ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΔΠΗΣΖΜΖ ΦΤΗΚΖ ΑΓΧΓΖ ΚΑΗ ΑΘΛΖΣΗΜΟΤ ΔΡΡΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ «ΚΗΝΖΗΟΛΟΓΗΑ»

Transcript

1 ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΔΠΗΣΖΜΖ ΦΤΗΚΖ ΑΓΧΓΖ ΚΑΗ ΑΘΛΖΣΗΜΟΤ ΔΡΡΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ «ΚΗΝΖΗΟΛΟΓΗΑ» ΣΑΔΗ-ΓΝΧΔΗ-ΠΔΠΟΗΘΖΔΗ ΑΘΛΖΣΧΝ ΜΔ ΚΑΚΧΖ ΝΧΣΗΑΗΟΤ ΜΤΔΛΟΤ ΑΠΔΝΑΝΣΗ ΣΖ ΦΑΡΜΑΚΟΓΗΔΓΔΡΖ ΚΑΗ ΗΓΗΑΗΣΔΡΑ ΣΖΝ ΑΤΣΟΝΟΜΖ ΓΤΡΔΦΛΔΞΗΑ ηεο Μεηζάθε Δ. Υαξίθιεηαο (Α.Μ. 18/2009) Μεηαπηπρηαθή δηαηξηβή πνπ ππνβάιιεηαη ζην θαζεγεηηθό ζώκα γηα ηε κεξηθή εθπιήξσζε ησλ ππνρξεώζεσλ γηα ηελ απόθηεζε ηνπ κεηαπηπρηαθνύ ηίηινπ ηνπ Σκήκαηνο Δπηζηήκεο Φπζηθήο Αγσγήο θαη Αζιεηηζκνύ εξξώλ ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο έξξεο Δγθεθξηκέλε από ην θαζεγεηηθό ζώκα: Δπηβιέπνπζα θαζεγήηξηα: Υ. Δπαγγειηλνύ, Καζ. ΣΔΦΑΑ εξξώλ ΑΠΘ Μέινο:. Θενράξεο, Αλαπι. Καζ. Ηαηξηθήο ΔΚΠΑ Μέινο: Μ. Νηθνιαΐδεο, Λέθηνξαο ΣΔΦΑΑ εξξώλ ΑΠΘ

2 2013 Μεηζάθε Δ. Υαξίθιεηα ALL RIGHTS RESERVED ii

3 iii ηνπο γνλείο κνπ Δπζηάζην θαη Ρσμάλε, ζηα αδέιθηα κνπ Ησάλλε θαη Μελέιαν θαη ζηνλ αξξαβσληαζηηθό κνπ Θεόδσξν.

4 iv ΠΔΡΗΛΖΦΖ «ηάζεηο-γλώζεηο-πεπνηζήζεηο αζιεηώλ κε Κάθσζε Νσηηαίνπ Μπεινύ απέλαληη ζηε Φαξκαθνδηέγεξζε θαη ηδηαίηεξα ηελ Απηόλνκε Γπζξεθιεμία» (Τπό ηελ επίβιεςε ηεο Καζεγήηξηαο Υξηζηίλαο Δπαγγειηλνύ) Φαξκαθνδηέγεξζε (Doping) είλαη ε ρξήζε από έλαλ αζιεηή ελόο απαγνξεπκέλνπ κέζνπ (απαγνξεπκέλε νπζία ή απαγνξεπκέλε κέζνδνο) κε ζθνπό ηε ηερλεηή βειηίσζε ηεο αγσληζηηθήο ηνπ ηθαλόηεηαο, θαηά ηε δηάξθεηα ησλ αγώλσλ ή θαηά ην ζηάδην ηεο πξνεηνηκαζίαο ηνπ. Οη αζιεηέο κε Κάθσζε ηνπ Νσηηαίνπ Μπεινύ (ΚΝΜ) άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ έρνπλ πεξηνξηζκέλεο δπλαηόηεηεο απμήζεσο ηεο θαξδηαθήο ηνπο ζπρλόηεηαο κε απνηέιεζκα ηε κεησκέλε δπλαηόηεηα πξνζιήςεσο νμπγόλνπ ζε ζρέζε κε ηηο ελεξγεηαθέο ηνπο αλάγθεο. Ο πεξηνξηζκόο απηόο νδεγεί αζιεηέο κε ΚΝΜ ζηελ επαγσγή εζειεκέλα ηεο Απηόλνκεο Γπζξεθιεμίαο (ΑΓ) γηα ηελ αληηζηάζκηζε ελ κέξεη ηεο απώιεηαο. Ζ ΑΓ απνηειεί θπζηθή κέζνδν Φαξκαθνδηέγεξζεο ζε αζιεηέο κε ΚΝΜ άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ. θνπόο ηεο κειέηεο ήηαλ ε αμηνιόγεζε ησλ ζηάζεσλ, γλώζεσλ θαη πεπνηζήζεσλ αζιεηώλ κε ΚΝΜ σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε, κε έκθαζε ζηελ ΑΓ. Οη ζπκκεηέρνληεο ήηαλ 40 αζιεηέο κε ΚΝΜ (38 άξξελεο, 2 ζήιεηο), κε εύξνο ειηθίαο έηε. Ζ ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ έγηλε κέζσ ηξηώλ εξσηεκαηνινγίσλ: α) Doping Use Belief measures (DUB), (Petróczi, 2007), β) Performance Enhancement Attitude Scale (PEAS), (Petróczi, 2007), γ) Boosting Questionnaire Bhambhani, (Bhambhani et al., 2010). Γηα ηελ ζηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηήζεθαλ Μ.Ο θαη Σ.Α, πίλαθεο ζπρλνηήησλ, γξαθήκαηα, αλάιπζε δηαθύκαλζεο ANOVA, one sample t test, χ 2, test αλεμαξηεζίαο. Οξίζηεθε επίπεδν ζεκαληηθόηεηαο p<0.05. Σα απνηειέζκαηα από ηελ κειέηε ησλ εξεπλεηηθώλ ππνζέζεσλ έδεημαλ όηη: 1 ε εξεπλεηηθή ππόζεζε: νη ζπκκεηέρνληεο εκθάληζαλ αξλεηηθή ζηάζε σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε. 2 ε εξεπλεηηθή ππόζεζε: έλα πνζνζηό ησλ αζιεηώλ κε ΚΝΜ άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ δήισζε όηη ρξεζηκνπνηεί ην Boosting, ρσξίο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο. 3 ε εξεπλεηηθή ππόζεζε: ην κνξθσηηθό επίπεδν θάλεθε λα είλαη αλεμάξηεην από ηελ γλώζε γηα ηελ εκθάληζε ηνπ Boosting. 4 ε εξεπλεηηθή ππόζεζε: ε πιεηνςεθία ησλ αζιεηώλ κε ΚΝΜ άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ ζεσξεί όηη ε εθνύζηα αύμεζε ηεο ΑΓ είλαη ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο κε απνδεθηή. 5 ε εξεπλεηηθή ππόζεζε: νη πεπνηζήζεηο ησλ αζιεηώλ κε ΚΝΜ σο πξνο ηελ Φαξκαθνδηέγεξζε ζπλδένληαη κε ηε ρξήζε ηεο

5 v Φαξκαθνδηέγεξζεο. πκπεξαζκαηηθά δηαθαίλεηαη όηη νη ζηάζεηο θαη νη πεπνηζήζεηο επεξεάδνπλ ηελ ζπκπεξηθνξά ησλ αζιεηώλ σο πξνο ηελ ρξήζε ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο, ελώ ην κνξθσηηθό επίπεδν δελ θαίλεηαη λα επηδξά ζηελ γλώζε γηα εκθάληζε ηεο ΑΓ. Ζ έξεπλα απηή εληζρύεη ηελ άπνςε ηεο ρξήζεο ηεο ΑΓ έζησ θαη από έλα κηθξό πνζνζηό αζιεηώλ, δίλνληαο ην έλαπζκα δεκηνπξγίαο πξνγξακκάησλ γηα ηελ γλώζε θαη αληηκεηώπηζή ηεο. Δμαηηίαο έιιεηςεο παξόκνησλ κειεηώλ θαη ιόγσ ηνπ κηθξνύ αξηζκνύ ησλ ζπκκεηερόλησλ αζιεηώλ κε ΚΝΜ, ππάξρεη αλαγθαηόηεηα πεξαηηέξσ εξεπλώλ γηα ηελ γελίθεπζε ησλ απνηειεζκάησλ. Λέμεηο θιεηδηά: Κάθσζε Νσηηαίνπ Μπεινύ, αζιεηέο κε Κάθσζε Νσηηαίνπ Μπεινύ, Απηόλνκε Γπζξεθιεμία, Φαξκαθνδηέγεξζε, Νηόπηλγθ, Boosting, ζηάζεηο σο πξνο ηελ Φαξκαθνδηέγεξζε, γλώζεηο σο πξνο ηελ Φαξκαθνδηέγεξζε, πεπνηζήζεηο σο πξνο ηελ Φαξκαθνδηέγεξζε.

6 vi ABSTRACT Attitudes-Knowledge-Beliefs of athletes with Spinal Cord Injury towards Doping and particularly Autonomic Dysreflexia (Under the supervision of Professor Christina Evaggelinou) Doping refers to an athlete's use of prohibited drugs or methods to improve training and sporting results. Athletes with Spinal Cord Injury (SCI) above the 6 th thoracic vertebra have limited growth potential of the cardiac frequency resulting in reduced oxygen uptake ability in relation to their energy needs. This limitation may lead athletes with SCI in the induction intentionally Autonomic Dysreflexia (AD) to partially offset the loss. AD is a natural Doping method in athletes with SCI above the 6th thoracic vertebra. The aim of the study was to assess the attitudes, knowledge and beliefs of athletes with SCI towards Doping, focusing on AD. 40 athletes with SCI (38 males, 2 females) of the age years old participated in the research. The data collection was performed throughout specific questionnaires a) Doping Use Belief measures (DUB), (Petróczi, 2007), b) Performance Enhancement Attitude Scale (PEAS), (Petróczi, 2007), c) Boosting Questionnaire Bhambhani, (Bhambhani et al., 2010). Participants followed a specific protocol: an information sheet was given and explained the procedure followed by a written consent of participation. Further an anonymous questionnaire was handed out and was filled by the participants. The editing of the data was made by using the appropriate software. For the statistical analysis of the data were used: Mean and SD, frequency tables, charts, analysis of variance ANOVA, one sample t test, χ 2, and independent test. The statistical analysis showed that participants had negative attitudes to doping. A percentage of athletes with SCI above the 6th thoracic vertebra, stated that they used Boosting (no statistically significant differences). Educational level appeared to be independent of knowledge for the appearance of Boosting. Athletes with SCI above the 6th thoracic vertebra believe that the voluntary increase of AD is sometimes unacceptable. Athletes beliefs with SCI towards Doping associated with the use of Doping. This study underpins the view which claims that even a small percentage of athletes use AD. This triggers the creation of programs for knowledge and treatment. Due to the lack of similar studies and the small number of participating athletes with SCI, there is a need for further research to generalize the results.

7 vii Key words: Spinal Cord Injury, athletes with Spinal Cord Injury, Autonomic Dysreflexia, Doping, Boosting, attitudes toward Doping, knowledge toward Doping, beliefs toward Doping.

8 viii ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Δπραξηζηώ ζεξκά ηελ Καζεγήηξηα Υξηζηίλα Δπαγγειηλνύ, Πξόεδξν ηνπ Σκήκαηνο Δπηζηήκεο Φπζηθήο Αγσγήο θαη Αζιεηηζκνύ εξξώλ ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο θαη Γηεπζύληξηα ηνπ Δξγαζηεξίνπ Πξνζαξκνζκέλεο Φπζηθήο Αγσγήο, ε νπνία, σο θύξηα επηβιέπνπζα ηεο κεηαπηπρηαθήο δηαηξηβήο, κε ηελ πνιύηηκε βνήζεηα θαη θαζνδήγεζε ζε όιεο ηηο θάζεηο ηεο πξνζπάζεηαο κνπ, ζπλεηέιεζε ζηελ νινθιήξσζε ηεο κειέηεο κνπ. Σελ επραξηζηώ επίζεο, γηα ηε βνήζεηα πνπ κνπ παξείρε θαη ην ρξόλν πνπ αθηέξσζε, κε επηζηεκνληθέο παξαηεξήζεηο, ζρόιηα θαη πξνηάζεηο θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ έξεπλα. Δπραξηζηώ ηνλ Αλαπιεξσηή Καζεγεηή Ηαηξηθήο ηακάηε Θενράξε, ηνπ Δζληθνύ Καπνδηζηξηαθνύ Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ, γηα ηελ εζηθή ππνζηήξημε θαη ηηο επηζηεκνληθέο ζπκβνπιέο πνπ κνπ παξείρε, ζε ζέκαηα πνπ νη γλώζεηο κνπ δελ επαξθνύζαλ, θαζ όιε ηε δηάξθεηα ηεο απηήο κειέηεο, βνεζώληαο ζεκαληηθά ζηελ νινθιήξσζε ηεο δηαηξηβήο. Δπραξηζηώ ηνλ Λέθηνξα Μηραήι Νηθνιαΐδε, ηνπ ΣΔΦΑΑ εξξώλ ΑΠΘ, γηα ηελ ηηκή πνπ κνπ έθαλε λα ζπκκεηάζρεη ζηελ ηξηκειή επηηξνπή θαη γηα ηηο πνιύηηκεο ππνδείμεηο ηνπ, νη νπνίεο βνήζεζαλ ζηελ δηεθπεξαίσζε ηεο έξεπλαο. Δπραξηζηώ ζεξκά ηα άηνκα πνπ έιαβαλ κέξνο ζηε κειέηε, γηα ηε ζπλεξγαζία, ηελ ππνκνλή ηνπο θαη ηελ ακέξηζηε εκπηζηνζύλε ηνπο. Σνπο επραξηζηώ κέζα από ηα βάζε ηεο θαξδηάο κνπ. Δπραξηζηώ ηελ Κπξηαθή ηάλνπ-μεηζάθε MSc in Leadership and Management in Health, γηα ηελ πνιύηηκε βνήζεηα ηεο ζηελ κεηάθξαζε θαη ζηάζκηζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ. Σέινο, επραξηζηώ όια ηα κέιε Γ.Δ.Π., ηα νπνία δίδαμαλ ζην Μεηαπηπρηαθό Πξόγξακκα πνπδώλ «Κηλεζηνινγία», γηα ηηο πνιύηηκεο γλώζεηο πνπ κε αθνζίσζε ζην εθπαηδεπηηθό ηνπο έξγν καο πξνζέθεξαλ.

9 ix ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΛΖΦΖ... iv ABSTRACT... vi ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ... viii ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ... ix ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΗΝΑΚΧΝ... xii ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΓΡΑΦΖΜΑΣΧΝ... xiii ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΤΝΣΜΖΔΧΝ...xiv ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η...1 ΔΗΑΓΧΓΖ Ηζηνξηθή αλαδξνκή Κάθσζε λσηηαίνπ κπεινύ Απηόλνκε δπζξεθιεμία Θεσξίεο αλζξώπηλεο ζπκπεξηθνξάο...7 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗ...8 ΑΝΑΚΟΠΖΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Αζιεηέο ρσξίο αλαπεξία Αζιεηέο κε αλαπεξία ΤΝΟΠΣΗΚΟΗ ΠΗΝΑΚΔ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΖ ΑΝΑΚΟΠΖΖ Δξεπλεηηθό θελό θνπόο ηεο έξεπλαο εκαζία ηεο έξεπλαο Πεξηνξηζκόο ηεο Έξεπλαο Δξεπλεηηθέο ππνζέζεηο Λεηηνπξγηθνί νξηζκνί ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗΗ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ... 19

10 x 3.1. πκκεηέρνληεο Πεξηγξαθή νξγάλσλ κέηξεζεο Γηαδηθαζίεο κέηξεζεο Μεηαβιεηέο αμηνιόγεζεο ηαηηζηηθή αλάιπζε ΚΔΦΑΛΑΗΟ IV ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Υαξαθηεξηζηηθά ζπκκεηερόλησλ Δζσηεξηθή ζπλνρή νξγάλσλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ Πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή αλάιπζε ηνπ Boosting Κάθσζε λσηηαίνπ κπεινύ Αζιήκαηα ζπκκεηερόλησλ Γλσζε Boosting πρλόηεηα Boosting (εξση. 3.3 θαη 3.4) πρλόηεηα εθαξκνγήο θαη επίβιεςε ηνπ Boosting Υξεζηκόηεηα Boosting Δπηθηλδπλόηεηα boosting Γλώζεηο πεξί ησλ ζπκπησκάησλ θαη ζεκείσλ ηνπ boosting Πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή θαη αλάιπζε ζπζρεηίζεσλ Αλαδήηεζε πηζαλώλ ζπζρεηίζεσλ κεηαμύ ησλ κεηαβιεηώλ ηεο έξεπλαο ρέζε κεηαμύ δπλαηόηεηαο εκθάληζεο ΑΓ ιόγσ επηπέδνπ θάθσζεο θαη εθνύζηα πξόθιεζε ηεο ΑΓ Παξνπζίαζε απνηειεζκάησλ κε βάζε ηηο εξεπλεηηθέο ππνζέζεηο ΚΔΦΑΛΑΗΟ V ΤΕΖΣΖΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ VΗ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ... 44

11 xi ΚΔΦΑΛΑΗΟ VΗΗ ΠΡΟΣΑΔΗ ΓΗΑ ΜΔΛΛΟΝΣΗΚΔ ΔΡΔΤΝΔ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΑ... 50

12 xii ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΗΝΑΚΧΝ Πίλαθαο 1: Έξεπλεο αζιεηώλ κε ΚΝΜ θαη ΑΓ...26 Πίλαθαο 2: Έξεπλα κε αζιεηέο θαη Φαξκαθνδηέγεξζε...27 Πίλαθαο 3: πλνπηηθά ζπκπεξάζκαηα βηβιηνγξαθηθήο αλαζθόπεζεο 28 Πίλαθαο 4: Δπαγγεικαηηθή θαηάζηαζε 36 Πίλαθαο 5: Πιεξνθνξίεο θάθσζεο..38 Πίλαθαο 6: Δπίβιεςε Boosting 41 Πίλαθαο 7: Μέζε ηηκή, ηππηθή απόθιηζε, δηάκεζνο θαη ειάρηζηε-κέγηζηε ηηκή ησλ κεηαβιεηώλ..48 Πίλαθαο 8: πληειεζηέο ζπζρέηηζεο r ηνπ Pearson ησλ κεηαβιεηώλ.49 Πίλαθαο 9: πρλόηεηεο εκθάληζεο ΑΓ ζύκθσλα κε ην επίπεδν ΚΝΜ...50

13 xiii ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΓΡΑΦΖΜΑΣΧΝ Γξάθεκα 1: Αξηζκόο ζπκκεηερόλησλ αλά θύιν..35 Γξάθεκα 2: Αξηζκόο ζπκκεηερόλησλ αλά ειηθηαθή νκάδα.36 Γξάθεκα 3: Αξηζκόο ζπκκεηερόλησλ αλά κνξθσηηθό επίπεδν...36 Γξάθεκα 4: Πιεξνθνξίεο πιεξόηεηαο θάθσζεο 38 Γξάθεκα 5: Αξηζκόο ζπκκεηνρήο εμεηαδόκελσλ αζιεηώλ ζε πνηθίια αζιήκαηα..39 Γξάθεκα 6: Γλώζε Boosting..40 Γξάθεκα 7: Δκθάληζε ΑΓ ζύκθσλα κε ην επίπεδν θάθσζεο 40 Γξάθεκα 8: Δθνύζηα πξόθιεζε ΑΓ...40 Γξάθεκα 9: πρλόηεηα ρξήζεο Boosting 41 Γξάθεκα 10: Γλώζεηο αζιεηώλ σο πξνο ηελ ρξεζηκόηεηα ηνπ Boosting ζηηο πξνπνλεηηθέο θαη αγσληζηηθέο πεξηόδνπο 43 Γξάθεκα 11: Υξεζηκόηεηα Boosting ζε νξηζκέλα αζιήκαηα 43 Γξάθεκα 12: Αζιήκαηα ζηα νπνία ην Boosting είλαη ρξεζηκόηεξν..44 Γξάθεκα 13: Αζιήκαηα ζηα νπνία ην Boosting είλαη ιηγόηεξν ρξήζηκν..44 Γξάθεκα 14: Γλώζεηο αζιεηώλ γηα ηελ επηθηλδπλόηεηα ηνπ Boosting..45 Γξάθεκα 15: Γλώζεηο αζιεηώλ γηα ηα ζπκπηώκαηα ηνπ Boosting 46 Γξάθεκα 16: Πεγέο γλώζεσλ ησλ αζιεηώλ γηα ηα ζπκπηώκαηα ηνπ Boosting.46 Γξάθεκα 17: Γλώζεηο ησλ αζιεηώλ γηα ηνπο παξάγνληεο θηλδύλνπ ηεο πγείαο από ην Boosting..47 Γξάθεκα 18: Πεγέο γλώζεσλ γηα ηνπο παξάγνληεο θηλδύλνπ ηεο πγείαο από ην Boosting 47

14 xiv ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΤΝΣΜΖΔΧΝ ΑΓ = Απηόλνκε Γπζξεθιεμία. AD = Autonomic Dysreflexia. ΑΠ = Αξηεξηαθή Πίεζε. ΓΟΔ = Γηεζλήο Οιπκπηαθή Δπηηξνπή ΓΠΔ = Γηεζλήο Παξανιπκπηαθή Δπηηξνπή DUB = Doping Use Beliefs. IOC-MC = International Olympic Committee-Medical Commission IPC = International Paralympic committee ΚΝΜ = Κάθσζε Νσηηαίνπ Μπεινύ. ΚΝ = Κεληξηθό Νεπξηθό ύζηεκα. ΜΟ = Μέζνο Όξνο ΝΜ = Νσηηαίνο Μπειόο PEAS = Performance Enhancement Attitudes Scale. SCI = Spinal Cord Injury ΣΑ = Σππηθή Απόθιηζε TUEs = Therapeutic Use Exemptions WADA = World Anti-Doping Agency

15 1 ΚΔΦΑΛΑΗΟ Η ΔΗΑΓΧΓΖ Σν θαηλόκελν ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο ή θνηλώο Νηόπηλγθ κεηαθξάδεηαη σο κία πξνζπάζεηα ηερλεηήο κεηαβνιήο ηεο θπζηθήο αγσληζηηθήο θαη ηεο ςπρηθήο θαηάζηαζεο ηνπ αζιεηή γηα ηελ επίηεπμε ηεο λίθεο κε θάζε κέζν θαη απνηειεί κέγηζην δείγκα έθπησζεο θαη ραιάξσζεο ηνπ «επ αγσλίδεζζαη». Σν «επ αγσλίδεζζαη» απεηθνλίδεη ηελ εζσηεξηθή δηάζεζε θαη ην πλεύκα ηνπ αλζξώπνπ λα δνθηκάζεη θαη λα δακάζεη παξάιιεια ηα όξηα θαη ηελ αληνρή ηνπ, ηελ πίζηε θαη ηελ αθνζίσζή ηνπ ζε έλα ζθνπό, ηηο ηθαλόηεηεο θαη ηηο αξεηέο ηνπ ζε ζύγθξηζε κε ηα θπζηθά όξηα ηνπ νκόηηκνπ ζπλαγσληζηή. Ζ αγσληζηηθή γηα ηνπο αξραίνπο Έιιελεο είρε εζσηεξηθό λόεκα θαη θίλεηξν βαζύηεξν. Ζ επίδεημε μερσξηζηώλ ηθαλνηήησλ ζε ζσκαηηθέο αζθήζεηο βαζηδόηαλ ζην ηδενινγηθό ππόβαζξν ηεο επιάβεηαο θαη ηνπ ζεβαζκνύ, ηεο επραξίζηεζεο ηνπ ζενύ ή ηνπ ήξσα, ηεο άκηιιαο, ηεο δηάθξηζεο θαη κέζσ απηώλ ηεο αγσγήο θαη ηεο θνηλσληθήο δξάζεο. Μέζα ζε έλα ηέηνην θιίκα θαη ε απνλνκή ηνπ επάζινπ, αλππνιόγηζηεο πλεπκαηηθήο αμίαο, πνπ δελ ήηαλ παξά έλα απέξηηην ζηεθάλη από θιαδί αγξηειηάο, ν ιεγόκελνο θόηηλνο, εύξηζθε πιήξε αληαπόθξηζε, σο κέγηζηε εζηθή ακνηβή αξεηήο θαη δόμαο, εμπςώλνληαο ηνλ αζιεηή ζε «θαιό θαη αγαζό πνιίηε» θαη δηαπνηίδνληαο κε ην ηδαληθό ηνπ «επ αγσλίδεζζαη» αζιεηέο θαη ιανύο, πνιηηηζκνύο θαη ηδενινγίεο αλά ηνλ θόζκν (Μαληξαηδή, 2011). Ζ έλλνηα ηνπ εξαζηηερληζκνύ ζπλδέεηαη κε ηελ αγάπε θαη κόλν γηα ηνλ αζιεηηζκό. Ο εξαζηηέρλεο αζιεηήο δελ επηδηώθεη θαλέλα όθεινο, πιελ ησλ ζσκαηηθώλ, θνηλσληθώλ θαη πλεπκαηηθώλ, πνπ ε άζθεζε ζπλεπάγεηαη θαη έηζη απιά ςπραγσγείηαη. O αζιεηηζκόο όκσο δελ κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί εξαζηηερληθόο. Αθόκε θαη εθεί πνπ παξακέλεη ηέηνηνο, ηα αληαπνδνηηθά νθέιε ελόο ζπκβνιαίνπ ή αθόκε θαη εθ κέξνπο ησλ θξαηηθώλ αξρώλ, σο επαθόινπζνπ ηνπ ξεθόξ, ηεο λίθεο θαη ηεο δόμαο, θζείξνπλ άκεζα θάζε ίρλνο εξαζηηερληζκνύ, καδί κε ηα αγλά ηδεώδε θαη ηνπο ελαπνκείλαληεο εζηθνύο πεξηνξηζκνύο (Houlihan, 1999). 1.1 Ηζηνξηθή αλαδξνκή Σν θαηλόκελν ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο απνηειεί έλα από ηα κεγαιύηεξα πξνβιήκαηα ηνπ αζιεηηζκνύ ιόγσ ηεο πνιππινθόηεηαο ηνπ δεηήκαηνο θαη ηεο δπλακηθήο

16 2 ηνπ θύζεο. Μεηά ην ζάλαην ηνπ Γαλνύ πνδειάηε, πνπ είρε θαηαθηήζεη ην ρξπζό κεηάιιην ζηελ Οιπκπηάδα ηεο Ρώκεο ην 1960, νη δηεζλείο αζιεηηθέο νξγαλώζεηο ζπγθξνηήζεθαλ από θνηλνύ δηά ηεο ιήςεσο απνηειεζκαηηθώλ κέηξσλ. Έηζη ην 1967 δεκηνπξγήζεθε ε ηαηξηθή επηηξνπή ηεο Γηεζλήο Οιπκπηαθήο Δπηηξνπήο (IOC-MC). Σν 1968 πξαγκαηνπνηήζεθε ν πξώηνο έιεγρνο αζιεηώλ γηα ρξήζε νπζηώλ ζηνπο Οιπκπηαθνύο Αγώλεο ηνπ Μεμηθνύ θαη ην 1976 ηα αλαβνιηθά κπαίλνπλ ζηνλ θαηάινγν ησλ απαγνξεπκέλσλ νπζηώλ ηεο Γηεζλήο Οιπκπηαθήο Δπηηξνπήο (ΓΟΔ), ελώ ήδε ε απνκόλσζε ηεο ηεζηνζηεξόλεο θαη ε ρξεζηκνπνίεζή ηεο πξαγκαηνπνηνύληαη από ην έηνο 1935 (Catlin, Fitch, & Ljungqvist, 2008). Ζ παγθόζκηα δηαζπνξά ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο θαη ε κε αληηκεηώπηζή ηεο πξνθάιεζε ηε ζύκπξαμε ησλ δηεζλώλ αζιεηηθώλ νξγαλώζεσλ θαη ηεο θπβέξλεζεο γηα ην ζρεκαηηζκό ελόο δηεζλνύο θνξέα ππό ηελ αηγίδα ηνπ νπνίνπ ζα δηαθπιαρηεί θαιύηεξα ην νιπκπηαθό ηδεώδεο. Έηζη ην 1999 ζρεκαηίζηεθε ε WADA, ν Παγθόζκηνο Οξγαληζκόο Anti-Doping, έλαο δηεζλήο αλεμάξηεηνο νξγαληζκόο πνπ είλαη ππεύζπλνο γηα λα πξνσζεί, λα ζπληνλίδεη θαη λα παξαθνινπζεί ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο, παγθνζκίσο, ζε όια ηα επίπεδα (World Anti-Doping Agency, 2012). Ζ εληππσζηαθή ξνή ρξεκάησλ πξνο ηνλ αζιεηηζκό ζηηο πινπζηόηεξεο, αλαπηπγκέλεο ρώξεο θαη ε εμίζνπ εληππσζηαθή έιιεηςε αθόκε θαη ηεο πην βαζηθήο αζιεηηθήο ππνδνκήο γηα ηελ πιεηνλόηεηα ηνπ παγθόζκηνπ πιεζπζκνύ έρεη ζπλέπεηεο γηα ηελ πνιηηηθή ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο θαη ηεο θαηαπνιέκεζήο ηεο. Γηα ηηο πινύζηεο ρώξεο, ηηο νκνζπνλδίεο αζιεηηθώλ νκάδσλ, ηνπο αζιεηηθνύο ζπιιόγνπο θαη ηνπο αζιεηέο, ν θόβνο ηεο απνηπρίαο θαη ε απώιεηα ησλ ρνξεγηώλ πνπ ζπλδέεη θάηη ηέηνην αζθεί αθόξεηε πίεζε ζηνπο αζιεηέο, πξνπνλεηέο θαη κάλαηδεξ ηνπο, ώζηε λα ρξεζηκνπνηήζνπλ όια εθείλα ηα κέηξα πνπ είλαη απαξαίηεηα γηα λα δηαηεξήζνπλ ην θαζηεξσκέλν πςειό επίπεδν επηηπρίαο ηνπο (Houlihan, 1999). Οη Παξανιπκπηαθνί Αγώλεο απνηεινύλ ην δεύηεξν κεγαιύηεξν αζιεηηθό γεγνλόο κεηά ηνπο Οιπκπηαθνύο Αγώλεο. Οη πξώηνη Αγώλεο Οιπκπηαθνύ ραξαθηήξα γηα αζιεηέο κε αλαπεξία νξγαλώζεθαλ ην 1960 ζηελ Ρώκε, ύζηεξα από ηνπο Οιπκπηαθνύο Αγώλεο ζηελ ίδηα πόιε θαη ζεσξνύληαη σο νη πξώηνη Παξανιπκπηαθνί Αγώλεο. Από ηόηε, νη Παξανιπκπηαθνί Αγώλεο δηεμάγνληαη θάζε 4 ρξόληα, πάληα ηελ ίδηα ρξνληά κε ηνπο Οιπκπηαθνύο Αγώλεο. Σν 1976 ζην Σνξόλην, πξνζηέζεθαλ θαη άιιεο θαηεγνξίεο αλαπεξίαο θαη γελλήζεθε ε ηδέα ηεο ζπγρώλεπζεο δηαθνξεηηθώλ θαηεγνξηώλ αζιεηώλ κε αλαπεξία γηα ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε δηεζλείο αζιεηηθέο δηνξγαλώζεηο. Οη Παξανιπκπηαθνί Αγώλεο ηεο ενύι (1988) μερώξηζαλ από ην γεγνλόο όηη νη Οιπκπηαθνί θαη

17 3 Παξανιπκπηαθνί Αγώλεο θηινμελήζεθαλ ζηελ ίδηα ρώξα, ζηελ ίδηα πόιε θαη ρξεζηκνπνηήζεθαλ νη ίδηεο εγθαηαζηάζεηο κε ηνπο Οιπκπηαθνύο Αγώλεο. Έθηνηε, νη Παξανιπκπηαθνί Αγώλεο γίλνληαη πάληα ζηελ ίδηα πόιε κε ηνπο Οιπκπηαθνύο Αγώλεο (IPC, 2009). Λόγσ ηνπ δηαθνξεηηθνύ βαζκνύ ιεηηνπξγηθήο ηθαλόηεηαο νη αζιεηέο γηα λα αγσληζηνύλ κε ίζνπο όξνπο, θαηαηάζζνληαη ζε δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο. Ζ θαηάηαμε ζε αγσληζηηθέο θαηεγνξίεο γίλεηαη από εηδηθεπκέλν ηαηξηθό θαη ηερληθό πξνζσπηθό ην νπνίν εθηηκά κε δηάθνξεο κεζόδνπο ηηο ιεηηνπξγηθέο ηθαλόηεηεο ηνπ αζιεηή ζε ζρέζε κε ηηο δεμηόηεηεο πνπ απαηηνύληαη ζην θάζε άζιεκα. Σν ζύζηεκα απηό εθαξκόδεηαη ζηα πεξηζζόηεξα αζιήκαηα θαη νλνκάδεηαη ιεηηνπξγηθή ηαμηλόκεζε ζε θαηεγνξίεο (Functional Classification). Με απηό ηνλ ηξόπν δηαζθαιίδεηαη όηη νη αζιεηέο νη νπνίνη ζπλαγσλίδνληαη ζηελ ίδηα θαηεγνξία, έρνπλ ηηο ίδηεο ή παξόκνηεο ιεηηνπξγηθέο δπλαηόηεηεο. Έηζη, ν θαζνξηζηηθόο παξάγνληαο γηα ηελ επηηπρία είλαη ε επηδεμηόηεηα θαη ε πξνπόλεζε (IPC, 2013). Ο Παγθόζκηνο Κώδηθαο Αληη-Νηόπηλγθ είλαη ην θύξην έγγξαθν πνπ παξέρεη ην πιαίζην γηα ηελ ελαξκόληζε ησλ πνιηηηθώλ Aληη-Nηόπηλγθ, θαλνληζκώλ θαη ξπζκηζηηθώλ δηαηάμεσλ κεηαμύ ησλ αζιεηηθώλ νξγαληζκώλ θαη κεηαμύ ησλ δεκόζησλ αξρώλ. Δθαξκόδεηαη ζε άκεζε ζύλδεζε κε ηα ηέζζεξα Γηεζλή Πξόηππα πνπ ζηνρεύνπλ λα θέξνπλ ηελ ελαξκόληζε κεηαμύ ησλ νξγαληζκώλ Aληη-Nηόπηλγθ ζε δηάθνξνπο ηνκείο: έιεγρν, εξγαζηήξηα, εμαηξέζεηο ζεξαπεπηηθήο ρξήζεο (TUEs) θαη ηνλ Καηάινγν Απαγνξεπκέλσλ Οπζηώλ θαη Μεζόδσλ. Ζ ελαξκόληζε απηή δξα ώζηε λα δηεπζεηήζεη ηα πξνβιήκαηα πνπ είραλ πξνγελέζηεξα πξνθύςεη από απνζπαζκαηηθέο θαη αζπληόληζηεο πξνζπάζεηεο ζηνλ αγώλα ηνπ Aληη-Nηόπηλγθ (Catlin, Fitch, & Ljungqvist, 2008). ηηο 5 Μαξηίνπ 2003, ζην δεύηεξν Παγθόζκην πλέδξην γηα ην Νηόπηλγθ ζηνλ Αζιεηηζκό, πεξίπνπ 1200 απεζηαικέλνη εθπξνζσπώληαο 80 θπβεξλήζεηο, ε ΓΟΔ, ε Γηεζλήο Παξανιπκπηαθή Δπηηξνπή (ΓΠΔ), όια ηα Οιπκπηαθά αζιήκαηα, εζληθέο Οιπκπηαθέο θαη Παξανιπκπηαθέο Δπηηξνπέο, αζιεηέο, εζληθνί νξγαληζκνί Aληη-Nηόπηλγθ, θαη δηεζλείο νξγαληζκνί νκόθσλα ζπκθώλεζαλ λα πηνζεηήζνπλ ηνλ Κώδηθα σο ηε βάζε γηα ηνλ αγώλα θαηά ηνπ ληόπηλγθ ζηνλ αζιεηηζκό. Ζ ζπλζήθε ηεο Κνπεγράγεο εθθξάδεη απνδνρή ηνπ Παγθόζκηνπ Κώδηθα Αληη-Νηόπηλγθ θαη ηέζεθε ππό ζπδήηεζε ζην δεύηεξν Παγθόζκην πλέδξην. Ο Κώδηθαο θαη ηα Γηεζλή Πξόηππα ηέζεθαλ ζε ηζρύ ηελ 1ε Ηαλνπαξίνπ 2004 (IPC, 2013). Οη αζιεηέο ησλ Παξανιπκπηαθώλ Αγώλσλ πξνπνλνύληαη εμίζνπ ζθιεξά επί ζεηξά εηώλ, κε ηνπο αζιεηέο ησλ Οιπκπηαθώλ Αγώλσλ, γηα λα εμαζθαιίζνπλ ηε ζπκκεηνρή ηνπο

18 4 ζ' απηνύο. Δπηιέγνληαη, κάιηζηα, κε ηα ίδηα απζηεξά θξηηήξηα θαη ηα ξεθόξ πνπ ζεκεηώλνπλ κπνξνύλ λα ζπγθξηζνύλ επζέσο κε ηα ξεθόξ ησλ Οιπκπηαθώλ Αγώλσλ. Σα πξνζσπηθά θαη νηθνλνκηθά νθέιε είλαη κεγάια θαη νη αζιεηέο ρξεζηκνπνηνύλ θάζε κέζν γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηόρνπ ηνπο. ε κειέηε γηα ηελ θαηακέηξεζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο ζε αζιεηέο κε αλαπεξία πνπ έιαβαλ κέξνο ζηνπο Παξανιπκπηαθνύο Αγώλεο θαηά ηα έηε θαηακεηξήζεθαλ 60 πεξηζηαηηθά από ηελ ΓΠΔ (Van de Vliet, 2012). ηνπο Παξανιπκπηαθνύο Αγώλεο κπνξνύλ λα ιάβνπλ κέξνο αζιεηέο κε αθξσηεξηαζκό, εγθεθαιηθή παξάιπζε, κεξηθή ή νιηθή απώιεηα όξαζεο, άιιεο αλαπεξίεο (λαληζκό, ζθιήξπλζε θαηά πιάθαο θ.α.), θαζώο θαη κε ΚΝΜ (IPC, 2013). 1.2 Κάθσζε λσηηαίνπ κπεινύ Ζ ΚΝΜ ζπληζηά ηξαπκαηηθή βιάβε ηεο θαηάο θαη ιεπθήο νπζίαο ηνπ λσηηαίνπ κπεινύ (ΝΜ) κέζα ζην λεπξηθό ζσιήλα ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο ιόγσ άζθεζεο εμσηεξηθήο δύλακεο. πκβαίλεη όηαλ ε δύλακε πξνθαιεί θάηαγκα ή εμάξζξσζε ησλ ζπνλδύισλ, νη νπνίνη πηέδνπλ θαη ηξαπκαηίδνπλ ην ΝΜ. Απηό είλαη πνιύ πηζαλό λα ζπκβεί, δηόηη ν απιόο ηνπ λεπξηθνύ ζσιήλα είλαη ζηελόο θαη δελ δίλεη πεξηζώξηα θίλεζεο ζην ΝΜ, ώζηε λα εθηνλσζεί ε ελέξγεηα. Χο ηεηξαπιεγία νξίδεηαη ε αδπλακία εθνύζηαο θίλεζεο άλσ θαη θάησ άθξσλ. Χο παξαπιεγία νξίδεηαη ε αδπλακία εθνύζηαο θίλεζεο ησλ θάησ άθξσλ. Σν είδνο ηεο λεπξνινγηθήο ζπλδξνκήο εμαξηάηαη από ηε βαξύηεηα ηεο αλαηνκηθήο βιάβεο (πιήξεο ή κεξηθή δηαηνκή, ηξαπκαηηζκόο θαηάο ή ιεπθήο νπζίαο, πξόζζησλ ή νπίζζησλ θεξάησλ, είδνο δεκαηίνπ) (Burns, Marino, Flanders, & Flett, 2012). Άηνκα κε ΚΝΜ κπνξνύλ λα ιάβνπλ κέξνο ζε 18 από ηα αζιήκαηα πνπ πεξηιακβάλεη ην πξόγξακκα ησλ Παξανιπκπηαθώλ Αγώλσλ (αληηζθαίξηζε κε ακαμίδην, άξζε βαξώλ ζε πάγθν, επηηξαπέδηα αληηζθαίξηζε, ηππαζία, ηζηηνπινΐα, θαιαζνζθαίξηζε κε ακαμίδην, θνιύκβεζε, θσπειαζία, κπόηζηα, μηθαζθία κε ακαμίδην, πεηνζθαίξηζε θαζηζηώλ, πνδειαζία, ξάγθκππ κε ακαμίδην, ζθνπνβνιή, ζηίβνο (δξόκνη, ξίςεηο, πέληαζιν), ηνμνβνιία, αιπηθέο ρηνλνδξνκίεο, ρηνλνδξνκίεο αληνρήο) (IPC, 2013). Ζ ΚΝΜ δελ νδεγεί κόλν ζε παξάιπζε ησλ αλάινγσλ κπτθώλ νκάδσλ, αιιά θαη ζε δπζιεηηνπξγία ηνπ απηόλνκνπ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο. Χο εθ ηνύηνπ, νη αζιεηέο έξρνληαη αληηκέησπνη κε κία πιεζώξα δηαηαξαρώλ πνπ αθνξνύλ ην θαξδηαγγεηαθό ζύζηεκα, ηε ιεηηνπξγία ηνπ γαζηξεληεξηθνύ ζπζηήκαηνο, ηνπ νπξνπνηεηηθνύ, ηεο ζεξκνξύζκηζεο θαη ηνπ αλαπαξαγσγηθνύ ζπζηήκαηνο. Όηαλ ε θάθσζε θέξεηαη άλσζελ

19 5 ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ, ε ζπζηεκαηηθή αξηεξηαθή πίεζε ζηελ εξεκία είλαη πάληνηε ρακειόηεξε ηνπ γεληθνύ πιεζπζκνύ θαη ε νξζνζηαηηθή ππόηαζε απνηειεί ζύλεζεο ζύκπησκα ηεο θαζεκεξηλόηεηαο ηνπο. Δπηπξόζζεηα είλαη δπλαηό λα βηώζνπλ κία θαηάζηαζε ζπρλά απεηιεηηθή γηα ηε δσή κε ππέξκεηξε αύμεζε ηεο αξηεξηαθήο πίεζεο (ΑΠ) άλσζελ ηνπ ζεκείνπ ηεο βιάβεο πνπ νλνκάδεηαη ΑΓ θαη ε νπνία ππξνδνηείηαη από θάπνην επώδπλν εξέζηζκα πνπ πξαγκαηνπνηείηαη θάησζελ ηεο βιάβεο. Αξθεηνί από ηνπο αζιεηέο, κε ηελ ζπγθεθξηκέλε θάθσζε, ρξεζηκνπνηνύλ ηελ θαηάζηαζε απηή κε ζπρλό θίλδπλν ηεο δσήο ηνπο γηα ηελ αύμεζε ηεο αζιεηηθήο ηνπο απόδνζεο (Krassioukov, 2012). 1.3 Απηόλνκε δπζξεθιεμία Ζ ΑΓ πξνθαιείηαη από ηα λσηηαία αληαλαθιαζηηθά, πνπ παξακέλνπλ άζηθηα, παξά ηνλ ηξαπκαηηζκό ηνπ αζζελνύο. Έλα εξέζηζκα θάησ από ην επίπεδν ηεο βιάβεο παξάγεη θεληξνκόιν λεπξηθή ώζε, πνπ κε ηελ ζεηξά ηεο εθιύεη ζπκπαζεηηθή απάληεζε, ε νπνία νδεγεί ζε αγγεηνζύζπαζε θάησ από ηε λεπξνινγηθή βιάβε (Popa et al., 2010). Σν απνηέιεζκα είλαη ε πεξηθεξηθή θαη ζπιαγρληθή αγγεηνζύζπαζε πνπ αθνινπζείηαη από ηελ αλάπηπμε ππέξηαζεο (Krassioukov & Claydon, 2006). Δπεηζόδηα πνπ δελ αληηκεησπίδνληαη κπνξεί λα έρνπλ ζνβαξέο ζπλέπεηεο ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο ελδνθξαληαθήο αηκνξξαγίαο, απνθόιιεζεο ακθηβιεζηξνεηδή, επηιεπηηθήο θξίζεο, αθόκα θαη ζαλάηνπ (McGillivray, Hitzig, Craven, Tonack, & Krassioukov, 2009). Έρεη παξαηεξεζεί όηη, όζν πςειόηεξν είλαη ην επίπεδν ηεο βιάβεο ηνπ ΝΜ, ηόζν κεγαιύηεξνο είλαη θαη ν βαζκόο έληαζεο ηεο ΑΓ. Έλαο άιινο παξάγνληαο ζεκαληηθόο ζρεηηθά κε ηε ζνβαξόηεηα είλαη θαη ε πιεξόηεηα ηνπ ηξαπκαηηζκνύ, αλ δειαδή έρεη ζπκβεί ηειεία ή αηειήο δηαηνκή ηνπ ΝΜ (Teasell, Arnold, Krassioukov, & Delaney, 2000). Ζ δηέγεξζε ηνπ θαηώηεξνπ νπξνπνηεηηθνύ ζπζηήκαηνο θαη ε δηάηαζε ηεο νπξνδόρνπ θύζηεο επζύλνληαη γηα ηα πεξηζζόηεξα επεηζόδηα ΑΓ, 75%-85% ησλ πεξηπηώζεσλ. Ζ δηάηαζε κπνξεί λα πξνθύςεη από παξεκπόδηζε ηεο ξνήο ησλ νύξσλ ζηνλ θαζεηήξα ηεο νπξνδόρνπ θύζηεο ή αλεπαξθή ζπρλόηεηα ζε δηαιείπνληεο θαζεηεξηαζκνύο. Ζ δεύηεξε πην ζπλεζηζκέλε αηηία εκθάληζεο ηεο ΑΓ είλαη ε δηάηαζε ηνπ εληέξνπ, πνπ νθείιεηαη ζε θνπξόζηαζε, ε νπνία αληηπξνζσπεύεη ην 13%-19% ησλ πεξηπηώζεσλ. Δπίζεο έιθε από πίεζε, είζθξπζε όλπρνο, έθηνπε νζηενπνίεζε, εθζπεξκάηηζε, έκκελνο ξύζε θαη θύεζε απνηεινύλ αηηίεο εκθάληζεο ΑΓ (Milligan, Lee, McMillan, & Klassen, 2012).

20 6 Ζ έγθαηξε αλαγλώξηζε ηεο ΑΓ είλαη εμαηξεηηθήο ζπνπδαηόηεηαο πξνθεηκέλνπ ε αληηκεηώπηζε λα μεθηλήζεη ακέζσο. Ζ κε ζσζηή δηαρείξηζε κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ζνβαξή ππέξηαζε θαη ελ ζπλερεία εγθεθαιηθή ή ππαξαρλνεηδή αηκνξξαγία, ζπαζκνύο, θνιπηθή καξκαξπγή, πλεπκνληθό νίδεκα, αηκνξξαγία ακθηβιεζηξνεηδή ή θαη ζάλαην (Bice, 2009). Ζ ζσζηή δηαρείξηζε κεηώλεη ζεκαληηθά ηελ πηζαλόηεηα απηώλ ησλ επηπινθώλ. Μεηά ηελ αύμεζε ηεο ΑΠ, αθνύ επηβεβαησζνύλ ηα ζεκεία θαη ζπκπηώκαηα ηεο ΑΓ, ην πξώην βήκα είλαη λα ηνπνζεηεζεί ν αζζελήο ζε εκηθαζηζηηθή ζέζε. Απηό πξνθαιεί κία πηώζε ηεο ΑΠ ιόγσ ιίκλαζεο ηνπ αίκαηνο ζηα θάησ άθξα. Σελ ίδηα ζηηγκή ζηελά ελδύκαηα ή ζπζθεπέο πξέπεη λα αθαηξεζνύλ. Ζ ΑΠ παξαθνινπζείηαη θάζε 2 έσο 5 ιεπηά. ε πνιιέο πεξηπηώζεηο ε θέλσζε ηεο νπξνδόρνπ θύζηεο αλαθνπθίδεη από ηα ζπκπηώκαηα θαη πξνθαιεί κείσζε ηεο ΑΠ. Αλ δελ ππάξμεη βειηίσζε θαη ε ζπζηνιηθή ΑΠ είλαη 150mmHg ή κεγαιύηεξε, ζα πξέπεη λα ρνξεγεζεί θαξκαθεπηηθή ζεξαπεία. Ζ επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ αληηππεξηαζηθνύ θαξκάθνπ γίλεηαη κε βάζε ηελ ηαρεία έλαξμε θαη βξαρεία δηάξθεηα δξάζεο ηνπ. Ζ ΑΠ παξαθνινπζείηαη ζπρλά, ιόγσ απμεκέλνπ θηλδύλνπ εκθάληζεο ππόηαζεο (Milligan et al., 2012). Οη αζιεηέο κε ΚΝΜ άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ έρνπλ πεξηνξηζκέλεο δπλαηόηεηεο απμήζεσο ηεο θαξδηαθήο ηνπο ζπρλόηεηαο κε απνηέιεζκα ηε κεησκέλε δπλαηόηεηα πξνζιήςεσο νμπγόλνπ ζε ζρέζε κε ηηο ελεξγεηαθέο ηνπο αλάγθεο θαηά ηε δηάξθεηα αζιεηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ ζε ζύγθξηζε κε πγηείο αζιεηέο (Bhambhani et al., 2010). πλεπώο ε κεησκέλε δπλαηόηεηα αύμεζεο ηνπ θαξδηαθνύ ξπζκνύ, ιόγσ ηεο δπζιεηηνπξγίαο ηνπ απηόλνκνπ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο, ε ειαηησκέλε θαξδηαθή παξνρή από ηελ απώιεηα ηεο θαηερνιακηληθήο απόθξηζεο ζηελ άζθεζε θαη από ηελ απνπζία ηεο κπτθήο αληιίαο ζηα θάησ άθξα (ιίκλαζε αίκαηνο ζην ελ ησ βάζεη θιεβηθό δίθηπν) θέξνπλ ζε πεξαηηέξσ κεηνλεθηηθή ζέζε ηνπο αζιεηέο. Οη πεξηνξηζκνί απηνί κπνξνύλ λα νδεγήζνπλ αζιεηέο κε ΚΝΜ ζηελ επαγσγή εζειεκέλα ηεο ΑΓ γηα λα αληηζηαζκίζνπλ ελ κέξεη ηελ απώιεηα (Harris, 1994), (Wheeler et al., 1994). Βξέζεθε όηη ε θαηάζηαζε ζα κπνξνύζε λα επαρζεί κε δηάθνξεο πξαθηηθέο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ζπζθίμεσο ηνπ νπξνθαζεηήξα κε απνηέιεζκα ηε δηάηαζε ηεο νπξνδόρνπ θύζηεο, ηελ ππεξβνιηθή ζύζθημε ζηνπο ηκάληεο ησλ θάησ άθξσλ ηνπ αλαπεξηθνύ ακαμηδίνπ, ηε ζπζηξνθή ή / θαη ζπκπίεζε ησλ όξρεσλ, ηελ πξόθιεζε θαηάγκαηνο ησλ δαθηύισλ ηνπ άθξνπ πνδόο, ηελ ηνπνζέηεζε αηρκεξώλ αληηθεηκέλσλ ζην καμηιάξη ηνπ αλαπεξηθνύ ακαμηδίνπ (Webborn, 1999).

21 7 Ζ εζειεκέλε πξόθιεζε ηεο ΑΓ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αγώλα ή πξηλ από απηόλ απαγνξεύεηαη θαη ζεσξείηαη κέζνδνο Φαξκαθνδηέγεξζεο από ην 1994 (Bhambhani et al., 2010), (IPC, 2009). 1.4 Θεσξίεο αλζξώπηλεο ζπκπεξηθνξάο Ζ επεμήγεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ αηόκσλ όζνλ αθνξά ην θαηλόκελν ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο πξαγκαηνπνηείηαη από ηνπο κειεηεηέο κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο Θεσξίαο ηεο ρεδηαζκέλεο πκπεξηθνξάο (Theory of Planned Behavior - TPB). Ζ Θεσξία απηή είλαη πξνέθηαζε ηεο Θεσξίαο ηεο Γηθαηνινγεκέλεο Γξάζεο (Theory of Reasoned Action - TRA) θαη ππνζηεξίδεη όηη ε αλζξώπηλε ζπκπεξηθνξά επεξεάδεηαη από ηελ πξόζεζε ηνπ αηόκνπ λα εθδειώζεη ηε ζπκπεξηθνξά. Ζ πξόζεζε, κε ηε ζεηξά ηεο, επεξεάδεηαη από ηε ζηάζε ηνπ αηόκνπ απέλαληη ζηε ζπκπεξηθνξά, ηα ππνθεηκεληθά πξόηππα θαη ηνλ αληηιακβαλόκελν έιεγρν ηεο ζπκπεξηθνξάο (Petróczi, 2007). Με ηνλ όξν ζηάζε λνείηαη ε ζπλνιηθή ζεηηθή ή αξλεηηθή αμηνιόγεζε ηνπ αηόκνπ γηα ηε ζπκπεξηθνξά πνπ πξόθεηηαη λα εθδειώζεη. Με ηνλ όξν ππνθεηκεληθά πξόηππα λνείηαη ε ζπλνιηθή αληίιεςε ηνπ αηόκνπ γηα ηελ θνηλσληθή πίεζε πνπ δέρεηαη σο πξνο ην λα εθδειώζεη ή όρη ηε ζπκπεξηθνξά. Ζ κεηαβιεηή ηνπ αληηιακβαλόκελνπ ειέγρνπ ηεο ζπκπεξηθνξάο αληηθαηνπηξίδεη ηελ αληίιεςε ηνπ αηόκνπ γηα ηνλ έιεγρν πνπ έρεη επάλσ ζηε ζπκπεξηθνξά (Goulet, Valois, Buist, & Côté, 2010). ύκθσλα κε ηνπο Ajzen & Fishbein, (1980), ε ζηάζε δηακνξθώλεηαη από ηηο ζπκπεξηθνξηθέο πεπνηζήζεηο (behavioural beliefs), νη νπνίεο έρνπλ ζρέζε κε ηηο πηζαλέο ζπλέπεηεο πνπ ζα πξνθύςνπλ από ηελ εθδήισζε ηεο ζπκπεξηθνξάο θαη ηελ αμηνιόγεζε (ζεηηθή ή αξλεηηθή) απηώλ ησλ ζπλεπεηώλ γηα ην ίδην ην άηνκν. Σα ππνθεηκεληθά πξόηππα δηακνξθώλνληαη από ηηο ξπζκηζηηθέο ή θαλνληζηηθέο πεπνηζήζεηο (normative beliefs), νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηηο πξνζδνθίεο ησλ άιισλ ζρεηηθά κε ηε ζπκπεξηθνξά πνπ πξόθεηηαη ην άηνκν λα εθδειώζεη θαη ην θίλεηξν ζπκκόξθσζεο ηνπ αηόκνπ κε απηέο ηηο πξνζδνθίεο. H κεηαβιεηή ηνπ αληηιακβαλόκελνπ ειέγρνπ ηεο ζπκπεξηθνξάο δηακνξθώλεηαη από ηηο πεπνηζήζεηο ειέγρνπ (control beliefs), νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηελ ύπαξμε ζπγθεθξηκέλσλ αληηθεηκεληθώλ παξαγόλησλ, όπσο απηνί εθιακβάλνληαη από ην άηνκν, πνπ δηεπθνιύλνπλ ή εκπνδίδνπλ ηελ εθδήισζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ (Ajzen, 2011).

22 8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗ ΑΝΑΚΟΠΖΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Από ηελ αλαζθόπεζε ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο ππάξρεη ηθαλνπνηεηηθόο αξηζκόο εξεπλώλ όζνλ αθνξά ηελ θαηαγξαθή θαη κειέηε ζηάζεσλ, γλώζεσλ θαη πεπνηζήζεσλ απέλαληη ζηε Φαξκαθνδηέγεξζε θαη ηελ θαηαπνιέκεζή ηεο εθ κέξνπο αζιεηώλ (αζρέησο βαζκνύ ελαζρόιεζεο θαη επηπέδνπ επηδόζεσλ), γεληθώλ ηαηξώλ, πξνπνλεηώλ, κειώλ αζιεηηθώλ νκάδσλ θαη γεληθνύ πιεζπζκνύ. Αληηζέησο δελ ππάξρεη αληίζηνηρνο αξηζκόο εξεπλώλ ζηνπο αζιεηέο κε αλαπεξία θαη ηδηαίηεξα ζηνπο αζιεηέο πνπ θέξνπλ ΚΝΜ. Ηδηαίηεξα ειιηπήο θαίλεηαη ε αλαζθόπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ βειηίσζε ησλ αζιεηηθώλ επηδόζεσλ κέζσ εθνύζηαο πξόθιεζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ΑΓ. 2.1 Αζιεηέο ρσξίο αλαπεξία Οη S. Backhouse, McKenna, Robinson, & Atkin, (2007), πξαγκαηνπνίεζαλ κειέηε αλαζθόπεζεο πνπ αθνξνύζε ηε ζηάζε, ηηο πεπνηζήζεηο θαη ηηο γλώζεηο γηα ην «doping» θαη ηνλ έιεγρν ηνπ «doping» ζε αζιεηέο πςεινύ επηπέδνπ, ζε αζιεηέο γπκλαζηαθνύ ιπθεηαθνύ θνιιεγηαθνύ παλεπηζηεκηαθνύ επηπέδνπ θαη ζε νκάδεο αζιεηώλ όπσο bodybuilders, powerlifters θαη ηαθηηθνύο ρξήζηεο γπκλαζηεξίσλ, ζε πγεηνλνκηθνύο, πξνπνλεηέο θαη γεληθό πιεζπζκό. Ζ εύξεζε ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο έγηλε κέζσ κεραλώλ αλαδήηεζεο ηνπ δηαδηθηύνπ όπσο PubMed, Ingenta, Academic Search Elite and ZETOC θαη κε ηε ρξήζε ιέμεσλ-θιεηδηώλ όπσο doping, performance-enhancing drugs θαη drugs AND sport, attitudes, beliefs, knowledge, perspectives, opinions, correlates, determinants, risk factors, precipitating factors, education, intervention, model, prevention. Αλεπξέζεθαλ 130 άξζξα εθ ησλ νπνίσλ 69 ήηαλ ζύκθσλα κε ηα θξηηήξηα ηεο έξεπλαο γηα ηε ζηάζε, ηηο πεπνηζήζεηο θαη ηηο γλώζεηο γηα ην «doping» θαη ηνλ έιεγρν ηνπ «doping». 14 από απηά αθνξνύζαλ αζιεηέο πςεινύ επηπέδνπ, 25 από απηά αθνξνύζαλ αζιεηέο γπκλαζηαθνύ ιπθεηαθνύ θνιιεγηαθνύ παλεπηζηεκηαθνύ επηπέδνπ θαη 13 από απηά αθνξνύζαλ bodybuilders, powerlifters θαη ηαθηηθνύο ρξήζηεο γπκλαζηεξίσλ. Ζ ζπιινγή ησλ ζηνηρείσλ έγηλε κέζσ εηδηθώλ εξσηεκαηνινγίσλ θαη ζπλεληεύμεσλ (Beliefs About Steroids Scale (BASS), Steroid Perception Questionnaire, King Drugs in Sport Questionnaire). Από ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο θάλεθε όηη έλαο κεγάινο αξηζκόο αζιεηώλ πςεινύ επηπέδνπ θαη θνιιεγηαθνύ

23 9 παλεπηζηεκηαθνύ επηπέδνπ, bodybuilders θαη powerlifters θάλνπλ ρξήζε ηνπ «doping» γηα αύμεζε ηεο απόδνζεο ηνπο. Αξθεηνί από ηνπο αζιεηέο πςεινύ επηπέδνπ, θνιιεγηαθνύ παλεπηζηεκηαθνύ επηπέδνπ θαη γπκλαζηαθνύ ιπθεηαθνύ επηπέδνπ έρνπλ ειιηπείο γλώζεηο πεξί ηνπ «doping». Πνιινί αζιεηέο πςεινύ επηπέδνπ θαη θνιιεγηαθνύ παλεπηζηεκηαθνύ επηπέδνπ ακθηζβεηνύλ ηελ απνηειεζκαηηθόηεηα ησλ κεζόδσλ αλίρλεπζεο απαγνξεπκέλσλ νπζηώλ. Αξθεηνί αζιεηέο πςεινύ επηπέδνπ είλαη ππέξ ηνπ ζπρλόηεξνπ θαη απνηειεζκαηηθόηεξνπ ειέγρνπ θαη ηεο θαιύηεξεο πιεξνθόξεζεο πεξί ηνπ «doping». Σα θίλεηξα ησλ αζιεηώλ πςεινύ επηπέδνπ θαη θνιιεγηαθνύ παλεπηζηεκηαθνύ επηπέδνπ γηα ηε ρξήζε «doping» ζπλνςίδνληαη ζηε βειηίσζε ηεο θπζηθήο θαηάζηαζεο θαη ηελ ππεξπήδεζε ησλ ςπρνινγηθώλ πηέζεσλ γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ηειηθνύ ζθνπνύ ηνπο. Ζ πιεηνςεθία ησλ αζιεηώλ θνιιεγηαθνύ παλεπηζηεκηαθνύ επηπέδνπ ηνλίδνπλ όηη είλαη επηξξεπείο ζηελ ρξήζε «doping» ζε θαηάιιειεο ζπλζήθεο. Ζ πιεηνςεθία ησλ αζιεηώλ γπκλαζηαθήο ιπθεηαθήο ειηθίαο είλαη θαηά ηεο ρξήζεο «doping». Αξθεηνί αζιεηέο γπκλαζηαθήο ιπθεηαθήο ειηθίαο κε γλώκνλα ηελ επηηπρία θάλνπλ ρξήζε «doping». Από ηηο ινηπέο έξεπλεο θξίζεθε ζθόπηκν λα αλαθεξζεί ε θάησζη ε νπνία δίλεη κία λέα ηξνπή ζηε κέρξη ηόηε κέηξεζε ησλ πεπνηζήζεσλ θαη ησλ ζηάζεσλ ησλ αζιεηώλ όζνλ αθνξά ηε Φαξκαθνδηέγεξζε. Πξνζζέηεη ζηα εξσηεκαηνιόγηα πνπ ρξεζηκνπνηνύληαλ κέρξη ηόηε ηνλ αζιεηηθό πξνζαλαηνιηζκό δείρλνληαο πσο ν πξνζαλαηνιηζκόο σο πξνο ηε λίθε επεξεάδεη ζεηηθά ηε ζηάζε ησλ αζιεηώλ όζνλ αθνξά ηε ρξήζε Φαξκαθνδηέγεξζεο. Ζ Petróczi, (2007), κειέηεζε ηηο απόςεηο ησλ αζιεηώλ γηα ηε Φαξκαθνδηέγεξζε ζύκθσλα κε ηηο πεπνηζήζεηο ηνπο γηα ηηο νπζίεο θαη ηηο κεζόδνπο πνπ βειηηώλνπλ ηελ απόδνζε θαη ηελ αζιεηηθή ηνπο εηδίθεπζε. Λάβαλε κέξνο 199 άξξελεο αζιεηέο πςεινύ αγσληζηηθνύ επηπέδνπ. Ζ ζπιινγή ησλ ζηνηρείσλ έγηλε κέζσ εηδηθώλ εξσηεκαηνινγίσλ (Performance Enhancement Attitude Scale (PEAS), Sport Orientation Questionnaire (SOQ), Doping Use Belief (DUB), Social Desirability Scale (SDS)). Αμηνινγήζεθαλ ν πξνζαλαηνιηζκόο σο πξνο ηνλ ηειηθό ζθνπό θαη ηε λίθε, ε αληαγσληζηηθόηεηα, ε ζηάζε θαη νη απόςεηο σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε θαη ε ρξήζε απαγνξεπκέλσλ νπζηώλ ζην παξειζόλ ή ζην παξόλ. Από ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο θάλεθε όηη ν πξνζαλαηνιηζκόο σο πξνο ην ηειηθό ζθνπό θαη ηε λίθε θαη ε αληαγσληζηηθόηεηα ζε ζρέζε κε ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε είλαη ζηαηηζηηθώο κε ζεκαληηθά, ελώ ν πξνζαλαηνιηζκόο σο πξνο ηε λίθε έρεη ζεηηθό απνηέιεζκα ζηε ζηάζε ησλ αζιεηώλ πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε.

24 Αζιεηέο κε αλαπεξία Ο Van de Vliet, (2012), κειέηεζε ηε ζπρλόηεηα ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο ζε αζιεηέο κε αλαπεξία θαηά ηα έηε ε νπνία δηαθάλεθε <1%. Γηαπηζηώζεθε κία ππεξνρή ηεο ρξήζεο ησλ αλαβνιηθώλ αλδξνγόλσλ ζην άζιεκα ηεο άξζε βαξώλ. Οπζίεο πνπ επίζεο ρξεζηκνπνηνύληαλ ζε απμεκέλε ζπρλόηεηα από ηνπο αζιεηέο, κε ζθνπό ηελ αύμεζε ηεο αζιεηηθήο ηνπο επίδνζεο, ήηαλ ηα δηνπξεηηθά, ηα θαλλαβνεηδή, ηα δηεγεξηηθά, νη β2-απνθιεηζηέο θαη ηα γιπθνθνξηηθνεηδή. Ο Bhambhani θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ, (2010), κειέηεζαλ ηε γλώζε, ηελ επίπησζε θαη ηε ζηάζε αηόκσλ κε ΚΝΜ όζνλ αθνξά ηελ ΑΓ. ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 99 αζιεηέο κε ΚΝΜ άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ πνπ έιαβαλ κέξνο ζηνπο Παξανιπκπηαθνύο αγώλεο ηνπ Πεθίλνπ ην Ζ ζπιινγή ησλ ζηνηρείσλ έγηλε κέζσ εξσηεκαηνινγίσλ. Αμηνινγήζεθαλ νη γλώζεηο ησλ αζιεηώλ όζνλ αθνξά ηελ ΑΓ, ε ελεκέξσζή ηνπο γηα ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο κεζόδνπ απηήο γηα ηελ αύμεζε ηεο απόδνζεο θαη ε δηθή ηνπο ζηάζε ζην ζπγθεθξηκέλν ζέκα. Από ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο θάλεθε όηη 52 αζιεηέο (55,9%) γλώξηδαλ ηελ ΑΓ πξηλ ηελ έλαξμε ηεο έξεπλαο. Από ηνπο 41 ππνιείπνληεο, 38 (40,9%) δελ γλώξηδαλ γηα ην θαηλόκελν ηεο ΑΓ. Όηαλ εξσηήζεθαλ εάλ ρξεζηκνπνίεζαλ πνηέ ηε κέζνδν απηή γηα ηελ αύμεζε ηεο αζιεηηθήο ηνπο απόδνζεο, 10 (16,7%) από ηνπο 60 απάληεζαλ ζεηηθά, ελώ 50 (83,3%) έδσζαλ αξλεηηθή απάληεζε. 9 από ηνπο αζιεηέο, όινη άξξελεο, αλέθεξαλ ηε ρξήζε ηεο ΑΓ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αγώλα/ πξνπόλεζεο. Ο Wheeler θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ, (1994), κειέηεζαλ ηελ αζιεηηθή απόδνζε αζιεηώλ κε ΚΝΜ, ρσξίο θαη κε, ηε ρξήζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ΑΓ. ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 8 αζιεηέο πςειώλ επηδόζεσλ κε ΚΝΜ άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ (6 νπ -8 νπ απρεληθνύ ζπνλδύινπ). Ζ ζπιινγή ησλ ζηνηρείσλ έγηλε κέζσ κεηξήζεσλ ηεο επίδνζεο ζηελ άζθεζε θαη πξνζδηνξηζκό ησλ ηηκώλ ηεζηνζηεξόλεο, θνξηηδόιεο, λνξεπηλεθξίλεο θαη επηλεθξίλεο ηνπ αίκαηνο πξηλ θαη κεηά ηνλ αγώλα δξόκνπ ζε αλαπεξηθό ακαμίδην 7,5 ρηιηνκέηξσλ, κε θαη ρσξίο ηελ πξόθιεζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ΑΓ. Μέρξη ηελ εθπόλεζε ηεο έξεπλάο ηνπο δελ είρε κειεηεζεί ε αύμεζε ηεο ηεζηνζηεξόλεο κε ηελ πξαθηηθή ηεο ΑΓ. Οη ζπκκεηέρνληεο αζιεηέο γλώξηδαλ ην θαηλόκελν ηεο ΑΓ θαη ζύκθσλα κε ηηο απαληήζεηο ηνπο ζε εξσηεκαηνιόγην πνπ ηνπο δόζεθε ρξεζηκνπνηνύζαλ ηε κέζνδν απηή γηα ηελ αύμεζε ηεο αζιεηηθήο ηνπο απόδνζεο. Από ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο θάλεθε όηη ν ρξόλνο ηεο επίδνζήο ηνπο βειηηώζεθε θαηά 9,7%, p < 0,05, όκσο παξαηεξήζεθε αύμεζε ηεο ΑΠ, ε νπνία κεξηθέο θνξέο έθηαζε

25 11 ζε επηθίλδπλεο ηηκέο. Δπίζεο, δηαπηζηώζεθε θαη θαηαγξάθεθε όηη ελώ ε πξόθιεζε ηεο ΑΓ ήηαλ ζηαζεξά εθηθηή από όινπο ηνπο αζιεηέο, εληνύηνηο ε έληαζε ηεο ήηαλ απξόβιεπηε γηα ηνπο πεξηζζόηεξνπο. Δπίζεο, δελ παξαηεξήζεθε ε αλακελόκελε αύμεζε ηεο ηεζηνζηεξόλεο κεηά από εθνύζηα ελεξγνπνίεζε ΑΓ. Δίλαη γλσζηό πσο ζε αζιεηέο κε αθέξαην ΝΜ, άζθεζε κηθξήο δηάξθεηαο θαη κεγάιεο έληαζεο πξνθαιεί αύμεζε ηεο ηεζηνζηεξόλεο ηνπ αίκαηνο. Ζ επίδξαζε απηή αλαζηέιιεηαη κε ρνξήγεζε αδξελεξγηθώλ απνθιεηζηώλ (β - απνθιεηζηέο). Δίλαη επίζεο γλσζηό πσο νη βαζηθέο ηηκέο ηεζηνζηεξόλεο αίκαηνο είλαη παξόκνηεο ζε αζιεηέο κε ΚΝΜ θαη ζε αζιεηέο κε αθέξαην ΝΜ. ηελ θαηάζηαζε ηεο ΑΓ παξαηεξείηαη αύμεζε ηεο δξαζηεξηόηεηαο ηνπ ζπκπαζεηηθνύ απηνλόκνπ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο θαη αύμεζε ησλ θαηερνιακηλώλ, θπξίσο ηεο λνξεπηλεθξίλεο. Οπόηε αλακελόηαλ λα ππάξρεη θαη αληίζηνηρε αύμεζε ηεο ηεζηνζηεξόλεο. Ζ απνπζία απηήο ηεο αύμεζεο δελ θαίλεηαη λα απνδίδεηαη ζηελ θνξηηδόιε, αιιά θαίλεηαη λα ππάξρεη αλαζηαιηηθή δξάζε ησλ θαηερνιακηλώλ ζηε ζύλζεζε ή απειεπζέξσζε ηεο ηεζηνζηεξόλεο. Πξνηεηλόκελνη κεραληζκνί απηνύ ηνπ θαηλνκέλνπ είλαη ε απεπζείαο αλαζηαιηηθή δξάζε ησλ θαηερνιακηλώλ, ε κείσζε ησλ ππνδνρέσλ γνλαδνηξνπηλώλ ζηελ θπηηαξηθή κεκβξάλε ησλ θπηηάξσλ ηνπ Leydig (θύηηαξα πνπ παξάγνπλ θαη εθθξίλνπλ ηελ ηεζηνζηεξόλε), νη κεηαβνιέο ζηελ αηκάησζε ησλ όξρεσλ θαη νη κεηαβνιέο ζηηο ζαιακν/ππνζαιακηθέο - ζσκαηηθέο νξκνληθέο νδνύο, ρσξίο λα έρεη απνζαθεληζηεί ν αθξηβήο κεραληζκόο. Ο Burnham θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ, (1994), θαηά ηνλ Harris (1994), ζε κειέηε ηνπο πάλσ ζε αζιεηέο κε ΚΝΜ άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ παξαηήξεζαλ ηε ζεκαληηθή αύμεζε ηεο VΟ 2 θαηά 19,8%. εκαληηθέο ήηαλ νη επηδξάζεηο ηεο ΑΓ ζην θαξδηναγγεηαθό θαη αλαπλεπζηηθό ζύζηεκα θαζώο θαη ζηε δπλαηόηεηα πξνζιήςεσο νμπγόλνπ ζε ζρέζε κε ηελ αύμεζε ησλ ελεξγεηαθώλ ηνπο αλαγθώλ θαηά ηε δηαδηθαζία ηνπ πξσηνθόιινπ πνπ αθνινπζήζεθε. ην εξσηεκαηνιόγην πνπ ζπκπιεξώζεθε από ηνπο αζιεηέο, αλέθεξαλ όινη ηε ζεκαληηθή αύμεζε ζηε δύλακε ησλ άλσ άθξσλ ηνπο, ηελ αληνρή ηνπο θαη ηε κείσζε ηεο δπζθακςίαο ζηα ιεηηνπξγηθά κέιε. Θεσξνύλ ζεκαληηθή ηε βειηίσζε ηεο αλαπλεπζηηθήο ηνπο ηθαλόηεηαο θαη ηελ αύμεζε ηεο εγξήγνξζεο. Όινη πίζηεπαλ όηη είλαη παγθνζκίσο δηαδεδνκέλν ην θαηλόκελν απηό, ηδίσο ζηνπο αζιεηέο πςεινύ επηπέδνπ κε ΚΝΜ (Harris, 1994), (Krassioukov, 2012). Ο Schmid θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ, (2001), κειέηεζαλ ηελ απόδνζε αζιεηώλ κε ΚΝΜ θαζώο θαη ηε ζηάζκε ησλ θαηερνιακηλώλ θαηά ηε δηάξθεηα άζθεζεο κε πξόθιεζε ή όρη ΑΓ. ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 6 αζιεηέο πςεινύ αγσληζηηθνύ επηπέδνπ κε ΚΝΜ άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ. Ζ ζπιινγή ησλ ζηνηρείσλ έγηλε κέζσ κεηξήζεσλ

26 12 ησλ θαηερνιακηλώλ ζην αίκα, ηεο επίδνζεο, ηνπ θαξδηαθνύ ξπζκνύ, ηεο ΑΠ θαη ηεο κέγηζηεο πξνζιήςεσο νμπγόλνπ. Υξεζηκνπνηήζεθε εξγόκεηξν άλσ άθξσλ θαη νη κεηξήζεηο έγηλαλ ρσξίο θαη κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο ΑΓ. Σα απνηειέζκαηα δείρλνπλ αύμεζε ηεο επίδνζεο, ηνπ θαξδηαθνύ ξπζκνύ, ηεο θαηαλάισζεο νμπγόλνπ θαη ησλ θαηερνιακηλώλ θαηά ηελ δηάξθεηα ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ΑΓ. ηνπο αζιεηέο δόζεθε εξσηεκαηνιόγην γηα λα θαηακεηξεζεί ε ζπρλόηεηα ρξήζεο ηεο ΑΓ θαηά ηε δηάξθεηα αγώλσλ ή πξνπνλήζεσλ. Από ηηο απαληήζεηο ηνπο δηαθαίλεηαη ε άξλεζε ρξεζηκνπνίεζεο ηεο ΑΓ σο κέζνλ απμήζεσο ηεο αζιεηηθήο ηνπο απόδνζεο. Γελ αλεπξέζεθαλ πεξαηηέξσ κειέηεο, από ηελ αλαζθόπεζε ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο, πνπ λα αθνξνύλ ηε ζηάζε, ηηο γλώζεηο θαη ηηο πεπνηζήζεηο ησλ αζιεηώλ κε ΚΝΜ ζηε ρξεζηκνπνίεζε Φαξκαθνδηέγεξζεο θαη ηδηαίηεξα ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ΑΓ. Αξθεηέο είλαη νη έξεπλεο πνπ απιώο αλαθέξνπλ ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο ΑΓ από ηνπο αζιεηέο ρσξίο όκσο νπζηαζηηθά λα έρνπλ γίλεη κεηξήζεηο γηα ηε ζπρλόηεηά ηεο ζηελ αζιεηηθή θνηλόηεηα. Κξίλεηαη δύζθνιε ε αμηνιόγεζή ηεο από ηε ΓΠΔ θαζώο είλαη έλα θαηλόκελν πνπ κπνξεί λα εθθιεζεί αθνύζηα.

27 ΤΝΟΠΣΗΚΟΗ ΠΗΝΑΚΔ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΖ ΑΝΑΚΟΠΖΖ Πίλαθαο 1. Έξεπλεο αζιεηώλ κε ΚΝΜ θαη ΑΓ. Αλαζθόπεζε Βηβιηνγξαθίαο Με ΚΝΜ πγγξαθέαο Μειεηήζεθαλ Γείγκα Μεζνδνινγία Απνηειέζκαηα Bhambhani et al., 2010 Γλώζε Δπίπησζε ηάζε (ΑΓ) Ν=99 ΚΝΜ (<6 νπ Θ) ΠΑ (Πεθίλνπ 08) Δξσηεκαη. 52: ΑΓ (γλώξηδαλ) 38: ΑΓ (δελ) 10: ρξεζηκ. 50: δελ ρξεζηκ. Wheeler et al., 1994 Δπίδνζε Testo Cort Nor-epi Epi Ν=8 ΚΝΜ (6 νπ -8 νπ Α) Αγώλαο δξόκνπ 7,5ρικ Με ΑΓ Χσξίο ΑΓ Δξσηεκαη. επίδνζε: 9,7% ΑΠ (200mmHg) Testo Χξεζηκ: ΑΓ Burnham et al., 1994 Δπίδνζε Με ΑΓ Χσξίο ΑΓ Ν=8 ΚΝΜ (6 νπ -8 νπ Α) Πξσηόθνιιν αζθήζεσλ Δξσηεκαη. Γύλακεο ΑΑ Αληνρήο ΑΑ Γπζθακςίαο Αλαπλ. Ιθαλ. Δγξήγνξζε Χξεζηκ: ΑΓ παγθνζκ. Schmid et al., 2001 Δπίδνζε Καηερνιακίλεο ΚΡ, ΑΠ VO2max N=6 KNM (<6 νπ Θ) Δξγόκεηξν άλσ άθξσλ Δξσηεκαη. επίδνζεο θαηερνιακίλεο ΚΡ, VO2max Γελ ρξεζηκ. ΑΓ

28 14 Πίλαθαο 2. Έξεπλα κε αζιεηέο θαη Φαξκαθνδηέγεξζε. Αλαζθόπεζε Βηβιηνγξαθίαο - Γίρσο ΚΝΜ πγγξαθέαο Μειεηήζεθαλ Γείγκα Μεζνδνινγία Petróczi, 2007 Γλώζε Πεπνηζήζεηο ηάζε Αζιεηηθόο πξνζαλαηνιηζκόο σο πξνο ηελ Φαξκαθνδηέγεξζε Ν=199 άξξελεο πςεινύ αγσληζηηθνύ επηπέδνπ Δξσηεκαη.:4 Αποσελέςμασα Γνώπιζαν σο «doping». Χπηςιμοποιούν σο «doping» διόσι και άλλοι αθλησέρ σο φπηςιμοποιούν. Το «doping» είναι ένα επγαλείο για σην επίσετξη ενόρ ςτγκεκπιμένοτ ςκοπού. Ο αθλησικόρ πποςανασολιςμόρ δεν ςφεσίζεσαι με σην ςσάςη και σιρ πεποιθήςειρ ωρ ππορ σο «doping». Ο πποςανασολιςμόρ ωρ ππορ ση νίκη έφει θεσικό αποσέλεςμα ςση ςσάςη σων αθλησών ππορ σην υαπμακοδιέγεπςη.

29 15 Πίλαθαο 3. πλνπηηθά ζπκπεξάζκαηα βηβιηνγξαθηθήο αλαζθόπεζεο. Αλαζθόπεζε Βηβιηνγξαθίαο πκπέξαζκα Σόπνο Έξεπλεο Μειεηήζεθαλ Γείγκα Γηεζλώο 3 Γλώζε Χξεζηκνπνίεζε (ΑΓ) Γηεζλώο 1 Γλώζε Δπίπησζε ηάζε Πεπνηζήζεηο (ΑΓ) Γηεζλώο Πνιπάξηζκεο Απιώο αλαθέξνπλ ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο ΑΓ από ηνπο αζιεηέο (ρσξίο κεηξήζεηο γηα ηε ζπρλόηεηά ηεο) Διιάδα 0 Μέζσ αύμεζεο αζιεηηθήο απόδνζεο Αζιεηέο κε ΚΝΜ Αζιεηέο κε ΚΝΜ Αζιεηέο κε ΚΝΜ Αζιεηέο κε ΚΝΜ

30 Δξεπλεηηθό θελό Από ηελ αλαζθόπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο βξέζεθαλ ηξεηο κειέηεο νη νπνίεο αλαθέξνληαη ζηηο γλώζεηο θαη ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο ΑΓ σο κέζν αύμεζεο ηεο αζιεηηθήο απόδνζεο αζιεηώλ κε ΚΝΜ. Μία έξεπλα κέηξεζε ηηο ζηάζεηο, ηηο πεπνηζήζεηο θαη ηελ επίπησζε ησλ αζιεηώλ κε ΚΝΜ όζνλ αθνξά ηε Φαξκαθνδηέγεξζε θαη ηδηαίηεξα ηελ ΑΓ. ηελ Διιάδα δελ δηαπηζηώζεθε θάπνηα κειέηε, κέρξη ηελ έλαξμε ηεο έξεπλαο, πνπ λα δηεξεπλά ηελ ΑΓ σο κέζν αύμεζεο ηεο απόδνζεο ησλ αζιεηώλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ αζιεηηθώλ ηνπο δξαζηεξηνηήησλ. Ζ παξνύζα κειέηε επηζπκεί λα θαιύςεη ην άλσζελ εξεπλεηηθό θελό. 2.5 θνπόο ηεο έξεπλαο θνπόο ηεο κειέηεο ήηαλ ε αμηνιόγεζε ησλ ζηάζεσλ, γλώζεσλ θαη πεπνηζήζεσλ ησλ αζιεηώλ κε ΚΝΜ σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε, κε έκθαζε ζηελ ΑΓ. 2.6 εκαζία ηεο έξεπλαο Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ζα κπνξνύζαλ λα βνεζήζνπλ ηνπο αζιεηέο, ηνπο πξνπνλεηέο, ηνπο αζιεηηθνύο managers θαη ηηο αζιεηηθέο αξρέο, πνπ δξαζηεξηνπνηνύληαη γύξσ από ηνλ αζιεηηζκό αηόκσλ κε αλαπεξία ζε αλαπεξηθό ακαμίδην, λα θαηαλνήζνπλ ηνπο παξάγνληεο θαη ηηο θαηαζηάζεηο πνπ βξίζθνληαη πίζσ από ηε ζπκπεξηθνξά σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε θαη ην θαηλόκελν ηεο ΑΓ. Με ηνλ ηξόπν απηό ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο απνζθνπνύλ λα δεκηνπξγήζνπλ ην θίλεηξν ζηνπο ππεύζπλνπο νξγαληζκνύο Anti-Doping, δηεζλείο θαη ηνπηθνύο, λα απμήζνπλ ηελ πξνζπάζεηα ηνπο κεηάδνζεο γλώζεσλ θαη ηξόπσλ θαιπηέξεπζεο ηνπ Anti- Doping, ζηα εκπιεθόκελα άηνκα γύξσ από ηνλ αζιεηηζκό αηόκσλ κε ΚΝΜ.

31 Πεξηνξηζκόο ηεο Έξεπλαο Πεξηνξηζκνύο ηεο έξεπλαο απνηέιεζαλ ν ηξόπνο ζπκπιήξσζεο ησλ εξσηεκαηνινγίσλ από ηνπο εμεηαδόκελνπο (αξηζκόο ρακέλσλ δεδνκέλσλ ιόγσ κε ζπκπιήξσζεο όισλ ησλ εξσηήζεσλ), θαζώο θαη ν αξηζκόο ησλ εμεηαδόκελσλ αζιεηώλ κε αλαπεξία. 2.8 Δξεπλεηηθέο ππνζέζεηο 1. Οη αζιεηέο κε ΚΝΜ ζα έρνπλ αξλεηηθή ζηάζε σο πξνο ηελ Φαξκαθνδηέγεξζε. 2. Έλα ζεκαληηθό πνζνζηό ησλ αζιεηώλ κε ΚΝΜ άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ ζα δειώζνπλ όηη ρξεζηκνπνηνύλ ην Boosting γηα ηελ αύμεζε ηεο αζιεηηθήο ηνπο απόδνζεο θαηά ηελ δηάξθεηα πξνπνλήζεσλ θαη αγώλσλ 3. Οη γλώζεηο ησλ αζιεηώλ κε ΚΝΜ γηα ην Boosting δελ ζα επεξεάδεηαη από ην κνξθσηηθό ηνπο επίπεδν. 4. Οη αζιεηέο κε ΚΝΜ ζα δειώζνπλ όηη ην Boosting είλαη κε απνδεθηό γηα ηελ αύμεζε ηεο αζιεηηθήο ηνπο απόδνζεο. 5. Ζ ρξήζε Φαξκαθνδηέγεξζεο ζπλδέεηαη κε ηηο πεπνηζήζεηο ησλ αζιεηώλ κε ΚΝΜ. 2.9 Λεηηνπξγηθνί νξηζκνί α) Φαξκαθνδηέγεξζε (Doping) είλαη ε ρξήζε από έλαλ αζιεηή ελόο απαγνξεπκέλνπ κέζνπ (απαγνξεπκέλε νπζία ή απαγνξεπκέλε κέζνδνο) κε ζθνπό ηε ηερλεηή βειηίσζε ηεο αγσληζηηθήο ηνπ ηθαλόηεηαο, θαηά ηε δηάξθεηα ησλ αγώλσλ ή θαηά ην ζηάδην ηεο πξνεηνηκαζίαο ηνπ. ύκθσλα κε ηνλ Παγθόζκην Κώδηθα Αληηληόπηλγθ, σο Φαξκαθνδηέγεξζε ζεσξείηαη κία ζεηξά παξαβάζεσλ, όπσο: ε παξνπζία θάπνηαο απαγνξεπκέλεο νπζίαο ή ησλ κεηαβνιηηώλ ηεο ή θάπνηνπ δείθηε ηεο ρξήζεο ηεο ζε

32 18 βηνινγηθό δείγκα αζιεηή, ε ρξήζε απαγνξεπκέλσλ νπζηώλ ή απαγνξεπκέλσλ κεζόδσλ, ε απνθπγή ππνβνιήο ζε έιεγρν, ε θαηνρή από αζιεηή απαγνξεπκέλεο νπζίαο θαη ηέινο ε δηαθίλεζε απαγνξεπκέλσλ νπζηώλ ή κεζόδσλ (IPC, 2009). β) Anti-Doping είλαη ε θαηαπνιέκεζε ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο, ε ελαληίσζε ζηελ πξαθηηθή ηνπ ληόπηλγθ (IPC, 2009). γ) Παγθόζκηνο Οξγαληζκόο Anti-Doping (WADA) είλαη έλαο δηεζλήο αλεμάξηεηνο νξγαληζκόο πνπ ηδξύζεθε ην 1999 θαη είλαη ππεύζπλνο γηα λα πξνσζεί, λα ζπληνλίδεη θαη λα παξαθνινπζεί ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο (Doping), παγθνζκίσο, ζε όια ηα επίπεδα (WADA, 2012). δ) Δζληθό πκβνύιην Καηαπνιέκεζεο ηνπ Doping (ΔΚΑΝ) είλαη ν εζληθόο θνξέαο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο ν νπνίνο ηδξύζεθε ην Έρεη σο αξκνδηόηεηεο ην γεληθό ζρεδηαζκό ησλ ειέγρσλ, ηελ εθπαίδεπζε θαη ελεκέξσζε πάλσ ζε ζέκαηα Φαξκαθνδηέγεξζεο, ηελ παξαθνινύζεζε ησλ δηεζλώλ εμειίμεσλ θαη ηελ εθπξνζώπεζε ηεο ρώξαο ζε δηεζλέο επίπεδν, θαζώο θαη ηελ εηζήγεζε ζηνλ Τθππνπξγό Αζιεηηζκνύ ζεκάησλ ζρεηηθώλ κε ηε Φαξκαθνδηέγεξζε (ESKAN, 2013). ε) Αληαλαθιαζηηθή Γπζιεηηνπξγία ηνπ απηόλνκνπ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο : Σα άηνκα κε ΚΝΜ άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ κπεινηνκίνπ είλαη δπλαηόλ λα παξνπζηάζνπλ έλα θαηλόκελν ην νπνίν νλνκάδεηαη αληαλαθιαζηηθή δπζιεηηνπξγία ηνπ απηόλνκνπ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο (ΑΓΑΝ) ή «ΑΓ» (Autonomic Dysreflexia). Ζ αληαλαθιαζηηθή δπζιεηηνπξγία ηνπ απηόλνκνπ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο είλαη κέξνο ηεο δσήο ηνπ αλζξώπνπ κε ΚΝΜ. Μπνξεί θαλείο λα ηαιαηπσξείηαη θαη πνιιέο θνξέο λα απεηιείηαη από απηήλ. Δκθαλίδεηαη ζηελ πεξίνδν κεηά ην «λσηηαίν ζνθ» θαη νθείιεηαη ζε κεξηθή αληηξξόπεζε ηεο δξάζεο ηνπ ζπκπαζεηηθνύ απηόλνκνπ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο. πρλά νθείιεηαη ζε δηάηαζε ηεο νπξνδόρνπ θύζηεο ή θάπνην άιιν επώδπλν ή πηεζηηθό εξέζηζκα, θάησ από ην επίπεδν ηεο βιάβεο (Krassioukov & Claydon, 2006).

33 19 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΗΗΗ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ 3.1. πκκεηέρνληεο Οη ζπκκεηέρνληεο ήηαλ 40 αζιεηέο κε ΚΝΜ (38 άξξελεο, 2 ζήιεηο). Ο πξνο εμέηαζε πιεζπζκόο ήηαλ θάηνηθνη ηεο επξύηεξεο πεξηνρήο ηεο Βνξείνπ Διιάδνο. Οη αζιεηέο κε αλαπεξία νη νπνίνη δήισζαλ ελδηαθέξνλ σο πξνο ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηε κειέηε ελεκεξώζεθαλ εθηελώο πεξί ηνπ ζθνπνύ ηεο κειέηεο θαη ηεο δηαδηθαζίαο ηεο θαη όζνη ζπλέρηζαλ λα ελδηαθέξνληαη ππέγξαςαλ ην έληππν ζπγθαηάζεζεο γηα ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ έξεπλα Πεξηγξαθή νξγάλσλ κέηξεζεο α) Doping Use Belief measures (DUB) (Petróczi, 2007). Μεηξά ηηο πεπνηζήζεηο ησλ αζιεηώλ όζνλ αθνξά ηε Φαξκαθνδηέγεξζε. Απνηειείηαη από ηέζζεξηο εξσηήζεηο όπνπ αλά δύν ρσξίδνληαη ζε δηαθνξεηηθέο ελόηεηεο. Οη δύν πξώηεο αλαθέξνληαη ζηηο πεπνηζήζεηο ησλ αζιεηώλ σο πξνο ηελ Φαξκαθνδηέγεξζε θαη νη δύν επόκελεο ζηελ πξνζσπηθή ρξήζε ελόο κέζνπ αύμεζεο ηεο αζιεηηθήο ηνπο επίδνζεο ζην παξειζόλ θαη ζην παξόλ. β) Performance Enhancement Attitude Scale (PEAS) (Petróczi, 2007). Σν PEAS είλαη έλα εξσηεκαηνιόγην πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε κέηξεζε ησλ ζηάζεσλ ησλ αζιεηώλ σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε. Ζ ζηάζε ζην θαηλόκελν ηεο Φαξκαθνδηέγεξζεο κεηαθξάδεηαη σο ε πξνδηάζεζε ησλ αηόκσλ γηα ρξήζε απαγνξεπκέλσλ νπζηώλ ή κεζόδσλ γηα ηελ αύμεζε ηεο αζιεηηθήο ηνπο απόδνζεο. Απνηειείηαη από 17 εξσηήζεηο θαη ρξεζηκνπνηείηαη ε θιίκαθα Likert 6 βαζκώλ, ζύκθσλα κε ηελ νπνία ν εξσηώκελνο ηνπνζεηεί ηελ άπνςή ηνπ ζε θάζε κία εξώηεζε ζε έλα θάζκα πνπ μεθηλά από ην δηαθσλώ πιήξσο (1) κέρξη ην ζπκθσλώ απόιπηα (6). Με ην ηξόπν απηό νη απαληήζεηο ζηηο εξσηήζεηο κπνξνύλ λα αλαιπζνύλ κε ηε ρξήζε παξακεηξηθώλ κεζόδσλ. Σν εξσηεκαηνιόγην έρεη ρξεζηκνπνηεζεί μαλά θαη αλαθέξεηαη πσο ε εζσηεξηθή ζηαζεξόηεηα ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ (Cronbach alpha) είλαη κεγαιύηεξε ηνπ.70.

34 20 γ) Boosting Questionnaire Bhambhani Y (Bhambhani et al., 2010). Μεηξά ηηο απόςεηο ησλ αζιεηώλ όζνλ αθνξά ηε Φαξκαθνδηέγεξζε ζηελ άζιεζε θαη ηηο πξαθηηθέο βειηίσζεο ηεο απόδνζεο κε έκθαζε ζηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ΑΓ. Απνηειείηαη από 26 εξσηήζεηο κε ππεξσηήκαηα. Πξώηε θνξά δεκνζηεύηεθε ζε κειέηε ηνπ Burnham et al, (1994). Έθηνηε ηξνπνπνηήζεθε θαη εθηηκήζεθε ε αμηνπηζηία ηνπ από εηδηθνύο ζην ζρεδηαζκό εξσηεκαηνινγίσλ Γηαδηθαζίεο κέηξεζεο Οη εμεηαδόκελνη αθνινύζεζαλ ην παξαθάησ πξσηόθνιιν: 1. Μνίξαζκα ελεκεξσηηθνύ θπιιαδίνπ θαη επεμήγεζε δηαδηθαζίαο. 2. Γξαπηή ζπγθαηάζεζε ζπκκεηνρήο ησλ ζπκκεηερόλησλ. 3. Μνίξαζκα εξσηεκαηνινγίσλ θαη αλώλπκε ζπκπιήξσζε ησλ από ηνπο ζπκκεηέρνληεο. 4. Λήςε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ. 5. Δπεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ κέζσ θαηάιιεινπ ινγηζκηθνύ Μεηαβιεηέο αμηνιόγεζεο Δμαξηεκέλε: Ζ Φαξκαθνδηέγεξζε θαη ηδηαίηεξα ε ΑΓ ζε αζιεηέο κε ΚΝΜ. Αλεμάξηεηεο: 1.Οη ζηάζεηο ησλ αζιεηώλ. 2. Οη γλώζεηο ησλ αζιεηώλ. 3. Οη πεπνηζήζεηο ησλ αζιεηώλ.

35 ηαηηζηηθή αλάιπζε ηελ πξσηνγελή αλάιπζε πνπ δηελεξγήζεθε ππνινγίζηεθαλ ηα βαζηθά πεξηγξαθηθά κέηξα ζέζεο θαη δηαζπνξάο (μέζη ηιμή, ηυπική απόκλιζη, διάμεζος και ελάχιζηη-μέγιζηη ηιμή) γηα ηηο πνζνηηθέο κεηαβιεηέο θαη ηα δηάθνξα ζηνηρεία θιίκαθαο ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη εθείλσλ ηύπνπ Likert, θαζώο ζεσξήζεθε όηη κπνξνύλ λα έρνπλ εζσηεξηθή δηάηαμε κε αξηζκεηηθή εξκελεία, δειαδή λα ιακβάλνπλ αξηζκεηηθέο ηηκέο σο θιίκαθεο δηαζηήκαηνο. Δπηπξόζζεηα, γηα όιεο ηηο εξσηήζεηο θιεηζηνύ ηύπνπ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, πνζνηηθά θαη νλνκαζηηθά κέηξα (θύιν, νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε θ.α) ππνινγίζηεθαλ νη ζπρλόηεηεο θαη νη ζρεηηθέο ζπρλόηεηεο εκθάληζεο ησλ δηαθνξεηηθώλ επηπέδσλ θάζε κεηαβιεηήο. Δπηπιένλ, πξαγκαηνπνηήζεθε ε αλαδήηεζε ησλ πηζαλώλ ζπζρεηίζεσλ κεηαμύ νξηζκέλσλ ζηνηρείσλ ηεο έξεπλαο. Έηζη, ειέγρζεθε ε ηζρύο ηεο ζεηηθήο ή αξλεηηθήο ζρέζεο ησλ απαληήζεσλ ησλ αζιεηώλ. πγθεθξηκέλα ρξεζηκνπνηήζεθαλ Pearson, ANOVA, one sample t-test, χ 2, test αλεμαξηεζίαο. Ζ ζηαηηζηηθή αλάιπζε έγηλε κέζσ ηνπ IBM SPSS Statistics (IBM, New York, USA, version 20.0, for Windows). Δπίπεδν ζεκαληηθόηεηαο p.05.

36 22 ΚΔΦΑΛΑΗΟ IV ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ 4.1 Υαξαθηεξηζηηθά ζπκκεηερόλησλ Μειεηήζεθαλ 40 αζιεηέο κε ΚΝΜ, 38 άλδξεο (95%), 2 γπλαίθεο (5%). (Γξάθεκα 1) Αλεμαξηήησο θύινπ ην κεγαιύηεξν πνζνζηό ησλ ζπκκεηερόλησλ αλήθαλ ζηελ ειηθηαθή νκάδα ησλ άλσ ησλ 45 εηώλ (28%), αθνινπζνύκελε από ηηο ειηθηαθέο νκάδεο ησλ εηώλ (26%), εηώλ (21%), εηώλ (13%), (10%), (3%). Χο πξνο ην κνξθσηηθό επίπεδν, 79% ήηαλ απόθνηηνη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, 18% ήηαλ ηξηηνβάζκηαο αλώηαηεο εθπαίδεπζεο θαη 3% ήηαλ ηξηηνβάζκηαο αλώηεξεο εθπαίδεπζεο. Έλαο αζιεηήο δελ ζπκπιήξσζε ηα αλσηέξσ δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά. (Γξάθεκα 2, 3) Χο πξνο ηελ επαγγεικαηηθή θαηάζηαζε ησλ εξσηεζέλησλ, 28 από ηνπο 29 αζιεηέο πνπ απήληεζαλ ζηελ άλσζελ θαηάζηαζε ήηαλ αζιεηέο κεξηθήο απαζρόιεζεο. Από ην ζύλνιν ησλ 29 αζιεηώλ, ε πιεηνςεθία ήηαλ ζπληαμηνύρνη (14 άηνκα), ελώ ε κεηνςεθία ήηαλ άλεξγνη νη νπνίνη δελ έςαρλαλ λα εξγαζζνύλ (2 άηνκα). (Πίλαθαο 4) Γξάθεκα 1. Αξηζκόο ζπκκεηερόλησλ αλά θύιν.

37 23 Γξάθεκα 2. Αξηζκόο ζπκκεηερόλησλ αλά ειηθηαθή νκάδα. * Έλαο αζιεηήο δελ ζπκπιήξσζε ηα αλσηέξσ δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά. Γξάθεκα 3. Αξηζκόο ζπκκεηερόλησλ αλά κνξθσηηθό επίπεδν. * Έλαο αζιεηήο δελ ζπκπιήξσζε ηα αλσηέξσ δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά. Πίλαθαο 4. Δπαγγεικαηηθή θαηάζηαζε. Γεκόζηνο ππάιιεινο Μόληκνο 6 Χξνκίζζηνο 0 Ηδησηηθόο ππάιιεινο Πιήξεο απαζρόιεζεο 2 Μεξηθήο απαζρόιεζεο 2 Διεύζεξνο επαγγεικαηίαο Πιήξεο απαζρόιεζεο 5 Μεξηθήο απαζρόιεζεο 4 πληαμηνύρνο 14 Άλεξγνο Πξνο αλεύξεζε εξγαζίαο 7

38 24 Γελ ςάρλσ γηα λα εξγαζζώ 2 Φνηηεηήο 4 Αζιεηήο Πιήξεο απαζρόιεζεο 1 Μεξηθήο απαζρόιεζεο 28 * 11 αζιεηέο δελ ζπκπιήξσζαλ ηα αλσηέξσ ζηνηρεία ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο θαηάζηαζεο. 4.2 Δζσηεξηθή ζπλνρή νξγάλσλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ Γηα ηε κειέηε ηεο εζσηεξηθήο ζπλνρήο ησλ θιηκάθσλ πνπ εμεηάζηεθαλ ζηελ παξνύζα έξεπλα ρξεζηκνπνηήζεθε ν ζπληειεζηήο α ηνπ Cronbach. Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ πςειέο ηηκέο γηα ηηο δύν εξσηήζεηο ησλ πεπνηζήζεσλ ησλ αζιεηώλ σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε (.96) θαη γηα ηηο 17 εξσηήζεηο ηνπ PEAS (.83). Δπηπιένλ, νη εξσηήζεηο ησλ ηκεκάησλ ηνπ Boosting πνπ αθνξνύλ ηε ζπρλόηεηα εθαξκνγήο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ΑΓ ζηηο αζιεηηθέο ηνπο δξαζηεξηόηεηεο (4 εξσηήζεηο), ηηο ζηάζεηο ησλ αζιεηώλ σο πξνο ηελ ελίζρπζε ηεο απόδνζεο κε ηε ρξήζε ηνπ Boosting (4 εξσηήζεηο), ηηο ζηάζεηο ησλ αζιεηώλ σο πξνο ηελ απαγόξεπζε ηνπ Boosting (4 εξσηήζεηο) θαη ηηο ζηάζεηο ηνπο σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε γεληθόηεξα (4 εξσηήζεηο) ήηαλ.987,.990,.850 θαη.882 αληίζηνηρα. Με βάζε ηα απνηειέζκαηα απηά δεκηνπξγήζεθαλ έμη λέεο κεηαβιεηέο πνπ αληηπξνζσπεύνπλ ηε κέζε ηηκή ησλ απαληήζεσλ ησλ ζπκκεηερόλησλ ζε όιεο ηηο εξσηήζεηο ηνπ θάζε παξάγνληα («πεπνηζήζεηο σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε», «ζηάζεηο σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε», «ζπρλόηεηα εθαξκνγήο Boosting», «ελίζρπζε απόδνζεο κε Boosting», «απαγόξεπζε Boosting» θαη «ζηάζεηο σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε γεληθά»). Αμίδεη λα ζεκεησζεί όηη νη δύν εξσηήζεηο πνπ αμηνινγνύλ ηε ρξήζε Φαξκαθνδηέγεξζεο ζην παξειζόλ θαη ζην παξόλ εκθάληζαλ ηδηαίηεξα ρακειή εζσηεξηθή ζπλνρή (α =.27). Οη δύν απηέο εξσηήζεηο ρξεζηκνπνηήζεθαλ κεκνλσκέλα ζε πεξαηηέξσ αλαιύζεηο.

39 Πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή αλάιπζε ηνπ Boosting Κάθσζε λσηηαίνπ κπεινύ Από ην ζύλνιν ησλ εξσηεζέλησλ αζιεηώλ ην 30,7% είραλ πςεινύ επηπέδνπ θάθσζε, ην 23% είραλ κέζνπ επηπέδνπ θάθσζε θαη ην 46,1% είραλ ρακεινύ επηπέδνπ θάθσζε. Μία αζιήηξηα δελ απήληεζε ηα αλσηέξσ. (Πίλαθαο 5) Από ην ζύλνιν ησλ ζπκκεηερόλησλ, όινη γλώξηδαλ ηελ πιεξόηεηα ηεο θάθσζεο ηνπο. Σν 55% είραλ νιηθή ΚΝΜ θαη ην 45% είραλ κεξηθή ΚΝΜ. (Γξάθεκα 4) Πίλαθαο 5. Πιεξνθνξίεο θάθσζεο.* Οκάδεο Τςειό επίπεδν Μέζν Δπίπεδν Υακειό Δπίπεδν Κάθσζεο (Α1-Α7) Κάθσζεο (Θ1-Θ6) Κάθσζεο (Θ7-Ο1) n % n % n % Άλδξεο (Ν=38) 12 31,6% 9 23,7% 17 44,7% Γπλαίθεο (Ν=1) 0 0% 0 0% 1 100% ύλνιν (Ν=39) 12 30,7% 9 23% 18 46,1% *εκείσζε: Μία αζιήηξηα δελ απήληεζε ηα αλσηέξσ. Γξάθεκα 4. Πιεξνθνξίεο πιεξόηεηαο θάθσζεο.

40 Αζιήκαηα ζπκκεηερόλησλ Σξεηο είλαη νη κεγάιεο θαηεγνξίεο αζιεκάησλ όπνπ ζπγθεληξώλεηαη ε πιεηνςεθία ησλ αζιεηώλ: θνιύκβεζε (30%), θαιαζνζθαίξηζε κε ακαμίδην (27,5%), ξάγθκππ κε ακαμίδην (17,5%). ηελ εξώηεζε απήληεζαλ όινη νη ζπκκεηέρνληεο. (Γξάθεκα 5) Άρςη βαρϊν ςε πάγκο 4 Κολφμβηςη 12 Ράγμπυ με αμαξίδιο 7 Καλαθοςφαίρις η με 11 Αγϊνεσ ρίψεων Αγϊνεσ δρόμου μεγάλων Αγϊνεσ ςτίβου με αμαξίδιο Γξάθεκα 5. Αξηζκόο ζπκκεηνρήο εμεηαδόκελσλ αζιεηώλ ζε πνηθίια αζιήκαηα Γνωση Boosting Δίρεο πνηέ αθνύζεη γηα ην Boosting σο κέζν βειηίσζεο ηεο απόδνζεο; (εξση. 3.1) Από ην ζύλνιν ησλ εξσηεζέλησλ (40 αζιεηέο), ην 47.5% απήληεζαλ όηη δελ είραλ πνηέ αθνύζεη γηα ην Boosting σο κέζν βειηίσζεο ηεο απόδνζεο. Σν 40% ησλ αζιεηώλ είραλ αθνύζεη γηα ην Boosting σο κέζν βειηίσζεο ηεο απόδνζεο, ελώ ην 12,5% δελ ήηαλ ζίγνπξνη. (Γξάθεκα 6)

41 27 Γξάθεκα 6. Γλώζε Boosting πρλόηεηα Boosting (ερωτ. 3.3 και 3.4) Από ηνπο ζπκκεηέρνληεο πνπ νδεγήζεθαλ ζύκθσλα κε ην εξσηεκαηνιόγην λα απαληήζνπλ ζηελ εξώηεζε ηεο δπλαηόηεηαο εκθάληζεο ΑΓ ζε ζρέζε κε ην επίπεδν ΚΝΜ, 14 (70%) από ηνπο 20 αζιεηέο απήληεζαλ ζεηηθά, ελώ νη ππόινηπνη 6 (30%) αξλεηηθά. Όηαλ εξσηήζεθαλ αλ ζθνπίκσο πξνθάιεζαλ ΑΓ γηα ηε βειηίσζε ηεο απόδνζεο ηνπο ζηελ πξνπόλεζε ή ζε αγώλα, από ηνπο 15 πνπ ζπκπιήξσζαλ ηελ εξώηεζε 3.4, ηέζζεξηο απήληεζαλ ζεηηθά θαη 11 αξλεηηθά. (Γξάθεκα 7, 8) Γξάθεκα 7. Δκθάληζε ΑΓ ζύκθσλα κε ην επίπεδν θάθσζεο.

42 28 Γξάθεκα 8. Δθνύζηα πξόθιεζε ΑΓ πρλόηεηα εθαξκνγήο θαη επίβιεςε ηνπ Boosting Από ηνπο 15 αζιεηέο πνπ απήληεζαλ ηελ εξώηεζε πνπ αθνξά ηε ζπρλόηεηα ρξεζηκνπνίεζεο ηεο ΑΓ θαηά ηε δηάξθεηα πξνπνλήζεσλ θαη αγώλσλ, ε πιεηνςεθία ησλ αζιεηώλ απήληεζε πσο δελ εθαξκόδνπλε ην Boosting πνηέ. Έλαο αζιεηήο ζεκείσζε όηη πάληνηε ρξεζηκνπνηνύζε ην Boosting θαηά ηε δηάξθεηα πξνπνλήζεσλ θαη αγώλσλ εζληθνύ επηπέδνπ θαη δύν αζιεηέο θαηά ηελ δηάξθεηα αγώλσλ δηεζλνύο επηπέδνπ. (Γξάθεκα 9) Γξάθεκα 9. πρλόηεηα ρξήζεο Boosting. ηνλ Πίλαθα 6 παξαηίζεληαη ηα ζηνηρεία γηα ηα άηνκα πνπ επηβιέπνπλ ην Boosting ησλ αζιεηώλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνπόλεζεο θαη ησλ αγώλσλ. Από ην ζύλνιν ησλ αζιεηώλ, ε πιεηνςεθία δελ πξνθαινύζε Boosting. Από ηνπο αζιεηέο πνπ πξνθαινύζαλ Boosting θαηά ηελ πξνπόλεζε θαη ηνπο αγώλεο, νη πεξηζζόηεξνη επέβιεπαλ κόλνη ηνπο ην

43 29 θαηλόκελν ηεο ΑΓ. Αμηνζεκείσην είλαη όηη ηαηξόο θαη πξνπνλεηήο ήηαλε απόληεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ «Boosting» θαη ζηελ πξνπόλεζε θαη ζηνπο αγώλεο. Πίλαθαο 6. Δπίβιεςε Boosting. 5.Καθημερινής ζοσ προπόνηζης: 5.Προαγωνιζηικής ζοσ προπόνηζης: 5.Αγώνων εθνικού επιπέδοσ: 5.Αγώνων διεθνούς επιπέδοσ: n % Εγώ 5 33,3% Προπονηηής 0 0% Ιαηρός 0 0% Άλλοι 0 0% Κανένας 4 26,7% Μη εθαρμόζιμο 6 40,0% ΣΥΝΟΛΟ 15 Εγώ 4 26,7% Προπονηηής 0 0% Ιαηρός 0 0% Άλλοι 0 0% Κανένας 3 20,0% Μη εθαρμόζιμο 8 53,3% ΣΥΝΟΛΟ 15 Εγώ 5 33,3% Προπονηηής 0 0% Ιαηρός 0 0% Άλλοι 0 0% Κανένας 2 13,3% Μη εθαρμόζιμο 8 53,3% ΣΥΝΟΛΟ 15 Εγώ 5 33,3% Προπονηηής 0 0% Ιαηρός 0 0% Άλλοι 0 0% Κανένας 2 13,3% Μη εθαρμόζιμο 8 53,3% ΣΥΝΟΛΟ Υξεζηκόηεηα Boosting ηελ εξώηεζε γηα ηε ρξεζηκόηεηα ηνπ Boosting ζηηο πξνπνλεηηθέο θαη αγσληζηηθέο πεξηόδνπο, ην 78% ησλ αζιεηώλ από ην ζύλνιν ησλ 18 αζιεηώλ πνπ απήληεζαλ ζηελ εξώηεζε, ζεσξνύλ πσο ην Boosting είλαη ρξεζηκόηεξν θαηά ηε δηάξθεηα ησλ αγώλσλ θαη ην 22% θαηά ηε δηάξθεηα ησλ πξνπνλήζεσλ. (Γξάθεκα 10)

44 30 Γξάθεκα 10. Γλώζεηο αζιεηώλ σο πξνο ηελ ρξεζηκόηεηα ηνπ Boosting ζηηο πξνπνλεηηθέο θαη αγσληζηηθέο πεξηόδνπο. *Αιινύ = πνπζελά (2 αζιεηέο). ηελ εξώηεζε γηα ηε ρξεζηκόηεηα Boosting ζε νξηζκέλα αζιήκαηα (εξση. 3.8), ην 40% ησλ αζιεηώλ από ηνπο 20 πνπ απήληεζαλ λνκίδνπλ πσο είλαη ρξεζηκόηεξν ζε νξηζκέλα αζιήκαηα. (Γξάθεκα 11) Γξάθεκα 11. Υξεζηκόηεηα Boosting ζε νξηζκέλα αζιήκαηα. Από ην ζύλνιν ησλ 8 αζιεηώλ πνπ πηζηεύνπλ πσο είλαη ρξεζηκόηεξν ην Boosting ζε νξηζκέλα αζιήκαηα, ην 88% απηώλ δήισζαλ πσο είλαη ρξεζηκόηεξν ζηνπο αγώλεο ζηίβνπ κε ακαμίδην θαη ην 75% ζηνπο αγώλεο δξόκνπο ηαρύηεηαο, ηελ θαιαζνζθαίξηζε κε ακαμίδην θαη ην ξάγκππ κε ακαμίδην. (Γξάθεκα 12)

45 31 Γξάθεκα 12. Αζιήκαηα ζηα νπνία ην Boosting είλαη ρξεζηκόηεξν. *Άιιν = θνιύκβεζε. Σν 57% από ηνπο 7 αζιεηέο πνπ απήληεζαλ ηελ εξώηεζε (εξση. 3.8), ζεσξνύλ όηη ην Boosting είλαη ιηγόηεξν ρξήζηκν ζηνπο αγώλεο ξίςεσλ θαη ην 43% ζηνπο αγώλεο καξαζσλίνπ δξόκνπ, ζηνπο αγώλεο δξόκνπ κεγάισλ απνζηάζεσλ θαη ζηηο ρηνλνδξνκίεο αληνρήο. (Γξάθεκα 13)

46 32 Γξάθεκα 13. Αζιήκαηα ζηα νπνία ην Boosting είλαη ιηγόηεξν ρξήζηκν. *Άιιν = θνιύκβεζε + κπόηζηα (1 αζιεηήο) Δπηθηλδπλόηεηα boosting Από ηνπο 19 αζιεηέο πνπ απήληεζαλ ηελ εξώηεζε 3.11, ην 63% απηώλ ζεσξνύλ πσο ην Boosting είλαη επηθίλδπλν, ην 21% ζεσξνύλ πσο είλαη ιίγν επηθίλδπλν θαη ην 16% πηζηεύνπλ πσο είλαη πνιύ επηθίλδπλν. Αμηνζεκείσην είλαη πσο θαη νη 19 αζιεηέο αλαγλσξίδνπλ ηελ επηθηλδπλόηεηα ηεο εθνύζηαο πξόθιεζεο ΑΓ. (Γξάθεκα 13) Γξάθεκα 14. Γλώζεηο αζιεηώλ γηα ηελ επηθηλδπλόηεηα ηνπ Boosting Γλώζεηο πεξί ησλ ζπκπησκάησλ θαη ζεκείσλ ηνπ boosting ηελ εξώηεζε γηα ηηο γλώζεηο ησλ αζιεηώλ σο πξνο ηα ζπκπηώκαηα ηνπ Boosting (εξση. 3.12a), από ηνπο 19 αζιεηέο πνπ απήληεζαλ, ε πιεηνςεθία γλώξηδε ηα θύξηα ζπκπηώκαηα ηνπ Boosting (ππεξηδξσζία, θεθαιαιγία, αξηεξηαθή ππέξηαζε). (Γξάθεκα 15)

47 33 Γξάθεκα 15. Γλώζεηο αζιεηώλ γηα ηα ζπκπηώκαηα ηνπ Boosting. ύκθσλα κε ηηο απαληήζεηο ησλ αζιεηώλ ζηελ εξώηεζε ζε ηη βαζίδνληαη νη απαληήζεηο ηνπο ζηελ πξνεγνύκελε εξώηεζε (3.12a), ε πιεηνςεθία (63%) βαζίδεηαη ζηελ πξνζσπηθή εκπεηξία, ελώ ε κεηνςεθία (21%) βαζίδεηαη ζε αλαθνξέο από άιινπο αζιεηέο ηνπο νπνίνπο γλσξίδεη πξνζσπηθώο. Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλόο όηη θαλέλαο αζιεηήο δελ απήληεζε όηη νη γλώζεηο ηνπο γηα ηα ζπκπηώκαηα ηνπ Boosting βαζίδεηαη ζηνπο πξνπνλεηέο ηνπο. (Γξάθεκα 16) Γξάθεκα 16. Πεγέο γλώζεσλ ησλ αζιεηώλ γηα ηα ζπκπηώκαηα ηνπ Boosting. *Άιιν = δηαδίθηπν (7 αζιεηέο), ην άθνπζα (1 αζιεηήο), ην άθνπζα από αζιεηέο πνπ δελ γλσξίδσ (1 αζιεηήο), ζην θέληξν απνθαηάζηαζεο (1 αζιεηήο). ηελ εξώηεζε γηα ηνπο παξάγνληεο θηλδύλνπ ηεο πγείαο από ην Boosting (εξση. 3.13), ε πιεηνςεθία ησλ εξσηεζέλησλ αζιεηώλ απήληεζε όηη παξάγνληαο θηλδύλνπ ηεο πγείαο είλαη ε αξηεξηαθή ππέξηαζε θαη ην εγθεθαιηθό επεηζόδην. (Γξάθεκα 17)

48 34 Γξάθεκα 17. Γλώζεηο ησλ αζιεηώλ γηα ηνπο παξάγνληεο θηλδύλνπ ηεο πγείαο από ην Boosting. *Άιιν = Γελ κνπ έηπρε πνηέ θάηη ηόζν ζνβαξό, Γελ κνπ έηπρε πνηέ θάηη ζε επηθίλδπλε κνξθή. ύκθσλα κε ηηο απαληήζεηο ησλ αζιεηώλ ζηελ εξώηεζε από πνύ γλσξίδεηο ηνπο παξάγνληεο θηλδύλνπ ηεο πγείαο από ην Boosting (εξση.3.13), ε πιεηνςεθία ηνπο γλσξίδεη από ην δηάβαζκα. (Γξάθεκα 18) Boosting. Γξάθεκα 18. Πεγέο γλώζεσλ γηα ηνπο παξάγνληεο θηλδύλνπ ηεο πγείαο από ην

49 Πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή θαη αλάιπζε ζπζρεηίζεσλ Αλαδήηεζε πηζαλώλ ζπζρεηίζεσλ κεηαμύ ησλ κεηαβιεηώλ ηεο έξεπλαο ηνλ πίλαθα 7 παξνπζηάδνληαη νη κέζεο ηηκέο, νη ηππηθέο απνθιίζεηο θαη νη ζπληειεζηέο ζπζρέηηζεο r ηνπ Pearson. Οη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο ζπζρεηίζεηο θπκάλζεθαλ από κέηξηεο (.386 ηάζεηο σο πξνο ηελ Φαξκαθνδηέγεξζε γεληθά κε ηηο Πεπνηζήζεηο σο πξνο ηελ Φαξκαθνδηέγεξζε ) έσο πςειέο (.771 Δλίζρπζε απόδνζεο κε Boosting κε ηελ Απαγόξεπζε Boosting). N Ελάτιζηο Μέγιζηο ΜΟ ΤΑ 1.Πεποιθήζεις ως προς ηη Φαρμακοδιέγερζη 2. Σηάζεις ως προς ηη Φαρμακοδιέγερζη 40,0 2,0,450, ,2 4,5 2,637, Ενίζτσζη απόδοζης με Boosting 20 1,0 5,0 2,363 1, Απαγόρεσζη Boosting 20 1,0 4,8 2,537 1, Σηάζεις ως προς ηη Φαρμακοδιέγερζη γενικά 39 1,0 4,5 1,385, Σστνόηηηα εθαρμογής Boosting 15 1,0 6,0 2,883 2, Απαγόρεσζη Boosting α 20 1,00 5,00 2,9500 1, Απαγόρεσζη Boosting β 20 1,00 4,50 2,1250 1, Φρήζη Φαρμακοδιέγερζης ζηο παρελθόν 10. Φρήζη Φαρμακοδιέγερζης ζηο παρόν ,47, ,00,000 Valid N (listwise) 13

50 36 Πίλαθαο 7. πληειεζηέο ζπζρέηηζεο r ηνπ Pearson ησλ κεηαβιεηώλ Πεπνηζήζεηο 1.00 γηα Φαξκαθνδηέγεξζε 2. ηάζεηο γηα Φαξκαθνδηέγεξζε 3. Δλίζρπζε απόδνζεο κε Boosting 4. Απαγόξεπζε ** 1.00 Boosting 5. ηάζεηο γηα.386*.480**.597**.582** 1.00 Φαξκαθνδηέγεξζε γεληθά 6. πρλόηεηα εθαξκνγήο Boosting 7. πρλόηεηα **.931**.537* εθαξκνγήο Boosting α 8. πρλόηεηα **.909**.534* ** εθαξκνγήο Boosting β Σημείωζη. * p <.05 (2 tailed), ** p <.01 (2 tailed)

51 ρέζε κεηαμύ δπλαηόηεηαο εκθάληζεο ΑΓ ιόγσ επηπέδνπ θάθσζεο θαη εθνύζηα πξόθιεζε ηεο ΑΓ Γηα ηελ εμέηαζε ηεο παξαπάλσ ζρέζεο επηρεηξήζεθε λα πξαγκαηνπνηεζεί ην ηεζη αλεμαξηεζίαο χ 2. Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ όηη ε δνθηκαζία απηή δελ κπνξεί λα εθαξκνζηεί επεηδή ηξία από ηα ηέζζεξα θειηά είραλ αλακελόκελε ζπρλόηεηα (expected count) κηθξόηεξε ηνπ πέληε. ηνλ παξαθάησ πίλαθα δίλνληαη νη ζπρλόηεηεο εκθάληζεο ησλ απαληήζεσλ ζηηο εξσηήζεηο. Από ηα 14 άηνκα πνπ δήισζαλ όηη ζύκθσλα κε ηελ θάθσζε ηνπο είλαη δπλαηό λα εκθαλίζνπλ ΑΓ, ηα 10 (71%) δελ ηελ πξνθάιεζαλ ζθνπίκσο. (Πίλαθαο 8) Πίλαθαο 8. πρλόηεηεο εκθάληζεο ΑΓ ζύκθσλα κε ην επίπεδν ΚΝΜ. Boosting Ναη Όρη Δπίπεδν θάθσζεο θαη ΑΓ Ναη 4 10 Όρη Παξνπζίαζε απνηειεζκάησλ κε βάζε ηηο εξεπλεηηθέο ππνζέζεηο Δξεπλεηηθή ππόζεζε 1 ε : Γηα ηελ εμέηαζε ηεο εξεπλεηηθήο ππόζεζεο αλ νη αζιεηέο κε ΚΝΜ ζα έρνπλ κία αξλεηηθή ζηάζε σο πξνο ηε Φαξκαθνδηέγεξζε ρξεζηκνπνηήζεθε ην t-test ελόο δείγκαηνο. Χο ηηκή ζύγθξηζεο ηέζεθε ην κέζνλ ηεο θιίκαθαο ε νπνία ήηαλ 3,5 γηα ην PEAS θαη 3 γηα ην ηκήκα ησλ ζηάζεσλ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ηνπ Boosting. Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ όηη νη ζπκκεηέρνληεο εκθάληζαλ αξλεηηθή ηάζε σο πξνο ηελ Φαξκαθνδηέγεξζε αθνύ απάληεζαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά πην ρακειά από ην κέζν ηεο θιίκαθαο, ηόζν σο πξνο ην εξσηεκαηνιόγην ηνπ Peas (t 38 = -7.53, p <.001), όζν θαη γηα ην ηκήκα ησλ ζηάζεσλ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ηνπ Boosting (t 38 = , p <.001) (πίλαθαο 7).

52 38 Δξεπλεηηθή ππόζεζε 2 ε : Γηα ηελ εμέηαζε ηεο 2 εο εξεπλεηηθήο ππόζεζεο ρξεζηκνπνηήζεθε ε δνθηκαζία χ 2. Από ηνπο 14 αζιεηέο πνπ είραλε ΚΝΜ άλσζελ ηνπ 6 νπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ, ηέζζεξηο δήισζαλ όηη ρξεζηκνπνηνύλε ην Boosting. Από ηελ αλάιπζε δελ εκθαλίζηεθαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθνξέο (χ 2 = 2.57, p =.109), παξά ην γεγνλόο όηη ην 71.4% (Ν = 10) ησλ ζπκκεηερόλησλ δήισζαλ όηη δελ εθάξκνζαλ Boosting γηα ηελ αύμεζε ηεο αζιεηηθήο ηνπο απόδνζεο. Μία πηζαλή αηηηνιόγεζε γηα ηα κε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά απνηειέζκαηα κπνξεί λα νθείιεηαη ζην κηθξό αξηζκό ζπκκεηερόλησλ. Δξεπλεηηθή ππόζεζε 3 ε : Ζ 3 ε εξεπλεηηθή ππόζεζε εμέηαζε ην θαηά πόζν ην κνξθσηηθό επίπεδν ζρεηίδεηαη κε ηε γλώζε εκθάληζεο ηνπ Boosting. Από ηελ εθαξκνγή ηνπ ηεζη αλεμαξηεζίαο θάλεθε όηη ην κνξθσηηθό επίπεδν είλαη αλεμάξηεην από ηε γλώζε γηα ηελ εκθάληζε ηνπ Boosting (χ 2 =.726, p =.394). Γξάθεκα 19. Μνξθσηηθό επίπεδν θαη γλώζε εκθάληζεο Boosting.