες στάσεις ΜΜΜ κ.ά. Ενίσχυση πράσινης πολεοδομίας σε νέες αναπτύξεις. ENVIROPLAN A.E. 5-15

347 Στόχος 2: «Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου» Η Περιφέρεια Ηπείρου χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη ποικιλία φυσικών οικοσυστημάτων, χερσαίων, υγροτοπικών και θαλάσσιων. Το κύριο γνώρισμά τους είναι η υψηλή ποικιλότητα, η φυσικότητα της σύνθεσής τους, σε κάποιες περιπτώσεις η υποβάθμιση της παραγωγικής τους δυνατότητας αλλά και η μεγάλη ικανότητα φυσικής ανόρθωσής τους. Πρόκειται για υγροτοπικά οικοσυστήματα (π.χ. λιμνοθάλασσες, λίμνες), για αγροτικά οικοσυστήματα, για δασικά οικοσυστήματα (δάση και δασωμένες γαίες), για ορεινά οικοσυστήματα, καθώς για παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα. Η αξία των υπηρεσιών και προϊόντων που παρέχουν τα οικοσυστήματα, το κόστος από την απώλεια της βιολογικής ποικιλότητας ή την υποβάθμιση της ευρωστίας των οικοσυστημάτων και το ύψος των απαραίτητων επενδύσεων για την ανάταξη και προστασία τους αναλύεται με σφαιρικό και λεπτομερή τρόπο στο επιστημονικό έργο «The Economics of Ecosystems & Biodiversity (TEEB)», μέσα από το οποίο τεκμηριώνεται μεταξύ άλλων και η προοπτική καθαρού οφέλους στα οικονομικά και αναπτυξιακά μεγέθη από την αειφόρο αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου. Στο πλαίσιο αυτό, ο Στόχος 2 αντιμετωπίζει το περιβάλλον ως αναπτυξιακό απόθεμα και επιχειρεί την αειφόρο αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου, με παρεμβάσεις που κατανέμονται στους ακόλουθους άξονες: Άξονας 2.1: Αναγνώριση, χαρτογράφηση και αποτίμηση υπηρεσιών οικοσυστήματος Αναγνώριση και χαρτογράφηση της συνεισφοράς των οικοσυστημάτων στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών του πληθυσμού της Περιφέρειας. Εκτίμηση των βασικών οικονομικών μεγεθών που σχετίζονται με την αξία των υπηρεσιών οικοσυστήματος, του κόστους υποβάθμισης και του οφέλους βελτίωσής τους. Άξονας 2.2: Τόνωση οικοσυστημάτων και προστασία βιοποικιλότητας Ενθάρρυνση δράσεων που ενισχύουν τις βασικές λειτουργίες αντιπροσωπευτικών ή υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων (καθαρισμοί υγροτόπων, αναδασώσεις ή νέες δασώσεις, ενίσχυση καταφυγίων άγριας ζωής κ.ά.). Υποβοήθηση εφαρμογής σχεδίων και μέτρων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. ENVIROPLAN A.E. 5-16

348 Ενίσχυση προγραμμάτων συνεργασίας μεταξύ Υπηρεσιών Αυτοδιοίκησης και Φορέων Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τον περιορισμό πρακτικών που υποβαθμίζουν τη βιοποικιλότητα (μείωση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, αποτροπή ρύπανσης φυσικών εκτάσεων με απορρίμματα, προτίμηση στα είδη της περιοχής κατά τις εργασίες πρασίνου κ.ά.). Άξονας 2.3: Έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων φυσικών προϊόντων και υπηρεσιών Ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων που στοχεύουν στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων από φυσικές ύλες σε τομείς-κλειδιά, όπως η φαρμακολογία, η κοσμητική και η αγροτική παραγωγή. Ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων για την καινοτόμο αξιοποίηση ή τόνωση υπηρεσιών οικοσυστήματος, σε ζητήματα όπως η επεξεργασία αποβλήτων, o εμπλουτισμός του εδάφους, η παραγωγή ενέργειας από βιοαέρια κ.ά. Άξονας 2.4: Αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων Ενίσχυση των υπηρεσιών και φορέων με ρυθμιστικό ρόλο στην εφαρμογή θεσμών και μηχανισμών που συσχετίζονται με την αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων. Ενθάρρυνση έργων αποδοτικής αξιοποίησης νερού. Προστασία και αειφορική διαχείριση δασών. Πρόληψη και αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων. ENVIROPLAN A.E. 5-17

349 Στόχος 3: «Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς» Στην Περιφέρεια Ηπείρου ο τριτογενής τομέας κυριαρχεί με ποσοστό 53,31% στην Περιφέρεια της Ηπείρου και ακολουθεί ο δευτερογενής με 22,15% και ο πρωτογενής τομέας με 19,73% των απασχολούμενων. Στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα τα ποσοστά των απασχολούμενων είναι μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα επίπεδα της χώρας (12% και 20% αντίστοιχα) και στον τριτογενή μικρότερο (69% σε επίπεδο χώρας). Στην κρίσιμη οικονομική συγκυρία, η τόνωση της απασχόλησης και η εφαρμογή δράσεων ικανών να αποφέρουν σημαντικά αναπτυξιακά οφέλη αποτελεί βασικό ζητούμενο. Η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς είναι εφικτό να αποτελέσει καταλύτη αναπτυξιακών ωθήσεων, προς τις κατευθύνσεις της υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, της αυξημένης ελκυστικότητας και της μεγαλύτερης ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών. Στο πλαίσιο αυτό, ο Στόχος 3 επιδιώκεται μέσα από τις παρεμβάσεις των ακόλουθων αξόνων. Άξονας 3.1: Αειφόρος γεωργία Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις αγροτικής αναγέννησης με έμφαση στις διαστάσεις της περιβαλλοντικής προστασίας, της αξιοποίησης των τοπικών φυσικών πόρων και στην υψηλή προστιθέμενη αξία των προϊόντων. Ενθάρρυνση βιοκαλλιέργειας, με την ενίσχυση πιστοποιήσεων, δράσεων προβολής και υποστηρικτικών αναγκών. Εμπλουτισμός των καλλιεργειών με νέα είδη που παρουσιάζουν ευοίωνες προοπτικές και με νέες ποικιλίες των ήδη καλλιεργούμενων ειδών. Ενίσχυση νέων βιοκαλλιεργητών. Άξονας 3.2: Πράσινη διάσταση στη ζωική παραγωγή Πράσινη κτηνοτροφία, με ενίσχυση πιστοποιήσεων, δράσεων προβολής και υποστηρικτικών αναγκών (παραγωγή ή προμήθεια ζωοτροφών βιολογικής καλλιέργειας κ.ά.). Πράσινη πτηνοτροφία, με ενίσχυση όλων των απαραίτητων δράσεων για τη μετάβαση υφιστάμενων συμβατικών μονάδων σε βιολογικές. Πράσινη αλιεία, με ενίσχυση των δράσεων εφαρμογής της νέων κανονισμών, προστασίας των φυσικών ιχθυοτόπων και εισαγωγής πράσινων επιλογών στην ιχθυοκαλλιέργεια. Άξονας 3.3: Η ορθή δασική διαχείριση ως συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα ENVIROPLAN A.E. 5-18

350 Ανάδειξη της αειφορικής διαχείρισης δασών (η οποία ήδη εφαρμόζεται σε μεγάλο βαθμό, μέσω των δασαρχείων, αλλά με μη-πιστοποιημένο τρόπο) ως συγκριτικό πλεονέκτημα, με ενίσχυση δράσεων πιστοποίησης των προϊόντων από διεθνώς αναγνωρίσιμους φορείς. Ενημέρωση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού των κλάδων προϊόντων ξύλου για τις νέες τάσεις και απαιτήσεις που σχετίζονται με τα αγαθά από δάση ορθής διαχείρισης. Άξονας 3.4: Πράσινος τουρισμός Ανάπτυξη οικοτουριστικών υποδομών και δραστηριοτήτων. Εκσυγχρονισμός υφιστάμενων μονάδων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων. Δράσεις κατάρτισης και διάχυσης της γνώσης σχετικά με τις τάσεις και απαιτήσεις του πράσινου τουρισμού. ENVIROPLAN A.E. 5-19

351 5.3. ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT- ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ Στόχος του Επιχειρησιακού Σχεδίου είναι η αποτελεσματική διαχείριση των αναγκών της Περιφερείας Ηπείρου σε κάθε έναν από τους τομείς που αποτελούν το «κλειδί» για τον προσανατολισμό της Περιφέρειας προς την «Πράσινη Ανάπτυξη». Για τον λόγο αυτό, ακολούθως, αποτυπώνονται οι διαχειριστικές ανάγκες της Περιφέρειας όπως αυτές προκύπτουν από την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και καθορίζεται το πλαίσιο μέσα στο οποίο λήφθηκαν οι αποφάσεις για το είδος των παρεμβάσεων που πρόκειται να υλοποιηθούν, σύμφωνα με την παράθεση δυνατών-αδύνατων σημείων και την ανάλυση των ευκαιριών και κινδύνων. Πίνακας: Εποπτική παρουσίαση των διαχειριστικών αναγκών της Περιφέρειας Ηπείρου Α/Α ΤΟΜΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ 1 Γεωργία- Κτηνοτροφία 2 Αλιεία Για την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων, προκύπτουν διαχειριστικές ανάγκες για: - Την προστασία του εδάφους και των υδατικών πόρων - Την άμβλυνση των επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών - Την διατήρηση του αγροτικού τοπίου Στο πλαίσιο αειφόρου ανάπτυξης της αλιείας προκύπτουν διαχειριστικές ανάγκες για την υδατοκαλλιέργεια, τη μεταποίηση και την εμπορία προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας. 3 4 Δασοκομία - Προστασία Δασών Βιομηχανία- Μεταποίησης & Εμπορίου Για την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων προκύπτει διαχειριστική ανάγκη για την βελτίωση της οικολογικής σταθερότητας των δασών και την ενίσχυση του πολυλειτουργικού τους ρόλου. Στο πλαίσιο της βιώσιμης παραγωγής τροφίμων, απαιτείται περαιτέρω ενίσχυση του βαθμού ενσωμάτωσης της βιολογικής καλλιέργειας σε είδη μεταποιητικής δραστηριότητας (επεξεργασία ελαιολάδου, τυποποίηση οπωροκηπευτικών, παρασκευές ζωοτροφών κ.λπ.). Μεγάλα περιθώρια υπάρχουν στην Αρτα που έαν και γεωργική περιοχή δεν έχει προσεκλύσει μέχρι σήμερα επαρκώς τις αγροτοβιομηχανίες. Στο πλαίσιο αξιοποίησης των μελλοντικών δυνατοτήτων διαφαίνεται μια ανάγκη για προώθηση δραστηριοτήτων λόγω της υψηλής προσπελασιμότητας (δραστηριότητες εμπορίου και εφοδιαστικής Logistics) στην περιοχή Θεσπρωτίας. Η αξιοποίηση τους θα πρέπει να γίνει με όρους που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον. Στο πλαίσιο της ορθολογικής διαχείρισης των βιομηχανικών και βιοτεχνικών μη επικίνδυνων αποβλήτων κρίνεται αναγκαία η καταγραφή τους για τον προσδιορισμό των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών τους. 5 Τουρισμός Εξαιτίας της χωρικής ανισότητας που παρατηρείται ιδίως στα Ιωάννινα, προκύπτει διαχειριστική ανάγκη για ειδική ενίσχυση της μεταποιητικής βιοτεχνικής δραστηριότητας (οικοτεχνία) στις ορεινές περιοχές. Στην Περιφέρεια Ηπείρου υπάρχουν αρκετές αναπτυσσόμενες περιοχές όπως η περιοχή της Πάργας και η περιοχή της Β. Πίνδος- Ζαγορίου- Τζουμέρκων, με δυνατότητα για περαιτέρω βιώσιμη αξιοποίηση των ENVIROPLAN A.E. 5-20

352 Α/Α ΤΟΜΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ πόρων που ενδιαφέρουν τον τουρισμό, αλλά παράλληλα υπάρχουν και αρκετές περιοχές (Άρτα) με μειωμένα τουριστικά χαρακτηριστικά και κυρίαρχες χρήσεις άλλες από τον τουρισμό. Οι κύριες διαχειριστικές ανάγκες του τομέα αφορούν: - την αύξηση της σημερινής περιορισμένης τουριστικής περιόδου - την βελτίωση της ποιότητας των τουριστικών καλυμμάτων - την αντιμετώπιση του φαινομένου υπερσυγέντρωσης που εμφανίζεται σήμερα - την προσέλκυση τουριστικών από το εξωτερικό 6 Μεταφορές Προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα και να επέλθει αύξηση της βιωσιμότητας των ενεργειακών πόρων σε επίπεδο Περιφέρειας απαιτείτε μια σειρά μέτρων και πολιτικών και στο τομέα των μεταφορών. Οι εθνικοί στόχοι και τα αντίστοιχα χρονοδιαγράμματα των δεσμεύσεών τους, όπως ισχύουν μέχρι σήμερα (Οδηγία 2003/30/ΕΚ) για την προώθηση της χρήσης των βιοκαυσίμων στο τομέα των μεταφορών είναι: : η αναλογία βιοκαυσίμων και άλλων ανανεώσιμων καυσίμων στην αγορά να ανέρχεται στο 2% : η αναλογία βιοκαυσίμων και άλλων ανανεώσιμων καυσίμων στην αγορά να ανέρχεται στο 5,72% 2 Στο πλαίσιο της στρατηγικής για την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια (στόχοι ) τίθενται στόχοι για: - την μείωση των εκπομπών του αερίου θερμοκηπίου - την διείσδυση των ΑΠΕ - την εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας. H προσπάθεια μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να αρχίσει άμεσα, έστω και εάν τα οφέλη προκύψουν πολύ αργότερα. Οι επόμενες 2-3 δεκαετίες είναι καθοριστικές. 7 Ενέργεια Για την μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα προκύπτει ανάγκη για : - μείωση των ενεργειακών αναγκών - αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και - προώθηση της χρήσης των ΑΠΕ σε όλους τους τομείς Σύμφωνα με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ, ο εθνικός δεσμευτικός στόχος 18% για συμμετοχή των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020, εξειδικεύεται σε: - 40% συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, ενώ στην Ήπειρο η συμμετοχή αυτή ανέρχεται μόλις στο 2% (2010). - 20% συμμετοχή των ΑΠΕ σε ανάγκες θέρμανσης ψύξης - 10% συμμετοχή των ΑΠΕ στις μεταφορές Ημερομηνία στόχος σύμφωνα με την Οδηγία 2006/32/ΕΚ είναι το 2016, όπου προβλέπεται 9% εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική κατανάλωση για την ικανοποίηση του οποίου απαιτείται βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. 8 Αστική Ανάπλαση Για την αναβάθμιση του αστικού χώρου στην περιοχή μελέτης προκύπτει διαχειριστική ανάγκη για την αστική ανάπλαση των οικιστικών περιοχών. Η ικανοποίηση της ανάγκης αυτής μπορεί να γίνει: - Με την εφαρμογή αρχών βιοκλιματικού σχεδιασμού 1 Η ημερομηνία έχει ήδη παρέλθει, άλλα παραμένει η απαίτηση ικανοποίησης του στόχου που έχει τεθεί από τη νομοθεσία 2 Η ημερομηνία έχει ήδη παρέλθει, άλλα παραμένει η απαίτηση ικανοποίησης του στόχου που έχει τεθεί από τη νομοθεσία ENVIROPLAN A.E. 5-21

353 Α/Α ΤΟΜΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ - Με την βελτίωση της λειτουργικότητας του αστικού χώρου - Με την βελτίωση της αστικής κινητικότητας προώθηση ήπιων και φιλικών προς το περιβάλλον μορφών μετακίνησης - Με την ορθολογική διαχείριση του ελεύθερου δημόσιου χώρου με εξασφάλιση συνεχούς και επαρκούς συντήρησης καθαριότητας Τα απόβλητα μπορούν να αποτελέσουν πόρο. Τα απόβλητα, αντί να στέλνονται προς ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ θα πρέπει να ανακτώνται και να εξυπηρετούν χρήσιμους σκοπούς, αντικαθιστώντας άλλους πόρους της ευρείας οικονομίας. Όσοι έχουν μειώσει, επιτυχώς, την εξάρτηση από τους ΧΥΤΑ, το έχουν κάνει με συνδυασμό ανακύκλωσης, βιολογικής επεξεργασίας (π.χ. κομποστοποίηση και αναερόβια χώνεψη) και ενεργειακής αξιοποίησης. Με την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2008/98 στο εθνικό δίκαιο θα πρέπει να εξασφαλιστεί ο διαχωρισμός των πηγών προέλευσης των αποβλήτων και η συλλογή και η ανακύκλωση των ρευμάτων αποβλήτων που παρουσιάζουν προτεραιότητα. Για την επίτευξη του προαναφερόμενου στόχου και τη βελτίωση της δυνατότητας ανάκτησης, πρέπει τα απόβλητα να συλλέγονται χωριστά εάν αυτό είναι τεχνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά εφικτό, πριν να υποστούν εργασίες ανάκτησης που θα έχουν τα καλύτερα συνολικά περιβαλλοντικά αποτελέσματα. 9 Διαχείριση Αποβλήτων Ακολούθως παρουσιάζονται συνοπτικά οι κυριότεροι στόχοι και τα αντίστοιχα χρονοδιαγράμματα των δεσμεύσεών τους, όπως ισχύουν μέχρι σήμερα για την περιοχή μελέτης: 1.1. Εκτροπή βιοαποδομήσιμων Σταδιακή μείωση της ποσότητας των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων (ΒΑΑ) που οδηγούνται προς Χ.Υ.Τ.Α. και ειδικότερα: : μείωση στο 75% των ΒΑΑ που παράγονταν το : μείωση στο 50% των ΒΑΑ που παράγονταν το : μείωση στο 35% των ΒΑΑ που παράγονταν το 1995 Με την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2008/98 θα καθορίζονται τα κατάλληλα μέτρα ανάλογα με την περίπτωση, προκειμένου να ενθαρρυνθεί: α) η χωριστή συλλογή βιολογικών αποβλήτων, με σκοπό την κομποστοποίηση ή/και λιπασματοποίηση και τη χώνευση (ζύμωση) των βιοαποβλήτων, β) η επεξεργασία των βιολογικών αποβλήτων κατά τρόπο που να διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας, γ) η χρήση περιβαλλοντικά ασφαλών υλικών, τα οποία παράγονται από βιολογικά απόβλητα Υλικά συσκευασίας Σταδιακή αύξηση του 3 ποσοστού ανακύκλωσης/αξιοποίησης των παραγόμενων αποβλήτων συσκευασίας και άλλων προϊόντων: Ειδικότερα όσον αφορά τα υλικά συσκευασίας Μέχρι 31/12/ Αξιοποίηση τουλάχιστον 50% κ.β. του συνόλου 3 Διευκρινίζεται, ότι οι στόχοι που αφορούν τα απόβλητα υλικών συσκευασίας και άλλων προϊόντων μπορεί να διαφοροποιηθούν εάν αυτό κριθεί σκόπιμο, ανάλογα και με το σχεδιασμό των εγκεκριμένων Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων. 4 Η ημερομηνία έχει ήδη παρέλθει, άλλα παραμένει η απαίτηση ικανοποίησης του στόχου που έχει τεθεί από τη νομοθεσία ENVIROPLAN A.E. 5-22

354 Α/Α ΤΟΜΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ - Ανακύκλωση τουλάχιστον 25% κ.β. του συνόλου - Ανακύκλωση τουλάχιστον 15% κάθε υλικού συσκευασίας. Μέχρι 31/12/2011: - Αξιοποίηση τουλάχιστον 60% κ.β. του συνόλου - Ανακύκλωση τουλάχιστον 55% κ.β. του συνόλου - Ανακύκλωση: Τουλάχιστον 60% κ.β. γυαλί Τουλάχιστον 60% κ.β. χαρτί και χαρτόνι Τουλάχιστον 50% κ.β. μέταλλα Τουλάχιστον 22,5% κ.β. πλαστικά, λαμβάνοντας αποκλειστικά υπόψη υλικά που ανακυκλώνονται εκ νέου σε πλαστικά Τουλάχιστον 15% κ.β. ξύλο Επιπλέον με την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2008/98, θεσπίζονται συγκεκριμένοι επιπλέον στόχοι όπως: α) μέχρι το 2015 η χωριστή συλλογή για το χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί. β) μέχρι το 2020 το ποσοστό για προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση και για ανακύκλωση πρέπει να ανέλθει, κατ ελάχιστο, στο 50% του συνολικού βάρους των αποβλήτων υλικών, τουλάχιστον για το χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί. Σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ θα πρέπει να σταματήσει άμεσα η υποβάθμιση της ποιότητας των νερών και να αποκτήσουν ως το 2015 όλα τα νερά «καλή ποιότητα» που να ανταποκρίνεται σε αυστηρά οικολογικά και χημικά πρότυπα Διαχείριση Υδάτων Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών Κατά προτεραιότητα οι διαχειριστικές ανάγκες αφορούν: - Εξάλειψη των φαινομένων ρύπανσης στο πεδινό τμήμα βόρεια του Αμβρακικού Κόλπου και στο νότιο τμήμα των ποταμών Λούρου και Άραχθου. (Πηγές ρύπανσης: η εντατική καλλιεργητική δραστηριότητα η κτηνοτροφία και η διάθεση ανεπεξέργαστων υγρών αποβλήτων από βιομηχανικές και μεταποιητικές μονάδες) - Εξάλειψη του φαινομένου νιτροποίησης στην περιοχή Ροδοτοπίου - ΒΔ της πόλης Ιωαννίνων. Πηγές ρύπανσης: ΒΙΠΕ, αγροτικές καλλιέργειες και κτηνοτροφικές μονάδες. Η Περιφέρεια Ηπείρου διαθέτει 5 Φ.Δ. Προστατευόμενων Περιοχών, οι οποίοι μπορούν να υλοποιήσουν δράσεις και προγράμματα εθνικού και τοπικού χαρακτήρα με σκοπό την προστασία, αναβάθμιση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος Τομέας Γεωργίας- Κτηνοτροφίας Η εφαρμογή ορθών γεωργικών πρακτικών με σεβασμό στο περιβάλλον συντελούν στη διασφάλιση και διαφύλαξη των φυσικών πόρων για τις επόμενες γενιές. Με γνώμονα τη χάραξη μιας νέας κατεύθυνσης για την πράσινη ανάπτυξη και την αειφορία, μια τέτοια ανάπτυξη προϋποθέτει τη δημιουργική συμμετοχή τόσο των παραγωγών όσο και των τοπικών κοινωνιών ώστε να περιορίζονται οι επιπτώσεις φαινομένων με παγκόσμια εμβέλεια που επηρεάζουν όμως τις τοπικές κοινωνίες και την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα στην Περιφέρεια Ηπείρου. Πιο συγκεκριμένα για την εφαρμογή πράσινων πρακτικών στην Περιφέρεια της Ηπείρου είναι πολύ σημαντική η παραγωγή πιστοποιημένων προϊόντων με ονομασία προέλευσης, με σήμα ENVIROPLAN A.E. 5-23

355 «Το καλάθι της Ηπείρου». Μια τέτοια πρωτοβουλία θα προωθήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα τοπικά προϊόντα και θα αξιοποιήσει την μέχρι τώρα ορθολογικά συνδυασμένη σχέση γεωργίας- κτηνοτροφίας. Στην Περιφέρεια Ηπείρου υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες ανάπτυξης και εξυγίανσης του αγροδιατροφικού τομέα. Η βελτίωση του συστήματος μεταφορών συμβάλει καθοριστικά στην ανεμπόδιστη διακίνηση και διανομή των γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων και σε άλλες αγορές εκτός της περιφέρειας. Μια πιο συνετή και αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων (που να περιορίζει την αλόγιστη χρήση φυσικών πόρων και φυτοφαρμάκων) θα εξασφάλιζε στους αγρότες και τους πολίτες ένα καλύτερο περιβάλλον ανάπτυξης των δραστηριοτήτων τους, και θα βελτίωνε την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων αυτών. Η προώθηση τοπικών αγροτικών προϊόντων που έχουν ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης συμβάλλει στην εξοικονόμηση πόρων και ενέργειες. Λαμβάνοντας υπόψη όσα προαναφέρθηκαν τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα λήψης μέτρων και εφαρμογής πολιτικών για: την εφαρμογή ορθών γεωργικών πρακτικών και την προώθηση μέτρων που αφορούν στην προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων (έδαφος- νερό- αέρα) την ορθή διαχείριση των υδατικών πόρων της περιοχής την αποφυγή χρήσης φυτοφαρμάκων και την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας στις γεωργικές δραστηριότητες. την προώθηση τοπικών αγροτικών προϊόντων που έχουν ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης και συμβάλλουν στην εξοικονόμηση πόρων και ενέργειες. Ενδεικτικά οι διαφαινόμενες ως αναγκαίες σε πρώτη φάση παρεμβάσεις αφορούν: Δράσεις ενίσχυσης των ενεργειακών καλλιεργειών κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μην προωθούνται εις βάρους του αγροδιατροφικού τομεά Δράσεις ενίσχυσης της βιολογικής καλλιέργειας (αραβόσιτος, ελιά κλπ.) και της βιολογικής κτηνοτροφίας (πουλερικά, αίγες, πρόβατα, βοοειδή κ.λπ.). Δράσεις αειφόρου χρήσης των φυτοφαρμάκων για την μείωση των κινδύνων από την χρήση τους και την αναγκαία προστασία των καλλιεργειών Δράσεις ενίσχυσης του αγροδιατροφικού τομέα με σήμα «το καλάθι της Ηπείρου» Τομέας Αλιείας Στον τομέα της Αλιείας η Ήπειρος βρίσκεται σε ικανοποιητικό επίπεδο, εφόσον μόνο στην Περιφερειακή Ενότητα των Ιωαννίνων συγκεντρώνεται το 35% των μονάδων ιχθυοκαλλιεργειών ENVIROPLAN A.E. 5-24

356 γλυκών νερών σε Εθνικό Επίπεδο, όταν η χώρα μας κατέχει την 2 η θέση στον τομέα των εξαγωγών τέτοιων προϊόντων ανά την Μεσόγειο. Το ποσοστό αυτό είναι αρκετά μεγάλο και η σωστή διαχείρισή του θα μπορούσε να αποφέρει στην οικονομία της Περιφέρειας και τα ανάλογα θετικά αποτελέσματα. Στο πλαίσιο αξιοποίησης των πλεονεκτημάτων του τομέα αυτού, θα πρέπει να αντιμετωπισθούν όλες οι αδυναμίες του τομέα. Τέτοιες αδυναμίες είναι η έλλειψη οργανωμένου συστήματος πιστοποίησης για τους καταναλωτές σε σημεία πώλησης των συγκεκριμένων προϊόντων και η απουσία πιστοποιημένων πρωτοκόλλων εντατικής εκτροφής. Επομένως απαιτούνται μέτρα και πολιτικές που να ενισχύουν την ιχθυοκαλλιέργεια στην Περιφέρεια Ηπείρου, εισάγοντας συγχρόνως την πράσινη διάσταση στον κλάδο, με την εφαρμογή αποτελεσματικών περιβαλλοντικών ελέγχων και την στροφή σε μεθόδους εκτροφής που μειώνουν τις επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον. Παράλληλα μέσω του Επιχειρησιακού Σχεδίου, προτείνονται δράσεις για τη μείωση των αρνητικών συνεπειών της ανοικτής αλιείας στο περιβάλλον αλλά και στις μελλοντικές προοπτικές του κλάδου, κυρίως με μέτρα ορθής διαχείρισης και προστασίας ευάλωτων ιχθυοτόπων. Ενδεικτικά οι διαφαινόμενες σε πρώτη φάση παρεμβάσεις αφορούν: Ενίσχυση των δράσεων εφαρμογής της νέων κανονισμών αλιείας Προστασία των φυσικών ιχθυοτόπων Εισαγωγή της πράσινης διάστασης στην ιχθυοκαλλιέργεια Τομέας Δασοκομίας- Προστασία Δασών Στην Περιφέρεια Ηπείρου ρυθμιστικοί παράγοντες (π.χ. υψηλή σχετική υγρασία, ορεινό ανάγλυφο) καθιστούν υψηλό το ποσοστό δασικών εκτάσεων στην συνολική της έκταση. Γι αυτό άλλωστε κατά το παρελθόν η επεξεργασία ξύλου ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη στην περιοχή. Η αξιοποίηση αυτού του πλεονεκτήματος μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω αφενός μέσω της εφαρμογής Περιφερειακού ή/και Τοπικών Σχεδίων Πρόληψης Δασικών Πυρκαγιών, και αφετέρου μέσω της εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ) αρ. 995/2010 που δίνει τη δυνατότητα ελέγχου της νομιμότητας της υλοτομημένης ξυλείας και των προϊόντων αυτής, για την αντιμετώπιση της παράνομης υλοτομίας και των συνεπειών αυτής. Για την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων προκύπτει διαχειριστική ανάγκη για την βελτίωση της οικολογικής σταθερότητας των δασών και την ενίσχυση του πολυλειτουργικού τους ρόλου. ENVIROPLAN A.E. 5-25

357 Ενδεικτικά οι διαφαινόμενες σε πρώτη φάση παρεμβάσεις αφορούν: Δράσεις για την καταπολέμηση της παράνομης υλοτομίας και του συναφούς εμπορίου, (περίπου το 20% των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προέρχονται από την αποψίλωση των τροπικών δασών)- Ενημέρωση και προβολής για την εφαρμογή συστήματος αδειών σε όλους τους παραγωγούς ξυλείας βάσει του Κανονισμού 1024/2008 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Δράσεις για την διατήρηση της ποιότητας των δασοπονικών ειδών Ενημέρωση και κατάρτιση σχετικά με τους ζημιογόνους παράγοντες (έντομα μύκητες) και μέτρα πρόληψης Τομέας Βιομηχανίας Μεταποίησης & Εμπορίου Η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων του τομέα αυτού, ήτοι της αυξημένης δυνατότητας σύνδεσής του με αγορές εκτός ελληνικού εδαφικού χώρου, δύναται να ελαχιστοποιήσει την απειλή της οικονομικής κρίσης σε συνδυασμό με το πλαίσιο ευκαιριών που παρουσιάζουν οι ορεινές περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου για ανάπτυξη δραστηριοτήτων βιοτεχνίας οικοτεχνίας. Μέσω του Επιχειρησιακού σχεδίου συνιστάται η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου υποστήριξης της πράσινης επιχειρηματικότητας το οποίο θα προωθεί νέες αγορές, νέες επιχειρηματικές συνεργασίες και θα δίδει δυνατότητες για νέες θέσεις εργασίας σε συνδυασμό πάντα με την κατάλληλη πληροφόρηση για θέματα ορθής περιβαλλοντικής πρακτικής για εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας. Επί παραδείγματι εξαιτίας του διαθέσιμού ορυκτού πλούτου της περιοχής, προκύπτει διαχειριστική ανάγκη για την εφαρμογή φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών στις εξορυκτικές δραστηριότητες. Επιπλέον εξαιτίας της χωρικής ανισότητας που παρατηρείται ιδίως στα Ιωάννινα, προκύπτει διαχειριστική ανάγκη για ειδική ενίσχυση της μεταποιητικής βιοτεχνικής δραστηριότητας στις ορεινές περιοχές του νομού. Στο πλαίσιο της βιώσιμης παραγωγής τροφίμων, απαιτείται περαιτέρω ενίσχυση του βαθμού ενσωμάτωσης της βιολογικής καλλιέργειας σε είδη μεταποιητικής δραστηριότητας (επεξεργασία ελαιολάδου, τυποποίηση οπωροκηπευτικών, παρασκευές ζωοτροφών κ.λπ.). Μεγάλα περιθώρια υπάρχουν στην Άρτα που εάν και γεωργική περιοχή δεν έχει προσελκύσει μέχρι σήμερα επαρκώς τις αγροτοβιομηχανίες. Στο πλαίσιο αξιοποίησης των μελλοντικών δυνατοτήτων διαφαίνεται μια ανάγκη για προώθηση δραστηριοτήτων λόγω της υψηλής προσπελασιμότητας (δραστηριότητες εμπορίου και εφοδιαστικής Logistics) στην περιοχή Θεσπρωτίας. Η αξιοποίηση τους θα πρέπει να γίνει με όρους που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον. ENVIROPLAN A.E. 5-26

358 Ενδεικτικά οι διαφαινόμενες σε πρώτη φάση παρεμβάσεις αφορούν: - Δράσεις ενίσχυσης παραδοσιακών μεταποιητικών δραστηριοτήτων στις ορεινές περιοχές υπό την προϋπόθεση εφαρμογής φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών. - Δράσεις βελτίωσης των υποδομών στο πλαίσιο εξοικονόμησης ενέργειας και διείσδυσης των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση. - Δράσεις ενημέρωσης και προβολής σχετικά με την ευθύνη του παραγωγού και κατόχου βιοτεχνικών ή βιομηχανικών μη επικίνδυνα απόβλητα, και τις τρέχουσες πρακτικές διαχείρισης τους (δυνατότητα συνδιαχείρισή τους με τα Α.Σ.Α) - Δράσεις προβολής των φιλοπεριβαλλοντικών πρακτικών που εφαρμόζουν ήδη επιχειρήσεις στην περιοχή (όπως η 2βάθμια επεξεργασία τυρόγαλου και επαπροώθησή του στην αγορά, η χρηματοδότηση περιβαλλοντικών έργων π.χ. υδροδότηση της νήσου Κέρκυρας, η γενετική προσαρμογή καλλιεργειών στην Άρτα κ.λπ.) ή άλλες επιχειρήσεις σε διεθνές επίπεδο. - κ.ά Τομέας Τουρισμός Στον τριτογενή τομέα, απασχολούνταν στην Ήπειρο, το 53,31% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της. Ο τριτογενής τομέας είναι ο πλέον αναπτυσσόμενος τομέας σε επίπεδο Περιφέρειας, όπου προφανώς απορροφήθηκε εργατικό δυναμικό κυρίως από την μείωση των απασχολούμενων στον πρωτογενή. Η Περιφέρεια της Ηπείρου δεν αποτελεί μια τυπική τουριστική περιοχή, παρ όλα αυτά όμως προσελκύει μεγάλο μέρος του εσωτερικού τουρισμού, καθώς και του εξωτερικού, κυρίως λόγω της φυσικής της ομορφιάς και της γεωμορφολογίας της. Έχει αναγνωρισμένη τουριστική ταυτότητα και προσφέρεται για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, συνδυάζοντας τις τουριστικές υπηρεσίες με τον ιδιαίτερο πολιτισμό της. Είναι όμως εμφανής η απουσία κινήτρων για την αποτελεσματική προώθηση Συστημάτων Περιβαλλοντικής Διαχείρισης στις τουριστικές της μονάδες. Το Επιχειρησιακό Σχέδιο στοχεύει στην δημιουργία και στην διασφάλιση ποιοτικής τουριστικής ταυτότητας στην Περιφέρεια Ηπείρου, έτσι ώστε οι τουριστικές επιχειρήσεις να παρέχουν υπηρεσίες φιλικές προς το περιβάλλον, που να επιμηκύνουν την τουριστική περίοδο. Η βελτίωση του περιβάλλοντος και η μείωση του κόστους λειτουργίας από την υιοθέτηση οικολογικών προτύπων αποτελούν σημαντικό κίνητρο για την υιοθέτηση ενός συστήματος οικολογικής λειτουργίας και πιστοποίησης. Η σαφώς διαφαινόμενη τάση των τελευταίων ετών, σύμφωνα με την οποία οι τουρίστες αλλά και πολλές τουριστικές επιχειρήσεις παγκοσμίως ENVIROPLAN A.E. 5-27

359 έχουν ευαισθητοποιηθεί σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και πιστοποίησης τουριστικών καταλυμάτων, αποτελεί ένα επιπλέον κίνητρο για πράσινες επενδύσεις. Για το λόγο αυτό μέσω του Επιχειρησιακού Σχεδίου θα αξιοποιηθούν τα πλεονεκτήματα της Περιφέρειας Ηπείρου, στα πλαίσια των ευκαιριών από την πράξη «Πράσινος Τουρισμός» που αποτελεί μια επιμέρους πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Τουρισμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού στο πλαίσιο του Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» (ΕΠΑΕ). Παράλληλα, θα αξιοποιηθεί το πλεονέκτημα της περιοχής για ανάπτυξη μορφών εναλλακτικού τουρισμού, στα πλαίσια των ευκαιριών από την πράξη «Εναλλακτικός Τουρισμός» που αποτελεί μια επιμέρους πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας Τουρισμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού στο πλαίσιο του Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» (ΕΠΑΕ). Η εν λόγω πράξη αφορά στην υλοποίηση επενδύσεων στον τομέα του τουρισμού από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται ή προτίθενται να δραστηριοποιηθούν στην ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού και αποσκοπεί: Στη διαφοροποίηση και στον εμπλουτισμό του ελληνικού τουριστικού προϊόντος με την επιχειρηματική αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Στην ανάδειξη και τουριστική αξιοποίηση του φυσικού και πολιτισμικού αποθέματος. Στην άμβλυνση της εποχικότητας της τουριστικής ζήτησης. Στην κατεύθυνση αυτή, μέσω της Πράξης "Εναλλακτικός Τουρισμός", θα ενισχυθούν επενδυτικά σχέδια τα οποία θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας ή περισσότερων ειδικών ή/και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως: Αθλητικός τουρισμός αναψυχής Πολιτιστικός τουρισμός Θαλάσσιος τουρισμός Τουρισμός υπαίθρου Γαστρονομικός τουρισμός Τουρισμός υγείας και ευεξίας Μέσω του Επιχειρησιακού Σχεδίου θα αξιοποιηθούν ευκαιρίες κινήτρων για απόκτηση πιστοποίησης συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης (EMAS / Easy EMAS, ECOLABEL, ISO 14001) καθώς και ευκαιρίες για προβολή τουριστικών επιχειρήσεων για τις πράσινες ενέργειες και πολιτικές της επιχείρησης. Ενδεικτικά οι διαφαινόμενες σε πρώτη φάση παρεμβάσεις αφορούν: ENVIROPLAN A.E. 5-28

360 Δράσεις προς την κατεύθυνση διαφοροποίησης και εμπλουτισμού του τουριστικού προϊόντος (ανάπτυξη τουρισμού φύσης). Οι κυριότερες επιμέρους μορφές που ανήκουν στη συγκεκριμένη κατηγορία είναι ενδεικτικά: - Ο φυσιολατρικός τουρισμός που αναπτύσσεται στις χαρακτηριζόμενες «φυσικές» περιοχές με σκοπό να αποκτήσουν γνώσεις για τη φύση οι τουρίστες. - Ο τουρισμός παρατήρησης χλωρίδας και πανίδας που αναπτύσσεται σε περιοχές που διαθέτουν άξια παρατήρησης χλωρίδα ή πανίδα. - Ο περιπατητικός τουρισμός που αναπτύσσεται στα περιπατητικά μονοπάτια της υπαίθρου. - Ο περιηγητικός τουρισμός όταν η περιήγηση ή η εκδρομή γίνεται στην ύπαιθρο. Δράσεις αξιοποίησης των τοπικών πόρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την ανάπτυξη ήπιων μορφών τουρισμού (αγροτουρισμού, περιηγητικού, πεζοπορικού, πολιτιστικού τουρισμού κ.ά.). Είναι η μορφή του τουρισμού που ενθαρρύνει τη συμμετοχή του επισκέπτη σε εμπειρίες που συνδέονται με την πολιτιστική κληρονομιά και την κατανόηση των χαρακτηριστικών του εκάστοτε προορισμού ως πολιτισμικού συνόλου (αργυροχοΐα κ.λπ.). Στις περιπτώσεις αυτές το ταξίδι γίνεται με κίνητρο βασικά πολιτιστικό με κύριους πόλους έλξης τους αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μουσεία, εκπαιδευτικές περιηγήσεις, θεατρικές παραστάσεις, φεστιβάλ, προσκυνήματα, παραδοσιακή αρχιτεκτονική, αναβίωση παραδοσιακών εθίμων, οικοτεχνία, χειροτεχνία, καθώς και μελέτη του λαϊκού πολιτισμού και της τέχνης. Επίσης είναι η μορφή του τουρισμού που ενθαρρύνει τη συμμετοχή του επισκέπτη σε εμπειρίες που συνδέονται με τον αθλητισμό για λόγους αναψυχής. Οι αθλητικές δραστηριότητες αναψυχής μπορούν να αναπτύσσονται σε λίμνες ποτάμια (π.χ. κανόε καγιάκ, rafting κ.ά) ή σε ορεινές, ημιορεινές, πεδινές ή / και αστικές και ημιαστικές περιοχές (π.χ. χιονοδρομικό σκι, χιονοσανίδα, ορειβασία, αναρρίχηση, ποδήλατο βουνού, αλεξίπτωτο πλαγιάς, διάβαση φαραγγιών - δασών, τουρισμός άγριας ζωής, ποδηλασία πόλης, ιππασία, μίνι-γκολφ κ.ά.). Δράσεις προώθησης και στήριξης βιολογικής καλλιέργειας, προϊόντων ονομαστικής προέλευσης και παραδοσιακών τεχνικών ελληνικής κουζίνας Οι κυριότερες επιμέρους ενέργειες που ανήκουν στη συγκεκριμένη κατηγορία είναι ενδεικτικά: - Διακριτή ενσωμάτωση της τοπικής κουζίνας στα προσφερόμενα εδέσματα. - Δημιουργία ή/και διάχυση γαστρονομικών και οινοτουριστικών διαδρομών. - Επισκέψεις σε μονάδες και εργαστήρια παραγωγής και μεταποίησης τοπικών προϊόντων (παραδοσιακά ελαιοτριβεία, αγροκτήματα, αμπελουργικές ζώνες, οινοποιεία, εργαστήρια κ.λπ.). - Γευσιγνωσία. - Εκπαιδευτικές ξεναγήσεις. - Ειδικές εκθέσεις μόνιμου χαρακτήρα. ENVIROPLAN A.E. 5-29

361 - Εφαρμογές εικονικής περιήγησης. - Ψυχαγωγικές εκδηλώσεις. Δράσεις για την αξιοποίηση κινήτρων για την απόκτηση πιστοποιημένων συστημάτων και την προβολή επιχειρήσεων με φιλοπεριβαλλοντική συμπεριφορά. Πιστοποίηση συστημάτων διαχείρισης ποιότητας (π.χ. πρότυπα ΕΛΟΤ ΕΝ ΙSO 9000 του έτους 2008, περιβαλλοντικής διαχείρισης ΕΛΟΤ ΕΝ ISO της σειράς και ΕΛΟΤ 1801 υγιεινή και ασφάλεια, HACCP, Eco-label, Emas, Easy Emas κ.λπ.), με εξαίρεση τα CE και κάθε άλλου είδους σήματα, τα οποία προβλέπονται από το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο ως υποχρεωτικού χαρακτήρα Τομέας Μεταφορών Σε ότι αφορά τις οδικές μεταφορές η χαμηλή πυκνότητα του πληθυσμού και η διασπορά των οικισμών, σε συνδυασμό με τον ορεινό χαρακτήρα της Περιφέρειας, δημιούργησαν για τις ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, συνθήκες απομόνωσης από τα αστικά κέντρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 65% του εθνικού οδικού δικτύου (μήκους 740 χλμ.) έχει ορεινή χάραξη, ενώ ακόμη υψηλότερο είναι το ποσοστό του επαρχιακού οδικού δικτύου (μήκους χλμ.) με ορεινή χάραξη. Για να αποδώσει αποτελεσματικά η πράσινη οικονομία στην Περιφέρεια Ηπείρου, θα πρέπει αφενός να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη μεταφορά πολιτών και προϊόντων, και αφετέρου να εφαρμόζονται νέες διαχειριστικές πρακτικές (βιώσιμα και ελκυστικά συγκοινωνιακά συστήματα- λιγότερο ρυπογόνα), τα οποία να εξυπηρετούν κατάλληλα τις ανάγκες κινητικότητας των κατοίκων της περιοχής. Ήδη μέσω του ΕΠ Θ-Σ-Η περιόδου , αναμένεται να δαπανηθεί ένα μεγάλο ποσοστό κοινοτικής συνδρομής για την βελτίωση των μεταφορικών συνθηκών στην Περιφέρεια Ηπείρου. Επομένως μέσω του Επιχειρησιακού Σχεδίου δίδονται κίνητρα σε υφιστάμενες και νέες επιχειρήσεις που διαθέτουν σχέδια για την μετακίνηση του προσωπικού τους και την βέλτιστη εξυπηρέτηση των πελατών τους. Παράλληλα δίδονται κίνητρα στους οργανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης για δράσεις που βελτιώνουν την οδική ασφάλεια, την δημόσια συγκοινωνία και το περιβάλλον της περιοχής. Προς την ίδια κατεύθυνση, συμβάλλουν το SIMCODE IGT πρόγραμμα που έχει ως στόχο να καλλιεργήσει τη γνώση για την δημιουργία ενός βιώσιμου πολύ-τροπικού μεταφορικού (δρόμοι, λιμάνια, αεροδρόμια, σιδηρόδρομοι) διαδρόμου που συνδέει την Β. Ελλάδα με την Ιταλία και την Τουρκία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε περιοχές που χαρακτηρίζονται ως «πύλες εισόδου» (όπως η Ηγουμενίτσα στον Νομό Θεσπρωτίας). Προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα και να επέλθει αύξηση της βιωσιμότητας των ενεργειακών πόρων σε επίπεδο Περιφέρειας απαιτείτε μια σειρά μέτρων και ENVIROPLAN A.E. 5-30

362 πολιτικών και στο τομέα των μεταφορών. Ήδη στην Περιφέρεια Ηπείρου υλοποιούνται καινοτόμες τεχνολογίες (βιολογικές καλλιέργειες ενεργειακών φυτών, βιοτεχνολογικές μέθοδοι παραγωγής βιοντήζελ) για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, μια εκ των οποίων είναι το έργο BIOSIS. Σκοπός τέτοιων δράσεων είναι η μείωση της ενεργειακής εξάρτησης από το πετρέλαιο, η ενίσχυση του πρωτογενούς αγροτικού τομέα και η προστασία του περιβάλλοντος. Όπως προαναφέρθηκε, οι εθνικοί στόχοι και τα αντίστοιχα χρονοδιαγράμματα των δεσμεύσεών τους, όπως ισχύουν μέχρι σήμερα (Οδηγία 2003/30/ΕΚ) για την προώθηση της χρήσης των βιοκαυσίμων στο τομέα των μεταφορών είναι: : η αναλογία βιοκαυσίμων και άλλων ανανεώσιμων καυσίμων στην αγορά να ανέρχεται στο 2% : η αναλογία βιοκαυσίμων και άλλων ανανεώσιμων καυσίμων στην αγορά να ανέρχεται στο 5,72% Οι ημερομηνίες αυτές έχουν παρέλθει αλλά παραμένει η απαίτηση ικανοποίησης του στόχου που έχει τεθεί από τη νομοθεσία. Επομένως οι διαφαινόμενες σε πρώτη φάση παρεμβάσεις αφορούν: Δράσεις ενημέρωσης και προβολής των ωφελειών από την χρήση των βιοκαυσίμων στον τομέα των μεταφορών Δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας, όπως: - Ορθολογική, επιλεκτική και βέλτιστη χρήση των διαθέσιμων μέσων μεταφοράς (περπάτημα, ποδήλατο, χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς, εκμετάλλευση της βέλτιστης μεταφορικής ικανότητας ενός οχήματος μεταφοράς) - Χρήση οχημάτων τα οποία ενσωματώνουν τεχνολογίες υψηλής απόδοσης - Οικολογική/ οικονομική οδήγηση με την έννοια της ελαχιστοποίησης της καταναλισκόμενης ενέργειας ανά επιβάτη και χιλιόμετρο διανυθείσας απόστασης ENVIROPLAN A.E. 5-31

363 Τομέας Ενέργειας Στο πλαίσιο της στρατηγικής για την κλιματική αλλαγή και την ενέργεια (στόχοι ) τίθενται στόχοι για: - την μείωση των εκπομπών του αερίου θερμοκηπίου - την διείσδυση των ΑΠΕ - την εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας. Η ικανοποίηση των στόχων αυτών αφορούν και την Περιφέρεια Ηπείρου. Μάλιστα η προσπάθεια μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να αρχίσει άμεσα, έστω και εάν τα οφέλη προκύψουν πολύ αργότερα. Οι επόμενες 2-3 δεκαετίες είναι καθοριστικές. Για τον λόγο αυτό, η μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα αποτελεί διαχειριστική ανάγκη της Περιφέρειας Ηπείρου στο πλαίσιο της οποίας θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για: - μείωση των ενεργειακών αναγκών - αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και - προώθηση της χρήσης των ΑΠΕ σε όλους τους τομείς Σύμφωνα με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ, ο εθνικός δεσμευτικός στόχος 18% για συμμετοχή των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020, εξειδικεύεται σε: - 40% συμμετοχή των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, ενώ στην Ήπειρο η συμμετοχή αυτή ανέρχεται μόλις στο 2% (2010). - 20% συμμετοχή των ΑΠΕ σε ανάγκες θέρμανσης ψύξης - 10% συμμετοχή των ΑΠΕ στις μεταφορές Ημερομηνία στόχος σύμφωνα με την Οδηγία 2006/32/ΕΚ είναι το 2016, όπου προβλέπεται 9% εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική κατανάλωση για την ικανοποίηση του οποίου απαιτείται βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Ετσι, μεσώ του Επιχειρησιακού Σχεδίου, θα γίνει μια προσπάθεια για την αντιμετώπιση του μέχρι τώρα μικρού βαθμού διείσδυσης των ΑΠΕ στην Περιφέρεια Ηπείρου (αντιστοιχεί μόλις στο 3% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής της χώρας), αξιοποιώντας τις ευκαιρίες του νέου Αναπτυξιακού Νόμου. Επιπλέον μέσω του Επιχειρησιακού Σχεδίου, προωθούνται δράσεις με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας για να αξιοποιηθεί το 4,3% του σχετικού προϋπολογισμού του Προγράμματος ENVIROPLAN A.E. 5-32

364 «Εξοικονόμηση κατ οίκον» που αντιστοιχεί στην Περιφέρεια Ηπείρου, καθώς και δράσεις που αφορούν επιχειρήσεις του δευτερογενή και τριτογενή τομέα, όπως: Δράσεις βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας. - Ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού κελύφους, με ενδεικτικές ενέργειες όπως προσθήκη θερμομόνωσης, τοποθέτηση νέων κουφωμάτων & υαλοστασίων (υαλοπινάκων και πλαισίων) με βελτιωμένη ενεργειακή απόδοση, φύτευση στεγών, εγκατάσταση εξωτερικών σκιάστρων, εγκατάσταση / ενσωμάτωση παθητικών ηλιακών συστημάτων κ.λπ. - Επεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στις Η/Μ εγκαταστάσεις του κτηρίου και στις λοιπές εγκαταστάσεις, με ενδεικτικές ενέργειες όπως αντικατάσταση παλαιών καυστήρων και λεβήτων με νέους υψηλής απόδοσης, υποκατάσταση πετρελαίου με φυσικό αέριο ή LPG, ανάκτηση θερμότητας (από καυσαέρια λεβήτων, απορριπτόμενο αέρα μονάδων διαχείρισης αέρα, συμπυκνωτή του ψύκτη κ.λπ.), εγκατάσταση θερμοστατών, αντικατάσταση αερόψυκτων ψυκτών με υδρόψυκτους, αντικατάσταση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών με συσκευές ενεργειακής κλάσης Α, εγκατάσταση ανεμιστήρων οροφής, κ.λπ. - Αναβάθμιση του συστήματος φυσικού/τεχνητού φωτισμού, με ενδεικτικές ενέργειες όπως χρήση ροοστατών στα φωτιστικά, συστήματα ελέγχου φωτισμού (π.χ. αισθητήρες κίνησης και φωτεινότητας κ.λπ. - Υποκατάσταση ηλεκτρικής ενέργειας ή άλλων συμβατικών καυσίμων με φυσικό αέριο ή υγραέριο. - Εγκατάσταση συστήματος συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού με σκοπό την κάλυψη ιδίων αναγκών - Αξιοποίηση ΑΠΕ για παραγωγή θερμότητας/ψύξης ή ηλεκτρισμού, με ενδεικτικές ενέργειες όπως: εγκατάσταση κεντρικού ηλιακού συστήματος ή ηλιακού θερμοσίφωνα για κάλυψη ιδίων αναγκών, εγκατάσταση συνδυασμένων συστημάτων θέρμανσης ή/και ψύξης με αξιοποίηση ηλιακών συστημάτων και βιομάζας για κάλυψη ιδίων αναγκών, εγκατάσταση συστήματος καύσης βιομάζας για κάλυψη των θερμικών αναγκών κ.λπ. Επιπλέον μέσω του Επιχειρησιακού Σχεδίου, προωθούνται οι «νέες» ενεργειακές καλλιέργειες ειδών με υψηλή παραγωγικότητα σε βιομάζα ανά μονάδα γης και για τις σε δυο κύριες κατηγορίες, τις γεωργικές και τις δασικές. Ενδεικτικά ακολούθως παρουσιάζονται τα παραγόμενα βιοκαύσιμα από διάφορα φυτά και οι αντίστοιχες αποδόσεις τους ανά στρέμμα. ENVIROPLAN A.E. 5-33

365 Πίνακας: Παραγόμενα Βιοκαύσιμα από Διάφορα Φυτά και Αποδόσεις ανά Στρέμμα σε Σπόρο και σε Καύσιμο Βιοκαύσιμο Βιοντίζελ Πρώτη Ύλη Ηλίανθος Ελαιοκράμβη Απόδοση (κιλά/ στρ.) Απόδοση σε βιοκαύσιμο (κιλά/ στρ.) Απόδοση σε βιοκαύσιμο (λίτρα/ στρ.) Βαμβάκι Σόγια Βιοαιθανόλη Σιτάρι Πηγή: Αραβόσιτος Τεύτλα Σόργο Αυτές οι δράσεις συμβάλλουν σημαντικά στην ουσιαστική συμμετοχή της Περιφέρειας Ηπείρου στις προσπάθειες επίτευξης των στόχων που έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και παραγωγής και κατανάλωσης βιοκαυσίμων. Επομένως οι διαφαινόμενες σε πρώτη φάση παρεμβάσεις αφορούν: Δράσεις αξιοποίησης των ΑΠΕ σε όλες τις ενεργειακές χρήσεις (ηλεκτροπαραγωγή, ψύξη / θέρμανση, μεταφορές / βιοκαύσιμα). - για τις ανάγκες ηλεκτροπαραγωγής προώθηση φωτοβολταϊκών συστημάτων και αιολικών μονάδων), ενώ - για τις ανάγκες θέρμανσης ψύξης προώθηση των αντλιών θερμότητας, των θερμικών ηλιακών συστημάτων και των διάφορων εφαρμογών βιομάζας. - για τις ανάγκες μεταφοράς προώθηση παραγωγής και κατανάλωσης βιοκαυσίμων Δράσεις για την ενίσχυση των ΑΠΕ είναι: - η περιφερειακή ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας - η διάδοση καλών πρακτικών - η εκπαίδευση και η επιμόρφωση Τομέας Αστική Ανάπλαση Ήδη στην Περιφέρεια Ηπείρου έχουν ήδη δρομολογηθεί ολοκληρωμένες αστικές αναπλάσεις ευρείας κλίμακας για τους τέσσερις Δήμους έδρες των Περιφερειακών Ενοτήτων στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος Θεσσαλία- Στερεά Ελλάδα- Ήπειρος που θα περιλαμβάνουν: - Κατασκευές και αναπλάσεις πεζοδρόμων - Κατασκευή νέων και ανάπλαση υφιστάμενων πλατειών ENVIROPLAN A.E. 5-34

366 - Δημιουργία, βελτίωση και επέκταση παιδικών χαρών - Δημιουργία ή/και ανάπλαση χώρων πρασίνου, αναψυχής και πραγματοποίησης εκδηλώσεων - Ανάπλαση, αξιοποίηση και επαναχρησιμοποίηση χώρων και κτιρίων - Δημιουργία ή/και βελτίωση χώρων στάθμευσης - Διαμόρφωση χώρων και δημιουργία υποδομών για δραστηριότητες αναψυχής και πραγματοποίηση εκδηλώσεων - Κατασκευή - βελτίωση υποδομών (κατασκευή - ανακατασκευή δρόμων, βελτίωση - επέκταση δικτύων αντιπλημμυρικής προστασίας, φωτισμοί κλπ.) σε περιοχές ανάπλασης Οι ως άνω δράσεις θα συμβάλουν στην προστασία του περιβάλλοντος, στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής και στη συνέχιση της εφαρμογής ολοκληρωμένων παρεμβάσεων για την αστική και αγροτική αναγέννηση. Μέσω του Επιχειρησιακού Σχεδίου επιδιώκονται ιδιαίτερα: Η προστασία του περιβάλλοντος, με ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, μέτρα για την εξοικονόμηση ενέργειας και εφαρμογή αρχών βιοκλιματικού σχεδιασμού Η βελτίωση της λειτουργικότητας του αστικού χώρου, για την εξυπηρέτηση των σύγχρονων αναγκών των κατοίκων της πόλης Η βελτίωση της αστικής κινητικότητας, με την προώθηση ήπιων και φιλικών προς το περιβάλλον μορφών μετακίνησης (πεζοί και ποδήλατο), λαμβάνοντας ιδιαίτερη μέριμνα για τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ) Η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η μείωση των κοινωνικών εντάσεων, με την εξασφάλιση στις αναπλάσεις των αναγκαίων προϋποθέσεων, για την ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας και επαφής των κατοίκων Η δημιουργία συνθηκών για την αύξηση της επιχειρηματικότητας και την αποτροπή εγκατάλειψης περιοχών, από τους μόνιμους κατοίκους Η βελτίωση της αισθητικής του αστικού χώρου και Η οικονομία των κατασκευών μέσω κατάλληλων επιλογών σχεδιασμού και κατασκευαστικών μεθόδων, στην περίπτωση ανασυγκρότησης υποβαθμισμένων περιοχών Παράλληλα για την αντιμετώπιση των συσσωρευμένων προβλημάτων ρύπανσης των αστικών κέντρων της Περιφέρειας Ηπείρου είναι απαραίτητη μια πολιτική τεχνολογιών φιλικών προς το ENVIROPLAN A.E. 5-35

367 περιβάλλον και η σταδιακή αντικατάσταση του στόλου των οχημάτων με νέα καθαρότερα οχήματα. Για την προαγωγή της πράσινης ανάπτυξης προαπαιτείται εφαρμογή μέτρων και υλοποίηση δράσεων που στοχεύουν στην βιώσιμη Αστική Κινητικότητα ακολουθώντας κατά το δυνατόν τις κατευθύνσεις του Σχεδίου Δράσης για την Αστική Κινητικότητα της Ε.Ε. Επομένως οι διαφαινόμενες σε πρώτη φάση παρεμβάσεις αφορούν: - Δράσεις αστικής αναζωογόνησης - Δράσεις για την βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και χρήσης ΑΠΕ στα κτίρια του οικιακού τομέα - Δράσεις εξορθολογισμένης χρήσης της ενέργειας και περιορισμού των απωλειών στις κατασκευές Τομέας Διαχείρισης Αποβλήτων Σε προηγούμενες ενότητες της παρούσας έχει αναπτυχθεί η σημασία που έχει η ΔΣΑ για την προστασία από την κλιματική αλλαγή, συμβάλλοντας έτσι θετικά σε μία από τις σημαντικότερες απειλές του πλανήτη. Όπως αναφέρθηκε η βιομηχανία της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων αποτελεί έναν από τους μετρήσιμους παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Παρά όμως τις άμεσες και εύκολα εφαρμόσιμες δυνατότητες που δίνονται και σε επίπεδο Περιφέρειας, δεν έχουν αξιοποιηθεί ικανοποιητικά οι σχετικές ευκαιρίες. Ο τομέας των αποβλήτων στην Περιφέρεια Ηπείρου, αν και δεν αποτελεί έναν από τους μέγιστους παραγωγούς αερίων του θερμοκηπίου, με το να γίνει βιώσιμη η διαχείρισή του μπορεί να παρέχει άμεσες, ικανοποιητικές και σχετικά εύκολες λύσεις αναφορικά με την μείωση των αερίων που ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή. Για παράδειγμα, η προώθηση της πρόληψης, της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης, της χρησιμοποίησης τεχνολογιών βιολογικής επεξεργασίας και η ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων είναι κάποιοι από τους τρόπους που μπορούν να συμβάλλουν στην μείωση της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου, την διατήρηση των φυσικών πόρων, την μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και την ευρύτερη περιβαλλοντική αναβάθμιση. Το σύνολο των αστικών στερεών αποβλήτων που παράγονται σήμερα στην Περιφέρεια Ηπείρου ανέρχεται σε περίπου tn/έτος και μπορούν να αποτελέσουν αξιοποιήσιμο πόρο αντί να διατείθονται ανεπεξέργαστα σε ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ. Με τον συνδυασμό ανακύκλωσης, βιολογικής επεξεργασίας (π.χ. κομποστοποίηση και αναερόβια χώνεψη) και ενεργειακής αξιοποίησης, δίδεται αφενός η δυνατότητα μείωσης της εξάρτήσης της Περιφέρεια Ηπείρου από τους ΧΥΤΑ και αφετέρου η δυνατότητα αύξησης του οικολογικού αποτυπώματος της. Για την επίτευξη ενός τέτοιου στόχου και τη βελτίωση της δυνατότητας ανάκτησης από τα απόβλητα, θα πρέπει αυτά ENVIROPLAN A.E. 5-36

368 να συλλέγονται χωριστά μέσω προγραμμάτων Διαλογής στην Πηγή. Σύμφωνα με στοιχεία πρόσφατης μελέτης που διενεργήθηκε στην περιοχή, το μεγαλύτερο ποσοστό των ρευμάτων που θα πρέπει να συλλέγονται και να επεξεργάζονται /ανακυκλώνονται με ΔσΠ, προέρχεται από τα καταστήματα και τα εστιατόρια, ενώ παράλληλα θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στην ανάπτυξη των συστημάτων ΔσΠ και κυρίως του οργανικού, του οποίου η δοκιμαστική εφαρμογή εκτιμάται ότι θα πρέπει να ξεκινήσει το 2013, παρέχοντας με αυτό το τρόπο αρκετό χρόνο ώστε να σχεδιαστεί ορθά και αποτελεσματικά η επίτευξη του στόχου για το έτος Σήμερα στην περιοχή της Ηπείρου, προς το παρόν λειτουργεί μόνο ένα Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμου Υλικού (Κ.Δ.Α.Υ.) στη Βιομηχανική Περιοχή των Ιωαννίνων, με αποτέλεσμα να μην αξιοποιούνται στο έπακρο τα οφέλη της ανακύκλωσης (οικονομικά οφέλη από το ανακυκλώσιμο υλικό, νέες θέσεις εργασίας, εξοικονόμηση ενέργειας κλπ.). Στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Σχεδίου θα υιοθετηθούν δράσεις ενημέρωσης και προβολής του προγράμματος Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) οργανικών, εντύπου υλικού και υλικών συσκευασίας, προκειμένου να καλύπτονται οι ελάχιστες απαιτήσεις που θέτει η Εθνική και Κοινοτική Νομοθεσία σχετικά με τα ποσοστά ανακύκλωσης και εκτροπής που πρέπει να επιτευχθούν. Παράλληλα θα προωθούνται δράσεις για την υιοθέτηση ορθολογικής διαχείρισης του συνόλου των στερεών και υγρών αποβλήτων, για την ανακύκλωση και την ανάκτηση οργανικών ουσιών και για την ενσωμάτωση περιβαλλοντικά/ενεργειακά φιλικών τεχνολογιών σε φορείς και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Ειδικότερα: α) όσον αφορά τα αστικά στερεά απόβλητα: Για την επίτευξη του στόχου της πρόληψης ή μείωσης της παραγωγής των αστικών αποβλήτων προκύπτει διαχειριστική ανάγκη: - για την χρήση καθαρών τεχνολογιών στις διαδικασίες παραγωγής με τις οποίες μπορεί να γίνει ηπιότερη χρήση των φυσικών πόρων και - για την επαναχρησιμοποίηση των υλικών που προκύπτουν μετά την ολοκλήρωση του κύκλου ζωής του αντίστοιχου προϊόντος. Ενδεικτικές δράσεις μπορεί να είναι: 1) Να δοθεί έμφαση σε προγράμματα ΔσΠ βιοποδομήσιμων ΑΣΑ, αλλά και άλλων οργανικών αποβλήτων. Με αυτόν τον τρόπο διάφορες κατηγορίες αποβλήτων όπως: (i) Υπολείμματα κουζίνας κατοικιών (ii) Υπολείμματα εστιατορίων, fast food κ.λπ. (iii) Προϊόντα κλαδέματος (iv) Προϊόντα περιποίησης κήπων (γρασίδι κ.λπ.) (v) Γεωργικά υπολείμματα (vi) Κτηνοτροφικά και πτηνοτροφικά απόβλητα ENVIROPLAN A.E. 5-37

369 (vii) Αποσυρόμενα φρούτα μπορούν να δώσουν άριστης ποιότητας κομπόστ, με οικονομικά πολύ βιώσιμες λύσεις (μικρή μεταφορά, μικρό κόστος, μεγάλη τιμή). 2) Να προωθηθεί η υλοποίηση των γνωστών ως «πράσινων σημείων» (Green points), τόσο για την ενίσχυση των ΣΕΔΑ, όσο και για την διευκόλυνση της ενεργής συμμετοχής των πολιτών. Αυτά στην ουσία αποτελούν κέντρα, στα οποία οι πολίτες μπορεί να πηγαίνουν διάφορες κατηγορίες επιλεγμένων υλικών (π.χ. πράσινα απόβλητα, ξύλα, οικιακές συσκευές, έπιπλα, μπαταρίες, απόβλητα συντήρησης κτιρίων και οικοδομικών εργασιών, τηγανέλαια κ.λπ.), είτε με σκοπό την αξιοποίησή τους, είτε με σκοπό την αποφυγή ανάμιξής τους με το ρεύμα των ΑΣΑ. 3) Να προχωρήσουν περαιτέρω τα Προγράμματα ανακύκλωσης με Διαλογή στην Πηγή, με ιδιαίτερη έμφαση στα υλικά συσκευασίας, σε συνεργασία με το αρμόδιο ΣΕΔΑ. 4) Να προωθηθεί η υλοποίηση της Μονάδας επεξεργασία σύμμεικτων Α.Σ.Α. (όσον έχουν μείνει μετά από τα προγράμματα εκτροπής επιλεγμένων κλασμάτων). β) όσον αφορά τα μή επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα: Για τα απόβλητα αυτά, υφίστανται διαχείριση με ευθύνη του παραγωγού και κατόχου τους, αφού προηγουμένως ληφθούν οι απαιτούμενες αδειοδοτήσεις. Η περίπτωση συνδιάθεσης με τα Α.Σ.Α., εφόσον τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά τους το επιτρέπουν, εμπίπτει στην ευθύνη του ΦοΔΣΑ της Δ.Ε. στην οποία παράγονται και αποτελεί αντικείμενο συμφωνίας μεταξύ φορέων, με την προϋπόθεση ότι η διαστασιολόγηση των έργων διαχείρισης της Δ.Ε. το επιτρέπει. γ) όσον αφορά τις άλλες κατηγορίες μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων Προτεραιότητα δίδεται στην αξιοποίησης της ιλύος. Οι δράσεις μέσω των οποίων μπορεί να γίνει αξιοποίηση της ιλύος είναι: 1) Απ' ευθείας χρήση σε αγροτικές εφαρμογές ως εδαφοβελτιωτικού υλικού, σύμφωνα με τους όρους και περιορισμούς που τίθενται από την Κοινή Υπουργική Απόφαση 80568/4225/91. 2) Για την επανένταξη στο φυσικό περιβάλλον «τραυματισμένων» φυσικών αναγλύφων. Απαραίτητο είναι, πριν την τελική χρήση της ιλύος για τους παραπάνω σκοπούς, αυτή να είναι σταθεροποιημένη ή να έχει υποστεί συνεπεξεργασία με άλλα μη επικίνδυνα βιοαποδομήσιμα απόβλητα, όπως με το οργανικό κλάσμα των αστικών αποβλήτων, και να πληροί περιβαλλοντικά κριτήρια συμβατά με την κείμενη νομοθεσία. 3) Ξήρανση της ιλύος και χρήση αυτής ως καυσίμου ύλης ή γενικότερα για ενεργειακή αξιοποίηση. ENVIROPLAN A.E. 5-38

370 Η διαχείριση των μεταχειρισμένων ελαστικών, υπόκεινται στον Νόμο 2939/2001 για την εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων. Βάσει του νόμου αυτού έχει εκδοθεί το Π.Δ. 109/04 για την Εναλλακτική Διαχείριση Μεταχειρισμένων Ελαστικών, στα πλαίσια του οποίου έχει εγκριθεί και λειτουργεί το σύστημα πανελλαδικής εμβέλειας ECO-ELASTICA. Η διαχείριση των αποβλήτων οχημάτων που βρίσκονται στο τέλος του κύκλου ζωής τους, υπόκεινται στον Νόμο 2939/2001 για την εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων. Βάσει του νομού αυτού έχει εκδοθεί το Π.Δ. 116/04 για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, όπου είναι υπό έγκριση το σύστημα πανελλαδικής εμβέλειας ΕΔΟΕ Α.Ε. (Εναλλακτική Διαχείριση Οχημάτων Ελλάδος) Όσον αφορά τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, που υπόκεινται και αυτά στον Νόμο 2939/2001 για την εναλλακτική διαχείριση αποβλήτων, έχει εκδοθεί το Π.Δ. 117/04 για την Εναλλακτική Διαχείριση Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού. Ήδη έχει συσταθεί η εταιρεία ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ Α.Ε., η οποία έως αυτή τη στιγμή είναι ο μοναδικός εθνικός φορέας για την διαχείριση των ΑΗΗΕ. Για ΑΗΗΕ απαιτείται κατάστρωση σχεδίου δράσης για την περιοχή μελέτης. Το σχέδιο δράσης θα πρέπει να περιλαμβάνει: Απογραφή των μεγάλων παραγωγών ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων. Προσδιορισμό των ποσοτήτων των ΑΗΗΕ, της σύστασής τους Απογραφή των πιθανών χρηστών των χρήσιμων μερών και εναρμόνιση με τη διαδικασία αποσυναρμολόγησης (επιλογή των μερών που εύκολα βρίσκουν χρήστες). Προσδιορισμό ποσοτικών στόχων με βάση τη «συμμετοχή» της περιοχής μελέτης στα απόβλητα από ΑΗΗΕ σε σχέση με το σύνολο της χώρας και χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους Για την διαχείριση των γεωργικών υπολειμμάτων και άχρηστων γεωργικών προϊόντων, προτείνεται να επιδιώκεται ή αξιοποίησή τους, ως πηγής οργανικής ουσίας και ενέργειας. Το παραγόμενο compost μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε αγροτικές καλλιέργειες, καθώς και για την επανένταξη σε φυσικό περιβάλλον «τραυματισμένων» φυσικών αναγλύφων ή και σε άλλες εφαρμογές, σύμφωνα με τους ειδικούς όρους και προϋποθέσεις που τίθενται από την κείμενη νομοθεσία. Ανάλογα με την χωροθέτηση και το είδος των εγκαταστάσεων Διαχείρισης των ΑΣΑ, είναι πολύ πιθανό (και χρήσιμο) να επιδιώκεται συνεπεξεργασία μέρους των γεωργικών και κτηνοτροφικών αποβλήτων με τα ΑΣΑ. Για την αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων και την προώθηση της ανακύκλωσης μέσω του Ε.Σ. οι διαφαινόμενες σε πρώτη φάση παρεμβάσεις αφορούν: ENVIROPLAN A.E. 5-39

371 - τον σχεδιασμό των προϊόντων κατά τρόπο ώστε να μειώνονται οι αρνητικές συνέπειές τους στο περιβάλλον και η δημιουργία αποβλήτων κατά τη διαδικασία παραγωγής και χρήσης τους, - την ανάπτυξη, παραγωγή και εμπορία προϊόντων που είναι κατάλληλα για πολλαπλές χρήσεις, ανθεκτικά από τεχνική άποψη και, αφού καταστούν απόβλητα, κατάλληλα για ορθή και ασφαλή ανάκτηση και διάθεση συμβατή με το περιβάλλον - την ενημέρωση και προβολή του προγράμματος Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) οργανικών, εντύπου υλικού και υλικών συσκευασίας, προκειμένου να μπορεί να ξεκινήσει η δοκιμαστική εφαρμογή του προγράμματος ΔσΠ κυρίως οργανικών κατά το Προς την κατεύθυνση αυτοί οι επιχειρήσεις και οι φορείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή μπορούν να καταρτίσουν ένα ή περισσότερα σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΣΔΑ) τα οποία μόνα τους ή συνδυασμένα, να καλύπτουν ολόκληρη τη παραγωγική δραστηριότητα τους. Στα ΣΔΑ αυτά μπορούν να περιλαμβάνονται οι ακόλουθες πληροφορίες: α) τύπος, ποσότητα και πηγή των παραγόμενων αποβλήτων, καθώς και για απόβλητα που είναι πιθανόν να αποσταλούν από ή προς την εθνική επικράτεια, με παράλληλη αξιολόγηση της μελλοντικής εξέλιξης των ροών αποβλήτων, β) υφιστάμενα προγράμματα συλλογής αποβλήτων και τυχόν εγκαταστάσεις διάθεσης και ανάκτησης, καθώς και τυχόν ειδικές ρυθμίσεις που ακολουθούνται για ορυκτέλαια απόβλητα, επικίνδυνα απόβλητα, ροές αποβλήτων που ρυθμίζονται από συγκεκριμένες νομοθετικές πράξεις κ.λπ. γ) αξιολόγηση της ανάγκης για νέα προγράμματα συλλογής, για πρόσθετες υποδομές εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων σύμφωνα με τις αρχές της αυτάρκειας και της εγγύτητας και, εφόσον απαιτείται, για σχετικές επενδύσεις, δ) γενικές πολιτικές διαχείρισης αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών και μεθόδων διαχείρισης αποβλήτων, εφόσον οι σύγχρονες τεχνολογίες Ενεργειακής Αξιοποίησης, συμβάλλουν σημαντικά τόσο στο περιβάλλον όσο και στην ενεργειακή πολιτική Τομέας Διαχείρισης Υδάτων Με την υλοποίηση των μέχρι τώρα προγραμματιζόμενων και υφιστάμενων έργων συλλογής επεξεργασίας και τελικής διάθεσης αστικών λυμάτων της Περιφέρειας Ηπείρου, αναμένετε να ολοκληρωθεί το σχέδιο διαχείρισης των αστικών λυμάτων της περιοχής μελέτης για τους οικισμούς Α, Β και Γ προτεραιότητας, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό εφόσον από την περιοχή αυτή διέρχεται οι ποταμοί Άραχθος, Μετσοβίτικος (παραπόταμος του Άραχθου) και Λούρο, οι οποίοι μαζί με τον Αμβρακικό κόλπο έχουν χαρακτηρισθεί ως ευαίσθητοι αποδέκτες βάσει των διατάξεων της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ περί επεξεργασίας αστικών λυμάτων. ENVIROPLAN A.E. 5-40

372 Στην Περιφέρεια Ηπείρου, πέραν των χαρακτηρισμένων ως ευαίσθητων αποδεκτών υπάρχουν σημαντικοί επιφανειακοί και υπόγειοι υδατικοί πόροι για την προστασία των οποίων δεν έχουν προς το παρόν θεσπισθεί περιβαλλοντικοί στόχοι. Το Επιχειρησιακό Σχέδιο για να αντιμετωπίσει αυτή την αδυναμία προωθεί την εφαρμογή συγκεκριμένων δράσεων που στόχο έχουν αφ ενός να ενισχύσουν την προστασία του υδατικού περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων του, και αφετέρου να καθιερώσουν μέτρα και πολιτικές για την βιώσιμη χρήση των υδατικών πόρων. Σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ θα πρέπει να σταματήσει άμεσα η υποβάθμιση της ποιότητας των νερών και να αποκτήσουν ως το 2015 όλα τα νερά «καλή ποιότητα» που να ανταποκρίνεται σε αυστηρά οικολογικά και χημικά πρότυπα. Επομένως κατά προτεραιότητα οι διαχειριστικές ανάγκες αφορούν: - Εξάλειψη των φαινομένων ρύπανσης στο πεδινό τμήμα βόρεια του Αμβρακικού Κόλπου και στο νότιο τμήμα των ποταμών Λούρου και Άραχθου. Πηγές ρύπανσης: η εντατική καλλιεργητική δραστηριότητα η κτηνοτροφία και η διάθεση ανεπεξέργαστων υγρών αποβλήτων από βιομηχανικές και μεταποιητικές μονάδες. - Εξάλειψη του φαινομένου νιτροποίησης στην περιοχή Ροδοτοπίου -ΒΔ της πόλης Ιωαννίνων. Πηγές ρύπανσης: ΒΙΠΕ, αγροτικές καλλιέργειες και κτηνοτροφικές μονάδες. Οι βιομηχανικές μονάδες του κλάδου παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων παράγουν το 93% του συνολικά παραγόμενου οργανικού φορτίου. Σημαντικές ποσότητες οργανικού φορτίου παράγονται από τους κλάδους, επεξεργασίας και συντήρησης φρούτων και λαχανικών και παραγωγής, επεξεργασίας και συντήρησης κρέατος και προϊόντων κρέατος. Παρόμοια είναι η κατάσταση και για τα παραγόμενα αιωρούμενα στερεά με τον κλάδο της παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων. Ακολουθούν οι κλάδοι επεξεργασίας και συντήρησης φρούτων και λαχανικών και παραγωγής, επεξεργασίας και συντήρησης κρέατος και προϊόντων κρέατος. Επιπλέον υπάρχουν μελέτες που καταδεικνύουν το μεγάλο πρόβλημα της επεξεργασίας και διάθεσης των υγρών αποβλήτων από τα ελαιοτριβεία. Αντίθετα οι επιπτώσεις του τομέα της παραγωγής εμφιαλωμένου νερού στην περιοχή μελέτης είναι περιορισμένες καθώς αυτός ο κλάδος συνδέεται με την εκμετάλλευση μεμονωμένων πηγών ή γεωτρήσεων ύστερα από σχετικά άδεια. Το ποσοστό της ετήσιας καταναλισκόμενης ποσότητας νερού ανέρχεται μόλις στο 11,8% της συνολικής βιομηχανικής ζήτησης. Επομένως, η παραγωγή αποβλήτων του τομέα παραγωγής εμφιάλωσης νερού είναι περιορισμένου υδραυλικού και ρυπαντικού φορτίου. Όσον αφορά στο καθεστώς αποχέτευσης των λυμάτων των ξενοδοχειακών μονάδων, τα ξενοδοχεία της περιοχής είτε διαθέτουν τα λύματά τους σε Κεντρικά Αποχετευτικά Συστήματα (ΚΑΣ), είτε διαθέτουν ίδιο σύστημα επεξεργασίας λυμάτων είτε έχουν βόθρους. Κάποιες μονάδες ENVIROPLAN A.E. 5-41

373 διαθέτουν τα επεξεργασμένα λύματά τους είτε σε ίδιο αποδέκτη (έδαφος, ρέμα), είτε τα χρησιμοποιούν για άρδευση πρασίνου είτε σε Κεντρικό Αποχετευτικό Σύστημα. Για εκείνες τις μονάδες που συνδέονται με ΚΑΣ η πίεση αναφέρεται στην μονάδα επεξεργασίας λυμάτων και αποτελεί σημειακή πίεση. Στις μονάδες που διαθέτουν ίδια συστήματα η εφαρμοζόμενη πίεση στους υδατικούς πόρους είναι σημειακή και προφανώς εντονότερη στα σώματα εκείνα που υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση μονάδων. Όσον αφορά στους βόθρους αυτοί μπορεί να είναι στεγανοί (τα λύματα συλλέγονται και διατίθενται σε μονάδα επεξεργασίας λυμάτων που δέχεται βοθρολύματα) είτε απορροφητικοί. Στους απορροφητικούς βόθρους η πίεση είναι περισσότερο διάχυτης μορφής και επιβαρύνει κυρίως τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Οι υδρομορφολογικές πιέσεις που ασκεί ο τομέας της ενέργειας σχετίζονται με την κατασκευή ταμιευτήρων για τις ανάγκες των υδροηλεκτρικών έργων και με τη λειτουργία των ΜΥΗΕ. Οι υδρομορφολογικές πιέσεις που ασκούν τα μικρά υδροηλεκτρικά στην περιοχή μελέτης δεν μπορούν γενικά να θεωρηθούν σημαντικές, με εξαίρεση τις περιπτώσεις όπου: - υπάρχει εξαιρετικά πυκνή χωροθέτησή τους, - δημιουργούνται σημαντικοί ταμιευτήρες - διαθέτουν μεγάλο μήκος αγωγού προσαγωγής - προξενούν πολύ μεγάλη μείωση της παροχής (δεν υπάρχει επαρκής οικολογική παροχή) για σχετικά μεγάλο μήκος υδατορεύματος.. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω η υιοθέτηση μιας σειρά δράσεων σχετικών με την εξοικονόμηση του ύδατος, αλλά και τη διαχείριση των αποβλήτων, προς όφελος των χρηστών και του, καθώς εν γένει και του κοινωνικού συνόλου της περιοχής αποτελεί μια επιπλέον διαχειριστική ανάγκη. Στο πλαίσιο βιώσιμης χρήσης των υδατικών πόρων το Επιχειρησιακό Σχέδιο, περιλαμβάνονται δράσεις ανάδειξης και προώθησης των Υδροηλεκτρικών Έργων πολλαπλής ωφελιμότητας. Τέτοια υδροηλεκτρικά έργα πολλαπλής ωφελιμότητας επιτρέπουν την ύδρευση μεγάλων αστικών κέντρων (όπως στην περίπτωση της Άρτας και της Πρέβεζας), ενώ από τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς εξασφαλίζεται η άρδευση αγροτικών εκτάσεων, επιτρέποντας την αύξηση της γεωργικής παραγωγής. Η σημασία τέτοιων έργων για την διαχείριση των υδάτων της Περιφέρειας Ηπείρου είναι πολύ μεγάλη, διότι τα περισσότερα από αυτά αποτελούν έργα πολλαπλού σκοπού, δηλαδή χρησιμοποιούνται για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ύδρευσης, άρδευσης, αντιπλημμυρικής προστασίας, αναψυχής, ιχθυοκαλλιέργειες, αθλητικές δραστηριότητες και συμβάλλουν στην ήπια τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μελέτης. ENVIROPLAN A.E. 5-42

374 Στην περιοχή μελέτης, η εφαρμογή ολοκληρωμένων αρδευτικών συστημάτων, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική μετά τα σοβαρά προβλήματα που παρατηρούνται στα υφιστάμενα δίκτυα άρδευσης της Περιφέρειας (πτώση κεραυνού έθεσε εκτός λειτουργίας τα αντλιοστάσια στην πεδιάδα της Παραμυθιάς, σπάσιμο ενός κεντρικού αγωγού στο Ροδοτόπι, δημιουργεί προβλήματα στο δίκτυο άρδευσης του ΤΟΕΒ Κρύας Λαψίστας). Μέσω του Επιχειρησιακού Σχεδίου προωθούνται δράσεις εξοικονόμησης νερού στον τομέα της γεωργίας, έτσι ώστε να αυξηθεί η παραγωγικότητα των καλλιεργειών και ταυτόχρονα να επιτευχθεί η μέγιστη προστασία του περιβάλλοντος. Παράλληλα μέσω του Επιχειρησιακού Σχεδίου, προωθούνται δράσεις ανάπτυξης και εφαρμογής συστημάτων εξοικονόμησης ύδατος σε επιχειρήσεις του δευτερογενή και τριτογενή τομέα. Τέτοιες ενέργειες δύναται να είναι η εγκατάσταση μηχανισμών εξοικονόμησης νερού (καζανάκια διπλής ροής νερού ή συσκευές μετατοπίσεως νερού), η εγκατάσταση βρυσών περιορισμένης ροής με ή χωρίς αισθητήρες., η εγκατάσταση συστήματος ανίχνευσης κι ελέγχου διαρροών νερού, το «Έξυπνο σύστημα» ποτίσματος, η φύτευση περιβάλλοντος χώρου ή/και στεγών με είδη προσαρμοσμένα στις τοπικές συνθήκες, η συγκέντρωση ομβρίων υδάτων για συγκεκριμένες χρήσεις (πχ. πότισμα). Συμπερασματικά οι διαφαινόμενες σε πρώτη φάση παρεμβάσεις αφορούν: - Δράσεις προώθησης ΜΥΗΕ πολλαπλού σκοπού, (για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ύδρευσης, άρδευσης, αντιπλημμυρικής προστασίας, αναψυχής, ιχθυοκαλλιέργειες, αθλητικές δραστηριότητες και συμβάλλουν στην ήπια τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μελέτης). - Δράσεις που προωθούν πρακτικές επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων υδάτων (άρδευση χώρων πρασίνου κ.λπ.) - Δράσεις και μέτρα που συμβάλλουν στην καταπολέμηση φαινομένων ρύπανσης σε ευπρόσβλητες και ευαίσθητες περιοχές. Στην κατεύθυνση αυτή απαιτείται η ανάληψη παρεμβάσεων από φορείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή: α) με έμφαση στη διαφοροποίηση του μίγματος πρώτων υλών ή ενέργειας με υποκατάστατα φιλικότερα προς το περιβάλλον. Η ορθολογική χρήση των πόρων επιβάλλει τη μείωση των απωλειών, την εισαγωγή μεθόδων επεξεργασίας των παραπροϊόντων, τον καθαρισμό και την επανάχρηση των αποβλήτων καθώς και την ορθολογική χρήση ή βελτιστοποίηση των συνθηκών συντήρησης και ελέγχου των μηχανημάτων παραγωγής. β) με έμφαση στην ανάπτυξη της συμπαραγωγής και στον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό με χρήση αποδοτικότερων ενεργειακών τεχνολογιών. γ) με έμφαση στην ταχεία διείσδυση του φυσικού αερίου, καθώς και στην προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. ENVIROPLAN A.E. 5-43

375 Τομέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Οι φυσικές περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου έχουν αναγνωρισθεί και κατοχυρωθεί ως προστατευόμενες είτε μέσω του χαρακτηρισμού τους και την ίδρυση 5 Φορέων Διαχείρισης, είτε με την κατοχύρωσή τους στο πλαίσιο διεθνών συμβάσεων, δίνοντας έτσι, την ευκαιρία σε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (Μ.Κ.Ο.), Ακαδημαϊκά Ιδρύματα (Α.Ε.Ι.- Τ.Ε.Ι. κλπ), τοπικούς φορείς και λοιπούς κατοίκους της Περιφέρειας να συμμετέχουν ενεργά στα θέματα διαχείρισης των συγκεκριμένων προστατευόμενων περιοχών. Προτεραιότητα του Επιχειρησιακού Σχεδίου είναι για κάθε προστατευόμενη περιοχή: - Η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων και η διατήρηση της φυσιογνωμίας του τοπίου. - Η τοπική ανάπτυξη ανθρωπίνων δραστηριοτήτων συμβατών με την διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. - Η διάχυση των ωφελειών της βιώσιμης διαχείρισης όχι μόνο στις προστατευόμενες περιοχές, αλλά στο γενικότερο χωρικό, κοινωνικό και οικονομικό περίγυρο. - Η μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή και συνεργασία των τοπικών φορέων, ΑΕΙ, ΜΚΟ και ενεργών πολιτών. - Η συμμετοχή στα οφέλη από τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών όλων των πολιτών και των κοινωνικών ομάδων Ειδικότερα ανά Προστατευόμενη περιοχή ισχύουν τα έξεις: Προστατευόμενη Περιοχή της λίμνης Παμβώτιδας Σε εθνικό επίπεδο η προστατευόμενη περιοχή της λίμνης Παμβώτιδας, παρά την έντονη υποβάθμιση που έχει υποστεί λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και των παρεμβάσεων, διατηρεί ιδιαίτερη σημασία. Αποτελεί έναν από τους γνωστότερους υγρότοπους, κυρίως για τη σχέση της με την πόλη των Ιωαννίνων, αλλά και για λόγους που έχουν σχέση με την ιστορία και τον πολιτισμό. Ταυτόχρονα, είναι και ένας πολύτιμος βιότοπος για την άγρια ζωή, φιλοξενώντας μια εξαιρετικά πλούσια βιοποικιλότητα, γεγονός που δικαιολογεί την ένταξή της στο δίκτυο Natura 2000 και το χαρακτηρισμό της τόσο ως Τόπο Κοινοτικής Σημασίας, όσο και ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας. Η περιοχή φιλοξενεί σημαντικό αριθμό σπονδυλωτών, που ανέρχονται στο 30% των σπονδυλοζώων της Ελλάδας. Ιδιαίτερα μεγάλη είναι η σημασία της περιοχής για τα αμφίβια και τα ερπετά. Συγκεκριμένα για τα αμφίβια, η λίμνη θεωρείται ως ένας από τους πιο σημαντικούς βιοτόπους αμφιβίων, ιδίως όσον αφορά το είδος Rana epirotica, που παρουσιάζει πολύ περιορισμένη κατανομή και εμφανίζεται μόνο στη Δυτική Ευρώπη. Πολύ μεγάλη είναι κι η αξία της όσον αφορά την Ιχθυοπανίδα και τους πληθυσμούς της καραβίδας, που έχουν μεγάλη εμπορική αξία, αν και αρκετά είδη και πληθυσμοί έχουν υποστεί κατάρρευση λόγω της χρόνιας ENVIROPLAN A.E. 5-44

376 αλιευτικής εκμετάλλευσης. Ξεχωριστή είναι και η Ορνιθολογική αξία της ευρύτερης περιοχής, καθώς εδώ αναπαράγονται δύο από τα δέκα είδη της χώρας που απειλούνται παγκοσμίως με εξαφάνιση: η Βαλτόπαπια (Aythya nyroca) στους καλαμώνες της λίμνης και το Κιρκινέζι (Falco naumanii) στα παλαιά σπίτια της πόλης και σε κάποια δημόσια κτίρια. Βασικός σκοπός του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας είναι η διαφύλαξη του φυσικού οικοσυστήματος, η αποκατάσταση και διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας της Παμβώτιδας, με παράλληλη ανάπτυξη δραστηριοτήτων που εναρμονίζονται με το φυσικό περιβάλλον και υιοθετούν την αρχή της αειφορίας. Ο συνδυασμός της προστασίας της φύσης και η παράλληλη ανάπτυξη δραστηριοτήτων αποτελεί το στόχο και ταυτόχρονα πρόκληση για το Φ.Δ. Κύριες αρμοδιότητες του Φορέα Διαχείρισης είναι: Η διατήρηση των φυσικών πόρων, της βιοποικιλότητας, της ισορροπίας του οικοσυστήματος και γενικότερα η προστασία του συνόλου των ιδιαίτερων αξιών της προστατευόμενης περιοχής, Η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των χρηστών και των φορέων και κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, Η προσέλκυση επισκεπτών και η προβολή και ανάδειξη των αξιών της προστατευόμενης περιοχής, Η περιβαλλοντική ενημέρωση και εκπαίδευση, Η αειφόρος χρήση των οικοσυστημάτων της προστατευόμενης περιοχής και γενικότερα η συμβατή με την προστασία και διατήρηση, κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Η δυνατότητα εποπτείας και εκτέλεσης εργασιών με επιστημονικό και ερευνητικό περιεχόμενο (π.χ. επιστημονική παρακολούθηση) Η δυνατότητα ευέλικτης οικονομικής διαχείρισης χωρίς τις γραφειοκρατικές διαδικασίες που υπάρχουν σήμερα στον κρατικό μηχανισμό Η εξασφάλιση της δυνατότητας για μια διαρκή και έγκαιρη χρηματοδότηση των εργασιών διαχείρισης Η ικανότητα να απορροφήσει και να διαχειριστεί κονδύλια προερχόμενα από πηγές εκτός κρατικού προϋπολογισμού, τόσο σε σχέση με τη μελέτη και έρευνα, όσο και στη διαχείριση / εκμετάλλευση και προστασία. Η ευελιξία και ευχέρεια σε θέματα επιμόρφωσης και ενημέρωσης του προσωπικού, καθώς και προβολής της περιοχής σε διεθνές επίπεδο. Η δυνατότητα άμεσης και καλής επικοινωνίας με άλλους φορείς και υπηρεσίες με αρμοδιότητες στην περιοχή, περιβαλλοντικές οργανώσεις και άλλους κοινωνικούς φορείς. ENVIROPLAN A.E. 5-45

377 Λαμβάνοντας υπόψη τους κύριους παράγοντες που αποτελούν απειλή για την περιοχή της Λίμνης Παμβώτιδας, ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στον έλεγχο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, ιδιαίτερα όσον αφορά τη λίμνη και τα οικοσυστήματα περιμετρικά της λίμνης (παραλίμνια ενδιαιτήματα, υγρά λιβάδια κλπ) που είναι και τα πλέον υποβαθμισμένα. Ο εθελοντισμός είναι πολύ σημαντική πτυχή στην προσπάθεια επόπτευσης της περιοχής και θα πρέπει να οργανωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να προσφέρει μετρήσιμο έργο καθώς και να ενισχύει την αποτελεσματικότητα. Παραδείγματα μορφών συνεισφοράς του εθελοντισμού είναι τα εξής: - Συμμετοχή στο πρόγραμμα συστηματικής παρακολούθησης (παρακολούθηση Ορνιθοπανίδας κλπ) - Συνεισφορά σε έργα καθαρισμού ή άλλα έργα βελτίωσης στο πεδίο. Οι φορείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, όπως οι αλιείς, οι γεωργοί κ.λπ., θεωρούν μονομερώς τη λίμνη ως φυσικό πόρο προς εκμετάλλευση. Αυξημένο είναι και το ενδιαφέρον επιχειρηματιών για την τουριστική ανάπτυξη των παραλίμνιων περιοχών και την τουριστική αξιοποίηση της λίμνης. Συνεπώς, υπάρχει έντονο ενδιαφέρον τόσο για εγκατάσταση μονάδων του πρωτογενούς τομέα (π.χ. πτηνοτροφεία) στο λεκανοπέδιο, όσο και για μονάδες εστίασης και διαμονής (τομέας παροχής υπηρεσιών). Προκύπτει επομένως το συμπέρασμα ότι η υποβάθμιση των αξιών της λίμνης προέρχεται από πιέσεις που ασκούν διάφορες κοινωνικές ομάδες. Για τον λόγο αυτό προκύπτει διαχειριστική ανάγκη σε θέματα προβολής της περιοχής με σκοπό την προαγωγή ή την προβολή των σκοπών διαχείρισης της περιοχής. - με έμφαση στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και ανταγωνιστικότητας και την ορθολογική αξιοποίηση των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων. - με έμφαση στην προστασία των φυσικών αποθεμάτων της χώρας και στη μείωση των πιέσεων από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, αλλά και - με έμφαση στην καταπολέμηση της ανεργίας και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης. Ο Φορέας Διαχείρισης της Λίμνης Παμβώτιδας δεν έχει δραστηριοποιηθεί στους τομείς οικοτουριστικών προγραμμάτων και ανάπτυξης αγροτουριστικών προγραμμάτων, αλλά βρίσκεται σε στενή συνεργασία με ερευνητικές ομάδες του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων, οι οποίες και θα παρέχουν σχετικές άδειες έρευνας, εφόσον ζητηθούν. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, για την Προστατευόμενη Περιοχή της Λίμνης Παμβώτιδα οι διαφαινόμενες παρεμβάσεις αφορούν: Δράσεις που να αναδεικνύουν τη συμβολή της λίμνης στην οικονομική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής (μέσω ανάπτυξης προγραμμάτων Οικοτουρισμού- Αγροτουρισμού και μοντέλων που μπορούν να τονώσουν την τοπική κοινωνία, κλπ). Ενημέρωση ως προς την ENVIROPLAN A.E. 5-46

378 σημασία της περιοχής ως «Υγρότοπος Διεθνούς Σημασίας» και της γενικότερης «διάκρισης» της περιοχής. Υπάρχει ανάγκη ευρείας αναγνώρισης της μοναδικότητας που έχει η περιοχή ως καταφύγιο πλούσιας βιοποικιλότητας σε διεθνές επίπεδο (π.χ. της σημασίας που έχει η αναφορά της περιοχής στους Υγρότοπους Διεθνούς Σημασίας της Σύμβασης Ramsar, του δικτύου Natura 2000, της Ζώνης Ειδικής Προστασίας κ.α.). Η τόνωση της ιδιαίτερης σημασίας της περιοχής μπορεί να βοηθήσει και στη αναβάθμιση της τοπικής ταυτότητας με στόχο την συνεργεία τοπικής ανάπτυξης σε σχέση με το προστατευτέο αντικείμενο. Δράσεις στην κατεύθυνση αυτή έχουν γίνει ήδη από το Φ.Δ., όπως για π.χ μέσω της Ιστοσελίδας και των προγραμμάτων ενημέρωσης που έχει υλοποιήσει. Δράσεις ενημέρωση για μεθόδους ορθής πρακτικής, αναφορικά με την άσκηση της κτηνοτροφίας και της γεωργίας και αναζήτηση και παρουσίαση εναλλακτικών διαχειριστικών προτάσεων. Εκλαΐκευση και κατανόηση του ιστορικού και των αιτιών υποβάθμισης της λίμνης Παμβώτιδας. Δημοσιοποίηση των απειλών και των κινδύνων που αντιμετωπίζει. Ενημέρωση της τοπικής κοινωνίας και των κατοίκων για τις ωφέλειες που θα προκύψουν από την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων. Δράσεις προώθηση τοπικών προϊόντων της περιοχής. Σύνδεση των οικολογικών και επιστημονικών αξιών της λίμνης με τοπικές ιστορικές και πολιτισμικές αξίες (παραδοσιακοί τρόποι ψαρέματος / κυνηγιού / διαχείρισης, τοπικά ονόματα χλωρίδας & πανίδας / καιρικών φαινομένων / αλιευτικών εργαλείων, τοπικές ιστορίες / θρύλοι / παραδόσεις). Παράλληλα ο Φορέας Διαχείρισης θα πρέπει να προβεί σε δράσεις δημοσιότητας μέσα από τις οποίες θα προβάλει την πλούσια ομορφιά του φυσικού τοπίου, την σπάνια χλωρίδα και πανίδα τις περιοχής, τη δυνατότητα εύκολης και ασφαλούς πρόσβασης μέσω του οδικού δικτύου της περιοχής (Εγνατία Οδός), και της επικείμενης κατασκευής της Ιονίας Οδού κ.ά. Δεδομένου ότι η μεγάλη οικολογική αξία της λίμνης Παμβώτιδας έγκειται και στη συμπληρωματικότητα της περιοχής με τις υπόλοιπες οικολογικά αξιόλογες περιοχές της Περιφέρειας Ηπείρου, θα ήταν σκόπιμο να υπάρχει άρρηκτη συνεργασία του Φορέα Διαχείρισης με τους υπόλοιπους τέσσερεις Φ.Δ. για την επίτευξη των ως άνω δράσεων (συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης). Προστατευόμενη Περιοχή της Βόρειας Πίνδου: Η περιοχή της Β. Πίνδου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες σε Εθνικό αλλά και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο περιοχές, συνδυάζοντας με μοναδικό τρόπο φυσικό περιβάλλον (βλάστηση, χλωρίδα, πανίδα, γεωμορφές, υδρογραφία και φυσικό τοπίο) και ανθρωπογενές περιβάλλον (παραδοσιακοί οικισμοί, πολιτιστικά και ιστορικά χαρακτηριστικά). Η βλάστηση χαρακτηρίζεται απ την παρουσία εκτεταμένων δασών κωνοφόρων και οξιάς στα μέσα και στα μεγάλα υψόμετρα καθώς και την ύπαρξη εκτεταμένων δασών δρυών και βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση. Απ τους 30 τύπους φυσικών οικοτόπων οι 6 είναι προτεραιότητας. Στους τύπους ENVIROPLAN A.E. 5-47

379 οικοτόπων διατηρούνται 41 Είδη ή Υποείδη Φυτών χαρακτηρισμένα ως σπάνια ή ενδημικά. Η Β. Πίνδος φιλοξενεί έναν σημαντικό αριθμό ειδών πανίδας απ τα οποία τα 96 περιλαμβάνονται τα Παραρτήματα των Οδηγιών 92/43/ΕΟΚ και 79/409/ΕΟΚ. Πρόκειται για 30 Θηλαστικά (εκ των οποίων 24 χειρόπτερα), 35 Πτηνά, 7 Αμφίβια, 22 Ερπετά και 2 Είδη Ιχθυοπανίδας. Η Β.Πίνδος είναι από τους σημαντικότερους βιότοπους στην Ελλάδα του Είδους προτεραιότητας Ursus arctos (καφέ αρκούδα) όπου συγκεντώνεται το 50 % του ελληνικού πληθυσμού και του Είδους προτεραιότητας Rupicapra rupicapra balcanica (αγριόγιδο) όπου συγκεντρώνεται ποσοστό μεγαλύτερο του 30% του ελληνικού πληθυσμού. Αξιοσημείωτη είναι στην περιοχή και η παρουσία μικρών απομονωμένων πληθυσμών του Vipera ursinii (οχιά των ορεινών λιβαδιών) στο νοτιότερο όριο εξάπλωσης του Είδους στην Ευρώπη καθώς και η παρουσία των Ερπετών Lacerta agilis (αμμόσαυρα) και Vipera berus (αστρίτης) τα οποία είναι κοινά στην Κεντρική Ευρώπη αλλά σπάνια στην Ελλάδα, όπου βρίσκονται στο νοτιότερο όριο της εξάπλωσής τους. Οι κύριες απειλές στους τύπους οικοτόπων των Ζωνών Ι και ΙΙ είναι οι πυρκαγιές, η υπερβόσκηση και η μείωση της παροχής των ποταμών. Ο κίνδυνος εκδήλωσης πυρκαγιών είναι τυχαίος, αλλά συμπίπτει με την ξηρή περίοδο (Μάιος Σεπτέμβριος) οπότε παρατηρείται και η μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στην περιοχή (συνήθως Ιούλιο Αύγουστος). Η υπερβόσκηση παρατηρείται κυρίως τους ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες. Σήμερα, στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου της Β.Πίνδου και την ευρύτερη περιοχή του, λειτουργούν 6 Κέντρα Ενημέρωσης από τα οποία 5 στην Περιφερειακή Ενότητα Ιωαννίνων και το ένα στην Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών. Προς το παρόν ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου δεν έχει δραστηριοποιηθεί στους τομείς οικοτουριστικών προγραμμάτων και ανάπτυξης αγροτουριστικών προγραμμάτων. Πρέπει εδώ να επισημανθεί ότι λόγω έλλειψης Κανονισμού Διοίκησης και Λειτουργίας, ο Φορέας δεν μπορεί να εκδώσει άδειες ξενάγησης και να χορηγήσει άδειες επιστημονικής έρευνας και τεχνικών δοκιμών και αναλύσεων (όπως προβλέπεται από το ισχύον νομικό πλαίσιο). Η απαίτηση για εκπόνηση κανονισμού διοίκησης και λειτουργίας είναι ως προς αυτό το σημείο επιτακτική και θα πρέπει ο Φορέας να θέσει τη δράση αυτή στις προτεραιότητές του. Προστατευόμενη Περιοχή Αμβρακικού Κόλπου: Η ευρύτερη περιοχή του Αμβρακικού Κόλπου αποτελεί έναν από τους 11 Υγροβιότοπους Διεθνούς Σημασίας, που έχει υπαχθεί στις διατάξεις της Σύμβασης Ramsar, έχει υπαχθεί στο Δίκτυο των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ με 2 τόπους και στις Ζώνες Ειδικής Προστασίας για την Ορνιθοπανίδα της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ με 2 Ζώνες. Στα όρια του Εθνικού Πάρκου Αμβρακικού υπάρχουν 24 τύποι φυσικών οικοτόπων της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ εκ ENVIROPLAN A.E. 5-48

380 των οποίων οι 2 προτεραιότητας (αποτελούν το 28 % της Ζώνης Προστασίας της Φύσης Α). Στην περιοχή αναφέρονται 126 Είδη πανίδας χαρακτηρισμένα ως «απειλούμενα» και «προστατευόμενα» στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ 6 από τα είδη ορνιθοπανίδας απειλούνται σε παγκόσμιο επίπεδο. Λόγω της ορνιθοπανίδας οι υγρότοποι του Αμβρακικού χαρακτηρίζονται ως διεθνούς σημασίας για τα υδρόβια πτηνά. Η σημασία της περιοχής για την πανίδα αποδίδεται στους παρακάτω παράγοντες: Στη μεγάλη έκταση, πληθώρα και ποικιλία βιοτόπων και ενδιαιτημάτων, σχετικά αδιατάρακτων από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, που προσφέρουν καταφύγια, τροφή, χώρους ξεκούρασης και φωλιάσματος σε μία μεγάλη ποικιλία ειδών πτηνών, τα οποία έχουν ανάγκη για την ολοκλήρωση του βιολογικού τους κύκλου να χρησιμοποιούν τέτοιους εκτεταμένους βιότοπους. Στη σπανιότητα των ενδιαιτημάτων διότι τέτοιοι μεγάλοι υγρότοποι ελλείπουν πλέον από τη Μεσογειακή Ευρώπη. Στη γεωγραφική θέση της περιοχής που λειτουργεί ως ενδιάμεσος σταθμός (stepping stone) για τα μεταναστευτικά πουλιά, που ανεφοδιάζονται και ξεκουράζονται σε αυτή. Η ορνιθοπανίδα του υγρότοπου ευνοείται από τη γεωγραφική θέση του Αμβρακικού, επάνω στη δυτική ακτή της Βαλκανικής Χερσονήσου, η οποία αποτελεί μία από τις σημαντικότερες μεταναστευτικές οδούς στην Ευρώπη. Οι κύριες απειλές στους τύπους οικοτόπων των Ζωνών Α και Β είναι η μείωση της παροχής των ποταμών, οι εισροές των θρεπτικών και γενικά χημικών συστατικών στις λιμνοθάλασσες από τις γειτονικές καλλιεργούμενες εκτάσεις, οι πυρκαγιές, η υπερβόσκηση και οι εκχερσώσεις. Από τα αποτελέσματα του «Προγράμματος Επόπτευσης-Φύλαξης», που εφαρμόζεται στην περιοχή, προκύπτει πως οι κυριότερες παράνομες δραστηριότητες στην περιοχή του Αμβρακικού είναι κατά σειρά έντασης οι ακόλουθες: Λαθροθηρία Λαθραλιεία στις λιμνοθάλασσες με χρήση μηχανοκίνητων σκαφών χωρίς τις νόμιμες άδειες Απορρίψεις μπαζών και απορριμμάτων στις λιμνοθάλασσες Απορρίψεις αποβλήτων από χοιροστάσια και ορνιθοτροφεία σε υδάτινους αποδέκτες Κοπή δένδρων ή θάμνων Παράνομες εκσκαφές και λοιπά κατασκευαστικά έργα Όχληση αργυροπελεκάνων Παράνομη βόσκηση. ENVIROPLAN A.E. 5-49

381 Στα όρια του Εθνικού Πάρκου Αμβρακικού λειτουργούν από άλλους φορείς οι ακόλουθες υποδομές πληροφόρησης: Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αράχθου: Πρόκειται για το συγκρότημα πέτρινων κτιρίων του παλιού τελωνείου της Κόπραινας, ανατολικά των εκβολών των ποταμών Αράχθου και Βωβού, Το Κέντρο περιλαμβάνει Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Αμβρακικού, Μουσείο Αλιείας, Αίθουσα Περιβαλλοντικής Αγωγής και ξενώνα. Κέντρο Έρευνας και Πληροφόρησης Σαλαώρας. Πρόκειται για αναπαλαιωμένο πέτρινο διώροφο κτίριο, εμβαδού μεγαλύτερου των 300 m 2, τo οποίo έχει διαμορφωθεί σε χώρο έκθεσης και πληροφόρησης, χώρους εργασίας και εργαστήριο και μικρό ξενώνα (μπορεί να φιλοξενήσει έως 16 άτομα). Κέντρο Υγροτόπων Ροδιάς. Πρόκειται για ανακαινισμένο κτίριο παλιού σχολείου στον οικισμό Στρογγυλής, το οποίο διαμορφώθηκε σε χώρο ενημέρωσης για τη λιμνοθάλασσα Ροδιάς και τον παραδοσιακό τρόπο αλιείας των χελιών και λειτουργεί από προσωπικό της Ι.Μ. Ροδιάς, στην κυριότητα της οποίας υπάγονται οι λιμνοθάλασσες Ροδιάς, Κοστάντιο, Αγ. Γεώργιος, Τσούκαλος. Με αφετηρία το Κέντρο Υγροτόπων Ροδιάς διοργανώνονται περιηγήσεις με πλωτά μέσα (πριάρια) στις λιμνοθάλασσες της Ι.Μ. Ροδιάς. Ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού δεν έχει δραστηριοποιηθεί στους τομείς οικοτουριστικών προγραμμάτων και ανάπτυξης αγροτουριστικών προγραμμάτων. Ο Φορέας στη σημερινή του μορφή αδυνατεί να υποστηρίξει και να προωθήσει τέτοια προγράμματα λόγω έλλειψης κτιριακής υποδομής και δεν έχει την απαραίτητη στελέχωση με εξειδικευμένο προσωπικό. Ο στόχος είναι στο άμεσο μέλλον να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις εκείνες που θα επιτρέψουν στο Φορέα να λειτουργήσει αποτελεσματικά και σε αυτό τον τομέα (προσλήψεις προσωπικού, απαραίτητη κτιριακή υποδομή για την Κεντρική Υπηρεσία στην Άρτα & την Σαλαώρα και για τη δημιουργία παραρτημάτων Κέντρων Ενημέρωσης - σε Πρέβεζα, Λούρο, Αμφιλοχία και Βόνιτσα. Εντός του Εθνικού Πάρκου Αμβρακικού Κόλπου, έχει αρμοδιότητες και δραστηριοποιείται μεγάλος αριθμός Υπηρεσιών και Φορέων. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τα προτεινόμενα έργα στην περιοχή να γίνονται τόσο βάσει ιεραρχημένης σπουδαιότητας και αναγκαιότητας για το εθνικό Πάρκο, όσο και βάσει των επιμέρους αναγκών και σχεδιασμών. Μόνο σ αυτή την περίπτωση θα υπάρχει αποτελεσματική διαχείριση της περιοχής του Εθνικού Πάρκου με θετικές επιπτώσεις τόσο σε περιβαλλοντικό όσο και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Προστατευόμενη Περιοχή εκβολών & στενών Αχέροντα Καλαμά και Καλοδικίου Η γεωμορφολογική αξία των εκβολών Αχέροντα της περιοχής έγκειται στην ύπαρξης στην περιοχή των εκβολών παράκτιας πόλγης πληρωμένης με ιζήματα, με δύο μόνο επικοινωνίες με ENVIROPLAN A.E. 5-50

382 τη θάλασσα (περιοχή Αμμουδιάς και όρμος του Οδυσσέα) και με αναβλύσεις υφάλμυρου νερού και η μειωμένη έκταση αλοφύτων στις εκβολές που είναι χαρακτηριστικές σε ανοικτά δελταϊκά συστήματα όπως π.χ. στον Καλαμά. Η αξία της περιοχής των Στενών του Αχέροντα προκύπτει κυρίως από τα χαρακτηριστικά της, τα οποία επιτρέπουν το φώλιασμα μεγάλων αρπακτικών πουλιών. Προκύπτει ακόμα από τα χαρακτηριστικά των Στενών ως γεωτόπου (φαράγγι και πλαγιές Αχέροντα) καθώς και ως περιοχή Ιστορικού και Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ο ρους του Αχέροντα και των παραποτάμων του Κωκυτού και Βουβοπόταμου). Η αξία των εκβολών του Καλαμά προκύπτει από τις οικολογικές διαδοχές που παρατηρούνται από τα Στενά του Καλαμά μέχρι τις εκβολές του όπου αντιπροσωπεύονται όλες οι παρόχθιες συστάδες ενός τυπικού Μεσογειακού ποταμού, από τους καλαμιώνες και τις συστάδες με αρμυρίκια έως τις συστάδες με ιτιά και σκλήθρο και τους πλατανεώνες. Η περιοχή των Στενών Καλαμά αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα με τη δελταϊκή πεδιάδα και επηρεάζει τις λειτουργίες της, κυρίως όσον αφορά τη σταθερότητα των πρανών και τη διάβρωση τους, που είναι πηγή ιζημάτων προς τις εκβολές. Τέλος, το έλος Καλοδίκι αποτελεί έναν πολύ σημαντικό υγρότοπο, ο οποίος αποτελεί μοναδικό σχηματισμό τυρφώδους-γαιώδους περιοχής με μεγάλη και ιδιαίτερη αισθητική αξία. Η ορνιθολογική του σημασία οφείλεται στη θέση του (κατά μήκος του δυτικού μεταναστευτικού διαδρόμου, στα φυσικά του χαρακτηριστικά (έλος γλυκού νερού), και στους οικοτόπους (βλάστηση Nymphaea alba, καλαμώνες, κ.λπ.). Οι κύριες απειλές στους τύπους φυσικών οικοτόπων των Ζωνών Α και Β είναι η μείωση της παροχής των ποταμών, οι μεταβολές στη ροή νερού στις τάφρους, οι εισροές χημικών καλλιεργητικών μέσων από τις γειτονικές καλλιεργούμενες εκτάσεις, οι πυρκαγιές, η υπερβόσκηση και οι εκχερσώσεις. Ο Φορέας Διαχείρισης Στενών και εκβολών ποταμών Αχέροντα και Καλαμά, λειτουργεί στην Περιοχή Προστασίας δύο Κέντρα Ενημέρωσης και Πληροφόρησης σε παραχωρημένα κτίρια στην Αμμουδιά και στην Σαγιάδα και ένα Περίπτερο Πληροφόρησης στη Γλυκή. Τα σημαντικότερα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, για τη σημασία και την προστασία των οποίων πρέπει να ενημερωθεί το κοινό είναι τα εξής Η αξία των Εκβολών του Αχέροντα και ιδίως του έλους Αμμουδιάς ως σημαντικός σταθμός ξεχειμωνιάσματος αποδημητικών πουλιών. Η αξία των Στενών Αχέροντα ως τόπο φωλιάσματος μεγάλων αρπακτικών πουλιών. Η αξία του φυσικού υδρογραφικού δικτύου της περιοχής και του έλους της Αμμουδιάς ως βιότοπο ενδημικών Ειδών ψαριών και του Θηλαστικού Lutra lutra. ENVIROPLAN A.E. 5-51

383 Η αξία του Αχέροντα και των παραποτάμων του Κωκυτού και Βουβοπόταμου ως περιοχή Ιστορικού και Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους. Για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού ο Φορέας Διαχείρισης λειτουργούν δύο κέντρα πληροφόρησης στην Σαγιάδα και στην Αμμουδιά και ένα Περίπτερο Πληροφόρησης στην Γλυκή. Ο τομέας της ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης του Φορέα Διαχείρισης του δεν είναι πολύ αναπτυγμένος. Η μόνη ενέργεια που έχει γίνει είναι η δημιουργία υλικού για τα Κέντρα Πληροφόρησης στη Σαγιάδα (Καλαμάς) και στην Αμμουδιά (Αχέροντας), ενός οικοτουριστικού οδηγού και μιας ιστοσελίδας, η οποία και χρηματοδοτείται από τη δράση «Ενημέρωση και Ευαισθητοποίηση», του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ». Επιπλέον, ο Φορέας Διαχείρισης των Στενών και Εκβολών Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά δεν έχει δραστηριοποιηθεί στους τομείς οικοτουριστικών προγραμμάτων και ανάπτυξης αγροτουριστικών προγραμμάτων. Αναφορικά με τις άδειες επιστημονικής έρευνας εντός των ορίων της προστατευόμενης περιοχής, δεν έχουν υποβληθεί σχετικές αιτήσεις όπως επίσης δεν έχει ακόμα θεσπιστεί, από τον Φορέα, σύστημα έκδοσης αδειών ξενάγησης. Προστατευόμενη Περιοχή του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων Αναφορικά με τον νεο ιδρυθέν Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων οι προτεραιότητες που τίθενται σε αυτή τη φάση για τη διοίκηση του Φορέα, είναι η αποτύπωση και καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης της περιοχής του Εθνικού Πάρκου, εφόσον το Π.Δ. οριοθέτησης της προστατευόμενης περιοχής περιλαμβάνει σημαντικές ρυθμίσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη των Τζουμέρκων, την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της περιοχής και του γεφυριού της Πλάκας. Παράλληλα στο Π.Δ. οριοθέτησης, ορίζεται το πλαίσιο για τις υπάρχουσες δραστηριότητες, όπως η κτηνοτροφία και η πτηνοτροφία και δημιουργούνται οι υποδομές (π.χ.. σφαγείο στα Πράμαντα) ώστε να πιστοποιηθούν τα προϊόντα των περιοχών αυτών και να αποκτήσουν ονομασία προέλευσης. Στο πλαίσιο των ήπιων μορφών τουρισμού, προβλέπεται η δημιουργία ξενώνων και μικρών ξενοδοχειακών μονάδων που θα ενσωματώνονται στο περιβάλλον. Συγκεκριμένα, στα πλαίσια του προγράμματος ΕΠΕΡΑΑ, αναμένεται να καλυφθούν δαπάνες για τη δημιουργία των Γραφείων Στέγασης του Φορέα, Κέντρων Πληροφόρησης, Περιπτέρων Ενημέρωσης, Φυλακίων, Παρατηρητηρίων, για λειτουργικά έξοδα υπέρ του επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού, για την εκπόνηση σχεδίου διαχείρισης, για έργα επισκευής, συντήρησης και σήμανσης πεζοπορικών διαδρομών, μονοπατιών, για κατασκευή θέσεων θέας ENVIROPLAN A.E. 5-52

384 και παρατηρητηρίων και εγκατάσταση συστήματος παρακολούθησης χαρακτηριστικών φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος όπως τέλος, και για την εκπόνηση μελετών. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα προαναφερθέντα, οι διαφαινόμενες παρεμβάσεις που μπορούν να υιοθετηθούν στο Επιχειρησιακό Σχέδιο αφορούν δράσεις ενημέρωσης ευαισθητοποίησης των οργανωμένων κοινωνικών φορέων: - στα μέτρα που προγραμματίζονται για τη διασφάλιση της αειφόρου ανάπτυξης της κάθε προστατευόμενης περιοχής, - στις προβλεπόμενες επιχορηγήσεις και ενισχύσεις παραγωγικών δραστηριοτήτων, - στις ευκαιρίες που δημιουργούνται για επιχειρηματικές δραστηριότητες και - στις νέες θέσεις εργασίας (μόνιμες ή προσωρινές) που δημιουργούνται για τις ανάγκες προστασίας των προστατευόμενων περιοχών. Ενδεικτικά οι κοινωνικοί εταίροι στους οποίους απευθύνεται η ειδική ενημέρωση που προαναφέρθηκε είναι: Οι εργοδοτικές οργανώσεις (Επαγγελματικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο) Οργανώσεις Παραγωγών (Γεωργικοί Συνεταιρισμοί, Κτηνοτροφικοί Συνεταιρισμοί, Υλοτομικοί συνεταιρισμοί κ.λπ.). Οι φορείς εκπροσώπησης των πολιτών (αγροτικοί σύλλογοι, σύλλογοι κυνηγών κ.λπ.). Επισημαίνεται ότι η πιστοποίησης και παροχή ειδικού σήματος σε επιχειρήσεις από το σύνολο των ΦΔ Προστατευόμενων Περιοχών που δραστηριοποιούνται στην Περιφέρεια Ηπείρου, θα συμβάλει στην ανάπτυξη και βελτίωση των υπηρεσιών οικοτουρισμού, περιηγήσεις και γενικότερα υπηρεσιών που αφορούν την εξοικείωση των επισκεπτών με τη φύση. ENVIROPLAN A.E. 5-53

385 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ: ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΦΟΡΕΩΝ ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ & ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΥΛΙΚΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙV: ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ- ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ ENVIROPLAN A.E.

386 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΦΟΡΕΩΝ ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ENVIROPLAN A.E.

387 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΦΟΡΕΩΝ 1 ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑΣ A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Βρίσκετε στην διαδικασία Αποκεντρωμένη Διοίκηση συμπλήρωσης Δεν έχει Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας παραληφθεί προς το παρόν Γεν. Διεύθυνση Χωροταξικής & Περιβαλλοντικής Πολιτικής Γεν. Διεύθυνση Χωροταξικής & Περιβαλλοντικής Πολιτικής Γεν. Διεύθυνση Δασών & Αγροτικών Υποθέσεων Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας Περιφερειακή Διοίκηση Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Ηπείρου Επιμελητήρια-Σωματεία- Ενώσεις 5 ΓΕΩΤΕΕ ΗΠΕΙΡΟΥ & ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ fax fax & fax 6 Επιμελητήριο Άρτας & fax 7 Επιμελητήριο Πρέβεζας & fax 8 Επιμελητήτιο Θεσπρωτίας & fax 9 Επιμελητήτιο Ιωαννίνων & fax 10 ΤΕΕ - Τμήμα Ηπείρου & fax Δήμοι- Αναπτυξιακοί και συλλογικοί φορείς 11 Δήμος B. Τζουμέρκων & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει 1 Φορείς που δραστηριοποιούνται στην Περιφέρεια Ηπείρου και προσεγγίσθηκαν από την ομάδα μελέτης στο πλαίσιο συλλογής πρωτογενούς υλικού ENVIROPLAN A.E. Σελ.1

388 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ παραληφθεί προς το παρόν 12 Δήμος Δωδώνη & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 13 Δήμος Ζαγορίου & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 14 Δήμος Ζίτσας & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 15 Δήμος Ιωαννίνων & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 16 Δήμος Κόνιτσας & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 17 Δήμος Μετσόβου & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 18 Δήμος Πωγωνίου & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 19 Δήμος Άρταίων & fax Απαντήθηκε μέσω 20 Δήμος Γ.Καραϊσκάκη & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 21 Βρίσκετε στην διαδικασία Δήμος Κεντρικών & fax συμπλήρωσης Δεν έχει Τζουμέρκων παραληφθεί προς το παρόν 22 Δήμος Νικόλαου Σκουφά & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 23 Δήμος Ζηρού & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 24 Δήμος Πάργας & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 25 Δήμος Πρέβεζας & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 26 Δήμος Ηγουμενίτσας & fax Απαντήθηκε μέσω 27 Δήμος Σουλίου & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 28 Δήμος Φιλιατών & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 29 Δημοτική Επιχείρηση & fax Βρίσκετε στην διαδικασία ENVIROPLAN A.E. Σελ.2

389 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Ύδρευσης Αποχέτευσης Αρτας συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 30 Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Ηγουμενίτσας fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 31 Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ (Δ.Ε.Υ.Α.Ι) fax 32 Δ.Ε.Υ.Α. Πρέβεζας fax Δημοτική Επιχείρηση Τουριστικής Ανάπτυξης Ιωαννίνων (Δ.Ε.Τ.Α.Ι.), Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Δήμου Άρτας Δημοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης Ηγουμενίτσας Επιστημονικό & Τεχνολογικό Πάρκο Ηπείρου fax fax & fax & fax 37 BIC Ηπείρου fax Κέντρο Τηλεματικής Δ. Ελλάδος, Ηπείρου & Ιονίων Νήσων Σύνδεσμος Επιχ. Πληροφορικής Β. Ελλάδος & fax & fafx 40 Ίδρυμα Εγνατία Ηπείρου fax Αναπτυξιακή ΗΠΕΙΡΟΣ ΑΕ Εταιρεία Ανάπτυξης Νότιας Ηπείρου - Αμβρακικού Α.Ε. ΕΤΑΝΑΜ Πρότυπη Δημοτική - Συνεταιριστική Αλιευτική Επιχείρηση "ΠΡΕΒΕΖΑ Α.Ε." fax & fax fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν ENVIROPLAN A.E. Σελ.3

390 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 44 Δημοτική Επιχείρηση Σφαγείων Φιλιππιάδας (Δ.Ε.Σ.Φ.Ι.) Ν. Πρέβεζας, fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 45 Αερολιμένας Ιωαννίνων fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν 46 ΑΣΗΚ ΑΕ Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Σύνδεσμος Ενώσεων Αγροτουρισμού Ελλάδος- ΣΕΑΓΕ Σύλλογος Επαγγελματοβιοτεχνών και Τουριστικών Επιχειρήσεων Δήμου Μαργαριτίου "Η ΕΝΩΣΗ" Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Βίκου- Αώου και Πίνδου Φορέας Διαχείρισης Υγροτόπων Αμβρακικού Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων Περιστερίου & Χαράδρας Αράχθου Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας Φορέας Διαχείρισης Στενών & Εκβολών Ποταμών Αχέρωντα & Καλαμά Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων Νοσοκομείο Χατζηκώστα Γεωργίου Νομαρχιακό Γενικό Νοσοκομείο - Κ.Υ. Φιλιατών & fax & fax fax fax fax 57 Γενικό Νοσοκομείο Άρτας fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν ENVIROPLAN A.E. Σελ.4

391 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Βρίσκετε στην διαδικασία Γενικό Νοσοκομείο 58 & fax συμπλήρωσης Δεν έχει Πρέβεζας παραληφθεί προς το παρόν ΦΔΣΑ 2 ος Παραμυθιάς (Καρβουναρίου) ΦΔΣΑ 3 ος Αρτας (Βλαχερνά) fax fax 61 ΦΔΣΑ 4 ος fax Οργανισμός Λιμένος Ηγουμενίτσας (ΟΛΗΓ ΑΕ) Ελληνικό Κέντρο Περίθαλψης Άγριων Ζώων Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία & fax fax & fax 66 Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων & fax 67 Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων fax 68 ΤΕΙ Ηπείρου fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν ENVIROPLAN A.E. Σελ.5

392 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 1 ΤΕΦΑΣ, Ι. & Η. Δ., Α.Ε.Β.Ε. & fax 2 ΑΧΕΡΩΝ ΜΠΕΤΟΝ Α.Ε. 3 ΚΑΡΑΜΠΕΛΑ, Ν., ΑΦΟΙ, Α.Ε.Β.Ε. 8 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΝΟΠΟΙΪΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ 9 ΚΤΗΜΑ ΓΚΛΙΝΑΒΟΣ ΑΕ fax ΑΓΡΟΖΩΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ-ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΤΗΝΟΤΡΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΑΛΛΑΝΤΙΚΑ ΜΕΤΣΟΒΟΥ ΑΕ ΚΑΤΩΓΙ ΚΑΙ ΣΤΡΟΦΙΛΙΑ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΚΗ-ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ Α.Ε 13 ΠΑΠΠΑΣ Α.Β.Ε.Ε fax 14 OVO FRESCO ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ fax fax fax fax fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης- Δεν έχει παραληφθεί προς το παρόν Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης 15 ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ,ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΥΡΟΓΑΛΑΚΤΟΣ & fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης 16 ΣΙΩΠΗΣ ΗΛΙΑΣ & YIOΣ OE. fax 17 ΘΕΟΔ. ΚΑΝΤΖΑΣ ΑΕ & fax 18 ΧΗΤΟΣ ΑΒΕΕ (ΖΑΓΟΡΙ) fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης ENVIROPLAN A.E. Σελ.6

393 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 19 ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΕΜΦΙΑΛΩΣΕΩΝ ΑΕ Fax & Απαντήθηκε 20 ΘΥΑΜΙΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΜΦΙΑΛΩΣΕΩΝ 21 ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑ ΑΦΟΙ ΟΕ fax 22 ΕΛΑΙΟΥΡΓΕΙΑ ΠΡΕΒΕΖΗΣ Α.Ε. 23 ΕΛΗ Α.Ε. 24 ΧΑΛΚΙΑ, ΑΦΟΙ, Α.Ε.Β.Ε. fax 25 ΝΙΤΣΙΑΚΟΣ Θ.ΑΒΕΕ fax 26 Η ΠΙΝΔΟΣ 27 ΔΩΔΩΝΗ Α.Ε ΚΑΡΑΛΗΣ Α.Ε CENTIMI ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ D N S ENERGY ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ZITSA SOLAR ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ 32 Α. ΤΣΙΩΛΗΣ - Β. ΤΣΙΩΛΗ ΟΕ fax 33 Α.Β.ΠΑΣΙΑ Ε.Π.Ε fax 34 Α.ΓΟΥΣΗΣ-Β.ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΟΕ fax fax fax fax fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης ENVIROPLAN A.E. Σελ.7

394 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 35 Α.ΦΟΥΚΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΟΕ fax ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΟΕ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΗΠΕΙΡΟΥ ΚΙΤΣΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ 38 ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΙΜΠΑΣΗ ΚΑΙ ΣΙΑ ΟΕ fax 39 ΑΝΝΕΤΑ-ΕΥΔΟΚΙΑ-ΕΥΑΝΘΙΑ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ Ο.Ε. 40 ΑΣΛΑΝΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ 41 ΑΦΟΙ ΓΙΑΝΝΕΤΑ -ΠΕΣΤΡΟΦΑΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 42 ΑΦΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΟΕ fax 43 ΑΦΟΙ ΤΣΑΚΑΝΙΚΑ ΚΑΙ ΣΙΑ Ο.Ε. fax 44 ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΔΗΜ. ΜΠΟΥΜΠΑΣ ΚΑΙ ΥΙΟΙ ΟΕ 45 ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΠΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ Ο.Ε fax 46 ΒΛΑΧΟΥ ΟΛΓΑ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ fax 47 ΓΑΛΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ fax 48 ΓΕΡΑΣΗ ΕΥΤΕΡΠΗ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ fax ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΟΥ ΜΑΤΘΑΙΟΥ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ ΠΟΛΥΞΕΝΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ fax fax fax fax fax fax fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης ENVIROPLAN A.E. Σελ.8

395 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 51 ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΖΑΠΑΝΤΙΩΤΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΕΕ fax 52 Δ.ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ-ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Α.Ε 53 ΔΑΒΟΥΤΗΣ-ΜΑΥΡΙΔΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε. 54 ΔΟΥΒΛΗ ΜΑΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ fax ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ - ΦΩΤΟΣ Γ. - ΦΩΤΟΥ Ε. ΟΕ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 57 ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ fax 58 ΖΑΡΟΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΟΥ 59 ΖΑΦΕΙΡΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ fax 60 ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΤΣΟΜΠΑΝΙΔΗ ΥΙΟΙ ΟΕ ΜΥΛΟΙ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΝΕΟΜΑΡΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 61 ΗΠΕΙΡΟΣ ΓΗ ΕΠΕ 62 ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΕΔΕΣΜΑΤΑ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ 63 Θ. ΠΑΠΠΑΣ - Π. ΠΑΠΠΑΣ ΟΕ fax 64 ΘΑΝΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΟΥ ΝΕΣΤΩΡΑ fax 65 ΚΑΡΑΤΖΕΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ 66 ΚΗΤΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ fax fax fax fax fax fax fax fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης ENVIROPLAN A.E. Σελ.9

396 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 67 ΚΩΤΣΙΑΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ fax 68 ΛΑΓΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ fax 69 ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΟΕ fax 70 ΜΑΝΘΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ fax 71 ΜΑΝΤΖΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΣΤΕΡΓΙΟΥ fax 72 ΜΑΝΤΖΙΟΥ ΒΗΘΛΕΕΜ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ fax 73 ΜΑΡΤΣΕΚΗΣ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ fax 74 ΜΕΤΣΟΒΟ-ΒΛΑΧΟΤΥΡΟΚΟΜΙΚΗ ΤΣΟΥΤΣΟΠΛΙΔΗΣ Α.Ε. 75 ΜΗΤΣΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ fax 76 ΜΙΝΕΡΒΑ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 77 ΜΟΥΤΣΙΚΑ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ fax 78 ΜΠΟΥΤΣΙΚΟΣ ΧΡ.ΝΤΟΥΜΑΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΟΕ fax 79 ΝΑΚΑΣ ΜΙΧΑΗΛ ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ fax 80 ΝΑΚΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 81 ΝΑΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΙ ΣΙΑ ΟΕ fax 82 ΝΑΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ fax 83 ΝΑΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΟΥ fax fax fax fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης ENVIROPLAN A.E. Σελ.10

397 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 84 ΝΑΝΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ fax 85 ΝΑΤΣΙΚΑ ΑΝΝΟΥΛΑ ΤΟΥ ΑΓΑΘΟΚΛΗ fax 86 ΝΙΚ.ΚΑΙ ΚΩΝ.ΒΛΑΧΟΣ Ο.Ε. fax 87 ΝΤΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΟΥ fax 89 ΝΤΙΜΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΣΙΑ Ο.Ε fax 90 ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ ΠΡΑΣΣΟΥ ΕΠΕ fax 91 ΠΑΝΤΑΖΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ fax 92 ΠΑΝΤΑΖΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ fax 93 ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΗΛΙΑΣ ΤΟΥ ΛΑΜΠΡΟΥ fax 94 ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ 95 ΠΑΠΑΡΟΥΝΑΣ ΘΩΜΑΣ ΤΟΥ ΦΙΛΙΠΠΟΥ fax ΠΑΣΣΙΑΣ FACTORY ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΤΣΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ-ΞΑΞΙΡΗ ΜΑΡΙΑ ΙΛΙΑΔΑ ΟΕ 98 ΠΕΤΣΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ fax 99 ΠΙΝΔΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ fax fax fax & fax 100 ΠΙΣΤΙΟΛΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΟΥ fax 101 ΠΙΣΤΙΟΛΑΣ Α ΚΑΙ ΣΙΑ ΟΕ fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης ENVIROPLAN A.E. Σελ.11

398 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 102 ΠΤΗΝΕΜΠΟΡΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ fax 103 Σ. ΚΩΤΣΙΑΣ - Τ.ΚΩΤΣΙΑΣ Ο.Ε fax 104 ΣΙΜΟΣ ΓΕΡ.ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ-ΕΜΠΟΡΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ 105 ΣΙΩΖΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΤΟΥ ΜΙΛΤΙΑΔΗ fax 106 ΤΑΤΣΗ ΕΥΑΓΓΕΛΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ fax 107 ΤΣΙΑΛΙΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ fax fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης 108 ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΑΝΗΛΙΟΥ ΜΕΤΣΟΒΟΥ ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ fax Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης 109 Hotel Du Lac 110 Ionian Theoxenia fax 111 Epirus Lux Palace 112 Dioni Boutique Hotel 113 Hotel Amfithea 114 Maistrali fax 115 Hotel Byzantino 116 Princess Lanassa fax 117 Selefkos Palace Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης ENVIROPLAN A.E. Σελ.12

399 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι A/A ΦΟΡΕΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ 118 Grand Serai Congress and Spa - Xenia 119 Aristi Mountain Resort fax 120 Dovitel Boutique Hotel 121 Sivota Diamond Spa Resort 122 Το Σπίτι του Καπετάνιου 123 Hotel Athina 124 Kipi Suites 125 Archontiko Metsovou Boutique Hotel 126 Salvator Villas & Spa Hotel 127 Agios Nikolaos Hotel 128 Dovra Hotel 129 Coralli Hotel 130 Regina Mare Hotel Club fax Ολοκληρώθηκε αναμένεται η παραλαβή του Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης Βρίσκετε στην διαδικασία συμπλήρωσης ENVIROPLAN A.E. Σελ.13

400 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ & ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΥΛΙΚΟΥ ENVIROPLAN A.E.

401

402

403 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟ ΟΥ Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης «Με τη συγχρηµατοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης» «ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ» ΦΑΣΗ Ά ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011 Η ENVIROPLAN A.E. είναι πιστοποιηµένη κατά ISO 9001:2008 Αγ. Κωνσταντίνου 40, Εµπορικό Κέντρο Αίθριο, Μαρούσι, Τηλ: (+30210) , Fax: (+30210) , 9-1

404 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011 Όνοµα & Θέση Υπευθύνου: Ηµεροµηνία συµπλήρωσης απογραφικού δελτίου:. /../.. 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΟΡΕΑ 1.1 ΕΠΩΝΥΜΙΑ: 1.2 Ε ΡΑ : 1.3 ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ: 1.4 ΕΤΟΣ Ι ΡΥΣΗΣ: 1.5 ΤΑΧΥ ΡΟΜΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ: 1.6 ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: 1.7 FAX: 1.8 ΕΜΑΙL: 1.9 ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΤΟΥΣ 2011( ): 1.10 ΕΠΟΠΤΕΥΕΤΑΙ από: 1.11 ΕΠΟΠΤΕΥΕΙ τους: 1.12 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΦΟΡΕΑ (ΑΝΑ ΙΕΥΘΥΝΣΗ, ΤΜΗΜΑ, ΓΡΑΦΕΙΟ Κ.ΛΠ) Η ENVIROPLAN A.E. είναι πιστοποιηµένη κατά ISO 9001:2008 Αγ. Κωνσταντίνου 40, Εµπορικό Κέντρο Αίθριο, Μαρούσι, Τηλ: (+30210) , Fax: (+30210) , info@enviroplan.gr 9-2

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET14: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET14: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά Περιφέρεια και ειδικότερα την ποσοστιαία κατανομή κατά τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής)

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΝ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΝ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔOΣ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ 2006 Πειραιάς, 19 Δεκεμβρίου 2006 Η Γενική Γραμματεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος ανακοινώνει τα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΚΟ-Ε-3: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΚΟ-Ε-3: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά Περιφέρεια στη Ζώνη IV και ειδικότερα την ποσοστιαία κατανομή της κατά τομέα παραγωγής (πρωτογενής,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET14: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET14: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά περιφέρεια και ειδικότερα την ποσοστιαία κατανομή κατά τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής)

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΝ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΝ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔOΣ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Β τρίμηνο 2006 Πειραιάς, 28 Σεπτεμβρίου 2006 Η Γενική Γραμματεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος ανακοινώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Α τρίμηνο 2006

ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Α τρίμηνο 2006 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Γ. Γ. ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Α τρίμηνο 2006 Πειραιάς, 29 Ιουνίου 2006 Η Γενική Γραμματεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 26 Απριλίου 2018 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2016

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 26 Απριλίου 2018 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 26 Απριλίου 2018 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2016 Από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Δ τρίμηνο 2005

ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Δ τρίμηνο 2005 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Γ. Γ. ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ 2005 Πειραιάς, 16 Μαρτίου 2006 Η Γενική Γραμματεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2007-2013 Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης «Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι η μικρότερη πληθυσμιακά Περιφέρεια της Ζώνης Επιρροής IV 1 της Εγνατίας Οδού (μόνιμος πληθυσμός 2001: 294.317

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι η μικρότερη πληθυσμιακά Περιφέρεια της Ζώνης Επιρροής IV 1 της Εγνατίας Οδού (μόνιμος πληθυσμός 2001: 294.317

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Θεσσαλίας

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Θεσσαλίας Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρειας Θεσσαλίας Η Περιφέρεια Θεσσαλίας είναι η δεύτερη μεγαλύτερη Περιφέρεια στη Χώρα με βάση τον μόνιμο πληθυσμό (2001: 740.115 κάτοικοι) και η τρίτη μεγαλύτερη στη Ζώνης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET14: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET14: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά Περιφέρεια και ειδικότερα την ποσοστιαία κατανομή κατά τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής) καθώς και σε τρεις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2020 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ 1 1. ΓΕΝΙΚΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ 1.1 Αναφερθείτε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ

ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει την πυκνότητα πληθυσμού της Ζώνης ΙΙ ανά χωρικό επίπεδο αναφοράς (cell) 5x5 km. Η πυκνότητα αποτελεί έναν βασικό δείκτη της κατανομής του πληθυσμού σε σχέση

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομία του Αιγαίου

Οικονομία του Αιγαίου Για παραπομπή : Ιεραπετρίτης Δημήτριος,, 2005, Περίληψη : Χρονολόγηση Σύγχρονη εποχή Γεωγραφικός Εντοπισμός Αρχιπέλαγος του Αιγαίου 1. Εισαγωγή Το Αιγαίο περιλαμβάνει διοικητικά τις περιφέρειες Βορείου

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και

Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και Οικονομία. Η οικονομία του νομού Ιωαννίνων βασίζεται στην κτηνοτροφία, κυρίως μικρών ζώων, στη γεωργία και στα δάση. Η συμβολή της βιομηχανίας και της βιοτεχνίας είναι αρκετά χαμηλή, παρότι είναι μεγαλύτερη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET14: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET14: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά Περιφέρεια και ειδικότερα την ποσοστιαία κατανομή κατά τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής)

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά Περιφέρεια στη Ζώνη IV και ειδικότερα την ποσοστιαία κατανομή της κατά τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής) καθώς

Διαβάστε περισσότερα

Πειραιάς, 17 Σεπτεμβρίου 2009 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Β τρίμηνο 2009

Πειραιάς, 17 Σεπτεμβρίου 2009 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Β τρίμηνο 2009 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔOΣ Πειραιάς, 17 Σεπτεμβρίου 2009 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Β τρίμηνο 2009 Η Γενική Γραμματεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της

Διαβάστε περισσότερα

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Αναστασία Στρατηγέα. Υπεύθυνη Μαθήματος

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Αναστασία Στρατηγέα. Υπεύθυνη Μαθήματος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Δ τρίμηνο 2009

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Δ τρίμηνο 2009 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 18 Μαρτίου 2010 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Δ τρίμηνο 2009 Η Ελληνική Στατιστική Αρχή ανακοινώνει τα αποτελέσματα της δειγματοληπτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2013

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2013 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 20 Απριλίου 2015 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΝ, ΕΤΟΥΣ 2013 Από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοινώνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ)

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ) ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ () ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τη σύνθεση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας ανά Νομό/Περιφέρεια και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ)

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ) ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ () ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τη σύνθεση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας ανά νομό/περιφέρεια και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ)

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ) ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ) ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τη σύνθεση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας ανά νομό/περιφέρεια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Ε-3: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Ε-3: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Φεβρουάριος 2005 ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Ε-3: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά Περιφέρεια στη Ζώνη IV και ειδικότερα την ποσοστιαία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET19: ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET19: ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον αριθμό, το είδος και το μέγεθος των νέων επιχειρήσεων που εγκαθίστανται στη Ζώνη Ι, ως αποτέλεσμα των επιδράσεων του άξονα στη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET19: ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET19: ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον αριθμό, το είδος και το μέγεθος των νέων επιχειρήσεων που εγκαθίστανται στη Ζώνη Ι, ως αποτέλεσμα των επιδράσεων του άξονα στη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ)

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ) ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ () ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τη σύνθεση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας ανά Νομό/Περιφέρεια και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET14: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET14: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά Περιφέρεια και ειδικότερα την ποσοστιαία κατανομή κατά τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Ε-3: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Ε-3: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της απασχόλησης ανά Περιφέρεια στη Ζώνη IV και ειδικότερα την ποσοστιαία κατανοµή της κατά τοµέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ Γ τρίµηνο 2007

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ Γ τρίµηνο 2007 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑ OΣ Πειραιάς, 19 εκεµβρίου 2007 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ Γ τρίµηνο 2007 Η Γενική Γραµµατεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ)

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ) ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ) ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τη σύνθεση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας ανά νομό/περιφέρεια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ & ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ & ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ & ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΔΡ. ΡΑΛΛΗΣ ΓΚΕΚΑΣ, ΠΡΟΕΔΡΟΣ SKEPSIS Παρουσίαση στο Δημοτικό Συμβούλιο Δήμου Πλαστήρα, Νοέμβριος 2014 ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΣΗ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΜΕ ΤΙΤΛΟ:

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΣΗ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΘΡΑΚΗ 2007-2013» ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 3: «ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ» ΕΡΓΟ: Τοπική Σύμπραξη για την απασχόληση και την επιχειρηματικότητα νέων αγροτών

Διαβάστε περισσότερα

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1 Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1 Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) έχει τον μεγαλύτερο μόνιμο πληθυσμό (το 2001: 1.874.597 κατ.) και τον υψηλότερο ρυθμό αύξησής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΗΡΙΞΗ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ

ΣΤΗΡΙΞΗ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΣΤΗΡΙΞΗ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Δ τρίμηνο 2007

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Δ τρίμηνο 2007 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔOΣ Πειραιάς, 19 Μαρτίου 2008 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Δ τρίμηνο 2007 Η Γενική Γραμματεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 «ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ» ΤΟΥ ΕΠΑΛΘ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕΤΘΑ:

ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 4 «ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ» ΤΟΥ ΕΠΑΛΘ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΑΠΑΝΗΣ ΕΤΘΑ: ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ ΠΡΩΤΗ (1 η ) ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΒΟΛΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ)

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ) ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ () ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τη σύνθεση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας ανά νομό/περιφέρεια και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓ. ΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Γ Τρίμηνο 2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ. Πειραιάς, 15 Δεκεμβρίου 2016

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓ. ΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Γ Τρίμηνο 2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ. Πειραιάς, 15 Δεκεμβρίου 2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 15 Δεκεμβρίου 2016 ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓ Η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) παρουσιάζει την Έρευνα Εργατικού Δυναμικοί για το Γ Τρίμηνο του 2016. Επισημαίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1,

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1, Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1, Ιούνιος 2008 Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) έχει τον μεγαλύτερο μόνιμο πληθυσμό (το 2001: 1.874.597 κατ.) και τον υψηλότερο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ)

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ (ΑΠΑ) ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET13: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ () ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τη σύνθεση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας ανά νομό/περιφέρεια και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Δ τρίμηνο 2006 Πειραιάς, 15 Μαρτίου 2007

ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Δ τρίμηνο 2006 Πειραιάς, 15 Μαρτίου 2007 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔOΣ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ 2006 Πειραιάς, 15 Μαρτίου 2007 Η Γενική Γραμματεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος ανακοινώνει τα αποτελέσματα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ. ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΑνΑΔ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ. ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΑνΑΔ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΑνΑΔ 2 6-2 1 2 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 213 ISBN 978-9963-43-962-1 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ B τρίµηνο 2004

ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ B τρίµηνο 2004 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ B τρίµηνο 2004 Πειραιάς, 21 εκεµβρίου 2004 Η Γενική Γραµµατεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας ανακοινώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΟΣ ΘΕΡΑΠΝΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΚΩΝΙΑΣ

ΗΜΟΣ ΘΕΡΑΠΝΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΓΕΩΠΟΝΩΝ ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΧΟΡΗΓΟΣ ΚΟΙΝΩΦΕΛΕΣ Ι ΡΥΜΑ ΙΩΑΝΝΗ Σ. ΛΑΤΣΗ ΗΜΟΣ ΘΕΡΑΠΝΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΚΩΝΙΑΣ Τίτλος δράσης ιαχείριση και Εμπορία Αρωματικών και

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας 1. Δημογραφικά χαρακτηριστικά της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας.

Πίνακας 1. Δημογραφικά χαρακτηριστικά της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας. Τοπικό πρόγραμμα Leader Η ΑΝΦΛΩ, ολοκλήρωσε με επιτυχία τις Δράσεις στο πλαίσιο του Άξονα 4 του ΠΑΑ 2007-2013. Θα πρέπει να σημειωθεί πως ολοκλήρωσε επιτυχώς το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο των Δράσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΚΟΝΙΤΣΑΣ 2015-2019 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ Τι είναι το Ε.Π. του Δήμου και ποιος είναι ο σκοπός του Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Ε.Π.) είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που

Διαβάστε περισσότερα

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης»

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» «Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑ «Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και Ορεινές Περιοχές» ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1,

Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1, Κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού 1, Ιούνιος 2009 Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) έχει τον μεγαλύτερο μόνιμο πληθυσμό (το 2001: 1.874.597 κατ.) και τον υψηλότερο

Διαβάστε περισσότερα

Οικονοµικές δραστηριότητες στον χώρο

Οικονοµικές δραστηριότητες στον χώρο Τµήµα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ειδικό Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασµού Εργαστήριο επιλογής χειµερινού εξαµήνου, Πάτρα 2016 Οικονοµικές δραστηριότητες στο χώρο Βασίλης Παππάς, Καθηγητής vpappas@upatras.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΦΕΚ 3313/B/ Αθήνα, Αρ. Πρωτ.: 2635 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΦΕΚ 3313/B/ Αθήνα, Αρ. Πρωτ.: 2635 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΦΕΚ 3313/B/20-09-2017 Αθήνα, 13-09-2017 Αρ. Πρωτ.: 2635 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-4: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-4: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό και τη μεταβολή του ανά Περιφέρεια, Νομό και Δήμο της Ζώνης IV. Η σκοπιμότητα του δείκτη αφορά στην γνώση των μακροσκοπικών

Διαβάστε περισσότερα

Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα 2007-13: Θεσσαλία Στερεά Ελλάδα Ήπειρος

Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα 2007-13: Θεσσαλία Στερεά Ελλάδα Ήπειρος MEMO/07/506 Βρυξέλλες, 26 Νοεµβρίου 2007 Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα 2007-13: Θεσσαλία Στερεά Ελλάδα Ήπειρος 1. Επιχειρησιακό πρόγραµµα «Θεσσαλία Στερεά Ελλάδα Ήπειρος» - Πρόγραµµα στο πλαίσιο των στόχων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Α Τρίμηνο 2011 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ. Πειραιάς, 16 Ιουνίου 2011

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Α Τρίμηνο 2011 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ. Πειραιάς, 16 Ιουνίου 2011 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Πειραιάς, 16 Ιουνίου 2011 ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Α Τρίμηνο 2011 Κατά το Α Τρίμηνο του 2011 ο αριθμός των απασχολούμενων ανήλθε σε 4.194.429

Διαβάστε περισσότερα

Διαχρονικές Τάσεις Δεικτών Ανθρώπινου Δυναμικού στην Κύπρο: Συμμετοχή και Προσφορά στην Αγορά Εργασίας 2004-2010

Διαχρονικές Τάσεις Δεικτών Ανθρώπινου Δυναμικού στην Κύπρο: Συμμετοχή και Προσφορά στην Αγορά Εργασίας 2004-2010 Διαχρονικές Τάσεις Δεικτών Ανθρώπινου Δυναμικού στην Κύπρο: Συμμετοχή και Προσφορά στην Αγορά Εργασίας 2004-2010 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Συμμετοχή και Προσφορά στην Αγορά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΠ ΑΝ. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΠΕΠ ΑΝ. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΕΠ ΑΝ. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Νίκος Μποµπόλιας Πληθυσµός: ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Α.Μ.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

Α.1.1.α.6 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΛΟΙΠΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Α.1.1.α.6 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΛΟΙΠΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Α.1.1.α.6 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΛΟΙΠΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ 1. ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 1.1 Πληθυσµός Κατά την εκπόνηση του

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ)

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) Η ΠΚΜ είναι η μεγαλύτερη περιφέρεια της Ζώνης των Περιφερειών από τις οποίες διέρχεται η Εγνατία Οδός (Ζώνη IV) σε μόνιμο πληθυσμό (απογραφή

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020

Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Πρόταση Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης για τη διαμόρφωση των κατευθύνσεων Αναπτυξιακής Στρατηγικής Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 2020 Γεν. Διευθυντής Αναπτυξιακού Κώστας Καλούδης Αναπτυξιακού

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ. ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΑνΑΔ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ. ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΑνΑΔ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΑνΑΔ 2 7-2 1 3 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 214 ISBN 978-9963-43-974-4 Υπεύθυνος Λειτουργός Κωνσταντίνα

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ)

Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) Αναπτυξιακό προφίλ της Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ) Η ΠΚΜ είναι η μεγαλύτερη περιφέρεια της Ζώνης των Περιφερειών από τις οποίες διέρχεται η Εγνατία Οδός (Ζώνη IV) μετσε μόνιμο πληθυσμό (απογραφή

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 4...125 4. Τοπική Οικονομία και Απασχόληση...125 4.1 Διάρθρωση Απασχόλησης/Ανεργίας...125 4.2 Παραγωγικοί Τομείς...125

Ενότητα 4...125 4. Τοπική Οικονομία και Απασχόληση...125 4.1 Διάρθρωση Απασχόλησης/Ανεργίας...125 4.2 Παραγωγικοί Τομείς...125 Ενότητα 4...125 4. Τοπική Οικονομία και Απασχόληση...125 4.1 Διάρθρωση Απασχόλησης/Ανεργίας...125 4.2 Παραγωγικοί Τομείς...125 Δημοτική Ενότητα Λάρισας... 125 Τοπική αγορά εργασίας Δημοτικής Ενότητας Λάρισας...

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 2009-2012 Ιούνιος 2014

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 2009-2012 Ιούνιος 2014 Το παρόν κείμενο εργασίας παρουσιάζει τα αποτελέσματα επεξεργασίας δεδομένων της ΕΛΣΤΑΤ για την εξέλιξη της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας στις Περιφέρειες διέλευσης της Εγνατίας Οδού και των καθέτων

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Α Τρίμηνο 2013 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ. Πειραιάς, 13 Ιουνίου 2013

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Α Τρίμηνο 2013 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ. Πειραιάς, 13 Ιουνίου 2013 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Πειραιάς, 13 Ιουνίου 2013 ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Α Τρίμηνο 2013 Κατά το Α Τρίμηνο του 2013 ο αριθμός των απασχολούμενων ανήλθε σε 3.595.921

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ. ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΑνΑΔ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ. ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΑνΑΔ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΑνΑΔ 2 8-2 1 4 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 215 ISBN 978-9963-43-992-8 Υπεύθυνος Λειτουργός Κωνσταντίνα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑνΑΔ

ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑνΑΔ ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑνΑΔ 2 1 1 2 1 7 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΙΟΥΛΙΟΣ 218 ISBN 978-9963-43-331-5 Υπεύθυνος Λειτουργός Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία αναφοράς στον Αγροδιατροφικό Τομέα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Περιφερειάρχης ΑΜΘ, κ.

Σημεία αναφοράς στον Αγροδιατροφικό Τομέα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Περιφερειάρχης ΑΜΘ, κ. Σημεία αναφοράς στον Αγροδιατροφικό Τομέα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Περιφερειάρχης ΑΜΘ, κ. Γεώργιος Παυλίδης Κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ΑΜΘ και Ελλάδας Η Ανατολική Μακεδονία

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Αρχές Κατανομής

Βασικές Αρχές Κατανομής Βασικές Αρχές Κατανομής Η σημασία του κάθε τομέα παρέμβασης τόσο στην οικονομική διάρθρωση της εκάστοτε Περιφέρειας όσο και διαπεριφερειακά. Η ενίσχυση της κτηνοτροφίας οριζόντια προτεραιότητα κατά την

Διαβάστε περισσότερα

είκτες Συµµετοχής σε ραστηριότητες της ΑνΑ

είκτες Συµµετοχής σε ραστηριότητες της ΑνΑ είκτες Συµµετοχής σε ραστηριότητες της ΑνΑ 21-216 ΔΕΙΚΤΕΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑνΑΔ 2 1 2 1 6 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 217 ISBN 978-9963-43-316-2

Διαβάστε περισσότερα

ΕΣΠΑ 2014-2020 Ο νέος στρατηγικός σχεδιασμός. Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη

ΕΣΠΑ 2014-2020 Ο νέος στρατηγικός σχεδιασμός. Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΕΣΠΑ ΕΣΠΑ 2014-2020 Ο νέος στρατηγικός σχεδιασμός Εξειδίκευση Αξόνων Στρατηγικής Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

2010-2020 2010-2020 ISBN: 978-9963-43-830-3

2010-2020 2010-2020 ISBN: 978-9963-43-830-3 2010-2020 ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 2 0 1 0-2 0 2 0 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2010 Υπεύθυνοι Λειτουργοί Κυριάκος Κυριάκου,

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Παρουσίαση της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής στη Συνεδρίαση της ΠΕΔ Βορείου Αιγαίου, Μυτιλήνη, 27 Φεβρουαρίου 2014 Σκέλος Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

Διαχρονικές Τάσεις Απασχόλησης στην Κύπρο

Διαχρονικές Τάσεις Απασχόλησης στην Κύπρο Διαχρονικές Τάσεις Απασχόλησης στην Κύπρο 1980-2000 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Ο βασικός σκοπός της μελέτης είναι η ανάλυση και η εξέταση των διαχρονικών τάσεων απασχόλησης στην Κύπρο από το 1980 μέχρι το 2000.

Διαβάστε περισσότερα

Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Η κτηνοτροφία στην Ελλάδα σήμερα Προσωρινά Αποτελέσματα Παραγωγής Γεωργικών

Διαβάστε περισσότερα

74,6 100 59,4 EΕ 25 = 63,1 % (2004) 10,5 EΕ-25 = 9,2 % (2004) 2,9 17,5 % (1999/2000) 0,13 SI) = 0,18 5 (2003) 82,0 EΕ- 25 = 100

74,6 100 59,4 EΕ 25 = 63,1 % (2004) 10,5 EΕ-25 = 9,2 % (2004) 2,9 17,5 % (1999/2000) 0,13 SI) = 0,18 5 (2003) 82,0 EΕ- 25 = 100 Παράρτηµα 1. Κατάλογος κοινών δεικτών βάσης, εκροών, αποτελεσµάτων και επιπτώσεων I. Κοινοί δείκτες βάσης 1. είκτες βάσης σε σχέση µε τους στόχους / Όχι *1 Οικονοµική ανάπτυξη Κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε µονάδες

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ

Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ 2 Η ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Π. ΔΕΠΙΝ 2007-2013. (ΛΟΥΤΡΑΚΙ 20/03/2009) Α. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Hλίας Αθανασιάδης * Συγκριτική θέση της Ηπείρου ως προς τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας με κριτήριο τους δείκτες ευημερίας

Hλίας Αθανασιάδης * Συγκριτική θέση της Ηπείρου ως προς τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας με κριτήριο τους δείκτες ευημερίας Hλίας Αθανασιάδης * Συγκριτική θέση της Ηπείρου ως προς τις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας με κριτήριο τους δείκτες ευημερίας Στη σημερινή εποχή της ευρωπαϊκής ενοποίησης, τα οικονομικά κριτήρια σύγκρισης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Β Τρίμηνο 2010 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ. Πειραιάς, 16 Σεπτεμβρίου 2010

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Β Τρίμηνο 2010 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ. Πειραιάς, 16 Σεπτεμβρίου 2010 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Πειραιάς, 16 Σεπτεμβρίου 2010 ΕΡΕΥΝΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ: Β Τρίμηνο 2010 Κατά το Β τρίμηνο του 2010 ο αριθμός των απασχολούμενων ανήλθε σε 4.426.992

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

ΣΧΕΔΙΟ. Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΧΕΔΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ 79 ΕΝΤΥΠΟ ΕΠ_08: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 2.1. ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΟΦΑΔΩΝ Ο Δήμος Σοφάδων, όπως διαμορφώθηκε μετά

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας 4.1 : Eργασιακά χαρακτηριστικά Εργατικό δυναµικό (άτοµα)

Πίνακας 4.1 : Eργασιακά χαρακτηριστικά Εργατικό δυναµικό (άτοµα) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 4.1 Απασχόληση σε επίπεδο Περιφέρειας ΑΜΘ Το συνολικό εργατικό δυναµικό της Περιφέρειας Α.Μ.Θ. το 1991 ανέρχεται σε 217.828 άτοµα εκ των οποίων 17.111 είναι άνεργοι, ποσοστό 7,85%

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (Community Led Local Development CLLD)

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (Community Led Local Development CLLD) ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (Community Led Local Development CLLD) ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΕ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ KAI AΛΙΕΥΤΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης για την Ελλάδα

Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης για την Ελλάδα Ενημερωτικό δελτίο για το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης 2014-2020 για την Ελλάδα Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) για την Ελλάδα εγκρίθηκε επίσημα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 11 Δεκεμβρίου 2015,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET09: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET09: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό και τη μεταβολή του ανά Περιφέρεια, Νομό, ΟΤΑ και Δημοτικό Διαμέρισμα (Δ.Δ.). Η βελτίωση της μεταφορικής υποδομής επηρεάζει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET09: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET09: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό και τη μεταβολή του ανά Περιφέρεια, Νομό και ΟΤΑ. Η βελτίωση της μεταφορικής υποδομής επηρεάζει άμεσα την κινητικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. είκτες Ευηµερίας. Μέσος όρος χώρας ΑΕΠ κατά κεφαλή 2001 3,70 εκατ.δρχ. 4,05 8 Αποταµιευτικές καταθέσεις ανά κάτοικο

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. είκτες Ευηµερίας. Μέσος όρος χώρας ΑΕΠ κατά κεφαλή 2001 3,70 εκατ.δρχ. 4,05 8 Αποταµιευτικές καταθέσεις ανά κάτοικο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Η Περιφέρεια Θεσσαλίας περιλαµβάνει τους νοµούς Καρδίτσας, Λάρισας, Μαγνησίας και Τρικάλων. Με έδρα τη Λάρισα, η Περιφέρεια συγκεντρώνει ποσοστό 6,9% του πληθυσµού και παράγει 6,3%

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΠΕ-Π-4: ΠΙΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΠΕ-Π-4: ΠΙΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ Ο δείκτης προσδιορίζει τις αλλαγές από αγροτική σε µη αγροτική χρήση ως αποτέλεσµα των πιέσεων που αναµένεται να προκύψουν σε σηµεία του άξονα (ιδιαίτερα

Διαβάστε περισσότερα

Διαχρονικές Τάσεις Δεικτών Ανθρώπινου Δυναμικού στην Κύπρο: Συμμετοχή σε Εκπαίδευση και Κατάρτιση

Διαχρονικές Τάσεις Δεικτών Ανθρώπινου Δυναμικού στην Κύπρο: Συμμετοχή σε Εκπαίδευση και Κατάρτιση Διαχρονικές Τάσεις Δεικτών Ανθρώπινου Δυναμικού στην Κύπρο: Συμμετοχή σε Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2004-2010 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Συμμετοχή σε Εκπαίδευση και Κατάρτιση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET02: ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET02: ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει το ύψος του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) ανά Περιφέρεια και Νομό και εκφράζει το μέγεθος της αγοράς, η οποία δυνητικά ενοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET02: ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ

ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ SET02: ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει το ύψος του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) ανά Περιφέρεια και Νομό και εκφράζει το μέγεθος της αγοράς, η οποία δυνητικά ενοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ)

Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) Νέα Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 Νέο ΕΣΠΑ Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα που υπεβλήθησαν είναι επτά τομεακά και δεκατρία περιφερειακά. Ο προϋπολογισμός

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3) Περιφέρειας Πελοποννήσου. ΠΕΠ Πελοποννήσου Τρίπολη,

Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3) Περιφέρειας Πελοποννήσου. ΠΕΠ Πελοποννήσου Τρίπολη, Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3) Περιφέρειας Πελοποννήσου ΠΕΠ Πελοποννήσου 2014-2020 Τρίπολη, 19-7-2018 Πορεία της RIS3 στo ΠΕΠ Πελοποννήσου 2014-2020 Θεματικές Ημερίδες Επιχειρηματικής Ανακάλυψης

Διαβάστε περισσότερα

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για μη εμπορικούς σκοπούς με την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται η πηγή (Παρατηρητήριο ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε.).

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για μη εμπορικούς σκοπούς με την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται η πηγή (Παρατηρητήριο ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε.). Στην παρούσα Θεματική Έκθεση εξετάζεται και αναλύεται, για την περίοδο 2009-2014 (και ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των πιο πρόσφατων στοιχείων), η εξέλιξη εξειδικευμένων δεικτών, οι οποίοι εκφράζουν και

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ

ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΔΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΕΙΚΤΗ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει το εργατικό δυναμικό σύμφωνα με το μέγεθος του οικονομικώς ενεργού πληθυσμού ανά Περιφέρεια και το ποσοστό του επί του πληθυσμού άνω

Διαβάστε περισσότερα

FINERPOL 5 η Διαπεριφερειακή Ημερίδα

FINERPOL 5 η Διαπεριφερειακή Ημερίδα Regional 2014-2020 FINERPOL 5 η Διαπεριφερειακή Ημερίδα Κοζάνη, 3 Μαΐου 2017 Χρηματοδοτικά Εργαλεία & ΠΕΠ Δυτικής Μακεδονίας 2014-2020 Χαράλαμπος Κιουρτσίδης, Προϊστάμενος ΕΥΔ ΕΠ/ΠΔΜ Regional 2014-2020

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Ιανουάριος 2015 (περιλαμβάνει τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία από τις αντίστοιχες πηγές ) Πηγές Στοιχείων: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Eurostat, Ελληνική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Ταχ. Δ/νση : 1ο χλμ Μυτιλήνης - Λουτρών Μυτιλήνη Ταχ.Κώδικας : 81100 Πληροφορίες : ΣΤΡΑΤΗΣ ΒΛΑΣΤΑΡΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η Κτηνοτροφία σήμερα: προβλήματα & προοπτικές

Η Κτηνοτροφία σήμερα: προβλήματα & προοπτικές Η Κτηνοτροφία σήμερα: προβλήματα & προοπτικές Dr Παπαδόπουλος Σεραφείμ Κατεύθυνση Ζωικής Παραγωγής Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων ΤΕΙ Θεσσαλίας Πηγή φωτογραφίας: Helexpo Zootechnia 2011 Η κτηνοτροφία στην Ελλάδα

Διαβάστε περισσότερα