ΜΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ { Ά ΘΕΜΑ: ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΤΣΟΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

Transcript

1 { Ά ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΜΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΤΣΟΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ ΒΑΞΕΒΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΜΠΟΥΖΑ ΕΛΕΝΗ ΚΑΒΑΛΑ, ΜΑΙΟΣ 2003

2 r^v (V -2' >4 [\γ χ ιί(^ ς ^ ' Μ (p^c L ^ \ A ^ C i)- f y ^ i TEI ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ; ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ; ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΜΤΓΥΧΙΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΤΣΟΜΠΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ ΒΑΞΕΒΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΜΠΟΥΖΑ ΕΛΕΝΗ ΚΑΒΑΛΑ, ΜΑΙΟΣ 2003

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ Σελίδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ : ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ 1.1 ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ ΑΠΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟΙ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΕΣ ΕΞΑΙΡΟΥΜΕΝΟΙ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΕΣ ΑΠΟ ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟΙ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΕΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΠΟ 4 ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΩΝ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ : ΕΝΤΑΞΗ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΩΝ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2.1 ΓΕΝΙΚΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΕΝΤΑΞΗ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΕΝΤΑΞΗ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ Β ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΕΝΤΑΞΗ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ Γ' ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΕΝΤΑΞΗ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΒΙΒΛΙΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΤΟΠΟ 10 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ - ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ Κ.Β.Σ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ : ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 3.1 ΒΙΒΛΙΟ ΑΓΟΡΩΝ ΣΤΗΛΕΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΓΟΡΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΠΟ 13 ΤΟΝ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑ ΠΟΥ ΤΗΡΕΙ ΒΙΒΛΙΟ ΑΓΟΡΩΝ 3.4 ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΙΚΟΣ Ή ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΤΗΛΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΓΟΡΩΝ - ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΕ ΑΘΕΩΡΗΤΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 14

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ : ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 4.1 ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΟΔΩΝ-ΕΞΟΔΩΝ (ΓΕΝΙΚΑ) ΣΤΗΛΕΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΣΟΔΩΝ - ΕΞΟΔΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΠΟ 16 ΤΟΝ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑ ΠΟΥ ΤΗΡΕΙ ΒΙΒΑΙΟ ΕΣΟΔΩΝ - ΕΞΟΔΩΝ 4.4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΗΛΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΣΟΔΩΝ - ΕΞΟΔΩΝ ΛΟΙΠΕΣ ΣΤΗΛΕΣ ΒΙΒΛΙΟ ΑΠΟΓΡΑΦΩΝ ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟΓΡΑΦΩΝ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟΓΡΑΦΩΝ - ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ 20 ΚΑΘΑΡΩΝ ΚΕΡΔΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ : ΒΙΒΛΙΑ ΤΡΙΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 5.1 ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΡΙΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΡΙΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ 24 ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 5.5 ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Ε.Γ.Λ.Σ. - ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΕΣ ΠΟΥ 25 ΥΠΟΧΡΕΟΥΝΤΑΙ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΓΛΣ - ΤΗΡΗΣΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ (ομάδα 9) 5.6 ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΣΤΑ 26 ΒΙΒΛΙΑ ΤΡΙΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ : ΒΙΒΛΙΑ ΑΠΟΘΗΚΗΣ-ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ-ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΟΥ 6.1 ΓΕΝΙΚΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟΘΗΚΗΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑΣ ΧΟΝΔΡΟΠΩΛΗΤΗΣ Ή ΚΥΡΙΩΣ ΧΟΝΔΡΟΠΩΛΗΤΗΣ 29

5 6.4 0 ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑΣ ΛΙΑΝΟΠΩΛΗΤΗΣ Ή ΚΥΡΙΩΣ 29 ΛΙΑΝΟΠΩΛΗΤΗΣ 6.5 ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟΘΗΚΗΣ ΑΠΑΛΛΑΣΟΜΕΝΟΙ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΗΡΗΣΗ 31 ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟΘΗΚΗΣ 6.7 ΒΙΒΛΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ - ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΞΩΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ 32 ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ - ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ : ΑΡΘΡΟ 9 - ΒΙΒΛΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ 7.1 ΕΝΝΟΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΒΙΒΛΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑ ΠΟΥ ΤΗΡΕΙ 34 Α Ή Β ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΒΙΒΛΙΩΝ 7.3 ΒΙΒΛΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑ ΠΟΥ ΤΗΡΕΙ 35 Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΒΙΒΛΙΩΝ 7.4 ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ 37 ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ : ΑΡΘΡΟ 10 - ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΒΙΒΛΙΑ 39 ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ : ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΡΟΥΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ & ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Φ.Π.Α. Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 51 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ : ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ Β ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 2.1 ΤΗΡΟΥΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ & ΣΤΟΙΧΕΙΑ ^ 5 ^

6 2.2 ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ & ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ Β ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Φ.Π.Α. Β ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 69 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ : ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΡΟΥΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΡΟΥΜΕΝΑ & ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΡΟΝΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ & ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ Φ.Π.Α ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 94 1 ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ 94 2 ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΜΕΡΑΣ 97 3 ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΕΠΥΟ & ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΟΣΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΜΠΟΡΕΥΣΙΜΩΝ ΕΙΔΩΝ ΛΗΞΗΣ ΚΑΙ ΜΗ ΕΜΠΟΡΕΥΣΙΜΩΝ ΕΙΔΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 115 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 120

7 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ Α.Ε. = Ανώνυμη Εταιρία Α.Ν. = Αστικός Νόμος Α,Λ. = Απόδειξη Λιανικής Α.Λ.Π, = Απόδειξη Λιανικής Πώλησης Α.Π.Υ. = Απόδειξη Παροχής Υπηρεσίας αρθρ. = άρθρο Α.Φ,Μ. = Αριθμός Φορολογικού Μητρώου Δ.Α. = Δελτίο Αποστολής Δ.Ο.Υ. = Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία Ε.Γ.Λ.Σ. = Ενιαίο Γενικό Λογιστικό Σχέδιο Κ,Β.Σ. = Κώδικας Βιβλίων και Στοιχείων Κ.Ε.Π.Υ.Ο. = Κέντρο Πληροφορικής Υπουργείου Οικονομικών Κ.Φ.Σ. = Κώδικας Φορολογικών Στοιχείων Μ.Σ.Κ.Κ. = Μοναδικός Συντελεστής Καθαρού Κέρδους Ν = Νόμος Ν.Δ. = Νομοθετικό Διάταγμα Ν.Π.Δ.Δ. = Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου παρ. = παράγραφο Σ.Δ.Α. = Συγκεντρωτικό Δελτίο Αποστολής Σ.Κ.Κ. = Συντελεστής Καθαρού Κέρδους Σ.Μ.Κ. = Συντελεστής Μοναδικού Κέρδους Σ.Ο.Ε. = Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Σ.Ο.Λ. = Σώμα Ορκωτών Λογιστών Τ.Δ.Α. = Τιμολόγιο - Δελτίο Αποστολής Τ.Π.-Δ.Α. = Τιμολόγιο Πώλησης - Δελτίο Αποστολής Φ.Α.Ε, = Φύλλο Ανάλυσης και Ελέγχου Φ.Π.Α. = Φόρος Προστιθέμενης Αξίας Φ.Τ.Μ. = Φορολογική Ταμειακή Μηχανή

8 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ; ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ * 1.1 ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑ Υποκείμενο «πρόσωπο» στην εφαρμογή διατάξεων που αφορούν την τήρηση βιβλίων ή στοιχείων είναι ο «επιτηδευματίας». Ο όρος «επιτηδευματίας» δεν απαντάται σε άλλες φορολογίες (φορολογία εισοδήματος, Φ.Π.Α.) αλλά μόνο στις διατάξεις του Κ.Β.Σ. Η έννοια του επιτηδευματία είναι ευρεία και περιλαμβάνει και πρόσωπα που δεν έχουν εμπορική ιδιότητα κατά τις διατάξεις του εμπορικού νόμου (αγρότες-ελεύθεροι επαγγελματίες). Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.1 αρθ.2 του Κ.Β.Σ. επιτηδευματίας θεωρείται το πρόσωπο που διαθέτει αθροιστικά τα παρακάτω εννοιολογικά στοιχεία: Α) Ημεδαπά ή αλλοδαπά φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή κοινωνία του αστικού κώδικα, καθώς επίσης αστική εταιρία κερδοσκοπική ή μη. Β) Άσκηση δραστηριότητας στην ελληνική επικράτεια. Γ) Να αποβλέπει στην απόκτηση «ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ» από εμπορική, βιομηχανική, γεωργική επιχείρηση ή ελευθέριο επάγγελμα (η προϋπόθεση αυτή εδώ απαιτείται για μη κερδοσκοπική αστική εταιρία). ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΡ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, «ΚΩΔΙΚΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ & ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ: elforin - ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ, ΑΘΗΝΑ 2003

9 1.2 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.1 αρθ, 29 Ν.1642/86 όλοι όσοι ασκούν οικονομική δραστηριότητα, έχουν υποχρέωση να υποβάλουν δήλωση έναρξης επαγγελματικής δραστηριότητας και λήξης από την αρμόδια Δ.Ο.Υ. σχετικής βεβαίωσης. Ο επιτηδευματίας υποχρεούται να τηρεί, εκδίδει, παρέχει, ζητά, λαμβάνει, υποβάλλει, διαφυλάσσει τα βιβλία, στοιχεία, τις καταστάσεις και κάθε άλλο μέσο σχετικό με την τήρηση των βιβλίων και την έκδοση των στοιχείων που ορίζονται από τον κώδικα κατά περίπτωση. Οι παραπάνω υποχρεώσεις περιλαμβάνουν τους επιτηδευματίες ανεξάρτητα αν υπόκεινται ή όχι σε φόρο εισοδήματος ή φορολογούνται τεκμαρτά ή με ειδικό τρόπο, επειδή σκοπός της τήρησης των βιβλίων και της έκδοσης στοιχείων δεν είναι μόνο η παρακολούθηση των συναλλαγών του υπόχρεου επιτηδευματία, αλλά και των συναλλασσομένων με αυτόν τον επιτηδευματία. 1.3 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΕΠίΤΗΔΕΥΜΑΤίΩΝ Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.1. του αρθ 3 οι επιτηδευματίες διακρίνονται ανάλογα με το αντικείμενο των εργασιών τους: Α) Σε εκείνους που πωλούν αγαθά, χονδρικώς ή λιανικώς, αυτούσια ή μετά από επεξεργασία, ιδίως κατεργασία ή εξευγενισμό ή συναρμολόγηση ή διασκευή ή συσκευασία. Β) Σε εκείνους που παρέχουν υπηρεσία. Γ) Σε εκείνους που πωλούν αγαθά και παρέχουν υπηρεσίες (μικτή δραστηριότητα)

10 1.4 ΑΠΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟΙ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΕΣ Με την παρ.5. αρθ 2 του Κ.Β.Σ. ορίζεται ότι, απαλλάσσονται από την υποχρέωση τήρησης βιβλίων του Κ.Β.Σ. και την έκδοση Α.Λ.Π. και Α.Π.Υ. οι επιτηδευματίες; Α) Φυσικά πρόσωπα (όχι εταιρίες ή κοινοπραξίες) που πραγματοποίησαν κατά την προηγούμενη ετήσια διαχειριστική χρήση ακαθάριστα έσοδα μέχρι από την πώληση αγαθών ή μέχρι αυτό το ποσό από την πώληση αγαθών και την παροχή υπηρεσιών εφόσον στην περίπτωση αυτή τα ακαθάριστα έσοδα από την παροχή υπηρεσιών δεν ξεπέρασαν τα ή εφόσον παρέχουν μόνο υπηρεσίες και τα ακαθάριστα έσοδα δεν ξεπέρασαν τα Β) Φυσικά πρόσωπα που εκμεταλλεύονται φορτηγά πλοία του Ν.27/1955 των οποίων η συνολική χωρητικότητα δεν ξεπερνά τους 500 κόρους. Γ) Σύμφωνα με τις διατάξεις του αρθ 2. παρ 4, οι αγρότες και οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις που ορίζονται από τα αρθ 41 και 42 του νόμου περί φόρου προστιθέμενης αξίας Ν 1642/1986 εφόσον δεν έχουν ενταχθεί στο κανονικό καθεστώς, δεν υποχρεούνται στην τήρηση βιβλίων και στην έκδοση στοιχείων του Κ.Β.Σ., με εξαίρεση το ημερολόγιο μεταφοράς και το δελτίο αποστολής αγαθών. 1.5 ΕΞΑΙΡΟΥΜΕΝΟΙ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΕΣ ΑΠΟ ΑΠΑΛΛΑΓΗ Εξαιρούνται από την πιο πάνω απαλλαγή: Α) Οι ελεύθεροι επαγγελματίες Β) Οι επιτηδευματίες που πραγματοποιούν ακαθάριστα έσοδα από χονδρικές πωλήσεις κατά ποσοστό τουλάχιστον 60%. Γ) Όσοι ενεργούν εξαγωγές ανεξάρτητα από το ποσό ή ποσοστό. Δ) Οι επιτηδευματίες που τηρούν τα πρόσθετα βιβλία της παρ.5. άρθρου 10 (π.χ. κάμπιγκ, επισκευές αυτοκινήτων κ.α.).

11 1,6 ΑΠΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΟΙ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΕΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΩΝ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ Ανεξάρτητα από το ύψος των ακαθαρίστων εσόδων απαλλάσσονται: Α) Από την τήρηση βιβλίων οι πράκτορες κρατικών λαχείων και παιγνίων (ΠΡΟ-ΠΟ, ΛΟΤΤΟ), μόνο για την δραστηριότητα αυτή, με την επιφύλαξη της παρ. 2 αρθ 4 (δηλαδή η απαλλαγή αυτή δεν ισχύει για την Α.Ε. και Ε.Π.Ε.) και της περίπτωσης ΙΒ παρ 5. αρθ 10 (δηλαδή τηρούν το πρόσθετο βιβλίο διάθεσης λαχείων) καθώς και οι εφημεριδοπώλες. Β) Από την τήρηση βιβλίων και την έκδοση στοιχείων, τα φυσικά πρόσωπα που δεν θεωρούνται ότι ασκούν δραστηριότητα που υπάγεται σε Φ.Π.Α. σύμφωνα με την παρ 1. αρθ 3 του Ν.1642/86, με την προϋπόθεση ότι τα πρόσωπα αυτά δεν έχουν την ιδιότητα του επιτηδευματία από άλλη αιτία που παρέχουν υπηρεσίες προς τα πρόσωπα της παρ 3 του αρθ. αυτού.

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ : ΕΝΤΑΞΗ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΩΝ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ * Οι επιτηδευματίες εντάσσονται σε κατηγορία βιβλίων του κώδικα αυτού από την έναρξη των εργασιών τους. Τα κριτήρια για την ένταξη σε κατηγορία τήρησης βιβλίων είναι: α) Ύψος ακαθάριστων εσόδων προηγούμενου έτους β) Αντικείμενο εργασιών γ) Πληθυσμός πόλης ή χωριού στην περιφέρεια των οποίων ασκείται το επάγγελμα, καθώς και ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής ως τουριστικής, δ) Πρόσωπο που ασκεί το επιτήδευμα (φυσικό ή νομικό) ε) Νομική μορφή εταιρίας στ) Καθεστώς Φ.Π.Α. στο οποίο υποχρεωτικά ή προαιρετικά έχει ενταχθεί η επιχείρηση. 2.2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ Η ένταξη σε κατηγορία τήρησης βιβλίων των επιτηδευματιών με βάση τα ακαθάριστα έσοδα ορίζονται ως εξής: ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΑ ΕΣΟΔΑ Α ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ μέχρι και Β' ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ μέχρι Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ πάνω από ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΡ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, «ΚΩΔΙΚΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ & ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ: elforin-φορολογικο ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ, ΑΘΗΝΑ 2003

13 Με τη διάταξη της τταρ 7. αρθ 4 του Κ.Β.Σ. ορίζεται ότι, όταν πωλούνται αγαθά για λογαριασμό τρίτων, ακαθάριστα έσοδα για την ένταξη σε κατηγσρία βιβλίων θεωρείται και η αξία των αγαθών ττου πουλήθηκαν, σύμφωνα με την οποία κατά την πώληση αγαθών από παραγγελειοδόχο που ενεργεί στο όνομά του, θεωρείται ότι συντελείται παράδοση αγαθών μεταξύ αυτού και του παραγγελέα. Στην περίπτωση αυτή ο παραγγελειοδόχος θεωρείται κατά περίπτωση αγοραστής ή πωλητής ως προς τον παραγγελέα. Επίσης διευκρινίζεται ότι στα ακαθάριστα έσοδα δεν υπολογίζονται, για την ένταξη σε κατηγορία βιβλίων, τα τέλη, οι φόροι (και ο Φ.Π.Α.) και λοιπά δικαιώματα, τα οποία εισπράττονται για λογαριασμό τρίτων (π.χ. δημοτικοί φόροι). 2.3 ΕΝΤΑΞΗ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ Α' ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Υποχρεούνται στην τήρηση βιβλίων πρώτης κατηγορίας, οι επιτηδευματίες που την προηγούμενη διαχειριστική χρήση πραγματοποίησαν ακαθάριστα έσοδα μέχρι Σύμφωνα με το αρθ 4. του Κ.Β.Σ. εντάσσονται στην κατηγορία αυτή από την έναρξη των εργασιών της; Α) Οι πρατηριούχοι υγρών καυσίμων και λιπαντικών αυτοκινήτων, για την εμπορία βενζίνης και πετρελαίου. Β) Οι επιτηδευματίες που πωλούν τα είδη τους αποκλειστικά λιανικά στις κινητές λαϊκές αγορές. Γ) Οι εκμεταλλευτές περιπτέρων. Με την προϋπόθεση ότι όλοι οι παραπάνω δεν έχουν την νομική μορφή της ημεδαπής ή αλλοδαπής Α.Ε. ή Ε.Π.Ε. Αν οι παραπάνω επιτηδευματίες διατηρούν και κλάδο πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, τότε τηρούν για τον κλάδο αυτό τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχούν στα ετήσια ακαθάριστα έσοδα του κλάδου αυτού, όχι όμως κατώτερης της δεύτερης. Στην περίπτωση αυτή οι αγορές και τα έξοδα του

14 πρώτου κλάδου μπορεί να παρακολουθούνται στα βιβλία του δεύτερου κλάδου, σε ιδιαίτερες στήλες ή σε ιδιαίτερο χώρο αν τηρούν βιβλία εσόδων-εξόδων ή σε ιδιαίτερους λογαριασμούς, αν τα βιβλία αυτά είναι τρίτης κατηγορίας. Δ) Οι λιανοπωλητές ψιλικών και συναφών ειδών, εφημερίδων, περιοδικών και τσιγάρων. Αν οι λιανοπωλητές αυτοί διατηρούν και κλάδο πώλησης άλλων αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, τότε υποχρεούνται να τηρούν για όλες τις δραστηριότητες τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στο σύνολο των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων τους, όχι όμως σε κατηγορία κατώτερη της δεύτερης. Επιπλέον εντάσσονται κατά την έναρξη των εργασιών τους στην πρώτη κατηγορία τήρησης βιβλίων, τα φυσικά πρόσωπα που ασχολούνται με την εκμετάλλευση παραδοσιακών καφενείων σε πόλεις ή χωριά με πληθυσμό κάτω των κατοίκων, εφόσον δεν έχουν χαρακτηρισθεί τουριστικές περιοχές. Στην συνέχεια εντάσσονται σε κατηγορία που αντιστοιχεί στα ετήσια ακαθάριστα έσοδα της προηγουμένης διαχειριστικής χρήσης. 2.4 ΕΝΤΑΞΗ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ Β' ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Ο επιτηδευματίας που τα ακαθάριστα έσοδά του κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ξεπέρασαν τα όχι όμως και τα εντάσσονται στην δεύτερη κατηγορία τήρησης βιβλίων. Επιπλέον ανεξάρτητα από το ύψος των ακαθαρίστων εσόδων στην κατηγορία αυτή εντάσσονται οι εξής επιτηδευματίες: Α) Οι ελεύθεροι επαγγελματίες. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ 1. αρθ 48 του Ν.2238/94 ως ελεύθεροι επαγγελματίες θεωρούνται μόνο οι εξής: Ο ιατρός, οδοντίατρος, κτηνίατρος, φυσικοθεραπευτής, βιολόγος, ψυχολόγος, μαία, δικηγόρος, δικολάβος, συμβολαιογράφος, άμισθος υποθηκοφύλακας, δικαστικός επιμελητής, αρχιτέκτονας, μηχανικός τοπογράφος, χημικός, γεωπόνος, γεωλόγος, ωκεανολόγος, σχεδιαστής.

15 δημοσιογράφος, συγγραφέας, διερμηνέας, ξεναγός, μεταφραστής, καθηγητής ή δάσκαλος, καλλιτέχνης, γλύπτης ή ζωγράφος ή σκιτσογράφος ή χαράκτης, ηθοποιός, εκτελεστής μουσικών έργων ή μουσουργός, καλλιτέχνης των κέντρων διασκέδασης, χορευτής, χορογράφος, σκηνοθέτης, σκηνογράφος, ενδυματολόγος, διακοσμητής, οικονομολόγος, αναλυτής, προγραμματιστής, ερευνητής ή σύμβουλος επιχειρήσεων, λογιστής ή φοροτέχνης, αναλογιστής, κοινωνιολόγος και εμπειρογνώμονας. Β) Ο εκτελωνιστής Γ) Ο εκμεταλλευτής αυτοκινήτου Δ.Χ. Δ) Ο παραγωγός ασφαλειών Ε) Ο μεσίτης ΣΤ) Ο εκμεταλλευτής γεωργικών μηχανημάτων ή ελαιοτριβείων Ζ) Ο εκμεταλλευτής εκπαιδευτηρίου ή φροντιστηρίου Η) Ο εκμεταλλευτής πλοίου της Β κατηγορίας του αρθ 3. του Ν.27/75 Θ) Ο εκμισθωτής μηχανημάτων, αυτοκινήτων ή οποιωνδήποτε άλλων κινητών πραγμάτων I) Ο πράκτορας εφημερίδων και περιοδικών ΙΑ) Ο επιτηδευματίας που ασχολείται με την κατασκευή ιδιωτικών ή δημόσιων έργων και του οποίου τα κέρδη προσδιορίζονται με ειδικό τρόπο, σύμφωνα με την νομοθεσία για την φορολογία εισοδήματος, δηλαδή με την εφαρμογή συντελεστή καθαρού κέρδους στα ακαθάριστα έσοδα, σύμφωνα με τις διατάξεις του αρθ 34. Ν.2238/94, με εξαίρεση τις επιχειρήσεις κάθε νομικής μορφής κατασκευής δημοσίων έργων εφόσον ο προϋπολογισμός του έργου ξεπερνά το όριο τήρησης βιβλίων Γ κατηγορίας. ΙΒ) Ο επιτηδευματίας που ασχολείται με την πώληση χρυσών και λοιπών νομισμάτων. ΙΓ) Ο πρατηριούχος χονδρικής πώλησης καπνοβιομηχανικών προϊόντων.

16 ΙΔ) Ο πωλητής πετρελαιοειδών ως αντιπρόσωπος εταιρίας διανομής των ειδών αυτών. ΙΕ) Ο πρατηριούχος υγραερίου αυτοκινήτου. Όποιος από τους παραπάνω επιτηδευματίες διατηρεί κλάδο παροχής υπηρεσιών ή πώλησης άλλων αγαθών, τηρεί για όλες του τις δραστηριότητες, τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στο σύνολο των ακαθαρίστων εσόδων του, όχι όμως κατηγορίας κατώτερης της Β. Τέλος οι αλλοδαπές επιχειρήσεις που η εγκατάστασή τους στην Ελλάδα γίνεται σύμφωνα με τις διατάξεις των Α.Ν. 89/1967 και 378/1968 καθώς και τα υποκαταστήματα των αλλοδαπών αεροπορικών επιχειρήσεων, που λειτουργούν στην Ελλάδα και απαλάσσονται από τη φορολογία εισοδήματος με τον όρο της αμοιβαιότητας, μπορούν άσχετα από την νομική τους μορφή, να τηρούν βιβλία δεύτερης κατηγορίας εφόσον αυτές υποχρεούνται να τηρούν βιβλία ανώτερης κατηγορίας. 2.5 ΕΝΤΑΞΗ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΩΝ ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ Γ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Με την παράγραφο 2. αρθ 4 Κ.Β.Σ. θεσπίζεται υποχρέωση τήρησης βιβλίων Γ κατηγορίας για τις λοιπές επιχειρήσεις -οι οποίες δεν εντάσσονται στην Β κατηγορία - των οποίων τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα ξεπέρασαν τα Υποχρεωτικά στην τρίτη κατηγορία εντάσσονται, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 7 του αρθ. 4 του Κ.Β.Σ., και ανεξάρτητα από το ύψος των ακαθαρίστων εσόδων: Α) Οι ημεδαπές ανώνυμες εταιρίες (Α.Ε.) και οι εταιρίες περιορισμένης ευθύνης (Ε.Π.Ε.). Β) Οι αλλοδαπές ανώνυμες εταιρίες (Α.Ε.) και οι εταιρίες περιορισμένης ευθύνης (Ε.Π.Ε.).

17 Επίσης οι κοινοπραξίες ή κάθε άλλης νομικής μορφής επιχειρήσεις κατασκευής δημόσιων έργων, εφόσον ο προϋπολογισμός του έργου που αναλαμβάνουν ξεπερνά το όριο τήρησης βιβλίων Γ κατηγορίας. Κατ εξαίρεση των πιο πάνω, οι εγκαθιστάμενες στην Ελλάδα αλλοδαπές ναυτιλιακές επιχειρήσεις κάθε τύπου και μορφής σύμφωνα με τις διατάξεις των Α.Ν. 89/1967 και 378/1968 καθώς και τα υποκαταστήματα των αλλοδαπών αεροπορικών επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα και απαλάσσονται από την φορολογία εισοδήματος με τον όρο της αμοιβαιότητας, μπορούν να τηρούν βιβλία δεύτερης κατηγορίας αν υποχρεούνται στην τήρηση βιβλίων κατηγορίας ανώτερης απ αυτή. 2.6 ΕΝΤΑΞΗ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΒΙΒΛΙΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ - ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 4 τα φυσικά (όχι νομικά πρόσωπα) που ασκούν την δραστηριότητα τους σε πόλη ή χωριό κάτω των κατοίκων, εφόσον δεν έχουν χαρακτηριστεί ώς τουριστικές περιοχές εντάσσονται, κατά την έναρξη των εργασιών τους στην Α κατηγορία (Αγορών) και στη συνέχεια στην κατηγορία που αντιστοιχεί στα ετήσια ακαθάριστα έσοδα της προηγούμενης διαχειριστικής περιόδου ανεξάρτητα από το αντικείμενο των εργασιών τους. Από την παραπάνω ρύθμιση εξαιρούνται: Α) Τα φυσικά πρόσωπα που έχουν ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών ή την πώληση αγαθών και την παροχή υπηρεσιών. Β) Την εκμετάλλευση κέντρου διασκέδασης ή καταστήματος που υπόκειται σε αγορανομική κατάταξη. Γ) Επίσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του δευτέρου εδαφίου της παρ.6 του άρθρου 4 του Κώδικα, εξαιρούνται και οι επιτηδευματίες-φυσικά πρόσωπα των πιο πάνω περιφερειών που πραγματοποιούν πωλήσεις κατά ποσοστό τουλάχιστον 60% ή εξαγωγές.

18 Οι πιο πάνω εξαιρούμενοι επιτηδευματίες καθώς και τα νομικά πρόσωπα εντάσσονται στις περιοχές αυτές σε κατηγορία βιβλίων με βάση τα ακαθάριστα έσοδά τους, όχι όμως σε κατηγορία κατώτερη της δεύτερης. Μόνο όταν πρόκειται για ειδική ένταξη των επιτηδευματιών-φυσικών προσώπων των περιπτώσεων α, β και γ' της παρ. 4 και επιτηδευματιών που διατηρούν δεύτερο κλάδο εντάσσονται για τον δεύτερο κλάδο κατά την έναρξη στην Α κατηγορία και στην συνέχεια με βάση τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα του κλάδου αυτού.

19 ΤΑ ΒΙΒ Λ ΙΑ ΤΟΥ Κ.Β.Σ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ : ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 3.1 ΒΙΒΛΙΟ ΑΓΟΡΩΝ Ο επιτηδευματίας που εντάσσεται στην πρώτη κατηγορία κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 4 του Κ.Β.Σ., τηρεί βιβλίο αγορών για την παρακολούθηση των συναλλαγών της επαγγελματικής του δραστηριότητας. Το βιβλίο αγορών είναι απλογραφικό βιβλίο και τηρείται, είτε με μηχανογραφικό είτε με χειρόγραφο τρόπο, εφαρμοζομένων ανάλογα των σχετικών διατάξεων του Κώδικα. 3.2 ΣΤΗΛΕΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΓΟΡΩΝ Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 5, σε ξεχωριστές στήλες του βιβλίου αγορών καταχωρούνται: α) το είδος του δικαιολογητικού β) ο αύξοντας αριθμός και η χρονολογία έκδοσης ή λήψης του δικαιολογητικού. γ) το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία του εκδότη δ) η αξία αγοράς των αγαθών και λήψης υπηρεσιών ε) τα έξοδα ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΡ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, «ΚΩΔΙΚΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ & ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ: elforin-φορολογικο ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ, ΑΘΗΝΑ 2003

20 στ) ο Φ.Π.Α. των παραπάνω πράξεων. ζ) οι επιστροφές και οι εκπτώσεις, που γίνονται με ιδιαίτερα στοιχεία. Οι πράξεις αυτές μπορούν να καταχωρούνται αφαιρετικά στις αντίστοιχες στήλες. 3 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑ ΠΟΥ ΤΗΡΕΙ ΒΙΒΛΙΟ ΑΓΟΡΩΝ Οι παραπάνω επιτηδευματίες εκδίδουν όλα τα στοιχεία που προβλέπει ο Κ.Β.Σ. (Δ.Α., Τιμολόγια, Α.Ε.Δ., Αποδείξεις αυτοπαράδοσης. Συγκεντρωτικά Δ.Α., με εξαίρεση τις Α.Λ. αγαθών του άρθρου 13). Σημειώνεται ότι στις περιπτώσεις λιανικών πωλήσεων, όταν έχει προηγηθεί η έκδοση συγκ. Δ.Α., εκδίδονται από τους τηρούντες βιβλίο αγορών Α.Α. Οι επιτηδευματίες αυτοί είναι αυτονόητο ότι δεν έχουν υποχρέωση χρήσης φορολογικής ταμειακής μηχανής. 3.4 ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΙΚΟΣ Ή ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ Όταν το βιβλίο αγορών τηρείται μηχανογραφικά επιβάλλεται από τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 23 του Κ.Β.Σ., η υποχρέωση, όπως το πρόγραμμα εξασφαλίζει τη δυνατότητα της αυτόματης ενέργειας αρθροίσεων των στηλών και της μεταφοράς των ποσών από σελίδα σε σελίδα. Δεν ορίζεται όμως από τις διατάξεις, αν η αυτόματη άθροιση των ποσών των στηλών και η μεταφσρά της πρέπει να γίνεται σε μηνιαία ή ετήσια βάση. Συνεπώς όποια δυνατότητα κι αν εξασφαλίζει το πρόγραμμα του Η/Υ είναι αποδεκτή. Επί της χειρόγραφης τήρησης του βιβλίου αγορών δεν επιβάλλεται από τις διατάξεις του Κώδικα η υποχρέωση διενέργειας αθροίσεων των ποσών και των στηλών και η μεταφορά τους από σελίδα σε σελίδα. Είναι σκόπιμο στην περίπτωση αυτή να γίνονται αθροίσεις σε μηνιαία βάση. Σημειώνεται επίσης ότι όταν οι αθροίσεις γίνονται σε μηνιαία βάση, πρέπει στο τέλος του έτους να γίνεται ανακεφαλαίωση

21 όλων των μηνιαίων αθροισμάτων, ώστε να ττροσδιορίζεται το σύνολο των αγορών κάθε έτους. 3.5 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΣΤΗΛΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΓΟΡΩΝ - ΑΝ ΑΛΥΣΗ ΣΕ ΑΘΕΩΡΗΤΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.9 του άρθρου 5 του Κ.Β.Σ., η αξία των αγοραζομένων αγαθών και υπηρεσιών, η αξία των εξόδων, των επιστροφών και εκπτώσεων, πρέπει να αναλύεται παραπέρα ανάλογα με τις ανάγκες της φορολογίας εισοδήματος και Φ.Π.Α. Η ανάλυση μπορεί να γίνεται είτε απευθείας στο βιβλίο αγορών ή σε αθεώρητες καταστάσεις και αφορά κάθε πράξη και όχι τα σύνολα περιόδου. Ανάλυση για τις ανάγκες της φορολογίας εισοδήματος Η αξία των αγορών πρέπει να αναλύεται σε κατηγορίες κατά μοναδικό συντελεστή καθαρού κέρδους (ΜΣΚΚ) επί των αγορών, ώστε να γίνεται ακριβής ο προσδιορισμός των καθαρών κερδών της χρήσης. Ανάλυση για τις ανάγκες του Φ.Π.Α. Για τις ανάγκες του Φ.Π.Α. πρέπει να αναλύονται: α) Η αξία των αγορών αγαθών και λήψης υπηρεσιών, κατά συντελεστή φόρου ή απαλλαγή από το φόρο. β) Η αξία των επιστροφών και των εκπτώσεων με τον ίδιο τρόπο, γ) Τα έξοδα σε εκείνα με δικαίωμα έκπτωσης του φόρου και σε εκείνα χωρίς δικαίωμα έκπτωσης. Σημειώνεται ότι, με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 5 προβλέπεται, ότι σε διαφορετικό χώρο του βιβλίου, καταχωρείται η αξία αγοράς των παγίων καθώς και ο Φ.Π.Α. αυτών, χωρίς,να απαιτείται παραπέρα ανάλυση. Επίσης με τις ίδιες διατάξεις, τα δάνεια που χορηγούνται ή λαμβάνονται, καταχωρούνται σε ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου αγορών.

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ : ΒΙΒΛΙΟ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ' 4.1 ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΟΔΩΝ-ΕΞΟΔΩΝ (ΓΕΝΙΚΑ) Ο επιτηδευματίας που εντάσσεται στην δεύτερη κατηγορία κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 4 του Κ.Β.Σ., τηρεί βιβλίο εσόδων-εξόδων για την παρακολούθηση των συναλλαγών της επαγγελματικής του δραστηριότητας. Το βιβλίο εσόδων-εξόδων είναι, όπως και το βιβλίο αγορών, απλογραφικό βιβλίο και τηρείται, είτε με μηχανογραφικό τρόπο, είτε με χειρόγραφο τρόπο, εφαρμοζόμενων ανάλογα των σχετικών διατάξεων του Κώδικα. 4.2 ΣΤΗΛΕΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΣΟΔΩΝ - ΕΞΟΔΩΝ Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου αυτού σε ξεχωριστές στήλες του βιβλίου εσόδων-εξόδων καταχωρούνται: α) Το είδος του δικαιολογητικού των αγορών και των εξόδων, ο αριθμός και χρονολογία έκδοσης ή λήψης του και το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία του εκδότη. β) Τα ακαθάριστα έσοδα ξεχωριστά από την πώληση εμπορευμάτων, προϊόντων, πρώτων υλών, από παροχή υπηρεσιών και από λοιπές πράξεις. γ) Τις αγορές αγαθών, διακεκριμένα και ανάλογα με τον προορισμό τους, για μεταπώληση ή παραγωγή προϊόντων, τις δαπάνες λήψης υπηρεσιών, τα γενικά έξοδα και λοιττές πράξεις. ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΡ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, «ΚΩΔΙΚΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ & ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ; elforin-φορολογικο ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ, ΑΘΗΝΑ 1998

23 δ) Τις επιστροφές και τις εκπτώσεις που γίνονται με πιστωτικό τιμολόγιο, οι οποίες μπορεί να καταχωρούνται αφαιρετικά από τις αντίστοιχες στήλες. ε) Τον Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί στις πιο πάνω πράξεις. 4.3 ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑ ΠΟΥ ΤΗΡΕΙ ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΟΔΩΝ - ΕΞΟΔΩΝ Οι παραπάνω επιτηδευματίες εκδίδουν όλα τα φορολογικά στοιχεία που ορίζονται από τις διατάξεις του Κ.Β.Σ. (Τιμολόγια, εκκαθαρίσεις, ΑΛΠ, ΑΠΥ, Αποδείξεις επαγγελματικών δαπανών, αποδ. αυτοπαράδοσης, Δ.Α., έγγραφα μεταφοράς). Επίσης οι παραπάνω επιτηδευματίες είναι υπόχρεοι στη χρήση Φ.Τ.Μ. Όσον αφορά το μηχανογραφικό ή χειρόγραφο τρόπο τήρησης του βιβλίου εσόδων-εξόδων, ισχύουν τα ίδια τα οποία αναφέρονται και για το βιβλίο αγορών. Επί μηχανογραφικής τήρησης του βιβλίου εσόδων-εξόδων, έχει γίνει δεκτό ότι δεν αντιβαίνει τις διατάξεις του Κώδικα και δεν εμποδίζει τις ελεγκτικές επαληθεύσεις, εάν κατά την εκτύπωση του βιβλίου αυτού εμφανίζονται αναπτυγμένα πρώτα τα έσοδα και μετά τα έξοδα του μήνα ή αντίστροφα. 4.4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΗΛΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΣΟΔΩΝ - ΕΞΟΔΩΝ Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 6 του Κ.Β.Σ. η αξία των πράξεων που καταχωρούνται στο βιβλίο εσόδων-εξόδων, τόσο στο σκέλος των εσόδων όσο και στο σκέλος των εξόδων, σε ξεχωριστές στήλες, σύμφωνα με τα παραπάνω, πρέπει να αναλύονται παραπέρα σε στήλες του βιβλίου εσόδωνεξόδων ή σε καταστάσεις αθεώρητες, ανάλογα με τις ανάγκες της φορολογίας εισοδήματος και του Φ.Π.Α, Η ανάλυση αυτή αφορά κάθε πράξη και όχι τα σύνολα της περιόδου.

24 Ανάλυση για τις ανάγκες της φορολογίας εισοδήματος Τα ακαθάριστα έσοδα από τις πωλήσεις αγαθών και παροχής υπηρεσιών πρέπει να αναλύονται κατά μοναδικό συντελεστή καθαρού κέρδους (ΜΣΚΚ), ώστε να γίνεται ακριβής προσδιορισμός των καθαρών κερδών της χρήσης. Εάν ο επιτηδευματίας παρέχει υπηρεσίες ή παρέχει υπηρεσίες και στερείται αξιόλογων αποθεμάτων δεν έχει υποχρέωση διαχωρισμού των εσόδων κατά ΜΣΚΚ, αφού τα κέρδη του στην περίπτωση αυτή προσδιορίζονται λογιστικά. Ανάλυση για τις ανάγκες της φορολογίας εισοδήματος Για τις ανάγκες του Φ.Π.Α. πρέπει να αναλύονται: α) η αξία των αγορών αγαθών και υπηρεσιών, που λαμβάνονται, κατά συντελεστή φόρου ή απαλλαγή φόρου. β) η αξία των επιστροφών και εκπτώσεων κατά συντελεστή φόρου ή απαλλαγή από το φόρο. Υ) τα έξοδα σε εκείνα με δικαίωμα έκπτωσης του φόρου και σε εκείνα χωρίς το δικαίωμα έκπτωσης. 4.5 ΛΟΙΠΕΣ ΣΤΗΛΕΣ Από τις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 6, προβλέπεται υποχρέωση σε ιδιαίτερο χώρο να καταχωρούνται διακεκριμένα: α) Τα έσοδα και τα έξοδα που πραγματοποιούνται για λογ/σμό τρίτων, β) Οι αυτοπαραδόσεις αγαθών ή η ιδιόχρηση υπηρεσιών, γ) Η αξία αγοράς παγίων στοιχείων, ο Φ.Π.Α. που αναλογεί σ αυτά, καθώς και το ποσό των ετήσιων αποσβέσεων, όταν εξάγεται λογιστικό αποτέλεσμα. δ) Οι καταθέσεις και αναλήψεις κεφαλαίων, τα δάνεια που χορηγούνται και λαμβάνονται, καθώς και οι τμηματικές εισπράξεις ή καταβολές που γίνονται για την μερική ή ολική εξόφλησή τους.

25 4.6 ΒΙΒΛΙΟ ΑΠΟΓΡΑΦΩΝ Με την παρ.1 του άρθρου 43 του ν.2214/1994 προστέθηκε νέα παράγραφος 6. στο άρθρο του Κώδικα και οι επιτηδευματίες της Β κατηγορίας υποχρεώθηκαν στην τήρηση βιβλίου απογραφών εμπορεύσιμων περιουσιακών στοιχείων. - Χρόνος έναρξης εφαρμογής Με τη μεταβατική διάταξη του δευτ. εδαφίου της παρ.1 του άρθρου 43 του ν. 2914/1994 εξαιρέθηκαν από την υποχρέωση αυτή μόνο για την απογραφή της 31 Δεκεμβρίου 1994 οι επιτηδευματίες των οποίων τα ακαθάριστα έσοδα της χρήσης 1/1-31/12/1994 δεν ξεπέρασαν τα Από την απογραφή της δημιουργήθηκε καθολική υποχρέωση τήρησης βιβλίου απογραφών εμπ/μων περιουσιακών στοιχείων, για τους επιτηδευματίες της δεύτερης κατηγορίας. Οι επιχειρήσεις που τηρούν βιβλία Α κατηγορίας και διατηρούν και δεύτερο κλάδο με βιβλία Β κατηγορίας υποχρεώνονται στην τήρηση βιβλίου απογραφών μόνο για την δραστηριότητα εκείνη, για την οποία εντάσσονται στη δεύτερη κατηγορία. Στις περιπτώσεις που ο επιτηδευματίας διατηρεί παράλληλα με τον κλάδο εμπορίας και κλάδο παροχής υπηρεσιών για τον καθορισμό της υποχρέωσης σύνταξης απογραφής λαμβάνονται υπόψιν μόνο τα ακαθάριστα έσοδα του κλάδου για τον οποίο υπάρχει υποχρέωση τήρησης βιβλίου απογραφών. Επίσης, υποχρεώνται στην τήρηση βιβλίου απογραφών ο επιτηδευματίας που εμπορεύεται αυτούσια αγαθά ή μετά από προηγ.επεξεργασία. Έτσι, δεν δημιουργείται κατ αρχήν υποχρέωση τήρησης βιβλίου απογραφών στον επιτηδευματία Β κατηγορίας, ο οποίος παρέχει υπηρεσίες και χρησιμοποιεί διάφορα υλικά για την διεξαγωγή των εργασιών του. Διευκρινίζεται, ότι αν οι συν. αγορές των υλικών σε ετήσια βάση ξεπέρασαν το 1/3 του συνόλου των ακαθ. εσόδων τότε πρόκειται για κλάδο πώλησης αγαθών και πρέπει να τηρήσει βιβλίο απογραφών.

26 Οι επιτηδευματίες που ασκούν ελευθέριο επάγγελμα, εφόσον κατασκευάζουν έργα πνευματικής εργασίας και από την διάθεση αποκτούν εισόδημα φορολογούμενο στη Ζ' πηγή δεν υποχρεώνται στην τήρηση βιβλίου απογραφών σε αντίθεση όμως με τους τρίτους στους οποίους έχουν παραδοθεί έργα για έκθεση ή πώληση για λογαριασμό των καλλιτεχνών. Οι επιχειρήσεις με βιβλία Β κατηγορίας που θα τηρήσουν από υποχρεωτικά ή προαιρετικά βιβλία Γ κατηγορίας, γγ αυτές συντάσσεται απογραφή έναρξης στις προθεσμίες του άρθρου 17 παρ. 7 και 8 του Κώδικα, παρελκεί όμως η σύνταξη απογραφής λήξης κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 6 του Κ.Β.Σ., όπως ισχύει. 4.7 ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟΓΡΑΦΩΝ Τα εμπορεύσιμα περιουσιακά στοιχεία για τα οποία υφίσταται υποχρέωση τήρησης βιβλίου απογραφών είναι: α) τα εμπορεύματα, β) τα έτοιμα προϊόντα, γ) τα ημιτελή προϊόντα, δ) τα υποπροϊόντα, ε) τα υπολείμματα, στ) η παραγωγή σε εξέλιξη, ζ) οι α' και β'ύλες, η) τα υλικά συσκευασίας, θ) τα αναλώσιμα υλικά, ι) τα ανταλλακτικά παγίων στοιχείων και, ια) τα είδη συσκευασίας. Σε ό,τι αφορά τα εμπορεύσιμα περιουσιακά στοιχεία για τον τρόπο τήρησης του βιβλίου απογραφών, έχουν εφαρμογή οι σχετικές διατάξεις του άρθρου 27 του Κώδικα, δηλαδή ισχύει ό,τι και για την απογραφή στα βιβλία Γ κατηγορίας, δηλαδή κατ είδος, αποθηκευτικό χώρο, απογραφή αποθεμάτων υποκαταστημάτων κ.λπ.

27 4.8 ΣΚΟΠΟΣ TOY ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟΓΡΑΦΩΝ - ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΘΑΡΩΝ ΚΕΡΔΩΝ Σημειώνεται ότι η τήρηση βιβλίου αττογραφών δεν αποτελεί λόγο λογιστικού προσδιορισμού του αποτελέσματος, άλλωστε για τον επιτηδευματία της Β' κατηγορίας από τις διατάξεις της φορολογίας εισοδήματος προβλέπεται ότι η εξαγωγή του καθαρού κέρδους γίνεται με την εφαρμογή ΜΣΚΚ και τα αντικειμενικά κριτήρια. Το βιβλίο απογραφών αναφέρεται και στην αιτιολογική έκθεση του άρθρου 43 παρ.1, έγινε μόνο για τη διενέργεια ελεγκτικών επαληθεύσεων. Τέτοιες επαληθεύσεις μπορεί να γίνουν ευχερώς με τη μέθοδο των κλειστών αποθηκών, στις χονδρικές πωλήσεις, για τις λιανικές πωλήσεις μπορεί να γίνουν ενδεικτικές επαληθεύσεις με τον έλεγχο της συνάφειας των αξιών αγορών, πωλήσεων και αποθεμάτων.

28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ : ΒΙΒΛΙΑ ΤΡΙΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ' 5.1. ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΡΙΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ - ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 7 ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία Γ κατηγορίας, τηρεί τα βιβλία του κατά την διπλογραφική μέθοδο. Τη βάση της διπλογραφικής μεθόδου αποτελεί η ισότητα της χρέωσης και πίστωσης. Για την ύπαρξη της ισότητας αυτής, απαιτείται ισόποση καταχώρηση των πράξεων τόσο στη χρέωση όσο και στην πίστωση. Επίσης, σύμφωνα με τις ίδιες διατάξεις ο επιτηδευματίας έχει τη δυνατότητα να τηρήσει τα βιβλία του με οποιοδήποτε λογιστικό σύστημα, σύμφωνο όμως με τις παραδεκτές αρχές της λογιστικής επιστήμης ΚΛΑΣΣΙΚΟ Ή ΙΤΑΛΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το σύστημα αυτό χαρακτηρίζεται από την τήρηση ενός μόνο ημερολογίου, το οποίο ονομάζεται γενικό ημερολόγιο και στο οποίο καταχωρούνται πρωτογενώς και χρονολογικά όλες οι οικονομικές πράξεις του επιτηδευματία, είτε είναι ταμειακές, είτε είναι συμψηφίστικές. Η τήρηση και ημερολογίου εγγραφών ισολογισμού για την καταχώρηση των τακτοποιητικών πράξεων του ισολογισμού, δεν αλλοιώνει το χαρακτήρα του συστήματος αυτού και ως εκ τούτου μπορεί να τηρείται. Οι εγγραφές αυτές εάν δεν τηρείται ημερολόγιο εγγραφών ισολογισμού, καταχωρούνται στο γενικό ημερολόγιο. ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΡ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, «ΚΩΔΙΚΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ & ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ: elforin - ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ, ΑΘΗΝΑ 1998

29 Βοηθητικά ηυεοολόνια. Ο επιτηδευματίας που εφαρμόζει το κλασσικό σύστημα, εφόσον εξυπηρετεί τη λειτουργία του λογιστηρίου του μπορεί να τηρεί βοηθητικά ημερολόγια για την καταχώρηση σ' αυτά ομοιογενών πράξεων. Στα βιβλία αυτά καταχωρούνται πρωτογενώς οι οικονομικές πράξεις και τα δεδομένα των εγγραφών αυτών μεταφέρονται στο γενικό ημερολόγιο με μία ή περισσότερες συγκεντρωτικές εγγραφές που παρέχουν την ημερήσια κίνηση των λογαριασμών που παρακολουθούνται σ αυτά. Τα βιβλία αυτά τηρούνται πάντα με διπλογραφικό τρόπο, είναι πάντοτε θεωρημένα όταν τηρούνται με χειρόγραφο τρόπο, ενώ αντίθετα κατά την μηχανογραφική τήρησή τους από 1/9/02 είναι αθεώρητα, επειδή καταχωρούνται πρωτογενώς οι εγγραφές και λαμβάνουν δική τους ιδιαίτερη αρίθμηση εγγραφών, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 23 του Κώδικα. Ειραουονή του συστήυατοο. Το κλασσικό σύστημα είναι ένα απλό σύστημα, το οποίο στη χειρόγραφη μορφή του εξυπηρετεί κυρίως μικρές επιχειρήσεις, που οι ημερολογιακές πράξεις είναι περιορισμένες, ώστε το μοναδικό ημερολόγιο να μπορεί να ενημερώνεται από ένα λογιστή. Το σύστημα όμως αυτό αν και παλιό έχει ευρεία εφαρμογή στη μηχανογραφημένη λογιστική δεδομένου ότι δεν υπάρχει πρόβλημα της λειτουργίας του με ένα λογιστή ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Βασικά στοιχεία του συστήματος αυτού είναι η αντικατάστασή του μοναδικού ημερολογίου από διάφορα αναλυτικά ημερολόγια στα οποία καταχωρούνται ομοιογενείς πράξεις και η συγκέντρωση των δεδομένων των ημερολογίων σ ένα συγκεντρωτικό ημερολόγιο. Το σύστημα αυτό απαντάται και με άλλες παραλλαγές, όπως; α) Τη γερμανική παραλλαγή, που λειτουργεί με 2 αναλυτικά ημερολόγια, ταμείου και συμψηφιστικών πράξεων. β) Τη βελτιωμένη γερμανική παραλλαγή, που λειτουργεί με 4 αναλυτικά ημερολόγια, ταμείου, συμψηφιστικών πράξεων, αγορών και πωλήσεων.

30 γ) Την αγγλική παραλλαγή, που λειτουργεί χωρίς να τηρείται συγκεντρωτικό ημερολόγιο. δ) Τη γαλλική παραλλαγή, που λειτουργεί με πολλά αναλυτικά ημερολόγια. ε) Την αμερικανική παραλλαγή, που λειτουργεί με το συγκεντρωτικό ημερολόγιο και το γενικό καθολικό ενσωματωμένα σε ένα βιβλίο. Εφαουονή του συστήυατοο. Το συγκεντρωτικό σύστημα είναι ένα σύστημα που συνιστάται τόσο στη χειρόγραφη όσο και στη μηχανογραφημένη λογιστική. Στη χειρόγραφη λογιστική ανάλογα με το αν η επιχείρηση είναι μικρή ή μεγάλη συνιστάται και η ανάλογη παραλλαγή. Το συγκεντρωτικό σύστημα έχει ευρεία εφαρμογή στην μηχανογραφημένη λογιστική και απαντάται με την κλασσική του μορφή, είτε με παραλλαγές ανάλογα με τις ανάγκες των επιχειρήσεων. 5.2 ΒΙΒΛΙΑ ΤΡΙΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Τα βιβλία που τηρούνται από τον επιτηδευματία της Γ'κατηγορίας απορρέουν, τόσο από τις διατάξεις του Κώδικα, όσο και από τη λογιστική επιστήμη είναι τα εξής: 1. Ημερολόγια α) Γενικό ημερολόγιο (τηρείται επί κλασσικού συστήματος) β) Αναλυτικά ημερολόγια (τηρούνται επί συγκεντρωτικού συστήματος) γ) Συγκεντρωτικό ημερολόγιο (τηρείται επί συγκεντρωτικού συστήματος) δ) Ημερολόγιο εγγραφών ισολογισμού (προαιρετικό) 2. Γενικό καθολικό 3. Αναλυτικά καθολικά 4. Απογραφών και ισολογισμών 5. Ισοζύγιο Γενικού-Αναλυτικών Καθολικών 6. Ειδικά βιβλία α) Μητρώο παγίων β) Βιβλίο αποθήκης και παραγωγής κοστολογίου

31 γ) Πρόσθετα βιβλία (άρθρου 10) δ) Διοικητικά βιβλία Α.Ε. και Ε.Π.Ε. Από τις Α.Ε. : Βιβλία πρακτικών Γ.Σ. των μετόχων και πρακτικών Δ.Σ. και βιβλίο μετόχων Από τις Ε.Π.Ε. : Βιβλία πρακτικών συνελεύσεων και πρακτικών διαχείρισης 5.3 ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ α) Ποώτη εωοουονή (υένοι δευτεοοβάθυιο λον/συό). Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 7 του Κώδικα, οι επιτηδευματίες με βιβλία Γ κατηγορίας υποχρεώθηκαν κατά την πρώτη εφαρμογή του Ε.Γ.Λ.Σ. μόνο ως προς τη δομή, την ονοματολογία και το περιεχόμενο των πρωτοβαθμίων και δευτεροβαθμίων λογ/σμών με εξαίρεση τους λογ/σμούς της ομάδας 9. Η ανάπτυξη των δευτεροβαθμίων λογ/σμών σε τριτοβάθμιους λογ/σμούς θα γίνεται σύμφωνα με τις ανάγκες του επιτηδευματία. Η υποχρέωση εφαρμογής (πρώτη) του Ε.Γ.Λ.Σ., σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 40 του Κ.Β.Σ. άρχισε την 1/1/1993. β) Επέκταση εφαουονήε υένοι και touc τοιτοβάθυιουο λον/συούο. Με τις διατάξεις του άρθρου 5 του π.δ. 134/1996 από τις διαχειριστικές περιόδους που αρχίζουν από 1/1/1997 και στο εξής, γίνεται επέκταση της υποχρεωτικής εφαρμογής του Ε.Γ.Λ.Σ. μέχρι και τους υπογραμμισμένους Γβάθμιους λογ/σμούς. Η ανάπτυξη των Β βαθμίων σε μη θεσμοθετημένους Γβάθμιους και των Γβαθμίων σε επίπεδο Δ βαθμίων γίνεται σύμφωνα με τις αρχές της λογιστικής και τις ανάγκες της επιχείρησης. Υποχρεωτικοί λογ/σμοί του Ε.Γ.Λ.Σ. είναι αυτοί που φέρουν υπογράμμιση καθώς και εκείνοι που έχουν διαμορφωθεί με γνωματεύσεις του ΕΣΥΛ.

32 5.4 ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Ε.Γ.Λ.Σ. - ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΕΣ ΠΟΥ ΥΠΟΧΡΕΟΥΝΤΑΙ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ Ε.Γ.Λ.Σ. - ΤΗΡΗΣΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ (ουάδα 9^ Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 7 του ν. 1882/1990 οι ανώνυμες εταιρείες, οι εταιρείες ττεριορισμένης ευθύνης και οι κατά μετοχές ετερ. εταιρείες, οι οποίες υποχρεούνται να επιλέγουν τους ελεγκτές τους από τους ορκωτούς λογιστές του ΣΟΛ και τώρα του ΣΟΕ για την τήρηση των λογιστικών βιβλίων, εφαρμόζουν το ΕΓΛΣ πλήρως (και τους λογ/σμούς της ομάδας 9) από την εταιρική χρήση που αρχίζει μετά την 31/12/90. Κατ εξαίρεση οι εταιρείες στη δραστηριότητα των οποίων περιλαμβάνονται και η παραγωγή προϊόντων ή η εκμετάλλευση ξενοδοχείου η υποχρέωση εφαρμογής του ΕΓΑΣ άρχισε μετά την 31/12/1991. Εξαιρέσεις από την παραπάνω υποχρέωση: α) Τραπεζικές επιχειρήσεις β) Εξαιρούνται επίσης και οι ασφαλιστικές εταιρίες γιατί εφαρμόζουν από 1/1/1985 το κλαδικό Λογιστικό Σχέδιο των ασφαλ. επιχειρήσεων. Σημειώνεται ότι σε έλεγχο από ορκωτούς ελεγκτές του ΣΟΕ υπόκεινται εφόσον στις δύο προηγούμενες χρήσεις συγκέντρωσαν τα δύο από τα τρία παρακάτω κριτήρια: α) Σύνολο Ενεργητικού δρχ. β) Καθαρός Κύκλος Εργασιών: δρχ. γ) Μέσος όρος προσωπικού απασχολημένου στη διάρκεια της χρήσης: 50 άτομα. Η υποχρέωση αυτή και με βάση τις διατάξεις του Κώδικα άρχισε την 1/7/92. Εξαιρούνται επίσης και οι ασφαλιστικές εταιρίες γιατί εφαρμόζουν από 1/1/1985 το κλαδικό Λογιστικό Σχέδιο των ασφαλ. επιχειρήσεων.

33 5.5 ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΡΙΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ Σύμφωνα με τις διατάξεις της τταρ. 4 του άρθρου 7 έχει ανάλογη εφαρμογή και στα βιβλία Γ κατηγορίας, μπορεί ο επιτηδευματίας να καταχωρεί καθημερινά, χωριστά για κάθε σειρά στοιχείου με αναγραφή του πρώτου και τελευταίου αριθμού των εκδιδόμενων στοιχείων την ίδια μέρα, το άθροισμα που αφορά τα ακαθάριστα έσοδα και ΦΠΑ. Αν χρησιμοποιεί Φ.Τ,Μ. για τις λιανικές πωλήσεις αναγράφεται ο αριθμός του ημερησίου δελτίου της μηχανής «Ζ». Επί βιβλίων Γ κατηγορίας ο παραπάνω τρόπος καταχώρησης πρέπει να αποφεύγεται για τις πωλήσεις επί πιστώσει και για τα στοιχεία αυτά θεωρούμε λογιστικά ορθό να γίνεται αναλυτική εγγραφή στο ημερολόγιο για να κινηθεί ο λογ/σμός Πελάτες και αθροιστικά ο λογ/σμός Πώλησης εμπορευμάτων και ΦΠΑ.

34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ : ΒΙΒΛΙΑ ΑΠΟΘΗΚΗΣ-ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ-ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΟΥ Το βιβλίο αποθήκης επιβάλλεται από τις διατάξεις του Κώδικα για την παρακολούθηση κατ είδος της κίνησης των αποθεμάτων. Η τήρηση του βιβλίου αυτού είναι υποχρεωτική ανεξάρτητα από την ύπαρξη φυσικών αποθεματικών χώρων που αποθηκεύονται εμπορεύματα, πρώτες ύλες, προϊόντα, κ.τ.λ. Το βιβλίο αποθήκης τηρείται και για τα αγαθά εκείνα τα οποία οι προμηθευτές της ή η ίδια η επιχείρηση παραδίδει στους πελάτες της ή σε τρίτους απευθείας χωρίς να διέρχονται από τις αποθήκες της. Με το τηρούμενο βιβλίο αποθήκης επιτυγχάνεται: Ο διαχειριστικός έλεγχος των αποθεμάτων για την αντιμετώπιση ελλειμάτων, κλοπών, κ.τ.λ. Η άμεση εξυπηρέτηση των τμημάτων αγορών και πωλήσεων, ώστε να προβαίνει η επιχείρηση στις κατάλληλες παραγγελίες από τους προμηθευτές της και να λαμβάνει τις κατάλληλες παραγγελίες από τους πελάτες της. Η άμεση γνώση του υπόλοιπου κάθε είδους, ώστε η επιχείρηση να ασκεί ορθή πολιτική αποθεμάτων. Ο προσδιορισμός του μικτού αποτελέσματος κατ είδος, που αποτελεί σημαντική πληροφορία τόσο για την επιχείρηση, όσο και για τον φορολογικό έλεγχο. ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΡ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, «ΚΩΔΙΚΑΣ ΦΟΡΟΑΟΓΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ & ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤ. Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑ, ΑΘΗΝΑ 2003.

35 - Η δυνατότητα διενέργειας ελεγκτικών επαληθεύσεων από τον φορολογικό έλεγχο στη διακίνηση των αγοραζόμενων και πωλούμενων αγαθών και της παραγωγής με βάση τις πρώτες ύλες κ.τ.λ. 6.2 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟΘΗΚΗΣ Κριτήρια για την υπαγωγή των επιτηδευματιών στην τήρηση βιβλίου αποθήκης αποτελούν: Η τήρηση βιβλίων Γ κατηγορίας (υποχρεωτική). Το αντικείμενο των εργασιών της επιχείρησης. Ο χαρακτηρισμός της επιχείρησης ως βιομηχανικής-βιοτεχνικής ή εμπορικής ή μικτής. Το ύψος των ακαθαρίστων εσόδων των προηγούμενων διαχειριστικών χρήσεων. Ο χαρακτηρισμός της εμπορικής επιχείρησης ως χονδροπωλήτριας ή λιανοπωλήτριας. Στην τήρηση βιβλίου αποθήκης υποχρεούνται οι επιτηδευματίες της Γ κατηγορίας, εφόσον τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα τους ξεπέρασαν το εκάστοτε οριζόμενο όριο από τις διατάξεις του Κ.Β.Σ. Σημειώνεται ότι δεν λαμβάνεται υπόψη για την υποχρέωση τήρησης βιβλίου αποθήκης, τα έσοδα από παροχή υπηρεσιών, εκτός από τα έσοδα από επεξεργασία για λογ/σμό τρίτων (Φασόν). Επίσης, διευκρινίζεται ότι εφόσον μια επιχείρηση υπερβεί το όριο και τηρεί βιβλίο αποθήκης, εάν σε κάποια διαχειριστική περίοδο τα ετήσια καθαρά έσοδα της δεν υπερβούν το προβλεπόμενο όριο, τότε η επιχείρηση αυτή μπορεί να σταματήσει την τήρηση βιβλίου αποθήκης από την έναρξη της επόμενης διαχειριστικής περιόδου και φυσικά θα τηρήσει πάλι βιβλίο αποθήκης από την επόμενη διαχειριστική περίοδο εκείνης που θα ξεπεράσει πάλι το ισχύον όριο. Όπως και στην υπέρβαση ορίου για πρώτη φορά τηρεί βιβλίο αποθήκης από την δεύτερη φορά

36 που τα ακαθάριστα έσοδα του υπερβούν το όριο και οι διαχειριστικές περίοδοι δεν απαιτείται να είναι συνεχείς. 6.3 Ο ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑΣ ΧΟΝΔΡΟΠΩΛΗΤΗΣ Ή ΚΥΡΙΩΣ ΧΟΝΔΡΟΠΩΛΗΤΗΣ Ο επιτηδευματίας που πωλεί αγαθά χονδρικώς ή κατά κύριο λόγο χονδρικώς για λογ/σμό του ή για λογ/σμό τρίτων και πραγματοποίησε την προηγούμενη ετήσια διαχειριστική περίοδο ετήσια ακαθάριστα έσοδα μόνο από χονδρικές πωλήσεις άνω των , τηρεί βιβλίο αποθήκης κατ είδος, ποσότητα και αξία κατά την εισαγωγή και την εξαγωγή. Τα αγαθά των τρίτων παρακολουθούνται χωριστά τουλάχιστον κατ είδος και ποσότητα κατά την εισαγωγή και εξαγωγή. 6.4 Ο ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑΣ ΛΙΑΝΟΠΩΛΗΤΗΣ Ή ΚΥΡΙΩΣ ΛΙΑΝΟΠΩΛΗΤΗΣ Ο επιτηδευματίας που πωλεί αγαθά για λογ/σμό του ή και για λογ/σμό τρίτων λιανικώς ή κατά κύριο λόγο λιανικώς και πραγματοποίησε την προηγούμενη ετήσια διαχειριστική περίοδο ακαθάριστα έσοδα συνολικά από χονδρικές και λιανικές πωλήσεις άνω των , υποχρεούται στην τήρηση βιβλίου αποθήκης κατ είδος, ποσότητα και αξία κατά την εισαγωγή και την εξαγωγή. Τα αγαθά των τρίτων παρακολουθούνται χωριστά. 6.5 ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟΘΗΚΗΣ Το βιβλίο αποθήκης τηρείται σε χωριστές μερίδες για κάθε είδος αγαθού. Σε κάθε μερίδα αποθήκης καταχωρούνται τα προβλεπόμενα από τις παρ.1 έως 6 δεδομένα και η χρονολογία εισαγωγής ή εξαγωγής κατά περίπτωση και το σχετικό δικαιολογητικό, με βάση το οποίο γίνεται η εγγραφή. Σημειώνεται ότι από τον Κώδικα δεν απαιτείται στήλη υπολοίπου, σκόπιμο όμως είναι να

37 τηρείται η στήλη αυτή τόσο για λόγους λογιστικής ορθότητας, όσο και για διευκόλυνση της επιχείρησης και του ελέγχου. Τέλος, σημειώνεται ότι ο τρόπος τήρησης του βιβλίου αποθήκης εξαρτάται από το αντικείμενο εργασιών. Επίσης στο βιβλίο αποθήκης γίνεται και καταχώρηση των επιστρεφομένων άχρηστων αγαθών. Στην προκειμένη περίπτωση τα αγαθά αυτά μετά την παραλαβή τους, καταστρέφονται ολοσχερώς και δεν έχουν εμπορευματική αξία και δεν καταχωρούνται στο βιβλίο αποθήκης, με τις εξής όμως προϋποθέσεις προκειμένου να είναι ευχερής ο έλεγχος. α) Στο δελτίο αποστολής που εκδίδεται κατά την επιστροφή θα αναγράφεται ότι αυτά επιστρέφονται λόγω ακαταλληλότητας. β) Τα επιστρεφόμενα, ως αχρησιμοποίητα ακατάλληλα αγαθά, θα καταστρέφονται με την παραλαβή τους και τουλάχιστον μέχρι την προθεσμία ποσοτικής ενημέρωσης του βιβλίου αποθήκης, γ) Η αξία του πιστωτικού τιμολογίου που εκδίδεται θα καταχωρείται στο βιβλίο αποθήκης προκειμένου να υπάρχει συμφωνία με τους λογ/σμούς της λογιστικής, αλλά και δυνατότητα ελεγκτικής επαλήθευσης των καταστρεφομένων αγαθών. Ο τρόπος καταχώρησης επιστροφών και εκπτώσεων αγορών και πωλήσεων στο βιβλίο αποθήκης γίνεται: α) Οι εκπτώσεις και οι επιστροφές αγορών καταχωρούνται στις αντίστοιχες μερίδες του βιβλίου αποθήκης, είτε αρνητικά στην στήλη των αγορών είτε σε χωριστές στήλες στην εισαγωγή, β) Οι επιστροφές και οι εκπτώσεις πωλήσεων, ως πράξεις μειωτικές των πωλήσεων, καταχωρούνται είτε αρνητικά στην στήλη των πωλήσεων, είτε σε ξεχωριστές στήλες στην εξαγωγή. Η παρακολούθηση αγαθών που διακινούνται με Συγκεντρωτικό Δελτίο Αποστολής μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: 1 ^ τρόπος: Ενημερώνονται κατά την εξαγωγή οι μερίδες των ειδών, απευθείας με τα φορολογικά στοιχεία διακίνησης ή πώλησης, χωρίς να γίνονται εγγραφές με τα δεδομένα του Σ.Δ.Α.

38 2 ^ TOOTOc: Τηρείται και ιδιαίτερη στήλη στο τηρούμενο βιβλίο αποθήκης η χωριστή μερίδα που θα εμφανίζονται και οι διακινήσεις των ειδών με Σ.Δ.Α. Αυτός ο τρόπος θα θεωρείται λογιστικά πληρέστερος. 6.6 ΑΠΑΑΛΑΣΟΜΕΝΟΙ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΗΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΑΠΟΘΗΚΗΣ Δεν υποχρεούνται στην τήρηση βιβλίου αποθήκης: α) ο κατασκευαστής δημοσίων ή ιδιωτικών τεχνικών έργων, του οποίου τα καθαρά κέρδη προσδιορίζονται κατ ειδικό τρόπο, β) ο εκμεταλλευτής ελαιοτριβείου. γ) ο εκμεταλλευτής πρατηρίου χονδρικής πώλησης καττνοβιομηχανικών προϊόντων. δ) ο πωλητής πετρελαιοειδών ως αντιπρόσωπος εταιρείας διανομής των ειδών αυτών. ε) ο εκμεταλλευτής πρατηρίου υγραερίου αυτοκινήτων, στ) ο εκμεταλλευτής πρατηρίου υγρών καυσίμων και λιπαντικών αυτοκινήτων, ζ) ο εκμεταλλευτής εστιατορίου ή ζαχαροπλαστείου, εφόσον διαθέτει τα αγαθά του λιανικώς ή κυρίως λιανικώς. η) ο εκμεταλλευτής ξενοδοχείου ή ξενώνα ή κάμπιγκ. θ) ο εκμεταλλευτής κλινικής ή θεραπευτηρίου. ι) ο πωλητής νωπών αγροτικών προϊόντων πλην οπωρολαχανικών εκτός της χώρας κατά ποσοστό τουλάχιστον ογδόντα στα εκατό (80%) των συνολικών ακαθαρίστων εσόδων του. ια) ο παραγωγός κινηματογραφικών και τηλεοπτικών ταινιών, ιβ) ο πράκτορας εφημερίδων και περιοδικών, ιγ) ο πωλητής τηλεκαρτών και καρτών κινητής τηλεφωνίας.

39 6.7 ΒΙΒΛΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ - ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΟΥ Η θέσπιση του βιβλίου αυτού, με τις διατάξεις του Κώδικα, υπαγορεύτηκε από φορολογικές και κυρίως ελεγκτικές ανάγκες. Με την τήρηση του βιβλίου παραγωγής-κοστολογίου εξυπηρετούνται κυρίως οι παρακάτω σκοποί: Ο έλεγχος της παραγωγής απολογιστικά αλλά και κατά την διάρκεια της χρήσης. Ο ακριβής προσδιορισμός του κόστους παραγωγής και κατ επέκταση του μικτού κέρδους κατ είδος. Ακριβείς πληροφορίες στην επιχείρηση σχετικά με την παραγωγή και το κόστος για την άσκηση αποτελεσματικής επιχειρηματικής πολιτικής. Εσωτερική οργάνωση της επιχείρησης. Υπόχρεοι στην τήρηση θεωρημένου βιβλίου παραγωγής-κοστολογίου είναι οι επιτηδευματίες οι οποίοι πωλούν δικά τους αγαθά μετά από προηγούμενη επεξεργασία, ανεξάρτητα εάν αυτή γίνεται σε δικές τους εγκαταστάσεις ή σε εγκαταστάσεις τρίτων, με την προϋπόθεση να τηρούν βιβλία Γ κατηγορίας, με υποχρεωτική τήρηση βιβλίου αποθήκης. 6.8 ΤΡΟΠΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΞΩΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ - ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΟΥ Ο επιτηδευματίας ο υπόχρεος στην τήρηση βιβλίου αποθήκης, τηρεί για τα ίδια προϊόντα θεωρημένο εξωλογιστικό βιβλίο παραγωγής-κοστολογίου με ιδιαίτερη μερίδα κατ είδος στην οποία: Α) Συγκεντρώνονται το βραδύτερο εντός της προθεσμίας σύνταξης του ισολογισμού: α) Οι εντός της διαχειριστικής περιόδου που έληξε ποσότητες πρώτων υλών, που αναλώθηκαν για την παραγωγή ετοίμου προϊόντος, καθώς

40 και οι βοηθητικές ύλες και υλικά συσκευασίας, όταν γι αυτά τηρείται βιβλίο αποθήκης, σε μερίδες κατ είδος, β) Οι ποσότητες ετοίμου προϊόντος που παρήχθησαν μέσα στην ίδια διαχειριστική περίοδο. Β) Αναγράφονται πριν από την έναρξη της παραγωγής, οι τεχνικές προδιαγραφές του προϊόντος. Σε περίπτωση μεταβολής των τεχνικών προδιαγραφών, αυτή αναγράφεται πριν την έναρξη της παραγωγής, με βάση την μεταβολή αυτή. Οι τεχνικές προδιαγραφές περιλαμβάνουν, πλην των άλλων τεχνικών δεδομένων την για κάθε μονάδα παραγόμενου έτοιμου προϊόντος απαιτούμενη ποσότητα α υλών καθώς και β υλών και υλικών συσκευασίας, όταν γι αυτά τηρείται βιβλίο αποθήκης, σε μερίδες κατ είδος, καθώς και την προϋπολογιζόμενη φύρα παραγωγής. Γ) Προσδιορίζεται για το έτοιμο προϊόν, το βραδύτερο εντός της προθεσμίας σύνταξης του ισολογισμού, το εργοστασιακό κόστος (κόστος παραγωγής). Το εργοστασιακό κόστος καθορίζεται από τον επιτηδευματία, βάσει κανόνων που ακολουθούνται πάγια. Το υποκατάστημα στο οποίο τηρούνται βιβλία από τα οποία εξάγεται αυτοτελές λογιστικό αποτέλεσμα, τηρεί ίδιο βιβλίο παραγωγήςκοστολογίου σύμφωνα με όσα ορίζονται στην παράγραφο αυτή.

41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ : ΒΙΒΛΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ 7.1 ΕΝΝΟΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου αυτού, υποκατάστημα θεωρείται η εκτός της έδρας (κεντρικού) επαγγελματική εγκατάσταση του επιτηδευματία, στην οποία διενεργείται οποιαδήποτε συναλλακτική ή παραγωγική δραστηριότητα. Τα παραπάνω ισχύουν και στις περιπτώσεις που στο υποκατάστημα, ασκείται διαφορετική επαγγελματική δραστηριότητα από την έδρα. 7.2 ΒΙΒΛΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΑ ΠΟΥ ΤΗΡΕΙ Α Ή Β' ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΒΙΒΛΙΩΝ Ο επιτηδευματίας που τηρεί βιβλία Α ή Β' κατηγορίας για κάθε ένα από τα υποκαταστήματά του, τηρεί ιδιαίτερο βιβλίο της αυτής κατηγορίας με την έδρα. Τα παραπάνω δεν ισχύουν στις περιπτώσεις που το κεντρικό ή το υποκατάστημα έχει ειδική ένταξη στην Α κατηγορία, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 4. Παράδειγμα: Βενζινάδικο τηρεί βιβλία Α κατηγορίας (ειδική ένταξη), υποκατάστημα, κατάστημα ανταλλακτικών αυτοκινήτων με βιβλία Β' κατηγορίας. ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΡ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ, «ΚΩΔΙΚΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ & ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΝΤ. Ν. ΣΑΚΚΟΥΛΑ, ΑΘΗΝΑ 2003.