ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ...

Transcript

1 Πίνακας Περιεχομένων 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΑΝΟΙΚΤΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΗΜΑΝΣΗ ΕΝΤΟΛΩΝ ΣΤΟ ΟΑΣΗΣ ΌΡΙΑ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΜΕΤΟΧΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ FTSE/XA-20 ΚΑΙ ΔΙΚΛΕΙΔΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΓΟΡΑΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΤΙΤΛΩΝ ΣΕ ΜΟΡΦΗ REPOS ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΧΡΗΣΗΣ STOCK REVERSE REPO ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΥΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ ΤΙΤΛΩΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΓΟΡΑΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ ΓΙΑ STRA ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ VALEUR ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΜΕΤΟΧΩΝ MARGIN ΚΑΙ ΗΜΕΡΗΣΙΟΣ ΔΙΑΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΗΞΕΙΣ ΣΥΜΒΟΛΑΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΚΥΛΙΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗΣ ΣΕ STRA ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΚΩΝ STRA ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΩΛΗΣΗΣ ΜΕ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΑΝΑΓΟΡΑΣ STOCK REPO ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗΣ ΣΕ STOCK REPO ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΑΓΟΡΑΣ ΜΕ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΠΑΝΑΠΩΛΗΣΗΣ STOCK REVERSE REPO ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗΣ ΣΕ STOCK REVERSE REPO ΤΙΜΟΛΟΓΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΕΠΑΝΑΓΟΡΑΣ ΑΠΟ ΕΙΔΙΚΟ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗ ΑΞΙΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΚΑΛΥΨΗ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ ΚΑΛΥΨΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗΣ ΚΑΛΥΨΗ ΑΤΕΛΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΜΕΤΑΚΥΛΙΣΗΣ (ΑΝΑΝΕΩΣΗΣ) ΘΕΣΕΩΝ...22 Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 3 από 23

2 Πίνακας Πινάκων ΠΙΝΑΚΑΣ 3-1, ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΤΟΚΟΥ ΣΤΟ STRA...16 ΠΙΝΑΚΑΣ 4-1, ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ STRA ΓΙΑ ΚΑΛΥΨΗ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ...21 ΠΙΝΑΚΑΣ 4-2, ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ STRA ΓΙΑ ΕΔ ΑΓΟΡΑΣ ΑΞΙΩΝ...22 ΠΙΝΑΚΑΣ 4-3, ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ STRA ΓΙΑ ΑΤΕΛΕΙΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ...22 Πίνακας Εικόνων ΕΙΚΟΝΑ 3-1, ΡΟΕΣ ΣΤΟ STRA...15 ΕΙΚΟΝΑ 3-2, ΡΟΕΣ STOCK REPO ΚΑΙ STOCK REVERSE REPO...20 Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 4 από 23

3 1 Εισαγωγή 1.1 Σκοπός του κειμένου Σκοπός του κειμένου είναι αφενός η περιγραφή των τροποποιήσεων του θεσμικού και κανονιστικού πλαισίου των Προϊόντων Δανεισμού Τίτλων της Αγοράς Παραγώγων και των Ανοικτών Πωλήσεων που θα ισχύσουν από την 2/1/2007 και αφετέρου η αναλυτική περιγραφή των ίδιων των προϊόντων και των συναφών διαδικασιών κατάρτισης συναλλαγών. 1.2 Δομή του κειμένου Το κείμενο χωρίζεται στα παρακάτω τρία κεφάλαια: Εισαγωγή - Το παρόν κεφάλαιο Τροποποιήσεις Θεσμικού Πλαισίου - Παρουσιάζονται οι τροποποιήσεις του Θεσμικού και Κανονιστικού Πλαισίου, όσον αφορά τα προϊόντα δανεισμού τίτλων σε μορφή Repos, τις Συμβάσεις Επαναγοράς και τις Ανοικτές Πωλήσεις. Αρχικά γίνεται μια αναλυτική περιγραφή των τροποποιήσεων σε σχέση με το μέχρι σήμερα ισχύον θεσμικό πλαίσιο και στη συνέχεια γίνεται μια λεπτομερής αναφορά στα σημεία του θεσμικού πλαισίου (Κανονισμός ΧΑ, Αποφάσεις ΔΣ ΧΑ και Απόφαση ΕΚ) που έχουν τροποποιηθεί. Προϊόντα Δανεισμού Τίτλων - Παρουσιάζονται αναλυτικά τα προϊόντα δανεισμού τίτλων. Περιγράφεται ο τρόπος λειτουργίας τους, τα χαρακτηριστικά τους και η χρήση τους με παραδείγματα. Τιμολογιακή Πολιτική - Παρουσιάζονται οι τροποποιήσεις της τιμολογιακής πολιτικής για τα προϊόντα δανεισμού τίτλων. Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 5 από 23

4 2 Τροποποιήσεις Θεσμικού Κανονιστικού Πλαισίου Οι υλοποιούμενες αλλαγές στο Θεσμικό και Κανονιστικό πλαίσιο έχουν ως στόχο να διευκολυνθούν οι Ανοικτές Πωλήσεις, να απλοποιηθούν οι μηχανισμοί δανεισμού τίτλων και να βελτιωθούν τα χαρακτηριστικά των προϊόντων δανεισμού τίτλων. Οι επόμενες ενότητες περιγράφουν αυτές τις αλλαγές. 2.1 Ανοικτές Πωλήσεις Πριν την υιοθέτηση του νέου θεσμικού πλαισίου οι Ανοικτές Πωλήσεις καλύπτονταν από μετοχές προερχόμενες από συμβάσεις Repo με μοναδικό αντισυμβαλλόμενο την ΕΤΕΣΕΠ και με τους περιορισμούς του προγενέστερου δανεισμού, του flat-tick και της επιστροφής των μετοχών στην ΕΤΕΣΕΠ κατά την πρώτη σύναψη αγοράς μετοχών ώστε να κλείνει η θέση της ανοικτής πώλησης. Με την τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου για τις Ανοικτές Πωλήσεις, επέρχονται οι εξής αλλαγές: Ως ανοικτή πώληση νοείται η πώληση μετοχών από την οποία προκύπτει για τον πωλητή αρνητική θέση (short position) επί της μετοχής και η οποία εκκαθαρίζεται από διαθέσιμα μετοχών προερχόμενα από συμβάσεις δανεισμού τίτλων. Αρνητική θέση επί της μετοχής υφίσταται για τον πωλητή όταν το υπόλοιπο των διαθεσίμων του επί της μετοχής, περιλαμβανομένων και των διαθεσίμων του από συμβάσεις δανεισμού τίτλων, είναι μικρότερο του υπολοίπου του «οφειλόμενες αξίες» επί της μετοχής. Οι μετοχές οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατάρτιση Ανοικτών Πωλήσεων είναι αυτές της κατηγορίας Μεγάλης Κεφαλαιοποίησης, οι οποίες είτε αποτελούν υποκείμενη αξία παράγωγου προϊόντος, είτε συμμετέχουν σε δείκτη για τον οποίο υπάρχει εισηγμένο παράγωγο προϊόν. 1. Οι Ανοικτές Πωλήσεις μπορούν να καλύπτονται και από μετοχές προερχόμενες από διμερείς Συμβάσεις Επαναγοράς μεταξύ επενδυτών (βλ. παρ. 2.2). 2. Ο δανεισμός των μετοχών για την κάλυψη των Ανοικτών Πωλήσεων μπορεί να γίνει μέχρι και την Τ+3 από την ημέρα κατάρτισης της Ανοικτής Πώλησης Τ. 3. Καταργείται ο περιορισμός του Flat-Tick κατά την εισαγωγή εντολών Ανοικτών Πωλήσεων. 4. Σε περίπτωση αγοράς μετοχών ο αγοραστής δεν είναι υποχρεωμένος να επιστρέψει τις μετοχές στην ΕΤΕΣΕΠ. Η εντολή Ανοικτής Πώλησης μπορεί να είναι: Οριακή εντολή (limit order) Εντολή στο Κλείσιμο (ΣΚ, At The Close) Εντολή ημερήσιας διάρκειας (HME) Εντολή χωρίς συνθήκη Ενώ επιτρέπεται Ανοικτή Πώληση σε Προσυμφωνημένες Συναλλαγές (συναλλαγές «Πακέτων»). Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 6 από 23

5 Υπενθυμίζεται τέλος ότι, η μέγιστη αρνητική θέση ανά επενδυτή, δεν μπορεί να ξεπερνά το 1% του ποσοστού ευρείας διασποράς μιας μετοχής όπως αυτό προκύπτει από τους επενδυτές που δεν κατέχουν ποσοστό μετοχών μεγαλύτερο του 5% των υπαρχόντων τεμαχίων της μετοχής Αναφορά στο Θεσμικό Πλαίσιο Αναφορά στις παραπάνω τροποποιήσεις γίνονται στην Απόφαση 5/403/ του ΔΣ της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (ΕΚ) Σήμανση εντολών στο ΟΑΣΗΣ Οι εντολές Ανοικτής Πώλησης καθώς και οι εντολές αγοράς μετοχών για κλείσιμο θέσης Ανοικτής Πώλησης πρέπει υποχρεωτικά να σημαίνονται στο σύστημα συναλλαγών αξιών ΟΑΣΗΣ κατά την εισαγωγή τους, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η μετέπειτα σχετική ενημέρωση του επενδυτικού κοινού μέσω του Ημερήσιου Δελτίου Τιμών (ΗΔΤ) του ΧΑ Όρια διακύμανσης μετοχών δεικτών FTSE/XA-20 και δικλείδες ασφαλείας FTSE/XA-20 Σύμφωνα με το υφιστάμενο πλαίσιο οι μετοχές που ανήκουν στο δείκτη FTSE/ΧΑ-20 έχουν αρχικό όριο διακύμανσης της τιμής +10% ή -10% επί της τιμής εκκίνησης της κινητής αξίας (τιμή αναφοράς). Εφόσον εντολές αγοράς στο ανώτατο όριο ή εντολές πώλησης στο κατώτατο όριο παραμείνουν ανεκτέλεστες στις καλύτερες τιμές αγοράς ή πώλησης (Best Bid Offer ΒΒΟ) επί δεκαπέντε (15) λεπτά της ώρας, το όριο διευρύνεται και η τιμή της μετοχής μπορεί να κυμαίνεται απεριόριστα. Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο εισάγεται και δεύτερο όριο στο +/-20%. Ειδικότερα, εφόσον εντολές αγοράς στο ανώτατο όριο ή εντολές πώλησης στο κατώτατο όριο του +/-10% παραμείνουν ανεκτέλεστες στις καλύτερες τιμές αγοράς ή πώλησης (Best Bid Offer - ΒΒΟ) επί δεκαπέντε (15) λεπτά της ώρας, το όριο ημερήσιας διακύμανσης επεκτείνεται στο +20% ή -20%, αντίστοιχα. Εφόσον εντολές αγοράς στο ανώτατο όριο ή εντολές πώλησης στο κατώτατο όριο toy +/-20% παραμείνουν ανεκτέλεστες στις καλύτερες τιμές αγοράς ή πώλησης (Best Bid Offer ΒΒΟ) επί δεκαπέντε (15) λεπτά της ώρας, το όριο θα διευρύνεται και η τιμή της μετοχής θα κυμαίνεται απεριόριστα Δικλείδες ασφαλείας Για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας της αγοράς, τα αρμόδια όργανα του ΧΑ, δύνανται να προβαίνουν σε βραχυπρόθεσμη ή μεσοπρόθεσμη διακοπή της διαπραγμάτευσης μίας ή και περισσότερων κινητών αξιών ως και να εξαρτούν την επαναδιαπραγμάτευση των σχετικών αξιών από την εφαρμογή Μεθόδου 2 Αυτόματη και Στιγμιαία Kατάρτιση Συναλλαγών (Δημοπρασία Call Auction) καθορίζοντας με τις σχετικές αποφάσεις τους ειδικότερους όρους της διακοπής και επαναδιαπραγμάτευσης. Η διαδικασία διακοπής και επαναδιαπραγμάτευσης με ή χωρίς φάση συγκέντρωσης εντολών και δημοπρασία μπορεί να εφαρμοστεί, οποιαδήποτε χρονική στιγμή της συνεδρίασης, είτε σε περιπτώσεις μεγάλων αποκλίσεων στην τιμή διαπραγμάτευσης (trading based halt) είτε σε περιπτώσεις που επίκειται σημαντική ανακοίνωση από την πλευρά της εκδότριας (information based halts). Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 7 από 23

6 Κανονιστικό Πλαίσιο Τα όρια ημερήσια διακύμανσης των αξιών προσδιορίζονται από την Απόφαση # 30 του ΔΣ του ΧΑ. Οι δικλείδες ασφαλείας προβλέπονται από το Άρθρο 60, παρ. 8 του Κανονισμού του ΧΑ και την Απόφαση # 30 του ΔΣ του ΧΑ. 2.2 Συμβάσεις Επαναγοράς Πριν την εφαρμογή των τροποποιήσεων λειτουργούσαν δύο ειδών διμερείς συμβάσεις: 1. οι Συμβάσεις Επαναγοράς (Repurchase Agreement RA), με σκοπό τη χρήση τους αποκλειστικά από τους Ειδικούς Διαπραγματευτές Αξιών για την κάλυψη των αναγκών που προέκυπταν από την άσκηση των καθηκόντων ειδικής διαπραγμάτευσης και 2. τα Συμβόλαια Επαναγοράς Ειδικού Τύπου (Special Type Repurchase Agreements STRAs) με σκοπό την κάλυψη αναγκών κατά την εκκαθάριση συναλλαγών των Αγορών Αξιών και Παραγώγων το ΧΑ (failed trades) Με την τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου, απλοποιείται ο μηχανισμός λειτουργίας των διμερών συμβάσεων και υιοθετείται μια μόνο μορφή διμερούς συμβάσεως, η Τυποποιημένη Σύμβαση Επαναγοράς (Standardized Repurchase Agreement STRA). Οι δύο βασικές αλλαγές που επέρχονται είναι οι ακόλουθες: 1. Συναλλαγές στο προϊόν θα μπορεί να συνάπτει πλέον οποιοσδήποτε επενδυτής επιθυμεί να δανείσει ή δανειστεί μετοχές μέσω αυτού. 2. Το προϊόν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την κάλυψη θέσεων ανοιχτής πώλησης. Ειδικότερα, το νέο προϊόν δανεισμού τίτλων, που θα συνεχίσει να έχει τα πλεονεκτήματα του STRA (π.χ. Valeur, ενσωμάτωση δικαιωμάτων εταιρικής πράξης), θα χρησιμοποιείται στις παρακάτω περιπτώσεις: Για την κάλυψη ανοικτής πώλησης σύμφωνα με τα οριζόμενα στην απόφαση 5/403/ της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Για την εκπλήρωση από Ειδικό Διαπραγματευτή Αξιών υποχρεώσεών του παράδοσης κινητών αξιών από συναλλαγές του ειδικής διαπραγμάτευσης σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 8 του άρθρου 109 του Κανονισμού του ΧΑ. Για την κάλυψη από το Μέλος εκκρεμοτήτων του στην εκκαθάριση από συναλλαγές αξιών σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 4 του άρθρου 44 του Κανονισμού του ΧΑ (αδυναμία παράδοσης τίτλων). Για την κάλυψη από την ΕΤΕΣΕΠ ή τα Μέλη της εκκρεμοτήτων στην εκκαθάριση των συναλλαγών παραγώγων. Σημειώνεται ότι για λόγους διασφάλισης της διαφάνειας των συναλλαγών, οι παραπάνω διαφορετικές περιπτώσεις χρήσης θα σημαίνονται στο σύστημα συναλλαγών ιδιαιτέρως (βλ. παρ ). Αντικείμενο δανεισμού θα αποτελούν οι μετοχές Μεγάλης Κεφαλαιοποίησης, οι οποίες είτε αποτελούν υποκείμενη αξία παράγωγου προϊόντος, είτε συμμετέχουν σε δείκτη για τον οποίο υπάρχει εισηγμένο παράγωγο προϊόν. Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 8 από 23

7 Ο Ειδικός Διαπραγματευτής της Αγοράς Αξιών μπορεί να ζητήσει την εισαγωγή STRA, για αποκλειστική χρήση, για μετοχή που εκτελεί ειδική διαπραγμάτευση, εφόσον δεν υφίσταται ήδη. Επίσης, ο τρόπος κατάρτισης συναλλαγών θα πραγματοποιείται είτε με τη διαδικασία των προσυμφωνημένων συναλλαγών αν πρόκειται για συναλλαγή μεταξύ δύο Μελών της Αγοράς Παραγώγων σε εκτέλεση προηγούμενης συμφωνίας είτε με τη διαδικασία της συναλλαγής με αντίθετη εγγραφή αν το Μέλος της αγοράς Παραγώγων ενεργεί για τον αγοραστή και τον πωλητή ταυτόχρονα Πλεονεκτήματα του νέου προϊόντος Οι βελτιώσεις που θα υλοποιηθούν στο προϊόν δανεισμού STRA θα αποφέρουν μία σειρά πλεονεκτημάτων. Ειδικότερα: 1. Η επέκταση της δυνατότητας σύναψης συναλλαγής δανεισμού μέσω STRA σε όλους τους επενδυτές θα αυξήσει σημαντικά τις δυνατότητες δανεισμού με συνέπεια να περιοριστούν τα φαινόμενα ανεπάρκειας των προς δανεισμό τίτλων. 2. Οι επενδυτές θα μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στον καθορισμό του επιτοκίου δανεισμού της συναλλαγής με συνέπεια να εκφράζονται καλύτερα οι βουλήσεις των αντισυμβαλλομένων και άρα να τιμολογείται ορθότερα ο δανεισμός τίτλων. 3. Δεν είναι υποχρεωτικός ο εκ των προτέρων δανεισμός τίτλων για την κάλυψη ανοικτής πώλησης αφού αυτός μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω STRA ως και τρεις μέρες μετά την κατάρτισή της, με άμεση συνέπεια τη μείωση του κόστους για το δανειζόμενο. 4. Ο δανειστής λαμβάνει το σύνολο του τιμήματος του δανεισμού το οποίο είναι γνωστό εξ αρχής και δεν εξαρτάται από τη συμπεριφορά τυχόν άλλων επενδυτών που δραστηριοποιούνται στο δανεισμό του ίδιου τίτλου Αναφορά στο Θεσμικό Πλαίσιο Αναφορά στις παραπάνω τροποποιήσεις γίνεται: Κανονισμός ΧΑ 1. Για τις διαδικασίες κατάρτισης των διμερών Συμβάσεων Επαναγοράς, στον Κανονισμό του ΧΑ Άρθρα 151, 152, 153 (τροποποιημένα). 2. Για τη χρήση των διμερών Συμβάσεων Επαναγοράς από τους Ειδικούς Διαπραγματευτές Αξιών, στον Κανονισμό του ΧΑ, Άρθρο 109, παράγραφος 8 (νέα παράγραφος). 3. Για την πρόβλεψη των περιπτώσεων χρήσης των διμερών Συμβάσεων Επαναγοράς, στον Κανονισμό του ΧΑ, Άρθρο 116, παράγραφος 4 (αντικατάσταση παραγράφου). Αποφάσεις ΔΣ ΧΑ Για τα χαρακτηριστικά των νέων Συμβάσεων Επαναγοράς: Αρ. Απόφασης Θέμα 28 Συμβόλαια Επαναγοράς της Αγοράς Παραγώγων (Αγορά Repos) του ΧΑ (Standardized Repurchase Agreements - STRA) Τροποποίηση / Κατάργηση Συμβάσεις Επαναγοράς (Repurchase Agreement) Κατάργηση Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 9 από 23

8 2.3 Δανεισμός Τίτλων σε μορφή Repos Τα προϊόντα Stock Repo και Stock Reverse Repo παραμένουν στην αγορά με τα ίδια χαρακτηριστικά. Οι υποκείμενες αξίες των προϊόντων αυτών είναι οι ίδιες με το νέο STRA (μετοχές Μεγάλης Κεφαλαιοποίησης, οι οποίες είτε αποτελούν υποκείμενη αξία παράγωγου προϊόντος, είτε συμμετέχουν σε δείκτη για τον οποίο υπάρχει εισηγμένο παράγωγο προϊόν) Τροποποίηση χρήσης Stock Reverse Repo Οι Συμβάσεις Αγοράς κινητών αξιών από την ΕΤΕΣΕΠ με Σύμφωνο Επαναπώλησης (Stock Reverse Repo), μέχρι σήμερα, είχε σκοπό την κάλυψη των ανοικτών πωλήσεων. Με την τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου πλέον θα μπορούν να χρησιμοποιούνται και από του Ειδικούς Διαπραγματευτές της Αγοράς Αξιών για την εκπλήρωση υποχρεώσεών του από συναλλαγές ειδικής διαπραγμάτευσης χωρίς όμως αυτοί να μπορούν να αιτηθούν την εισαγωγή SB σε μετοχή για την οποία δεν υφίσταται ήδη Αναφορά στο Θεσμικό Πλαίσιο Αναφορά στις παραπάνω τροποποιήσεις γίνεται: Κανονισμός ΧΑ Για τη χρήση του προϊόντος Stock Reverse Repo από τους Ειδικούς Διαπραγματευτές της Αγοράς Αξιών Άρθρο 109, παράγραφος 8 (νέα παράγραφος) και Άρθρο 116, παράγραφος 3 (νέο εδάφιο). Αποφάσεις ΔΣ ΧΑ Για την αλλαγή της υποκείμενης αξίας των προϊόντων Stock Repo και Stock Reverse Repo: Αρ. Απόφασης Θέμα 24 Συμβάσεις αγοράς μετοχών με σύμφωνο επαναπώλησης (Stock Reverse Repo) 23 Συμβάσεις πώλησης μετοχών με σύμφωνο επαναγοράς (Stock Repo) Τροποποίηση / Κατάργηση Τροποποίηση Διάχυση πληροφόρησης Στο κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς του ΧΑ υπάρχει πρόβλεψη για σήμανση των Ανοιχτών Εντολών (Short Sell Flag) καθώς και των Εντολών Αγοράς για Κλείσιμο Θέσης (Buy to Close). Με βάση τη σήμανση αυτή είναι εφικτή η πληροφόρηση του επενδυτικού κοινού, μέσω του Ημερήσιου Δελτίου Τιμών (ΗΔΤ) σε καθημερινή βάση, για τον όγκου συναλλαγών των Ανοιχτών Πωλήσεων και των Αγορών για Κλείσιμο Θέσης. Επίσης, στο ΗΔΤ περιλαμβάνονται όλα τα στοιχεία συναλλαγών των Stock Repo, Stock Reverse Repo και STRA. Το ΗΔΤ είναι διαθέσιμο στο site του ΧΑ στην ιστοσελίδα Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 10 από 23

9 3 Προϊόντα Δανεισμού Τίτλων Η ορθή λειτουργία της Αγοράς Παραγώγων απαιτεί την ύπαρξη προϊόντων δανεισμού τίτλων. Προς αυτό το σκοπό δημιουργήθηκαν: 1. το προϊόν Standardized Repurchase Agreement (STRA), με σκοπό τη δυνατότητα δανεισμού μετοχών μεταξύ δύο οποιονδήποτε επενδυτών με προσυμφωνημένη συναλλαγή στην Αγορά Παραγώγων 2. το προϊόν Stock Repo, με σκοπό τη δυνατότητα συγκέντρωσης ενός αριθμού μετοχών από την ΕΤΕΣΕΠ στο ονομαζόμενο «pool» της ΕΤΕΣΕΠ και τον περαιτέρω δανεισμό τους και 3. το προϊόν Reverse Stock Repo, με σκοπό τη δυνατότητα δανεισμού μετοχών από το pool της ΕΤΕΣΕΠ και την πραγματοποίηση ανοικτών πωλήσεων ή την ανάγκη κάλυψης παράδοσης μετοχών στη λήξη ΣΜΕ ή Δικαιωμάτων επί μετοχών 3.1 Τυποποιημένες Συμβάσεις Επαναγοράς Οι Συμβάσεις Επαναγοράς (Standardized Repurchase Agreement - STRA) είναι διμερείς συμφωνίες μεταξύ δύο επενδυτών, οι οποίοι μπορούν να είναι είτε φυσικά πρόσωπα, είτε Μέλη του ΧΑ, είτε και η ΕΤΕΣΕΠ. Ο δανεισμός μεταξύ δύο επενδυτών μπορεί να πραγματοποιηθεί εύκολα και γρήγορα για τις ανάγκες των παρακάτω περιπτώσεων: 1. για την κάλυψη ανοικτής πώλησης σύμφωνα με τα οριζόμενα στην απόφαση 5/403/ της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. 2. για την εκπλήρωση υποχρεώσεων παράδοσης κινητών αξιών Ειδικού Διαπραγματευτή κατά τις συναλλαγές ειδικής διαπραγμάτευσης σύμφωνα με το οριζόμενα στην παρ. 8 του άρθρου 109 του Κανονισμού του ΧΑ. 3. για την κάλυψη εκκρεμοτήτων Μέλους κατά την εκκαθάριση συναλλαγών αξιών σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 4 του άρθρου 44 του Κανονισμού του ΧΑ (αδυναμία παράδοσης τίτλων). 4. για την κάλυψη εκκρεμοτήτων Μέλους ή της ΕΤΕΣΕΠ κατά την εκκαθάριση συναλλαγών παραγώγων. Χαρακτηριστικά των STRA, τα οποία και τα διαφοροποιούν από τα Reverse Repo, είναι: η δήλωση της ημερομηνίας κατάρτισης της προς κάλυψη συναλλαγής πώλησης, δηλαδή η ημερομηνία απόκτησης της κυριότητας των μετοχών. η δήλωση της αυθημερόν ή όχι εκκαθάρισή της, δηλαδή αν οι μετοχές πρέπει να μεταφερθούν στο λογαριασμό αξιών του αγοραστή την ίδια ημέρα της συναλλαγής δανεισμού ή το πρωί της επομένης Διαθέσιμες μετοχές για STRA Οι μετοχές που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συναλλαγής μέσω STRA είναι αυτές της Κατηγορίας Μεγάλης Κεφαλαιοποίησης, οι οποίες ταυτόχρονα είτε αποτελούν υποκείμενη αξία παράγωγου προϊόντος, είτε συμμετέχουν σε δείκτη για τον οποίο υπάρχει εισηγμένο παράγωγο προϊόν. Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 11 από 23

10 STRA μπορούν να εισαχθούν και για μετοχές για τις οποίες ασκείται ειδική διαπραγμάτευση, με σκοπό να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά από τους Ειδικούς Διαπραγματευτές της Αγοράς Αξιών του ΧΑ Κατάρτιση συναλλαγών Η διενέργεια της συναλλαγής για τη μεταβίβαση των μετοχών από τον πωλητή στον αγοραστή, γίνεται: 1. με τη μέθοδο των προσυμφωνημένων συναλλαγών, όταν ο αγοραστής και πωλητής προέρχονται από δύο διαφορετικά Μέλη της Αγοράς Παραγώγων 2. με τη μέθοδο της αντίθετης εγγραφής, όταν ο αγοραστής και ο πωλητής προέρχονται από το ίδιο Μέλος της Αγοράς Παραγώγων ή ένας από τους δυο επενδυτές είναι το Μέλος με πελάτη τον ίδιο λογαριασμό του 3. με τη χρήση της Υπηρεσίας Υποστήριξης Διεξαγωγής Συναλλαγών του ΧΑ, όταν υπάρχει τεχνικό πρόβλημα ή άλλη έκτακτη ανάγκη Για λόγους διασφάλισης της διαφάνειας των συναλλαγών, στο εξής τα Μέλη θα πρέπει να σημαίνουν ανάλογα τέτοιου τύπου συναλλαγές στο Σύστημα ΟΑΣΗΣ. Ο τρόπος σήμανσης γίνεται υποχρεωτικά κατά την εισαγωγή της εντολής στο παράθυρο «Enter Entry», στο πεδίο «info» και μόνο από τον αγοραστή. Έτσι αν πρόκειται για κάλυψη ανοικτής πώλησης θα υπάρχει η σήμανση SS (=Short Selling). παράδοση μετοχών από συναλλαγές ειδικής διαπραγμάτευσης θα υπάρχει η σήμανση MM (Market Making). κάλυψη συναλλαγών αξιών ή παραγώγων θα υπάρχει η σήμανση FT (Failed Trade) Ημερομηνία Valeur Το STRA μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη συναλλαγής ανοιχτής πώλησης που καταρτίστηκε μέχρι και τρεις μέρες πριν. Δηλαδή, αν την ημέρα Τ καταρτίστηκε η ανοιχτή πώληση και προκειμένου να καλυφθεί αυτή, την Τ+2 εργάσιμη ημέρα μπορεί να καταρτιστεί συναλλαγή δανεισμού μέσω STRA με εντολή παράδοσης τίτλων την ίδια (Τ+2) ή και την επόμενη (Τ+3) εργάσιμη μέρα ή την ημέρα Τ+3 παρόμοια συναλλαγή αλλά με εντολή παράδοσης τίτλων αυθημερόν (Τ+3). Σημειώνεται, ότι ο δανειστής τίτλων που θα συμμετάσχει στη συναλλαγή STRA πρέπει να έχει τους τίτλους που θα δανείσει εκκαθαρισμένους στην μερίδα του την ημέρα που συνάπτει το STRA. Για παράδειγμα, αν ζητηθεί αυθημερόν παράδοση τίτλων για κάλυψη συναλλαγής που πραγματοποιήθηκε πριν τρεις μέρες, ο δανειστής θα πρέπει να έχει αγοράσει τους τίτλους το αργότερο πριν τρεις μέρες. Το παραπάνω πλεονέκτημα του προϊόντος STRA διασφαλίζει ότι το μετοχολόγιο των εταιρειών δεν διαταράσσεται λόγω της πώλησης μετοχών που δεν κατέχονται. Η ημερομηνία Valeur εισάγεται στο σύστημα OASIS - DTW κατά την εισαγωγή εντολής σε μια σειρά STRA και συμπληρώνεται υποχρεωτικά από τον αγοραστή και τον πωλητή στο πεδίο «free text» της οθόνης «Enter Order» έτσι ώστε αυτό να δείχνει την ημερομηνία που έγινε η συναλλαγή στην αγορά μετοχών, «Τ», και πρέπει να διακανονιστεί (ημερομηνία αξίας της μεταβίβασης), με την μορφή «ηη/μμ/εεεε». Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 12 από 23

11 3.1.4 Μεταβίβαση και επιστροφή μετοχών Η μεταβίβαση των μετοχών από τη μερίδα του πωλητή στην μερίδα του αγοραστή πραγματοποιείται το αργότερο μέχρι την επόμενη ημέρα της συναλλαγής (Τ+1). Ειδικότερα, στο OASIS-DTW κατά την εισαγωγή εντολής σε μια σειρά STRA συμπληρώνεται υποχρεωτικά από τον αγοραστή αλλά και τον πωλητή κατάλληλα το πεδίο «free text» της οθόνης «Enter Order» έτσι ώστε αυτό να δείχνει τη μέθοδο εκκαθάρισης. Αναγράφοντας S εννοείται αυθημερόν / άμεση μεταβίβαση των μετοχών (Same day delivery) N εννοείται συνήθης μεταβίβαση (Normal Day Delivery) δηλαδή η εκκαθάριση γίνεται το πρωί της επομένης εργάσιμης ημέρας, αφότου ελεγχθεί το περιθώριο ασφάλισης Συνέπεια της μεταβίβασης των μετοχών είναι η μεταβίβαση των δικαιωμάτων ψήφου, ενώ τα δικαιώματα εταιρικών πράξεων που απορρέουν από αυτές (διανομή δωρεάν μετοχών και πληρωμή ποσού ισόποσου του μερίσματος) υποστηρίζονται από την ΕΤΕΣΕΠ. Σημειώνεται, ότι συνέπεια της μεταβίβασης είναι η απώλεια του δικαιώματος απόληψης από το Δημόσιο δωρεάν μετοχών λόγω διακράτησης για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα μετοχών που έχουν αποκτηθεί μετά από Δημόσια Εγγραφή για διάθεση μετοχών από το Ελληνικό Δημόσιο, καθώς η εν λόγω διάθεση συνιστά διάθεση μετοχών από χαριστική αιτία και όχι εταιρική πράξη που καταλαμβάνει το σύνολο των μετόχων της εκδότριας. Η επιστροφή των μετοχών στον πωλητή μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή, είτε μετά από άσκηση δικαιώματος επαναγοράς από τον ίδιο, είτε μετά από άσκηση δικαιώματος επαναπώλησης από τον αγοραστή. Στην πρώτη περίπτωση, ο πωλητής αποκτά την κυριότητα των μετοχών την τέταρτη εργάσιμη από την ημέρα της άσκησης του δικαιώματος επαναγοράς, δηλαδή την Τ+4, ενώ οι μετοχές παραδίδονται την Τ+5. Στη δεύτερη περίπτωση, ο πωλητής αποκτά την κυριότητα των μετοχών την ημέρα άσκησης Τ του δικαιώματος επαναπώλησης από τον αγοραστή, ενώ οι μετοχές παραδίδονται την Τ Margin και ημερήσιος διακανονισμός Ο δανειζόμενος πρέπει να καταθέσει περιθώριο ασφάλισης το οποίο κυμαίνεται από 114% μέχρι 130% της ημερήσιας τιμής κλεισίματος της δανειζόμενης μετοχής. Ειδικότερα, για τις μετοχές για τις οποίες υπάρχει ΣΜΕ, το περιθώριο ασφάλισης καθορίζεται στο 100% + το περιθώριο ασφάλισης που έχει καθοριστεί για το ΣΜΕ, ενώ για τις υπόλοιπες στο 130%. Σημειώνεται επίσης ότι οι δύο επενδυτές δεν διατρέχουν κίνδυνο αντισυμβαλλομένου μεταξύ των, παρά μόνο έναντι της ΕΤΕΣΕΠ, λόγω της ιδιότητας της ΕΤΕΣΕΠ ως κεντρικού αντισυμβαλλομένου, υπό την έννοια της εγγύησης της εκκαθάρισης των συναλλαγών (και όχι της διαπραγμάτευσης των συμβολαίων όπως συμβαίνει στα Stock Repo και Stock Reverse Repo). Επιπλέον, για το δανεισμό των μετοχών, ο δανειζόμενος (αγοραστής) πληρώνει καθημερινά μέσω του ημερήσιου χρηματικού διακανονισμού που πραγματοποιεί η ΕΤΕΣΕΠ, στον δανειστή (πωλητή) τόκο, ο οποίος υπολογίζεται βάσει του επιτοκίου που έχει καθοριστεί εκ των προτέρων με αμοιβαία συμφωνία μεταξύ τους και του αριθμού των δανειζόμενων μετοχών (αριθμού συμβολαίων). Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 13 από 23

12 3.1.6 Λήξεις συμβολαίων και μετακύλιση θέσεων Μία νέα σειρά δανεισμού εισάγεται, ανά τίτλο, υποχρεωτικά την πρώτη εργάσιμη ημέρα του Ιανουαρίου κάθε έτους και λήγει υποχρεωτικά την τελευταία εργάσιμη ημέρα του Ιουνίου του επόμενου έτους (διάρκεια ζωής: δεκαοχτώ μήνες). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το πρώτο εξάμηνο του έτους είναι εισηγμένες δύο σειρές δανεισμού ανά τίτλο ενώ το δεύτερο εξάμηνο μία. Διαθέσιμη προς διαπραγμάτευση είναι μία σειρά κατ έτος, δηλαδή από την πρώτη εργάσιμη του Ιανουαρίου μέχρι την τελευταία εργάσιμη του Δεκεμβρίου, ενώ κατά το επόμενο εξάμηνο επιτρέπεται στην ίδια σειρά μόνο το κλείσιμο θέσης ή η μετακύλισή της. Σημειώνεται ότι η διάρκεια του δανεισμού τίτλων μέσω STRA καθορίζεται από τους ίδιους τους αντισυμβαλλομένους. Όμως, δεδομένης της διάρκειας ζωής των σειρών, η μετακύλιση θέσης στα συμβόλαια μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου κάθε έτους, οπότε είναι ενεργές προς διαπραγμάτευση, ταυτόχρονα, η σειρά του τρέχοντος και του επόμενου έτους Χαρακτηριστικά Tα χαρακτηριστικά του προϊόντος καθορίζονται στην Απόφαση 28 του Δ.Σ. του ΧΑ Παραδείγματα συναλλαγής σε STRA Ο επενδυτής «Χ» που κατέχει μετοχές «ΑΒΓ» συμφωνεί με επενδυτή τον «Υ» να του δανείσει την ημέρα Τ μετοχές «ΑΒΓ» στην τιμή του 3,00%, ώστε να καλύψει ανοικτή πώληση που έχει καταρτίσει προ τριών εργασίμων ημερών. Ενέργειες στο Τ+0: Στο Τ+0, ο επενδυτής «Υ» (μέσω του Μέλους του) και ο επενδυτής «Χ» ομοίως καταρτίζουν στο υποσύστημα διαπραγμάτευσης παραγώγων του ΧΑ προσυμφωνημένη συναλλαγή για 10 συμβόλαια STRA στην μετοχή «ΑΒΓ» 1 (10 ΑΒΓRA06) με τιμή 3,00%. Ο «Υ» είναι ο αγοραστής του συμβολαίου και ο επενδυτής «Χ» είναι ο πωλητής. Η προσυμφωνημένη αυτή συναλλαγή εγκρίνεται από το ΧΑ και οδεύει προς εκκαθάριση. Το απόγευμα του Τ+0 το τμήμα εκκαθάρισης του Μέλους του επενδυτή «Χ» χαρακτηρίζει τις μετοχές του επενδυτή ως «Διαθέσιμες υπέρ ΕΤΕΣΕΠ» προκειμένου να εκκαθαριστεί η συναλλαγή του STRA. Ενέργειες στο Τ+1: Το πρωί του Τ+1 αφού η ΕΤΕΣΕΠ ελέγξει ότι ο αγοραστής του STRA («Υ») έχει καταθέσει το απαιτούμενο περιθώριο ασφάλισης μεταφέρει τις μετοχές «ΑΒΓ» στον λογαριασμό αξιών του «Υ» ώστε να τις χρησιμοποιήσει για την εκκαθάριση της ανοικτής πώλησης. Για όσο διάστημα παραμένει ανοικτή η θέση στο STRA, ο «Υ» πληρώνει καθημερινά στον επενδυτή «Χ» ημερήσιο τίμημα και παρέχει περιθώριο ασφάλισης στην ΕΤΕΣΕΠ. Ο επενδυτής «Χ» του παραδείγματος έχει την δυνατότητα να ασκήσει δικαίωμα επαναγοράς για να του επιστραφούν όλες, ή μέρος των μετοχών από τον «Υ». Σε αυτή την περίπτωση ακολουθούνται τα εξής βήματα: Ενέργειες στο Τ+0: Στο Τ+0, ο επενδυτής «Χ» (μέσω του Μέλους του) καταχωρεί στο υποσύστημα εκκαθάρισης παραγώγων του ΧΑ εντολή εξάσκησης της 1 Ένα συμβόλαιο RA ισούται με 100 μετοχές. Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 14 από 23

13 συναλλαγής STRA στην μετοχή «ΑΒΓ» (10 ΑΒΓRA06) μέσω της οποίας δάνεισε τις μετοχές στον «Υ». Ενέργειες στο Τ+4: Το απόγευμα του Τ+4, το μέλος εκκαθάρισης του «Υ» χαρακτηρίζει μετοχές «ΑΒΓ» ως «Διαθέσιμες υπέρ ΕΤΕΣΕΠ». Ενέργειες στο Τ+5: Το πρωί του Τ+5, οι μετοχές μεταφέρονται από την ΕΤΕΣΕΠ στο λογαριασμό αξιών του «Χ» ως Διαθέσιμες. Επίσης, δικαίωμα εξάσκησης του συμβολαίου STRA έχει και ο «Υ», ο οποίος μπορεί να επιστέψει στον επενδυτή «Χ» όλες ή μέρος των μετοχών που έχει δανειστεί οποιαδήποτε στιγμή αυτός επιθυμεί. Σε αυτή την περίπτωση ακολουθούνται τα εξής βήματα: Ενέργειες στο Τ+0: Στο Τ+0, το μέλος του «Υ» καταχωρεί στο υποσύστημα εκκαθάρισης παραγώγων του ΧΑ εντολή άσκησης της συναλλαγής STRA στην μετοχή «ΑΒΓ» (10 ΑΒΓRA06) μέσω της οποίας ο «Χ» δάνεισε τις μετοχές στον «Υ». Το απόγευμα τις ίδιας ημέρας το τμήμα εκκαθάρισης του «Υ» χαρακτηρίζει μετοχές «ΑΒΓ» που βρίσκονται στο λογαριασμό αξιών του «Υ» ως «Διαθέσιμες υπέρ ΕΤΕΣΕΠ». Ενέργειες στο Τ+1: Το πρωί του Τ+1, οι μετοχές μεταφέρονται από την ΕΤΕΣΕΠ στο λογαριασμό αξιών του επενδυτή «Χ» ως διαθέσιμες. Παρακάτω, παρουσιάζεται το παράδειγμα συναλλαγής σε STRA σχηματικά: Τόκος Τόκος Χρήματα ΧΑ.ΑΠ (RA) ΕΤΕΣΕΠ ΧΑ.ΑΠ (RA) ΧΑ.ΑΜ (Short Sell) X ΑΒΓ ΑΒΓ Y ΑΒΓ Z Διμερής - Προσυμφωνημένη Συναλλαγή Στην λήξη, ή την εξάσκηση του RA ΧΑ.ΑΠ: ΧΑ Αγορά Παραγώγων ΑΒΓ ΧΑ.ΑΜ: ΧΑ Αγορά Μετοχών ΑΒΓ Ψ Y ΧΑ.ΑΜ (Buy to Close) Εικόνα 3-1, Ροές στο STRA Παράδειγμα υπολογισμού τόκων STRA Ο υπολογισμός και η απόδοση των τόκων του STRA γίνεται καθημερινά (mark to market) βάσει του ακόλουθου τύπου: Τόκος ημέρας = [ ( Τιμή κλεισίματος τίτλου την προηγούμενη της συναλλαγής ημέρα x επιτόκιο συναλλαγής STRA ) 360 ] x αριθμός δανεισθέντων τίτλων O ημερήσιος τόκος παραμένει σταθερός καθ όλη τη διάρκεια του δανεισμού. Για παράδειγμα, έστω ότι καταρτίζεται STRA με διάρκεια 4 εργάσιμες ημέρες για μετοχές (εκατό συμβόλαια) με επιτόκιο 3%. Στον παρακάτω πίνακα Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 15 από 23

14 εμφανίζονται το συνολικό ποσό των τόκων που θα μεταφέρεται καθημερινά από τον δανειζόμενο στο δανειστή. Ημέρα Τιμή κλεισίματος Τόκος 0 9, (κατάρτιση STRA) x 3% 360 x = , x 3% 360 x = , x 3% 360 x = , x 3% 360 x = (λήξη STRA/εξάσκηση) 10,06 0 Πίνακας 3-1, Υπολογισμός ημερήσιου τόκου στο STRA 3.2 Συμβάσεις Πώλησης με Σύμφωνο Επαναγοράς Stock Repo Η σύμβαση πώλησης με σύμφωνο επαναγοράς ή Stock Repo ή Stock Lending, είναι μια σύμβαση μεταξύ του επενδυτή και της ΕΤΕΣΕΠ, με σκοπό το δανεισμό των μετοχών του επενδυτή στην ΕΤΕΣΕΠ. Ένας επενδυτής ο οποίος έχει στην κατοχή του μετοχές τις οποίες δε σκοπεύει να ρευστοποιήσει, έχει τη δυνατότητα να τις παραχωρήσει προσωρινά στον κεντρικό αντισυμβαλλόμενο της αγοράς σε επίπεδο διαπραγμάτευσης, την ΕΤΕΣΕΠ, με αντάλλαγμα: τη συμμετοχή του στα έσοδα της ΕΤΕΣΕΠ από τους τόκους που συσσωρεύονται από τον περαιτέρω δανεισμό τους μέσω του προϊόντος Stock Reverse Repo και τη δημιουργία πιστωτικού περιθωρίου ασφάλισης, το οποίο κυμαίνεται από 70% έως 86% της ημερήσιας αποτίμησης των μετοχών και συμψηφίζεται με το απαιτούμενο περιθώριο ασφάλισης που προκύπτει από τυχόν άλλες θέσεις του επενδυτή σε παράγωγα προϊόντα. Οι μετοχές που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συναλλαγής μέσω Stock Repo είναι αυτές της Κατηγορίας Μεγάλης Κεφαλαιοποίησης, οι οποίες ταυτόχρονα είτε αποτελούν υποκείμενη αξία παράγωγου προϊόντος, είτε συμμετέχουν σε δείκτη για τον οποίο υπάρχει εισηγμένο παράγωγο προϊόν. Για να πραγματοποιηθεί η μεταβίβαση των μετοχών του επενδυτή στην ΕΤΕΣΕΠ, πρέπει ο επενδυτής μέσω ενός Μέλους της Αγοράς Παραγώγων, να εισάγει μια εντολή πώλησης Stock Repo. Αγοραστής είναι πάντοτε η ΕΤΕΣΕΠ. Το απόγευμα της ημέρας συναλλαγής (Τ+0) πραγματοποιείται η μεταβίβαση των μετοχών από τη μερίδα του επενδυτή στη μερίδα της ΕΤΕΣΕΠ και ο Λογαριασμός Αξιών του επενδυτή πιστώνεται με το αντίστοιχο λογιστικό υπόλοιπο «Προσδοκόμενα από Δανεισμό». Συνέπεια της μεταβίβασης των μετοχών είναι η μεταβίβαση των δικαιωμάτων ψήφου, ενώ τα δικαιώματα εταιρικών πράξεων που απορρέουν από αυτές (διανομή δωρεάν μετοχών και πληρωμή ποσού ισόποσου του μερίσματος) υποστηρίζονται από την ΕΤΕΣΕΠ. Σημειώνεται, ότι συνέπεια της μεταβίβασης είναι η παύση της ισχύος του δικαιώματος διακράτησης για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, των επενδυτών που διατηρούν μετοχές μετά τη Δημόσια Εγγραφή για διάθεση δωρεάν μετοχών από το Ελληνικό Δημόσιο. Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 16 από 23

15 Η επιστροφή των μετοχών στον επενδυτή μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή, είτε μετά από άσκηση δικαιώματος επαναγοράς από τον ίδιο, είτε μετά από άσκηση δικαιώματος επαναπώλησης από την ΕΤΕΣΕΠ. Στην πρώτη περίπτωση, ο επενδυτής αποκτά την κυριότητα των μετοχών την Τ+4 από την ημέρα άσκησης, ενώ οι μετοχές βρίσκονται διαθέσιμες στην μερίδα του την Τ+5. Στη δεύτερη περίπτωση, ο επενδυτής αποκτά την κυριότητα των μετοχών την ίδια ημέρα Τ με την άσκηση του δικαιώματος από την ΕΤΕΣΕΠ, ενώ οι μετοχές βρίσκονται στη μερίδα του την Τ+1. Διευκρινίζεται ότι η ΕΤΕΣΕΠ ασκεί υποχρεωτικά το δικαίωμα επαναπώλησης την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε Ιουνίου για τις σειρές του προηγούμενου έτους και ο επενδυτής μπορεί να επαναδανείσει τις μετοχές του στο συμβόλαιο Stock Repo με ημερομηνία λήξης τον επόμενο ημερολογιακό χρόνο, δηλαδή να κάνει μετακύλιση θέσης. Η απόδοση του τόκου στο δανειστή πραγματοποιείται την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε μήνα ή την ημέρα άσκησης του δικαιώματος επαναγοράς, και μόνο αν έχει πραγματοποιηθεί περαιτέρω δανεισμός των μετοχών ώστε να υπάρξει έσοδο για την ΕΤΕΣΕΠ. Οι περιορισμοί που ισχύουν για το συγκεκριμένο προϊόν είναι οι εξής: Όρια θέσεων: Ο μέγιστος αριθμός μετοχών που μπορεί να έχει η ΕΤΕΣΕΠ στο pool (μέγιστη ανοικτή θέση) είναι το 5% του αριθμού των εισηγμένων μετοχών μιας εταιρίας, ενώ ο μέγιστος αριθμός μετοχών που μπορεί να δανείσει ο επενδυτής για το pool είναι το 10% της μέγιστης ανοικτής θέσης της ΕΤΕΣΕΠ, δηλαδή 0,5% του αριθμού των εισηγμένων μετοχών μιας εταιρίας. Ημερήσιο όριο άσκησης δικαιώματος επαναγοράς: Ο μέγιστος αριθμός μετοχών που μπορεί να ζητήσει πίσω ο επενδυτής μέσω του δικαιώματος επαναγοράς ανά ημέρα καθορίζεται στο 0,03% του συνολικού αριθμού των εισηγμένων μετοχών Χαρακτηριστικά Tα χαρακτηριστικά του προϊόντος καθορίζονται στην Απόφαση # 23 του ΔΣ του ΧΑ Παράδειγμα συναλλαγής σε Stock Repo Ο επενδυτής «Χ» δεν έχει σκοπό να πουλήσει άμεσα τις μετοχές «ΑΒΓ» που κατέχει, και αποφασίζει να τις δανείσει στην ΕΤΕΣΕΠ προκειμένου να εισπράττει το ποσό ενός επιτοκίου έως τη στιγμή που θα θελήσει τις μετοχές του πίσω. Οι ενέργειες που θα γίνουν είναι οι εξής: Στο Τ+0, ο επενδυτής «Χ» καταχωρεί μέσω μέλους του ΧΑ Αγοράς Παραγώγων στο σύστημα διαπραγμάτευσης παραγώγων του εντολή πώλησης για 10 συμβόλαια Stock Repo στην μετοχή «ΑΒΓ» 2 (10 ΑΒΓSL06). Η συναλλαγή οδεύει προς εκκαθάριση. Το απόγευμα του Τ+0 το τμήμα εκκαθάρισης του μέλους της ΕΤΕΣΕΠ του επενδυτή «Χ», χαρακτηρίζει τις μετοχές ως «Διαθέσιμες υπέρ ΕΤΕΣΕΠ» προκειμένου να εκκαθαριστεί η συναλλαγή του Stock Repo και τα τεμάχια των μετοχών να προστεθούν στο pool της ΕΤΕΣΕΠ. Στην περίπτωση που ο επενδυτής «Χ» του παραδείγματος αποφασίσει να ασκήσει το σύμφωνο επαναγοράς προς την ΕΤΕΣΕΠ για να του επιστραφούν όλες, ή μέρος των μετοχών του, ακολουθούνται τα εξής βήματα: 2 Ένα συμβόλαιο SL ισούται με 100 μετοχές. Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 17 από 23

16 Στο Τ+0, ο επενδυτής «Χ» (μέσω του μέλους του) καταχωρεί στο σύστημα εκκαθάρισης παραγώγων του ΧΑ εντολή εξάσκησης στο προϊόν Stock Repo στην μετοχή «ΑΒΓ» (10 ΑΒΓSL06) μέσω της οποίας δάνεισε τις μετοχές στην ΕΤΕΣΕΠ. Η ΕΤΕΣΕΠ θα προβεί σε χρηματικό διακανονισμό για τον επενδυτή «Χ» και στο Τ+5 ο επενδυτής θα έχει τις μετοχές «ΑΒΓ» στο λογαριασμό αξιών του με ημερομηνία κτήσης της κυριότητας την Τ+4. Όταν όμως το δικαίωμα επαναπώλησης ασκείται από την ΕΤΕΣΕΠ (π.χ. την τελευταία εργάσιμη ημέρα κάθε Ιουνίου), οι μετοχές επιστρέφονται στη λογαριασμό αξιών του επενδυτή στο Τ+1 με ημερομηνία κτήσης της κυριότητας την Τ Συμβάσεις Αγοράς με Σύμφωνο Επαναπώλησης Stock Reverse Repo Η σύμβαση αγοράς με σύμφωνο επαναπώλησης ή Stock Reverse Repo ή Stock Borrowing, είναι μια σύμβαση μεταξύ του επενδυτή και της ΕΤΕΣΕΠ, με σκοπό ο επενδυτής να δανειστεί μετοχές από την ΕΤΕΣΕΠ. Ο βασικός λόγος που ένας επενδυτής δανείζεται μετοχές από το pool της ΕΤΕΣΕΠ είναι για να αποκτήσει την κυριότητα μετοχών που δεν έχει και στη συνέχεια να προβεί σε ανοικτή πώληση στην Αγορά Αξιών. Οι μετοχές που μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συναλλαγής μέσω Stock Reverse Repo είναι αυτές της Κατηγορίας Μεγάλης Κεφαλαιοποίησης, οι οποίες ταυτόχρονα είτε αποτελούν υποκείμενη αξία παράγωγου προϊόντος, είτε συμμετέχουν σε δείκτη για τον οποίο υπάρχει εισηγμένο παράγωγο προϊόν. Για να πραγματοποιηθεί η μεταβίβαση των μετοχών από την ΕΤΕΣΕΠ στον επενδυτή, πρέπει ο επενδυτής μέσω ενός Μέλους της Αγοράς Παραγώγων, να εισάγει μια εντολή αγοράς Stock Reverse Repo. Πωλητής είναι πάντοτε η ΕΤΕΣΕΠ. Η μεταβίβαση των μετοχών από τη μερίδα της ΕΤΕΣΕΠ στη μερίδα του επενδυτή πραγματοποιείται το αργότερο μέχρι την επόμενη ημέρα της συναλλαγής (Τ+1), με το χαρακτηρισμό ως «Διαθέσιμα από Δανεισμό», ενώ στο Λογαριασμός Αξιών του ενημερώνεται το υπόλοιπο «Οφειλόμενα από Δανεισμό». Η επιστροφή των μετοχών στην ΕΤΕΣΕΠ μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή, είτε μετά από άσκηση δικαιώματος επαναγοράς από την ΕΤΕΣΕΠ, είτε μετά από άσκηση δικαιώματος επαναπώλησης από τον επενδυτή. Στην πρώτη περίπτωση, ο επενδυτής έχει δύο μέρες (Τ ημέρα άσκησης και Τ+1) να αγοράσει τις μετοχές από την Αγορά Αξιών, ώστε να είναι διαθέσιμες την Τ+4 στη μερίδα του για να επιστραφούν στην ΕΤΕΣΕΠ. Η επιλογή των επενδυτών στους οποίους θα ασκηθεί το δικαίωμα επαναγοράς από την ΕΤΕΣΕΠ γίνεται βάσει αλγόριθμου, ο οποίος βασίζεται στη χρονική στιγμή που έχει πραγματοποιηθεί η κάθε συναλλαγή δανεισμού, έτσι ώστε να επιστρέφονται πρώτα οι μετοχές των συμβάσεων που βρίσκονται πιο κοντά στη λήξη τους. Στη δεύτερη περίπτωση, οι μετοχές επιστρέφονται στην ΕΤΕΣΕΠ τη ίδια ημέρα Τ άσκησης του δικαιώματος επαναπώλησης από τον επενδυτή με την προϋπόθεση φυσικά, ότι οι μετοχές βρίσκονται διαθέσιμες στη μερίδα του. Εάν κανένας από τους δύο αντισυμβαλλόμενους δεν ασκήσει το δικαίωμά του, τότε η σύμβαση λήγει αυτοδίκαια σε 6 μήνες από την ημέρα της συναλλαγής. Και πάλι ο επενδυτής έχει δικαίωμα μετακύλισης της θέσης του. Για το δανεισμό των μετοχών ο επενδυτής καταβάλει σε καθημερινή βάση: Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 18 από 23

17 ένα τίμημα, το οποίο εξαρτάται από την αξία των μετοχών και την τιμή εκτέλεσης της συναλλαγής, δηλαδή το επιτόκιο που έχει καθορίσει η ΕΤΕΣΕΠ για το δανεισμό των μετοχών 3, και περιθώριο ασφάλισης, το οποίο καθορίζεται στο 130% της αξίας των μετοχών που δανείζεται με βάση την τιμή κλεισίματος των μετοχών την προηγούμενη ημέρα, εκτός και αν πρόκειται για μετοχή για την οποία υπάρχει ΣΜΕ, οπότε το περιθώριο ασφάλισης καθορίζεται στο 100% + το περιθώριο ασφάλισης που έχει καθοριστεί για το ΣΜΕ. Ο περιορισμός που ισχύει για το συγκεκριμένο προϊόν αφορά το μέγιστο αριθμό μετοχών που μπορεί να δανείσει η ΕΤΕΣΕΠ (όριο θέσης), ο οποίος είναι το 5% του αριθμού των εισηγμένων μετοχών. Σε δανεισμό μετοχών από την ΕΤΕΣΕΠ μπορούν να προβούν και οι Ειδικοί Διαπραγματευτές της Αγοράς Αξιών και μόνο για τις μετοχές για τις οποίες εκτελούν ειδική διαπραγμάτευση, με σκοπό την κάλυψη υποχρεώσεών του από συναλλαγές ειδικής διαπραγμάτευσης. Ο δανεισμός θα πρέπει να πραγματοποιείται το αργότερο μέχρι την ημέρα συναλλαγής ειδικής διαπραγμάτευσης Χαρακτηριστικά Tα χαρακτηριστικά του προϊόντος καθορίζονται στην Απόφαση # 24 του ΔΣ του ΧΑ Παράδειγμα συναλλαγής σε Stock Reverse Repo Ο επενδυτής «Υ» θέλει να δανειστεί μετοχές «ΑΒΓ» προκειμένου να τις πουλήσει ανοικτά στο ΧΑ και να εκμεταλλευτεί τυχών πτώση της τιμής της μετοχής αυτής. Οι ενέργειες που θα γίνουν είναι οι εξής: Το πρωί του Τ+0 ο επενδυτής «Υ» καταχωρεί μέσω μέλους του ΧΑ Αγοράς Παραγώγων στο υποσύστημα διαπραγμάτευσης παραγώγων του ΧΑ εντολή αγοράς για 10 συμβόλαια Stock Reverse Repo στην μετοχή «ΑΒΓ» 4 (10 ΑΒΓSΒ06) με ετήσιο επιτόκιο 2,00%. Η συναλλαγή οδεύει προς εκκαθάριση. Στο Τ+0 η ΕΤΕΣΕΠ και εφόσον έχει κατατεθεί το απαιτούμενο περιθώριο ασφάλισης 5, εκκαθαρίζει τις μετοχές στην μερίδα αξιών του επενδυτή «Υ», ώστε να εκκαθαριστεί με αυτές η ανοικτή πώληση. Στην περίπτωση που το pool της μετοχής «ΑΒΓ» δεν διαθέτει αρκετές μετοχές ώστε να υποστηρίξει τους επενδυτές που είχαν δανείσει τις μετοχές τους σε αυτό, η ΕΤΕΣΕΠ θα ασκήσει το σύμφωνο επαναγοράς του SB. Έτσι: Στο Τ+0 η ΕΤΕΣΕΠ θα ασκήσει το Stock Reverse Repo απέναντι στον επενδυτή «Υ» Στο Τ+1 (το αργότερο), ο «Υ» οφείλει να αγοράσει τις μετοχές από την αγορά μετοχών του ΧΑ Στο Τ+4, το τμήμα εκκαθάρισης του μέλους του επενδυτή χαρακτηρίζει μετοχές «ΑΒΓ» ως «Διαθέσιμες υπέρ ΕΤΕΣΕΠ» προκειμένου η ΕΤΕΣΕΠ να 3 Το επιτόκιο που καθορίζει η ΕΤΕΣΕΠ κυμαίνεται μεταξύ του τρίμηνου επιτοκίου EURIBIR-0.5% και του εκάστοτε δικαιοπρακτικού επιτοκίου που καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. 4 Ένα συμβόλαιο SΒ ισούται με 100 μετοχές. 5 Αν και το περιθώριο ασφάλισης κατατίθεται στο Τ+1, ο επενδυτής μπορεί να εισάγει την εντολή πώλησης στο Τ+0. Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 19 από 23

18 επιστρέψει τις μετοχές στη μερίδα αξιών του επενδυτή που τις είχε δανείσει στο pool (π.χ. ο επενδυτής «Χ» του προηγούμενου παραδείγματος) Όταν όμως ο επενδυτής «Υ» του παραδείγματος αποφασίσει οποιαδήποτε στιγμή θελήσει αυτός να ασκήσει το σύμφωνο επαναπώλησης προς την ΕΤΕΣΕΠ, σημαίνει πως έχει τις μετοχές διαθέσιμες στη μερίδα αξιών του, και κατά συνέπεια οι μετοχές επιστρέφονται στην ΕΤΕΣΕΠ στο Τ+0 και όχι στο Τ+4. Παρακάτω, παρουσιάζεται το παράδειγμα συναλλαγής σε Stock Repo Stock Reverse Repo σχηματικά: Τόκος Τόκος Χρήματα ΧΑ.ΑΠ (SL) ΕΤΕΣΕΠ ΧΑ.ΑΠ (SB) ΧΑ.ΑΜ (Short Sell) X ΑΒΓ ΑΒΓ Y ΑΒΓ Z Συναλλαγή μέσω Pool της ΕΤΕΣΕΠ Στην λήξη, ή την εξάσκηση του SB ΧΑ.ΑΠ: ΧΑ Αγορά Παραγώγων ΑΒΓ ΧΑ.ΑΜ: ΧΑ Αγορά Μετοχών ΑΒΓ Ψ Y ΧΑ.ΑΜ (Buy to Close) Εικόνα 3-2, Ροές Stock Repo και Stock Reverse Repo Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 20 από 23

19 4 Τιμολογιακή Πολιτική Με την τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου και τη λειτουργία του νέου προϊόντος STRA, η τιμολογιακή πολιτική διαμορφώνεται ως εξής (Βλέπε και Απόφαση # 2 του ΔΣ του ΧΑ - «Κατάλογος Χρεώσεων στην Αγορά Παραγώγων του ΧΑ»): 4.1 Χρήση Συμβάσεων Επαναγοράς από Ειδικό Διαπραγματευτή Αξιών Ετήσιο κόστος υποστήριξης για κάθε Ειδικό Διαπραγματευτή Αξιών που κάνει χρήση των Συμβάσεων Επαναγοράς επί μετοχής ως προς την οποία έχει αναλάβει υποχρεώσεις ειδικής διαπραγμάτευσης είναι ευρώ. Εξαιρείται από το ετήσιο κόστος μόνο η χρήση του προϊόντος επί μετοχών για τις οποίες προβλέπεται ανοικτή πώληση (και υπάρχει ήδη διαθέσιμη Σύμβαση Επαναγοράς). 4.2 Προμήθειες Συναλλαγών Κάλυψη Ανοικτής Πώλησης Οι προμήθειες επί των Συμβάσεων Επαναγοράς που καταρτίζονται για την κάλυψη αναγκών Ανοικτής Πώλησης είναι οι εξής: Τύπος Προμήθειας Κατάρτιση Συναλλαγής Κατάρτιση Συναλλαγής με αυθημερόν (άμεση) παράδοση τίτλων στον αγοραστή Άσκηση Δικαιώματος Επαναγοράς ή Επαναπώλησης Αξία Συναλλαγής Προμήθεια Προμήθεια Αγοραστή Προμήθεια Πωλητή Έως ,50 0 Άνω των ,03% επί της αξίας της συναλλαγής 50 επιπλέον χρέωση στον αγοραστή 0 0 Πίνακας 4-1, Προμήθειες συναλλαγών STRA για κάλυψη Ανοικτής Πώλησης Κάλυψη αναγκών Ειδικής Διαπραγμάτευσης Οι προμήθειες επί των Συμβάσεων Επαναγοράς που καταρτίζονται για την κάλυψη αναγκών Ειδικής Διαπραγμάτευσης Αξιών είναι οι εξής: Τύπος Προμήθειας Κατάρτιση Συναλλαγής Αξία Συναλλαγής Προμήθεια Προμήθεια Αγοραστή Προμήθεια Πωλητή Έως ,50 0 Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 21 από 23

20 Τύπος Προμήθειας Κατάρτιση Συναλλαγής με αυθημερόν (άμεση) παράδοση τίτλων στον αγοραστή Άσκηση Δικαιώματος Επαναγοράς ή Επαναπώλησης Άνω των Προμήθεια 0,03% επί της αξίας της συναλλαγής 50 επιπλέον χρέωση στον αγοραστή 0 0 Πίνακας 4-2, Προμήθειες συναλλαγών STRA για ΕΔ Αγοράς Αξιών Κάλυψη Ατελών Συναλλαγών Οι προμήθειες επί των Συμβολαίων Επαναγοράς που καταρτίζονται για την κάλυψη Ατελούς Συναλλαγής (Failed Trade) και εν γένει εκκρεμοτήτων στην εκκαθάριση είναι οι εξής: Τύπος Προμήθειας Κατάρτιση Συναλλαγής Κατάρτιση Συναλλαγής με αυθημερόν (άμεση) παράδοση τίτλων στον αγοραστή Άσκηση Δικαιώματος Επαναγοράς ή Επαναπώλησης Προμήθεια Πελατών/Διαπραγματευτών/Ειδικών Διαπραγματευτών Αξία Συναλλαγής Προμήθεια Αγοραστή Προμήθεια Πωλητή Έως Άνω των ,04% επί της αξίας της συναλλαγής 50 επιπλέον χρέωση στον αγοραστή 0 0 Πίνακας 4-3, Προμήθειες συναλλαγών STRA για ατελείς συναλλαγές. 4.3 Προμήθειες μετακύλισης (ανανέωσης) θέσεων Οι προμήθειες για τη μετακύλιση (ανανέωση) θέσεων στις Συμβάσεις Επαναγοράς είναι οι εξής: Εάν πρόκειται για μετακύλιση θέσεων στην ίδια Σειρά στην οποία είναι ανοικτές οι προς μετακύλιση θέσεις, επιβάλλεται προμήθεια στον Αγοραστή ποσού είκοσι πέντε ευρώ (25 ). Εάν πρόκειται για μετακύλιση θέσεων στη Σειρά Διαπραγμάτευσης του επομένου έτους ως προς τη Σειρά στην οποία είναι ανοικτές οι προς μετακύλιση θέσεις, η μετακύλιση αντιστοιχεί με νέα συναλλαγή, οπότε εφαρμόζονται οι αντίστοιχες προμήθειες συναλλαγών (βλέπε παρ , και ανάλογα με την περίπτωση). Αρχείο: Stock Lending - Short Selling V0.90 Σελίδα 22 από 23

21 Χρηματιστήριο Αθηνών Α.Ε. Σοφοκλέους 10, , Αθήνα