Martin Heidegger, Σεκηλάξην ηεο 8εο Σεπηεκβξίνπ ζην κεγάιν ακθηζέαηξν ηνπ Burghoelzli, ηεο ςπρηαηξηθήο παλεπηζηεκηαθήο θιηληθήο ηεο Ζπξίρεο

Transcript

1 Martin Heidegger, Σεκηλάξην ηεο 8εο Σεπηεκβξίνπ ζην κεγάιν ακθηζέαηξν ηνπ Burghoelzli, ηεο ςπρηαηξηθήο παλεπηζηεκηαθήο θιηληθήο ηεο Ζπξίρεο Απηφ ην ζρέδην είλαη κφλν γηα λα θαηαζηήζεη ζαθέο φηη ε αλζξψπηλε χπαξμε, ζην νπζηαθφ ηεο ζεκέιην, πνηέ δελ είλαη έλα θάπνπ παξφλ αληηθείκελν, θαη βεβαίσο δηφινπ δελ είλαη έλα αληηθείκελν θιεηζκέλν ζηνλ εαπηφ ηνπ. Πνιχ πεξηζζφηεξν απηή ε χπαξμε ζπλίζηαηαη "απιψο" ζε δπλαηφηεηεο πξφζιεςεο, απξφζηηεο νπηηθά θαη απηηθά, πνπ είλαη ζηξακκέλεο πξνο φ,ηη ηελ ζπλαληά θαη ηεο κηιάεη. Όιεο νη κέρξη ηνχδε ζπλήζεηο ζηελ Ψπρνινγία θαη Ψπρνπαζνινγία αληηθεηκελνπνηνχζεο θπζηνεηδείο παξαζηάζεηο κηαο ςπρήο, ελφο ππνθεηκέλνπ, ελφο πξνζψπνπ, ελφο Δγψ, κηαο ζπλείδεζεο, ζηελ νπηηθή ηεο Αλαιπηηθήο ηνπ Dasein πξέπεη λα εμαθαληζηνχλ ράξηλ κηαο ηειείσο άιιεο θαηαλφεζεο. H λέα ζεκειηαθή νληφηεηα πνπ έρεη λα ηδσζεί, πξφθεηηαη λα νλνκαζηεί Da-sein ή Είναιστον-κόσμο. Όπνπ πάλησο ην Da απηνχ ηνπ Da-sein αθξηβψο θαη δελ ελλνεί, φπσο απιντθά ζπκβαίλεη, έλα γηα ηνλ παξαηεξεηή θνληηλφ ζεκείν ηνπ ρψξνπ. Πνιχ πεξηζζφηεξν ε χπαξμε σο Da-sein ζεκαίλεη ην θξάηεκα αλνηρηήο κηαο πεξηνρήο, πνπ κέζα απφ ηελ δηαχγαζή ηεο γίλεηαη δπλαηή ε πξφζιεςε ησλ ζεκαζηνηήησλ ησλ δεδνκέλσλ πνπ ηεο κηινχλ. Τν αλζξψπηλν Da-sein είναι σο πεξηνρή δπλεηηθήο πξφζιεςεο, θαη πνηέ έλα απιά παξφλ αληηθείκελν. Μάιηζηα δελ είλαη δηφινπ θαη ζε θακηά πεξίπησζε θάηη πνπ κπνξεί λα αληηθεηκελνπνηεζεί.

2 Σπδήηεζε Απηό ην ζρέδην είλαη κόλν γηα λα θαηαζηήζεη ζαθέο όηη ε αλζξώπηλε ύπαξμε, Πνηα ε δηαθνξά αλάκεζα ζην "άλζξσπνο" θαη ζην "αλζξψπηλε χπαξμε"; Όηαλ ιέκε "ν άλζξσπνο" κηινχκε γηα έλα θάηη, έλα αληηθείκελν (Μ' απηήλ ηελ έλλνηα θαη ην "ππνθείκελν", θαζφηη επίζεο ζπληζηά έλα "θάηη", ζηελ θηινζνθία ελλνείηαη σο αληηθείκελν.) Τφηε ηα δεηήκαηα γηα ηνλ άλζξσπν ζπληζηνχλ άκεζεο ή έκκεζεο απαληήζεηο ζηελ εξψηεζε "ηη είλαη [απηφ ην "θάηη",] ν άλζξσπνο;" Όηαλ ηψξα κηινχκε γηα ηελ "αλζξψπηλε χπαξμε", δελ αλαθεξφκαζηε ζηνλ άλζξσπν σο "θάηη", αιιά σο πξνο ηελ νπηηθή ηνπ φηη ππάξρεη, ότι είλαη. Τν θείκελν ηνπ Heidegger έρεη ηελ κνξθή ηεο αληηπαξάζεζεο ησλ δχν απηψλ νπηηθψλ. ζην νπζηαθό ηεο ζεκέιην, Θα πεη: Σηηο πξψηεο πξνυπνζέζεηο ηεο. Έηζη π.ρ. ε πξνυπφζεζε ηνπ ηη είλαη ν άλζξσπνο, ην "νπζηαθφ ζεκέιην" γηα θάζε ηη πνπ είλαη ν άλζξσπνο, είλαη ην ότι ν άλζξσπνο είναι. Τν "νπζηαθφ ζεκέιην" ηνπ αλζξψπνπ είλαη ε "χπαξμή" ηνπ. πνηέ δελ είλαη έλα θάπνπ παξόλ αληηθείκελν, "Πνηέ"; Όηαλ π.ρ. νδεγψληαο ην απηνθίλεην πξνζέρσ λα απνθχγσ ηνλ πεδφ πνπ πεξλάεη ηνλ δξφκν, δελ ηνλ αληηιακβάλνκαη ζαλ έλα θπζθφ ζψκα ζε έλα νξηζκέλν ζεκείν, πνπ θηλείηαη πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε κε απηήλ ηελ ηαρχηεηα, θαη πξνζαξκφδσ ηελ δηθή κνπ θαηεχζπλζε θαη ηαρχηεηα αλάινγα; Καη βέβαηα εδψ αληηιακβάλνκαη ηνλ άλζξσπν σο αληηθείκελν. Όκσο ηφηε δελ ηνλ αληηιακβάλνκαη "ζην νπζηαθφ ηνπ ζεκέιην". Τνλ αληηιακβάλνκαη ζην "ηη είλαη", δειαδή εδψ σο θπζηθφ ζψκα κε νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά. Τν ότι είλαη, κέλεη εδψ, θαη πάληα ζρεδφλ ζηηο θαζεκεξηλέο καο ζπλαιιαγέο, αγλνεκέλν. Καη πφηε ρξεηάδεηαη λα αληηιεθζψ ηελ "αλζξψπηλε χπαξμε ζην νπζηαθφ ηεο ζεκέιην";

3 Όηαλ θη εθφζνλ κνπ γίλεη αλάγθε: Όηαλ θη εθφζνλ κνπ αλνίμνπλ ηα κάηηα θαη αλαγλσξίζσ πσο ζηνλ άλζξσπν σο αληηθείκελν ν άλζξσπνο σο άλζξσπνο, δειαδή ζην "νπζηαθφ ηνπ ζεκέιην", θηλδπλεχεη λα ραζεί. Η ςπρνζεξαπεία θαη ε θαξκαθνζεξαπεία πνπ πξνζβιέπνπλ ζηελ δηαρείξηζε πξνβιεκάησλ, εθιακβάλνπλ ηνλ άλζξσπν σο αληηθείκελν. Η "θαηλνκελνινγηθή-ππαξμηαθή" ςπρνζεξαπεία θαηεπζχλεηαη πξνο ηελ άιιε δπλαηφηεηα θαη βεβαίσο δηόινπ δελ είλαη έλα αληηθείκελν θιεηζκέλν ζηνλ εαπηό ηνπ. Ο Heidegger εδψ αλαθέξεηαη ζηελ ζεψξεζε ηνπ αλζξψπνπ πνπ ζηελ θηινζνθία θαιείηαη "κνληζκφο": Ο άλζξσπνο σο "κφλνο". Κπξίσο ράξε ζην έξγν ηνπ Heidegger θαη ηνπ Wittgenstein, ν κνληζκφο αλήθεη ζε κηα επνρή ηεο θηινζνθηθήο λφεζεο πνπ πιένλ απνηειεί παξειζφλ. Παξνιαπηά, ζαλ ζπλεζηζκέλε αλζξψπηλε ζηάζε, παξακέλεη θπξίαξρνο. Κπξηαξρεί επίζεο ζηελ επηζηεκνλθή ζθέςε, θαη αθφκε ζην ζχλνιν ησλ ςπρηαηξηθψλ θαη ςπρνινγηθψλ ζεσξήζεσλ. (Βιέπε παξαθάησ.) Πνιύ πεξηζζόηεξν απηή ε ύπαξμε ζπλίζηαηαη "απιώο" ζε δπλαηόηεηεο πξόζιεςεο, Γειαδή: Απηή, ε αλζξψπηλε, χπαξμε, θαζφηη κε "θιεηζκέλε ζηνλ εαπηφ ηεο", ζπλίζηαηαη ζε "δπλαηφηεηεο πξφζιεςεο". Γειαδή καθαστήν δελ είλαη παξά έλα άλνηγκα πξνο..., κηα δεθηηθφηεηα γηα..., κηα έθζεζε ζε... ό,τι την σσναντά και της μιλάει. Δδψ δελ ιέγεηαη ην ηη είλαη ν άλζξσπνο αιιά πεξηγξάθεηαη ην ότι ηνπ Δίλαη ηνπ. απξόζηηεο νπηηθά θαη απηηθά, Οη "δπλαηφηεηεο πξφζιεςεο", θαη νη δηεπθξηληζηηθέο κνπ ιέμεηο "άλνηγκα", "δεθηηθφηεηα", "έθζεζε", δελ αλαθέξνληαη ζε πεξηζηαζηαθά γεγνλφηα ή θαηαζηάζεηο πνπ άιινηε ζπκβαίλνπλ θη άιινηε φρη. Γη' απηφ θαη εδψ δελ πξφθεηηαη γηα "πξφζιεςε" κε ηελ έλλνηα ηεο αηζζεηεξηαθήο, "νπηηθήο, απηηθήο" αληίιεςεο απφ θάηη: Η άλζξψπηλε χπαξμε είναι, ππάξρεη εμ ππαξρήο, ως "δπλαηφηεηεο πξφζιεςεο"

4 πνπ είλαη ζηξακκέλεο πξνο ό,ηη ηελ ζπλαληά θαη ηεο κηιάεη. Τν "θαη" πξέπεη λα ην αθνχζνπκε επεμεγεκαηηθά: "ηελ ζπλαληά" ζα πεη "ηεο κηιάεη". Όπσο ιέκε πσο απηφ θη εθείλν "κνπ κηιάεη", "κνπ ιέεη θάηη". Κάζε αιεζηλή, δειαδή ζηνλ άλζξσπν σο άλζξσπν πξνζηδηάδνπζα θαη ηνλ άλζξσπν σο άλζξσπν εθπιεξνχζα ζπλάληεζε άγεηαη απφ έλα ηέηνην, άθσλν, κίιεκα. Όιεο νη κέρξη ηνύδε ζπλήζεηο ζηελ Ψπρνινγία θαη Ψπρνπαζνινγία αληηθεηκελνπνηνύζεο θπζηνεηδείο παξαζηάζεηο κηαο ςπρήο, ελόο ππνθεηκέλνπ, ελόο πξνζώπνπ, ελόο Εγώ, κηαο ζπλείδεζεο, Ο κνληζκφο ζηελ ςπρνινγία θαη ζηελ ςπρνπαζνινγία δειψλεηαη ζηηο βαζηθέο ηνπο έλλνηεο, πνπ έρνπλ κνξθή αληηθεηκέλνπ θαη "θχζηεο": -Η ςπρή, έλα αληηθείκελν "κφλν", σο π.ρ. ην "καχξν θνπηί" κεηαμχ εξεζίζκαηνο θαη αληίδξαζεο, σο ην θιεηζηφ ζχζηεκα ελφο "ςπρηθνχ νξγάλνπ", σο γεληθφ φλνκα γηα θχθινπο επαλαηξνθνδφηεζεο, ζηελ "ζπζηεκηθή", ζηελ γλσζηαθήλεπξνρεκθή ζεψξεζε θιπ. -Τν ππνθείκελν, έλα αληηθείκελν "κφλν", σο ηζηάκελν απφ ηελ κία πιεπξά θη έρνληαο απέλαληί ηνπ ηα "αληηθείκελα", πξνο ηα νπνία πξέπεη λα θαηαζθεπάδεη γέθπξεο. -Τν πξφζσπν, έλα αληηθείκελν "κφλν", θζφζνλ ελλνεί ηνλ εαπηφ ηνπ κέζα απφ ην "πξνζσπηθφ", απ' απηφ πνπ είλαη κφλν δηθφ ηνπ. -Τν Δγψ, έλα αληηθείκελν "κφλν", σο ηζηάκελν απέλαληη ζ' έλα Δζχ θαη ρσξηζκέλν απ' απηφ. -Η ζπλείδεζε (θαη, άξξεθηα δεκέλν κ' απηήλ, ην "ππνζπλείδεην"), έλα αληηθείκελν "κφλν", σο ή έδξα ηνπ "κέζα κνπ", ηνπ εζσηεξηθνχ θφζκνπ απέλαληη ζ' έλαλ εμσηεξηθφ θφζκν θαη ρσξηζκέλε απ' απηφλ. ζηελ νπηηθή ηεο Αλαιπηηθήο ηνπ Dasein δειαδή ζηελ νπηηθή ηεο αλζξψπηλεο χπαξμεο, ηνπ ότι ν άλζξσπνο είναι, θαη φρη ζηελ νπηηθή ηνπ τι είλαη

5 πξέπεη λα εμαθαληζηνύλ σο αλαξκφδηεο ράξηλ κηαο ηειείσο άιιεο θαηαλόεζεο. H λέα ζεκειηαθή νληόηεηα πνπ έρεη λα ηδσζεί, πξόθεηηαη λα νλνκαζηεί Da-sein Τν Da είλαη δεηθηηθφ επίξξεκα ηνπ ηφπνπ: Να! Δδψ!, ή: Να! Δθεί!). Sein ζα πεη: Δίλαη. Σηελ θαζνκηινπκέλε γεξκαληθή Dasein ζα πεη θάηη ζαλ "χπαξμε". ή Είναι-στον-κόσμο. Τν δεηθηηθφ Da δείρλεη ζηνλ θφζκν. Τν Δίλαη-ζηνλ-θφζκν θαηαξρήλ ζηξέθεηαη ελαληίνλ ηνπ κνληζκνχ θαη, φζν καο αθνξά ηδηαίηεξα, ελαληίνλ ησλ "αληηθεηκεληθψλ-θπζηνεηδψλ παξαζηάζεσλ" ςπρήο, ππνθεηκέλνπ, πξνζψπνπ, Δγψ, ζπλείδεζεο. Da-sein σο Δίλαη-ζηνλ-θφζκν ζα πεη φηη ν άλζξσπνο ζην Δίλαη ηνπ είλαη ήδε απφ πάληα "έμσ", αλνηρηφο θαη κέηνρνο ζηνλ θφζκν. Απηφ γηα ηνλ Heidegger δελ ζα πεη φηη θαλείο δελ κπνξεί θαη λα απνζχξεηαη, λα θιείλεηαη "ζηνλ εαπηφ ηνπ", λα είλαη κφλνο, "ζηνλ θφζκν ηνπ", θιπ. Θα πεη φηη, φπσο κφλνλ έλαο βιέπσλ κπνξεί θαη λα είλαη ηπθιφο, μόνον εκείνος ποσ καταρτήν είναι-στον-κόσμο κπνξεί θαη λα απνζχξεηαη, λα θιείλεηαη, λα είλαη κφλνο, "ζηνλ θφζκν ηνπ". Όπνπ πάλησο ην Da απηνύ ηνπ Da-sein αθξηβώο θαη δελ ελλνεί, όπσο απιντθά ζπκβαίλεη, έλα γηα ηνλ παξαηεξεηή θνληηλό ζεκείν ηνπ ρώξνπ. Πνιύ πεξηζζόηεξν ε ύπαξμε σο Da-sein ζεκαίλεη ην θξάηεκα αλνηρηήο κηαο πεξηνρήο, Απηφ ην "θξάηεκα" δελ είλαη πνηέ απφθαζε θαη πξάμε, φπσο φηαλ θξαηάσ κηα ζέζε ζην ηξαπέδη ή ζηελ θεξθίδα γηα ηνλ θίιν κνπ. Ο άλζξσπνο σο άλζξσπνο ζα πεη: "Κράτημα αλνηρηήο κηαο πεξηνρήο..." Καη απηή ε πεξηνρή πάιη δελ είλαη έλα αληηθείκελν, δελ είλαη ε κηα θαη ε άιιε "πεξηνρή", φπσο ρξεζηκνπνηνχκε ηελ ιέμε αλαθεξφκελνη ζε έλαλ γεσγξαθηθφ ή

6 ηδεαηφ ηφπν ηνλ νπνίν κπνξνχκε λα πιεζηάδνπκε, λα απνθεχγνπκε, λα αγλννχκε θιπ. Η εδψ ελλννχκελε πεξηνρή είκαζηε εκείο νη ίδηνη, αθξηβψο φπσο ην εθάζηνηε νπηηθφ καο πεδίν είλαη ην ίδην ην βιέκκα καο. Ο άλζξσπνο σο άλζξσπνο ζα πεη: "Κξάηεκα αλνηρηήο μιας περιοτής..." Απηή αθξηβψο ε πεξηνρή είλαη ην Da ηνπ Da-sein, είλαη ν "θφζκνο" ηνπ Δίλαηζηνλ-θφζκν. πνπ κέζα από ηελ δηαύγαζή ηεο Η ελ ιφγσ πεξηνρή ραξαθηεξίδεηαη απφ έλα Γηαπγέο [Lichtung]. Όκσο θαη πάιη φρη κε ηελ έλλνηα κηαο αηκφζθαηξαο, κηαο λχρηαο θιπ. πνπ κπνξεί λα είλαη δηαπγήο, κπνξεί θαη φρη. Δδψ ην Γηαπγέο νλνκάδεη αστήν τούτη την περιοτή, είλαη ην πξνρσξεκέλν φλνκα ηνπ Heidegger γηα ην Da- ηνπ Dasein, γηα ηνλ θφζκν ηνπ Δίλαη-ζηνλ-Κφζκν. Ο άλζξσπνο, θαιχηεξα: ε αλζξψπηλε χπαξμε, έηζη ιέγεηαη ζην φςηκν έξγν, είλαη ε Έν-σταση στο Διασγές. Απηφ ζα πεη ην "αλνηρηφ", ην "έθζεην", ην "δεθηηθφ" ηνπ αλζξψπνπ σο αλζξψπνπ. γίλεηαη δπλαηή ε πξόζιεςε Καη εδψ πάιη δελ πξφθεηηαη γηα ηελ κηα ή ηελ άιιε πξφζιεςε, αιιά γηα ην ότι ζ' απηφ ην Γηαπγέο αλήθεη ε πξφζιεςε. Καη ηνχην φρη ζαλ ρξνληθή αθνινπζία, φπνπ πξψηα είλαη ην Γηαπγέο θαη κέζα απ' απηφ κπνξνχκε λα πξνζιακβάλνπκε, αιιά Γηαπγέο θαη Πξφζιεςε είλαη το αστο, κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ ΤΟ ΑΥΤΟΝ είλαη, Παξκελίδεο, ην ΝΟΔΙΝ (πξφζιεςε...) θαη ην ΔΙΝΑΙ (δηαπγέο...), κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ "βιέκκα" θαη "νπηηθφ πεδίν", γηα ηελ ειεχζεξε εκπεηξία θαη φρη γηα ηελ επηζηεκνληθή ζθέςε, είλαη ην απηφ. Σηελ "νπηηθά, απηηθά απξφζηηε" πεξηνρή ηνπ Απηνχ "γίλεηαη δπλαηή ε πξφζιεςε", γίλεηαη δπλαηή απηή ηνχηε ε αλζξψπηλε χπαξμε, Έηζη πξφζιεςε ζα πεη δηαχγαζε, θαη δηαχγαζε ζα πεη αλαθχεζε θαη εκθάληζε: ΦΑΙΝΟΜΔΝΟ.Τίπνηα ιηγφηεξν θαη ηίπνηα πεξηζζφηεξν. Η Φαινομενολογία, θαζφζνλ έρεη γηα κέιεκά ηεο ην θαηλνκελν, δελ είλαη κέζνδνο. Δίλαη ν ηξφπνο

7 ελλφεζεο πνπ αξκφδεη ζηελ αλζξψπηλε χπαξμε, θαζφζνλ "ελ-ίζηαηαη ζην Γηαπγέο". ησλ ζεκαζηνηήησλ ησλ δεδνκέλσλ πνπ ηεο κηινύλ. Τη ζα πεη "ζεκαζηφηεηα"; Δίλαη κηα ιέμε απφ ην Είναι και Χρόνος ηνπ Heidegger. Δθεί γξάθεη [ζ. 87]: "Σπιιακβάλνπκε ηνλ αλαθνξηθφ [κε ηελ έλλνηα ηνπ "Τν Απηφλ" "κηιήκαηνο" θαη "πξφζιεςεο"] ραξαθηήξα ησλ παξαπεκπηηθψλ αλαθνξψλ [ησλ "δεδνκέλσλ πνπ καο κηινχλ"] σο σημασία. Σηελ νηθεηφηεηα κ' απηέο ηηο αλαθνξέο ην Dasein 'απηνζεκαίλεηαη' [Γηαθνξεηηθά "απηνζεκαίλνκαη" απέλαληη ζηελ γπλαίθα κνπ θαη δηαθνξεηηθά απέλαληη ζηελ ζεξαπεπηηθή ζπλάληεζε.] Γίλεη ηνπ εαπηνχ ηνπ λα θαηαιάβεη πξσηνγελψο [φρη δηαλνεηηθά αιιά ςπρή ηε θαη ζψκαηη, φπσο π.ρ. ζηελ έθθξαζε "ηνπ έδσζα λα θαηαιάβεη"] ην Δίλαη ηνπ θαη ην δπλεηηθφ Δίλαη ηνπ σο πξνο ην Δίλαη ηνπ-ζηνλ-θφζκν. Ολνκάδνπκε ην φινλ ησλ αλαθνξψλ απηήο ηεο ζεκαζίαο σημασιότητα. Σπληζηά ηελ θνζκηθφηεηα ηνπ θφζκνπ." "Σεκαζηφηεηα": Η ζεκαζία, η αστή γηα ηα πξάγκαηα ηνπ θφζκνπ και γηα ηνλ επξηζθφκελν ζε αλαθνξά πξνο απηά ηα πξάγκαηα. Έηζη είλαη δνκεκέλνο ν θφζκνο ζηνλ νπνίν βξηζθφκαζηε ήδε απφ πάληα θαη αλα πάζα ζηηγκή. Απηή είλαη ε "θνζκηθφηεηα" ηνπ θφζκνπ. Τν θξάηνο ηνπ ΤΟ ΑΥΤΟΝ. Τν αλζξώπηλν Da-sein είναι σο πεξηνρή δπλεηηθήο πξόζιεςεο, θαη πνηέ έλα απιά παξόλ αληηθείκελν. Μάιηζηα δελ είλαη δηόινπ θαη ζε θακηά πεξίπησζε θάηη πνπ κπνξεί λα αληηθεηκελνπνηεζεί. Τν κε αληηθεηκελνπνηήζηκν ηεο αλζξψπηλεο χπαξμεο θαη ηνπ θφζκνπ ζηελ πξψηε αξρή ηνπο, απνδίδεηαη ζπλήζσο κε ηελ εηθφλα ηνπ δξφκνπ - ζηελ πξψηε ειιεληθή λφεζε (ΟΓΟΣ), ζηελ απσαζηαηηθή λφεζε (Tao) -, φπνπ ν ηνληζκφο δελ είλαη ην ζηαηηθφ-αληηθεηκεληθφ αιιά αθξηβψο ην θαζνδφλ σο ν αιεζηλφο ηφπνο ηεο δηακνλήο καο, ε αιεζηλή καο δηακνλή. Πξφθεηηαη γηα φ,ηη ιέεη ε ιέμε "πνξεχνκαη", αλ ηελ αθνχζνπκε ζηελ κέζε θσλή ηεο: Αλήθσ ζηνλ "πφξν", ζηνλ δξφκν ζηνλ νπνίν βξίζθνκαη, έηζη πνπ λα είκαη έλα καδί ηνπ, ζηηο ζηξνθέο ηνπ λα ζηξέθνκαη θαη λ' αιιάδσ ν ίδηνο, ζηελ άζθαιην θαη ζην θαθνηξάραιν, ζην

8 απηνθίλεην θαη θαη ζην πεξπάηεκα λα είλαη ε ίδηα κνπ ε χπαξμε απηνχ ηνπ είδνπο. Οπσζδήπνηε κέλεη εξψηεκα, θαηά πφζνλ ην κε αληηθεηκελνπνηήζηκν κπνξεί πνηέ λα απνδνζεί κε ιέμεηο πνπ έρνπκε ζπλεζίζεη λα ρξεζηκνπνηνχκε γηα αληηθείκελα ("δξφκνο", "πεξηνρή", "δηαπγέο", "θφζκνο"). Ο Heidegger γλσξίδεη ην πξφβιεκα, θαη κάιηζηα ζαλ ηελ βαζηθή πξφθιεζε ηεο ζθέςεο ηνπ. Ο Wittgenstein ην γλσξίδεη επίζεο, θαη ζεσξεί πσο εδψ δελ ππάξρεη άιιε δπλαηφηεηα απφ ην λα ζσπαίλεη θαλείο. Η Φαηλνκελνινγία, θη εθεί πνπ αζθείηαη ζηελ κνξθή ηεο ζεξαπεπηηθήο ζπλνκηιίαο, είλαη δνθηκαζία ζηα φξηα ηεο γιψζζαο, απηνχ πνπ κπνξεί, θαη πξέπεη λα εηπσζεί, ηνπ "ιεθηένπ", θαη απηνχ γηα ην νπνίν νη ιέμεηο δελ ππάξρνπλ. Η ίδηα ε δνθηκαζία εθθξάδεηαη πνιχ ζπρλά κε ηνλ επαξθέζηεξν ηξφπν παίξλνληαο κνξθή απνξίαο θαη εξσηήκαηνο. Heidegger: "Τν εξψηεκα είλαη ε επιαβηθφηεηα ηεο λφεζεο".