ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ Δ ΙΟ ΙΚ Η ΣΗ Σ Κ Α Ι ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟ ΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ «ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΛΑΑΟΥ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ Δ ΙΟ ΙΚ Η ΣΗ Σ Κ Α Ι ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟ ΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΛΑΑΟΥ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜ ΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ» ΚΑΒΑΛΑ 2000

2 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ loioj π ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ Κ.\ΑΔΟΥ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΥΠΟΒΛΗΘΕΙΣΑ ΣΤΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Κ. ΑΝΝΑ Π \ ΡΑΛΕΜΙΔΟΥ Από τον Σπουδαστή Σιδέρη Ανδρέα

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΑΔΟΥ Τάσ^ς και εξελίξεις τελευταίων ετώ ν Εγχώρια Ιδιωπκή Κατανάλωση Γαλακτοκομικών Προϊόντων Περιγραφή Γαλακτοκομικών Προϊόντων... 7, Είδη Γάλακτος Αφρόγαλα......U Είδη Βουτύρου...U Είδη Γιαούρτης Ετηδόρτηα Γάλακτος Συσκευασία ΑΟΜΗ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΩΝ ΓΑΑΑΚΙΌΚΟ.ΜΙΚΩΝ Κατανομή ετηχειρήσεων με βάση την α' ύλη και τελικό προϊόν Κυριότερες επιχειρήσεις Πωλήσεις κυριοτέρων βιομηχανικών επιχειρήσεων Η ευρωπαϊκή αγορά των γαλακτοκομικών Διάρθρωση των εισαγωγών ανά χώρα προέλευσης Διάρθρωση των εξαγωγών ανά χώρα προέλευσης ΕΞΕΑΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΓΑΑΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΗΡΟΪΟΝΤΩΝ Η Εγχώρια αγορά των γαλακτοκομικών προϊόντων... 34

4 3.1.1 Φρέσκο παστεριωμένο γάλα Γάλα Υψηλής Παστερίωσης Γάλα Μακράς Διάρκειας Βούτυρο γάλακτος Γιαούρτι (παραδοσιακό - ευρωπαϊκού τύπου)...3? Ξινόγαλα Εμπορία και Διανομή Διαφημισηκή δαπάνη προϊόντων γάλακτος Διαφημισηκή Δαπάνη ανά Κατηγορία και Εμπορικό Σήμα Δαπάνη ανά Διαφημισηκό Μέσο..., ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ Προβλήματα κλάδου Προοπηκές εξέλιξης ΣΥ.ΜΠΕΡΑΣ.ΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα μελέτη εξετάζει το κλάδο των γαλακτοκομικών προϊόντων, την εξέλιξη του τα τελευταία χρόνια καθώς και τις προοππκές του. Η Ελληνική αγορά των γαλακτοκομικών παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω του όπ είναι η τρίτη στο κλάδο των τροφίμων και περιλαμβάνει μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρίες στο χώρο των τροφίμων γενικότερα. Εττίσης λόγω της ένταξης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπάρχουν περιορισμοί (οι λεγάμενες ποσοστώσας) στην παραγοογή του αγελαδινού γάλακτος που αποτελεί και τη βασική πρώτη ύλη. Η εργασία εξετάζει όλες τις κατηγορίες γαλακτοκομικών προϊόντων εκτός των τυροκομικών και του παγωτού. Συγκεκριμένα εξετάζονται; ; Παστεριωμένο Γάλα > Γ άλα Μακράς Διάρκειας Γάλα Υψηλής Παστερίωσης Γιαούρτι Βούτυρο Κρέμα Γάλακτος Στην εργασία γίνεται αναφορά στην εγχώρια ιδιωτική κατανάλωση και στη συνέχεια περιγραφή των γαλακτοκομικών προϊόντων και ανάλυση της βιομηχανικής παραγωγής τους. Στί] συνέχεια, παρουσιάζονται οι κυριότερες παραγωγικές επιχειρήσεις του κλάδου ενώ αναλύεται το εξωτερικό εμπόριο, που αφορά π ς εισαγωγές και πς εξαγωγές.

6 Ετήσης, εξετάζεται η αγορά για τις παραπάνω κατηγορίες προϊόντοαν καθώς επίσης και οι κυριότερες εξελίξεις των τελευταίων χρόνων που σημάδεψαν την αγορά των γαλακτοκομικών. Η διαφημιστική δαπάνη των επιχειρήσεων αναλύεται σε ιδιαίτερο κεφάλαιο ενώ παρουσιάζονται και τα οικονομικά στοιχεία των κυριότερων επιχειρήσεων. Τέλος επισημαίνονται τα προβλήματα που παρουσιάζει ο κλάδος, οι προοπτικές του και τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την εκπόνηση της μελέτης. Τα στοιχεία που χρησιμοποίησα για την ανάπτυξη της εργασίας προέρχονται από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς των επιχειρήσεων που αναλύω καθώς επίσης από το τμήμα Marketing της ΕΑΣΘ-ΑΓΝΟ, το οποίο θα ήθελα να ευχαριστήσω για την σημαντικότατη πληροφόρηση που μου παρείχε στην διάρκεια της εκπόνησης της παρούσας εργασίας και που αφορούσαν στοιχεία από το Υπουργείο Γεωργίας, από την ΕΣΥΕ όσο και από ιδιωτικές εταιρίες που επεξεργάζονται στοιχεία κλαδικών αγορών. Ιδιαίτερα όμως θα ήθελα να ευχαριστήσω την κ. Άννα Πυραλεμίδου για την ευκαιρία που μου έδωσε να ασχοληθώ, στην εκπόνηση της πτυχιακής μελέτης, εκτενέστερα με το κλάδο των γαλακτοκομικών προϊόντων που αποτελεί χώρο της επαγγελματικής μου δραστηριότητας καθώς επίσης και για τις πολύτιμες συμβουλές της για την ολοκλήρωση της πτυχιακής μελέτης. ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

7 1.ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΑΑΟΥ 1.1 Τάσεις και εξελίξεις των τελευταίων ετών Ιστορικά, η εγχώρια παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων χαρακτηρίζεται από μεγάλο αριθμό μικρών μονάδων που δραστηριοποιούνται σε τοπικό κυρίως επίπεδο. Έτσι η διασπορά του κλάδου αφορούσε τόσο την παραγωγή της πρώτης ύλης όσο και την μεταποίηση του γάλακτος. Το γιαούρτι (παραδοσιακού τύπου), κάποια επιδόρτηα γάλακτος (ρυζόγαλα), καθώς επίσης και το γάλα κατανάλωσης ήταν τα κυριότερα παραγόμενα προϊόντα. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται τάση συγκέντρωσης τόσο στο πληθυσμό των μονάδων παραγωγής, όσο και στις μονάδες επεξεργασίας και παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων. Αυτή η τάση εμφανίζεται κυρίως σε μεσαίου και μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα έχουν γίνει σημαντικότατες επενδύσεις εκσυγχρονισμού των μονάδων έτσι ώστε να έχουν την δυνατότητα παραγωγής επώνυμων τυποποιημένων προϊόντων με σταθερή ποιότητα και γεύση. Επίσης, η ενίσχυση και η βελτίωση των οργανωμένων μονάδων ήταν συνέπεια και των αλλαγών στην διάρθρωση του λιανικού εμπορίου τροφίμων. Η κυριαρχία των μεγάλων Supermarkets, είχε σαν συνέπεια την ζήτηση μεγάλου όγκου προϊόντων με σταθερή ποιότητα, γεύση και συσκευασία. Τα τελευταία δέκα χρόνια, ο κλάδος παρουσιάζει ης εξής σημανπκότατες εξελίξεις: Η αυξανόμενη ζήτι^ση νωπών γαλακτοκομικών προϊόντων και ειδικότερα του φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος, ήταν αφορμή για την είσοδο της ΦΑΤΕ Ι^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

8 στο φρέσκο παστεριωμένο γάλα το 1993 και της ΔΕΛΤΑ στο τυποποιημένο βιομηχανικό γιαούρτι το Αυτές οι δύο κινήσεις ήταν αποτέλεσμα σημαντικών επενδύσεων από τους δύο ομίλους που όξυναν τον ανταγωνισμό στο κλάδο προς όφελος, κατά βάση, του καταναλωτή. Παράλληλα με τους δύο παραπάνω ομίλους και άλλες επιχειρήσεις έκαναν ανάλογες επενδύσεις όπως ΜΕΒΓΑΛ, ΔΩΔΩΝΗ, ΑΓΝΟ,ΟΛΥΜΠΟΣ, κ.α.. Οι επενδύσεις που έγιναν δεν αφορούν μόνο τη μεταποίηση αλλά επεκτείνονται στο στάδιο της συλλογής της πρώτης ύλης και στη διανομή των τελικών προϊόντων. Οι επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στο βιομηχανικό γιαούρπ, εκτός φυσικά από την αύξηση της εγχώριας κατανάλωσης, επέφεραν και αύξηση των εξαγωγών με αποτέλεσμα η χώρα μας να παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια πλεονασμαπκό και αυξανόμενο εμπορικό ισοζύγιο. Εμπορικό Ισοζύγιο Γιαούρτης (oe τόνους) [ Εμπορικ Ποσά σε εκατ. Δρχ. Πηγή : ΕΣΥΕ (Εθνικοί Λογαριασμοί) Οι επενδύσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια με σκοπό την ποιοτική αναβάθμιση της παραγωγικής αλυσίδας από μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

9 του κλάδου, με τη βοήθεια ειδικών κοινοτικών προγραμμάτων, αφορούν τα εξής; Δημιουργία σταθμών συγκέντρωσης γάλακτος και εγκατάσταση παγολεκανών για την συντήρηση του. Χρησιμοποίηση ειδικών ισόθερμων βυτίων για την μεταφορά του γάλακτος. Στο χώρο της παραγωγής; ' Αυτοματοποίηση ορισμένων τμημάτων της παραγωγικής διαδικασίας όπως παστερίωση, ομογενοποίηση, τυποποίηση με στόχο την επίτευξη σταθερότητας στην ποιότητα του προϊόντος και την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. ' Χώρους εργαστηριακών αναλύσεων για τον έλεγχο του γάλακτος, τον εντοπισμό της τυχόν νοθείας του και τον έλεγχο του τελικού προϊόντος. ' Εγκατάσταση συστημάτων βιολογικού καθαρισμού για την περιβαλλοντική αντιμετώπιση των αποβλήτων. ' Συστήματα αυτόματου καθαρισμού του μηχανολογικού εξοπλισμού για την διασφάλιση της υγιεινής κατάστασης των σωληνώσεων και των μηχανημάτων. ' Σημαντική αναβάθμιση και βελτίωση της συσκευασίας, τόσο στο γάλα κατανάλωσης όσο και στο γιαούρτι, με σκοπό την ανταπόκριση στις ανάγκες του καταναλωτή. Μηχανοργάνωση των υποστηρικτικών υττηρεσιών για πλήρη έλεγχο της παραγωγής, αποθήκευσιις και της διακίνησης.. Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

10 1.2 Εγχώρια Ιδιωτική Κατανάλωση Γα/-ακτοκομικών Προϊόντων Τα γαλακτοκομικά προϊόντα κατέχουν σημαντική θέση στο σύνολο της κατανάλωσης των ειδών διατροφής, αφού αποτελούν την τρίτη κατηγορία τροφίμων μετά το κρέας και τα φρούτα-λαχανικά σε ότι αφορά την εγχώρια κατανάλωση τροφίμων. Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζεται το μέγεθος της εγχώριας ιδιωτικής κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων κατά το διάστημα σε τρέχουσες τιμές.. Το 1998 η τελική εγχώρια κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων σε τρέχουσες τιμές ήταν 323,6 δις. δρχ. παρουσιάζοντας αύξηση 61,73% σε σχέση με το Αντίστοιχη αύξηση είχαν και τα τυροκομικά και τα παγωτά με 53,12% και 52,14% αντίστοιχα. Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν τη δυναμικότητα του κλάδου των γαλακτοκομικών στο σύνολο του. ΤΕΛΙΚΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΓΧΩΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ικ ϊα ν 19Ά m m j 1998 % Γά>α Β ά ια ρ α Γ ίϋ TS.ese Z , Β α ρ α 2 Β Τιρά Γ ^ L CB ffi ,12 Γ ΐηυχά Μ L S V ΣΪΜ α^γο^/ΐ ΐν 47L (32 5Ώ ι(β8 61daS2 e a rn Ποσά σε εκατ. Δρχ. Πηγή : ΕΣΥΕ (Εθνικοί Λογαριασμοί) Θα πρέπει να σημειωθεί όπ τα ποσά που αναφέρονται στο πίνακα είναι οι τιμές που πληρώνει ο τελικός καταναλωτής (αγοραίες τιμές). βξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

11 1.3 Περιγραφή Γαλακτοκομικών Προϊόντων Είδη Γάλακτος Σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του Κώδικα Τροφίμων (άρθρο 80) διακρίνονται τα παρακάτω είδη γάλακτος : (I) Νωπό Γάλα Το γάλα που προέρχεται από μαστικούς αδένες αγελάδων, προβάτων, αιγών ή βουβαλιών το οποίο δεν έχα θερμανθεί πέρα από τους 40 C, ή επεξεργασία με ισοδύναμο αποτέλεσμα. ''Νωπό γάλα που προορίζεται για κατανάλωση νοείται το γάλα που δεν έχει υποστεί άλλη επεξεργασία εκτός από διήθηση, ψύξη, και ομογενοποίηση και κάτω από συγκεκριμένες προδιαγραφές υγιεινής και χημικής σύστασης. (Π) Παστεριωμένο Γάλα Το Παστεριωμένο γάλα πρέπει να έχει υποστεί θερμική επεξεργασία που περιλαμβάνει την έκθεση σε υψηλή θερμοκρασία για μικρό χρονικό διάστημα και τουλάχιστον 71,7 C για 15 δευτερόλεπτα ή ισοδύναμο συνδυασμό με το ίδιο αποτέλεσμα. Επίσης, το παστεριωμένο γάλα πρέπει να ψύχεται αμέσως σε θερμοκρασία όχι μεγαλύτερη των 6 C. (III) Γά/Μ UHT Το γάλα UHT πρέπει να έχει παραχθεί με συνεχή θέρμανση νωπού γάλακτος, που σημαίνει ότι εφαρμόζεται βραχυχρόνια υψηλή θερμοκρασία τουλάχιστον στους 135 C για ένα δευτερόλεπτο με σκοπό την καταστροφή όλων των μικροοργανισμών. Το γάλα αυτό πρέπει να διατίθεται σε ασηππκή συσκευασία ώστε να ελαχιστοποιείται η χημική και φυσική αλλοίωση. Η επεξεργασία δεν πρέπει να μεταβάλλει τιιν περιεκτικότητα του γάλακτος σε ' Κ12ΔΙΚΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. ΑΡΘΡΟ 80 ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

12 νερό. To αποστειρωμένο γάλα πρέπει να έχει θερμανθεί και αποστειρωθεί σε ερμητικά κλειστές συσκευασίες. (IV) Λιποπεριεκτικότητα: Με το όρο νοείται το πλήρες γάλα σε ότι αφορά την περιεκτικότητα σε λιπαρά. Για το αγελαδινό γάλα αυτό σημαίνει ελάχιστα λιπαρά 3,5%, για το γάλα αιγών 4%, για το πρόβαο 6% και για το γάλα βουβαλιού 6%. "'Αποβουτυρωμένο Γάλα'' νοείται το γάλα που προκύπτει από την μηχανική αφαίρεση του λίπους χωρίς άλλη προσθήκη, ώστε τα λιπαρά να είναι 0,3% κατ ανώτατο όριο. '"Ημιαποβουτυρωμένο Γάλα" νοείται το γάλα από το οποίο έχει αφαιρεθεί το λίπος με μηχανικό τρόπο και χωρίς άλλη προσθήκη, ώστε η περιεκτικότητα σε λιπαρά να είναι μεταξύ 1,5-1,8%. Επίσης επιτρέπεται ο χαρακτηρισμός του γάλακτος και σαν άπαχο και ημιάπαχο" αντίστοιχα. (V) Γάλα Υψηλής Παστερίωσης. «Γάλ.α Υψηλής Παστερίωσης» νοείται το γάλα που έχει υποστεί θερμική επεξεργασία με έκθεση στους +85 C έως +127 C και για τέτοιο χρονικό διάστημα ώστε να ανταποκρίνεται σωστά στις δύο χημικές δοκιμασίες που εφαρμόζονται για το παστεριωμένο γάλα. Συνήθως παράγεται με θερμική επεξεργασία του νωπού γάλακτος στους +125 C για τουλάχιστον δύο δευτερόλεπτα. Το γάλα υψηλής παστερίωσης πρέπει να ψύχεται αμέσως μετά την θερμική επεξεργασία σε θερμοκρασία όχι μεγαλύτερη των +6 C, ενώ η διάρκεια συντήρησης του ορίζεται με ευθύνη του κατασκευαστή. Στη συσκευασία του γάλακτος υψηλής παστερίωσης πρέπει να αναγράφεται σε εμφανές σημείο και με ευδιάκριτους χαρακτήρες οι ενδείξεις Τάλα" και "Υψηλής Παστερίωω]ς", το σήμα καταλληλότητας του προϊόντος, καθώς και η διάρκεια και η θερμοκρασία συντήρησης του. Απαγορεύεται επίσης η αναγραφι'ι των ενδείξεων "φρέσκο" και "παστεριωμένο" με οποιοδήποτε τρόπο και σε οποιοδήποτε σημείο της συσκευασίας του προϊόντος. ^ξελίξειςι Uπροοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

13 (VI) Σκευάσματα Γάλακτος Είναι ροφήματα και κυρίως το σοκολατούχο γάλα. Ετητρέπεται να παρασκευάζονται από μια από τις βασικές κατηγορίες γάλακτος που προαναφέρθηκαν και με την προσθήκη κακάο σκόνης, ζάχαρης και άλλων πρώτων υλών που περιλαμβάνονται στο Κώδικα. Ο χαρακτηρισμός των προϊόντων αυτών πρέπει να είναι για παράδειγμα "ΊΊλήρες Γάλα με Κακάό \ ^"Αποβουτυρωμένο Γάλα με Κακάο'" αλλά απαγορεύεται η λέξη Σοκολάτα ή παράγωγα αυτής (VII) Διατηρημένα γάλατα, Μερικά ή Ολικά Αφυδατωμένα Το άρθρο 80 του Κώδικα Τροφίμων συμπληρώνεται με τις διατάξεις του Π.Δ. 518/83 το οποίο αφορά τα διατηρημένα γάλατα, μερικά ή ολικά αφυδατωμένα, που προορίζονται για ανθρώπινη διατροφή, σε συμμόρφωση προς τις Οδηγίες 76/118/ΕΟΚ και 78/630/ΕΟΚ. Τα μερικά αφυδατωμένα γάλατα (εβαπορέ) καθορίζονται ως εξής: 1 ) Γάλα συμπυκνωμένο μη ζαχαρούχο πλήρες είναι το μερικά αφυδατωμένο γάλα που περιέχει τουλάχιστον 7,5% λιπαρά κατά βάρος και 25% ολικό στερεό υπόλειμμα γάλακτος. 2) Γάλα συμπυκνωμένο Αποβουτυρωμένο μη ζαχαρούχο είναι το μερικά αφυδατωμένο γάλα που περιέχει μέχρι 1% λιπαρά κατά βάρος και τουλάχιστον 20% ολικό στερεό υπόλειμμα γάλακτος. 3) Γ(χλα συμπυκνωμένο μερικά αποβουτυρωμένο μη ζαχαρούχο είναι το μερικά αφυδατωμένο γάλα που περιέχει από 1% - 7,5% λιπαρά κατά βάρος και περισσότερο από 20% ολικό στερεό υπόλειμμα γάλακτος. Το μόνο γάλα που μπορεί να διατεθεί στηιν λιανική κατανάλωση είναι το μερικά αφυδατωμένο γάλα που περιέχει 4-4,5% λιπαρά κατά βάρος και τουλάχιστον 24% ολικό στερεό υπόλειμμα γάλακτος. Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

14 4) Γάλα συμττυκνωμένο μη ζαχαρούχο πλούσιο σε λιπαρά, είναι το μερικά αφυδατωμένο γάλα που περιέχει τουλάχιστον 15% λιπαρά κατά βάρος και 26,5% ολικό στερεό υπόλειμμα γάλακτος. 5) Γάλα συμπυκνωμένο ζαχαρούχο πλήρες είναι το μερικά αφυδατωμένο γάλα στο οποίο έχα προστεθεί ζάχαρη και που περιέχει τουλάχιστον 8% λιπαρά κατά βάρος και 28% ολικό στερεό υπόλειμμα γάλακτος. Το μόνο γάλα που μπορεί να διατεθεί στη λιανική κατανάλωση με αυτή την ονομασία είναι το μερικά αφυδατωμένο γάλα στο οποίο έχει προστεθεί ζάχαρη και που περιέχει τουλάχιστον 9% λιπαρά κατά βάρος και 31% ολικό στερεό υπόλειμμα γάλακτος. 6) Γ(χλα συμττυκνωμένο αποβουτυρωμένο ζαχαρούχο είναι το μερικά αφυδατωμένο γάλα στο οποίο έχει προστεθεί ζάχαρη και που περιέχει μέχρι 1% λιπαρά κατά βάρος και τουλάχιστον 24% ολικό στερεό υπόλειμμα γάλακτος. 7) Γάλα συμπυκνωμένο μερικά αποβουτυρωμένο ζαχαρούχο είναι το μερικά αφυδατωμένο γάλα στο οποίο έχει προστεθεί ζάχαρη που περιέχει περισσότερο από 1% και λιγότερο από 8% λιπαρά κατά βάρος και περισσότερο από 24% ολικό στερεό υπόλειμμα γάλακτος. Το μόνο γάλα που μπορεί να διατεθεί στη λιανική κατανάλωση με αυτήν την ονομασία είναι το μερικά αφυδατωμένο γάλα στο οποίο έχει προστεθεί ζάχαρη και που περιέχει λιπαρά 4-4,5% κατά βάρος και τουλάχιστον 28% ολικό στερεό υπόλειμμα γάλακτος. Τα Ολικά Αφυδατωμένα Γάλατα (γάλα σε σκόνη ή κόκκους) καθορίζονται ως εξής: 1)Γάλα σε σκόνη: ''Σκόνη Γάλακτος, Πλήρες Γάλα Σκόνη, Σκόνη Πλήρους Γά/Μκτος είναι το αφυδατωμένο γάλα που περιέχει τουλάχιστον 26% λιπαρά κατά βάρος. Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

15 2) Υόλα αποβουτυρωμένο σε σκόνη ή σκόνη αποβουτυρωμένου γάλακτος είναν αφυδατωμένο γάλα που περιέχει το πολύ 1,5% λιπαρά κατά βάρος. 3) Γάλα μερικά αποβουτυρωμένο σε σκόνη ή σκόνη γάλακτος μερικά αποβουτυρωμένου είναι το αφυδατωμένο γάλα του οποίου η περιεκπκότητα σε λιπαρά είναι μεγαλύτερη από 1,5% και μικρότερη από 26% κατά βάρος. 4) Γάλα σε σκόνη πλούσιο σε λιπαρά είναι αςωδατωμένο γάλα που περιέχα τουλάχιστον 42% λιπαρά κατά βάρος Αφρόγαλα Το άρθρο 81 του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών προσδιορίζα τη σύσταση και το τρόπο διάθεσης της κρέμας γάλακτος και του βουτύρου. 'Αφρόγαλα!' ή /4νάόγα/,α ή ^^KdipoKf είναι το προϊόν που λαμβάνεται από νωπό γάλα με ειδικό κορυφολόγο χωρίς καμία άλλη προσθήκη. Το αφρόγαλα που προσφέρεται στη κατανάλωση πρέπει να πληροί τους όρους και διατάξεις που διέπουν το νωπό γάλα (άρθρο 80) και στη συσκευασία πρέπει να αναγράφεται ευκρινώς ο τύπος λιποπεριεκτικότητας, όπως ' Άφρόγα/.α που περιέχει λίπος τουλάχιστον 10% ή 25% ή 40% \α θ ώ ς και οποιαδήποτε ενδιάμεση λιποπεριεκτικότητα. Η αραίωση του επιτρέπεται μόνο με νωπό γάλα. Η κρέμα γάλακτος και η σκόνη κρέμας γάλακτος δεν επιτρέπεται να περιέχουν πρόσθετες χρωστικές ουσίες Είδη Βουτύρου βούτυρο ή βούτυρο /αλακτος νοείται το προϊόν που λαμβάνεται με κτύπημα γάλακτος ή αφρογάλακτος και με περιεκπκότητα σε λίπος τουλάχιστον 80%. Το βούτυρο αυτό χαρακτηρίζεται ως ""Νωπό ή Φρέσκο Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

16 Βούτυρο'\ Κατά τη διάθεση του στην κατανάλωση θα πρέπει να αναγράφεται ο τύπος του ζώου προέλευσης και να πληροί τους παρακάτω όρους: Περιεκπκότητα σε υγρασία όχι παραπάνω από 18%. Περιεκτικότητα σε άλλες ύλες προερχόμενες από το γάλα όχι παραπάνω από 2%. Περιεκτικότητα σε χλωριούχο νάτριο όχι περισσότερο από θ,2%. Οξύτητα όχι μεγαλύτερη από 8 βαθμούς στην κανονική του κατάσταση και όχι μεγαλύτερη από 5 βαθμούς στην τηγμένη ή διηθημένη κατάσταση. Ανάμικτο βούτυρο επιτρέπεται μόνο από γάλα κατσίκας και προβάτου. Το ανάμικτο βούτυρο χαρακτηρίζεται ως '^Βούτυρο Προβάτου Είδη Γιαούρτης Το άρθρο 82 του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών προσδιορίζα τον τρόπο παρασκευής και την σύσταση της γιαούρτης. 'Τιαούρτι είναι το προϊόν που προκύπτει μετά από πήξη αποκλειστικά και μόνο νωπού γάλακτος με την επίδραση καλλιέργειας ζύμης που προκαλεί άδική γι αυτό ζύμωση. Το γιαούρτι πρέπει να έχει λιπαρά και στερεό υπόλειμμα άνευ λίπους σε ποσοστό 1θ%. (I) Στραγγισμένο Γιαούρτι είναι το προϊόν που προκύπτει από πλήρες γιαούρπ μετά από αποστράγγιση μέρους του νερού του. Το γιαούρτι αυτό θα πρέπει να περιέχει λίπος σε ποσοστό τουλάχιστον 8% με εξαίρεση το στραγγισμένο γιαούρτι αγελάδας το οποίο πρέπει να περιέχει λίπος σε ποσοστό 5% τουλάχιστον. (II) 'Γιαούρτι από Αγνό Γάλα Αγελάδας περιεκτικότητας σε λίπος 5% τουλάχιστον είναι το γιαούρτι που παρασκευάζεται αποκλειστικά από νωπό ή κατεψυγμένο γάλα αγελάδας, το οποίο έχει υποστεί συμπύκνωση με Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

17 βρασμό ώστε το τελικό προϊόν να περιέχα λίπος τουλάχιστον 5%.Απαγορεύεται σε αυτή την περίπτωσυ να κυοιαογούν στην επωνυαία του προϊόντος γαοακτηριστικέο ονοαασίεα όπως τοπωνύαια. Στην παρασκευή γιαούρτης επιτρέπεται και η χρήση αποστειρωμένου γάλακτος εκτός από κατεψυγμένου. Επίσης απαγορεύεται η χρήση χρωσπκών ουσιών στο γιαούρτι και η διάθεση γιαούρτης που περιέχει ζάχαρη. Αυτό ουσιαστικά σημαίνω ότι όλα τα είδη γιαούρτης ευρωπαϊκού τύπου (με κομμάτια φρούτων, δημητριακά ή μούσλι) εντάσσονται κανονικά στην κατηγορία των ετηδορτήων σύμφωνα με τις διατόιξεις του Κώδικα. Το ίδιο ισχύει και για το γιαούρπ επαγγελμαπκής χρήσης με (ρυτικά λιπαρά που παρασκευάζεται ευρύτατα από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές επιχειρήσεις με πολύ χαμηλότερο κοστολόγιο από το κανονικό (περίπου στο 60%) Επιδόρπια Γάλακτος Το άρθρο 84 του Κώδικα Τροφίμων και Ποτών προσδιορίζει τον τρόπο παρασκευής και την σύσταση για τα παραπάνω επιδόρπια γάλακτος. 'πϊ(5όρπ7θ νοείται το προϊόν που παρασκευάζεται από μία ή περισσότερες κατηγορίες γάλακτος, που προβλέπονται από το άρθρο 80 του Κώδικα Τροφίμων, από προϊόντα γάλακτος (π.χ. κρέμα, βούτυρο) ή και συστατικά γάλακτος (π.χ. καζείνες) ή και μαγιά γιαούρτης. Το γάλα ή τα προϊόντα γάλακτος πρέπεν να είναι σε αναλογίμ τρυλάχισ-^ον 75% τρυ τελικρύ προϊόντος αναγόμενο σε νωπό γάλα. Κατά τ άλλα, τα ετμδόρτηα μπορούν να περιέχουν ζαχαρούχες γλυκανγϊκές ύλες, σοκολάτα, χυμό φρούτων, τεμάχια φρούτων φρέσκα ή και ζαχαρωμένα. Στη συςηςευασία πρέτρει να αναγράφονται σε εμφανές σημείο το είδος και το ποσοστό του περιεχομένου γάλακτος στο έτοιμο προϊόν, το ποσοστό λίπους, το ποσοστό υγρασίας, η Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

18 ημερομηνία ανάλωσης και κάτω από το εμπορικό σήμα το είδος του προϊόντος, όπως π.χ. 'Έτπδόρτπο //ε... το είδος της προσθήκης Συσκευασία (I) Γάλα Κατανά/.ωσης Το γάλα μπορεί να διατεθεί στην κατανάλωση; Ι.Σε μεταλλικά δοχεία από αργίλιο. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση της συσκευασίας αφού όμως καθαριστεί πλήρως με διάλυμα σόδας ή άλλων απορρυπανπκών και με την προϋπόθεση ότι θα ξεπλυθεί με άφθονο νερό. 2. Σε φιάλες από γυαλί ή πλαστική ύλη, εγκεκριμένη για συσκευασία γάλακτος. Η πλαστική συσκευασία είναι υποχρεωτικά μιας χρήσεως. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση της γυάλινης φιάλης αφού καθαριστεί καλά με διάλυμα σόδας και με την προϋπόθεση όπ θα ξεπλυθεί με άφθονο νερό. Τα πώματα στις φιάλες πρέπει να εφαρμόζουν στεγανά στις φιάλες ώστε να εξασφαλίζεται το αναλλοίωτο του περιεχομένου. 3. Σε χάρτινες φιάλες ειδικού τύπου (Tetra Pak) με εσωτερική επένδυση από πλαστική ύλη. Η συσκευασία αυτή είναι μιας χρήσεως. 4. ' 'α μερικά ή ολικά αποβουτυρωμένα γάλατα καθώς και όλα τα είδη διατηρημένου γάλακτος πρέπει να διατίθογται σε συσκευασίες τύπου Tetra Pak. 5. Τέλος στη συσκευασία του συμπυκνωμένου γάλακτος πρέπει να αναγράφονται τα εξής; ποσοστό λιποπεριεκτικότητας, ποσοστό ζάχαρης (εάν έχει), ποσοστό νερού που πρέπει να προστεθεί για να γίνει το προϊόν αντίστοιχο κανονικό γάλα, το ποσοστό νερού που πρέπει να προστεθεί για να μπορεί να δοθεί το γάλα σε βρέιρη, ο τρόπος παρασκευής του συμπυκνωμένου γάλακτος και η ημερομηνία συσκευασίας του. (II) Γιαούρτι Το γιαούρτι μπορεί να διατεθεί στην κατανάλωση ως εξής; ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

19 1. Σε δοχεία από πλασπκή εγκεκριμένη ύλη, γυαλί, ξύλο ή πήλινα εμφιαλωμένα δοχεία 2. Σε σάκους ατιό επιτρεπόμενη πλαστική ύλη, λευκό ύφαρμα, ή ειδικό χαρτί που έχει εσωτερική επένδρση α?^ό πλαστική ύλη. Εκτός από τα πλαστικά δοχεία καν την ειδική χάρτινη συσκευασία, τα άλλα είδη συσκευασίας μπορούν να επαναχρησιμοπρίηθούν για τη συσκευμσία γιαούρτης μετά από καθαρισμό όπως είπαμε για το γήλα. ί^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

20 2.ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΓΑΑΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ 21 Κατανοαή των Επιγειριίσεων αε βάση την Ποώτη Ύλη και το Τελικό Προϊόν Ο κλάδος των γαλακτοκομικών προϊόντων μπορεί να χωρισθεί σε δύο επιμέρους υποκλάδους: α) αυτών που παράγουν γάλα, γιαούρτι, βούτυρο, κρέμα γάλακτος, παγωτά και β) αυτών που παράγουν τυροκομικά προϊόντα. Γενικότερα, θα λέγαμε ότι η βιομηχανία γάλακτος στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ορισμένων, μεγάλου μεγέθους, παραγωγικών μονάδων και πλαισιώνονται από αρκετές μικρές και μεσαίου μεγέθους εταχειρήσεις. 2 2 Κυριότεοες Βιοαιιγανικές Επιγειοόσεις Οι κυριότερες επιχειρήσεις παραγοογής γαλακτοκομικών προϊόντων είναι οι εξής; 0 ΦΑΤΕ Α.Ε. Είναι από τις παλαιότερες και μία από τις δύο μεγαλύτερες γαλακτοβιομηχανίες της χώρας με ιστορία από το Λειτουργεί σαν Α.Ε. από το Έχει τη μεγαλύτερη θέση στην αγορά της γιαούρτης (βιομηχανικού τύπου) και πολύ σημαντικό μερίδιο στην αγορά του φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος στην οποία έκανε την εμφάνιση της το 1993.Παράγει γάλα παστεριωμένο (πλήρες, ελαφρύ, άπαχο σε συσκευασίες 0,5ml, 1 λίτρου, και 2 λίτρων), γάλα υψηλής παστερίωσης λευκό και σοκολατούχο, πάρα πολλούς τύπους γιαουρτιών όπου θεωρείται και leader της αγοράς, εττιδόρπια, κρέμες, ενώ εισάγει γάλα UHT από το Βέλγιο, κρέμα γάλακτος UHT από τη Γαλλία, καθώς επίσης και παιδικά επιδόρπια (AFTER SCHOOL). Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

21 Ετήσης, η ΦΑΤΕ διακινεί χυμούς φρούτων της ΕΒΓΑ η οποία ανήκει στον ίδιο όμιλο. Επίσης, έχει εισέλθει δυναμικά στο χώρο των τυροκομικών προϊόντων συμμετέχοντας σε διάφορες επιχειρήσεις. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ισχυρότατο δίκτυο διανομής που έχα, έχεχ συμβάλει σημαντικά στην άνοδο της επώνυμης ζήτησης τους τα τελευταία χρόνια. Επίσης, η ΦΑΤΕ είναι η σημαντικότερη εξαγωγική επιχείρηση βιομηχανικής γιαούρτης με εξαγωγές στη Βρετανία, Αυστρία, Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία και Αυστραλία. 0 ΔΕΛΤΑ ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Α.Ε. Η ΔΕΛΤΑ είναι μαζί με τη ΦΑΤΕ οι δύο μεγαλύτερες εγχώριες Γαλακτοβιομηχανίες με ιστορία από το Λειτουργεί με τη μορφή Α.Ε. από το 1968 και από το 1990 είναι εισηγμένη στο Χρημαπστήριο Αξιών Αθηνών. Σήμερα η ΔΕΛΤΑ είναι σύνθετος όμιλος επιχειρήσεων στο κλάδο τροφίμων που περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα είδη των γαλακτοκομικών, τυροκομικών, κατεψυγμένων τροφίμων, χυμούς φρούτων, παγωτά. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έχει στενή συνεργασία με την πολυεθνική DANONE με την τελευταία να μετέχει στον όμιλο με ποσοστό 20% και έχει συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη σειράς καινοτομικών προϊόντων στο τομέα της γιαούρτης και των επιδορπίων γάλακτος. Μέχρι και το 1993 η ΔΕΛΤΑ κυριαρχούσε στην αγορά του φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος. Το 1994 εισήλθε δυναμικά και στην αγορά της βιομηχανικής γιαούρτης σε συνεργασία με την DANONE, πραγματοποιώντας σημανπκές επενδύσεις σε μια νέα υπερσύγχρονη μονάδα στον Αγιο Στέφανο Αττικι'ις. Την άνοιξη του 1997 εισιίλθε δυναμικά στην αγορά της Βορείου Ελλάδας. Επίσης σημανπκές επενδύσεις έχουν γίνει στον τομέα της βελτίωσης της τεχνογνωσίας (Know - How) στην πρωτογενή παραγωγή γάλακτος με σεμινάρια που έχουν σαν σκοπό τελικά την βελτίωση της ποιότητας και την μείωση του κόστους. Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

22 ο ΜΕΒΓΑΛ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Α.Ε. Η ΜΕΒΓΑΛ είναι η μεγαλύτερη επιχείρηση γαλακτοκομικών προϊόντων στην Βόρεια Ελλάδα και η ίρίτη σε μέγεθος σε όλη την Ελλάδα με ιστορία από το 1950, ενώ λειτουργεί σαν Α.Ε. από το Πρόκειται για μια σύγχρονη βιομηχανία επεξεργασίας, παραγωγής, τυποποίησης και εμπορίας γαλακτοκομικών προϊόντων. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα (εκτός των τυροκομικών) αναλογούν περίπου στο 65% του κύκλου εργασιών της. Παράγει γάλα φρέσκο παστεριωμένο λευκό και σοκολατούχο, ξινόγαλα, γιαούρτια παραδοσιακού τύπου (αγελαδινό και πρόβειο), γιαούρτια ευρωπαϊκού τύπου, επιδόρπια γάλακτος, ρυζόγαλα ενώ εισάγει γάλα μακράς διάρκειας(υπτ) λευκό και σοκολατούχο, παιδικά γιαούρτια και ετηδόρτηα γάλακτος, γάλα εβαπορέ. Μέχρι το Σεπτέμβριο του 1999 η ΜΕΒΓΑΛ είχε και την διανομή των χυμών Amita Cool στη Β. Ελλάδα. Επίσης, από το 1997 διανέμει τα αρτοπαρασκευάσματα της CHIPITA στην Βόρεια Ελλάδα. Από τον Απρίλιο του 1998 επίσης ανέλαβε την αντιπροσωπία των προϊόντων ΟΝΚΕΝ που παλαιότερα τα διακινούσε η ΑΓΝΟ. Το 1996 η εταιρία εισήλθε δυναμικά στην αγορά της Αττικής. Επίσης, η ΜΕΒΓΑΛ πραγματοποιεί σημαντικές εξαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων προς Γερμανία, Βρετανία, ΗΠΑ, Ιταλία και Σκανδιναβικές Χώρες. Οι εξαγωγές της αποτελούν το 12% περίπου των πωλήσεων της και αφορούν κυρίως το γιαούρτι. ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

23 ο ΑΓΝΟ ΕΝΩΣΗ ΑΓΕΛΑΑΟΤΡΟΦΙΚΩΝ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ - ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΑΑΚΤΟΣ Είναι η μεγαλύτερη συνεταιριστική γαλακτοκομική ετηχείρηση και η δεύτερη σε μέγεθος στη Βόρεια Ελλάδα με ιστορία από το 1950.Έχει μέλη κτηνοτρόφους της ευρύτερης περιοχής ( Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Πέλλα). Από το 1998 η Αγροτική Τράπεζα ανέλαβε προσωρινά τη διοίκηση της ΑΓΝΟ με σκοπό την εξυγίανση της. Από τον Δεκέμβριο του 1999 η ΑΓΝΟ βρίσκεται σε εκκαθάριση εν λειτουργία με εντολέα την Αγροτική Τράπεζα. Ως πιθανότερα σενάρια για το μέλλον της είναι τα εξής; α)ανάμειξη στο σχήμα της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης, β)στρατηγική συνεργασία με σκοπό τον έλεγχο της αγοράς γάλακτος σε ολόκληρη τη Βόραα Ελλάδα με τις συνεταιριστικές ΡΟΔΟΠΗ ή ΔΩΔΩΝΗ, γ)συμμετοχή ξένου στρατηγικού επενδυτή γαλακτοβιομηχανίας από τη Βόρεια Ευρώπη. Ήδη οι διεργασίες βρίσκονται στο τελικό στάδιο και αναμένονται σημαντικές εξελίξεις στο κλάδο^. Η ΑΓΝΟ παράγει όλη τη γκάμα των γαλακτοκομικών προϊόντων καθώς και παγωτά και τυριά ενώ δεν κάνει εισαγωγές εμπορευμάτων. Έχει σημαντική θέση στην αγορά της Βορείου Ελλάδας αφού έχει δημιουργήσει επώνυμη ζήτηση στο καταναλωτικό κοινό. Βρίσκεται σένα μεταβατικό στάδιο σε ότι αφορά την πορεία της και της εν γένει διατήρησης της στο κλάδο των γαλακτοκομικών. 0 NESTLE ΕΑΑΑΣ Α.Ε. Η εταιρία ανι'ικει στον πολυεθνικό όμιλο τροφίμων Nestle SA με έδρα το Vevey της Ελβετίας που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ομίλους τροφίμων στην Ευρώπη. Είναι η μόνη βιομηχανία που παράγει γάλα εβαπορέ =ΕΞΟΥΣΙΑ, ΠΕΜΠΤΗ 25 ΜΑΙΟΥ 2000 ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

24 στην εγχώρια αγορά. Το 1997 η NESTLE ΕΛΛΑΣ Α.Β.Ε. μετονομάσθηκε σε ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ NESTLE Α.Β.Ε., ενώ το 1998 οι εταιρίες που ελέγχει ο όμιλος (CARNATION, ΛΟΥΜΙΔΗΣ, ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΝΕΡΑ ΚΟΡΠΗΣ Α.Β.Ε.Ε) ενοποιήθηκαν κάτω από τη νέα επωνυμία NESTLE ΕΛΛΑΣ Α.Ε. Η δραστηριότητα της στα γαλακτοκομικά περιλαμβάνα γάλα εβαπορέ πλήρες(7,5% λιπαρά), ελαφρύ(4% λιπαρά) ζαχαρούχα και μη σε διάφορες συσκευασίες λευκά και σοκολατούχα. 0 ΝΕΟΓΑΛ Α.Ε. Ιδρύθηκε το 1965 στη Δράμα και από το 1992 ανήκα στην Ένωση Γαλακτοκομικών Συνεταιρισμών Δράμας και Καβάλας. Είναι μια καθετοποιημένη γαλακτοκομική ετηχείρηση που παράγει τυριά, γαλακτοκομικά προϊόντα και παγωτά. Η εταιρία έχει δεσπόζουσα θέση σε περιφερειακό ετιίπεδο (Δράμα, Καβάλα, Ξάνθη) και μικρή παρουσία στην υπόλοιπη επικράτεια λόγω περιορισμένου δικτύου πωλήσεων. Από το 1993 ως το 1995 παρήγαγε γιαούρτι για λογαριασμό της ΑΓΝΟ, μέχρι η τελευταία να ολοκληρώσει την νέα επένδυση της στο Λαγκαδά. Τα παραγόμενα προϊόντα της είναι γάλα φρέσκο παστεριωμένο (πλήρες, ελαφρύ και άπαχο), σοκολατούχο, ξινόγαλο, γιαούρτι παραδοσιακό(αγελαδινό και πρόβειο), γιαούρτι ευρωπαϊκού τύπου καθώς και βούτυρο και κρέμα γάλακτος. Τα προϊόντα της ΝΕΟΓΑΛ διατίθονται μέσω τοτηκών αντιπροσώπων σε supermarkets, ζαχαροπλαστεία κλπ σπς Σέρρες, Δράμα, Καβάλα. Τα τυροκομικά και τα παγωτά αποτελούν περίπου το 10% των πωλήσεων με τα γαλακτοκομικά να έχουν δεσπόζουσα θέση. Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

25 ο ΑΛΠΙΝΟ ΑΒΕΕ Είναι μια από τις παλαιότερες γαλακτοβιομηχανίες της χώρας με δεσπόζουσα θέση στη Βόρεια Ελλάδα (βούτυρο, τυρί). Παράγει γαλακτοκομικά προϊόντα (βούτυρο, κρέμα) και τυριά. Ετήσης εισάγει, τυποποιεί και εμπορεύεται τυριά ευρωπαϊκού τύπου. Η ΑΛΠΙΝΟ είναι η σημαντικότερη εγχώρια παραγωγική μονάδα παραγωγής βουτύρου κατανάλωσης. Επίσης εισάγει και τυποποιεί βούτυρο από Ολλανδία και Νέα Ζηλανδία ενώ πραγματοποιεί σημαντικές εξαγοογές τυριών σε χώρες της Ε.Ε. και κυρίως την Γερμανία. 0 ΟΛΥΜΠΟΣ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΑΡΙΣΗΣ ΑΕ Η ΟΛΥΜΠΟΣ είναι μεσαίου μεγέθους γαλακτοβιομηχανία σε εθνικό επίπεδο αλλά σε περιφερειακό ετήπεδο (Θεσσαλία) είναι δεύτερη σε μέγεθος βάσει πωλήσεων. Ιδρύθηκε το 1965 στη Λάρισα, είναι Α.Ε και θυγατρική της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών. Είναι πλήρως καθετοποιημένη γαλακτοκομική επιχείρηση που παράγει όλα τα γαλακτοκομικά και τυριά εκτός παγωτών. Από τα τέλη Μαίου του 2000 έχει αλλάξει ιδιοκτησιακό καθεστώς αφού έχει εξαγορασθεί από την τρικαλινή «ΤΥΡΑΣ» Α.Ε. με το 30% των μετοχών να παραμένει στην Ένωση Αγροπκών Συνεταιρισμών Ααρίσης και η «ΤΥΡΑΣ» το 70%^ 0 ΡΟΑΟΠΗ Α.Ε. Ιδρύθηκε το 1963 στην Ξάνθη. Μέτοχοι είναι η ΣΕΒΑΘ ΑΒΕ, η Αγροπκή Τράπεζα, η ΕΛ.ΒΙ.Ζ. και η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Ξάνθης. Πρόκειται για μεσαίου μεγέθους γαλακτοβιομηχανία που παράγει ποικιλία προϊόντων, κυρίως όμως γαλακτοκομικά όπως γάλα φρέσκο παστεριωμένο ΕΞΠΡΕΣ. ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ, ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

26 λευκό καν σοκολατούχο, ξινόγαλο, γιαούρτι παραδοσιακό(αγελαδινό και πρόβειο) βούτυρο αγελαδινό και γάλα μακράς διάρκεκχς. Η ΡΟΔΟΠΗ, μαζί με την ΑΓΝΟ, αποτελούν τις δύο εγχώριες επιχειρήσεις παραγίΰγής λευκού γάλακτος μακράς διάρκειας (UHT). Η εταιρία έχει σημαντικό μερίδιο στο σοκολατούχο γάλα καθώς και στο γάλα (UHT) ενώ προμηθεύει και άλλες εγχώριες γαλακτοβιομηχανίες με φρέσκο παστεριωμένο γάλα(πλήρες). 0 ΕΒΡΟΦΑΡΜΑΑ.Β.Ε.Ε. Πρόκειται για σχετικά νέα επιχείρηση που ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στην περιοχή του Έβρου. Αρχικά η εταιρία είχε μόνο εμπορική δραστηριότητα αλλά πριν από λίγα χρόνια ξεκίνησε εκτροφή βοοειδών και παραγωγή γαλακτοκομικών. Η πορεία της είναι ιδιαίτερα δυναμική ενώ μέσα στο 2000 έχει εισαχθεί στο Χρημαπστήριο Αξιών Αθηνών. Κατά τη δημόσια εγγραφή που πραγματοποιήθηκε, υπερκαλύφθηκε το ποσό που ζητούσε η εταιρία κατά 72 φορές. Τα νέα κεφάλαια θα διατεθούν για την ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό του πάγιου εξοπλισμού της εταιρίας και του δικτύου πωλήσεων της, για τη μείωση του τραπεζικού δανεισμού καθώς και για τη κάλυψη των αναγκών σε κεφάλαιο κίνησης". Παράγα γάλα φρέσκο παστεριωμένο λευκό και σοκολατούχο γιαούρτι παραδοσιακό (πρόβειο και αγελαδινό), κρέμα γάλακτος και ξινόγαλα. 0 ΣΕΡΡΑΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ Α.Ε. Ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 1995 στις Σέρρες και ξεκίνησε τη δραστηριότητα το Δεκέμβριο του 1995 με την εξαγορά των παγίων της επιχείρησης ΣΕΡΓΑΛ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΕΡΡΩΝ Α.Ε. που είχε ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

27 τεθεί σε εκκαθάριση το Η σημερινή ετηχείρηση αναδιαρθρώνεται σταδιακά με επενδύσεις που έχουν σαν σκοπό τον εκσυγχρονισμό στην παραγοογή των γαλακτοκομικών προϊόντων ενώ στα σχέδια της εταιρίας είναι η είσοδος στη παραγοογή λευκών τυριών. Παράγει γάλα φρέσκο παστεριωμένο λευκό και σοκολατούχο, γιαούρτι παραδοσιακό (πρόβαο και αγελαδινό), ξινόγαλα και βούτυρο αγελάδας. ' ΗΜΕΡΗΣΙΑ, ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19 ΜΑΙΟΥ 2000 Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

28 2.3 Πωλήσεΐ κυοιότερίον Παοαγίογικών Επιγειοιίσεων Στο παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η εξέλιξη των πωλήσεων των κυριότερων επιχειρήσεων του κλάδου για τις χρήσεις και οι οποίες: Έχουν νομική μορφή Α.Ε. ή Ε.Π.Ε. και συνεπώς δημοσιεύουν οικονομικά στοιχεία Υπήρχαν διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία, είτε βάσει δημοσιευμένων ισολογισμών είτε βάσει δηλωθέντων μεγεθών. Επίσης, δεν συμπεριλαμβάνονται επιχειρήσεις όπως ΚΡ1 ΚΡΙ, οι οποίες πραγματοποιούν πωλήσεις γαλακτοκομικών προϊόντων αλλά έχουν σαφή προσανατολισμό σε ότι αφορά τις πωλήσεις τους άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα. ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Εταιρία Nestle Βιομ Γαλακ.ΑΒΕ Nestle ΕΛΛΑΣ Α.Ε ΔΕΛΤΑ ΦΑΤΕ ΜΕΒΓΑΛ ΑΓΝΟ ΑΛΠΙΝΟ ΔΩΔΩΝΗ ΤΥΡΑΣ ΟΛΥΜΠΟΣ ΒΟΡΑΣ ΝΕΟΓΑΛ ΡΟΔΟΠΗ ΕΒΡΟΦΑΡΜΑ ΣΕΡΡΑΙΚΗ ΒΙΟΜ.ΓΑΛ. ΣΥΝΟΛΟ Πηγή; Συνοπτικοί Ισολογισμοί ICAP ( Παράρτημα) Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

29 Από τα στοιχεία του πίνακα μπορούμε να δούμε μια συνολική αύξηση 65% περίπου αλλά για το 1998 στις πωλήσεις της NESTLE περιλαμβάνονται οι πωλήσεις του ομίλου. Σε όπ αφορά τις πωλήσεις γαλακτοκομικών η ΦΑΤΕ και δεύτερη η ΔΕΑΤΑ. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι πωλήσεις της ΦΑΤΕ αφορούν γαλακτοκομικά προϊόντα ενώ της ΔΕΛΤΑ έχουν και χυμούς και παγωτά. Στην τρίτη θέση είναι η ΜΕΒΓΑΛ ακολουθεί η NESTLE με τη ΔΩΔΩΝΗ και την ΑΓΝΟ. Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

30 2.4 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΓΑΑΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΑΝΑ ΧΩΡΑ ΠΡΟΕΑΕΥΣΗΣ _Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυριαρχούν στις εισαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων. Τούτο διότι η περιοχή της Βορειοδυτικής και Κεντρικής Ευρώπης είναι η σημαντικότερη γαλακτοπαραγοαγός ζώνη στον κόσμο, με παράδοση στον κλάδο και σημαντικό πλεονέκτημα κόστους, πέρα από το ευνοϊκό δασμολογικό καθεστώς που επικρατεί εντός των συνόρων της Ε.Ε. Στο διάστημα οι εισαγωγές από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιστοιχούν στο 100% του συνόλου σε όγκο και αξία. Τα μεγέθη των εισαγωγών από τρίτες χώρες είναι ασήμαντα. Οι σημαντικότερες χώρες προέλευσης είναι η Γερμανία (42% του συνόλου) και η Ολλανδία (28% του συνόλου).ακολουθούν με σημαντική διαφορά η Γαλλία(18%) το Βέλγιο & Λουξεμβούργο (6%) και η Ιρλανδία (2%). ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΝΑ ΧΩΡΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Χώρα Προέλευσης Ποσότητα Αξία % Αξία Ποσότητα Αξία % Αξία Ποσότητα Αξία % Αξία Γερμανία ,29% ,05% ,27% Ολλανδία ,40% ,39% ,16% Γαλλία ,42% ,85% ,99% Βέλγιο ,90% ,41% ,55% Δανία ,30% ,81% ,05% Βρετανία ,91% ,61% ,42% Ιρλα\Λία ,22% ,51% ,55% Λοιπές Χώρες Ε.Ε ,56% ,36% ,01% ΣΥΝΟΛΟ Ε.Ε ,00% ,00% ,00% Τρίτες Χώρες 4 2 0,00% 7 1 0,00% 0 0 0,00% Γ ενικό Σύνολο ,00% ,00% ,00% Πηγή : ΕΣΥΕ, ε ξ ω τ ε ρ ικ ό ε μ π ό ρ ιό. 1999,σελ.75 Ποσότιιτες: σε τόνους Αξίες; σε εκατ.δρχ. ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

31 Για πς ετημέρους χώρες επισημαίνονται τα εξής^: ( I ) Γερμανία Οι εισαγωγές από τη χώρα αυτή το 1998 αφορούν κυρίως το γάλα εβαπορέ (60% ή 51,5 χιλιάδες τόνοι), γάλα μακράς διαρκείας (UHT) και γάλα υψηλής παστερίωσης (συνολικά 21,5 χιλιάδες τόνοι ή 25%), συμπυκνωμένο γάλα (5 χιλιάδες τόνοι ή 6%), κρέμα UHT (3,6 χιλιάδες τόνοι ή 4%) και γιαούρτι (1,6 χιλιάδες τόνοι ή 2%). Τα αντίστοιχα μεγέθη το 1997 ήταν γάλα εβαπορέ 46 χιλιάδες τόνοι (61%), γάλα μακράς διαρκείας (UHT) και γάλα υψηλής παστερίωσης (συνολικά 18,8 χιλιάδες τόνοι ή 25%), συμπυκνωμένο γάλα (3,7 χιλιάδες τόνοι 5%), κρέμα UHT 3,8 χιλιάδες τόνοι (5%) και γιαούρπ (1,3 χιλιάδες τόνοι 2%). Για το 1996 τα μεγέθη ήταν γάλα εβαπορέ 35 χιλιάδες τόνοι (64%), γάλα μακράς διαρκείας (UHT) και γάλα υψηλής παστερίωσης συνολικά 9 χιλιάδες τόνοι (16%), συμπυκνωμένο γάλα 4,5 χιλιάδες τόνοι (8%), κρέμα UHT 3,7 χιλιάδες τόνοι (7%) και γιαούρτι 1,5 χιλιάδες τόνοι (3%). Η κυριότερη διαφοροποίηση στο διάστημα είναι η αύξηση στο γάλα Μακράς Διαρκείας και Υψηλής Παστερίωσης, διότι οι εισαγωγές αυτού του προϊόντος ξεκίνησαν στα τέλη του ι εισαγωγές εβαπορέ γάλακτος από τη Γερμανία αντιστοιχούν περίπου στο 50% του συνόλου των εισαγωγών αυτού του προϊόντος. Οι εισαγωγές κρέμας γάλακτος αντιστοιχούν στο 30% περίπου του συνόλου των εισαγωγών αυτού του προϊόντος. ^ ΕΣΥΕ. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ. 1999, σελ.65 ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

32 ( II )Ολλανδία Οι εισαγωγές από τη χώρα αυτή το 1998 αφορούν κυρίως το γάλα εβαπορέ (91% ή 52 χιλιάδες τόνοι)και το βούτυρο (3% ή 2 χιλιάδες τόνοι ).Επίσης, πραγματοποιούνται εισαγωγές σε πολύ μικρότερες ποσότητες σε γάλα συμπυκνωμένο (1,1 χιλιάδες τόνοι ή 2%)και ορό γάλακτος (1,8 χιλιάδες τόνοι ή 3%).Τα αντίστοιχα μεγέθη για το 1997 ήταν γάλα εβαπορέ (91% ή 54 χιλιάδες τόνοι),βούτυρο (2,2 χιλιάδες τόνοι ή 4%),Γάλα συμπυκνωμένο,(0,9 χιλιάδες τόνοι ή 1%) και ορός γάλακτος (2,2 χιλιάδες τόνοι ή 4%).Για το 1996 οι εισαγωγές γάλακτος εβαπορέ ήταν 65,8 χιλιάδες τόνοι, το βούτυρο 2,4 χιλιάδες τόνοι, το συμπυκνωμένο γάλα 1,5 χιλιάδες τόνοι, και Ορός γάλακτος 2 χιλιάδες τόνοι. Επιση μαίνεται ότι για το 1996 εμφανίζονται πολύ υψηλές ποσότητες εισαγωγών γάλακτος Μακράς διαρκείας (24 χιλιάδες τόνοι) που επηρεάζουν και το σύνολο των εισαγωγών γάλακτος Μακράς διαρκείας. Πάντως, οι διαφαινόμενες τάσεις για το διάστημα είναι η μείωση των εισαγωγών γάλακτος εβαπορέ (21% συνολικά) που συμβαδίζει με τις τάσεις της αγοράς αυτής και μείωση των εισαγωγών βουτύρου (21% συνολικά ).Οι εισαγωγές εβαπορέ γάλακτος από την Ολλανδία αντιστοιχούν περίπου στο 50% του συνόλου των εισαγωγών αυτού του προϊόντος. Οι εισαγωγές εβαπορέ γάλακτος από την Ολλανδία αντιστοιχούν περίπου στο 50% του συνόλου των εισαγωγών αυτού του προϊόντος. Οι εισαγωγές βουτύρου από την Ολλανδία αντιστοιχούν στο 25% του συνόλου. (ΠΙ )Γαλλία Οι εισαγωγές από τη Γαλλία το 1998 αφορούν κυρίως κρέμα γάλακτος UHT (51% ή 18,4 χιλιάδες τόνοι),γάλα UHT (22% ή 7,9 χιλιάδες τόνοι),συμπυκνωμένο γάλα (8% ή 3 χιλιάδες τόνοι) και βούτυρο (7% ή 2,4 χιλιάδες τόνοι).επίσης πραγματοποιούνται και εισαγωγές γάλακτος εβαπορέ ^ξελίξε,ςκ^ I προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

33 (4% ή 1,5 χιλιάδες τόνοι), γιαούρτης με πρόσθετα (3% ή περίπου 900 τόνοι) και διαφόρων προϊόντων γάλακτος & επιδορπίων (2,4% ή περίπου 860 τόνοι), αλλά σε πολύ μικρότερες ποσότητες. Τονίζεται ότι οι ποσότητες των εισαγωγών κρέμας γάλακτος για το 1998 εμφανίζονται πολύ υψηλές. Πάντως οι διαφαινόμενες τάσεις κατά το διάστημα είναι η αύξηση των εισαγωγών γάλακτος UHT, αύξηση των εισαγωγών κρέμας γάλακτος και συμπυκνωμένου γάλακτος και μικρή αύξηση των εισαγωγών βουτύρου. Οι εισαγωγές κρέμας γάλακτος από τη Γαλλία αντιστοιχούν περίπου στο 50% του συνόλου των εισαγωγών αυτού του προϊόντος και οι ασαγωγές βουτύρου στο 32% του συνόλου. (IV ) Βέλγιο & Λουξεμβούργο Οι εισαγωγές από τις δύο αυτές χώρες το 1998 αφορούν κυρίως γάλα UHT (60% ή 7 χιλιάδες τόνοι), συμπυκνωμένο γάλα (28% ή 3,3 χιλιάδες τόνοι) και σε μικρότερο βαθμό βούτυρο (5% ή περίπου 600 τόνοι) και κρέμα γάλακτος UHT (5% ή περίπου 600 τόνοι).τα μεγέθη αυτά των εισαγωγών για το 1997 ήταν γάλα UHT 66% ή 7,7 χιλιάδες τόνοι,συμττυκνωμένο γάλα 23% ή 2,6 χιλιάδες τόνοι, βούτυρο 4% ή περίπου 500 τόνοι και κρέμα γάλακτος UHT 7% ή περίπου 800 τόνοι. Για το 1996 τα αντίστοιχα μεγέθη ήταν γάλα UHT 62% ή 6,4 χιλιάδες τόνοι, συμπυκνωμένο γάλα 21% ή 2,1 χιλιάδες τόνοι, βούτυρο 5% ή περίπου 600 τόνοι και κρέμα γάλακτος UHT 8% ή περίπου 800 τόνοι. Οι διαφαινόμενες τάσεις κατά το διάστημα ήταν αύξηση των εισαγωγών γάλακτος UHT (9% συνολικά), μείωση των εισαγωγών κρέμας UHT (27% συνολικά) και αύξηση των εισαγωγών συμπυκνωμένου γάλακτος (53% συνολικά). Η μείωση στις εισαγωγές κρέμας γάλακτος από το Βέλγιο οφείλεται πιθανότατα στην κατά πολύ υψηλότερη τιμή ανά κιλό του προϊόντος σε σχέση με την κρέμα γάλακτος Γερμανικής ή Γαλλικής Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

34 προέλευσης. Οι εισαγωγές γάλακτος UHT από το Βέλγιο αναλογούν στο 18-20% του συνόλου των εισαγωγών αυτού του προϊόντος. (V) Ιρλανδία Οι Εισαγωγές από την Ιρλανδία το 1998 αφορούν κυρίως γάλα συμπυκνωμένο (34% ή 1500 τόνοι), ορό γάλακτος (26% ή 1200 τόνοι), κρέμα γάλακτος (21% ή 900 τόνοι) και βούτυρο κατανάλωσης (10% ή περίπου 500 τόνοι). Τα μεγέθη των εισαγωγών για το 1997 ήταν γάλα συμπυκνωμένο (54% ή 2,2 χιλιάδες τόνοι ), ορός γάλακτος (32% ή 1300 τόνοι), βούτυρο κατανάλωσης (14% ή περίπου 600 τόνοι). Τα αντίστοιχα μεγέθη για το 1996 ήταν γάλα συμπυκνωμένο (50% ή 1500 τόνοι), ορός γάλακτος (42% ή 1300 τόνοι), βούτυρο κατανάλωσης (8% ή περίπου 200 τόνοι). Κατά το διάστημα οι συνολικές εισαγωγές από την Ιρλανδία αυξάνονται σταθερά τα 3 τελευταία χρόνια, παρότι αποτελούν μικρό ποσοστό του συνόλου. Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

35 2.4.2 Διάρθρωση των ε αγωγών ανά Χώρα Προορισαού Στον παρακάτω πίνακα παρατίθεται η εξέλιξη των εξαγωγών ανά κύρια χώρα προορισμού, με βάση τα στατιστικά στοιχεία εξωτερικού εμπορίου της ΕΣΥΕ. ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΝΑ ΧΩΡΑ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΥ ΠροίΛευσης Ποσότητα Αξία % Αξία Ποσότητα Αξία % Αξία Ποσότητα Γ ερμανία Λ ο ιπ έ ς Χ ώ ρ ε ς ,07% ΣΥΝΟΛΟ Ε.Ε ,73% Λ ο ιπ έ ς Τ ίτε Σύνολο Τρίτων Γ ενικό Σύνολο ,00% Πηγή ; ΕΣΥΕ, Εξωτερικό Εμπόριο, 1999, σελ.85 2,44% 0,11% 0,31% 0,11% 0,45% Ποσότητες: σε τόνους Α ίες: σε χιλ.δρχ. Σε γενικές γραμμές οι χώρες της Ε.Ε. απορροιρούν πάνω από το 80% του συνόλου των εξαγωγών σε όγκο και το 85-90% των εξαγωγών σε αξία. Οι εξαγωγές προς χώρες της Ε.Ε. κατά το διάστημα παρουσιάζουν αύξηση 12% κατ όγκο, φθάνοντας τους 6,5 χιλιάδες τόνους. Μέρος της αύξησης αυτής οφείλεται στην προσχώρηση της Αυστρίας, της Σουηδίας και ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

36 της Φινλανδίας στην Ε.Ε. το Η Ε.Ε. έχει την μεγαλύτερη βαρύτητα στις εξαγωγές, λόγω του ευνοϊκού δασμολογικού καθεστώτος που διέπει τις ενδοσυνοριακές εμπορικές συναλλαγές, αλλά και χάρη στην ύπαρξη μεγάλης μερίδας του απόδημου Ελληνισμού που συμβάλλει στη διάδοση της γιαούρτης στραγγιστού τύπου στις χώρες-μέλη. Βάσει των στοιχείων για το 1997, η Βρετανία απορροφά το 33% του συνόλου των εξαγωγών σε όγκο και το 37% σε αξία. Οι εξαγωγές προς τη χώρα αυτή αφορούν εξ ολοκλήρου γιαούρτι (2,6 χιλ. τόνοι), ιδιαίτερα Δε το λευκό γιαούρτι (97%) που περιλαμβάνει το στραγγιστό. Οι εξαγωγές γιαούρτης προς τη Βρετανία αναλογούν στο 40% των εξαγωγών αυτού του προϊόντος το 1997 και σο 41% το 1996 (2,7 χιλ. τόνοι). Η τάση που προκύπτει από την εξέλιξη των εξαγωγών σε αξία στο διάστημα είναι αυξητική (44%συνολικά). Με βάση τη μέση τιμή ανά κιλό για το 1998, προκύπτει ότι οι ποσότητες των εξαγωγών πρέπει να έχουν λάθη, ιδιαίτερα στη κατηγορία γιαούρτης με φρούτα πρόσθετα. Δεύτερη σε μέγεθος αγορά είναι η Γερμανία που απορροφά το 18% των εξαγωγών σε όγκο και το 17% σε αξία, βάσει των στοιχείων για το Οι εξαγωγές προς τη Γερμανία αφορούν γιαούρτι κατά 92%(13θθ τόνοι) ιδιαίτερα λευκό(120θ τόνοι).οι εξαγωγές γιαούρτης προς τη Γερμανία αναλογούν στο 2Θ% των εξαγωγών αυτού του προϊόντος το 1997 και στο 16% το 1996(περίπου 1ΘΘΘ τόνοι). Η τάση που προκύπτει από την εξέλιξη των εξαγωγών σε αξία στο διάστημα είναι αυξητική (4% συνολικά). Ομως με βάση τη μέση τιμή ανά κιλό για το 1998, προκύπτει ότι οι ποσότητες των εξαγωγών πρέπει να έχουν σημαντικά λάθη. Τρίτη σημαντικότερη αγορά είναι η Ιταλία που απορροφά το 15% των εξαγωγών σε όγκο και το 14% σε αξία, βάσει των στοιχείων για το Οι εξαγωγές προς την Ιταλία αφορούν σχεδόν εξ ολοκλήρου γιαούρτι (12Θ0 ξξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

37 τόνοι). Ον εξαγωγές γιαούρτης προς την Ιταλία αναλογούν στο 18% των εξαγωγών αυτού του προϊόντος το 1997 καν το 1996 (1200 τόνοι). Η τάση που προκύπτει από την εξέλιξη των εξαγωγών σε αξία στο διάστημα είναι οριακά αυξητική (2% συνολικά). Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

38 3. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΙΙΡΟΪΟΝΤΩΝ 3.1 Η Εγχώρια αγορά γαλακτοκομικών προϊόντων Το γάλα αποτελεί το κυρίαρχο προϊόν της αγοράς γαλακτοκομικών. Οι κυριότερες εξελίξεις κατά την περίοδο που σημάδεψαν την τρέχουσα δεκαετία συνοψίζονται ως εξής; Είσοδος της γαλακτοβιομηχανίας ΦΑΤΕ στο φρέσκο παστεριωμένο γάλα το Μέχρι τότε η παρουσία ηις ΦΑΤΕ στο γάλα περιορίζονταν στο εισαγόμενο γάλα μακράς διάρκειας (UHT) ενώ κυρίαρχη της αγοράς ήταν η ΔΕΛΤΑ. Η κίνηση αυτή συνέβαλε στην αύξηση της κατανάλωσης του φρέσκου γάλακτος και δημιούργησε έντονα ανταγωνιστικές συνθήκες προς όφελος του καταναλωτή. Επέκταση της ΦΑΤΕ στην Βόρεια Ελλάδα το 1994 εκμεταλλευόμενη το ισχυρό δίκτυο διανομής γιαούρτης. Είσοδος της ΜΕΒΓΑΛ στην αγορά της Αττικής το 1996 με σκοπό την επέκταση της διανομής της στην Νότια Ελλάδα. Μέχρι τότε το δίκτυο της ΜΕΒΓΑΛ έφτανε μέχρι την Ααμία. Δυναμική είσοδος της ΦΡΗΣΛΑΝΤ στο γάλα άμεσης κατανάλωσης το 1996 με την κυκλοφορία ενός πρωτοποριακού προϊόντος (Γάλα Υψηλής Παστερίωσης) που διαθέτει όλα τα πλεονεκτήματα του φρέσκου και τη δυνατότητα συντήρησης για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στα σουπερμάρκετ και τα καταστήματα λιανικής. Η επιβεβαίωση του προϊόντος ήρθε με την κυκλοφορία αντίστοιχου προϊόντος από την ΦΑΤΕ ένα χρόνο αργότερα (1997). Επέκταση της ΔΕΛΤΑ στην αγορά της Θεσσαλονίκης το 1997 και κατ επέκταση στην Βόρεια Ελλάδα. Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

39 Κυκλοφορία ενός νέου γάλακτος για παιδιά ηλικίας από 2-5 ετών από την NESTLE(MON-AMI) το 1998,αντίστοιχου αυτού της ΦΡΗΣΛΑΝΤ (ΝΟΥΝΟΥ KID) και της NUTRICIA (NUTRICIA JUNIOR). Κυκλοφορία νέου εμπλουτισμένου γάλακτος ( Φρέσκο Παστεριωμένο) από τη ΔΕΑΤΑ το 1999 (ΔΕΑΤΑ ADVANCE) το οποίο ανταγωνίζεται τα εμπλουτισμένα εβαπορέ της αγοράς (ΝΟΥΝΟΥ KID, NUTRICIA JUNIOR) Κυκλοφορία ενός νέου σοκολατούχου γάλακτος από την ΦΡΗΣΑΑΝΤ το 1999 (ΝΟΥΝΟΥ CHOICE) που είναι γάλα υψηλής παστερίωσης Φρέσκο Παστεριωμένο Γάλα Σε γενικές γραμμές η κατανάλωση φρέσκου παστεριωμένου γάλακτος παρουσιάζει αύξηση που είναι άμεση συνάρτηση της ζήτησης. Ομως η δυναμική της ζήτησης περιορίζεται από την εγχώρια διαθεσιμότητα πρώτης ύλης (νωπό αγελαδινό γάλα) λόγω ποσοστώσεων. Επίσης πρέπει να τονίσω ότι η παραγωγή νωπού παστεριωμένου γάλακτος είναι κατακερματισμένη σε μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων σε όλη την επικράτεια. Η πλειοψηφία τους είναι μικρού μεγέθους και εξυπηρετούν την τοπική αγορά. Ο νομός της Αττικής συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ποσοστό λόγω ΔΕΑΤΑ και ΦΑΤΕ. Ακολουθεί ο νομός Θεσσαλονίκης με τις ΜΕΒΓΑΑ και ΑΓΝΟ να κυριαρχούν. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι σε ότι αφορά την εισκόμιση του αγελαδινού γάλακτος η ευρύτερη περιοχή της Θεσ/νίκης κατέχει την πρώτη θέση με ποσοστό που πλησιάζει το 55%. Οι ΔΕΑΤΑ και ΦΑΤΕ έχουν κυρίαρχη θέση στην Κεντρική και Νότια Ελλάδα ενώ οι ΑΓΝΟ και ΜΕΒΓΑΑ στη Βόρεια Ελλάδα. Επίσης οι εταιρίες ΔΩΔΩΝΗ (Ιωάννινα), ΝΕΟΓΑΑ (Δράμα), ΟΔΥΜΠΟΣ (Αάρισα), ΡΟΔΟΠΗ (Ξάνθη) έχουν σημαντικά μεγέθη παραγωγής αλλά σε τοτηκό ετιίπεδο^. " ΗΜΕΡΗΣΙΑ. ΑΓΟΡΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ-ΠΟΤΩΝ, ΣΕΛ.10 Εξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων

40 Στο Παστεριωμένο γάλα δεν πραγματοποιούνται εισαγωγές ή εξαγωγές.. Παρόπ έχουν σημειωθεί κάποιων ποσοτήτων φθηνού παστεριωμένου γάλακτος από Γερμανία, αυτό σταμάτησε με πρωτοβουλία του Υπουρτγείου Γεωργίας. Σε ό,τι αφορά το φρέσκο παστεριωμένο γάλα που παράγεται στη χώρα μας πρέπει να έχει διάρκεια 4 ημερών. Επίσης στη συσκευασία του προϊόντος πρέπει να αναγράφεται η ημερομηνία παστερίωσης και η ημερομηνία λήξεως. Σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το φρέσκο παστεριωμένο γάλα έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Η αντίστοιχη νομοθεσία εκεί επιβάλλει να αναγράφεται στη συσκευασία μόνο η ημερομηνία λήξης και η κωδικοποιημένη ένδειξη που θα αναφέρεται στη ημερομηνία της τελευταίας θερμικής επεξεργασίας. Η εναρμόνιση της χώρας μας με τις Κοινοτικές Οδηγίες δημιουργεί το ερώτημα κατά πόσο οι εγχώριες γαλακτοβιομηχανίες απειλούνται από την εισαγωγή του φρέσκου παστεριωμένου. Γεγονός είναι ότι το φρέσκο γάλα απαιτεί οργάνωση και συστημαπκή παρακολούθηση τροφοδοσίας του δικτύου πωλήσεων. Το κόστος οργάνωσης, και παρακολούθησης του δικτύου είναι δυσανάλογο του οφέλους αν λάβει κανείς υπόψη του ότι η τροφοδοσία των σημείων πώλησης γίνεται κάθε μέρα. Αντίθετα, η εναρμόνιση θα επιφέρει αύξηση των εισαγωγών φρέσκου γάλακτος για μεταποίηση(γιαούρτι, τυρί). Τα μερίδια των κυριοτέρων ετηχειρήσεων στο παστεριωμένο γάλα για το 1999 υπολογίζονται ως εξής^: ' ΔΕΛΤΑ 41% > ΦΑΓΕ 20%. ΑΓΝΟ 11%. ΜΕΒΓΑΛ 11% ΛΟΙΠΟΙ 17% Τα μερίδια αναφέρονται σε πανελλαδικό επίπεδο και περιλαμβάνουν λευκό και σοκολατούχο γάλα. 1CAP, Γαλακτοβιομηχανίες. 1999,σελ.98 ^ξελίξεις και προοπτικές του κλάδου των γαλακτοκομικών προϊόντων