ΑΝΑΞΑΓΟΡΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΝΕΑ ΕΡΤΘΡΑΙΑ Ο ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ ΜΙΑ ΦΑΝΣΑΣΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Α ΣΑΞΗ ΤΠΕΤΘΤΝΟ ΚΑΘΗΓΗΣΗ Γ.

Transcript

1 ΑΝΑΞΑΓΟΡΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΝΕΑ ΕΡΤΘΡΑΙΑ Ο ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟ ΜΙΑ ΦΑΝΣΑΣΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Α ΣΑΞΗ ΤΠΕΤΘΤΝΟ ΚΑΘΗΓΗΣΗ Γ.ΦΙΛΟ

2 ΕΙΑΓΩΓΗ Ν θηλεκαηνγξάθνο είλαη κηα ζύλζεζε ησλ πνιιώλ. Ν άλζξσπνο εξγάζηεθε καθξνρξόληα πάλσ ζηελ απεηθόληζε ηεο θίλεζεο. Ήηαλ 14 Νθησβξίνπ ηνπ 1888, όηαλ ζην Γηνξθζάηξ ηεο Αγγιίαο έιαβε ρώξα ε πξώηε απόπεηξα θαηαγξαθήο ηεο θίλεζεο κε θηλεκαηνγξαθηθά κέζα. Ν Aime Augustin Luis Le Prince θαηαγξάθεη ηα κέιε ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ ζε έλα βίληεν πνπ δηαξθεί κόιηο 2 δεπηεξόιεπηα θαη ην νπνίν απνηειείην από κόιηο ηέζζεξα πιαίζηα (θαξέ). Νη πξσηαγσληζηέο πεξπαηνύλ κε βήκα θπθιηθό, αζηεηεπόκελνη κε ηνπο εαπηνύο ηνπο. Απηό έκειιε λα είλαη ην πξώην δείγκα θηλεκαηνγξαθηθήο ηαηλίαο. Νλνκάζηεθε Roundhay Garden Scene θαη έζεζε ηηο βάζεηο ηεο κεηαγελέζηεξα Έβδνκεο Ρέρλεο. Ζ ιέμε θηλεκαηνγξάθνο πξνέθπςε από ηνλ Ιεόλ Κπνπιί θαη πξνζδηόξηδε ηελ εθεύξεζε πνπ βειηίσζαλ, θαζηέξσζαλ θαη δηέδσζαλ νη αδεξθνί Ιηκηέξ. Πε πξώην ζηάδην, ν όξνο απνδίδνληαλ ζηε κεραλή πνπ θαηέγξαθε ηελ θίλεζε. Πην ζεκείν απηό, πξέπεη λα δηεπθξηληζηεί ην γεγνλόο όηη ε αίζζεζε ηεο θίλεζεο πνπ δεκηνπξγείηαη όηαλ παξαθνινπζνύκε κηα ηαηλία, βαζίδεηαη ζηελ αμηνπνίεζε δύν θαηλνκέλσλ ηνπ νθζαικνύ: ε πξώηε ζρεηίδεηαη κε ηε δηακνλή ηεο νπηηθήο εηθόλαο ζηνλ εγθέθαιν γηα έλα θιάζκα ηνπ δεπηεξνιέπηνπ, ελώ ε δεύηεξε ζηε ςεπδαίζζεζε ηεο θίλεζεο, όηαλ νη εηθόλεο ελαιιάζνληαη δηαδνρηθά ε κία ηελ άιιε. Πηηο παξαπάλσ ηδηαηηεξόηεηεο ηνπ αλζξώπηλνπ καηηνύ ζηεξίδεηαη ν θηλεκαηνγξάθνο, όζνλ αθνξά ηε θπζηνινγηθή πιεπξά. Αλαθεξόκελνη ζηε ηερληθή πιεπξά, ππάξρεη έλα θίικ, πνπ πξνβάιιεη ζπλερόκελεο εηθόλεο ζε ζπγθεθξηκέλν ξπζκό. Ν ξπζκόο απηόο θπκαίλεηαη ζηα 16 θαξέ αλά δεπηεξόιεπην γηα ηηο βνπβέο ηαηλίεο θαη ζηα 24 θαξέ γηα ηηο νκηινύζεο ηαηλίεο. Ζ δηαθνξά απηή ησλ 8 θαξέ εμεγεί θαη ην όηη νη πεξηζζόηεξεο βνπβέο ηαηλίεο παξνπζηάδνληαη λα δηαδξακαηίδνληαη ζε γξεγνξόηεξνπο ξπζκνύο ζε ζρέζε κε ηε θπζηνινγηθή θίλεζε, όηαλ απηέο

3 πξνβάιινληαη από ζύγρξνλεο κεραλέο πξνβνιήο ησλ 24 θαξέ αλά δεπηεξόιεπην. Roundhay Garden Scene Έλα flashback ζηνλ θηλεκαηνγξάθν Ζ ελαζρόιεζε ηνπ αλζξώπνπ κε ηνλ θηλεκαηνγξάθν είλαη θάζε άιιν παξά πξόζθαηε. Πε ζπειαηνγξαθίεο πνπ ζπλαληάκε ζηελ Αιηακίξα ηεο Ηζπαλίαο, αλαπαξίζηαληαη βίζσλεο ελ θηλήζεη θαη ρξνλνινγνύληαη ρξόληα πξηλ. Ζ απεηθόληζε ηεο θίλεζεο ησλ βηζώλσλ επηηεύρζεθε ράξε ζε κηα ηδηαίηεξεο κλείαο πξσηνπνξία. Ν άγλσζηνο απηόο πξόγνλόο καο κάο παξνπζίαζε ηα εκθαληδόκελα δώα κε νθηώ πόδηα, έλαληη ησλ ηεζζάξσλ πνδηώλ ηνπ θαζελόο, κεηαθέξνληάο καο έηζη ηελ θίλεζε κέζα από ηελ αθηλεζία. Γηαρξνληθά, θαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα- ζα κπνξνύζακε λα πνύκε- έξρνληαη ζην θσο νη θηιόηηκεο πξνζπάζεηεο ηνπ αλζξώπνπ γηα ηελ αλάιπζε ηεο θίλεζεο. Ππκπεξαζκαηηθά, νη πξνζπάζεηεο γηα ηε δεκηνπξγία ςεπδαίζζεζεο θίλεζεο είραλ αξρίζεη πνιύ πξηλ ηελ ρξήζε ησλ θηλεκαηνγξαθηθώλ κεραλώλ. Ζ πξώηε απόπεηξα γηα ηελ θαηαγξαθή ηεο θίλεζεο έγηλε κε ηηο θηλνύκελεο δσγξαθηέο. Κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ, εκθαλίζηεθαλ πνηθίιεο ζπζθεπέο γηα ηελ πξνβνιή ηεο θίλεζεο, όπσο ην δνπηξόπην ηνπ Ξξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγεζεί ζην ζεαηή ε ςεπδαίζζεζε ηεο θίλεζεο, απαηηείηαη ε ηάρηζηε δηαδνρή ησλ θσηνγξαθεκέλσλ εηθόλσλ. Γηα λα ηνπνζεηεζνύλ νη εηθόλεο απηέο ζε κηα καθξά ζεηξά, ρξεηααδόηαλ θάπνην είδνο ππνζηξώκαηνο. Έσο

4 όκσο ηελ εθεύξεζε ηεο θσηνγξαθίαο (1826), νη εηθόλεο απηέο παξέκελαλ δσγξαθηέο θαη δελ απεηθόληδαλ ηνλ θόζκν κε ηε ξεαιηζηηθή ηνπο ππόζηαζε. Ν επηηπρεκέλνο αζηξνλόκνο Φάηλ θαηαζθεπάδεη ην 1874 έλα κεράλεκα πνπ κε δηαδνρηθέο θσηνγξαθίεο απνηππώλεη ηελ θίλεζε ησλ αζηέξσλ. Ρελ ίδηα πεξίνδν, ν Γηάλζελ αλαθαιύπηεη ην επνλνκαδόκελν θσηνγξαθηθό πεξίζηξνθν, δειαδή κηα κεραλή πνπ νξηνζεηνύζε αλά πάζα ζηηγκή ηηο δηαδνρηθέο ζέζεηο ελόο πιαλήηε. Ξαξά ηελ εθεύξεζε ηεο θσηνγξαθίαο θαη ηνπ αξλεηηθνύ θίικ, έλα αθόκε πξόβιεκα εκπόδηδε ζηε δεκηνπξγία ηνπ νινθιεξσκέλνπ θηλεκαηνγξάθνπ. Απηό πνπ πξνβιεκάηηδε ηνπο θηλεκαηνγξαθηζηέο ηεο επνρήο ήηαλ ε εύξεζε ελόο ηξόπνπ γξήγνξεο δηαδνρήο ηεο έθζεζεο πνιιώλ αξλεηηθώλ θαη παξνκνίσο έλαο γξήγνξνο ηξόπνο πξνβνιήο ηνπο. Ρηο ιεηηνπξγίεο απηέο πξαγκαηνπνηνύλ νη κελ θάκεξεο θαη νη δε κεραλέο πξνβνιήο. Ζ πνξεία πνπ πηνζεηήζεθε ηα επόκελα ρξόληα σο πξνο ηε δεκηνπξγία θηλνύκελσλ εηθόλσλ ήηαλ αληίζηξνθε. Θάπνηνη ζηξάθεθαλ ζηελ έξεπλα γηα δεκηνπξγία κηαο απιήο θάκεξαο, απηήλ ηε θνξά γηα λα απνζπλζέζνπλ ηελ θίλεζε ζε πνιιέο ζηαηηθέο εηθόλεο. Πην πιαίζην απηό, ν Ιίιαλη Πηάληθνξλη, θπβεξλήηεο ηεο Θαιηθόξληα, ελζνπζηαζκέλνο από ην πάζνο ηνπ γηα ηα αγσληζηηθά άινγα, αλέζεζε ζηνλ θσηνγξάθν Έληνπαξλη Κάηκπξηηδ, λα απνζπλζέζεη ηνλ θαιπαζκό ηνπ αιόγνπ θαη λα απνδείμεη όηη θαηά ηε δηάξθεηα ελόο γξήγνξνπ θαιπαζκνύ ππάξρνπλ ζηηγκέο πνπ θαλέλα από ηα ηέζζεξα πόδηα ηνπ δελ αγγίδεη ην έδαθνο. Έηζη θαη έγηλε ζην Παθξακέλην ην 1877 θαη ν Θπβεξλήηεο θάζε άιιν παξά δηαςεύζηεθε. Ν θαιπαζκόο ηνπ αιόγνπ δηαηξέζεθε ζε αξθεηά θαξέ κε ηελ ζπλδξνκή κηαο ζπζηνηρίαο δώδεθα δηαθνξεηηθώλ κεραλώλ. Ιίγν θαηξό αξγόηεξα, ν Γάιινο θπζηνιόγνο Δηηέλ Εύι Καξέ θαηάθεξε λα θαηαγξάςεη, λα αλαιύζεη θαη ύζηεξα λα απνζπλζέζεη ην πέηαγκα πνπιηώλ, ρξεζηκνπνηώληαο κία κόλν θάκεξα, ε νπνία κπνξνύζε λα θαηαγξάςεη δώδεθα θαξέ ζε έλα δεπηεξόιεπην. Ρν 1887, ν Σάληκπαι Γθνύληγνπηλ εθήπξε ην θηικ. Θύξην ζπζηαηηθό ηνπ ήηαλ έλα ηδηαηηέξσο εύθιεθην εθξεθηηθό, ην ζειηιόηλη. Ζ αλαθάιπςε απηή απνηέιεζε ηνλ επόκελν θνκβηθό θξίθν ζηελ εμέιημε ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ θαη θαζηεξώζεθε έλα ρξόλν κεηά από ηνλ Ρδόξηδ Ίζηκαλ, ηνλ ηδξπηή ηεο Θνdak. Ν Ίζηκαλ κεηέβε ζε καδηθή παξαγσγή, ζύκθσλα κε ηηο πξνδηαγξαθέο ηνπ Έληηζνλ. Θαη όηαλ ε ηερλνινγία εμειίρζεθε θαη επηλνήζεθαλ ιύζεηο γηα ην πώο λα ζύξεηαη ην θηικ κπξνζηά από ην θαθό θαη λα εθηίζεηαη ζην θσο, ε δεκηνπξγία κηαο καθξάο ζεηξάο θαξέ έγηλε δπλαηή. Ρν 1890 ππήξμε ρξνληά-ζηαζκόο γηα ηνλ παγθόζκην θηλεκαηνγξάθν. Ν Ρόκαο Έληηζνλ κε ηνλ βνεζό ηνπ, Γνπίιηακ Ληίμνλ, ζπλδύαζε ηηο παξαπάλσ εθεπξέζεηο ζε κία, απηήο ηεο θηλεκαηνγξαθηθήο θάκεξαο. Ξξόθεηηαη γηα ηνλ ιεγόκελν θηλεηνγξάθν, κηα ζπζθεπή πνπ δύγηδε 500 πεξίπνπ θηιά θαη είρε ηε δπλαηόηεηα λα ηξαβήμεη ζθελέο κε ηαρύηεηα 50 θαξέ αλά δεπηεξόιεπην. Ρν θηλεηνζθόπην ήηαλ κηα κεραλή πξνβνιήο, πνπ κπνξνύζε λα πξνβάιιεη ηελ θηλεκαηνγξαθηθή ηαηλία ζε έλα θνπηί. Ξξέπεη λα ζεκεησζεί, όηη ην ζπγθεθξηκέλν θνπηί ήηαλ νξαηό κόλν από έλαλ ζεαηή, κέζσ κηαο νπήο.

5 Ξαξάιιεια, ιεηηνπξγνύζε θαη έλαο θσλνγξάθνο πνπ έδηλε ηε κνπζηθή ππόθξνπζε ζην έξγν. Ζ πξώηε επίζεκε παξνπζίαζε ηεο ζπζθεπήο δηεμήρζεθε ζηηο 20 Καίνπ ηνπ 1891, καδί κε ηελ πξώηε θηλεκαηνγξαθηθή ηαηλία. Ν Έληηζνλ, πηζηεύνληαο όηη ε εθεύξεζε ηνπ θηλεηνζθνπίνπ ήηαλ ππνδεέζηεξε, δελ πξνρώξεζε ζηελ πξνβνιή ησλ ηαηληώλ ηνπ ζην επξύηεξν θνηλό, αιιά νύηε θαη ζηελ θαηνρύξσζε ησλ πλεπκαηηθώλ δηθαησκάησλ. Υο εθ ηνύηνπ, ε εθεύξεζή ηνπ ζύληνκα εκθαλίζηεθε σο εηζαγόκελν πξνηόλ ζηελ Δπξώπε, εθόζνλ θξίζεθε λόκηκε ε αληηγξαθή θαη εμέιημή ηεο. Ρν 1894, σζηόζν, μεθηλά ε παξαγσγή θηλεηνζθνπίσλ θαη ν Έληηζνλ θάλεη ην πξώην ζηνύληην, ην νπνίν θαη νλνκάζηεθε Καύξε Καξία. Απαξηίδνληαλ από έλα κνλάρα δσκάηην κε έλαλ θηλεηνγξάθν πνπ είρε ηνπνζεηεζεί πάλσ ζε ξάγεο, έηζη ώζηε λα ηξνθνδνηεί κε ηαηλίεο ην θηλεηνζθόπην. Ιίγνπο κήλεο αξγόηεξα έρνπκε ηα εγθαίληα ηεο πξώηεο αίζνπζαο θηλεηνζθνπίσλ ζηε Λέα όξθε. Ρν εηζηηήξην θόζηηδε 25 ζέληο γηα πξόζβαζε ζε ζπλνιηθά πέληε ζπζθεπέο. Black Maria Production Ο θηλεκαηνγξάθνο ζηελ Επξώπε - Οη πξώηεο ηαηλίεο Πε απηήλ ηελ κεηαβαηηθή πεξίνδν, ηνλ πξσηαξρηθό ξόιν δηαδξακάηηζαλ αλακθίβνια νη αδεξθνί Ιπκηέξ. Ήηαλ ηδηνθηήηεο ελόο εξγνζηαζίνπ ζηε Γαιιία θαη πξνκήζεπαλ θσηνγξαθηθέο πιάθεο θαη ινηπά θσηνγξαθηθά είδε. Ν Αληνπάλ Ιπκηέξ, παηέξαο ησλ εθεπξεηώλ ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ, Ινπί θαη Νγθύ, ήηαλ δσγξάθνο ζην επάγγεικα. Βηνπνξηζηηθνί, όκσο, ιόγνη ηνλ αλάγθαζαλ λα αζρνιεζεί κε έλαλ ηνκέα πνπ αλζνύζε εθείλε ηελ επνρή ηελ παξαγσγή θαη δηαθίλεζε θσηνγξαθηθώλ πιηθώλ.

6 Πηελ έθζεζε ηνπ Ξαξηζηνύ ηνπ 1894, ν Αληνπάλ ήηαλ πξνζθεθιεκέλνο ζηε παξνπζίαζε ηνπ θηλεηνζθνπίνπ ηνπ Έληηζνλ. Ξξνλνώληαο όηη ε ζπζθεπή απηή έκειιε λα έρεη έλα ιακπξό κέιινλ, αγόξαζε κία. Γπξλώληαο ζηε Ιπώλ, ζπγθάιεζε νηθνγελεηαθό ζπκβνύιην θαη αλέζεζε ζηνπο γηνπο ηνπ λα ηειεηνπνηήζνπλ ηε κεραλή απηήλ πνπ κόιηο είρε απνθηήζεη. Κεηά από έλαλ ρξόλν εληαηηθήο εθαξκνγήο ησλ ηδεώλ ηνπ, κε ηε βνήζεηα ηνπ αδεξθνύ ηνπ, άιια θαη ησλ κεραληθώλ ηεο εηαηξείαο ηνπ, ν κεγαιύηεξνο αδεξθόο, Ινπί, θαηάθεξε λα θαηαζθεπάζεη ηελ πξώηε θηλεκαηνγξαθηθή κεραλή ιήςεο θαη πξνβνιήο, πνπ έβξηζθε ζην όλνκα θηλεκαηνγξάθνο. Ν θηλεκαηνγξάθνο πεξηείρε κηα θνξεηή θηλεκαηνγξαθηθή κεραλή ιήςεσο, εθηύπσζεο θαη πξνβνιήο ηνπ θηικ θαη εκθάληδε ζε νζόλε εηθόλεο ύςνπο 16 θαξέ αλά δεπηεξόιεπην. Ζ εθεύξεζε ησλ αδεξθώλ Ιπκηέξ, εθηόο από ηα δσηηθά απηά πιενλεθηήκαηα, δηέζεηε θαη έλα επηπιένλ βαζηθό πξνζόλ' ην βάξνο ηεο ήηαλ κόιηο 20 θηιά, έλαληη ησλ 500 θηιώλ πνπ δύγηδε ν θηλεηνγξάθνο ηνπ Έληηζνλ. Κόιηο έιαβαλ ηελ αλαγλώξηζε ηεο επξεζηηερλίαο ηνπο γηα ηελ θηλεκαηνγξαθηθή κεραλή, πξνγξακκάηηζαλ ηε δηνξγάλσζε ηεο πξώηεο ηνπο παξάζηαζεο, κε ζθνπό λα δεη ην θνηλό από θνληά ην λέν επηζηεκνληθό ζαύκα. Ρν παξάινγν ηεο ππόζεζεο είλαη ε δηαδεδνκέλε άπνςε ηεο επνρήο όηη ν θηλεκαηνγξάθνο είλαη κηα εθεύξεζε ρσξίο κέιινλ. Πηηο 28 Γεθεκβξίνπ ηνπ 1895, πξαγκαηνπνηήζεθε ε πξώηε δεκόζηα πξνβνιή ηεο θηλεκαηνγξαθηθήο κεραλήο, ζην ηλδηθό ζαιόλη ηνπ Grand Cafe ζην Ξαξίζη. Ζ ζπγθεθξηκέλε εκεξνκελία αλαγξάθεηαη από πνιινύο σο ε επίζεκε εκέξα πνπ ν θηλεκαηνγξάθνο, κε ηε ζεκεξηλή ηνπ γλσζηή κνξθή, έθαλε ηελ εκθάληζή ηνπ. Π' απηή ηε δεκόζηα πξνβνιή παξεπξέζεθαλ ζπλνιηθά 35 άηνκα επί πιεξσκή, ελώ πξνβιήζεθαλ 10 ηαηλίεο πνπ δηήξθεζαλ ζπλνιηθά 15'. Πηε ηαηλία Ζ είζνδνο ηνπ ηξέλνπ ζην ζηαζκό, κηα αηκνκεραλή έξρνληαλ από ην βάζνο ηεο νζόλεο, νξκνύζε πξνο ηνπο ζεαηέο θαη ηνπο έθαλε λα αλαπεδήζνπλ από ην θόβν κήπσο θαη ηπρόλ ''ζπγθξνπζηνύλ''. Δπνκέλσο, ηαύηηδαλ ηε δηθή ηνπο νπηηθή αληίιεςε κε εθείλε ηεο θηλεκαηνγξαθηθήο κεραλήο. Απηή είλαη ε πξώηε θνξά πνπ ν θαθόο κεηαηξέπεηαη ζε έλα πξόζσπν ηνπ δξάκαηνο. Ξαξαπάλσ αλαθεξζήθακε γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ ζηαηηθνύ θηλεκαηνγξάθνπ. Ρόηε δειαδή πνπ ε εηθόλα ήηαλ ζηαζεξή, αθίλεηε. Αμίδεη όκσο λα δηεπθξηληζηεί πώο θζάζακε ζην θηλεηό θηλεκαηνγξάθν. Ρν 1896, έλαο από ηνπο εηθνλνιήπηεο ηνπ ζπλεξγείνπ ησλ αδεξθώλ Ιπκηέξ, ν Ξξνκηό, βξέζεθε ζηε Βελεηία. Ξιένληαο κε ηε γόλδνια ζην μελνδνρείν ζθέθηεθε πσο ν θηλεκαηνγξάθνο, ζα κπνξνύζε λα αλαπαξάγεη ηα θηλεηά αληηθείκελα, όπσο εθείλνο έβιεπε ην μεηύιηγκα ηεο όρζεο πιάη ζην πινηάξηό ηνπ. Ρνπνζέηεζε, δειαδή, ζηελ θαληαζία ηνπ ηελ θάκεξα ζηελ ζέζε ηεο γόλδνιαο θαη πξνβιεκαηίζηεθε γηα ηελ πηζαλόηεηα λ'αξρίδεη λα θηλείηαη ε πξώηε θαη λα κελ είλαη απιώο αθίλεηε όπσο ζπλέβαηλε κέρξη ηόηε.θαη' απηόλ ηνλ ηξόπν, κέζα από ηα αθίλεηα αληηθείκελα γελλήζεθε ν θηλεηόο θηλεκαηνγξάθνο. Ήηαλ ε πξώηε θνξά πνπ ν θαθόο απνθηνύζε θίλεζε. Έηζη, γπξίζηεθαλ εηθόλεο από ηξέλα, από θξεκαζηά βαγνλέηα, από αεξόζηαηα θιπ.

7 -The Lumière Brothers- Ο θηλεκαηνγξάθνο ωο Σέρλε Έλαο από ηνπο πξώηνπο θηλεκαηνγξαθηζηέο πνπ ζηόρν είρε ηελ παξαγσγή ηαηληώλ ππό όξνπο ηέρλεο, ππήξμε ν Εώξδ Κειηέο. Θεσξείηαη από ηνπο πξώηνπο θηλεκαηνγξαθηθνύο ζθελνζέηεο θαη νη ηαηλίεο ηνπ πξαγκαηεύνληαλ ζέκαηα κπζνπιαζηηθά. Κάιηζηα, ε ηαηλία ηνπ Ραμίδη ζηε Πειήλε (Le Voyage dans la lune, 1901) είλαη ε πξώηε ηνπ είδνπο ηεο πνπ πξνζπαζεί λα πεξηγξάςεη έλα ηαμίδη ζην δηάζηεκα. Δπηπξνζζέησο, εηζήγαγε ηερληθέο νπηηθώλ εθέ θαη ην ζεκαληηθόηεξν πξόβαιιε έγρξσκεο ηαηλίεο, ρξσκαηίδνληαο ηα θαξέ κε ην ρέξη. Πηα έξγα ηνπ, νη ζεαηέο κεηέβαηλαλ από ηελ πξαγκαηηθόηεηα ζε έλαλ θόζκν ηνπ νλείξνπ θαη ηνπ ζαύκαηνο. Κηα νκάδα Άγγισλ θηλεκαηνγξαθηζηώλ ηεο «Πρνιήο ηνπ Κπξάηηνλ», αληηθξνύεη ηελ ηαθηηθή ηνπ Κειηέο. Ξξνηηκά ηα εμσηεξηθά γπξίζκαηα θαη αθεγείηαη ηηο ηζηνξίεο ηνπο κε ηε κνξθή κηαο ινγηθήο αθήγεζεο θαη όρη ελόο ζεαηξνγελνύο ζελαξίνπ. Ξιένλ, έρνπκε νξηζκέλεο ιηηέο θηλήζεηο ηεο θάκεξαο,

8 πνπ γίλνληαη ζπλεηδεηά γηα εθθξαζηηθνύο ιόγνπο. Αθνύζηα νδεγνύκαζηε ζε έλα ζηνηρεηώδεο κνληάδ, πξνθεηκέλνπ λα ηνπνζεηεζνύλ ηα πιάλα ζηε ζεηξά. Ρα ζηνηρεία θαιιηηερλίαο πνπ πξνζδόζεθαλ ζηνλ θηλεκαηνγξάθν, ηνλ κεηαζρεκάηηζαλ ζε κηα δεκνθηιή κνξθή Ρέρλεο ζε δηεζλέο επίπεδν. Δμ' νπ θαη ε ίδξπζε πνιιώλ θηλεκαηνγξαθηθώλ ρώξσλ, κε απνθιεηζηηθή ηνπο ρξήζε, ηελ πξνβνιή ηαηληώλ. Γεηιά δεηιά, θηλεκαηνγξαθηθέο βηνκεραλίεο ζρεκαηίδνληαη ζε θάζε ρώξα αλά ηελ πθήιην, κε απηέο ηεο γαιιηθήο, ηηαιηθήο θαη ακεξηθαληθήο λα θαηαιακβάλνπλ ηα πξσηεία ζηηο παγθόζκηεο αγνξέο. Πηελ Ακεξηθή, κάιηζηα, θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζην Πηθάγν θαη ηε Λέα όξθε αληίζηνηρα, ηδξύνληαη νη πξώηεο κεγάιεο πξνρνιιπγνπληηαλέο θηλεκαηνγξαθηθέο εηαηξείεο, ε Βίηαγθξαθ θαη ε Κπάηνγθξαθ. Ζ θαηλνηνκία ηνπο έγθεηηαη ζην όηη αξρίδνπλ λα πξνζιακβάλνπλ ππαιιήινπο. Ξξόθεηηαη γηα ηελ έλλνηα ηνπ ''ζθελνζέηε'' πνπ αλαδύεηαη βαζκηαίσο ζηνλ θαιιηηερληθό ρώξν. Δθηηκάηαη όηη ην 1908, ζηηο ΖΞΑ ππήξραλ πεξίπνπ θηλεκαηνγξάθνη. Πην πξώηκν ζηάδηό ηνπο, νη ηαηλίεο ηεο επνρήο δηαξθνύλ από 10 έσο 15'. Πηαδηαθά όκσο, ην κήθνο ηνπο απμάλεηαη. Πεκαληηθή ζπκβνιή ζε απηό, παξείρε ν Ακεξηθαλόο ζθελνζέηεο D.W.Griffith, ζηνλ νπνίν θαη απνδίδνληαη κεξηθά από ηα πξώηα ηζηνξηθά έπε ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ. Έηζη, θζάλνπκε ην 1911 ζηνλ ζεσξεηηθό Ρηηζηνύην Θαλνύλην, πνπ απνθαιεί ηνλ θηλεκαηνγξάθν Έβδνκε Σέρλε, θαηαηάζζνληάο ηνλ πιάη ζηηο άιιεο έμη Σέρλεο, ηε Γιππηηθή, ηε Εσγξαθηθή, ηνλ Υνξό, ηελ Αξρηηεθηνληθή, ηελ Κνπζηθή θαη ηε Ινγνηερλία. Ν Α' Ξαγθόζκηνο έκειιε λα πεξηνξίζεη ηελ ειεύζεξε δηαθίλεζε ησλ ηαηληώλ από ρώξα ζε ρώξα θαη ην Σόιηγνπλη ζα αζθνύζε κνλνπώιην, θζάλνληαο ζηελ θνξπθή σο ε θπξίαξρε βηνκεραληθή δύλακε ζηε Ξαγθόζκηα Θηλεκαηνγξαθηθή Ξαξαγσγή. Νη παξάγνληεο απηνί επέβαιιαλ ηνλ ζρεκαηηζκό δηαθξηηώλ δηαθνξώλ, όζνλ αθνξά ηε ζσκαηνδνκή κεκνλνκέλσλ εζληθώλ θηλεκαηνγξάθσλ. Οκηιώλ θαη έγρξωκνο θηλεκαηνγξάθνο α)κέρξη ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 20, ν θηλεκαηνγξάθνο παξέκελε βνπβόο. Γηα λα αληηκεησπηζηεί ε αηζζεηή απνπζία ηνπ ήρνπ, νη πξνβνιέο ηαηληώλ ζπλνδεύνληαλ από δσληαλή κνπζηθή. Ρν 1919, ν ακεξηθαλόο Ιη Ληε Φόξεζη ζα πξνρσξήζεη ζηελ πξώηε αμηόινγε απόπεηξα γηα ελζσκάησζε θαη ζπγρξνληζκό ηνπ ήρνπ ζην θηλεκαηνγξαθηθό θηικ. Γηα ηα επόκελα ηέζζεξα ρξόληα, έλαο άιινο ακεξηθαλόο εθεπξέηεο, ν Ληηνληόξ Θέηο ζα ζπκπιεξώζεη ηελ επξεζηηερλία ηνπ Φόξεζη. Έηζη, θζάλνπκε ηνλ Απξίιην ηνπ 1923 ζηε Λέα όξθε όηαλ πάλσ ζηε ηερλνινγία ηνπ Φόξεζη-, πξαγκαηνπνηνύληαη νη πξώηεο πξνβνιέο εκπνξηθώλ ηαηληώλ κε εληειώο ζπγρξνληζκέλν ήρν. Νπζηαζηηθά, ε ηζηνξία ηνπ ερνγξαθεκέλνπ θηλεκαηνγξαθηθνύ ήρνπ, μεθίλεζε ην 1926, κε ηελ Warner Brothers λα εθζέηεη κία ζπζθεπή (Vitaphone), ε νπνία έδηλε ηελ δπλαηόηεηα αλαπαξαγσγήο κνπζηθήο, κέζσ ελόο δίζθνπ πνπ ελαξκνληδόηαλ κε ηελ κεραλή πξνβνιήο ηεο ηαηλίαο. Πηεξηδόκελε ζε απηήλ

9 ηελ θαηλνηνκία, θπθινθνξεί ε ηαηλία The Jazz Singer, ζηα ηέιε ηνπ Αλ θαη βνπβή, ζηάζεθε ε πξώηε πνπ απνηεινύληαλ από δηαιόγνπο. Σαξαθηεξηζηηθό ηεο ίδηαο πεξηόδνπ είλαη όηη παξάιιεια κε ηε πξνζαξκνγή ηνπ ήρνπ αξρίδνπλ εληαηηθέο πξνζπάζεηεο γηα ηελ ελζσκάησζε ρξώκαηνο. β)ρν πξώην επίζεκα έγρξσκν εκπνξηθό θηικ κε θπζηθά ρξώκαηα, είλαη ε βξεηαληθή παξαγσγή ηνπ 1908, ην A Visit to the Seaside, ππό ηε ζθελνζεζία ηνπ Ρδόξηδ Άικπεξη Πκηζ. Ξαξόια απηά, ζηελ ηζηνξία έρνπλ θαηαγξαθεί σο νη πξώηεο έγρξσκεο ηαηλίεο Ν Κάγνο ηνπ Νδ θαη ην ζα παίξλεη ν Άλεκνο, νη νπνίεο πξνβιήζεθαλ θαη νη δύν ην Ρν γεγνλόο απηό νθείιεηαη πηζαλόηαηα ζηελ επξύηεξε δεκνθηιία πνπ γλώξηζαλ εμίζνπ θαη νη δύν παξαγσγέο. Βεβαίσο, νη πξώηνη πεηξακαηηζκνί είραλ πξνεγεζεί ήδε από ην 1905, όηαλ άηνκα όπσο ν ζθελνζέηεο Κειηέο ρξσκάηηδαλ ηα θαξέ κε ην ρέξη έλα πξνο έλα. Ζ κέζνδνο απηή, όκσο, απνδείρζεθε κε εθηθηή, εθόζνλ όιν θαη πεξηζζόηεξν απμάλνληαλ ηα κήθε ησλ ηαηληώλ. Κεηαμύ ησλ πξώησλ ρεκηθώλ κεζόδσλ πξνζζήθεο ρξώκαηνο, ππήξμε ε Technicolor, ε νπνία θαη βειηηζηνπνηήζεθε ην Κεηά ηε ιήμε ηνπ Β' Ξαγθνζκίνπ Ξνιέκνπ, ην έγρξσκν αξλεηηθό θηικ ηεο εηαηξείαο Eastman Kodak, αλαδείρζεθε εμαηξεηηθά δεκνθηιέο. Υζηόζν, ε ηαηλίεο Technicolor είλαη νη κνλαδηθέο, όπνπ ηα ρξώκαηα παξακέλνπλ αλαιινίσηα ζην ρξόλν, ζε αληηδηαζηνιή κε ηα παξαδνζηαθά θηικ, ησλ νπνίσλ ηα ρξώκαηα αιινηώλνληαη κεηά από 7 ρξόληα. Θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 60, ν έγρξσκνο θηλεκαηνγξάθνο θπξηάξρεζε, ράξε θαη ζηελ αλάπηπμε ηεο ζρεηηθήο ηερλνινγίαο.

10 Η ζεά Εζηία ηεο Έβδνκεο Σέρλεο HOLLYWOOD Ξεξί ην 1910 νη θηλεκαηνγξαθηθέο εηαηξείεο εδξαηώζεθαλ ζηελ Ξνιηηεία ηεο Θαιηθόξληα. Ρειηθά, ην Hollywood (Hollywood= Ξνπξλαξόηνπνο) θαη ηα πεξίρσξα ηνπ Ινο Άληδειεο κεηαηξάπεθαλ ζε ηδησηηθέο εθηεηακέλεο πεξηνρέο ησλ θηλεκαηνγξαθηθώλ εηαηξηώλ. Ρν πξώην ζηνύληην ζην Hollywood ήηαλ ηεο Nestor Studios, ην Ν απεζηαικέλνο ζθελνζέηεο ηεο εηαηξείαο Biograph, David Griffith, θαηαθζάλεη γηα λα εμεξεπλήζεη θαη λα βηληενζθνπήζεη ηηο λέεο πεξηνρέο, πξνθεηκέλνπ λα πηζηνπνηεζεί ε θαηαιιειόηεηά ηνπο γηα ηελ θηλεκαηνγξάθεζε ηαηληώλ. Ν David Griffith γπξίδεη ηελ ηαηλία In old Hollywood, ηελ πξώηε, δειαδή, ηαηλία πνπ έιαβε ρώξα ζηα εδάθε ηνπ Hollywood. Ρν ίδην δηάζηεκα, ν Πέζηι Ληε Κηι πξνρσξά ζε κηα ζεκαληηθή εκπνξηθή θνηλνπξαμία κε ηνπο Ρδέζηι Ιάζθη θαη Πακ Γθόιληνπηλ. Έηζη, ηδξύεηαη κηα αθόκε εηαηξεία θηλεκαηνγξαθηθώλ ηαηληώλ. Θαηεπζπλόκελνο ν Ληε Κηι ζηελ Αξηδόλα γηα λα γπξίζεη ηελ πξώηε ηνπ ηαηλία Ν Δξπζξόδεξκνο, έξρεηαη αληηκέησπνο κε ηνλ ρηνληά θαη ην ηξέλν ηνλ νδεγεί αλαγθαζηηθά ζηε Θαιηθόξληα, όπνπ ζε έλα από ηα αγξνθηήκαηα ηνπ Γνπίι Θνμ, ζηήλεη ηελ κεραλή ηνπ θαη αξρίδεη ηα γπξίζκαηα. Ρν Hollywood έρεη γελλεζεί! Ρν 1923 θαηαζθεπάδεηαη ην ζήκα ηνπ Hollywood (''HOLLYWOODLAND''), πεξηνρή πνπ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία έρεη γλσξίζεη κεγάιε άλζεζε, εμαηηίαο ηεο εγθαηάζηαζεο αξθεηώλ παξαγσγώλ, κεηά ηελ επηηπρεκέλε εθεί ζηαδηνδξνκία ηνπ Griffith. Ρν 1929 έγηλαλ ζην μελνδνρείν Hollywood Roosevelt ηα πξώηα ζθαξ κε κόιηο 250 άηνκα. Ρν 1920 ην Σόιηγνπλη έρεη θαηαιεθζεί από ηνπο ληεζπεξάληνο ηεο ιεγόκελεο πηα Δβδόκεο ηέρλεο, πνπ παξάγεη πεξίπνπ 800 ηαηλίεο γηά όια ηα γνύζηα. Δμ αξρήο απηνί πνπ βάδνπλ ην ρξήκα, δεκηνπξγνύλ ην «ζηαξ ζύζηεκ», κε ηλδάικαηα, πνπ ηα νλόκαηά ηνπο είλαη γλσζηά σο ηηο εκέξεο καο: Καίξε Ξίθθνξλη, Ληάγθιαο Φέξκπαλμ, Ιίιηαλ Γθηο, Γθιόξηα Πβάλζνλ, Θιάξα Κπόνπ, Οακόλ Λνβάξν, Ονληόιθν Βαιεληίλν. Ρν 1927 ην Σόιηγνπλη εδξαηώλεη ην γόεηξό ηνπ, ηδξύνληαο ηελ Αθαδεκία Ρερλώλ θαη Δπηζηεκώλ, κε ηελ θαζηέξσζε ησλ βξαβείσλ ζθαξ. Ρε δεθαεηία ηνπ 1930, ε εηζβνιή ηνπ ήρνπ θαλεξώλεη θαηλνύξγηα είδσια, όπσο ηελ Γθξέηα Γθάξκπν, ην κπζηθόηεξν πξόζσπν ηνπ πξνπνιεκηθνύ θηλεκαηνγξάθνπ. Καδί κε εθείλνπο ηνπ βσβνύ, Ονδόιθν Βαιεληίλν, Ληάγθιαο Φιεξκπαλμ θαη Ρζάξιη Ρζάπιηλ, απνηεινύλ ηνπο ζνύπεξ ζηαξ ηεο επνρήο. Θηλεκαηνγξαθηθνί αζηέξεο, όπσο ε Γθξέηα Γθάξκπν δελ είραλ πξνεγνύκελν. Ξξνβιήζεθαλ θαη έγηλαλ είδσια κέζα ζηηο ζθνηεηλέο αίζνπζεο. Δλ αξρή νη αγειαδάξεδεο, νη εξπζξόδεξκνη, νη ζεξίθεδεο, ηα ζαινύλ κε ηνπο πηζηνιάδεο θαη ηηο αξηίζηεο, νη ιεζηείεο ηξαπεδώλ θαη ηξέλσλ, νη θξεκάιεο, δηεγείξνπλ ηελ έκπλεπζε ησλ ζθελνζεηώλ θαη ην θνηλό ζπλαξπάδεηαη κε ηνπο μπινδαξκνύο, ηνπο θόλνπο, ηηο αγρόλεο... Ρα πξώηα είδσιά ηνπ θνξάλε πιαηύγπξα θαπέια πάλσ ζη άινγα: Ρνκ Κημ, Θέη Καηλάξ, Ληηθ Φνξάλ,

11 Κπνπθ Ρδόλεο, απνηεινύλ ηνπο πξώηνπο δηδάμαληεο θαη αθνινπζεί ν Ρδνλ Γνπέηλ θαη νη κεγάινη πξσηαγσληζηέο, κε ηα πνηνηηθά θανπκπόηθα: Ρδέηκο Θάγθλετ, Σέλξη Φόληα, Γθάξη Θνύπεξ, Κπαξη Ιάλγθαζηεξ, Θεξθ Ληάγθιαο. Όζηεξα, έξρνληαη νη γθάγθζηεξ ηεο επνρήο ηεο πνηναπαγόξεπζεο θαη ζηελ κεγάιε νζόλε πξνβάιινληαη εζηζκνί ηεο επνρήο, όπσο πνιπβνιηζκνί κέζα από απηνθίλεηα, κνηξαίεο γπλαίθεο, θπιαθέο θαη θάηεξγα, απνδξάζεηο... Πνύπεξ ζηαξ ηνπ είδνπο, Ξνι Κηνύλη, Έληνπαξλη Οόκπηλζνλ, Ρδέεκο Θάγθλετ, Σάκθξετ Κπόγθαξη απνζεώλνληαη από ην παγθόζκην θνηλό. Από θνληά θαη νη θσκσδίεο, κε ηνπο θιαζηθνύο ηνπ βσβνύ Κπάζηεξ Θίηνλ θαη Ρζάξιη Ρζάπιηλ θαη ηνπ νκηινύληνο, Σνληξόο-Ιηγλόο, Άκπνη θαη Θνζηέιν. Ζ Βίβινο, ε Κπζνινγία, ε Ηζηνξία, ε Ινγνηερλία, ηξνθνδνηνύλ ην Σόιηγνπλη, πνπ ζηηο εκέξεο καο έρεη εθηνπίζεη όιεο ηηο Ακεξηθαληθέο έγρσξηεο εηαηξίεο ηνπ είδνπο ηεο. Ίζωο ε παγθνζκηνπνίεζε μεθίλεζε από ην Λνο Άληδειεο θαη ηα αγγιόθωλα ηξαγνύδηα...

12 CINECITTA Αληίζηνηρε ηνπ Σόιπγνπλη ζηελ Δπξώπε ππήξμε ε «Ξόιε ηνπ Θηλεκαηνγξάθνπ», όπσο κεηαθξάδεηαη ζηα ειιεληθά, ε «Ρζηλεηζηηά» (Cinecitta), όπνπ θηινμελνύληαη ζε αραλήο εθηάζεηο ηα κεγαιύηεξα θηλεκαηνγξαθηθά ζηνύληην ηεο Δπξώπεο. Ρν ελαθηήξην ιάθηηζκα γηα ηε Cinecitta, ζηάζεθε ν Κπελίην Κνπζνιίλη, ν νπνίνο ήηαλ από ηνπο πξώηνπο πνπ θαηαλόεζε ηε ζπνπδαηόηεηα ηεο εθκεηάιιεπζεο θαη πξνώζεζεο ηαηληώλ ζηελ δηεζλή αγνξά. Ζ θαηαζθεύε ησλ ζηνύληην μεθίλεζε ιίγν κεηά ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1930, ελώ εγθαηληάζηεθαλ ην Ζ Cinecitta, κέρξη θαη ηα πξώηα ρξόληα κεηά ηε ιήμε ηνπ Β Ξαγθνζκίνπ Ξνιέκνπ, παξακέλεη πηόλη ηνπ δηθηαηνξηθνύ θαζεζηώηνο, ζεσξνύκελν σο έλα ζεβαζηό κέζν πξνπαγαλδηζκνύ θαη εδξαίσζεο ηνπ παξόληνο θαζεζηώηνο κέζα θαη έμσ απν ηελ Ηηαιηθή Δπηθξάηεηα. Ππλεπώο, ν ρώξνο ηαπηίζηεθε απνιύησο κε ηνλ θαζηζκό, θάηη πνπ νδήγεζε ζηελ παξαθκή ηεο, ζηα ρξόληα ηεο δεθαεηίαο ηνπ Γελ επξόθεηην πάλησο λα πεξάζεη πνιύο θαηξόο, σζόηνπ ε Ρζηλεηζηηά απνθηήζεη θαη πάιη ηε ρακέλε αίγιε ηεο θαη θαηαζηεί εθ λένπ ην επίθεληξν ηεο θηλεκαηνγξαθηθήο παξαγσγήο ηεο Ηηαιίαο. Cinecittà Studios Πε απηό ζπλέβαιιε ηα κέγηζηα ην Σόιηγνπλη, πνπ ζεώξεζε ηνλ ρώξν ηδαληθό γηα ηα γπξίζκαηα επηθώλ ηαηληώλ ηηο δεθαεηίεο ηνπ 1950 θαη ηνπ Ρν ελδηαθέξνλ ηνπ Σόιηγνπλη αλαδπόηαλ ηόζν από ηε βνιηθή ρσξνηαμία όζν - θπξίσο- από ηελ νηθνλνκία. Ρελ επνρή εθείλε, ηα εξγαηηθά ρέξηα ζηελ Ηηαιία ήηαλ πνιύ πην θζελά, ζε ζύγθξηζε κε ηα ακεξηθαληθά. Άξα, ηα έμνδα γηα ηα γπξίζκαηα κηαο ιακπξήο ππεξπαξαγσγήο, όπσο π.ρ. ην «Θβν Βάληηο» (1951) ηνπ Κέξβηλ Ιηξόη, ήηαλ ππνπνιιαπιάζηα θαη κεησλόηαλ αηζζεηά αλ ε ηαηλία γπξηδόηαλ ζηελ Δπξώπε, όπσο θαη έγηλε. Πηελ Ρζηλεηζηηά γπξίζηεθε επίζεο ν ζξύινο ηνπ παγθόζκηνπ θηλεκαηνγξάθνπ «Κπελ Σνπξ» (1959), πνπ απέζπαζε ηνλ κεγαιεηώδε αξηζκό ησλ έληεθα (11) ζθαξ.

13 Ρα κπζηθά θηλεκαηνγξαθηθά ζηνύληην ηεο Ρζηλεηζηηά, ζηε Οώκε, θαηαζηξάθεθαλ ζε ζεκαληηθό βαζκό, εμαηηίαο ππξθαγηάο, ηνλ Αύγνπζην ηνπ Από ηε θσηηά δελ ππέζηεζαλ δεκηέο ηκήκαηα ησλ ζηνύληην όπνπ γπξίζηεθαλ ζξπιηθέο ηαηλίεο, πνπ απνηέιεζαλ ζηαζκό ζηελ ηζηνξία ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ, όπσο ν «Κπελ Σνπξ» ην Βξαβεία Όζθαξ Ρα βξαβεία ζθαξ (αγγιηθά: Oscar ή Academy Awards, πνπ είλαη θαη ε επίζεκε νλνκαζία ηνπο) είλαη ηα ζεκαληηθόηεξα θηλεκαηνγξαθηθά βξαβεία θαη απνλέκνληαη από ηελ Ακεξηθαληθή Αθαδεκία Θηλεκαηνγξαθηθώλ Ρερλώλ θαη Δπηζηεκώλ (ΑΑΘΡΔ). Ζ ΑΑΘΡΔ δεκηνπξγήζεθε ην 1927 από ηνλ ηδηνθηήηε ηεο Metro Goldwyn Mayer (MGM), Ινύηο Κάγηεξ θαη απνηεινύληαλ από επαγγεικαηίεο ηνπ ρώξνπ ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ. Ρν ζθαξ ην νπνίν είλαη έλα επηρξπζσκέλν αγαικαηίδην από ραιθό θαη θαζζίηεξν, ύςνπο 34 εθ. θαη βάξνπο πεξίπνπ 4 θηιώλ, ην ζρεδίαζε ν Πέληξηθ Γθίπζνλ (ζρεδηαζηήο ηεο MGM), ελώ ηελ ηειηθή ηνπ κνξθή ηελ έδσζε ν γιύπηεο Ρδνξηδ Πηάλιετ. Ξξόθεηηαη γηα έλαλ γπκλό άλδξα, ν νπνίνο θαξθώλεη έλα μίθνο ζε κηα κπνκπίλα πνπ έρεη πέληε αθηίλεο. Νη πέληε αθηίλεο είλαη γηα θάζε θιάδν ηεο Αθαδεκίαο δειαδή γηα ηνπο παξαγσγνύο, ηνπο ζθελνζέηεο, ηνπο ζελαξηνγξάθνπο, ηνπο εζνπνηνύο θαη ηνπο ηερληθνύο. Academy Award (Oscar) Γηα ην όλνκα ηνπ αγαικαηηδίνπ έρνπλ αθνπζηεί αξθεηά, ελώ εθείλε ε εθδνρή πνπ αθνύγεηαη ζαλ πην πηζαλή είλαη όηη ην 1931, κία ππάιιεινο ηεο Αθαδεκίαο, νλόκαηη Κάξγθαξεη Σέξηθ, κόιηο είδε ην βξαβείν αλαθώλεζε «Θαιέ απηόο εδώ είλαη θηπζηόο ν ζείνο κνπ ν ζθαξ!». Ζ νλνκαζία απηή θαζηεξώζεθε θαη επηζεκνπνηήζεθε ιίγα ρξόληα αξγόηεξα, ην 1939.

14 Ζ παξζεληθή απνλνκή βξαβείνπ ζθαξ έγηλε ζηηο 16 Καΐνπ 1929, ζην μελνδνρείν «Ονύζβειη» ηνπ Σόιηγνπλη θαη αθνξνύζε ηηο ηαηλίεο ηνπ 1927 θαη Ζ ηειεηή δηεμήρζεθε κε ηε κνξθή ελόο ηδησηηθνύ δείπλνπ, ππό ηελ παξνπζία 250 αηόκσλ θαη δηήξθεζε πεξίπνπ 15', θαζώο νη ληθεηέο είραλ ήδε γλσζηνπνηεζεί από ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ Ρν πξώην ζθαξ απνλεκήζεθε ζηελ πνιεκηθή ηαηλία «Wings» (Ρα θηεξά ηεο δόμαο) ηεο Paramount. Σα βξαβεία Όζθαξ έρνπλ θαη ειιεληθό ρξώκα, θπξίωο κε μέλεο παξαγωγέο: 1)Σν 1943, ε Θαηίλα Παμηλνύ θεξδίδεη ην Όζθαξ Β' Γπλαηθείνπ Ρόινπ γηα ην «Γηα πνηόλ ρηππά ε θακπάλα». 2)Σν 1947, ν Ζιίαο Θαδάλ θεξδίδεη ην Όζθαξ θελνζεζίαο γηα ηελ «πκθσλία θπξίσλ». 3)Σν 1954 θαη πάιη ν Ζιίαο Θαδάλ θεξδίδεη ην Όζθαξ θελνζεζίαο γηα «Σν ιηκάλη ηεο αγσλίαο». 4)Σν 1960, ν Κάλνο Υαηδεδάθεο θεξδίδεη ην Όζθαξ θαιύηεξνπ Σξαγνπδηνύ γηα «Σα παηδηά ηνπ Πεηξαηά». 5)Σν 1964, ν Βαζίιεο Φσηόπνπινο θεξδίδεη ην Όζθαξ Αζπξόκαπξεο θελνγξαθίαο γηα ηελ «Ενξκπάο». 6)Σν 1974, ν Ληηλ Σαβνπιάξεο θεξδίδεη ην Όζθαξ Θαιιηηερληθήο Γηεύζπλζεο, γηα ηελ ηαηλία «Ο Λνλόο 2». 7)Σν 1974, ε Θεώλε Βαριηώηε-Aldredge θεξδίδεη ην Όζθαξ Δλδπκαηνινγίαο γηα ηελ ηαηλία «Ο ππέξνρνο Γθάηζκππ». 8)Σν 1981, ν Βαγγέιεο Παπαζαλαζίνπ θεξδίδεη ην Όζθαξ Κνπζηθήο γηα ηελ ηαηλία «Οη δξόκνη ηεο θσηηάο». 9)Σν 1982, ν Θώζηαο Γαβξάο θεξδίδεη ην Όζθαξ Γηαζθεπαζκέλνπ ελαξίνπ γηα ηελ ηαηλία «Οαγλννύκελνο». 10)Σν 1987, ε Οιπκπία Γνπθάθε θεξδίδεη ην Όζθαξ Β' Γπλαηθείνπ Ρόινπ γηα ηελ ηαηλία ''Θάησ από ηελ ιάκςε ηνπ θεγγαξηνύ.

15 11)Σν 1998, ν Ζιίαο Θαδάλ θεξδίδεη ην εηδηθό βξαβείν Όζθαξ γηα ηε ζπλνιηθή ηνπ πξνζθν- ξα ζηνλ θηλεκαηνγξάθν. 12)Σν 2005, ν ειιεληθήο θαηαγσγήο Alexander Payne, θεξδίδεη ην Όζθαξ θαιύηεξνπ Γηα- ζθεπαζκέλνπ ελαξίνπ κε ηελ ηαηλία ηνπ «Sideways». 13)Σν 2006, ν ειιεληθήο θαηαγσγήο George Miller, θεξδίδεη ην Όζθαξ θαιύηεξεο ηαηλίαο θηλνπκέλσλ ζρεδίσλ γηα ην «Happy feet».

16 ΙΣΟΡΙΑ ΣΟΤ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤ ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΦΟΤ ΠΡΟΠΟΛΔΜΙΚΗ ΠΔΡΙΟΓΟ Ζ είζνδνο ηνπ ειιεληθνύ θηλεκαηνγξάθνπ ζηνπο θόιπνπο ηεο Έβδνκεο Ρέρλεο παξαηεξείηαη ζην πξώηκν αθόκα ζηάδην ηνπ Γηεζλνύο Θηλεκαηνγξάθνπ. Ήηαλ αλήκεξα ηεο 28εο Λνεκβξίνπ 1896, όηαλ ζε έλα θαηάζηεκα ηεο ζηνάο Θνινθνηξώλε, ιακβάλεη ρώξα ε πξώηε πξνβνιή θηλεκαηνγξαθηθώλ εηθόλσλ ζηελ Αζήλα. Ρν θόζηνο ηνπ εηζηηεξίνπ ήηαλ βαξύ θαη ην πξόγξακκα πεξηειάκβαλε αιιόθνηα γηα ηελ επνρή γεγνλόηα, όπσο άινγα πνπ έηξεραλ ζηα Ζιύζηα Ξεδία θαη ρνξνύο ηεο δηάζεκεο ρνξεύηξηαο ηνπ Ακεξηθαληθνύ βαξηεηέ, Ιόηε Φνύιεξ. Ξίζσ από απηό ην ζεκαληηθό γεγνλόο, βξίζθνληαη νη επηρεηξεκαηίεο Τπρνύιεο θαη αδειθνί Θαζζέια. Πηα πξώηα ηνπ ρξόληα, ν ειιεληθόο θηλεκαηνγξάθνο θαηαπηάλεηαη θπξίσο κε ληνθηκαληέξ, ηελ αλαπαξάζηαζε δειαδή ηεο γύξσ πξαγκαηηθόηεηαο, θαη ηηο Δηδήζεηο, ηα αμηνζεκείσηα δειαδή γεγνλόηα ηεο επηθαηξόηεηαο. Ρν 1897 δηεμάγεηαη ε πξώηε θηλεκαηνγξαθηθή ιήςε ζηελ Διιάδα. Ξξόθεηηαη γηα πνιεκηθέο θηλεκαηνγξαθηθέο ιήςεηο ζηα Ξεδία ησλ Καρώλ ηνπ Διιελνηνπξθηθνύ Ξνιέκνπ, ζηνλ θάκπν ηεο Θεζζαιίαο. Νη ιήςεηο πξαγκαηνπνηνύληαη κεηαμύ Απξηιίνπ θαη Καίνπ ηνπ 1897 από ηνλ δηαθεθξηκέλν Άγγιν πνιεκηθό αληαπνθξηηή Frederic Villiers. Αμίδεη λα ζεκεησζεί όηη απηή είλαη ε πξώηε θηλεκαηνγξάθηζε πνιέκνπ ζηελ Ιζηνξία. Θαηόπηλ, δηαζώδεηαη κηα κηθξνύ κήθνπο ηαηλία ηνλ Νιπκπηαθώλ Αγώλσλ ηνπ Απιή θαη ιηηή σο πξνο ηα ηερληθά ηεο κέζα, πεξηέρεη νξηζκέλα βαζηθά θαιιηηερληθά γλσξίζκαηα. Ρν 1907, γπξίδεηαη κηα αθόκε ηαηλία ηνπ είδνπο απηνύ, κε ζέκα ηνλ ενξηαζκό ηεο Διιεληθήο Δζληθήο Δπεηείνπ. Πηα επόκελα ηξία ρξόληα, δηαπηζηώλεηαη κηα ζηαζηκόηεηα θαη δελ ζεκεηώλεηαη θακκία άιιε ειιεληθή ηαηλία. Ζ Αζελά Φίικ, ε πξώηε εγρώξηα θηλεκαηνγξαθηθή εηαηξεία ηδξύεηαη ην Πην ληεκπνύην ηεο γπξίδεη έλα ζύληνκν ληνθηκαληέξ γύξσ από ηελ θαζεκεξηλόηεηα ησλ λεαξώλ Διιήλσλ Ξξηγθήπσλ. Ρν 1912, ε νξηζηηθή κεηαηξνπή ηνπ ζεξηλνύ Θεάηξνπ Αηηηθόλ ζε Θηλεκαηνγξάθν, απνηειεί ραξαθηεξηζηηθή έλδεημε ηεο αληηπαξάζεζεο αλάκεζα ζηηο δύν κνξθέο ςπραγσγίαο θαη ηελ απμαλόκελε δεκνθηιία ηνπ Θηλεκαηνγξάθνπ ζε βάξνο ηνπ Θεάηξνπ. Ρα κνλαδηθά θηλεκαηνγξαθηθά ληνθνπκέληα πνπ ζώδσληαη από ηνλ Κηθξαζηαηηθό Ξόιεκν, είλαη ηα πνιεκηθά ληνθηκαληέξ ηνπ Γεώξγηνπ Ξξνθνπίνπ. Πηα κηθξά απηά θηικ, δηαπηζηώλνπκε ην θαιιηηερληθό πλεύκα πνπ δηαθξίλεη ηνλ Ξξνθνπίνπ. Ρελ επόκελε δεθαεηία, γπξίδνληαη δύν ηαηλίεο ζηαζκνί ηνπ Ξξνπνιεκηθνύ Διιεληθνύ Θηλεκαηνγξάθνπ, πνπ ζεκαηνδνηνύλ θαη ηελ εμέιημή ηνπ. Ξξόθεηηαη γηα ην Γάθληο θαη Σιόε ηνπ Νξέζηε Ιάζθνπ ην 1931 θαη ε Θνηλσληθή Παπίια ηνπ Πηέιηνπ Ραζζόπνπινπ, ε πξώηε Δπξσπαηθή ηαηλία

17 θαηαγγειίαο κε γπκλέο ζθελέο (1932). Ζ πξώηε πεξίνδνο ηνπ ειιεληθνύ θηλεκαηνγξάθνπ, πνπ θαζνξίδεηαη ρξνλνινγηθά από ην 1906 σο ην 1940, ραξαθηεξίδεηαη από ηε θηιόηηκε, αιιά ζε ρακειό επίπεδν δξαζηεξηόηεηα ηεο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο, ηελ έιιεηςε εηδηθεπκέλσλ ηερληθώλ θαη θαιιηηερλώλ, ηελ αδηαθνξία ηνπ θξάηνπο θαη ηελ πξνρεηξόηεηα ησλ κεραληθώλ κέζσλ. ΜΔΣΑΠΟΛΔΜΙΚΗ ΠΔΡΙΟΓΟ Ρα ρξόληα ηνπ πνιέκνπ θαη ηεο Θαηνρήο ( ), πεξηνξίδνπλ ηνλ ειιεληθό θηλεκαηνγξάθν ζηε ζηαζηκόηεηα. Ξαξόια απηά, ρνξεγνύλ αμηόινγν πιηθό ζηνπο ζελαξηνγξάθνπο θαη ηνπο ζθελνζέηεο ηνπ Κεηαπνιέκνπ. Ζ ίδξπζε ηεο Φίλνο Φηικο ηα ακέζσο επόκελα ρξόληα (1942), έκειιε λα απνηειέζεη έκβνιν ηεο πέξηνδνπ πνπ κόιηο αλαηέιιεη θαη πξόθεηηαη λα ραξάμεη αλεμίηεια ηα ζεκάδηα ηεο έσο θαη ζήκεξα. Κεηά ηελ Απειεπζέξσζε, ν θηλεκαηνγξάθνο εηζέξρεηαη ζε κηα λέα επνρή. Δλώ ην πξώην - κέηξην ζε εμνπιηζκό - ζηνύληην ηνπ Πθνπιεθίδε θιείλεη, εκθαλίδνληαη δύν θαηλνύξηα θαη αξθεηά ζπγρξνληζκέλα ζηνύληην: ην Άιθα ζηα Κειίζζηα θαη ηεο Αλδεξβόο ζηε Φηινζέε. Δίλαη ζρεηηθά επξύρσξα θαη δηαζέηνπλ έλαλ ζύγρξνλν εμνπιηζκό, θαζώο θαη εηδηθεπκέλν ηερληθό πξνζσπηθό. Αξγόηεξα, ηδξύνληαη θαη κεξηθά κηθξόηεξα ζηνύληην. Ζ Διιεληθή Θηλεκαηνγξαθηθή Βηνκεραλία αλζεί ηηο δεθαεηίεο ηνπ '50 θαη 60. Θαηά ηε δηάξθεηα απηήο ηεο πεξηόδνπ, παξάγνληαη ηαηλίεο πνπ επηζθξαγίδνπλ ηνλ ειιεληθό θηλεκαηνγξάθν θαη δείρλνπλ ην όιν θαη απμαλόκελν νηθνλνκηθό εύξνο ηεο ρώξαο. Απηό ζπκβαίλεη θπξίσο θαηά ηε δεθαεηία ηνπ '60 ή γηα ηνλ θαηά πνιινύο Σξπζό Αηώλα ηνπ ειιεληθνύ θηλεκαηνγξάθνπ. ΓΔΘΑΔΣΗΑ ΣΟΤ 50 Νξηζκέλεο ηαηλίεο πνπ μερσξίδνπλ ηε δεθαεηία ηνπ '50 είλαη «Ζ θάιπηθε ιύξα» (1955 ζε ζθελνζεζία Γ. Ρδαβέια), ε ηαηλία «Ξηθξό Τσκί» (1951 ζε ζθελνζεζία Γ. Γξεγνξίνπ), ε ηαηλία «Ν Γξάθνο» (1956 ζε ζθελνζεζία Λίθνπ Θνύλδνπξνπ), ε ηαηλία «Πηέιια» (1955, ζθελνζεζία Κηράιε Θαθνγηάλλε θαη ζελάξην Ηάθσβνπ Θακπαλέιε). Ζ «Φίλνο Φίικ» ζθξαγίδεη απηήλ ηελ πεξίνδν ηνλ εκπνξηθό ειιεληθό θηλεκαηνγξάθν, κε ηαηλίεο όπσο «Ιαηέξλα, θηώρεηα θαη θηιόηηκν», «Ζ ζεία από ην Πηθάγν», «Ρν μύιν βγήθε από ηνλ Ξαξάδεηζν» θ.ά.

18 SIXTY' S(60's) Ρα δείγκαηα ηεο πεξηόδνπ ηνπ '60 πνπ καξηπξνύλ ηελ επκάξηα ηνπ εγρώξηνπ θηλεκαηνγξάθνπ είλαη πάκπνιια. Κεγάινη θαη αμεπέξαζηνη θσκηθνί δώζαλε απιόρεξα ην γέιην θαη ηε δηαζθέδαζε ζηελ ειιεληθή νηθνγέλεηα, νλόκαηα όπσο ν Βαζίιεο Απισλίηεο θαη ε Γεσξγία Βαζηιεηάδνπ, ν Κίκεο Φσηόπνπινο, ν Νξέζηεο Καθξήο, ν Ληίλνο Ζιηόπνπινο, ν Ξαληειήο Εεξβόο, ν Γηνλύζεο Ξαπαγηαλλόπνπινο, ν Ιάκπξνο Θσλζηαληάξαο θαη πνιινί άιινη, ζε πνιιέο θαη αμέραζηεο ηαηλίεο. Κεξηθέο από ηηο πην δεκνθηιείο θσκσδίεο ηνπ 60, είλαη «Ρα θίηξηλα γάληηα» ηνπ Αιέθνπ Παθειιάξηνπ κε ηνπο Λίθν Πηαπξίδε, Κάξσ Θνληνύ, Κίκε Φσηόπνπιν θαη ηελ Κάξζα Βνύξηζε, όπνπ ν Γηάλλεο Γθησλάθεο κέλεη αμέραζηνο κε ηνλ ξόιν ηνπ Κπξίιε θαη ηηο ακίκεηεο αηάθεο ηνπ. Ρν 1963 ε ηαηλία «Ρεο θαθνκνίξαο» ηνπ Ληίλνπ Θαηζνπξίδε γίλεηαη κία από ηηο θαιύηεξεο ειιεληθέο θσκσδίεο, κε έλαλ αμέραζην Θώζηα Σαηδερξήζην λα παίδεη ηνλ θαιύηεξν ξόιν ηεο θαξηέξαο ηνπ ζαλ «Εήθνο ν κπαθαιόγαηνο», ν βνεζόο ζην παληνπσιείν ηνπ Σξήζηνπ Γνύθα κε ηελ Καξίθα Λέδεξ, ηελ Ληίλα Ρξηάληε, ηνλ Λίθν Οίδν θαη ηνλ Θαλάζε Κπισλά. Ρν 1964, «Ζ ραξηνπαίθηξα» ηνπ Γηάλλε Γαιηαλίδε κε ηνπο Οέλα Βιαρνπνύινπ, Ιάκπξν Kσλζηαληάξα, Παπθώ Λνηαξά, Θώζηα Βνπηζά θαη άιινπο. Αθνινπζεί ε «Ρδέλε Ρδέλε» ην 1966 κε ζθελνζέηε ηνλ Ληίλν Γεκόπνπιν θαη πξσηαγσληζηέο ηνπο Ρδέλε Θαξέδε, Ιάκπξν Kσλζηαληάξα, Γηνλύζε Ξαπαγηαλόπνπινπ θαη Αλδξέα Κπάξθνπιε. Πηε δεθαεηία ηνπ 60, ν Θαλάζεο Βέγγνο δεκηνπξγεί θαλαηηθό θνηλό κε ηηο ηαηλίεο ηνπ όπσο «Ν παπαηξέραο», «Θνπ Βνπ θαιαθξόο πξάθησξ 000», «Ξάξε θόζκε» θαη πνιιέο άιιεο. Ν αμέραζηνο Πηαύξνο Ξαξάβαο δεκηνπξγεί ηνλ αμέραζην ραξαθηήξα ηνπ «Φίθε» ζε δηάθνξεο ηαηλίεο όπσο «Ν Δκίξεο θαη ν Θαθνκνίξεο» θαη «Φίθεο ν αρηύπεηνο».

19 Ρν 1965 ε ηαηλία «Ρν ρώκα βαθηεθε θόθθηλν» ηνπ Βαζίιε Γεσξγηάδε θαη ζελάξην ηνπ Λίθνπ Φώζθνινπ κε ηνπο Λίθν Θνύξθνπιν, Καίξε Σξνλνπνύινπ, Γηάλλε Βόγιε θαη Κάλν Θαηξάθε ήηαλ ππνςήθηα γηα ην ζθαξ ηεο Θαιύηεξεο Μελόγισζζεο Ραηλίαο. Κε απηή ηελ ηαηλία, ειζε έλα λέν ύθνο ζηηο ειιεληθέο ηαηλίεο: «νη ειιεληθέο γνπεζηεξλ ηαηλίεο», βαζηζκέλεο θπξίσο ζηηο εμεγέξζεηο γεσξγώλ ζηελ Διιάδα, ζηηο αξρέο ηνπ 20νύ αηώλα. Κε ηελ εηζαγσγή ηνπ ρξώκαηνο ζηελ ειιεληθή ηαηλία, έρνπκε ηα πξώηα ειιεληθά κηνύδηθαι, όπσο ην «Γνξγόλεο θαη Κάγθεο» ην 1968 ζε ζθελνζεζία Γηάλλε Γαιηαλίδε κε ηνπο Καίξε Σξνλνπνύινπ, Φαίδσλ Γεσξγίηζε, Γηνλύζεο Ξαπαγηαλλόπνπιν, Βαγγέιε Πεηιηλό, Λόξα Βαιζάκε, Κάξζα Θαξαγηάλλε θαη άιινπο, θαη «Οαληεβνύ ζηνλ αέξα» ην 1966 κε ηνπο Οέλα Βιαρνπνύινπ, Θώζηα Βνπηζά, Σιόε Ιηάζθνπ, Γηάλλε Βνγηαηδή, Κάξζα Θαξαγηάλλε. Ζ Αιίθε Βνπγηνπθιάθε ζπλερίδεη ηα κηνύδηθαι κε ηελ πεξίθεκε επηηπρία «Ζ θόξε κνπ ε ζνζηαιίζηξηα», «Ζ Αιίθε ζην λαπηηθό», «Ρν πην ιακπξό αζηέξη» θαη άιια. Ζ Οέλα Βιαρνπνύινπ κε ηελ Κάξζα Θαξαγηάλλε, ηνλ Θώζηα Βνπηζά, ηε Εσή Ιάζθαξε, ηε Λόξα Βαιζάκε θαη άιινπο, έπαημαλ ζε πνιιά κηνύδηθαι ηεο επνρήο κε ηηο ρνξνγξαθίεο πνπ έγηλαλ από ηνπο Βαγγέιε Πεηιηλό, Καλώιε Θαζηξηλό θαη Φώηε Κεηαμόπνπιν. Υζηόζν, δελ ήηαλ όια θσκσδίεο. πήξραλ αμηόινγεο ειιεληθέο δξακαηηθέο ηαηλίεο κε κεγάινπο Έιιελεο θαιιηηέρλεο ζαλ ηνλ Νξέζηε Καθξή, Ιαπξέληε Γηαλέιν, Κάλν Θαηξάθε, Κειίλα Κεξθνύξε, Γηώξγνο Φνύληα, Έιιε Ιακπέηε, Γθέιε Καπξνπνπινπ, Γέζπσ Γηακαληίδνπ θαη πνιινύο άιινπο. Πηα πην δεκνθηιή δξάκαηα από ην '60 θαη κεηά, εηλαη νη ειιεληθέο ηαηλίεο ηεο «Θιαθ θηικ» κε ην «παηδί ηνπ ιανύ» Λίθν Μαλζόπνπιν, ηελ κνλίκσο «ηαπεηλή θαη θαηαθξνλεκέλε» Κάξζα Βνύξηζε, ηελ Αθξνδίηε Γξεγνξηάδνπ θαη ηελ Άληδεια Εήιηα, ζε ηαηλίεο ζπγθηλεηηθέο πνπ αλαπαξηζηνύζαλ επαθξηβώο ηε δσή ηνπ ιανύ θαη ηεο θησρνινγηάο, πνιιέο θνξέο κε ην ζηεξεόηππν ηνπ θησρνύ παηδηνύ ηνπ ιανύ πνπ εξσηεύεηαη ηελ πινύζηα θνπέια. Thanasis Veggos

20 Lampros Kwstantaras ΓΔΘΑΔΣΗΑ '70 Ζ πνιηηηθή αλαζηάησζε ηεο ρώξαο ζε ζπλδπαζκό κε ηελ εηζβνιή θαη παγίσζε ηεο ηειεόξαζεο ζε θάζε λνηθνθπξηό ηνπ πιαλεηηθνύ ρσξίνπ, νδεγεί θαη ηνλ ειιεληθό θηλεκαηνγξάθν ζηελ θαηάξξεπζε. Ζ ηειεόξαζε είλαη λέν κέζν γηα ηελ Διιάδα θαη ε άλνδνο ηεο κνπδηάδεη ην θνηλό πνπ απνζύξεηαη ζηγά ζηγά από ηηο θηλεκαηνγξαθηθέο αίζνπζεο. Ζ ηειεόξαζε, επίζεο, απνξξνθάεη πνιινύο από ηνπο δεκηνπξγνύο ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ. Ξαξά ην γεγνλόο όηη ε κεηαπνιίηεπζε θέξλεη κηα αλαγέλλεζε όισλ ησλ δεκηνπξγηθώλ δπλάκεσλ ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ, ε κεγάιε παξαγσγή ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60 δελ πξόθεηηαη λα επαλαιεθζεί. Ζ δεθαεηία θιείλεη νιέζξηα κε ηε δηαθνπή ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο ζξπιηθήο «Φίλνο Φίικο», ην Πηα αμηόινγα έξγα ηεο επνρήο, θαηαηάζζνληαη ηα θηικ «Αλαπαξάζηαζε» (1970), «Κέξεο ηνπ '36» (1972), ζε ζθελνζεζία ηνπ Θόδσξνπ Αγγειόπνπινπ, θαζώο θαη «Ρν πξνμεληό ηεο Άλλαο», ζε ζθελνζεζία ηνπ Ξαληειή Βνύιγαξε. Έλα δηαθνξεηηθό ύθνο εηζάγεη θαη ε ηαηλία ηνπ Αιέμε Γηακηαλνύ «Δπδνθία» ζηηο αξρέο απηήο ηεο δεθαεηίαο. H πξώηε ηειενπηηθή εθπνκπή ζηελ Διιάδα

21 ΓΔΘΑΔΣΗΑ '80 Ζ δεθαεηία ηνπ '80 εηλαη αλακθίβνια ε επνρή ηεο βηληενθαζέηαο. Ρν πεξηερόκελν ησλ ζπγθεθξηκέλσλ παξαγσγώλ εηλαη πνηαπό θαη θαθίζηεο πνηόηεηαο. Ζ πώιεζή ηνπο ζε θαηαζηήκαηα ζνύπεξ-κάξθεη θαλεξώλεη ην θαηώηεξν επίπεδν ησλ ηαηληώλ απηώλ. Ξαξόια απηά, θαη ζε πείζκα ησλ θαηξώλ, έρνπκε θαη κεξηθέο αμηνπξόζεθηεο παξαγσγέο, όπσο ην «Οεκπέηηθν» ηνπ Θώζηα Φέξξε, ε θσκσδία ηνπ Θόδσξνπ Καξαγθνύ «Κάζε παηδί γξάκκαηα», κε πξσηαγσληζηέο ηνπο Βαζίιε Γηακαληόπνπιν, Λίθν Θαινγεξόπνπιν θαη Θώζηα Ρζάθσλα, αιιά θαη «Ξαξαγγειηά» πνπ βαζίδνληαλ ζηελ πξαγκαηηθή ηζηνξία ηνπ Ππύξνπ Θνεκηδή. Σξηζδηάζηαηεο ηαηλίεο 3D Γελ ήηαλ ν Ρδέηκο Θάκεξνλ πνπ αλαθάιπςε ην 3D. ζν αιιόθνην θη αλ αθνύγεηαη, ν 3D θηλεκαηνγξάθνο είλαη 108 εηώλ! Oη αδεξθνί Ινπκηέξ πεηξακαηίδνληαλ κε ηηο ηξεηο δηαζηάζεηο, ελώ ππάξρνπλ πνιιέο ηαηλίεο κηθξνύ κήθνπο από απηήλ ηελ πεξίνδν. Ζ παγίσζε ηνπ 3D ζεκεηώλεηαη ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50, κε ην Bwana Devil ην 1952 λα θαηαγξάθεηαη σο ε πξώηε επηθξαηνύζα ηαηλία ηνπ είδνπο. Δλληά ηαηλίεο βγήθαλ εθείλε ηελ ρξνληά θαη είθνζη αθνινύζεζαλ ην Κεηά ηελ έθξεμε αθνινύζεζε ε ζηαζηκόηεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60, κηα άθαξπε δειαδή επνρή πνπ απέθεξε κόιηο δέθα ηαηλίεο. Ζ επόκελε δεθαεηία όκσο, απνηειεί θακπή ζηελ πνξεία ηνπ 3D θαη νδεγνύκαζηε ζηελ δεύηεξε έθξεμε ηνπ, πνπ δηαξθεί κέρξη ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80. Kνηλόο παξνλνκαζηήο ησλ ηαηληώλ ήηαλ πσο απνηεινύζαλ ηαηλίεο ηξόκνπ ή splatters. Ρν δηάιεηκκα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, πνπ θξάηεζε κέρξη ην ηέινο ηνπ αηώλα, καο θέξλεη ζε κία αθόκε ζηξνθή ησλ δεκηνπξγώλ ζηηο ηξεηο δηαζηάζεηο. Βαζκηαίσο, νη 3D ηαηλίεο θάζε ρξνληά είλαη όιν θαη πεξηζζόηεξεο, κε ηηο πεξηζζόηεξεο από απηέο λα είλαη θηλνύκελα ζρέδηα. Θαη έξρεηαη ην κπακ ηνπ 2009, πνπ αθνύεη ζην όλνκα Avatar...

22 Κηλνύκελα ζρέδηα Ζ πξώηε θηλεκαηνγξαθηθή απόπεηξα θαηαγξαθήο θηλνπκέλσλ ζρεδίσλ ρξνλνινγείηαη ην 1900, όηαλ ν Πηηνύαξη Κπιάθηνλ (J. Stuart Blackton), παξνπζίαζε ην θηικ «The enchanted drawing», ελώ ε επόκελε πξνζπάζεηά ηνπ ήηαλ ην «Humorous phases of funny faces» (1906). Από ηα πξώηα, ξεαιηζηηθά, θηλνύκελα ζρέδηα πάλησο, ζεσξείηαη ην θηικ «Gertie the dinosaur» πνπ γύξηζε ην 1914 ν Γνπίλζνξ Καθ Θέη (Winsor McCay). Ν ζπγρξνληζκέλνο ήρνο θάλεη γηα πξώηε θνξά ηελ εκθάληζή ηνπ ην 1928 κε ηελ ηαηλία ηνπ Γνπόιη Ληίζλετ (Walt Disney) «Steamboat Willie» κε πξσηαγσληζηή ηνλ Κίθη Κάνπο (Mickey Mouse). Ρέζζεξα ρξόληα αξγόηεξα, ζηηο 30 Ηνπιίνπ 1932, ν Ληίζλετ ζα παξνπζηάζεη ην πξώην εκπνξηθό έγρξσκν θηικ θηλνπκέλσλ ζρεδίσλ, κε ηίηιν «Flowers and trees», θπζηθά κε πξσηαγσληζηή θαη πάιη ηνλ Κίθη Κάνπο. Δίραλ πξνεγεζεί θάπνηεο άιιεο πξνζπάζεηεο από άιινπο θηλεκαηνγξαθηζηέο κε ηελ ρξήζε όκσο κόλν δύν ή ηξηώλ ρξσκάησλ. Πηελ Διιάδα, ε πξώηε απόπεηξα δεκηνπξγίαο ηαηλίαο κε βάζε ηνλ Κίθη Κάνπο ηνπ Ληίζλετ, θαηαγξάθεηαη ζηελ ηηαινθξαηνύκελε Πίθλν, ην 1942, από ηνλ Πηακάηε Ξνιελάθε θαη είρε ηίηιν «Ν Ληνύηζε αθεγείηαη». Ν Πηακάηεο Ξνιελάθεο έθαλε ηα ζρέδηα ζηε Πίθλν ην 1942, ζηε δηάξθεηα ηεο ηηαιηθήο Θαηνρήο. Ρα γπξίζκαηα, όκσο, έγηλαλ ην 1945, ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο Ξξόδξνκν Κεξαβίδε θαη Ξαλαγηώηε Ξαπαδνύθα. Ρν θηικ αλαθαιύθζεθε ην 1980.

23 Walt Disney ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ Σα βξαβεία ρσξίδνληαη ζε ηξεηο κεγάιεο θαηεγνξίεο: 1. Βραβεία των Κριτικών Κινηματογράυοσ 2. Βραβεία των Φεστιβάλ Κινηματογράυοσ Φεζηηβάι ησλ Θαλλώλ Γαιιία (Σξπζόο Φνίληθαο) Φεζηηβάι ηνπ Βεξνιίλνπ Γεξκαλία (Σξπζή Άξθηνο) Φεζηηβάι ηνπ Βελεηίαο Ηηαιία (Σξπζόο Ιένληαο) Ρν Φεζηηβάι Βελεηίαο είλαη ην αξραηόηεξν Φεζηηβάι Θηλεκαηνγξάθνπ ζηνλ θόζκν. Μεθίλεζε ην 1932 σο Γηεζλήο Έθζεζε ηεο Ρέρλεο ηνπ Θηλεκαηνγξάθνπ θαη από ηόηε δηεμάγεηαη εηεζίσο, ζηα ηέιε Απγνύζηνπ κε αξρέο Πεπηέκβξε, ζην λεζί Ιίλην ζηε Βελεηία. Φεζηηβάι Παλ Πεκπαζηηάλ Ηζπαλία (Σξπζό Θνρύιη) Φεζηηβάι Θηλεκαηνγξάθνπ Sundance Ζ.Ξ.Α Φεζηηβάι Θηλεκαηνγξάθνπ Θεζζαινλίθεο Διιάδα (Σξπζόο Αιέμαλδξνο):

24 Ρo Φεζηηβάι Θηλεκαηνγξάθνπ Θεζζαινλίθεο είλαη έλα θηλεκαηνγξαθηθό θεζηηβάι πνπ δηνξγαλώλεηαη θάζε Λνέκβξην ζηε Θεζζαινλίθε από ην Μεθίλεζε ην 1960 σο «Δβδνκάδα Διιεληθνύ Θηλεκαηνγξάθνπ» κέρξη θαη ην Ρν 1966 νλνκάζηεθε «Φεζηηβάι Διιεληθνύ Θηλεκαηνγξάθνπ» κέρξη θαη ην Ρν 1992 ην Φεζηηβάι έγηλε Γηεζλέο. 3. Βραβεία της Βιομητανίας τοσ Κινηματογράυοσ 1)Ρα Βξαβεία εδάξ είλαη ηα κεγαιύηεξα γαιιηθά θηλεκαηνγξαθηθά βξαβεία, αληίζηνηρα κε ηα ακεξηθαληθά ζθαξ. Απνλέκνληαη θάζε ρξόλν από ην Ξήξαλ ην όλνκά ηεο από ην γιύπηε Πεδάξ, ν νπνίνο ηα δεκηνύξγεζε θαη πέζαλε ην )Ζ Ακεξηθαληθή Αθαδεκία Θηλεκαηνγξαθηθώλ Ρερλώλ θαη Δπηζηεκώλ ηδξύζεθε ζηηο 11 Καΐνπ 1927 ζηελ Θαιηθόξληα, θαη είλαη κηα επαγγεικαηηθή ηηκεηηθή νξγάλσζε πνπ αθηεξώλεηαη ζηελ πξόνδν ησλ ηερλώλ θαη ησλ επηζηεκώλ ησλ θηλεκαηνγξαθηθώλ ηαηληώλ. Ζ Αθαδεκία είλαη γλσζηή ζε όιν ηνλ θόζκν γηα ηα εηήζηα Βξαβεία Όζθαξ. Ζ Αθαδεκία απνηειείηαη πάλσ από επαγγεικαηίεο ηαηληώλ. Δλώ ε κεγάιε πιεηνςεθία ησλ κειώλ πξνέξρεηαη από ηηο Ζλσκέλεο Ξνιηηείεο, κέιε κπνξνύλ λα γίλνπλ θαη παξαγσγνί ηαηληώλ από όιν ηνλ θόζκν. Από ην 2004 πεξηιακβάλεη παξαγσγνύο από 36 ρώξεο. 3)Νη Υξπζέο θαίξεο είλαη θηλεκαηνγξαθηθά θαη ηειενπηηθά βξαβεία πνπ δηνξγαλώλνληαη από ην 1944, εηεζίσο ζηελ Ακεξηθή. Θεσξνύληαη από ηα πην ζεκαληηθά θηλεκαηνγξαθηθά βξαβεία θαη απνηεινύλ κεγάιε δηάθξηζε γηα ηνπο εζνπνηνύο θαη ηηο ηαηλίεο πνπ θεξδίδνπλ. Νη κεγάιεο θηλεκαηνγξαθηθέο εηαηξείεο παξαγσγήο ρξεζηκνπνηνύλ ηηο ππνςεθηόηεηεο θαη ηηο δηαθξίζεηο ησλ ηαηληώλ ηνπο ζηηο Σξπζέο Πθαίξεο ζηελ εκπνξηθή πξνώζεζε ησλ ηαηληώλ. 4)Ρα Βξαβεία Γθόγηα απνηεινύλ ηα θπξηόηεξα εζληθά βξαβεία ζηελ Ηζπαλία θαη ζεσξνύληαη ηζόηηκα κε ηα Βξαβεία ζθαξ ησλ ΖΞΑ. Θεζκνζεηήζεθαλ ην Ζ απνλνκή γίλεηαη θάζε ρξόλν γύξσ ζην ηέινο Ηαλνπαξίνπ θαη ηα βξαβεία απνλέκνληαη ζε ηαηλίεο πνπ γπξίζηεθαλ ηελ πξνεγνύκελε ρξνληά. Ρν βξαβείν είλαη έλα αγαικαηίδην από ραιθό ηνπ Γθόγηα. ΕΣΑΙΡΙΕ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΑΙΝΙΩΝ

25 Από ηηο πην αμηνζεκείσηεο εηαηξείεο παξαγσγήο ζηνλ θόζκν είλαη νη παξαθάησ, νη νπνίεο παξάγνπλ ην κεγαιύηεξν κέξνο από ηηο ηαηλίεο πνπ πξνβάιινληαη παγθνζκίσο ζηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη βξίζθνληαη ζηελ Θαιηθόξληα ησλ Ζ.Ξ.Α 20th Century Fox Animation Touchstone Pictures TriStar Pictures Walt Disney Pictures Warner Bros American International Pictures CBS Films Columbia Pictures DreamWorks Fox Pictures Miramax Films Paramount Pictures Pixar Animation Studios Sony Pictures Οηθνλνκηθή θαη θνηλωληθή επίδξαζε Ζ επνρή ηνπ κεγάινπ νηθνλνκηθνύ «θξαρ», ζεκαδεύεη ηνλ ακεξηθαληθό θηλεκαηνγξάθν θαη θαηαιήγεη σο έλα από ηα πνιπαγαπεκέλα ζέκαηα ησλ ακεξηθαληθώλ ζελαξηνγξάθσλ γηα πνιιά ρξόληα. Νη ζθελνζέηεο κε ηαηλίεο ηνικεξέο θαη ρσξίο αλαηζζεηηθό, έδσζαλ ην ζηίγκα κηαο επνρήο πνπ ε νηθνλνκηθή θξίζε πξνθάιεζε ξηδηθέο κεηαβνιέο όρη κόλν ζηελ θαζεκεξηλόηεηα ησλ αλζξώπσλ, αιιά θαη ζηε ζθέςε ηνπο, ώζηε λα αλαζεσξήζνπλ αθόκε θαη ηηο απόςεηο ηνπο πεξί ηεο εζηθήο θαη ηεο λνκηκόηεηαο.

26 Δπνκέλσο, ε ζεκαηνινγία ησλ ηαηληώλ, από ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 30 θαη κέρξη ηηο κέξεο καο, αγγίδεη ηνπο ζεαηέο θαη ζίγεη ζεκαληηθά δηαρξνληθά θνηλσληθά ζέκαηα. 1. Νη ζπλέπεηεο ηεο αλεξγίαο ζηελ θαζεκεξηλή δσή ηνπ αλζξώπνπ θαη ην πώο δηαθζείξεηαη ε αλζξώπηλε αμηνπξέπεηα ζην βσκό ιίγσλ ρξεκάησλ γηα επηβίσζε. 2. Νη κνξθέο εγθιεκαηηθόηεηαο, όπσο νη θινπέο ηξαπεδώλ θαη πινπζίσλ, πνπ θαζηζηνύλ ηνπο ήξσεο ζπκπαζείο ζην θνηλό θαη ζρεδόλ απόιπηα δηθαησκέλνπο γηα ηηο επηινγέο ηνπο. 3. Ζ παξνπζίαζε θηλεκαηνγξαθηθώλ ραξαθηήξσλ άπιεζησλ ρξεκαηηζηώλ θαη ζηειερώλ επηρεηξήζεσλ πνπ ιεηηνπξγνύλ απάλζξσπα, πξνθεηκέλνπ λα κεγηζηνπνηήζνπλ ην πξνζσπηθό ηνπο όθεινο θαη όηαλ ράλνπλ ηα πάληα πξνζπαζνύλ λα μαλαβξνύλ ην ρακέλν αλζξώπηλν ραξαθηήξα ηνπο, επηζηξέθνληαο ζε αμίεο θαη ηδαληθά πνπ ιόγσ ηεο κέρξη πξόηηλνο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο ζέζεο είραλ παξαγθσλίζεη θαη μεράζεη. -Crash of 1929-

27 Πνιηηηθή θαη θηλεκαηνγξάθνο Ξνιηηηθόο θηλεκαηνγξάθνο είλαη ν θηλεκαηνγξάθνο ν νπνίνο έρεη σο ζεκαηνινγία ηε δηαθπβέξλεζε, ηελ εμνπζία θαη θαηαγγέιιεη ηελ θαηάρξεζε ηεο εμνπζίαο. Ππλήζσο, νη πνιηηηθέο ηαηλίεο είλαη αξηζηεξνύ ή δεκνθξαηηθνύ πξνζαλαηνιηζκνύ. Απηό δε ζεκαίλεη απαξαηηήησο ην όηη δελ είλαη ή θαη δελ ήηαλ πάληνηε έηζη. Γηα παξάδεηγκα, ε πεξίθεκε «Γέλλεζε ελόο έζλνπο» (1914) ηνπ Ληέηβηλη Γθξίθηζ ηαηλία ζηαζκόο ζηελ ηζηνξία ηνπ ζηλεκά - είλαη ηαηλία πνιηηηθή. Απεπζύλεηαη θαζαξά ζηελ πνιηηηζκέλε Ακεξηθή ησλ ιεπθώλ, παξνπζηάδεη ηνπο καύξνπο σο θαηώηεξνπο θαη πνηαπνύο θαη εγθσκηάδεη ηε δξάζε ηεο δηαβόεηεο ξαηζηζηηθήο νξγάλσζεο Θνπ Θινπμ Θιαλ. Κηα άιιε κεγάιε ηαηλία, ε «Κεηξόπνιε» (1926) ηνπ Φξηηδ Ιαλγθ, ελώ μεθηλά κε ηα βάζαλα ηεο εξγαηηθήο ηάμεο ζε έλαλ θόζκν εθηαιηηθό, ζην θηλάιε παξαδίδεηαη ζε κηα ρξηζηηαληθή εζηθνινγία αγάπεο, κηιώληαο γηα ηε ζπκθηιίσζε ηνπ θεθαιαίνπ κε ηνπο εξγάηεο. Δδώ, ινηπόλ βιέπνπκε δύν ηαηλίεο νη νπνίεο έρνπλ κηα πνιηηηθή καηηά κόλν πνπ αληί λα αληηηεζνύλ ζηελ εμνπζία, αληίζεηα ζπκβαδίδνπλ καδί ηεο. Ν «Κεγάινο δηθηάηνξαο», ην ζαπκάζην αληηθαζηζηηθό αξηζηνύξγεκα πνπ γύξηζε ν Ρζάξιη Ρζάπιηλ ην 1940 είλαη κηα ηαηλία ζάηηξα-θαηαγγειία ηνπ εζληθνζνζηαιηζκνύ, ζηελ νπνία ν Ρζάπιηλ ππνδύεηαη έλαλ ηζαγθάξε ν νπνίνο κνηάδεη ζα ζηαγόλα λεξνύ κε ηνλ Σίηιεξ θαη παίξλεη ηε ζέζε ηνπ. Θαη κηαο θαη κηιάκε γηα ηνλ Ρζάξιη Ρζάπιηλ, βαζηά πνιηηηθόο είλαη θαη ν πεξίθεκνο ραξαθηήξαο πνπ πξνώζεζε θαη εξκήλεπζε κε ηξόπν κνλαδηθό ν ίδηνο, ν Παξιό. Έλαο αλζξσπάθνο ν νπνίνο πξνζπαζεί λα επηβηώζεη κέζα ζε έλαλ αλάιγεην θόζκν, πνπ ςάρλεη δηαξθώο γηα δνπιεηά θαη πάληνηε έξρεηαη αληηκέησπνο κε ηελ εμνπζία, ηελ νπνία αληηπξνζσπεύεη ζπλήζσο θάπνηνο ζθπζξσπόο αζηπλνκηθόο πνπ ηνλ θαηαδηώθεη.

28 The Great Dictator (1940) τότος Ν ζηόρνο ηνπ πνιηηηθνύ θηλεκαηνγξάθνπ είλαη ε θηλεηνπνίεζε ησλ ζπλεηδήζεσλ θαη επαηζζεζίαο γηα ηα άκεζα πξνβιήκαηα ηεο πνιηηηθήο θαη ηεο θνηλσλίαο. Ο πνιηηηθόο θηλεκαηνγξάθνο θαη νη ηαηλίεο ηνπ δηαρωξίδνληαη ζε: ηξαηεπκέλεο ηαηλίεο: Πξνπαγαλδηζηηθέο ηαηλίεο α)πηελ πξώηε πεξίπησζε, αλαθεξόκαζηε ζηηο ηαηλίεο εθείλεο νη νπνίεο θξίλνπλ ή/θαη ακθηζβεηνύλ ηα ηεθηελόκελα. Πε απηήλ ηελ θαηεγνξία, εληάζζνληαη ηαηλίεο ζθελνζεηώλ όπσο ν Θώζηαο Γαβξάο, ν Θελ Ιόνπηο, ν Κάηθι Κνπξ θ.ά. Ζ ζηξαηεπκέλε ηαηλία είλαη ηαγκέλε ζε έλαλ πνιηηηθό, θνηλσληθό ή ηδενινγηθό αγώλα θαη θαηαγγέιιεη αλνηρηά. Ππρλά είλαη ληνθηκαληέξ, ή έρεη ηε κνξθή ξεπνξηάδ, αιιά θπζηθά κπνξεί λα είλαη θαη ηαηλία κπζνπιαζίαο. Αληηπξνζσπεπηηθό παξάδεηγκα ζηξαηεπκέλνπ θηλεκαηνγξάθνπ είλαη ν Νιιαλδόο ληνθηκαληεξίζηαο Γηόξηο Ίβελο, ν νπνίνο εκθαλίδεηαη ζηε δεθαεηία ηνπ Ν Ίβελο ηαμίδεπε ζε νιόθιεξν ηνλ θόζκν θαη θηλεκαηνγξαθνύζε, απεξγίεο, εμεγέξζεηο, εζληθναπειεπζεξσηηθνύο αγώλεο.

29 Κηα ηέηνηα ηαηλία είλαη θαη «Ρν αιάηη ηεο γεο» ηνπ Σέξκπεξη Κπίκπεξκαλ (1953), ηαηλία κπζνπιαζίαο βαζηζκέλε ζε αιεζηλό γεγνλόο, κηα απεξγία κεηαιισξύρσλ ζην Λέν Κεμηθό. Ρν Κάε ηνπ 1968, αξθεηνί ζθελνζέηεο, γνεηεπκέλνη από ηε κεγάιε εμέγεξζε, ζηξαηεύηεθαλ ζην πιεπξό ηεο. Αλάκεζά ηνπο θη ν Εαλ Ιηθ Γθνληάξ ν νπνίνο κεηά από ην 1968, απνθάζηζε λα αθνζησζεί ζηνλ αγσληζηηθό θηλεκαηνγξάθν θαη ζηε ζπιινγηθή δξάζε. Έηζη, νξγάλσζε ηελ νκάδα «Ρδίγθα Βεξηόθ» θαη ηα ζέκαηα ησλ ηαηληώλ ηεο νκάδαο έβαδαλ απνθιεηζηηθά ζην ζηόραζηξν θνηλσληθά, θεκηληζηηθά θαη εξγαηηθά δεηήκαηα. β) ηνλ πξνπαγαλδηζηηθό θηλεκαηνγξάθν, αλαθεξόκαζηε ζηηο ηαηλίεο νη νπνίεο απνθιεηζηηθό ζθνπό έρνπλ λα εγθαζηδξύζνπλ κία ζπγθεθξηκέλε ζέζε. Δλαηνπνζεηελόκελνη ηηο ειπίδεο ηνπο ζηελ θηλεηνπνίεζε ηνπ ζπλαηζζήκαηνο ηνπ ζεαηή, επηδηώθνπλ λα ηνλ θαζνδεγήζνπλ πξνο κία πνιηηηθή, θνηλσληθή, ζξεζθεπηηθή άπνςε, πξνζειπηίδνληάο ηνλ. Δδώ, αμίδεη λα ζηαζνύκε πεξηζζόηεξν ζην θαηλόκελν ηνπ ζνβηεηηθνύ θηλεκαηνγξάθνπ. Πηε Οσζία ησλ πξώησλ επαλαζηαηηθώλ ρξόλσλ, ππήξμαλ θηλεκαηνγξαθηζηέο νη νπνίνη έθαλαλ πνιηηηθέο πξνπαγαλδηζηηθέο ηαηλίεο, όρη θαη εληνιή ηεο λέαο ζνβηεηηθήο εμνπζίαο, αιιά επεηδή είραλ εληαρζεί κόλνη ηνπο ζην πιεπξό ηεο επαλάζηαζεο. Δληαγκέλνη κέζα ζην κεγάιν θαιιηηερληθό θίλεκα ηεο ξώζηθεο πξσηνπνξίαο, έδσζαλ κεγάιε ώζεζε ζηνλ θηλεκαηνγξάθν, σο ηέρλε. Αξθεί λα δεη θαλείο θαη λα ζαπκάζεη ην «Θσξεθηό Ξνηέκθηλ», γηα λα πεηζζεί θαη λα ζαπκάζεη ηελ ξσζηθή απηή πξσηνπνξία... Έλα ραξαθηεξηζηηθό παξάδεηγκα πξνπαγαλδηζηηθνύ θηλεκαηνγξάθνπ απνηειεί ην έξγν ηεο Ιέλη Οίθελζηαι, κηαο θαηά γεληθή νκνινγία κεγάιεο ζθελνζέηηδαο, ε νπνία αθηέξσζε ηελ ηέρλε ηεο ζην λαδηζκό. Ζ ζθελνζέηηδα θηλεκαηνγξάθεζε ηε κεγαινπξεπή ζθελνζεζία ελόο ζεάκαηνο πνπ κνλαδηθό ζθνπό είρε λα εληππσζηάζεη ην θνηλό, όρη κόλν ζηε Γεξκαλία, αιιά θαη ζηνλ ππόινηπν θόζκν. Ρν ζηλεκά ηεο Οίθελζηαι, αιιά θαη πνιιώλ ζθελνζεηώλ ηνπ ζηαιηληζκνύ, αιιά θαη άιισλ δηθηαηνξηθώλ θαζεζηώησλ, ρξεζηκνπνηεί ηε ζπγθηλεζηαθή δύλακε ηεο εηθόλαο κε ζθνπό λα επηβάιιεη ηε κία θαη κνλαδηθή αιήζεηα, απνθιείνληαο θάζε θξηηηθή.

30 Stalin's Propaganda ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ /project_2011_2012_a.pdf

31 Film Noir Φηικ λνπάξ είλαη έλαο θηλεκαηνγξαθηθφο φξνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα έλα ζπγθεθξηκέλν ζηπι αζηπλνκηθψλ ηαηληψλ νη νπνίεο δίλνπλ έκθαζε ζηνλ θπληζκφ θαη ζηα ζπλαηζζεκαηηθά/εξσηηθά θίλεηξα ησλ ραξαθηήξσλ. Οη ηαηλίεο απηέο ραξαθηεξίδνληαη απφ ρακειφ θσηηζκφ θαη έληνλεο αζπξφκαπξεο αληηζέζεηο, επεξεαζκέλεο απφ ηνλ θίλεκα ηνπ εμπξεζηνληζκνχ ελψ πιεζψξα ηαηληψλ θαη ζπκπεξηθνξά ραξαθηήξσλ πξνέξρνληαη απφ αζηπλνκηθά κπζηζηνξήκαηα. Ζ επνρή ησλ θηικ λνπάξ ζηηο ΖΠΑ εθηείλεηαη κεηαμχ ησλ αξρψλ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 40 θαη ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50. Ο φξνο θηικ λνπάξ (film noir=καχξε ηαηλία) απνδφζεθε ζην Hollywood γηα πξψηε θνξά απφ ηνλ θξηηηθφ Nino Frank ην 1946 αιιά γηα ηνπο πεξηζζφηεξνπο επαγγεικαηίεο ηεο θηλεκαηνγξαθηθήο βηνκεραλίαο ήηαλ φξνο άγλσζηνο γηα εθείλε ηελ επνρή. Πξνηνχ δηαδνζεί θαη θαζηεξσζεί ν ζπγθεθξηκέλνο φξνο (πξάγκα ην νπνίν έγηλε ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70) νη πεξηζζφηεξνη αλαθεξφληνπζαλ ζηα θηικ λνπάξ σο «κεινδξάκαηα». Απφ ηελ δεθαεηία ηνπ 60 θαη κεηά βγήθαλ αξθεηέο ηαηλίεο κε παξφκνηα ραξαθηεξηζηηθά, νη νπνίεο νλνκάζηεθαλ «λέν-λνπάξ». ΟΡΙΜΟ ΚΑΙ ΦΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ Αλ θαη ην θηικ λνπάξ ηαπηίδεηαη ζπρλά κε έλα ζπγθεθξηκέλν ζθελνζεηηθφ ζηπι, ην νπνίν δίλεη έκθαζε ζηνλ ρακειφ θσηηζκφ θαη ζηεο άληζεο ζπλζέζεηο, νη ηαηλίεο πνπ ραξαθηεξίδνληαη κε απηφλ ηνλ φξν παξνπζηάδνπλ πιεζψξα δηαθνξεηηθψλ ζθελνζεηηθψλ ζηπι κεξηθά απφ ηα νπνία ηαηξηάδνπλ κε ην mainstream ηνπ Hollywood: αζηπλνκηθέο ηαηλίεο, δηθαζηηθά δξάκαηα, ξνκαληηθά εηδχιιηα, θνηλσληθά δξάκαηα. Αλ θαη ην θηικ λνπάξ ζπρλά ζπλδέεηαη κε αζηηθφ ζθεληθφ, πνιιέο θιαζηθέο ηαηλίεο ιακβάλνπλ ρψξα ζε κηθξέο πφιεηο, πξνάζηηα, αγξνηηθέο πεξηνρέο ή αθφκα θαη ζην δξφκν. πλεπψο, ην ζθεληθφ δελ κπνξεί λα απνηειεί θαζνξηζηηθφ παξάγνληα ηνπ είδνπο, φπσο ζε άιια είδε ηαηληψλ. Παξνκνίσο, αλ θαη ν ηδησηηθφο ληεληέθηηβ ή ε θακ θαηάι απνηεινχλ ραξαθηεξηζηηθνχο ηχπνπο ηνπ είδνπο, δελ εκθαλίδνληαη ζπρλά ζηελ πιεηνςεθία ησλ ηαηληψλ ηνπ είδνπο. πλεπψο, νχηε νη ραξαθηήξεο απνηεινχλ θαζνξηζηηθφ παξάγνληα ηνπ είδνπο, φπσο ζηηο αζηπλνκηθέο ηαηλίεο. Σέινο, ην θηικ λνπάξ δελ βαζίδεηαη νχηε ζε πξνθαλή ηεξάζηηα ππεξθπζηθά ζηνηρεία φπσο νη ηαηλίεο ηξφκνπ, νχηε ζηα ππνζεηηθά άικαηα ησλ ηαηληψλ επηζηεκνληθήο θαληαζίαο νχηε ζηηο κνπζηθέο ρνξνγξαθίεο ηνπ κηνχδηθαι. Υαξαθηεξηζηηθά ησλ θηικ λνπάξ είλαη νη θπληθνί ήξσεο, νη ίληξηγθεο, νη ζπρλέο αλαδξνκέο ζην παξειζφλ (flashback) θαη νη έληνλνη θσηηζκνί.

32 ΟΠΣΙΚΟ ΣΤΛ Ο ρακειφο θσηηζκφο πνιιψλ θιαζηθψλ θηικ λνπάξ ζρεηίδεηαη κε ηηο έληνλεο αληηζέζεηο θαη ηελ πνηθηιία δξακαηηθψλ θσηνζθηάζεσλ. Οη ζθηέο πεξζίδσλ ή θαγθεισηήο θνππαζηήο ζθάιαο πνπ πέθηνπλ πάλσ ζε έλαλ εζνπνηφ, έλαλ ηνίρν ή έλα νιφθιεξν ζθεληθφ είλαη έλα θιαζηθφ ζθελνγξαθηθφ θάδξν ζην θηικ λνπάξ θαη είρε γίλεη ήδε θιηζέ πξηλ απφ ηελ πεξίνδν ηνπ «λένλνπάξ». Σα πξφζσπα ησλ ραξαθηήξσλ κπνξεί λα θξχβνληαη ελ κέξεη ή νιφθιεξα ζην ζθνηάδη, ελψ ε αζπξφκαπξε θηλεκαηνγξαθηθή ιήςε ζεσξείηαη ζρεδφλ απαξαίηεηε γηα κηα ηαηλία ηνπ είδνπο. Άιια νπηηθά κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπρλά είλαη νη ιήςεηο αλζξψπσλ πνπ θαζξεθηίδνληαη ζε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο θαζξέθηεο, πιάλα κέζα απφ θπξηφ ή παγσκέλν γπαιί, παξακφξθσζε εηθφλαο, απξνζδφθεηεο γσλίεο ιήςεο, ινμά θάδξα θιπ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε ππνβιεηηθή κνπζηθή παίδεη πξσηεχνληα ξφιν, φπσο θαη νη ήρνη ζην λνπάξ: ςπρξέο θσλέο ζηα ηειέθσλα, θξέλα απηνθηλήησλ ζηνπο δξφκνπο, ν ήρνο γπλαηθείσλ ηαθνπληψλ ζην δξφκν ή ην πεδνδξφκην, πφξηεο πνπ ηξίδνπλ, ππξνβνιηζκνί θιπ.. ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΑΥΗΓΗΜΑΣΙΚΑ ΜΕΑ Σα θηικ λνπάξ, έρνπλ ζπλήζσο, έλα αξθεηά πνιχπινθν ζελάξην ην νπνίν κε δηάθνξεο ηερληθέο κνληάδ (φπσο ε αλαδξνκή ζην παξειζφλ) θφβεηαη ζε νξηζκέλα ζεκεία επηζθηάδνληαο έηζη ηελ αθεγεκαηηθή αιιεινπρία. Άιιν ζεκαληηθφ αθεγεκαηηθφ ζηνηρείν ζε κηα ηαηλία λνπάξ, είλαη ε αθήγεζε off, πνπ ζεκαίλεη ηξηηνπξφζσπε αθήγεζε αλ θαη ηελ θιαζζηθή πεξίνδν ησλ θηικ λνπάξ ε αθήγεζε είλαη πξσηνπξφζσπε. ε κεξηθά θηικ κάιηζηα ε ιήςεηο γίλνληαη κφλν κέζα απφ ηα κάηηα ηνπ θεληξηθνχ ήξσα (νπζηαζηηθά κέζα απφ ηα κάηηα ηνπ ζπγγξαθέα/ζθελνζέηε) θαη κφλν απφ απηήλ ηελ νπηηθή γσλία.

33 ΕΝΑΡΙΟ ΦΑΡΑΚΣΗΡΕ ΚΑΙ ΚΗΝΙΚΟ Σα θπξηφηεξα ζέκαηα ηνπ είδνπο έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ δήιηα, ηνλ θφλν, ηελ πξνδνζία θαη ηελ απηζηία. Σν έγθιεκα, ην νπνίν είλαη βαζηθφ ζηνηρείν ζε θάζε ηαηλία, κε θχξην θίλεηξν ηελ απιεζηία ή ηελ δήιηα νδεγεί ζηελ βαζηθή πινθή φπνπ γίλεηαη ε εμηρλίαζε ηνπ εγθιήκαηνο απφ έλα ηδησηηθφ ληεληέθηηβ, έλαλ αζηπλνκηθφ πνπ δξα κφλνο ηνπ ή έλαλ εξαζηηέρλε κε κεγάιν ελδηαθέξνλ. Κεληξηθφ ζηνηρείν είλαη φηη νη πξσηαγσληζηέο εκπιέθνληαη ζε θάπνηνπ είδνπο ιεζηείεο ή ηερλάζκαηα εμαπάηεζεο θάπνηνπ ή δνινθνληθέο ζπλνκσζίεο κε θίλεηξν ηελ απηζηία ή ηηο εξσηηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ εξψσλ. Λαλζαζκέλεο ππνςίεο/θαηεγνξίεο είλαη επίζεο ζπρλά ζηνηρεία ηεο πινθήο καδί κε ηελ πξνδνζία. Οη ηαηλίεο λνπάξ ηείλνπλ λα εθηπιίζζνληαη γχξσ απφ ήξσεο κε πεξηζζφηεξα ειαηηψκαηα απφ ην κέζν φξν ή ραξαθηήξεο μεπεζκέλνπο/απφθιεξνπο ελψ ην θάπληζκα είλαη αξθεηά ζπλεζηζκέλν. Οη πην ζπλεζηζκέλνη ραξαθηήξεο πεξηιακβάλνπλ : θιεξνηξάρεινπο ληεληέθηηβ Γηεθζαξκέλνπο αζηπλνκηθνχο Εειφθζνλεο ζπδχγνπο Πξάθηνξεο αζθαιηζηηθψλ εηαηξηψλ θιπ. Φακ Φαηάι Οη ηαηλίεο απηέο ζπλδένληαη ζπλήζσο κε θάπνην αζηηθφ ζθεληθφ ή κε ζπγθεθξηκέλεο πφιεηο (Los Angeles,San Francisco,New York,Florida) ελψ θέληξα δξάζεο απνηεινχλ κπαξ, λπρηεξηλά καγαδηά θαη ιέζρεο ηπρεξψλ παηρληδηψλ. ηα «θιαζζηθά» θηικ λνπάξ νη ζθελέο θνξχθσζεο ιακβάλνπλ κέξνο ζε θάπνην βηνκεραληθφ ζθεληθφ (εξγνζηάζηα, δηπιηζηήξηα, ακαμνζηνηρίεο ηξαίλσλ θιπ) ελψ είλαη πάληα λχρηα θαη βξέρεη. ηα θηικ «λέν-λνπάξ», αληηζέησο, νη ζθελέο παξάλνηαο, δηαθζνξάο, απάηεο θαη απνπιάλεζεο ιακβάλνπλ κέξνο ππφ ην θψο ηνπ ειίνπ, ζπρλά ζε εξεκηθά ηνπία. ΚΩΜΟΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΚΗ Σα θηικ λνπάξ πεξηγξάθνληαη ζπρλά σο απαηζηφδνμα. ηηο πεξηζζφηεξεο ηζηνξίεο, άλζξσπνη κπιέθνπλ ζε θαηαζηάζεηο άζεια ηνπο ή ρσξίο λα ηηο έρνπλ πξνθαιέζεη νη ίδηνη, παιεχνληαο ελάληηα ζηε κνίξα ηνπο, θαζψο θαίλνληαη ζπρλά θαηαδηθαζκέλνη. Οη ηαηλίεο απεηθνλίδνπλ έλαλ θφζκν ηειείσο δηεθζαξκέλν ζπλνδεπκέλν απφ ην ακεξηθαληθφ θνηλσληθφ ηνπίν ηεο επνρήο κεηά ηνπ Β Παγθνζκίνπ πνιέκνπ, δειαδή έληνλε αλεζπρία θαη απνμέλσζε. πρλά ηα θηικ λνπάξ ραξαθηεξίδνληαη σο «εζηθά αζηαζή» αλ θαη ν Κηλεκαηνγξαθηθφο Κψδηθαο Υέηδ ππνρξέσλε φιεο ηεο ηαηλίεο ηεο επνρήο λα δείρλνπλ φηη ε αξεηή επηβξαβεχεηαη ελψ ε θαπιφηεηα ηηκσξείηαη, εθφζνλ δελ ζπλνδεχεηαη απφ ιχηξσζε. κσο πνιιά κεηαγελέζηεξα θηικ λνπάξ μεθεχγνπλ κε απνηέιεζκα ην «θαθφ λα ζξηακβεχεη» θαη εκπινπηίδνληαη απφ επθπείο αηάθεο, κηθξά ζεμνπαιηθά ππνλννχκελα θαη απηναλαθνξηθφ ρηνχκνξ.

34 ΚΙΝΗΜΑΣΟΓΡΑΥΙΚΕ ΚΑΙ ΛΟΓΟΣΕΦΝΙΚΕ ΕΠΙΡΡΟΕ Ζ αηζζεηηθή ησλ θηικ λνπάξ έρεη επεξεαζηεί βαζηά απφ ηνλ γεξκαληθφ εμπξεζηνληζκφ, θαιιηηερληθφ θίλεκα ησλ δεθαεηηψλ ηνπ 10 θαη 20 πνπ επεξέαζε δηάθνξνπο ηνκείο ηεο ηέρλεο. Απφ ηελ αθκάδνπζα θηλεκαηνγξαθηθή βηνκεραλία ηνπ Hollywood αιιά θαη ππφ ηελ απεηιή ηεο επέθηαζεο ησλ Ναδί, δφζεθε ε επθαηξία ζε πνιινχο ζεκαληηθνχο θαιιηηέρλεο πνπ εξγάδνληαλ ζηελ Γεξκαλία θαη είραλ άκεζε ζρέζε κε ην θίλεκα ηνπ εμπξεζηνληζκνχ, λα κεηαλαζηεχζνπλ ζηελ Ακεξηθή. Σν είδνο επεξέαζε θαη ν ηηαιηθφο λενξεαιηζκφο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 40 κε ην documentary-style ηνπ πνπ απέπλεε απζεληηθφηεηα. Ζ θχξηα ινγνηερληθή επηξξνή ζην θηικ λνπάξ ήηαλ ε ζρνιή ηνπ ακεξηθαληθνχ αζηπλνκηθνχ κπζηζηνξήκαηνο. ΚΛΑΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ Οη δεθαεηίεο ηνπ 40 θαη ηνπ 50 γεληθφηεξα ζεσξνχληαη σο ε θιαζηθή πεξίνδνο ηνπ ακεξηθαληθνχ θηικ λνπάξ. Πιένλ, αλαθέξεηαη ζπρλφηεξα σο ην πξψην πξαγκαηηθφ θηικ-λνπάξ ε ηαηλία Stranger on the 3 rd Floor (1940) ηνπ ζθελνζέηε Μπφξηο Ίλγθζηεξ, αλ θαη αξρηθά δελ είρε αλαγλσξηζηεί σο ην μεθίλεκα κηαο λέαο ηάζεο, πφζν κάιινλ ελφο λένπ θηλεκαηνγξαθηθνχ είδνπο. Σα πεξηζζφηεξα θηικ λνπάξ ηεο θιαζηθήο πεξηφδνπ ήηαλ ρακεινχ θφζηνπο ηαηλίεο ρσξίο δηάζεκνπο ηδηαίηεξα πξσηαγσληζηέο. ε απηφ ην πιαίζην, θαζψο ζπγγξαθείο, ζθελνζέηεο, θσηνγξάθνη θ.ά. δελ πεξηνξίδνληαλ απφ ζπκβαηηθά ζηνηρεία πνπ ζα έπξεπε λα έρεη θάζε ηαηλία κεγάιεο ρνιηγνπληηαλήο παξαγσγήο, ήηαλ ειεχζεξνη ζε πεηξακαηηζκνχο: γηα παξάδεηγκα, δπν δηαθνξεηηθέο ηάζεηο πνπ πξφεθπςαλ ήηαλ αξρηθά ην εμπξεζηνληζηηθφ ζηπι θαη ζηε ζπλέρεηα ην εκηληνθηκαληεξίζηηθν. H

35 αθήγεζε κε ηα πεξίπινθα flashbacks δελ ήηαλ ζπρλή ζε άιιεο εκπνξηθέο παξαγσγέο πνπ δελ αλήθαλ ζην είδνο. Απφ άπνςε πεξηερνκέλνπ, ε επηβνιή ηνπ πεξίθεκνπ Κψδηθα Υέηδ ζηηο θηλεκαηνγξαθηθέο ηαηλίεο δηαζθάιηδε ην φηη δε ζα έπξεπε ζηηο ηαηλίεο έλα έγθιεκα λα κέλεη αηηκψξεην, θαζψο θαη λα δηαπξάηηεηαη κνηρεία. Δληφο ησλ νξίσλ απηψλ, πνιιέο ηαηλίεο πνπ ραξαθηεξίδνληαη πιένλ σο λνπάξ δηέζεηαλ ζηνηρεία αξθεηά ξηςνθίλδπλα γηα ηελ επνρή. Ζ θπξηαξρία ηνπ ληεηέθηηβ σο πξσηαγσληζηηθνχ ξφινπ κεηψζεθε ζηα θηικ λνπάξ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50, πεξίνδνο ε νπνία επηθεληξψλεηαη πεξηζζφηεξν ζηηο αθξαίεο ςπρνινγίεο ησλ ραξαθηήξσλ. Οξηζκέλνη κειεηεηέο πηζηεχνπλ πσο ην θηικ λνπάξ πνηέ δελ ζηακάηεζε λα ππάξρεη, αιιά ζπλέρηζε λα εμειίζζεηαη αθφκα θη φηαλ ην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ νπηηθφ χθνο άξρηζε λα θαίλεηαη μεπεξαζκέλν θαη νη κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο παξαγσγήο νδήγεζαλ ζε δηαθνξεηηθέο θαηεπζχλζεηο ηε βηνκεραλία ηνπ Hollywood. Τπφ απηή ηελ νπηηθή γσλία, νη ηαηλίεο ζε αηκφζθαηξα λνπάξ κεηά ηε δεθαεηία ηνπ 50 ζεσξνχληαη ζπλέρεηα ησλ θιαζηθψλ. ΣΑ ΥΙΛΜ ΝΟΤΑΡ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΟΕΓΓΙΗ Σν 1958 ν Νηίλνο Γεκφπνπινο γχξηζε ηνλ «Άλζξσπν ηνπ ηξέλνπ» ζε ζελάξην ησλ Γηάλλε Μαξή - Σζηξηκψθνπ κε πξσηαγσληζηέο ηνλ Γηψξγν Παππά, ηελ Άλλα πλνδηλνχ θαη ηνλ Μηράιε Νηθνιηλάθν θαη δχν ρξφληα αξγφηεξα ν Νηίλνο Καηζνπξίδεο ππέγξαθε κία απφ ηηο πην ραξαθηεξηζηηθέο ηαηλίεο ηνπ είδνπο, ην «Έγθιεκα ζηα παξαζθήληα», ζε ζελάξην θαη πάιη ηνπ Γ. Μαξή, φπνπ ν αζηπλφκνο Μπέθαο (Σίηνο Βαλδήο) αλαιάκβαλε λα εμηρληάζεη πνηνο δνινθφλεζε ηελ εζνπνηφ Ρφδα Γειιή (Έθε Μειά) ζην θακαξίλη ηεο. Σν 48ν Φεζηηβάι Κηλεκαηνγξάθνπ Θεζζαινλίθεο (16-25 Ννεκβξίνπ) νξγαλψλεη αθηέξσκα γηα ην «Φηικ λνπάξ ζηνλ ειιεληθφ θηλεκαηνγξάθν», κε κηα επηινγή 14 ηαηληψλ (12 κεγάινπ κήθνπο θαη 2 κηθξνχ) πνπ θαιχπηνπλ κηα ρξνληθή πεξίνδν 46 ρξφλσλ ( ). Τπεχζπλνο ηνπ πξνγξάκκαηνο ν θξηηηθφο θηλεκαηνγξάθνπ Αιέμεο Γεξκεληδφγινπ, ν νπνίνο δηεπθξηλίδεη φηη «ε αλζνιφγεζε ησλ ηαηληψλ έγηλε κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα πεξηιακβάλεη δηαθνξεηηθέο αηζζεηηθέο πξνζεγγίζεηο ηνπ είδνπο: Απφ ην θιαζηθφ λνπάξ κε ηελ off αθήγεζε («Ο δεζηφο κήλαο Αχγνπζηνο»), ην αθξηβέο ξηκέηθ γαιιηθνχ λνπάξ («Ζ παξεμήγεζε»), ζην γθαλγθζηεξηθφ λνπάξ («Λεζηεία ζηελ Αζήλα»), ζην ζξίιεξ ηξφκνπ («Ο εθηάιηεο»), ζην ςπρνινγηθφ αζηπλνκηθφ δξάκα («Ο παληθφο»), ζην πνιηηηθφ λνπάξ θαληαζίαο («Τπφγεηα δηαδξνκή»), αιιά θαη ζηε ραξαθηεξηζηηθή αλαθνξά ζην είδνο («Κιεηζηή ζηξνθή»). Σν αθηέξσκα θιεξηάξεη κε ην ζχκπαλ ηεο Παηξίζηα Υάηζκηζ («Ζ αλακέηξεζε»), αληηθαηνπηξίδνληαο ην λενξεαιηζηηθφ κειφδξακα - λνπάξ («Αδίζηαθηνη»).

36 ΣΟ ΝΟΤΑΡ ΕΚΣΟ ΣΩΝ Η.Π.Α. Καηά ηελ θιαζηθή πεξίνδν, πνιιέο ηαηλίεο κε λνπάξ ζηπι θαη ζεκαηνινγία δεκηνπξγήζεθαλ θαη εθηφο Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ. Γηα παξάδεηγκα, ν ζθελνζέηεο Επι Νηαζέλ ιφγσ ηεο καχξεο ιίζηαο ηνπ Hollywood θαηέθπγε ζηε Γαιιία ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50 θαη ζθελνζέηεζε κηα απφ ηηο γλσζηφηεξεο γαιιηθέο λνπάξ ηαηλίεο, ην Ρηθηθί (1955). Ο κειεηεηήο Άληξηνπ πάηζεξ ππνζηεξίδεη φηη ην βξεηαληθφ θηικ λνπάξ επεξεάζηεθε πεξηζζφηεξν απφ ην γαιιηθφ πνηεηηθφ ξεαιηζκφ παξά απφ ην ακεξηθαληθφ εμπξεζηνληζηηθφ χθνο. H πην δηάζεκε θιαζηθή λνπάξ βξεηαληθή ηαηλία είλαη Ο ηξίηνο άλζξσπνο (1949) ηνπ Κάξνι Ρηλη, κε θφλην ηε κεηαπνιεκηθή Βηέλλε θαη αλάκεζα ζην θαζη δπν Ακεξηθαλνχο εζνπνηνχο πνπ είραλ εκθαληζηεί καδί ζηνλ Πνιίηε Κέηλ, ηνλ ξζνλ Γνπέιο θαη ηνλ Σδφδεθ Κφηελ. ηελ Ηηαιία, ν Λνπθίλν Βηζθφληη ζθελνζέηεζε ηελ Γηαβνιηθνί Δξαζηέο ( Ossessione, 1943), πξνζαξκνγή ηεο ηαηλίαο Ο ηαρπδξφκνο ρηππάεη πάληα δπν θνξέο, ε νπνία ζεσξείηαη θαζνξηζηηθή θαη γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ λενξεαιηζκνχ. ηελ Ηαπσλία, ν Αθίξα Κνπξνζάβα ζθελνζέηεζε ηαηλίεο πνπ αλαγλσξίδνληαη σο λνπάξ φπσο νη: Μεζπζκέλνο άγγεινο (1948), Λπζζαζκέλνο ζθχινο (1949), Οη θαθνί θνηκνχληαη ήζπρα, σο κεηαθνξά ηνπ Άκιεη θιπ. Αλάκεζα ζηα πξψηα «λέν-λνπάξ», φξνο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηηο ηαηλίεο πνπ ζπλεηδεηά αλαθέξνληαλ ζηελ θιαζηθή παξάδνζε ησλ παιηψλ θηικ, είλαη ε γαιιηθή Ππξνβνιείηε ηνλ πηαλίζηα (1960) ηνπ Φξαλζνπά Σξηθφ. Σαηλίεο πνπ βγήθαλ κεηά ηελ θιαζηθή πεξίνδν ζε πνιιέο ρψξεο ζεσξνχληαη ζπλεηδεηά «λένλνπάξ», φπσο γηα παξάδεηγκα: Ο Κνκθνξκίζηαο (1969, Ηηαιία), Έλαο Ακεξηθαλφο θίινο, (1977, Γεξκαλία), Σν ζηνηρείν ηνπ εγθιήκαηνο (1984, Γαλία) θ.ά. Ο Λπζζαζκέλνο ζθχινο ( Stray Dog, 1949), ζε ζθελνζεζία Αθίξα Κνπξνζάβα, πεξηέρεη αξθεηά ζηνηρεία θσηνγξαθίαο θαη αθήγεζεο ζρεηηθά κε ην ακεξηθαληθφ θηικ λνπάξ.

37 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ Special Thanks to: Γιϊργο Ηϊκα (εικ. 2) ΘΟΔΩΡΗ ΚΑΡΚΑΖΗ

38 WESTERN EΘΑΓΩΓΗ Τν γνπέζηεξλ ζπκβνιίδεη έλα κύζν.τν κύζν κηαο θαηάθηεζεο. Κάζε ηαηλία Western πεξηέρεη ζέκαηα όπωο: ην εζληθό μεξίδωκα, ηε κεηαλάζηεπζε θαη ηελ αλάγθε ηεο εζληθήο ελνπνίεζεο δεθάδωλ δηαθνξεηηθώλ ιαώλ ζε κηα ήπεηξν. Τν Γνπέζηεξλ κέζα από ηελ θηλεκαηνγξαθηθή θάκεξα είλαη έλαο ρώξνο ζηνλ νπνίν ζπλππάξρνπλ (ζπλήζωο ερζξηθά) δώα,ιλδηάλνη,κανπκπόεδεο, θενπδάξρεο θαη ν βηνκεραληθόο πνιηηηζκόο (ν ζηδεξόδξνκνο).σηνλ θηλεκαηνγξάθν ην Western εκθαλίζηεθε ηελ ίδηα ζρεδόλ πεξίνδν πνπ δεκηνπξγήζεθε ην ζηλεκά. Παξόια απηά παξνπζηάζηεθε ζπγθξνηεκέλα ην 1909, ηελ επνρή πνπ ζα εκθαληζηεί ν πξώηνο κεγάινο ζηαξ ηνπ γνπέζηεξλ, ν Μπξόληζν Μπίιιπ Άληεξζνλ ζηελ ηαηληα «Ζ κεγάιε ηνπ ηξέλνπ ιεζηεία». Τν γνπέζηεξλ ζα πεξάζεη ζηελ

39 επνρή ηνπ βωβνύ θηλεκαηνγξάθνπ κε ην δίδπκν Τόκαο Άηλο θαη Γνπίιιηακ Χαξη ελώ κε ην πέξαζκα ζηνλ νκηινύληα θηλεκαηνγξάθν, αξρίδεη κηα κεγάιε επνρή γηα ην γνπέζηεξλ. Τελ δεθαεηία ζα γπξηζζνύλ κεξηθέο από ηηο πην δηάζεκεο ηαηλίεο ηνπ είδνπο. Ύζηεξα ην γνπέζηεξλ απνθηά πνιηηηθό θαη θνηλωληθό πεξηερόκελν, θαη εξωηηθά ζηνηρεία. Η πεξίνδνο κεηά ηνλ πόιεκν κέρξη ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50 είλαη ε πην γόληκε, κε ζθελνζέηεο όπωο νη Τδωλ Φνξλη, Χάγνπαξλη Χωθο, Άληνλπ Μαλ, θαη άιινπο. Αξγόηεξα, ζηηο αξρέο ηνπ 60 ειάρηζηνη είλαη νη λένη ζθελνζέηεο πνπ θαηαθέξλνπλ λα αλαδεηρζνύλ ελώ ην γνπέζηεξλ δελ έρεη πιένλ ην θνηλό πνπ είρε παιηά θαη ε παξαγωγή πέθηεη ζπλερώο κέρξη θαη ηελ εμαθαληζε ηνπ ζηε δεθαεηία ηνπ 70. Σηα ρξόληα πνπ αθνινύζεζαλ βγήθαλ ιίγεο αιιά πνηνηηθέο ηαηλίεο κε βάζε ηα δεδνκέλα ηεο επνρήο. ΧΑΡΑΚΣΗΡΘΣΘΚΑ ΚΑΘ ΘΣΟΡΘΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Σν Ακεξηθαληθφ Ηλζηηηνχην Κηλεκαηνγξάθνπ νξίδεη σο ηαηλίεο Western εθείλεο "πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζηελ ακεξηθαληθή Γχζε,θαη πεξηέρνπλ ην πλεχκα, ηελ πάιε θαη ηνλ αθαληζκφ ησλ λέσλ ζπλφξσλ." Ο φξνο Western, θαίλεηαη λα δεκηνπξγήζεθε ηνλ Ηνχιην 1912 απφ έλα άξζξν ηνπ πεξηνδηθνχ in Motion Picture World Magazine. Γηαζέηεη ζπλήζσο σο πξσηαγσληζηέο ραξαθηήξεο φπσο θανπκπφεδεο, gunslingers(νη πεξίθεκνη πηζηνιέξν), θαη θενπδάξρεο.σν Western απεηθνλίδεη ζπρλά εκη-λνκαδηθνχο πεξηεγεηέο πνπ θνξνχλ Stetson θαπέια, καληήιηα, ζπηξνχληα θαη buckskins(ξνχρν ηεο Γχζεο πνπ απνηειείηαη απφ δέξκα δψνπ), ρξεζηκνπνηνχλ πεξίζηξνθα ή ηνπθέθηα σο εξγαιεία θαζεκεξηλήο επηβίσζεο, θαη κεηαθηλνχληαη ζε απφκαθξεο πφιεηο κε ηα άινγα ηνπο. Σν Western ήηαλ πάξα πνιχ δεκνθηιέο ζηελ επνρή ηνπ βσβνχ θηλεκαηνγξάθνπ. Χζηφζν, κε ηελ έιεπζε ηνπ ήρνπ ην ηα κεγάια ζηνχληην ηνπ Hollywood γξήγνξα εγθαηέιεηςαλ ην Western, αθήλνληαο ην ζε κηθξά ζηνχληην θαη παξαγσγνχο, νη νπνίνη ην αλέδεημαλ

40 κέζα απφ ζήξηαι ζηε δεθαεηία ηνπ Μέρξη ηα ηέιε ηνπ 1930 ην Western πνπ δελ ζεσξνχηαλ επξέσο σο έλα απφ ηα θνξπθαία είδε ηαηληψλ ζην Υφιηγνπλη,γλψξηζε απνζέσζε απφ ηνλ θφζκν ην 1939 απφ ηηο κεγάιεο παξαγσγέο φπσο ην Dodge City ( κε πξσηαγσληζηή Errol Flynn ), Jesse James ( κε ηνλ Tyrone Power), Union Pacific ( κε ηνλ Joel McCrea ), Destry Rides Again ( κε ηνλ James Stewart ), θαη θπξίσο, ηελ ηαηλία ηνπ John Ford, Stagecoach, ε νπνία έγηλε κία απφ ηηο κεγαιχηεξεο επηηπρίεο ηνπο έηνπο (θαη φρη κφλν), θαη έθαλε ηνλ John Wayne (ν πξσηαγσληζηήο) έλα αζηέξη ζηε κεγάιε νζφλε. ΚΑΣΗΓΟΡΘΕ WESTERN O ζπγγξαθέαο Frank Gruber απαξίζκεζε ηηο ηαηλίεο western ζε επηά θαηεγνξίεο κε βάζε ηελ πινθή ηνπο : 1) Ζ ηζηνξία Union Pacific. Ζ πινθή αθνξά ηελ θαηαζθεπή ελφο ζηδεξνδξφκνπ, κηαο ηειεγξαθηθήο γξακκήο, ή θάπνην άιιν είδνο ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο ή ηεο κεηαθνξάο. πσο γηα παξαδεηγκα νη ηζηνξίεο κε θπλήγηα βαγνληψλ. 2) Ζ ηζηνξία Ranch. Ζ πινθή αθνξά απεηιέο ζην ξάληζν απφ κεγάινπο γαηνθηήκνλεο πνπ πηέδνπλ ηνπο ππνςήθηνπο ηδηνθηήηεο λα πιεξψζνπλ ηα ρξέε ηνπο. 3) Ζ ηζηνξία Empire. H πινθή κπνξεί λα πεξηιακβάλεη ηε δεκηνπξγία κηαο κεγάιεο εηαηξίαο πεηξειαίνπ απφ ην κεδέλ, δειαδή ηελ πνξεία ελφο αλζξψπνπ απφ ηελ θηψρεηα ζηα πινχηε. 4) Ζ ηζηνξία Revenge. Ζ πινθή πεξηιακβάλεη ζπρλά έλα πεξίηερλν θπλήγη ή κηα θαηαδίσμε, αιιά κπνξεί επίζεο λα πεξηιακβάλεη ηα ζηνηρεία ηεο θιαζηθήο ηζηνξίαο κπζηεξίνπ. 5) Ζ ηζηνξία Cavalry. Ζ πινθή πεξηζηξέθεηαη γχξσ απφ ηελ εμεκέξσζε ηεο άγξηαο θχζεο γηα ηνπο ιεπθνχο νηθηζηέο.

41 6)Ζ ηζηνξία Outlaw.Ζ πινθή πεξηιακβάλεη ηελ δξάζε ησλ παξάλνκσλ ζπκκνξηψλ. 7)Ζ ηζηνξία Marshal.Ζ πινθή έρεη λα θάλεη κε ηηο πξνθιήζεηο πνπ αληηκεησπίδεη έλαο ζεξίθεο Ο Gruber δήισζε φηη νη έκπεηξνη ζπγγξαθείο ρξεζηκνπνίεζαλ απηέο ηηο βαζηθέο πινθέο γηα λα δεκηνπξγήζνπλ πηζηεπηέο ηζηνξίεο. Άιια επηκέξνπο είδε πεξηιακβάλνπλ ηα spaghetti western, ηα classical, ηα revisionist, θαη κεξηθά neo-western. Spaghetti western Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1960 θαη ηνπ 1970, κηα αλαγέλλεζε ηεο Γπηηθήο εκθαλίζηεθε ζηελ Ηηαιία κε ηα «ζπαγθέηη γνπέζηεξλ» ή «Ηηαιν- γνπέζηεξλ ". Σν πην δηάζεκν απφ απηά είλαη ν θαιφο, ν θαθφο θαη ν άζρεκνο (The good,the bad and the ugly). Πνιιέο απφ απηέο ηηο ηαηλίεο είλαη ππνζέζεηο ρακεινχ πξνυπνινγηζκνχ, γπξίζηεθε ζε ζέζεηο (

42 γηα παξάδεηγκα, ε ηζπαληθή πεξηνρή ηεο εξήκνπ ηεο Αικεξία ) πνπ επηιέρζεθαλ ιφγσ ηεο αλέμνδεο πιεξσκήο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ην θφζηνο παξαγσγήο θαζψο θαη ηελ νκνηφηεηά ηνπο κε ηα ηνπία ηεο Ννηηνδπηηθήο Ακεξηθήο. Spaghetti Westerns ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ παξνπζία πεξηζζφηεξεο δξάζεο θαη βίαο απφ ηα γνπέζηεξλ ηνπ Υφιηγνπλη. Δπίζεο, νη πξσηαγσληζηέο ζπλήζσο δξνχζαλ γηα πην εγσηζηηθά θίλεηξα ( ρξήκαηα ή εθδίθεζε είλαη ε ηα πην θνηλά) ζε ζρέζε κε ηα θιαζηθά γνπέζηεξλ. Clint Eastwood Henry Fonda

43 Lee Van Cleef Charles Bronson John Wayne Οη ηαηλίεο ζε ζθελνζεζία έξηδην Λεφλε έρνπλ παξσδηθή δηάζηαζε (

44 π.ρ. ην πεξίεξγν άλνηγκα ηνπ έξγνπ ζηελ πξψηε ζθελή κε ην ''κηα θνξά θη έλαλ θαηξφ'') νη νπνίεο ηνπο έδσζαλ έλα δηαθνξεηηθφ ηφλν απφ ηα γνπέζηεξλ ηνπ Υφιηγνπλη. Οη βεηεξάλνη Ακεξηθάλνη εζνπνηνί Charles Bronson, Lee Van Cleef θαη Clint Eastwood έγηλαλ δηάζεκνη κε ηνπο πξσηαγσληζηηθνχο ηνπο ξφινπο ζηα ζπαγγέηη γνπέζηεξλ. Classical western To 1903 ε ηαηλία ηνπ Edwin S. Porter κε πξσηαγσληζηή Broncho Billy Anderson The Great Train Robbery ζπρλά αλαθέξεηαη σο ε πξψηε ηαηληα western αλ θαη ν George Ν. Fenin θαη William K. Everson επηζεκαίλνπλ φηη ε «εηαηξεία Edison είρε πξνβάιιεη ηαηλίεο κε πιηθφ ηνπ western αξθεηά ρξφληα πξηλ απφ ην Great Train Robbery. Παξ 'φια απηά, φινη ζπκθσλνχλ φηη ε ηαηλία ηνπ Porter (κε ην κνηίβν-ηνπ εγθιήκαηνο, ηεο άζθεζεο, θαη ηεο ηηκσξίαο-)ήηαλ κηα κεγάε επηηπρία γηα εθείλε ηελ επνρή. Ζ δεκνηηθφηεηα ηεο ηαηλίαο άλνημε ηελ πφξηα γηα ηνλ Anderson λα γίλεη ν πξψηνο θανπκπφε πνπ έγηλε αζηέξη ηεο νζφλεο, θάλνληαο πνιιέο western ηαηλίεο κηθξνχ κήθνπο. Ζ Υξπζή Δπνρή ηεο Γπηηθήο ζπλνςίδεηαη απφ ην έξγν ησλ δχν ζθελνζεηψλ: Σδνλ Φνξλη θαη Υάνπαξλη Υνθο (δχν απφ ηνπο νπνίνπο ρξεζηκνπνηνχλ ζπρλά ηνλ John Wayne ζε πξσηαγσληζηηθνχο ξφινπο).

45 Revisionist western Μεηά απφ ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1960, πνιινί Ακεξηθαλνί θηλεκαηνγξαθηζηέο άξρηζαλ λα επαλεμεηάδνπλ θαη λα ηειηθά λα αιιάδνπλ πνιιά παξαδνζηαθά ζηνηρεία ησλ western. Μηα ζεκαληηθή αιιαγή ήηαλ ζηελ νινέλα θαη πην ζεηηθή εθπξνζψπεζε ησλ ηζαγελψλ Ακεξηθαλψλ πνπ είραλ ζεσξεζεί σο «άγξηνη» ζε πξνεγνχκελεο ηαηλίεο (Little Big Man, Dance with wolves, Dead Man).Οξηζκέλεο πξφζθαηεο ηαηλίεο Western πξνζθέξνπλ ζηηο γπλαίθεο πην ηζρπξφ ξφιν. Κάπνηεο απφ ηηο ηαηλίεο πνπ πεξηιακβάλνπλ απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά είλαη ε ηαηλία πεξηπέηεηαο The Last Wagon θαη ε ηαλία Westward the Women Neo-western Παξά ην γεγνλφο φηη απηέο νη ηαηλίεο έρνπλ ζχγρξνλα ακεξηθάληθα ζηνηρεία, ρξεζηκνπνηνχλ ζέκαηα θαη κνηίβα Παιηάο Γχζεο( επαλαζηαηηθφο ήξσαο, αλνηθηέο πεδηάδεο θαη ηνπία ηεο εξήκνπ, θαη κάρεο κε ππξνβνιηζκνχο ). Γηα ην κεγαιχηεξν κέξνο, εμαθνινπζνχλ λα ιακβάλνπλ ρψξα ζηελ ακεξηθαληθή Γχζε θαη λα απνθαιχπηνπλ ηελ εμέιημε ηεο παιηάο Γχζεο,ηελ λννηξνπία ζηα ηέιε ηνπ εηθνζηνχ θαη ηηο αξρέο ηνπ εηθνζηνχ πξψηνπ αηψλα. Απηφ ην είδνο ηαηλίαο δηαζέηεη ζπρλά παιηνχο ραξαθηήξεο ηχπνπ Western.

46 Η ταινια: HUD El Mariachi

47 Once Upon a Time in Mexico Σα παξαδείγκαηα πεξηιακβάλνπλ ηηο ηαηλίεο Hud ( 1963 ), The Getaway ( 1972 ), Junior Bonner ( 1972 ), Bring Me the Head of Alfredo Garcia( 1974 ),Quigley Down Under,El Mariachi ( 1992 ) Once Upon a Time in Mexico ( 2003 ) Lone Star ( 1996 ),The Three Burials of Melquiades Estrada ( 2005 ) φπσο θαη πνιιέο άιιεο πξφζθαηεο ηαηλίεο.έπηζεο ε ηειενπηηθή ζεηξά Breaking bad (απφ ηηο θαιχηεξεο ζεηξέο παγθνζκίσο) παξνπζηάδεη ζηνηρεία ηνπ western. ΕΠΘΡΡΟΕ Πνιιέο δπηηθέο ηαηλίεο κεηά ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1950 επεξεάζηεθαλ απφ ηηο ηαπσληθέο ηαηλίεο ζακνπξάη ηνπ Αθίξα Κνπξνζάβα. Γηα παξάδεηγκα, ην The Magnificent Seven ήηαλ έλα remake ηνπ Kurasawa Seven Samurai, θαη ην A Fistful of Dollars ήηαλ έλα remake ηνπ Kurasawa Yojimbo, ηελ νπνία εκπλεχζηεθε απφ ην western Red Harvest, έλα Ακεξηθάληθν κπζηζηφξεκα ηνπ

48 Dashiell Hammett. Ο Kurosawa επεξεάζηεθε απφ ακεξηθαληθά γνπέζηεξλ θαη ήηαλ νπαδφο ηνπ είδνπο θαη εηδηθά ηνπ John Ford. Παξά ηνλ Φπρξφ Πφιεκν,ην western ήηαλ κηα ηζρπξή επηξξνή αθφκε θαη ζηνλ θηλεκαηνγξάθν ηεο Αλαηνιήο, ε νπνία είρε ηε δηθή ηεο νλνκαζία γηα ην είδνο, ην ιεγφκελν «Red Western " ή " Ostern ". Lucky Luke

49 Cocco Bill ΑΛΛΑ ΜΕΑ Σν western δελ είρε επηηπρίεο κφλν ζην ρψξν ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ θαη ηεο ηειεφξαζεο.ήηαλ δεκνθηιέο θαη ζε θφκηθο, computer θαη video games, anime, παηρλίδηα ξφισλ θαη δξάκαηα ζην ξαδηφθσλν. Σα πην γλσζηά θφκηθο πνπ αξγφηεξα έγηλαλ θαη θαξηνχλ είλαη ην Lucky Luke θαη ην Cocco Bill

50 ΤΑΙΝΙΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ Κωμάσ Κίκθσ Ά2

51 Θ επιςτθμονικι φανταςία ι Ε.Φ. είναι μια απο τισ κατθγορίεσ του μυκοπλαςτικοφ τομζα, τθσ φανταςίασ, ςτθν οποία με βάςθ κάποιεσ πικανζσ ι απίκανεσ μελοντικζσ εξελίξεισ ςε τομείσ όπωσ θ επιςτιμθ, θ τεχνολογία και θ κοινωνία, βοθκοφν ςτον διαδραματιςμό των γεγονότων τισ πλοκισ.κφριο ςτοιχείο των ταινιϊν, είναι ότι επιφζρει τον κεατι ςε μια γνωςτικι αποξζνωςθ. Θ Ε.Φ. κατζχει κυρίαρχο ρόλο ςτθν πλοκι ι ςτο περιβάλλον όπου εκτυλίςςεται θ ιςτορία.σα πιο ςυνθκιςμζνα ςενάρια ταινιϊν επιςτθμονικισ φανταςίασ ςυμπεριλαμβάνουν τα ταξίδια ςτον χϊρο και τον χρόνο, τθν επαφι με εξωγιινουσ πολιτιςμοφσ,τον αποικιςμό πλανθτϊν,τα ρομποτ και AΛ,τα φαινόμενα Ψ,χαμζνουσ πολιτιςμόυσ, τθν αποκάλυψθ, ενϊ θ ιδιότθτεσ ποικίλουν με ςυνθκζςτερεσ τθν ακαναςία, τθν τθλεμεταφορά, τθν αορατότθτα ι τθν μελλοντικι εξζλιξθ ι κατάρρευςθ του ανκρϊπινου είδουσ και πολιτιςμοφ.θ Ε.Φ. δεν είναι εφκολο να οριςτεί, αφου δεν διαφζρει και πολφ απο άλλεσ κατθγορίεσ ταινιϊν όπωσ οι ταινίεσ φανταςίασ και οι ταινίεσ τρόμου, μιασ και θ εμφάνιςθ του υπερφυςικοφ ςτοιχείου και τθσ μαγείασ είναι αρκετά ςυνθκιςμζνα γνωρίςματα και ςτα τρία ειδι ταινιϊν. Οι ταίνιεσ Ε.Φ. ξεκίνθςαν απο τθν ταινία Φρανκενςτάιν, εμπνευςμζνθ απο το μυκιςτόρθμα τθσ Μαίρθ ζλλεχ, όπου ζνασ επιςτιμονασ καταφζρνει να δθμιουργιςει ζνα ον απο απομεινάρια πτωμάτων και να του δϊςει ηωι με τθν βοικεια θλεκτρικοφ ςοκ.απο τότε, πολλζσ ταινιζσ ζχουν εμπνευςτεί απο δίαφορα βιβλία με παρόμοια ςενάρια Σο είδοσ ζχει υπάρξει από τα πρϊτα χρόνια του βωβοφ κινθματογράφου, όταν Ηορη Μελιζσ «Σαξίδι ςτο φεγγάρι ( 1902 ) κατζπλθξε το κοινό με εφζ τζχναςμα φωτογραφία του. Θ επόμενθ ςθμαντικι ςτο είδοσ ιταν θ ταινία 1927 Metropolis - είναι θ πρϊτθ μεγάλου μικουσ ταινία επιςτθμονικισ φανταςίασ. Από το 1930 ζωσ το 1950, το είδοσ αποτελείται κυρίωσ από B -movies χαμθλοφ προχπολογιςμοφ.. Μετά το 1968 ορόςθμο του τάνλεϊ Κιοφμπρικ 2001 : A Space Odyssey, το είδοσ ταινία επιςτθμονικισ φανταςίασ είχε λθφκεί πιο ςοβαρά υπόψθ. τα τζλθ τθσ δεκαετίασ του 1970, μεγάλοσ-προχπολογιςμϊν ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ γεμάτθ με ειδικά εφζ ζγινε δθμοφιλισ με το κοινό μετά τθν επιτυχία του Star Wars και άνοιξε το δρόμο για τισ επιτυχίεσ blockbuster των επόμενων δεκαετιϊν.

52 Σαινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ εμφανίςτθκαν νωρίσ ςτθν εποχι του βωβοφ κινθματογράφου, ςυνικωσ ωσ ταινίεσ μικροφ μικουσ γυρςθηότουςαν ςε μαφρο και άςπρο, μερικζσ φορζσ με το χρϊμα χρωματιςμοφ. Είχαν ςυνικωσ ζνα τεχνολογικό κζμα και ςυχνά προορίηεται να είναι χιουμοριςτικό. Σο 1902, ο Georges Méliès κυκλοφόρθςε το Le Voyage dans la Lune, γενικά κεωρείται θ πρϊτθ ταινία επιςτθμονικισ φανταςίασ, κακϊσ και μια ταινία που χρθςιμοποιείται νωρίσ τζχναςμα για να απεικονίςτει το ταξίδι ενόσ διαςτθμικοφ ςκάφουσ ςτο φεγγάρι. Αρκετά νωρίσ κα ςυγχωνευκοφν τα είδθ επιςτθμονικισ φανταςίασ και τρόμου. Παραδείγματα αυτοφ είναι Frankenstein ( 1910 ), μια προςαρμογι ταινιϊν του μυκιςτοριματοσ τθσ Mary Shelley, και ο Δρ Σηζκιλ και Μίςτερ Χάιντ ( 1920 ), με βάςθ τθν ψυχολογικι ιςτορία του Robert Louis Stevenson. Σο λεφγεσ κάτω από τθ κάλαςςα ( 1916 ) είναι μια ταινία βαςιςμζνθ ςε διάςθμο μυκιςτόρθμα του Jules Verne. τθ δεκαετία του 1920, οι ευρωπαίοι ςκθνοκζτεσ είχαν τθν τάςθ να χρθςιμοποιοφν επιςτθμονικισ φανταςίασ για τθν πρόβλεψθ και κοινωνικό ςχολιαςμό, όπωσ μπορεί να δει κανείσ ςτα γερμανικά ταινίεσ όπωσ Metropolis ( 1927 ) και Frau im Mond ( 1929 ). Άλλεσ αξιοςθμείωτεσ ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ του βωβοφ περιλαμβάνουν The Impossible Voyage ( 1904 ), τθν κατάκτθςθ του Πόλου ( 1912 ), Himmelskibet ( 1918 ), Σο γραφείο του Δρ Καλιγκάρι ( 1920 ), L' Huomo Meccanico ( 1921 ), Aelita ( 1924 ), Luch Smerti ( 1925 ) και The Lost World ( 1925 ).

53 τθ δεκαετία του 1930, υπιρχαν μεγάλα budjet ςτισ ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ, όπωσ το Just Imagine ( 1930 ), King Kong ( 1933 ),και Lost Horizon ( 1937 ). Ξεκινϊντασ το 1936, οι ςειρζσ επιςτθμονικισ φανταςίασ-κόμικσ προςαρμόςτθκαν ςτθν τθλεοραςθ, ιδίωσ το Flash Gordon και Buck Rogers, με πρωταγωνιςτι τον Μπάςτερ Κράμπε. Αυτά τα ςιριαλ, και τα κόμικσ είχαν βάςθ και ιταν πολφ δθμοφιλισ ςτο ευρφ κοινό. Άλλεσ αξιοςθμείωτεσ ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ τθσ δεκαετίασ του 1930 περιλαμβάνουν Frankenstein ( 1931 ), Νφφθ του Φρανκενςτάιν ( 1935 ), Διδάκτωρ X ( 1932 ), ο Δρ Σηζκιλ και Μίςτερ Χάιντ ( 1931 ), FP1 ( 1932 ), Νθςί των Χαμζνων Ψυχϊν ( 1932 ), Κατακλυςμόσ ( 1933 ), The Invisible Man ( 1933 ), Master of the World ( 1934 ), Mad Love ( 1935 ), The Invisible Ray ( 1936 ), ο άνκρωποσ που άλλαξε το μυαλό του ( 1936 ), και Θ επιςτροφι του Doctor X ( 1939 ). Οι 1940 μασ ζφερε Μαφρθ Παραςκευι ( 1940 ), ο Δρ Κφκλωπασ ( 1940 ), The Devil Εντολζσ ( 1941 ), ο Δρ Σηζκιλ και Μίςτερ Χάιντ ( 1941 ), Man Made Monster ( 1941 ), αυτό ςυμβαίνει κάκε άνοιξθ ( 1949 ) και The Perfect Woman ( 1949 ) και Rocketship XM ( 1950 ) αυτα μασ ζφεραν ςε αυτό που πολλοί άνκρωποι κεωροφν «θ χρυςι εποχι τθσ ταινίασ επιςτθμονικισ φανταςίασ ".τθ δεκαετία του 1950, το δθμόςιο ςυμφζρον ςτα διαςτθμικά ταξίδια και τισ νζεσ τεχνολογίεσ ιταν μεγάλο. Ενϊ πολλζσ ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ του 1950 ιταν ταινίεσ χαμθλοφ προχπολογιςμοφ, όμωσ υπιρξαν αρκετζσ επιτυχθμζνεσ ταινίεσ με τουσ μεγαλφτερουσ προχπολογιςμοφσ και εντυπωςιακά ειδικά εφζ. Αυτζσ είναι, Σο πράγμα από ζναν άλλο κόςμο ( 1951 ), When Worlds Collide ( 1951 ), Ο Πόλεμοσ των Κόςμων ( 1952 ), λεφγεσ κάτω από τθ κάλαςςα ( 1954 ), Forbidden Planet ( 1956 ), ειςβολι του ςϊματοσ Snatchers ( 1956 ), Θ κατάρα του Φρανκενςτάιν ( 1957 ), Σαξίδι ςτο Κζντρο τθσ Γθσ ( 1959 ). υχνά υπάρχει μια ςτενι ςχζςθ μεταξφ των ταινιϊν ςτο είδοσ τθσ επιςτθμονικισ φανταςίασ και τθσ λεγόμενθσ «ταινίεσ τεράτων».

54 1960 Τπιρχαν λίγεσ ςχετικά ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ τθσ δεκαετίασ του 1960, αλλά και κάποιεσ από τισ ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ μετζτρεψαν τον κινθματογράφο. τάνλεϊ Κιοφμπρικ 2001: A Space Odyssey (1968) ζφερε νζο ρεαλιςμό ςτο είδοσ, με οπτικά εφζ και ρεαλιςτικι απεικόνιςθ των διαςτθμικϊν ταξιδιϊν και επθρζαςε το είδοσ με τθν επικι ιςτορία του και υπερβατικι φιλοςοφικό πεδίο. Άλλεσ ταινίεσ του 1960 περιλαμβάνονται Πλανιτθσ των Πικικων (1968) και Φαρενάιτ 451 (1966), το οποίο προζβλεπε κοινωνικό ςχολιαςμό Θ εποχι των ταξιδιϊν ςτο φεγγάρι το 1969 και το 1970 είδε μια αναηωπφρωςθ του ενδιαφζροντοσ ςτισ ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ. Σαινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ από τισ αρχζσ του 1970 διερευνικθκε το κζμα τθσ παράνοιασ, ςτθν οποία θ ανκρωπότθτα απεικονίηεται απειλοφμενθ από οικολογικοφσ ι τεχνολογικοφσ αντιπάλουσ τθσ ίδιασ τθσ δθμιουργίασ τθσ, όπωσ Silent Running ( οικολογία ), Westworld ( ο άνκρωποσ εναντίον του ρομπότ ), THX 1138 ( ο άνκρωποσ εναντίον του κράτουσ ), και τθν ταινία του τάνλεϊ Κιοφμπρικ A Clockwork Orange ( απειλι τθσ πλφςθσ εγκεφάλου ). τισ ταινίεσ-κρίλερ τθσ δεκαετίασ του 1970 περιλαμβάνονται το Futureworld. τισ κωμωδίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ τθσ δεκαετίασ του 1970 περιλαμβάνονται το Sleeper του John Carpenter και το Dark Star του Woody Allen. Σο Star Wars ( 1977) και οι τενζσ Επαφζσ Σρίτου Σφπου ( 1977 ), ζγιναν επιτυχίεσ του box-office που επιφζρει μια τεράςτια αφξθςθ ςτισ ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ. Σο 1979, το Star Trek : The Motion Picture ζφερε τθν τθλεοπτικι ςειρά ςτθ μεγάλθ οκόνθ για πρϊτθ φορά. Ιταν επίςθσ αυτι θ περίοδο που θ Walt Disney Company κυκλοφόρθςε πολλζσ ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ για το οικογενειακό κοινό, όπωσ το Escape to Witch Mountain, The Black Hole, Flight of the Navigator and Honey. Οι ςυνζχειεσ ςτο Star Wars ( Θ Αυτοκρατορία Αντεπιτίκεται ( 1980) και Επιςτροφι του Jedi ( 1983 ) ), είδε επίςθσ παγκόςμια επιτυχία ςτο box office. Σαινίεσ του Ridley Scott, όπωσ Alien και το Blade Runner, μαηί με τον James Cameron Ο Εξολοκρευτισ, που παρουςιάςτθκε το μζλλον ωσ ςκοτεινό, βρϊμικο και χαοτικό. Οι μεγάλεσ προςαρμογζσ του προχπολογιςμοφ του Frank Herbert Dune, Alex του Raymond Gordon Flash και το sequel Arthur C. Clarke για το 2001.Σο Tron τθσ Disney

55 αποδείχκθκε ότι ιταν μια μζτρια επιτυχία. Οι ιςχυρότεροι χρθματοδότεσ του είδουσ κατά το δεφτερο ιμιςυ τθσ δεκαετίασ του 1980 ιταν ο James Cameron και ο Paul Verhoeven με The Terminator και RoboCop. Ρόμπερτ Ηεμζκισ «1985 ταινία Back to the Future και τισ ςυνζπειζσ τθσ ιταν κριτικά εξιρε και ζγιναν επιτυχίεσ του box office, για να μθν αναφζρουμε τθ διεκνι φαινόμενα. Θ ιαπωνικι ταινία anime Akira ( 1988 ) είχε επίςθσ μια μεγάλθ επιρροι ζξω από τθν Λαπωνία, όταν κυκλοφόρθςε τθ δεκαετία του 1990, θ εμφάνιςθ του World Wide Web κα γεννιςει αρκετζσ ταινίεσ ςχετικά με το κζμα τθσ διεπαφισ ανκρϊπου-υπολογιςτι, όπωσ Terminator 2 : Θμζρα τθσ Κρίςεωσ ( 1991 ), Total Recall ( 1990 ) και The Matrix ( 1999 ). Άλλα κζματα που περιλαμβάνονται ταινίεσ καταςτροφισ ( π.χ., Αρμαγεδδϊν και Deep Impact, τόςο από το 1998 ), ειςβολι ξζνων ( π.χ., Θμζρα τθσ Ανεξαρτθςίασ από το 1996 ) και το γενετικό πειραματιςμό ( π.χ., Jurassic Park από το 1993 και το Gattaca από το 1997 ). Επίςθσ, το Star Wars prequel τριλογία ξεκίνθςε με τθν κυκλοφορία του Star Wars Episode I : The Phantom Menace, θ οποία τελικά απζφερε ςυνολικά πάνω από ζνα διςεκατομμφριο δολάρια. Κακϊσ θ δεκαετία προχϊρθςε, οι υπολογιςτζσ «παίηουν» όλο και ςθμαντικότερο ρόλο, τόςο με τθν προςκικθ των ειδικϊν εφζ ( Terminator 2 : Judgment Day και Jurassic Park ) και τθν παραγωγι ταινιϊν. Ωσ λογιςμικό που αναπτφχκθκε ςτθν εκλζπτυνςθ που χρθςιμοποιικθκε για τθν παραγωγι πιο περίπλοκθ επιδράςεισ.

56 Επίςθσ, επζτρεψε ςε κινθματογραφιςτζσ να ενιςχφςουν τθν οπτικι ποιότθτα του animation, με αποτζλεςμα να γεννθκοφν ταινίεσ όπωσ Ghost in the Shell ( 1995 ) από τθν Λαπωνία, και The Iron Giant ( 1999 ) από τισ Θνωμζνεσ Πολιτείεσ. Κατά τθ διάρκεια τθσ πρϊτθσ δεκαετίασ τθσ δεκαετίασ του 2000, superhero ταινίεσ αφκονοφςαν, όπωσ ζκανε earthbound επιςτθμονικισ φανταςίασ, όπωσ θ τριλογία Matrix. Σο 2005, το ζποσ του Star Wars ολοκλθρϊκθκε. Θ επιςτθμονικι φανταςία επζςτρεψε και ωσ εργαλείο για τον πολιτικό ςχολιαςμό ςε ταινίεσ όπωσ Minority Report, Sunshine, District 9, Children of Men, Serenity και Pandorum. Θ δεκαετία του 2000 είδε επίςθσ τθν απελευκζρωςθ των Transformers ( 2007 ) και το Transformers : Revenge of the Fallen ( 2009 ), δφο από τισ οποίεσ κατζλθξαν ςε παγκόςμια επιτυχία ςτο box office. Σο 2009 ο James Cameron με το Avatar ςυγκζντρωςε παγκόςμια επιτυχία ςτο box office, και αργότερα κα γίνει θ ταινία με τον μεγαλφτερο τηίρο όλων των εποχϊν. Αυτι θ ταινία ιταν επίςθσ ζνα παράδειγμα του πολιτικοφ ςχολιαςμοφ. τθν ταινία απεικονίηονται άνκρωποι να καταςτρζφουν το περιβάλλον ςε άλλο πλανιτθ για τθν εξόρυξθ ενόσ ειδικοφ μετάλλου που ονομάηεται Unobtainium. Σθν ίδια χρονιά, το Terminator Salvation κυκλοφόρθςε και ςυγκζντρωςε μόνο μζτρια επιτυχία. Εξωγιινοι Οι πρόωρεσ ταινίεσ χρθςιμοποιοφν ςυχνά εξωγιινεσ μορφζσ ηωισ ωσ απειλι ι κίνδυνο για το ανκρϊπινο γζνοσ, όπου οι επιδρομείσ ιταν ςυχνά φανταςτικζσ αναπαραςτάςεισ ι πολιτικζσ απειλζσ προσ τθν Γθ, όπωσ παρατθρείται ςε ταινίεσ όπωσ Επικζςεισ Άρθ!, Starship Troopers, θ ςειρά Predator, και The Chronicles of Riddick. Οριςμζνοι «επιςκζπτεσ» εκπροςωπικθκαν ωσ καλοικθ, ακόμθ και

57 ωφζλιμα ςτθ φφςθ ςε ταινίεσ όπωσ Escape to Witch Mountain, ET το Extra - Terrestrial, Close Encounters του Σρίτου Σφπου, The Fifth Element, Ο Hitchhiker οδθγόσ για το γαλαξία, Avatar και οι Men in Black. Με ςκοπό τθν παροχι κζματοσ ςτο κοινό το οποίο μπορεί να προςελκφεται είναι θ μεγάλθ πλειοψθφία των ευφυϊν εξωγιινων φυλϊν που παρουςιάηονται ςε ταινίεσ. Οι εξωγιινοι ζχουν ζνα ανκρωπόμορφο χαρακτιρα, ανκρϊπινα ςυναιςκιματα και κίνθτρα. Ωςτόςο, οι ειςβολείσ ςε Stargate και Προμθκζασ ιταν ανκρϊπινοι ςτθ φυςικι εμφάνιςθ, αλλά επικοινωνοφςαν ςε μια ξζνθ γλϊςςα. Μερικζσ ταινίεσ ζχουν προςπακιςει να αντιπροςωπεφουν τθν εξωγιινθ νοθμοςφνθ ωσ κάτι εντελϊσ διαφορετικό από το ςυνθκιςμζνο ανκρωποειδζσ

58 ΚΑΣΑΣΡΟΦΕ Ζνα ςυχνό κζμα μεταξφ των ταινιϊν επιςτθμονικισ φανταςίασ είναι θ επικείμενθσ ι πραγματικισ καταςτροφισ ςε μια επικι κλίμακα. Σα ςυμπεράςματα αυτά αφοροφν ςυχνά τθν ανθςυχία του ςυγγραφζα λειτουργϊντασ ωσ όχθμα προειδοποίθςθ κατά είδοσ δραςτθριότθτασ, ςυμπεριλαμβανομζνθσ τθσ τεχνολογικισ ζρευνασ. τθν περίπτωςθ των ξζνων ταινιϊν ειςβολισ, τα πλάςματα μποροφν να παρζχουν ωσ stand-in για μια φοβερι ξζνθ δφναμθ.

59 ΣΕΡΑΣΩΝ Ενϊ οι ταινίεσ τεράτων δεν απεικονίηουν ςυνικωσ κινδφνο ςε παγκόςμια ι επικι κλίμακα, υπάρχουν ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ που χαρακτθρίηονται απο τισ επικζςεισ τεράτων. Αυτζσ διαφζρουν από ανάλογεσ ταινίεσ τρόμου ι φανταςίασ, επειδι ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ ςυνικωσ βαςίηονται ςε επιςτθμονικι (ι τουλάχιςτον ψευδο-επιςτθμονικι) αιτιολόγθςθ για τθν φπαρξθ του τζρατοσ, αντί για ζνα υπερφυςικό ι μαγικό λόγο. υχνά, το τζρασ τθσ ταινίασ ζχει δθμιουργθκεί, ξφπνθςε, ι «εξελίςςεται» εξαιτίασ των μθχανορραφιϊν ενόσ τρελοφ επιςτιμονα, ζνα πυρθνικό ατφχθμα, ι ζνα επιςτθμονικό πείραμα πάει ςτραβά. Συπικά παραδείγματα περιλαμβάνουν Cloverfield και τθ ςειρά των ταινιϊν Godzilla

60 «Σαυτότθτασ» Οι βαςικζσ περιβαλλοντικζσ πτυχζσ του τι μασ κάνει ανκρϊπουσ είναι μια βάςθ των ταινιϊν επιςτθμονικισ φανταςίασ, ιδιαίτερα μετά τθ δεκαετία του Θ ςειρά RoboCop είδε ζνα μθχανιςμό android εφοδιαςμζνο με τον εγκζφαλο και να επαναπρογραμματιςτεί το μυαλό ενόσ ανκρϊπου να δθμιουργιςει ζνα cyborg. Θ ιδζα τθσ μεταφοράσ του εγκεφάλου δεν ιταν εντελϊσ νζα για τισ ταινίεσ επιςτθμονικισ φανταςίασ, όπωσ θ ζννοια του «τρελοφ επιςτιμονα» μεταφζροντασ το ανκρϊπινο μυαλό ςε άλλο όργανο είναι τόςο παλιά όςο και Φρανκενςτάιν, ενϊ θ ιδζα των επιχειριςεων πίςω από τισ τεχνολογίεσ μεταφοράσ μυαλοφ παρατθρείται ςε ταινίεσ αργότερα όπωσ Gamer, Avatar κτλ. Σαινίεσ όπωσ το Total Recall ζχουν διαδϊςει ζνα νιμα των ταινιϊν που διερευνοφν τθν ζννοια του επαναπρογραμματιςμοφ του ανκρϊπινου νου. Σο κζμα τθσ πλφςθσ εγκεφάλου ςε πολλζσ ταινίεσ τθσ δεκαετίασ του εξιντα και του εβδομιντα, ςυμπεριλαμβανομζνων του Manchurian Candidate ςυνζπεςε με μυςτικι κυβζρνθςθ τθσ πραγματικισ ηωισ κατά τθ διάρκεια του πειραματιςμοφ Ζργο MKULTRA. Θ εκελοντικι διαγραφι τθσ μνιμθσ διερευνάται περαιτζρω ωσ κζμα των ταινιϊν εκκακαριςτικό ςθμείωμα και αιϊνια θλιοφάνεια του πεντακάκαρου μυαλοφ. Μερικζσ ταινίεσ όπωσ Limitless διερευνεί τθν ζννοια τθσ ενίςχυςθσ του μυαλοφ. Οι ςειρζσ anime Serial Experiments Lain διερευνοφν επίςθσ τθν ιδζα τθσ επαναπρογρμμάτιςθσ τθσ μνιμθσ. Θ ιδζα ότι ζνασ άνκρωποσ κα μποροφςε να εκπροςωπείται αποκλειςτικά ωσ ζνα πρόγραμμα ςε ζναν υπολογιςτι ιταν ζνα βαςικό ςτοιχείο τθσ ταινίασ Tron. Αυτό κα πρζπει να διερευνθκεί περαιτζρω ςτθν κινθματογραφικι εκδοχι τθσ μθχανισ,, και θ ιδζα να αντιςτραφεί ςε Δεξιοτεχνία, όπωσ τα. ε ταινίεσ όπωσ existenz, το δζκατο τρίτο δαπζδων και Inception, θ φφςθ τθσ πραγματικότθτασ και τθσ εικονικισ πραγματικότθτασ αναμειγνίωνται μα δεν υπάρχει ςαφισ διαχωριςμόσ όριο. Σθλεκίνθςθ και τθλεπάκεια είναι χαρακτθριςτικζσ ςε ταινίεσ όπωσ το Star Wars, Race to Witch Mountain και Chronicle, ενϊ προεπίγνωςθ εμφανίηεται ςτο Minority Report.

61 ΡΟΜΠΟΣ Σα Ρομπότ καταλαμβάνουν ζνα μεγαλο μζροσ μζροσ τθσ επιςτθμονικισ φανταςίασ, δεδομζνου ότι θ Σςεχικι κεατρικόσ ςυγγραφζασ Karel Čapek ζπλαςε τθ λζξθ το τισ πρϊτεσ ταινίεσ, τα ρομπότ ςυνικωσ παίηεται από ζνα ανκρϊπινο παράγοντα ςε μεταλλικό κοςτοφμι, αν και το κθλυκό ρομπότ ςτο Metropolis αποτελεί εξαίρεςθ. Ζνα δθμοφιλζσ κζμα ςτθν ταινία επιςτθμονικισ φανταςίασ είναι το κατά πόςον τα ρομπότ κα αντικαταςτιςουν κάποια μζρα τουσ άνκρωποι, ζνα ερϊτθμα που τζκθκε ςτθν προςαρμογι ταινιϊν του I του Isaac Asimov, Robot ( ςε κζςεισ εργαςίασ ) και ςτθν ταινία Real Steel ( ςτον ακλθτιςμό ). Για παράδειγμα, ο υπολογιςτισ Deep Blue νίκθςε τον παγκόςμιο πρωτακλθτισ ςκακιοφ, κυκλοφόρθςε το Ζνασ άλλοσ διάςθμοσ υπολογιςτι που ονομάηεται Watson νίκθςε τουσ δφο καλφτερουσ παίχτεσ Jeopardy ( τθλεπαιχνίδι ). Ζνα ρομπότ ςε μζγεκοσ κτιρίου ζνα ζνα ακόμα δθμοφιλζσ κζμα ςε ταινίεσ, όπωσ ςτο Pacific Rim. Σα ρομπότ CGI του Pacific rim είχε βελτιωκεί ςθμαντικά κατά τισ τελευταίεσ δεκαετίεσ, ςε ςφγκριςθ me τισ προθγοφμενεσ ταινίεσ.

62 ΣΑΞΛΔΛΑ ΣΟΝ ΧΡΟΝΟ Θ ζννοια του ταξιδιοφ ςτο χρόνο προσ τα πίςω και προσ τα εμπρόσ μζςα ςτο χρόνο, ιταν ανζκακεν ζνα δθμοφιλζσ βαςικό ςτοιχείο τθσ επιςτθμονικισ φανταςίασ. Σα ταξίδια ςτο χρόνο ςυνικωσ πραγματοποιοφνται τθ χριςθ κάποιου τφπου τθσ προθγμζνθσ τεχνολογίασ. Άλλεσ ταινίεσ, όπωσ ο Πλανιτθσ των Πικικων, Timeline ( 2003 ) και The Last Mimzy ( 2007 ), το ταξίδι ςτο χρόνο πραγματοποιόταν με βάςθ τισ ζννοιεσ τθσ Φυςικισ, όπωσ θ ειδικι κεωρία τθσ ςχετικότθτασ του φαινομζνου τθσ διαςτολισ του χρόνου ( θ οποία κα μποροφςε να προκφψει, εάν ζνα διαςτθμόπλοιο ταξίδευε κοντά ςτθν ταχφτθτα του φωτόσ). Μερικζσ ταινίεσ που δείχνουν το ταξίδι ςτο χρόνο να μθν γίνεται μζςο τθσ προθγμζνθσ τεχνολογίασ, αλλά μάλλον από μια εςωτερικι πθγι ι τθν προςωπικι δφναμθ, όπωσ οι ταινίεσ τθσ δεκαετίασ του εποχι Donnie Darko. Οι περιςςότερο ςυμβατικζσ ταινίεσ ταξιδιοφ ςτο χρόνο χρθςιμοποιοφν τθν τεχνολογία για να φζρει το παρελκόν για τθ ηωι ςτο παρόν, ι ςε ζνα παρόν που βρίςκεται ςτο μζλλον μασ. Θ ταινία Freejack ( 1992 ) δείχνει το ταξίδι ςτο χρόνο που χρθςιμοποιείται για να τραβιξει τα κφματα από τον φρικτό κάνατο που ακολουκεί προχορϊντασ τον χρόνο ζνα κλάςμα του δευτερολζπτου πριν από το κάνατό τουσ. Ζνα κοινό κζμα ςτθν ταινία ταξίδι ςτο χρόνο είναι θ παράδοξθ φφςθ του ταξιδιοφ μζςα ςτο χρόνο. τθ γαλλικι ταινία New Wave La jetée ( 1962 ), ο ςκθνοκζτθσ Chris Marker απεικονίηει τθν αυτοεκπλθροφμενθ όψθ ενόσ ατόμου που είναι ςε κζςθ να δει το μζλλον του, δείχνοντασ ζνα παιδί που μαρτυρά τον κάνατο του μελλοντικοφ εαυτοφ του. Θ Επιςτροφι τθσ ςειράσ Future και το Time Machine του πθγαίνει ζνα βιμα παραπζρα και διεφρυναν το αποτζλεςμα αλλάηοντασ το παρελκόν, ενϊ το Star Trek : Πρϊτθ επαφι ( 1996 ). Πηγή:

63 Η ΙΣΟΡΙΑ ΣΩΝ ΣΑΙΝΙΩΝ ΣΡΟΜΟΤ Ζ ηαηλίεο ηξφκνπ μεθίλεζαλ ζηελ Ακεξηθή ην 1890 ελψ ζηελ Διιάδα ηέηνηνπ ηχπνπ ηαηλίεο ήξζαλ γχξσ ζην 1891 ζρεηηθά κηθξή δηάθνξα αιιά παξφια απηά νη ζθελνζέηεο πξφιαβαλ λα βγάινπλ αξθεηέο ηαηλίεο παξφιν πνπ δελ είραλ ηδηαίηεξε απήρεζε ζηνλ θφζκν. Απηέο νη ηαηλίεο δελ πξνβιήζεθαλ πνηέ ζηελ ρψξα καο. Οη πξψηεο ηαηλίεο πνπ ήηαλ δηαζέζηκεο ζηελ Διιάδα ρξνλνινγηθά θαηαηαγκέλεο ήηαλ ςπρψ ην (1960), ην κσξφ ηεο ξνζκαξί ην (1968), ε πξνθεηεία ην (1976), ε ιάκςε ην (1981), ε ζησπή ησλ ακλψλ ην (1991) θ.α. Θα αλαθεξζψ ζπγθεθξηκέλα ζηελ πξψηε ηαηλία ηξφκνπ πνπ βγήθε, ε φπνηα είλαη γλσζηή φρη απφ ηελ αξρηθή ηεο έθδνζε αιιά απφ κηα κεηέπεηηα πξνζπάζεηα, ε ηαηλία απηή είλαη ην θάληαζκα ηεο φπεξαο ηνπ Απφ θξεηηθνχο κηαο θαη δελ είραλ έξζεη ζε επαθή κε ηέηνηνπ είδνπο ηαηλίεο ήηαλ αξλεηηθή θαη ην ραξαθηήξηζαλ φρη ηφζν γηα ηνλ ηξφκν πνπ πξνθαινχζε αιιά γηα ηα ζπλαηζζήκαηα, δειαδή ραξαθηεξίζηεθε ζαλ κηα ξνκαληηθή-κειφ ηαηλία παξά ηεο ζθελέο βίαο. Ζ ηαηλία απηή απαγνξεχηεθε ζε νξηζκέλεο ρψξεο φπσο είλαη ε Ηαπσλία, χζηεξα αθνινχζεζε ην θξαλθεζηάηλ επίζεο κηα απνηπρεκέλε πξνζπάζεηα ελφο άιινπ ζθελνζέηε. Οη ηαηλίεο ηξφκνπ θηηάρηεθαλ κε ζθνπφ λα πξνθαιέζνπλ θφβν, απνζηξνθή θαη ηξφκν ζηνλ ζεαηή. πλήζσο ε πινθή απηψλ ησλ ηαηληψλ αθνξά ππεξθπζηθά φληα φπσο βακπίξ, δφκπη, κνχκηεο, ηέξαηα ή αθφκα θαη θάπνηα αθξαία παξαδείγκαηα φπσο θαηά ζπξξνή δνινθφλνπο αιιά θαη άιινπο ραξαθηήξεο πνπ κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ ηνλ θφβν ηνλ ζεαηψλ. Σα ζελάξηα ησλ ηαηληψλ ηξφκνπ είραλ ζπλήζσο ζαλ έκπλεπζε ηνπο ραξαθηήξεο απφ ηα ινγνηερληθά βηβιία φπσο είλαη ν δξάθνπιαο, θξαλθελζηαηλ, κνχκηα, ην θάληαζκα ηεο φπεξαο θαη άιια. Οη ηαηλίεο ηξφκνπ θαη έρνπλ άκεζα ζπλδεζεί κε ηελ βία. Μεηά απφ ηελ παξαθνινχζεζε κηαο ηέηνηαο ηαηλίαο είλαη πηζαλφλ λα ππάξμνπλ εθηάιηεο, επίζεο κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί ε αίζζεζε ηνπ θφβνπ γηα ην άγλσζην αιιά θαη θξπθέο «θνβίεο». ΒΑΜΠΗΡ: Βαζηθή ηξνθή ηνπο είλαη ην αίκα, αιεχξη θαη γάια επίζεο ζθνηψλνπλ πξψηα ηνπο ζπγγελείο ηνπο ρσξίο λα ληψζνπλ ελνρέο ιφγσ φηη είλαη λεθξνί απφ ζπλαηζζήκαηα. Ο ήιηνο δελ ηνπο πεηξάδεη αιιά θνβνχληαη ηα ζεία θαη νξηζκέλεο ειιεληθέο παξαδφζεηο. Ζ κφλε κέξα πνπ γπξλάλε ζηνπο ηάθνπο ηνπο είλαη ην άββαην ή ηελ Κπξηαθή. Δπίζεο δελ κπνξνχλ λα δηαζρίζνπλ λεξφ εηδηθά ζαιαζζηλφ. Μνχκηα: νλνκάδεηαη ν ηαξηρεπκέλνο λεθξφο. Απηφ γίλεηαη επεηδή ε Αηγχπηηνη πίζηεπαλ φηη ε κνπκηνπνίεζε είλαη ην πάζν γηα ηελ κεηαζαλάηηα δσή. Απηφ ην «έζηκν» ην εθκεηαιιεχηεθαλ πνιινί ζθελνζέηεο, έηζη κπήθε ε κνχκηα ζηνλ θηλεκαηνγξάθν. Δπίζεο θαη νη λανί ππξακίδεο ζεκεία δειαδή πνπ έζαβαλ ηνπο λεθξνχο έγηλαλ ζθελέο ιήςεσλ ηξνκαθηηθψλ ηαηληψλ φπσο ην The mummy ηαηλία ηνπ (1999) ΕΟΜΠΗ: Ολνκάδνληαη νη δσληαλνί- λεθξνί. ηηο πξψηεο ηαηλίεο πνπ θπθινθφξεζαλ κε ζέκα ηα δφκπη φπσο «Νight of the Walking Dead» δελ

64 ππήξρε ηζηνξία απφ πίζσ γηα ην πψο δεκηνπξγήζεθαλ.παξφια απηά δελ ππήξρε ηδηαίηεξε κεγάιε ζεκαζία δηφηη ε δνπιεηά ηνπο ήηαλ λα πξνθαιέζνπλ θφβν. Βέβαηα ην ζέκα απηφ ιχζεθε κε ηελ πνξεία ηνπ ρξφλνπ δηφηη νη ζθελνζέηεο θαηάιαβαλ φηη λαη κελ ν θφβνο είλαη ην πνην δπλαηφ ζπλαίζζεκα ηνπ αλζξψπνπ, αιιά ζε ζπλδπαζκφ κε κηα ηζηνξία πνπ ζα πξνζθέξεη ζηνλ ζεαηή θαη ηελ αίζζεζε ηεο αγσλίαο. Θα έρνπλ κεγαιχηεξε επηηπρία ζπλεπψο θαη κεγαιχηεξε απήρεζε ζην ίδην ηνλ θφζκν. Δηθφλα απφ ην «Warm Bodies» ηνπ 2013 Τπάξρνπλ ηξηψλ εηδψλ ηαηλίεο ηξφκνπ: 1)Χκε βία πνπ ζνπ πξνθαινχλ αεδία. 2)Σαηλίεο ηξφκνπ(ππεξθπζηθν). 3)Σαηλίεο θφβνπ(είλαη πην ξεαιηζηηθέο θαη πην απνδνηηθέο νζνλ αθνξά ην ζπλαίζζεκα. ΣΑΗΝΗΔ ΠΟΤ ΔΓΗΝΑΝ ΓΝΧΣΔ ΜΔ ΣΟ ΠΔΡΑΜΑ ΣΟΤ ΥΡΟΝΟΤ: Αξθεηέο είλαη νη ηαηλίεο πνπ ζηελ αξρηθή ηνπο original θπθινθνξία δελ είραλ ηδηαίηεξε απήρεζε, αιιά αξγφηεξα θάπνηα παξαιαγή ηνπ ίδηνπ έξγνπ ή αθφκα θαη κφλν έλα κέξνο ηεο ηζηνξίαο ηνπ, βνεζάο ζην λα γίλνπλ πηφ επηηπρεκέλεο. Εσληαλά παξαδείγκαηα είλαη ηα εμήο (κνλν ηνπ 1990): Child play trilogy, Urban legend, Candy manbody bags Army of darkness, Arachnofobia, ΗΣ

65 Καη ην γλσζην ζηνπο παληεο Dracula Θα επηκείλν ιίγν ζην IT ην νπνίν είλαη έλα απφ ηα πην ηξνκαθηηθά έξγα πνπ έρσ δεη θαη ν ιφγνο είλαη ν εμήο : πλδπάδεη θάζε θφβν ελφο εθήβνπ αιιά θαη πνην κηθξήο ειηθίαο φπσο είλαη έλαο ιχθνο, έλαο θιφνπλ, ηξνκαθηηθά ηνπία θαη ηα ζχκαηα ηνπ είλαη αβνήζεηα παηδηά.οη ζθελνζέηεο ην έθαλαλ επίηεδεο επεηδή αλά ηα ζχκαηα-ραξαθηήξεο είλαη αβνήζεηνη.σν ίδην ληψζνπκε θαη εκείο ζαλ ζεαηέο.απηφ ην ζπλαίζζεκα είλαη ηδηαίηεξα εκθαλέο ζε ειηθίεο 10 κε 18 ρξνλψλ.απν θξεηηθνχο εθείλεο ηεο επνρήο, είρε ραξαθηεξηζηεί σο ε πην ηξνκαθηηθή ηαηλία ηεο ρξνληάο (1990). The six sense (1999) «I see dead people». Μηα απφ ηηο πην ηζηνξηθέο αηάθεο ζην cinema ηξφκνπ έκειιε λα είλαη απηή ε απιή θξάζε ηνπ πηηζηξηθά Haley Joel Osment(νλνκα ραξαθηεξα) ζε έλα απφ ηα πην θαινγπξηζκέλα θαη αλαηξεπηηθά ςπρνινγηθά-