ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ο ΣΧΕΔΙΟ

Transcript

1 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ο ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΪΟΣ 2014

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑ 1 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΥΠΝΗ, ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ Στρατηγική για τη συμβολή του επιχειρησιακού προγράμματος στη στρατηγική της Ένωσης για την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και την επίτευξη οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής Αιτιολόγηση της χρηματοδότησης...33 ΤΜΗΜΑ 2 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΞΟΝΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ A Περιγραφή των Αξόνων Προτεραιότητας, εκτός της τεχνικής βοήθειας Α.1 Άξονας Προτεραιότητας 1: Ενίσχυση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας με ανάπτυξη της καινοτομίας και των ΤΠΕ Α.2 Άξονας Προτεραιότητας 2: Προστασία του Περιβάλλοντος και Αειφόρος Ανάπτυξη Α.3 Άξονας Προτεραιότητας 3: Ενίσχυση υποδομών μεταφορών Α.4 Άξονας Προτεραιότητας 4: Ενίσχυση υποδομών εκπαίδευσης, υγείας και πρόνοιας Α.5 Άξονας Προτεραιότητας 5: Κοινωνική ένταξη και καταπολέμηση διακρίσεων Β Περιγραφή των αξόνων προτεραιότητας για τεχνική συνδρομή Β.1 Άξονας Προτεραιότητας 7: Τεχνική Βοήθεια ΕΤΠΑ Β.2 Άξονας Προτεραιότητας 8: Τεχνική Βοήθεια ΕΚΤ ΤΜΗΜΑ 3 ΣΧΕΔΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Χρηματοδοτικό κονδύλιο από κάθε ταμείο και ποσά για αποθεματικό επίδοσης Συνολική χρηματοδότηση ανά Ταμείο και εθνική συγχρηματοδότηση (σε ευρώ) ΤΜΗΜΑ 4 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΔΑΦΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Τοπική ανάπτυξη με την πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων Ολοκληρωμένες δράσεις για βιώσιμη αστική ανάπτυξη Ολοκληρωμένη εδαφική επένδυση (ΟΕΕ) Οι ρυθμίσεις για διαπεριφερειακές και διακρατικές δράσεις, στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος, με δικαιούχους εγκατεστημένους σε τουλάχιστον ένα άλλο κράτος μέλος Συμβολή των σχεδιαζόμενων δράσεων στο πλαίσιο του προγράμματος για τις μακροπεριφερειακές στρατηγικές και τις στρατηγικές για τις θαλάσσιες λεκάνες, με την επιφύλαξη των αναγκών της περιοχής του προγράμματος όπως προσδιορίζεται από το κράτος μέλος i

3 ΤΜΗΜΑ 5 ΟΙ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΠΟΥ ΠΛΗΤΤΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΗ ΦΤΩΧΕΙΑ Η ΟΜΑΔΕΣ-ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΥ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ (ΟΠΟΥ ΕΝΔΕΙΚΝΥΤΑΙ) Γεωγραφικές περιοχές που πλήττονται περισσότερο από τη φτώχεια/ομάδες-στόχοι που κινδυνεύουν περισσότερο από διακρίσεις ή κοινωνικό αποκλεισμό Η στρατηγική για την αντιμετώπιση των ειδικών αναγκών των γεωγραφικών περιοχών που πλήττονται περισσότερο από τη φτώχεια/ομάδων-στόχων που κινδυνεύουν περισσότερο από διακρίσεις ή κοινωνικό αποκλεισμό, και, κατά περίπτωση, η συμβολή στην ολοκληρωμένη προσέγγιση που ορίζεται στο σύμφωνο εταιρικής σχέσης ΤΜΗΜΑ 6...ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΠΟΥ ΠΛΗΤΤΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΣΟΒΑΡΑ ΚΑΙ ΔΙΑΡΚΗ ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΜΗΜΑ 7... ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΡΜΟΔΙΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ, ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΙ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ Αρμόδιες αρχές και φορείς Συμμετοχή εταίρων ΤΜΗΜΑ 8 ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΤΑΜΕΙΑ, ΤΟ ΕΓΤΑΑ, ΤΟ ΕΤΘΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΕΝΩΣΙΑΚΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΜΕΣΑ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΤΕΠ ΤΜΗΜΑ 9 ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΩΝ ΟΡΟΙ Εκ των προτέρων όροι Περιγραφή των δράσεων για την εκπλήρωση των εκ των προτέρων όρων, αρμόδιοι φορείς και χρονοδιάγραμμα ΤΜΗΜΑ 10 ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΦΟΡΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟΥΣ ΤΜΗΜΑ 11 ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΑΡΧΕΣ Βιώσιμη ανάπτυξη Ισότητα ευκαιριών και κατάργηση των διακρίσεων Ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών ΤΜΗΜΑ 12 ΧΩΡΙΣΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μεγάλα έργα που θα υλοποιηθούν κατά τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού Πλαίσιο επιδόσεων του επιχειρησιακού προγράμματος Εταίροι που συμμετέχουν στην προετοιμασία του προγράμματος ii

4 CCI Τίτλος Έκδοση Πρώτο έτος Τελευταίο έτος Επιλέξιµο από Επιλέξιµο έως Αριθµός απόφασης ΕΚ Ηµεροµηνία απόφασης ΕΚ Αριθµός απόφασης ΚΜ Ηµεροµηνία απόφασης ΚΜ <0.1 maxlength = "15" "SME"> <0.2 maxlength = "255" input="m"" <0.3 type="n" input="g"" <0.4 type="n" maxlength = "4" input="m"" <0.5 type="n" maxlength = "4" input="m"" <0.6 type="d" input="g"" <0.7 type="d" input="g"" <0.8 input="g"" <0.9 type="d" input="g"" <0.10 type = "S" maxlength="20" input="m"" τροποποιητικής <0.11 type = "D" input="m"" τροποποιητικής Ηµεροµηνία θέσης σε ισχύ της <0.12 type = "D" input="m"" τροποποιητικής απόφασης του ΚΜ Περιφέρειες NUTS <0.12 που καλύπτονται από το επιχειρησιακό πρόγραµµα 3

5 ΤΜΗΜΑ 1 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΥΠΝΗ, ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ Ε ΑΦΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ 1.1 Στρατηγική για τη συµβολή του επιχειρησιακού προγράµµατος στη στρατηγική της Ένωσης για την έξυπνη, βιώσιµη και χωρίς αποκλεισµούς ανάπτυξη και την επίτευξη οικονοµικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής Περιγραφή της στρατηγικής του προγράµµατος για να συµβάλει στη στρατηγική της Ένωσης για την έξυπνη, βιώσιµη και δίχως αποκλεισµούς ανάπτυξη και την επίτευξη οικονοµικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής. Εισαγωγικό πλαίσιο Η ελληνική οικονοµία αντιµετωπίζει µια εκτενή κρίση, µε κύρια χαρακτηριστικά το πολύ µεγάλο δηµοσιονοµικό έλλειµµα, το υψηλό εξωτερικό χρέος και την υποβάθµιση της ανταγωνιστικής της θέσης. Παράλληλα η πρόσφατη παγκόσµια οικονοµική κρίση, έχει δηµιουργήσει ιδιαίτερα εµφανείς επιπτώσεις στις οικονοµίες πολλών χωρών της ΕΕ, όπου παρατηρήθηκε σηµαντική κάµψη της οικονοµικής δραστηριότητας και αύξηση της ανεργίας, απότοµη µείωση της παραγωγικότητας, αλλά και επιδείνωση των δηµόσιων οικονοµικών. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, τον Ιούνιο 2010, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο ενέκρινε την στρατηγική "Ευρώπη 2020" µε σκοπό την ενθάρρυνση µιας έξυπνης, διατηρήσιµης και χωρίς αποκλεισµούς ανάπτυξης. Στην στρατηγική εκτίθενται πρωταρχικοί στόχοι της Ε.Ε. για την έρευνα και την καινοτοµία, την κλιµατική αλλαγή και την ενέργεια, την απασχόληση, την εκπαίδευση και την µείωση της φτώχειας µε ορίζοντα το 2020, οι οποίοι θα πρέπει να µετασχηµατίζονται σε εθνικούς στόχους. Οι ολοκληρωµένες κατευθυντήριες γραµµές για την Ευρώπη 2020 και επτά εµβληµατικές πρωτοβουλίες χαράσσουν λεπτοµερέστερα την πορεία προς µια διατηρήσιµη ανάπτυξη που δηµιουργεί θέσεις απασχόλησης. Στο πλαίσιο της διεθνοποίησης, οι οικονοµίες των κρατών καλούνται να λειτουργήσουν σε συνθήκες αυξηµένου ανταγωνισµού, όπως αυτός εκφράζεται µέσω της ελεύθερης µετακίνησης των παραγωγικών συντελεστών. Ο ανταγωνισµός «µεταφέρεται» σε µικρότερα του κράτους χωρικά υποσύνολα, στις Περιφέρειες, ως απόρροια της σταδιακής κατάργησης των οικονοµικών συνόρων. Η ενδυνάµωση του ρόλου των Περιφερειών στο διεθνές οικονοµικό σύστηµα ασφαλώς και δεν αναιρεί τη σηµασία του εθνικού παράγοντα. Στην πράξη αποδείχθηκε εσφαλµένη η πεποίθηση ότι η περιφερειακή ανάπτυξη δύναται να προέλθει αγνοώντας τις εθνικές και υπερεθνικές πολιτικές. Είναι, ωστόσο, κοινώς παραδεκτό ότι οι Περιφέρειες έχουν πάψει να αποτελούν απλά γεωγραφικά υποσύνολα των κρατών, τείνοντας να καταστούν αυτόνοµες χωρικές οντότητες της παγκόσµιας οικονοµίας. Συνεπώς, ο ρόλος των Περιφερειών ως «πηγή κρίσιµων αναπτυξιακών πόρων» αναδεικνύεται ιδιαίτερα καθοριστικός. 4

6 Λαµβάνοντας υπόψη τα παραπάνω το παρόν Επιχειρησιακό Πρόγραµµα της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (ΠΙΝ), για την περίοδο , καλείται µέσα από τις αναπτυξιακές και χρηµατοδοτικές προτεραιότητες που υιοθετεί, να συµβάλλει στην αναγέννηση της οικονοµίας της Περιφέρειας, µε ανάταξη και αναβάθµιση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της και τη δηµιουργία και διατήρηση βιώσιµων θέσεων απασχόλησης, έχοντας ως αιχµή την εξωστρεφή, καινοτόµο και ανταγωνιστική επιχειρηµατικότητα και γνώµονα την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης. Α. Η Περιφέρεια Ι.Ν. στο εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον Η Περιφέρεια Ιόνιων Νησιών αποτελεί µια νησιωτική περιφέρεια στο δυτικό ανάπτυγµα του ελλαδικού χώρου, µε συνολική έκταση τ.χλµ, ( το 1,8% της έκτασης της χώρας). Αποτελείται από 32 νησιά) εκ των οποίων κατοικούνται µόνο τα 14,δηλαδή Κέρκυρα, Λευκάδα,, Κεφαλληνία, Ζάκυνθος (µεγάλα νησιά), Οθωνοί, Ερείκουσα, Μαθράκι, Παξοί, Αντίπαξοι, Μεγανήσι, Κάλαµος, Καστός, Ιθάκη και Στροφάδες (µικρά νησιά). Ο συνολικός πληθυσµός (2011) ανέρχεται σε κατοίκους και σηµείωσε αύξηση 7% περίπου, από το 2001, παρά το αρνητικό φυσικό ισοζύγιο και χαρακτηρίζεται γενικά από δυσµενείς δηµογραφικούς δείκτες. Σε σχέση µε τη χώρα. Πρόκειται όµως για µια από τις πλέον πυκνοκατοικηµένες Περιφέρειες της χώρας (περί τους 101 κατ. /km2). Κυρίαρχο χαρακτηριστικό της περιφερειακής οικονοµίας αποτελεί η υψηλή συγκέντρωση δραστηριοτήτων στον τριτογενή τοµέα (89,0% της Α.Π.Α.), η φθίνουσα πορεία του πρωτογενή (2,6%) και µια περίπου σταθεροποιηµένη κατάσταση του δευτερογενή (8,4%). Βασικά γεωµορφολογικά χαρακτηριστικά των Ιόνιων Νησιών είναι οι ορεινοί όγκοι µε σηµαντικό για τα νησιωτικά δεδοµένα υψόµετρο, οι λοφοσειρές, οι λιµνοθάλασσες, καθώς και οι παράκτιες κυρίως, πεδινές εκτάσεις. Τα Ιόνια Νησιά έχουν κοινή ιστορική πορεία αιώνων και σηµαντικό πολιτιστικό απόθεµα, καθώς και µια ιδιαίτερη φυσιο-γεωγραφική ταυτότητα, που αποτυπώνονται στις επιµέρους νησιωτικές ενότητες. Ο ρόλος της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων στο εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον προσδιορίζεται ανάλογα µε τη χωρική κλίµακα µε την οποία εξετάζει κανείς τη θέση της στην ευρύτερη περιοχή. Έτσι: -στο χώρο της Μεσογείου, όπου από το 1995 προωθείται σε νέες βάσεις η «Ευρω- Μεσογειακή συνεργασία», τα Ιόνια Νησιά κατέχουν κεντρική θέση επί των µεσογειακών και ευρωπαϊκών αξόνων. -στον ευρωπαϊκό χώρο, εντάσσεται στον Ευρωπαϊκό Νησιωτικό Χώρο, που εµφανίζει ιδιαιτερότητες και αντιµετωπίζει ορισµένα ειδικά προβλήµατα µε µόνιµο και δοµικό χαρακτήρα, ενώ παράλληλα αποτελεί κοµβικό σηµείο επί του (θαλάσσιου) Άξονα «Αδριατικής - Ιονίου», όπου προωθείται η στρατηγική για τη «Μακρο-περιφέρεια Αδριατικής-Ιονίου». - σε εθνικό επίπεδο, τέλος, αποτελεί έναν ισχυρό πόλο τουριστικής ανάπτυξης,, ενώ λειτουργεί παράλληλα και συµπληρωµατικά µε το δυτικό ηπειρωτικό τόξο του ελλαδικού χώρου. 5

7 Β. Κρίσιµα ζητήµατα και βασικές ανάγκες για την Π.Ι.Ν. Η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων βρίσκεται σε ένα σηµείο καµπής και επιπλέον σε µια δύσκολη, γενικότερη κοινωνικο-οικονοµική συγκυρία. Χωρίς να έχει καλύψει επαρκώς τα ζητήµατα της «εσωτερικής», περιφερειακής συνοχής, αντιµετωπίζει την πρόκληση µιας ποιοτικής µεταστροφής µε περισσότερο εξωστρεφή χαρακτηριστικά. Τα κυριότερα προβλήµατα και ανάγκες που καταγράφονται για την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, είναι τα ακόλουθα: Α. Φθίνουσα ανταγωνιστικότητα του υφιστάµενου παραγωγικού προτύπου. Το υφιστάµενο παραγωγικό πρότυπο που εδραιώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων «απειλείται» σήµερα από στασιµότητα και κορεσµό. Επιµέρους δε, στοιχεία του χαρακτηρίζονται από παραδοσιακούς τρόπους δραστηριότητας (αγροτικός τοµέας), µαζικά πρότυπα (τουριστικός τοµέας), ενίοτε δε και «συγκρούσεις» (παράκτιος χώρος κλπ). Η χαµηλή δε, ανταγωνιστικότητά του αποτυπώνεται σε µια σειρά παραγόντων 1, όπως: -η σχετικά χαµηλή Προστιθέµενη Αξία, όπου ειδικά ο α γενής & β γενής τοµέας, καταγράφουν σηµαντικές τάσεις συρρίκνωσης -η απουσία ισχυρών δια-τοµεακών συνδέσεων, γεγονός που αποτυπώνεται στην απουσία ανάλογων παραγωγικών δικτυώσεων & συνεργασιών και -η σηµαντική υστέρηση σε καινοτοµίες και τεχνολογίες, που κατατάσσει τα Ιόνια Νησιά σε χαµηλή θέση µεταξύ των ελληνικών και ευρωπαϊκών περιφερειών Παράγοντες που συµπληρώνονται από άλλους, όπως η χαµηλή εξειδίκευση του ανθρώπινου δυναµικού ή ακόµη η ατελής πρόσβαση σε υποδοµές, αλλά και η ανεπαρκής χωροθέτηση χρήσεων Β. Υστέρηση του ανθρώπινου δυναµικού σε προσόντα Το ανθρώπινο δυναµικό της Περιφέρειας χαρακτηρίζεται από σχετική υστέρηση σε δεξιότητες και προσόντα, γεγονός που συµβάλει στη διατήρηση σχετικά υψηλών επιπέδων ανεργίας (παρά τον έντονα εποχικό χαρακτήρα της απασχόλησης) και αυτό αποτυπώνεται σε δύο επίπεδα: - σχετικά χαµηλή εξειδίκευση του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού, όπως προκύπτει από εµπειρικά δεδοµένα, αλλά και από τον «µικτό» δείκτη «πρόωρης εγκατάλειψης εκπαίδευσης & κατάρτισης», όπου η Π.Ι.Ν. καταγράφει υψηλότερα ποσοστά από τη χώρα και την ΕΕ σχετικά χαµηλό επίπεδο εκπαίδευσης πληθυσµού, που εκδηλώνεται µε υψηλά ποσοστά σχολικής διαρροής & και σχετικά χαµηλή πρόσβαση σε γ θµια και ια βίου Μάθηση 3 Το πρόβληµα επιτείνεται από τις καθαρά δηµογραφικές τάσεις, που εµφανίζουν επίσης στοιχεία προβληµατικότητας για τη Περιφέρεια (π.χ. αρνητικό ισοζύγιο, γηρασµένος πληθυσµός κλπ) 1 Σύµφωνα µε το δείκτη περιφερειακής ανταγωνιστικότητας 2013 (EU Regional Competitiveness Index RCI), η Π.Ι.Ν. κατατάσσεται στη 249η θέση σε σύνολο 262 ευρωπαϊκών Περιφερειών και στην 7η θέση µεταξύ των 13 Ελληνικών Περιφερειών. 2 είκτης πρόωρης εγκατάλειψης εκπαίδευσης & κατάρτισης (2012): ΕΕ27 12,8%, Ελλάδα: 11,4%, Π.Ι.Ν.: 16% 3 Μόνο 2,2% των ατόµων ηλικίας έλαβαν το 2010 σχετική εκπαίδευση και κατάρτιση(στοιχεία EUROSTAT) 6

8 Γ. Συνέπειες οικονοµικής κρίσης στον κοινωνικό ιστό Στα παραπάνω, µάλλον διαρθρωτικού χαρακτήρα, προβλήµατα, προστίθενται τα τελευταία χρόνια οι αρνητικές συνέπειες της οικονοµικής κρίσης. Οι επιπτώσεις της 4, είναι ιδιαίτερα εµφανείς και εντείνουν τα προβλήµατα σε θέµατα όπως: -η ανεργία, που εκτός από την έντονη εποχική διακύµανση (από 11,4% έως 17,2% το 2012), και την άνοδο της µερικής απασχόλησης µε ρυθµούς υψηλότερους της χώρας, έχει αυξηθεί σηµαντικά λόγω της ύφεσης ( ) - η φτώχεια, που πλήττει περισσότερο ορισµένες κοινωνικές οµάδες µε σηµαντική παρουσία στα Ιόνια Νησιά 5, - η εξασφάλιση της πρόσβασης σε συστήµατα υγείας/πρόνοιας, όπου είναι εµφανής η ανάγκη στήριξης της παροχής κυρίως α θµιας φροντίδας υγείας, αλλά και υπηρεσιών κοινωνικής µέριµνας και ένταξης, σε ευρύτερα πλέον κοινωνικά στρώµατα, παρά τη σχετικά καλύτερη κατάταξη στο σύνολο των ευρωπαϊκών περιφερειών.. Πιέσεις & περιορισµοί νησιωτικότητας Η «νησιωτικότητα» διαγράφει ένα ιδιόµορφο πλαίσιο, δηµιουργώντας ταυτόχρονα πλεονεκτήµατα και περιορισµούς για το νησιωτικό σύµπλεγµα, καθιστώντας έτσι ευάλωτες τις κοινωνικο οικονοµικές περιβαλλοντικές ισορροπίες.βασικά χαρακτηριστικά της είναι η σχετική αποµόνωση ( µε επιβάρυνση σε κόστος και χρόνο µετακινήσεων), η στενότητα των πόρων και των τοπικών αγορών, το πλούσιο και παράλληλα εύθραυστο περιβάλλον, παράγοντες που στην περίπτωση των µικρότερων νησιών µεγεθύνονται. Τα ζητήµατα αυτά αποτυπώνονται µε ιδιαίτερο τρόπο σε τοµείς, όπως: - η προβληµατική προσπελασιµότητα, διαπεριφερειακή και ενδοπεριφερειακή, που εκτός των άλλων, δηµιουργεί αυξηµένες ανάγκες σχετικών υποδοµών και δικτύων - οι πιέσεις στο περιβάλλον και τους πόρους: η φυσική ποικιλοµορφία και ο υλικός & άϋλος πλούτος πολιτιστικής της κληρονοµιάς, δέχονται τις τελευταίες δεκαετίες ισχυρές πιέσεις από το αναπτυξιακό πρότυπο, παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε ζητήµατα υποδοµών & διαχείρισης. - η ανάγκη εξοικονόµησης: οι περιορισµοί σε ενεργειακούς και ποιοτικούς υδάτινους πόρους είναι διαπιστωµένοι και ιδιαίτερα εµφανείς εποχιακά, µε την αυξανόµενη, λόγω τουρισµού, ζήτηση - οι απειλές από φυσικούς κινδύνους: η θέση και η γεωµορφολογία των νησιών τα καθιστούν ευάλωτα σε φυσικούς κινδύνους µε δυσµενείς επιπτώσεις (σεισµοί, ακτές & θάλασσα, εδάφη κλπ) - οι χωρικές ανισότητες και αναπτυξιακές διαφοροποιήσεις στο «εσωτερικό» της Περιφέρειας, που αφορούν είτε σε προβλήµατα και αδυναµίες, είτε σε τοπικά συγκριτικά πλεονεκτήµατα που αποκτούν ξεχωριστή βαρύτητα σε επιµέρους χωρικές ενότητες (αστικά κέντρα, ορεινές περιοχές και γενικά η αγροτική ενδοχώρα, παράκτια ζώνη και Μικρά Νησιά). 4 Σηµειώνεται ότι η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων είναι η δεύτερη στη σειρά, Περιφέρεια της χώρας (µετά την Αττική) µε τις µεγαλύτερες επιπτώσεις από την οικονοµική κρίση, τουλάχιστον στην αρχική της φάση(σ ΑΕΚ ) 5 Μελέτη ΙΝΕ ΓΣΕΕ: «Η φτώχεια στην Ελλάδα» (2008) 6 Σχετική εµπειρογνωµοσύνη Ε.Ε. 7

9 Οι προκλήσεις για την Π.Ι.Ν., όπως αυτές αποτυπώνονται µέσα από την καταγραφή προβληµάτων και βασικών αναγκών, συµβαίνουν σε έναν ευρύτερο της περιφέρειας, χώρο, που οριοθετείται από τις θάλασσες της Αδριατικής και του Ιονίου. Ο χώρος αυτός επανέρχεται σήµερα από την ιστορία στο προσκήνιο. Για τα Ιόνια Νησιά, υπάρχουν προβλήµατα και προκλήσεις, η επίλυση και αντιµετώπιση των οποίων µπορεί να είναι πιο αποτελεσµατική στο πλαίσιο του ευρύτερου χώρου (π.χ. φυσικοί κίνδυνοι, κλιµατική αλλαγή κλπ), αλλά και ζητήµατα όπου η ευρύτερη συνεργασία µπορεί να αυξήσει τα οφέλη (οικονοµικές δικτυώσεις, θαλάσσια οικονοµία κλπ) Γ. Όραµα & Αναπτυξιακή Στρατηγική της Π.Ι.Ν έως το 2020 Λαµβάνοντας υπόψη το σύνολο των ήδη περιγραφέντων προβληµάτων και προκλήσεων, σε συνδυασµό µε το ευρύτερο (ευρωπαϊκό και εθνικό) πλαίσιο αναπτυξιακών επιδιώξεων, η νέα στρατηγική της Περιφέρειας οφείλει: αφενός να συνδυάζει την αξιοποίηση των τοπικών συγκριτικών πλεονεκτηµάτων, ενσωµατώνοντας σε αυτά τη δυναµική της γνώσης, επιδιώκοντας έτσι µεγαλύτερη προστιθέµενη αξία και αφετέρου να αξιοποιεί τις δυνατότητες και να αντιµετωπίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τα πρόσθετα προβλήµατα, που συσσωρεύει η «νησιωτικότητα», λειτουργώντας ταυτόχρονα σε ένα πλαίσιο επάλληλων χώρων και επιπέδων, από το ενδοπεριφερειακό, έως εκείνο της «µακρο-περιφέρειας», που αποτελεί µια νέα πρόκληση. Με βάση λοιπόν τα παραπάνω, σηµαντικές αναφορές & βασικές συνιστώσες της νέας αναπτυξιακής στρατηγικής της Π.Ι.Ν. είναι: η επανάκτηση της «ελκυστικότητάς» της, που αφορά κατά κύριο λόγο το παραγωγικό σύστηµα, η οποία µπορεί να επιτευχθεί σταδιακά µέσω της στρατηγικής για την «έξυπνη εξειδίκευση της Περιφέρειας» η διασφάλιση της «βιωσιµότητάς» της, που παραπέµπει κυρίως στις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσµού µε τις ιδιαιτερότητες που δηµιουργεί η νησιωτική φυσιογνωµία, στη περιβαλλοντική αειφορία, αλλά (µε βάση τα νέα δεδοµένα) και στη θωράκιση του κοινωνικού ιστού, µέσα από την προώθηση άλλων επιµέρους στρατηγικών. Οι δύο αυτοί πυλώνες προδιαγράφουν τις επιδιώξεις της νέας αναπτυξιακής στρατηγικής της Περιφέρειας, που αποτυπώνονται στους παρακάτω γενικούς στρατηγικούς στόχους. 1. ιαφοροποίηση του παραγωγικού συστήµατος & προτύπου στην κατεύθυνση της «έξυπνης εξειδίκευσης», µέσω της: - βιώσιµης (ανα)προσαρµογής του, µε την ποιοτική αναβάθµιση των ήδη παρεχόµενων προϊόντων & υπηρεσιών (ποιοτικός τουρισµός & γεωργία κλπ). - της διαφοροποίησής του, µε τη δηµιουργία νέων, καινοτόµων & ανταγωνιστικών προϊόντων & υπηρεσιών (τοµείς της πράσινης, θαλάσσιας & δηµιουργικής οικονοµίας κλπ), ενσωµατώνοντας στην παραγωγική διαδικασία το καινοτόµο πνεύµα & τις τεχνολογικές (και ψηφιακές) εξελίξεις, - ενθάρρυνσης «ενδο» & «δια-τοµεακών» προσεγγίσεων και συνεργασιών, µε τη δηµιουργία παραγωγικών δικτυώσεων και τη σύζευξη κοινωνικών και επιχειρηµατικών αναγκών - δηµιουργίας συνθηκών βιώσιµης απασχόλησης και µείωσης της ανεργίας ιδίως σε ευάλωτες οµάδες του ενεργού πληθυσµού, µέσω της παραγωγικής εξειδίκευσης του ανθρώπινου δυναµικού και τη βελτίωση των επαγγελµατικών δεξιοτήτων. - βιώσιµης αξιοποίησης (προστασία, διατήρηση και ανάδειξη) του φυσικού (βιοποικιλότητα 8

10 & τοπία), όσο και του µνηµειακού και γενικότερα πολιτιστικού πλούτου Επισηµαίνεται ότι η προσέγγιση του γενικού αυτού στόχου θα επιχειρηθεί µέσα από την υλοποίηση (σε µεγάλο βαθµό) του Σχεδίου για την «Έξυπνη Εξειδίκευση της Π.Ι.Ν.». 2 Ενίσχυση του κοινωνικού ιστού, µε γνώµονα την παροχή «ίσων ευκαιριών», µέσω της: - διευκόλυνσης της πρόσβασης στη γνώση, µε την αντιµετώπιση σηµαντικών ζητηµάτων, όπως αυτό της σχολικής διαρροής, της δια βίου µάθησης, αλλά και της κάλυψης ορισµένων επειγουσών αναγκών στέγασης & εξοπλισµού. - ενίσχυσης της κοινωνικής προστασίας και ένταξης, µε την αδιάλειπτη παροχή κοινωνικών υπηρεσιών (φροντίδα υγείας & πρόνοιας, ψυχική υγεία) και τη στήριξη ευπαθών κοινωνικών οµάδων ή περιοχών-θυλάκων ανεργίας, που πλήττονται ιδιαίτερα από τη φτώχεια. Επισηµαίνεται ότι για τα ζητήµατα της αντιµετώπισης της φτώχειας και της κοινωνικής ένταξης, που συνιστούν τον πυρήνα του παραπάνω γενικού στόχου, πρόκειται να υλοποιηθεί ειδικό Σχέδιο ράσης. 3 ιαχείριση του περιβάλλοντος & του χώρου, στην κατεύθυνση της βιωσιµότητας µέσω: - της βελτίωσης των συνθηκών προσπελασιµότητας µε προτεραιότητες αφενός την ενδοπεριφερειακή κινητικότητα και ένταξη στον εθνικό και διεθνή περίγυρο, και αφετέρου τη σύνδεση των πυλών εισόδου µε τα αστικά κέντρα και τις αποµακρυσµένες περιοχές - της άµβλυνσης των πιέσεων σε περιβάλλον & πόρους, µε την ορθολογική διαχείριση & εξοικονόµηση των υδατικών πόρων, την ολοκληρωµένη αντιµετώπιση του προβλήµατος των υγρών και ιδιαίτερα των στερεών αποβλήτων, και την ενεργειακή εξοικονόµηση µε µεθόδους συµβατές στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και µεγέθη του νησιωτικού χώρου - του περιορισµού των αρνητικών συνεπειών & κινδύνων, φαινοµένων συνδεόµενων (και) µε την κλιµατική αλλαγή, µέσω της λήψης προληπτικών και διαχειριστικών µέτρων (σεισµοί, δάση, ακτές, ευάλωτα εδάφη κλπ) - της διευθέτησης «συγκρούσεων» και πιέσεων ιδιαίτερα προς το περιβάλλον, µε την προώθηση των απαιτούµενων χωροταξικών ρυθµίσεων. - της άµβλυνσης των ενδο-περιφερειακών χωρικών ανισοτήτων σε συνδυασµό µε την αξιοποίηση των τοπικών συγκριτικών πλεονεκτηµάτων (προγράµµατα Ολοκληρωµένης Χωρικής Ανάπτυξης) Όσον αφορά στο γενικό αυτό στόχο, τονίζεται η υποχρέωση έναντι του ευρωπαϊκού στόχου στον τοµέα της «εξοικονόµησης» ενέργειας» και έναντι των Κανονισµών για τη «διαχείριση υδάτων» και «αποβλήτων». Αναγκαία τέλος προϋπόθεση για την προώθηση όλων αυτών, αποτελεί η: Αναβάθµιση των ικανοτήτων της ηµόσιας διοίκησης, µέσα από την οργανωτική και θεσµική αναδιάταξη και την ποιοτική βελτίωση του ανθρώπινου δυναµικού της, που αποτελεί «οριζόντιο» εθνικό στόχο. 9

11 Τα παραπάνω αποτυπώνονται στον κεντρικό Αναπτυξιακό Στόχο για το 2020, που είναι η «Βιώσιµη ανάπτυξη µε ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και ελκυστικότητας της Περιφέρειας Ι.Ν., µέσα από την αξιοποίηση της οικονοµίας της γνώσης, του πολιτιστικού και περιβαλλοντικού αποθέµατος», προκειµένου να αυξηθεί η απασχόληση και η ευηµερία των πολιτών, και µε συνοπτικό και περιεκτικό τρόπο περιλαµβάνονται στο νέο αναπτυξιακό όραµα της Περιφέρειας, που είναι να καταστούν τα «Ιόνια Νησιά, Ελκυστικός Προορισµός & Βιώσιµος Τόπος» Η αναλυθείσα (ως προς το όραµα και τους γενικούς στόχους) περιφερειακή στρατηγική για τα Ιόνια Νησιά, είναι συµβατή µε τη Στρατηγική της Ε.Ε. για «έξυπνη, βιώσιµη & χωρίς αποκλεισµούς ανάπτυξη» και συνεισφέρει ικανοποιητικά σε αυτή. Αναλυτικότερα, η «Ευρώπη 2020» προτάσσει τρεις αλληλο-ενισχυόµενες προτεραιότητες: «Έξυπνη» ανάπτυξη: ανάπτυξη µιας οικονοµίας βασιζόµενης στη γνώση και την καινοτοµία. «ιατηρήσιµη» ανάπτυξη: προώθηση µιας πιο αποδοτικής στη χρήση πόρων, πιο πράσινης και πιο ανταγωνιστικής οικονοµίας. Ανάπτυξη «χωρίς αποκλεισµούς»: µια οικονοµία µε υψηλή απασχόληση που θα επιτυγχάνει κοινωνική και εδαφική συνοχή. Ειδικότερα, η περιφερειακή στρατηγική συνεισφέρει στην Ε2020, αφού: α.η διαφοροποίηση του παραγωγικού συστήµατος στηρίζεται κυρίως στις προτεραιότητες που θέτει η «έξυπνη εξειδίκευση» της Π.Ι.Ν., δηλαδή στη δηµιουργία προστιθέµενης αξίας σε υφιστάµενους και νέους τοµείς οικονοµικής δραστηριότητας µε τη συνεισφορά της γνώσης (έρευνα, καινοτοµία, ΤΠΕ) και κατά συνέπεια στη δηµιουργία απασχόλησης (βελτίωση δεξιοτήτων, δηµιουργία θέσεων κλπ) στους τοµείς αυτούς, µέσα από µια συνετή και βιώσιµη διαχείριση (οικολογικών, πολιτιστικών κ.ά.) πόρων. Εποµένως συνεισφέρει στις στοχεύσεις της Ε2020 για την «έξυπνη ανάπτυξη» (έρευνα & καινοτοµία, ψηφιακή σύγκλιση) και στην «ανάπτυξη χωρίς αποκλεισµούς» (τόνωση δεξιοτήτων, δηµιουργία θέσεων εργασίας). β. Η ενίσχυση του Κοινωνικού ιστού αφενός διευκολύνει την πρόσβαση στη γνώση µέσω της υποστήριξης του συστήµατος εκπαίδευσης και αφετέρου ενισχύει την δυνατότητα προστασίας από τη φτώχεια, αλλά και την κοινωνική ένταξη. Εποµένως συνεισφέρει στις στοχεύσεις της Ε2020 για την «έξυπνη ανάπτυξη» (εκπαίδευση) και στην «ανάπτυξη χωρίς αποκλεισµούς» (κοινωνική προστασία). γ. Η διαχείριση του περιβάλλοντος και του χώρου επιδιώκει τη βιωσιµότητα, προβλέποντας την προστασία του περιβάλλοντος από τον αντίκτυπο δραστηριοτήτων, την ενεργειακή εξοικονόµηση, την ορθολογική χρήση των υδάτινων πόρων, την ολοκληρωµένη χωρική ανάπτυξη και την αντιµετώπιση φυσικών κινδύνων. Εποµένως συνεισφέρει στις στοχεύσεις της Ε2020 για την «έξυπνη ανάπτυξη» (αξιοποίηση πόρων) και στην «βιώσιµη ανάπτυξη» (προστασία περιβάλλοντος, χαµηλοί ρύποι). Επίσης, η Περιφερειακή Στρατηγική για τα Ιόνια Νησιά είναι συµβατή µε την Εθνική Στρατηγική, που αποτυπώνεται στο (σχέδιο) του Συµφώνου Εταιρικής Σχέσης και ειδικότερα: 10

12 Το όραµα της Περιφέρειας να καταστούν τα «Ιόνια Νησιά ελκυστικός προορισµός και βιώσιµος τόπος» είναι πλήρως συµβατό µε το όραµα της χώρας για την Ελλάδα του 2020, που αποβλέπει «στην αναγέννηση της ελληνικής οικονοµίας µε ανάταξη και αναβάθµιση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της χώρας και τη δηµιουργία και διατήρηση βιώσιµων θέσεων απασχόλησης, έχοντας ως αιχµή την εξωστρεφή, καινοτόµο και ανταγωνιστική επιχειρηµατικότητα και γνώµονα την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης». Και τα δύο εµπεριέχουν τις συνιστώσες της «έξυπνης», «βιώσιµης» και «χωρίς αποκλεισµούς» ανάπτυξης. Οι δε, γενικοί στόχοι της Περιφερειακής Στρατηγικής συνάδουν µε τις 4 από τις 5 Προτεραιότητες της Εθνικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής και ειδικότερα: -Ο γενικός στόχος για τη «διαφοροποίηση του παραγωγικού συστήµατος & προτύπου στην κατεύθυνση της «έξυπνης εξειδίκευσης», είναι συµβατός µε την Προτεραιότητα για την «ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων (ιδιαίτερα των ΜΜΕ), µετάβαση στην ποιοτική επιχειρηµατικότητα, µε αιχµή την καινοτοµία και αύξηση της εγχώριας προστιθέµενης αξίας», µε επικέντρωση σε 4 από τους 8 βασικούς οικονοµικούς τοµείς που ενισχύονται. -Ο γενικός στόχος για την «ενίσχυση του κοινωνικού ιστού, µε γνώµονα την παροχή «ίσων ευκαιριών», είναι συµβατός µε την Προτεραιότητα για την «Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναµικού & την ενεργό κοινωνική ενσωµάτωση», µε επικέντρωση στα ζητήµατα της κοινωνικής ενσωµάτωσης και των συναφών υποδοµών. -Ο γενικός στόχος για τη «διαχείριση του περιβάλλοντος & του χώρου, στην κατεύθυνση της βιωσιµότητας» είναι συµβατός µε τις Προτεραιότητες για την «Προστασία του περιβάλλοντος & τη µετάβαση σε µία οικονοµία φιλική στο περιβάλλον» και για την «Ανάπτυξη εκσυγχρονισµό συµπλήρωση υποδοµών για την οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη», µε επικέντρωση στα θέµατα της προστασίας, αξιοποίησης και εξοικονόµησης περιβαλλοντικών και λοιπών πόρων, των περιβαλλοντικών κινδύνων και των µεταφορικών υποδοµών. Η Περιφερειακή Στρατηγική Ιονίων Νήσων είναι συµβατή µε την Ευρωπαϊκή και µε την Εθνική Στρατηγική Επενδυτικές Προτεραιότητες Περιφερειακής Στρατηγικής Η Περιφερειακή Στρατηγική των Ιονίων Νήσων αποτελεί το ευρύτερο πλαίσιο για την αντιµετώπιση προβληµάτων και την προσέγγιση στόχων, στον ορίζοντα του ιακριτές συνιστώσες της αποτελούν η «Στρατηγική για την Έξυπνη Εξειδίκευση των Ι.Ν.» που άπτεται του περιφερειακού παραγωγικού προτύπου, αλλά και η «Στρατηγική για την καταπολέµηση της Φτώχειας και την Κοινωνική Ένταξη».Επίσης, σε ένα βαθµό «συναντάται» µε τοµεακές, αλλά και διασυνοριακές (χωρικές) στρατηγικές. 11

13 Αναγκαία λοιπόν προϋπόθεση για την επιτυχία της Περιφερειακής Στρατηγικής αποτελεί η συµβολή των Τοµεακών και λοιπών Στρατηγικών. Στο πλαίσιο αυτό, τα βασικά προβλήµατα ανάγκες και κατά συνέπεια οι γενικοί αναπτυξιακοί στόχοι της Περιφερειακής Στρατηγικής, που έχουν διατυπωθεί, επιδιώκεται να προσεγγιστούν µε την επιλογή σειράς επενδυτικών προτεραιοτήτων και (στη συνέχεια) δράσεων, στο πλαίσιο των 11 κοινών Θεµατικών Στόχων της Ευρωπαϊκής Πολιτικής. Η διασύνδεση προβληµάτων & αναγκών της Π.Ι.Ν. µε τις Επενδυτικές Προτεραιότητες (και κατά συνέπεια τους 11 Θεµατικούς Στόχους), οδηγεί στη συνέχεια σε έναν απαραίτητο επιµερισµό ανάµεσα στις Τοµεακές και την Περιφερειακή Πολιτική. Έτσι στην ενότητα κρίσιµων προβληµάτων αναγκών που αφορούν: Α. στη φθίνουσα ανταγωνιστικότητα του υφιστάµενου παραγωγικού προτύπου. Α.1.η σχετικά χαµηλή Προστιθέµενη Αξία, του λειτουργούντος παραγωγικού συστήµατος, επιδιώκεται να αντιµετωπιστεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: -η προαγωγή της επιχειρηµατικότητας ιδίως µε τη διευκόλυνση της οικονοµική αξιοποίησης νέων ιδεών (Ε.Π. 3.α.).Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται η ανάπτυξη νέων προϊόντων & υπηρεσιών, καθώς & ο τεχνολογικός εκσυγχρονισµός επιχειρήσεων στους τοµείς µε συγκριτικό πλεονέκτηµα σύµφωνα µε την RIS, ενώ µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος αναµένεται η ενίσχυση του ποιοτικού εκσυγχρονισµού του υφιστάµενου παραγωγικού δυναµικού (µεταποίηση, τουρισµός, υπηρεσίες) (Ε.Π.3.α.) και µέσω του Προγράµµατος Αγροτικής Ανάπτυξης αναµένεται η ενίσχυση της παραγωγής τοπικών αγροτικών προϊόντων, µικρής κλίµακας αγροτικές υποδοµές, καθώς των µη γεωργικών δραστηριοτήτων. -η ενίσχυση των εφαρµογών ΤΠΑ, κυρίως στον «ψηφιακό πολιτισµό» κλπ (Ε.Π. 2.γ.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται η ενίσχυση της πολιτιστικής & δηµιουργικής οικονοµίας & της ψηφιακής τουριστικής προβολής σύµφωνα µε την RIS, ενώ µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος αναµένεται η ενίσχυση για την ανάπτυξη ψηφιακών εφαρµογών από ΜΜΕ, σε λοιπούς τοµείς της RIS (Ε.Π.2.γ.), καθώς και η ευρυζωνική κάλυψη αποµονωµένων περιοχών (Ε.Π.2.α.), όπως και η ενσωµάτωση ΤΠΕ στις Μ.Μ.Ε.(Ε.Π.2.β.) Α.2.η απουσία ισχυρών δια-τοµεακών συνδέσεων, επιδιώκεται να αντιµετωπιστεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: -η ανάπτυξη και εφαρµογή νέων επιχειρηµατικών µοντέλων, µε έµφαση στην τοµεακή και δια-τοµεακή δικτύωση των επιχειρήσεων κλπ φορέων (Ε.Π. 3.β.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται κυρίως η δηµιουργία δικτύων µε επίκεντρο τον τουρισµό, τον πολιτισµό, το περιβάλλον & τα ποιοτικά προϊόντα, ενώ µέσω του Προγράµµατος Αγροτικής Ανάπτυξης αναµένεται η ενίσχυση της δικτύωσης του πρωτογενή τοµέα, µε τη µεταποίηση και τον τουρισµό. Η ενδεχόµενη υλοποίηση ορισµένων παρεµβάσεων της Ε.Π.3.β (συνεργασίες για πιστοποίηση & προώθηση προϊόντων κλπ) εκτιµάται ότι θα έχει πολλαπλασιαστικό αποτέλεσµα στο πλαίσιο της Στρατηγικής για τη «Μακρο-Περιφέρεια Αδριατικής Ιονίου». Α.3. η σηµαντική υστέρηση στην ενσωµάτωση καινοτοµιών και νέων τεχνολογιών, επιδιώκεται να αντιµετωπιστεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: 12

14 - η ενίσχυση υποδοµών Ε/Κ σε συνδυασµό µε την ενίσχυση της ικανότητας ανάπτυξης αριστείας (Ε.Π. 1.α.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται η στοχευµένη ενίσχυση υποδοµών σε συνδυασµό µε τη δηµιουργία αριστείας σε τοµείς περιφερειακού ενδιαφέροντος µε επίκεντρο τα περιφερειακά ΑΕΙ, σύµφωνα µε την RIS, ενώ µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος αναµένεται η ενίσχυση λοιπών ερευνητικών υποδοµών και αριστείας στο πλαίσιο «οριζόντιων» παρεµβάσεων της εθνικής στρατηγικής για την «έξυπνη εξειδίκευση» και µέσω του Προγράµµατος Αγροτικής Ανάπτυξης αναµένεται η ενίσχυση της αγροτικής έρευνας και της δηµιουργίας πρότυπων αγροκτηµάτων. - η ανάπτυξη δεσµών και συνεργειών µεταξύ επιχειρήσεων, κέντρων έρευνας και ανάπτυξη και του τοµέα της ανώτατης εκπαίδευσης, κλπ (Ε.Π. 1.β.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται η δηµιουργία «συστάδων» στους τοµείς µε συγκριτικό πλεονέκτηµα σύµφωνα µε την RIS, ενώ µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος αναµένεται η ενίσχυση «συστάδων» σε τοµείς προτεραιότητας της εθνικής στρατηγικής για την «έξυπνη εξειδίκευση» - η ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτοµίας µέσω της ανάπτυξης µεταπτυχιακών σπουδών και επιχειρηµατικών δεξιοτήτων, της κατάρτισης των ερευνητών, δραστηριοτήτων δικτύωσης κλπ, που αναµένεται να πραγµατοποιηθεί µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος (Ε.Π. 2.γ. ΕΚΤ) - η στήριξη της ικανότητας των Μ.Μ.Ε. να συµµετέχουν σε διαδικασίες καινοτοµίας (Ε.Π. 3.δ.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται η ανάπτυξη καινοτόµου νεανικής (κυρίως) επιχειρηµατικότητας σε τοµείς RIS, καθώς και η δηµιουργία δοµής υποστήριξης της Καινοτοµίας και γενικά της RIS. Β. στην υστέρηση του ανθρώπινου δυναµικού σε προσόντα Β.1. η σχετικά χαµηλή εξειδίκευση οικονοµικά ενεργού πληθυσµού, επιδιώκεται να αντιµετωπιστεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: - η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της µακροπρόθεσµης βιωσιµότητας των µικρών και µεσαίων επιχειρήσεων, µέσω προαγωγής της προσαρµοστικότητας των επιχειρήσεων, των διευθυντικών στελεχών και των εργαζοµένων, (κυρίως κατάρτιση) σε τοµείς της RIS, που αναµένεται να πραγµατοποιηθεί µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος (Ε.Π. 2.δ. ΕΚΤ) - η πρόσβαση στην απασχόληση και η ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης & της δηµιουργίας µικρών επιχειρήσεων (κυρίως κατάρτιση) σε τοµείς της RIS, που αναµένεται να πραγµατοποιηθούν µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος (Ε.Π.1.α.i & 1.α.iii ΕΚΤ), καθώς και αντίστοιχες δράσεις κατάρτισης του αγροτικού δυναµικού, µέσω του Προγράµµατος Αγροτικής Ανάπτυξης Β.2. το σχετικά χαµηλό επίπεδο εκπαίδευσης πληθυσµού, επιδιώκεται να αντιµετωπιστεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: - η ανάπτυξη υποδοµών κατάρτισης και εκπαίδευσης (Ε.Π. 10.α.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται η συµπλήρωση των υποδοµών α θµιας & β θµιας εκαπίδευσης - οι σχετικές µε τη µείωση της σχολικής διαρροής, τη βελτίωση του ανοιχτού χαρακτήρα της γ θµιας εκπαίδευσης και τη βελτίωση της πρόσβασης στη δια βίου Μάθηση, που αναµένεται να υλοποιηθούν µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος (Ε.Π.1.γ.i, 1.γ.ii & 1.γ.iii ΕΚΤ) 13

15 Γ. στις συνέπειες της οικονοµικής κρίσης στον κοινωνικό ιστό Γ.1. η ανεργία, που εκτός των άλλων χαρακτηριστικών της (εποχικότητα κ.ά.), έχει στην πραγµατικότητα αυξηθεί σηµαντικά λόγω της ύφεσης, επιδιώκεται να αντιµετωπιστεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: - η ενεργός ένταξη µε σκοπό τη βελτίωση της απασχολησιµότητας (Ε.Π. 9.i.) Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται η υποστήριξη της κοινωνικής ένταξης και απασχολησιµότητας ευπαθών οµάδων του πληθυσµού και η στήριξη υπηρεσιών φροντίδας τέκνων. - η πρόσβαση στην απασχόληση και η ενίσχυση της αυτοαπασχόλησης & της δηµιουργίας µικρών επιχειρήσεων (δηµιουργία θέσεων απασχόλησης) σε τοµείς της RIS, που αναµένεται να πραγµατοποιηθούν µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος (Ε.Π.1.α.i & 1.α.iii ΕΚΤ) - η υιοθέτηση στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης µε πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων (Ε.Π.9.vi). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται ολοκληρωµένες παρεµβάσεις απασχόλησης σε Μικρά Νησιά και αποµονωµένες περιοχές - η προαγωγή της κοινωνικής επιχειρηµατικότητας (Ε.Π.9.v.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται δράσεις ενίσχυσης της κοινωνικής επιχειρηµατικότητας σε τοµείς της RIS (κυρίως Κοιν.ΣΕΠ) Γ.2. ο αυξανόµενος κίνδυνος φτώχειας, που απειλεί και πλήττει περισσότερο ορισµένες κοινωνικές οµάδες µε σηµαντική παρουσία στα Ιόνια Νησιά, επιδιώκεται να αντιµετωπιστεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: - η βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες περίθαλψης, κοινωνικές υπηρεσίες κ.ά. (Ε.Π.9.iv). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται η βελτίωση της πρόσβασης σε δοµές υγείας, κοινωνικής φροντίδας και πρόνοιας σε οµάδες που πλήττονται από τη φτώχεια - η προαγωγή της κοινωνικής επιχειρηµατικότητας (Ε.Π.9.v.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται δράσεις ενίσχυσης της κοινωνικής οικονοµίας, (κυρίως Κοιν.ΣΠΕ) - η ενεργός ένταξη περιθωριοποιηµένων κοινωνικών οµάδων (Ε.Π.9.ii). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται δράσεις για την οικονοµική και κοινωνική ένταξη των Ροµά Γ.3. η εξασφάλιση της πρόσβασης σε συστήµατα υγείας/πρόνοιας & φροντίδας, µε έµφαση στα περισσότερο ευάλωτα κοινωνικά στρώµατα, επιδιώκεται να αντιµετωπιστεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: - η καταπολέµηση κάθε µορφής διακρίσεων και η προώθηση της ισότητας (Ε.Π. 9.iii). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται κυρίως η βελτίωση της πρόσβασης ΑΜΕΑ σε υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας. - η βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες περίθαλψης, κοινωνικές υπηρεσίες κ.ά. (Ε.Π.9.iv). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται η βελτίωση της πρόσβασης σε δοµές υγείας, κοινωνικής φροντίδας και πρόνοιας σε ευάλωτες οµάδες γενικά. - οι επενδύσεις σε υποδοµές υγείας και στις κοινωνικές υποδοµές (Ε.Π.9.α.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται η ολοκλήρωση υποδοµών υγείας, πρόνοιας και ψυχικής υγείας. - η ενίσχυση των εφαρµογών ΤΠΕ για «ηλεκτρονική υγεία» (Ε.Π. 2.γ.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται δράσεις για την (ψηφιακή) «από απόσταση» υγεία και φροντίδα 14

16 . στις πιέσεις & περιορισµούς της νησιωτικότητας.1. η προβληµατική προσπελασιµότητα, διαπεριφερειακή και ενδοπεριφερειακή, επιδιώκεται να αντιµετωπιστεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: - η ενίσχυση της περιφερειακής κινητικότητας (Ε.Π.7.β.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται δράσεις για την χερσαία συνδετικότητα των πυλών εισόδου και την οδική ασφάλεια. - η ανάπτυξη και βελτίωση συστηµάτων µεταφοράς φιλικών προς το περιβάλλον (Ε.Π.7.γ.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται δράσεις ολοκλήρωσης λιµενικών (µεταφορικών και τουριστικών) υποδοµών και λοιπών παρεµβάσεων που διευκολύνουν τη θαλάσσια επικοινωνία. Η υλοποίηση ορισµένων παρεµβάσεων (πιστοποίηση και δικτύωση λιµένων, ευέλικτα συστήµατα θαλάσσιων µεταφορών κλπ) εκτιµάται ότι θα έχει πολλαπλασιαστικό αποτέλεσµα στο πλαίσιο της Στρατηγικής για τη «Μακρο-Περιφέρεια Αδριατικής Ιονίου»..2. οι πιέσεις στο περιβάλλον επιδιώκεται να αντιµετωπιστούν µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: - οι επενδύσεις στον τοµέα των αποβλήτων (Ε.6.α.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται δράσεις ολοκλήρωσης υποδοµών διαχείρισης στερεών αποβλήτων Μικρών Νησιών, ενώ µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος αναµένεται η υλοποίηση συστηµάτων Ο ΣΑ, καθώς και υποδοµών διαχείρισης υγρών αποβλήτων για την κατά προτεραιότητα προσαρµογή στην Κοινοτική Οδηγία. (Ε.6.α.). - η διαχείριση του χώρου, χερσαία και θαλάσσια χωροταξία, αναµένεται να υλοποιηθούν µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος.3. η ανάγκη εξοικονόµησης ενεργειακών και υδάτινων πόρων, επιδιώκεται να αντιµετωπιστεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: - οι επενδύσεις στον τοµέα των υδάτων (Ε.Π.6.β.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται η προσαρµογή στις απαιτήσεις της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Νερά, καθώς και δράσεις για το πόσιµο νερό, ενώ µέσω του αντίστοιχου Τοµεακού Προγράµµατος αναµένεται η αξιοποίηση εναλλακτικών δυνατοτήτων ύδρευσης µε παρεµβάσεις µεγάλης κλίµακας (Ε.Π.6.β.). - η στήριξη της ενεργειακής απόδοσης στις δηµόσιες υποδοµές και τη στέγαση (Ε.Π.4.γ.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται δράσεις ενεργειακής εξοικονόµησης σε δηµόσια κτίρια και υποδοµές µε ιδιαίτερη πρόνοια για τα Μικρά Νησιά, καθώς επίσης και στην κατοικία, ιδιαίτερα των παραδοσιακών οικιστικών συνόλων. - η στήριξη της ενεργειακής απόδοσης των Μ.Μ.Ε. (Ε.Π 4.β.), αναµένεται να υλοποιηθεί µέσω του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος..4. η προστασία και βιώσιµη αξιοποίηση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων, επιδιώκεται να επιτευχθεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: - η διατήρηση, προστασία και ανάπτυξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς (Ε.Π.6.γ.), καθώς και η προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας (Ε.Π.6.δ.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται η προστασία & ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονοµιάς, καθώς και της σύγχρονης πολιτιστικής δηµιουργίας, καθώς και η διαχείριση οικοσυστηµάτων & περιοχών φυσικού κάλλους, σύµφωνα και µε τη RIS. 15

17 - η ανάληψη δράσης για τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος (Ε.Π. 6.ε.) Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθείται η περιβαλλοντική & βιοκλιµατική αναβάθµιση χώρων των πόλεων Η υλοποίηση ορισµένων παρεµβάσεων των Ε.Π.6.δ. και Ε.Π.6.ε. (τουριστικά δίκτυα στηριζόµενα στους περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους, δίκτυα πόλεων κλπ) εκτιµάται ότι θα έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσµα στο πλαίσιο της Στρατηγικής για τη «Μακρο-Περιφέρεια Αδριατικής Ιονίου»..5. οι απειλές από φυσικούς κινδύνους, επιδιώκεται να επιτευχθεί µε τη χρήση Επενδυτικών Προτεραιοτήτων, όπως: - η στήριξη των επενδύσεων για την προσαρµογή στην κλιµατική αλλαγή (Ε.Π.5.α.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται δράσεις σχετικές µε την αντιµετώπιση κινδύνων από πυρκαγιές, πληµµύρες και διάβρωση, που αναµένεται να συµπληρωθούν µε ανάλογες δράσεις του αρµόδιου Τοµεακού Προγράµµατος, ενώ µέσω του Προγράµµατος Αγροτικής Ανάπτυξης αναµένεται η υποστήριξη αντίστοιχων δράσεων πρόληψης και προστασίας στον αγροτικό χώρο - η προαγωγή επενδύσεων για την αντιµετώπιση ειδικών κινδύνων (Ε.Π.5.β.). Ειδικότερα, µέσω του ΠΕΠ προωθούνται δράσεις σχετικές µε την αντιµετώπιση κινδύνων από σεισµούς και θαλάσσια ρύπανση. Οι παραπάνω Επενδυτικές Προτεραιότητες (Ε.Π.5.α. και κυρίως Ε.Π.5.β) και δράσεις εκτιµάται ότι θα έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσµα υλοποιούµενες στο πλαίσιο της Στρατηγικής για τη «Μακρο-Περιφέρεια Αδριατικής & Ιονίου AIRS) Ολοκληρωµένη Χωρική Ανάπτυξη Όπως έχει ήδη αναφερθεί, οι χωρικές ανισότητες είναι ευδιάκριτες στο νησιωτικό χώρο της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, σε επιµέρους χωρικές ενότητες, των πόλεων, της (ορεινής κυρίως) αγροτικής ενδοχώρας, της παράκτιας ζώνης και στα Μικρά Νησιά. Η Περιφερειακή Στρατηγική «Έξυπνης Εξειδίκευσης», προτείνει την προώθηση χωρικών πόλων παραγωγικής εξειδίκευσης στις παραπάνω χωρικές ενότητες, µε βάση τη βαρύτητα των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων τους και σε αντιστοιχία µε τους τοµείς προτεραιότητας για την Π.Ι.Ν. (αγροδιατροφή, θαλάσσια οικονοµία, δηµιουργική οικονοµία και θεµατικός τουρισµός). Τα νέα χρηµατοδοτικά εργαλεία των «Ολοκληρωµένων Χωρικών Επενδύσεων» και της «Τοπικής Ανάπτυξης µέσω Τοπικών Κοινοτήτων» δηµιουργούν ορισµένες από τις προϋποθέσεις σηµαντικής και ολοκληρωµένης παρέµβασης. Η υλοποίηση Προγραµµάτων Ολοκληρωµένης Χωρικής Ανάπτυξης, προϋποθέτει τη σηµαντική συνεισφορά των αρµόδιων Τοµεακών Προγραµµάτων και ειδικότερα σε επενδυτικές προτεραιότητες και παρεµβάσεις που αφορούν: -ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας σε τοµείς R.I.S. (δηµιουργική οικονοµία, θεµατικός τουρισµός, αναβάθµιση ΜΜΕ σε τουριστική παράκτια ζώνη κλπ) (Ε.Π. 3.α.) από το αρµόδιο Τοµεακό Πρόγραµµα και από το Πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης., -ενίσχυση της πολιτιστικής & δηµιουργικής οικονοµίας & της ψηφιακής τουριστικής προβολής µε δηµόσιες και «ιδιωτικές» δράσεις (Ε.Π. 2.γ.) από το αρµόδιο Τοµεακό Πρόγραµµα -προστασία και αξιοποίηση πολιτιστικής κληρονοµιάς (UNESCO) (Ε.Π. 6.γ.), καθώς και «πιλοτική» εφαρµογή Ο ΠΖ, από το αρµόδιο Τοµεακό και ιασυνοριακό Πρόγραµµα που συνδέεται µε τη Στρατηγική για τη Μακρο-Περιφέρεια Αδριατικής & Ιονίου, αντίστοιχα 16

18 -κατάρτιση και δηµιουργία θέσεων απασχόλησης σε τοµείς RIS, από το αρµόδιο Τοµεακό Πρόγραµµα (Ε.Π.1.α.i & 1.α.iii ΕΚΤ κλπ) -προώθηση της ολοκληρωµένης ανάπτυξης αγροτικών περιοχών στην κατεύθυνση της παραγωγικής εξειδίκευσης (ενίσχυση της επιχειρηµατικότητας & των εκµεταλλεύσεων, δικτύωση,παραγωγικές υποδοµές µικρής κλίµακας, κατάρτιση και ανάπτυξη µη-γεωργικών δραστηριοτήτων κλπ) από το αρµόδιο Πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης Από την παρουσίαση αυτή προκύπτει η έντονη συνέργεια της Περιφερειακής Στρατηγικής µε Τοµεακές Στρατηγικές & Πολιτικές, όπως αυτές για την Αγροτική Ανάπτυξη, την Ανταγωνιστικότητα, το Περιβάλλον & τις Υποδοµές, καθώς και το Ανθρώπινο υναµικό, αλλά και µε τη χωρική Στρατηγική για την «Μακρο-Περιφέρεια Αδριατικής Ιονίου», που περιγράφονται σε επόµενη ενότητα. Ε. Η συµβολή του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράµµατος Ιονίων Νήσων (Π.Ε.Π.) στην Περιφερειακή Στρατηγική Η υλοποίηση της Περιφερειακής Στρατηγικής επιχειρείται µέσων των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων. Ειδικότερα, επισηµαίνεται ότι, µέσω του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράµµατος (Π.Ε.Π.) επιχειρείται η υλοποίηση (σηµαντικού) µέρους της Περιφερειακής Στρατηγικής, ενώ πέραν αυτού, αλλά στην ίδια κατεύθυνση, λειτουργούν (εν µέρει) τα Τοµεακά Προγράµµατα, καθώς και αυτά της ιασυνοριακής Συνεργασίας. Με βάση τη συνολική Περιφερειακή Στρατηγική, τον επιµερισµό της ανάµεσα στο Περιφερειακό και το Τοµεακό σκέλος και την κατανοµή των πόρων σε τοµεακό και περιφερειακό επίπεδο, το Π.Ε.Π. Ιονίων Νήσων διαρθρώνεται στους παρακάτω Άξονες Προτεραιότητας (Θεµατικούς Στόχους και Επενδυτικές Προτεραιότητες): 1.Ενίσχυση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας µε ανάπτυξη της επιχειρηµατικότητας, της καινοτοµίας & των ΤΠΕ, που είναι συµβατός µε την 1 η Χρηµατοδοτική Προτεραιότητα της Εθνικής Στρατηγικής και ενσωµατώνει: Θεµατικό Στόχο 1 - ενίσχυση υποδοµών Ε/Κ σε συνδυασµό µε την ενίσχυση της ικανότητας ανάπτυξης αριστείας (Ε.Π. 1.α.). - ανάπτυξη δεσµών και συνεργειών µεταξύ επιχειρήσεων, κέντρων έρευνας και ανάπτυξη και του τοµέα της ανώτατης εκπαίδευσης, κλπ (Ε.Π. 1.β.). Θεµατικό Στόχο 2 - ενίσχυση των εφαρµογών ΤΠΑ, κυρίως στον «ψηφιακό πολιτισµό», την «ηλεκτρονική υγεία» κ.ά. (Ε.Π. 2.γ.). Θεµατικό Στόχο 3 - προαγωγή της επιχειρηµατικότητας ιδίως µε τη διευκόλυνση της οικονοµική αξιοποίησης νέων ιδεών (Ε.Π. 3.α.). - ανάπτυξη και εφαρµογή νέων επιχειρηµατικών µοντέλων, µε έµφαση στην τοµεακή και δια-τοµεακή δικτύωση των επιχειρήσεων κλπ φορέων (Ε.Π. 3.β.). 17

19 - στήριξη της ικανότητας των Μ.Μ.Ε. να συµµετέχουν σε διαδικασίες καινοτοµίας (Ε.Π. 3.δ.). 2.Προστασία του Περιβάλλοντος & Αειφόρος ανάπτυξη, που είναι συµβατός µε την 3 η Χρηµατοδοτική Προτεραιότητα της Εθνικής Στρατηγικής και ενσωµατώνει: Θεµατικό Στόχο 4 - η στήριξη της ενεργειακής απόδοσης στις δηµόσιες υποδοµές και τη στέγαση (Ε.Π.4.γ.). Θεµατικό Στόχο 5 - η στήριξη των επενδύσεων για την προσαρµογή στην κλιµατική αλλαγή (Ε.Π.5.α.). - η προαγωγή επενδύσεων για την αντιµετώπιση ειδικών κινδύνων (Ε.Π.5.β.). Θεµατικό Στόχο 6 - οι επενδύσεις στον τοµέα των αποβλήτων (Ε.6.α.). - οι επενδύσεις στον τοµέα των υδάτων (Ε.Π.6.β.). - η διατήρηση, προστασία και ανάπτυξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς (Ε.Π.6.γ.), - η προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας (Ε.Π.6.δ.). - η ανάληψη δράσης για τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος (Ε.Π. 6.ε.) 3.Ενίσχυση υποδοµών µεταφορών, που είναι συµβατός µε την 4 η Χρηµατοδοτική Προτεραιότητα της Εθνικής Στρατηγικής και ενσωµατώνει: Θεµατικό Στόχο 7 - η ενίσχυση της περιφερειακής κινητικότητας (Ε.Π.7.β.). - η ανάπτυξη και βελτίωση συστηµάτων µεταφοράς φιλικών προς το περιβάλλον (Ε.Π.7.γ.). 4.Ενίσχυση υποδοµών εκπαίδευσης, υγείας & πρόνοιας, που είναι συµβατός µε την 2 η Χρηµατοδοτική Προτεραιότητα της Εθνικής Στρατηγικής και ενσωµατώνει: Θεµατικό Στόχο 9 - οι επενδύσεις σε υποδοµές υγείας και στις κοινωνικές υποδοµές (Ε.Π.9.α.). Θεµατικό Στόχο 10 - η ανάπτυξη υποδοµών κατάρτισης και εκπαίδευσης (Ε.Π. 10.α.). 5.Κοινωνική ένταξη & καταπολέµηση της φτώχειας & των διακρίσεων, που είναι συµβατός µε την 2 η Χρηµατοδοτική Προτεραιότητα της Εθνικής Στρατηγικής και ενσωµατώνει: Θεµατικό Στόχο 9 - η ενεργός ένταξη µε σκοπό τη βελτίωση της απασχολησιµότητας (Ε.Π. 9.i.) - η ενεργός ένταξη περιθωριοποιηµένων κοινωνικών οµάδων (Ε.Π.9.ii). - η καταπολέµηση κάθε µορφής διακρίσεων και η προώθηση της ισότητας (Ε.Π. 9.iii). 18

20 - η βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες περίθαλψης, κοινωνικές υπηρεσίες κ.ά. (Ε.Π.9.iv). - η προαγωγή της κοινωνικής επιχειρηµατικότητας (Ε.Π.9.v.). - η υιοθέτηση στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης µε πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων (Ε.Π.9.vi). 6.Τεχνική Βοήθεια ΕΤΠΑ 7.Τεχνική Βοήθεια ΕΚΤ ΣΤ. Άλλες Στρατηγικές που άπτονται της Περιφερειακής Στρατηγικής της Π.Ι.Ν Η Περιφερειακή Στρατηγική για την «Έξυπνη Εξειδίκευση» Η «Στρατηγική για την Έξυπνη Εξειδίκευση της Περιφέρειας» αποτελεί βασική συνιστώσα της συνολικής Αναπτυξιακής Στρατηγικής της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, που αφορά στο παραγωγικό της πρότυπο και εκτείνεται σε µεγαλύτερο του 2020, χρονικό ορίζοντα. Η στρατηγική αυτή, που εκπονείται «εκ των κάτω» µε ευρεία διαβούλευση, καταλήγει στην επιλογή ενός περιορισµένου αριθµού τοµεακών (κλαδικών) προτεραιοτήτων και στην υιοθέτηση ενός κοινού οράµατος. και δράσεων προς υλοποίηση. Τα Ιόνια Νησιά, κατατάσσονται στην οµάδα περιφερειών της χώρας «µε µεγάλες δυνατότητες στον τοµέα του τουρισµού, αλλά εξαιρετικά χαµηλή καινοτοµία» 6. Για την ακρίβεια, πρόκειται για µία από τις λιγότερο δυναµικές ελληνικές περιφέρειες στον τοµέα της έρευνας και της καινοτοµίας, παρά τα σηµαντικά βήµατα που επιτελούνται, ιδίως από την πλευρά των Ακαδηµαϊκών της Ιδρυµάτων. Η υφιστάµενη παραγωγική εξειδίκευση της Περιφέρειας, εκµεταλλευόµενη τους κοινούς για όλα τα νησιά φυσικο-πολιτιστικούς πόρους έχει οδηγήσει σε µεγάλο βαθµό, σε αγροτικές µονοκαλλιέργειες που χαρακτηρίζονται από παραδοσιακότητες, σε ένα µοντέλο τουριστικής δραστηριότητας που το χαρακτηρίζει η «µαζικότητα» και σε παράκτιες δραστηριότητες (µαζικός παράκτιος τουρισµός, παράκτια αλιεία & ιχθυοκαλλιέργεια) που δηµιουργούν «συγκρούσεις». Αντίθετα, η «έξυπνη εξειδίκευση» της Π.Ι.Ν. επικεντρώνεται στην παραγωγή τυπικών προϊόντων αγροδιατροφής, στον ποιοτικό και θεµατικό τουρισµό, σε καλύτερη αξιοποίηση του παράκτιου και θαλάσσιου χώρου µε αποφυγή συγκρούσεων και τέλος στην ανάδειξη της ξεχωριστής (πολιτιστικής) ταυτότητας και την σύνδεσή της µε παραγωγικές ευκαιρίες. Έτσι, οι προτεινόµενες παρεµβάσεις εστιάζουν στις ακόλουθες τοµεακές προτεραιότητες: Α. Ποιοτικός & θεµατικός Τουρισµός (διεύρυνση της αλυσίδας αξίας, διαφοροποίηση προϊόντος µε ειδικές µορφές τουρισµού, αναβάθµιση υποδοµών και παρεχοµένων υπηρεσιών, χρήση καθαρών τεχνολογιών) Β. ηµιουργική Οικονοµία (βασισµένη στην πολιτιστική ταυτότητα & παράδοση, στις σύγχρονες τεχνολογίες και στο σύγχρονο πολιτισµό) Γ. Βιο-οικονοµία & Αγροδιατροφή (αξιοποίηση των δυνατοτήτων παραγωγής τυπικών προϊόντων, χρήσης νέων µεθόδων π.χ. βιοκαλλιέργειες- στην κατεύθυνση της δηµιουργίας γαστρονοµικής ταυτότητας). Θαλάσσια Οικονοµία (επιδίωξη για βιώσιµο παράκτιο & θαλάσσιο τουρισµό, περιβάλλον και πολιτισµό, αλιεία, υδατοκαλλιέργεια και θαλάσσια βιοτεχνολογία) 19