ΠΡΟΔΙΟΡΙΜΟ ΣΟΤ ΕΓΚΛΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΡΕΤΝΗΗ ΣΗ ΠΡΟΩΠΙΚΟΣΗΣΑ ΣΟΤ

Transcript

1 30 ΠΡΟΔΙΟΡΙΜΟ ΣΟΤ ΕΓΚΛΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΡΕΤΝΗΗ ΣΗ ΠΡΟΩΠΙΚΟΣΗΣΑ ΣΟΤ [Πνηα άηνκα ραξαθηεξίδνληαη σο εγθιεκαηίεο (φρη γηαηί εθδειψλνπλ εγθιεκαηηθή ζπκπεξηθνξά)] Ο πποζδιοπιζμόρ ηος εγκλημαηία καηά ηο ποινικό δίκαιο Παξά ην φηη ε έλλνηα ηνπ εγθιήκαηνο απνηειεί θεληξηθφ ζέκα ηεο ζεσξίαο ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ, ε έλλνηα ηνπ εγθιεκαηία δελ εμεηάδεηαη παξά ζπάληα. Οη ζρεηηθέο αλαθνξέο είλαη ειάρηζηεο (θαη ζε έλλνηεο φπσο αλήιηθνη εγθιεκαηίεο, ππφηξνπνη ή άιιεο εηδηθέο θαηεγνξίεο εγθιεκαηηψλ πνπ εηζρψξεζαλ ηα ηειεπηαία 100 ρξφληα ζηελ πνηληθή λνκνζεζία). Η πνηληθή επηζηήκε ζεσξεί επαξθή γηα ηνλ δηθφ ηεο πξνβιεκαηηζκφ ηελ έλλνηα ηνπ εγθιήκαηνο. Οη αλαθνξέο ζην πξφζσπν ηνπ εγθιεκαηία γίλνληαη κέζσ ηνπ «δξάζηε», «ππαίηηνπ», «πξάμαληα». Γελ δίδεηαη ν νξηζκφο ηνπ εγθιεκαηία, ελψ ηνπ εγθιήκαηνο πεξηέρεηαη ζην 14ΠΚ. Λακβάλνληαο ππ φςε ηηο γεληθέο αξρέο ηνπ πνηληθνχ δηθαίνπ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο εγθιεκαηίαο ην άηνκν πνπ θξίζεθε απφ ην πνηληθφ δηθαζηήξην φηη ηέιεζε πξάμε πνπ ζηελ πνηληθή λνκνζεζία ραξαθηεξίδεηαη σο έγθιεκα. Εγκλημαηολογικοί οπιζμοί ηος εγκλημαηία Υπνζηεξίρζεθε φηη νη πνηληθνί νξηζκνί ηνπ εγθιεκαηία δελ πεξηιακβάλνπλ ην ζχλνιν ησλ πεξηπηψζεσλ αληηθνηλσληθήο ζπκπεξηθνξάο θαη φηη αληίζηξνθα νξηζκέλα εγθιήκαηα δελ ηαπηίδνληαη απαξαίηεηα κε αληηθνηλσληθή ζπκπεξηθνξά=> νη αηηηάζεηο θαηά ηεο νξζφηεηαο ηεο έλλνηαο ηνπ λνκηθνχ εγθιήκαηνο θαη ε ρξεζηκφηεηά ηνπ γηα ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα, δει. ν ζπκβαηηθφο ηνπ ραξαθηήξαο θαη ε απζαηξεζία πνπ ππάξρεη ζ απηή απνηέιεζαλ ιφγνπο ακθηζβήηεζεο ηεο λνκηθήο έλλνηαο ηνπ εγθιεκαηία. Γελ ζεσξήζεθε θαηάιιειν θξηηήξην ε θαηαδίθε απφ δηθαζηήξην. Γεδνκέλεο ηεο αθαλνχο εγθιεκαηηθφηεηαο νη θαηαδίθεο δελ απνδίδνπλ αληηπξνζσπεπηηθφ δείγκα ησλ εγθιεκαηηψλ. Μφλν κηα κεξίδα ησλ εγθιεκαηηψλ θαηαιήγνπλ λα ζπιιακβάλνληαη, λα δηθάδνληαη θαη λα θαηαδηθάδνληαη. Απηνί πνπ δηαπξάηηνπλ εγθιήκαηα θαη δελ ραξαθηεξίδνληαη εγθιεκαηίεο ζχκθσλα κε ηνλ Αιεμηάδε είηε αλήθνπλ ζηελ αλψηεξε θνηλσληθννηθνλνκηθή ηάμε (α), είηε ραξαθηεξίδνληαη σο θνηλσληθά εληαγκέλνη ζην θνηλσληθφ ζχλνιν πνπ θάζε θνξά ελδηαθέξεη (β). (α) Η πξψηε ζεσξία δηαηππψζεθε απφ ηνλ Sutherland πνπ ππνζηήξημε φηη ην ζηεξεφηππν ηνπ εγθιεκαηία φπσο γηλφηαλ δεθηφ κέρξη ηφηε, δελ αληαπνθξηλφηαλ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, επεηδή ζηεξηδφηαλ ζε κειέηεο θαη παξαηεξήζεηο πάλσ ζε εγθιεκαηίεο πνπ δελ ήηαλ αληηπξνζσπεπηηθνί ηνπ ηχπνπ ηνπ εγθιεκαηία. Καη απηφ επεηδή δελ είραλ ιεθζεί ππφςε ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ «επππφιεπησλ» αηφκσλ πνπ αλήθνπλ ζηηο αλψηεξεο θνηλσληθέο ηάμεηο, ηδηαίηεξα ησλ επηρεηξεκαηηψλ, πνπ κπνξεί λα δηαπξάηηνπλ εγθιήκαηα ζρεηηθά κε ην επάγγεικά ηνπο αιιά δελ ζηηγκαηίδνληαη (επεηδή θνξνχλ ιεπθφ θνιάξν => εγκλημαηίερ λεςκού πεπιλαιμίος). Γελ επηξξίπηεηαη ην ζηίγκα ηνπ εγθιεκαηία επεηδή: - νη πξάμεηο ηνπο δελ ραξαθηεξίδνληαη πάληα σο εγθιήκαηα απφ ηνλ λφκν (πνηληθνπνηνχληαη/απννπνηληθνπνηνχληαη ζπκπεξηθνξέο πνπ δελ ηνπο ελνρινχλ) - ν θαηαζηαιηηθφο κεραληζκφο δηάθεηηαη επλντθά απέλαληη ηνπο

2 31 Οη παξαπάλσ είλαη εγθιεκαηίεο, αιιά μεθεχγνπλ απφ ηελ πνηληθή δηθαηνζχλε. Καηά ηνλ Sutherland: - σο εγθιεκαηίαο πξέπεη λα ραξαθηεξίδεηαη φπνηνο παξαβαίλεη νπνηνδήπνηε λφκν φρη κφλν ηνλ πνηληθφ (δηνηθεηηθφ, αζηηθφ, θιπ.). Βέβαηα κ απηφ δελ πεηπραίλεη θάηη, αθνχ ηα άηνκα πνπ μεθεχγνπλ ηελ πνηληθή ζα μεθχγνπλ θαη φπνηα άιιε δηθαηνζχλε. - Πεξηνξίδνληαο ηελ επέθηαζε ηνπ θξηηεξίνπ γηα ηα «επππφιεπηα» άηνκα, αθήλεη έμσ κέγα κέξνο ηνπ πιεζπζκνχ κε εγθιεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. (β) Καηά ηε δεχηεξε άπνςε αλαπηχρζεθε ε ζεσξία ηεο αιιειεπίδξαζεο ή ηνπ ζηηγκαηηζκνχ. Σχκθσλα κε ηε ζεσξία απηή ην ζηίγκα ηνπ εγθιεκαηία πξνζάπηεηαη ζην άηνκν κε βάζε ην ζηεξεφηππν ηνπ εγθιεκαηία (λένο, θησρφο, κεηαλάζηεο, έγρξσκνο) πνπ απνθξπζηαιιψλεηαη ζηηο ζηαηηζηηθέο => εγθιεκαηίαο δελ είλαη φπνηνο δηέπξαμε, αιιά φπνηνο θαηαδηθάζηεθε γηα ηελ πξάμε => δελ αληαπνθξίλεηαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα. Σηελ πξνζπάζεηα αλαδήηεζεο ελφο πην αληηθεηκεληθνχ θξηηεξίνπ, ζηξάθεθαλ ζηελ κε ζπκκφξθσζε ζηνπο θαζηεξσκέλνπο θαλφλεο = παπεκκλίνοςζα /αποκλίνοςζα ζςμπεπιθοπά (deviance)= ό, ηι και η ανυμαλία ζηην τςσολογία. Σο ανηίθεηο ηηρ conformity (ζςμμόπθυζηρ). Τν ππνθείκελν ηεο θνηλσληθήο παξεθηξνπήο (deviant act) κπνξεί λα είλαη άηνκν αληηθνηλσληθφ ή αζπκκφξθσην ζηνπο θαζηεξσκέλνπο θνηλσληθνχο θαλφλεο. Δλψ θάζε κνξθή εγθιεκαηηθήο ζπκπεξηθνξάο απνηειεί θνηλσληθή παξεθηξνπή δελ ηζρχεη ην αληίζεην. Τν δηαρσξηζηηθφ φξην = βαθμόρ ηηρ κοινυνικήρ ανοσήρ ησλ παξεθηξνπψλ. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο έλλνηαο ηνπ εγθιεκαηία έδεημαλ ελδηαθέξνλ νη «ξηδνζπαζηηθνί». Οη λενκαξμηζηέο εγθιεκαηνιφγνη μεθηλψληαο απφ ηε ζέζε φηη ην έγθιεκα = θάζε πξάμε πνπ πξνθαιεί ζηέξεζε ή πξνζβνιή βαζηθψλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ, θαζψο θαη θάζε πνιηηηθή ή θνηλσληθή θαηάζηαζε πνπ επηθέξεη ηα ίδηα απνηειέζκαηα, ζεσξνχλ φηη σο εγθιεκαηίεο πξέπεη λα ραξαθηεξίδνληαη: - ηα άηνκα πνπ ηεινχλ έγθιεκα κε ηελ παξαπάλσ έλλνηα - ηα θξάηε + νη δηεζλείο ή δηαθξαηηθνί νξγαληζκνί πνπ πξνθαινχλ ή δηαηεξνχλ ηηο πην πάλσ θαηαζηάζεηο (θαζεζηψηα, ξαηζηζηηθά, ηκπεξηαιηζηηθά, θιπ). Η ζσεηικόηηηα ηος οπιζμού ηος εγκλημαηία Οη δπζθνιίεο γηα ηνλ νξηζκφ νθείινληαη ιηγφηεξν ζηε θχζε ηνπ αληηθεηκέλνπ θαη πεξηζζφηεξν ζηελ πξνζπάζεηα λα βξεζεί έλαο εληαίνο θαη θαζνιηθήο απνδνρήο νξηζκφο ηνπ εγθιεκαηία ή ζηελ πξνζπάζεηα εθκεηάιιεπζήο ηνπ. Κάζε θνξά δίδεηαη έλλνηα αληίζηνηρε κε ην πεξηερφκελν ηεο έξεπλαο, π.ρ.: - έξεπλα έθηαζεο αθαλνχο εγθιεκαηηθφηεηαο => πξνζθπγή ζε άηνκα (κε εξσηεκαηνιφγηα, θιπ) πνπ δηέπξαμαλ αιιά δηέθπγαλ ή δελ θαηαδηθάζηεθαλ - έξεπλα ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο πνηλήο σο κέηξνπ γεληθήο πξφιεςεο => άηνκα πνπ δελ δηέπξαμαλ, αιιά είλαη πηζαλφ λα δηαπξάμνπλ => ην πεξηερφκελν ηεο έλλνηαο εγθιεκαηίαο νχηε είλαη, νχηε απαηηείηαη λα είλαη ζηαζεξά πξνζδηνξηζκέλν, αιιά αληίζεηα πνηθίιεη θαηά πεξίπησζε. Μφλν φηαλ γίλεηαη ζπγθξηηηθή κειέηε ε έλλνηα πξέπεη λα είλαη ίδηα. Αλ ζέιακε λα δηαηππψζνπκε κηα θαζνιηθή ζεσξία γηα ηελ αηηηνινγία ηνπ εγθιήκαηνο ζα έπξεπε λα δηεξεπλεζνχλ όλα ηα εγθιήκαηα πνπ δηαπξάρζεθαλ απφ όλοςρ ηνπο εγθιεκαηίεο θαη λα εξεπλήζνπκε αληίζηνηρα θαη ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπο. Μηα

3 32 ζεσξία δελ θξίλεηαη νξζή απφ ηνλ αξηζκφ ησλ πεξηπηψζεσλ ζηηο νπνίεο βαζίζηεθε ε δηαηχπσζή ηνπο ή ηελ αληηπξνζσπεπηηθφηεηά ηνπο, αιιά απφ ηελ δπλαηφηεηα επαιήζεπζεο ηεο ζηηο θαη ίδίαλ πεξηπηψζεηο πνπ εκθαλίδνληαη θαζεκεξηλά. Η ΔΙΕΡΕΤΝΗΗ ΣΗ ΠΡΟΩΠΙΚΟΣΗΣΑ ΣΟΤ ΕΓΚΛΗΜΑΣΙΑ Η δηεξεχλεζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ εγθιεκαηία πξνζθέξεη πιηθφ γηα ηελ αηηηνινγία ηνπ εγθιήκαηνο. Όιεο νη ππνζέζεηο γηα ηα αίηηα ηνπ εγθιήκαηνο θαηαιήγνπλ ζηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ εγθιεκαηία. Η δηεξεχλεζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηείλεη επίζεο θαη ζηελ θαηαλφεζε ηνπ ςπρνινγηθνχ κεραληζκνχ ηνπ «πεξάζκαηνο ζηελ πξάμε». Δπίζεο, θαη ζηε κεηαρείξηζε ηνπ εγθιεκαηία (κε ηελ επξεία έλλνηα) ζην πξψηκν ζηάδην ηεο επηινγήο ησλ θαηάιιεισλ αληηδξάζεσλ ελφςεη κηαο λέαο πνηληθνπνίεζεο θαη θαηφπηλ νξηνζέηεζήο ηνπο, ζην επφκελν ζηάδην ηεο επηβνιήο θαη επηκέηξεζεο ηεο πνηλήο θαη ζην ηειηθφ ζηάδην εθαξκνγήο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ θνηλσληθψλ αληηδξάζεσλ. Η δηεξεχλεζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ εγθιεκαηία πξνυπνζέηεη φηη νη ζηφρνη πνπ επηδηψθνληαη κε ηα πνηληθά κέηξα επηδηψθνπλ λα επεξεάζνπλ ηελ κειινληηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ ζην νπνίν πξφθεηηαη λα επηβιεζνχλ, δει. έρνπλ θαηεχζπλζε θνηλσληθφ-σθειηκηζηηθή. Δλψ αληίζεηα, κε ηνλ αληαπνδνηηθφ ραξαθηήξα ηεο πνηλήο δελ καο ελδηαθέξεη ε πξνζσπηθφηεηα. Έρεη γίλεη δεθηφ φηη φινη νη θξαηνχκελνη είηε πξηλ, είηε κεηά ηελ θαηαδίθε, πξέπεη λα πεξλνχλ απφ θπζηθή θαη δηαλνεηηθή εμέηαζε απφ εηδηθεπκέλνπο γηαηξνχο (βι. Γηεζλή Σπλέδξηα Σσθξνληζηηθήο απφ ην 1925). Αλαδήηεζε ηξφπσλ θαη κεζφδσλ ηεο επηζηήκεο γηα ηελ θαιχηεξε εθαξκνγή θαη αμηνπνίεζε ηεο έξεπλαο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ εγθιεκαηία. Η Δγθιεκαηνινγία αλαδεηεί βνήζεηα θαη απφ άιινπο επηζηεκνληθνχο θιάδνπο πνπ αλάκεζα ζηα αληηθείκελά ηνπο έρνπλ ην ίδην ζέκα, φπσο βηνινγία, ςπρνινγία, θνηλσληνινγία, θιπ. Καηά ηε δηεξεχλεζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ εγθιεκαηία 3 βαζηθά εξσηήκαηα: Πνηα κνξθή ζα έρεη ε έξεπλα, απφ πνηνπο ζα γίλεηαη θαη πνχ. Η κνξθή πνπ ζα έρεη εμαξηάηαη απφ ηνλ επηδησθφκελν ζθνπφ: - Βηνινγηθή έξεπλα: παιαηφηεξα είρε ζεκαζία ζην κέηξν πνπ ζεσξνχληαλ φηη ππάξρεη ζρέζε κεηαμχ ηδηνζπγθξαζίαο θαη ζσκαηηθήο θαηάζηαζεο θαη αηηηνινγίαο ηνπ εγθιήκαηνο. Σπζηεκαηηθή θαιιηέξγεηα ηεο βηνινγηθήο εμέηαζεο απφ ηελ δηθαζηηθή αλζξσπνκεηξία πνπ ηελ αλήγαγε ζε ηδηαίηεξε κέζνδν (Bertillon) γηα ηελ εμαθξίβσζε ηεο ηαπηφηεηαο ηνπ δξάζηε. Σήκεξα νη βηνινγηθέο έξεπλεο ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ζηελ απνδεηθηηθή δηαδηθαζία (εμέηαζε δνληηψλ, ηξηρψλ, αίκαηνο, θιπ.) - Χπρηαηξηθή έξεπλα: Απνζθνπεί ζηελ έξεπλα ηεο θαηάζηαζεο ηεο ςπρηθήο πγείαο ηνπ αηφκνπ ζε ηξία ζηάδηα ηεο πνξείαο πνπ αθνινπζεί ε πνηληθή θαηαζηνιή: o α) έιεγρνο ηεο ηθαλφηεηαο λα παξαθνινπζήζεη ηελ θαη απηνχ πνηληθή δίθε. Αλ ην πφξηζκα θαηαιήμεη φηη ην άηνκν ζηεξείηαη ηελ ηθαλφηεηα αληίιεςεο θαη θαηαλφεζεο => αλαζηνιή ηεο δηαδηθαζίαο (άξζ.80κπγ), δεδνκέλνπ φηη αίξεηαη ε πξνθνξηθφηεηα ηεο αθξνακαηηθήο δηαδηθαζίαο θαηά ην άξζ.331κπγ. κε ηελ νπνία δηαζθαιίδεηαη ε ππεξάζπηζε ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ.

4 33 o β) εμαθξίβσζε ηεο ςπρηθήο πγείαο ηνπ θαηεγνξνπκέλνπ θαηά ηνλ παξειζφληα ηεο δηάπξαμεο ηνπ εγθιήκαηνο ρξφλν γηα λα κπνξέζεη ην δηθαζηήξην λα εθηηκήζεη ηελ ηθαλφηεηα πξνο θαηαινγηζκφ o γ) θαηά ηε δηάξθεηα έθηηζεο ηεο πνηλήο, αλ ππάξρνπλ ελδείμεηο φηη ν θξαηνχκελνο έρεη ςπρηθέο δηαηαξαρέο γηα λα ιεθζνχλ ηα απαξαίηεηα ζεξαπεπηηθά κέηξα. - Χπρνινγηθή έξεπλα: απνζθνπεί ζηνλ έιεγρν ηεο αλάπηπμεο δηαθφξσλ ζηνηρείσλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο πνπ αλαθέξνληαη είηε ζηελ δηαλνεηηθή θαηάζηαζε (πξνζνρή, κλήκε, θξίζε, ζπλεηξκφο, θιπ.) είηε ζην πεδίν ησλ ζπλαηζζεκάησλ, ηεο βνχιεζεο, ηεο ελέξγεηαο, θιπ. Πξνο ηνχην επηλνήζεθαλ δηάθνξεο δνθηκαζίεο ( ηεζη ). Γηα ηελ δηαλνεηηθή ηθαλφηεηα: θιίκαθεο Binet-Simon, Wechsel, κε ηηο νπνίεο πξνζδηνξίδεηαη ν δείκηηρ νοημοζύνηρ ή διανοηηικόρ ζςνηελεζηήρ (intelligence quotien, quotien intellectuel) Τα είδε ηεο πλεπκαηηθήο θαζπζηέξεζεο: o Ιδησηεία / βιαθεία: 1 νπ βαζκνχ = δψν 2 νπ βαζκνχ = παηδί 1-3 εηψλ o Ηιηζηφηεο = λνεκνζχλε παηδηνχ 3-6 εηψλ o Μσξία / κηθξφλνηα (débilité) = λνεκνζχλε παηδηνχ 6-12 εηψλ Αλάινγα κε ηνλ δείθηε λνεκνζχλεο δηαθξίλνκε : Απφ 30 έσο 50 = débile profond Απφ 51 έσο 65 = débile moyen Απφ 66 έσο 85 = débile léger (10% ησλ λέσλ εγθιεκαηηψλ) Απφ 86 έσο 100 = subnormal (30% ησλ λέσλ εγθιεκαηηψλ) Με ηηο θιίκαθεο δηαλνεηηθήο ηθαλφηεηαο έγηλε δπλαηή ε κέηξεζε ηεο λνεηηθήο ειηθίαο πνπ είλαη αλεμάξηεηε απφ ηελ βηνινγηθή ειηθία ηνπ αηφκνπ. Τα αίηηα ηεο θαζπζηέξεζεο κπνξεί λα είλαη : - θιεξνλνκηθά - ιφγσ ιήςεο θαξκάθνπ ή αζζέλεηα θαηά ηελ θχεζε ή αηχρεκα πνπ επέθεξε βιάβε (+ θαηά ηνλ ηνθεηφ) - αζζέλεηα κεηά ηελ γέλλεζε (εγθεθαιίηηο) Ο Stern ην 1912, πξνζδηφξηζε έλα καζεκαηηθφ ηχπν γηα ηελ εμεχξεζε ηνπ I.Q = Ν.Η. (λνεηηθή ειηθία) x 100 Φ.Η. (ρξνληθή ειηθία) [ζηα νκαιά αλεπηπγκέλα άηνκα ν ζπληειεζηήο πξέπεη λα ηζνχηαη κε 100] Γηα ηελ πξνβνιή ηεο πξνζσπηθφηεηαο ρξεζηκνπνηνχληαη επίζεο νη πίλαθεο ηνπ Rorschach, Morgan-Murray, Szondi (βι. Αιεμηάδε, Οη δηαλνεηηθψο θαζπζηεξεκέλνη εγθιεκαηίαη). Η ςπρνινγηθή έξεπλα είλαη ρξήζηκε γηα ηελ επηζήκαλζε ησλ αηφκσλ πνπ πξέπεη λα ππνβάιινληαη ζε ηδηαίηεξε κεηαρείξηζε (αλειίθσλ, ςπραλψκαισλ) θαη βνεζά ηνλ δηθαζηή λα θαηαλνήζεη ηα θίλεηξα ηεο πξάμεο θαη ζηελ επηκέηξεζε ηεο πνηλήο [ Τν 1937 Ο Γαξδίθαο, Καξαλίθαο θ.ά θαηάξηηζαλ αηνκηθφ ςπρνβηνγξαθηθφ δειηίν γηα ηελ εμέηαζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ησλ εγθιεκαηηψλ]. - Κνηλσληθή έξεπλα: είλαη ε πην απιή απφ ηηο πξνεγνχκελεο γηαηί απνζθνπεί ζηελ δηεξεχλεζε ησλ θνηλσληθψλ ζηνηρείσλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ησλ φξσλ ηνπ πεξηβάιινληνο ζην νπνίν δεη.

5 34 Σεκεησηένλ φηη θαη νη 3 κνξθέο έξεπλαο πνπ δελ πξννξίδνληαη γηα ςπρηθά άξξσζηα άηνκα (βηνινγηθή, ςπρνινγηθή θαη θνηλσληθή) ζπλδπάδνληαη θαη δηελεξγνχληαη ζπλήζσο ζε κηα εληαία έξεπλα ζχλζεηεο κνξθήο, ε νπνία σζηφζν απαηηεί ζεκαληηθφ ρξφλν γηα ηελ αμηνιφγεζή ηεο.[βι. γαιιηθφ ζχζηεκα κε ην θάθειιν πξνζσπηθφηεηαο ήδε απφ ηελ πξνδηθαζία]. Ψζηφζν, ελψ ε δηεξεχλεζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο είρε ηνπνζεηεζεί ζην επίθεληξν ηνπ εγθιεκαηνινγηθνχ ελδηαθέξνληνο γηα πάλσ απφ κηζφ αηψλα, ήδε απφ ην 1970 άξρηζε λα ηίζεηαη ζην πεξηζψξην είηε γηα ηη ε ζεκαζία ηνπ ζεζκνχ ηεο έξεπλαο ηεο πξνζσπηθφηεηαο είρε γίλεη πηα απνδεθηή, είηε γηαηί νη κεγάιεο δαπάλεο πνπ απαηηεί θαζηζηνχζε πξνβιεκαηηθή ηελ αλάπηπμή ηεο. Αθφκε ε έθηαζε πνπ πήξε δεκηνχξγεζε 3 εηδηθφηεξα πξνβιήκαηα: α) επέβαιε ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο πξνζσπηθφηεηαο γηα φζν δηαξθνχζε ε έξεπλα, β) θαζηζηνχζε αλαγθαία ηελ δηείζδπζε ηεο έξεπλαο ζε ηνκείο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ζε έθηαζε ή κε ηξφπνπο πνπ έζηγαλ ηελ αλζξψπηλε αμηνπξέπεηα, γ) επέηξεπε θαηαρξήζεηο ζηελ πνηληθή δίθε δηφηη απνζπνχζε ζηνηρεία γηα ηελ ελνρή αληί λα θαηεπζχλεηαη κφλν ζηελ θαιχηεξε εμαηνκίθεπζε ησλ κέηξσλ. Τέινο, κεηά ην 1960 άξρηζε λα εγθαηαιείπεηαη ζηηο επξσπατθέο ρψξεο ην πξννδεπηηθφ ζσθξνληζηηθφ ζχζηεκα πνπ ζηεξηδφηαλ ζηε δηάθξηζε ησλ θξαηνπκέλσλ ζε θιηκαθσηέο ηάμεηο πνπ απαηηνχζε ηελ ςπρνβηνινγηθή παξαθνινχζεζή ηνπο. Η ζεκαζία έρεη κεησζεί κφλν ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο φπσο επηκέηξεζε ηεο πνηλήο, κεηαρείξηζε αλειίθσλ, κεηαρείξηζε θξαηνπκέλσλ κε πξνβιήκαηα πξνζσπηθφηεηαο, πξφγλσζε ηεο κειινληηθήο ζπκπεξηθνξάο θξαηνπκέλσλ γηα ηελ πθ φξνλ απφιπζε. Η ελληνική νομοθεζία και ππάξη 1.)Πξνβιέπεηαη επηβνιή αζθαιηζηηθνχ κέηξνπ (εγθιεηζκφο ζε ςπρηαηξείν) θαηά αηφκνπ πνπ θξίλεηαη κεηά απφ ςπρηαηξηθή εμέηαζε επηθίλδπλν γηα ηε δεκφζηα ηάμε ρσξίο λα θαηεγνξείηαη γηα έγθιεκα = κέηξν γηα πποεγκλημαηική επικινδςνόηηηα.. 2.) Χπρηαηξηθή πξαγκαηνγλσκνζχλε αλ ν θαηεγνξνχκελνο ζηεξείηαη ηελ ηθαλφηεηα αληίιεςεο ηεο δίθεο, είηε φηαλ ην δηθαζηήξην πξφθεηηαη λα εθδψζεη αζσσηηθή απφθαζε, είηε δελ πξνβιέπεη φηη ζα εθδψζεη αζσσηηθή θαη ππάξρεη ππφλνηα γηα αληθαλφηεηα πξνο θαηαινγηζκφ. Η ςπρηαηξηθή πξαγκαηνγλσκνζχλε δηαηάζζεηαη θαηά ηνπο φξνπο ηνπ άξζ.200κπγ ζε δεκφζην ςπρηαηξείν, φπνπ εγθιείεηαη ν θαηεγνξνχκελνο (φρη πάλσ απφ 6 κήλεο) ζηελ αλάθξηζε κπνξεί λα δηαηαρζεί θαη ρσξίο εγθιεηζκφ. Αλ θξηζεί αλίθαλνο γηα θαηαινγηζκφ είηε ζα ηνπ επηβιεζεί κέηξν αζθαιείαο, είηε ζα αθεζεί ειεχζεξνο. Αλ θξηζεί ειαηησκέλνπ θαηαινγηζκνχ => πνηλή ειαηησκέλε θαηά ην άξζ.83πκ. Δηδηθά γηα ηνπο ρξήζηεο λαξθσηηθψλ έρνπλ θαζνξηζηεί εληαία επηζηεκνληθά θξηηήξηα γηα ηε δηάγλσζε ηεο εμάξηεζεο, θαη θαηά ηελ δηάγλσζε γίλνληαη έιεγρνη: εξγαζηεξηαθφο (ηνμηθνινγηθφο) θαη θιηληθφο (θιηληθή παξαθνινχζεζε ζε δεκφζην λνζειεπηηθφ ίδξπκα) πνπ ζπκπιεξψλνληαη κε ην πιήξεο ηζηνξηθφ ηνπ εμεηαδνκέλνπ. 3.) Ιδηαίηεξε κεηαρείξηζε πξνβιέπεη ν λνκνζέηεο φηαλ ν θαηεγνξνχκελνο είλαη αλήιηθνο. Ήδε θαηά ηελ πξνδηθαζία θαηά ην άξζ.239 παξ.2κπγ, φηαλ ν θαηεγνξνχκελνο είλαη αλήιηθνο εξεπλάηαη ε πγηεηλή, εζηθή, δηαλνεηηθή θαηάζηαζή ηνπ, ε πξνεγνχκελε δσή ηνπ, ε νηθνγέλεηά ηνπ θαη ην ελ γέλεη πεξηβάιινλ ηνπ. Τν έξγν απηφ, ηφζν ζηελ πξνδηθαζία φζν θαη ζηελ θχξηα δηαδηθαζία, έρεη αλαηεζεί ζηνπο επηκειεηέο αλειίθσλ (ήδε απφ ην π.δ.49/1979 = δηελέξγεηα θνηλσληθψλ θαη ςπρνβηνινγηθψλ εξεπλψλ). 4.) Γηα ηελ επηκέηξεζε ηεο πνηλήο, φηαλ ν θαηεγνξνχκελνο έρεη θξηζεί ππαίηηνο θαη θαηαινγηζηένο, ην δηθαζηήξην ιακβάλεη ππφςε ηνπ ηελ βαξχηεηα ηεο πξάμεο θαη ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ δξάζηε, (βι. επηθηλδπλφηεηα).

6 5.) Σην ζσθξνληζηηθφ πεδίν ε δηεξεχλεζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ θξαηνπκέλνπ είλαη πεξηζζφηεξν αλαγθαία, δεδνκέλνπ φηη ζην ζηάδην απηφ γίλεηαη ε εθαξκνγή ηνπ εμαηνκηθεπκέλνπ κέηξνπ πνπ επηβιήζεθε απφ ην δηθαζηήξην. Ο αηνκηθφο θάθεινο θαηά ην άξζ.9 ΣΚ πεξηιακβάλεη: - ηα έγγξαθα πνπ δηθαηνινγνχλ ηελ θξάηεζε - έθζεζε ηνπ αξκφδηνπ εηζαγγειέα ζρεηηθά κε ην αδίθεκα γηα ην νπνίν θαηαδηθάζηεθε - αληίγξαθν πνηληθνχ κεηξψνπ - αηνκηθφ βηνγξαθηθφ δειηίν - δειηίν αζηπλνκηθήο ηαπηφηεηαο - δειηίν πγείαο - δειηίν επίδνζεο ζηελ εξγαζία - απφζπαζκα απφ ην βηβιίν απνλνκήο ακνηβψλ θαη επηβνιήο πεηζαξρηθψλ θπξψζεσλ. Υπνηίζεηαη φηη ην αηνκηθφ βηνγξαθηθφ δειηίν + ν ινηπφο θάθεινο ελεκεξψλεηαη θαζεκεξηλά. Η εηζαγσγή ησλ θξαηνπκέλσλ ζηα θέληξα παξαηήξεζεο ζα γηλφηαλ κε εληνιή ηνπ αξκφδηνπ Δηζαγγειέα, κεηά ηελ έλαξμε ιεηηνπξγίαο ηνπο. Φπζηθά ηα θέληξα παξαηήξεζεο δελ ιεηηνχξγεζαλ πνπζελά απφ ην 1967 πνπ πξσηνπξνβιέθζεθαλ. 35