Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας

Transcript

1 Επαναληπτικό διαγώνισμα Ιστορίας (Οικονομία 20 ου αιώνα-πολιτικά Κόμματα) ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΣΗ Θέμα Α1 Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: α) Υεντερασιόν(μον. 5) β) Πεδινοί (μον. 5) γ) Κλήριγκ (μον. 5) Μονάδες 15 Θέμα Α2 Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση, τη λέξη ωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη: α) Η πολιτική και κοινωνική επιρροή των σοσιαλιστικών ομάδων και των εργατικών ομαδοποιήσεων, στο τέλος του 19ου αιώνα, ήταν σαφώς μεγαλύτερη στην Ελλάδα από εκείνη που άσκησαν αντίστοιχα κινήματα σε βιομηχανικές χώρες της Δύσης αλλά και σε βαλκανικές. (μον. 2) β) Η μετανάστευση στις ΗΠΑ στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αι. εκτόνωσε τις κοινωνικές εντάσεις που δημιούργησε στην Ελλάδα η σταφιδική κρίση. (μον. 2) γ) Σο εγχείρημα της διχοτόμησης του χαρτονομίσματος το Μάρτιο του 1922 απέφερε στην ελληνική οικονομία δραχμές. (μον. 2) δ) Η ήττα της Ρωσίας στον Κριμαϊκό πόλεμο συνέβαλε στην αποδυνάμωση του ρωσικού κόμματος, το οποίο σταδιακά εξαφανίστηκε από την πολιτική σκηνή της Ελλάδας. (μον. 2) ε) Οι «εκλεκτικοί» είχαν ως ηγέτες τον Δ. Γρίβα και τον Κ. Κανάρη. (μον. 2) Μονάδες 10 1

2 Θέμα Β1 Να αναφερθείτε στον ιδιόμορφο συμμαχικό δανεισμό της Ελλάδας, για τη συμμετοχή της στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο και τις συνέπειές του στην ελληνική οικονομία. Μονάδες 13 Θέμα Β2 α) Ποια θεμελιώδη δικαιώματα συμφώνησαν οι κομματικές παρατάξεις ότι έπρεπε να κατοχυρωθούν με το ύνταγμα του 1844; (μον. 6) β) Ποιες εξουσίες κατοχυρώθηκαν με το ύνταγμα του 1844 για τον βασιλιά και ποιες άλλες διατάξεις περιελάμβανε το ύνταγμα αυτό; (μον.6) Μονάδες 12 ΟΜΑΔΑ ΔΕΤΣΕΡΗ Θέμα Γ1 Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο του παραθέματος και τις πληροφορίες του βιβλίου σας, να παρουσιάσετε το περιεχόμενο του όρου «Βενιζελισμού», αλλά και τις επιδιώξεις του Βενιζέλου και της ελληνικής αστικής τάξης, αναφορικά με τη γεωπολιτική αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας την περίοδο Μονάδες 25 «Βενιζελισμός: Αστικός Εθνικισμός - Αστικός Εκσυγχρονισμός» Πέρα και πίσω από το χάρισμα του ηγέτη του, η ανεπανάληπτη δυναμική του Βενιζελισμού πηγάζει από έναν εξίσου ανεπανάληπτο συνδυασμό αστικού εθνικισμού και αστικού εκσυγχρονισμού, σε αδιάσπαστη και διαλεκτική ενότητα. Από την πρώτη στιγμή, το 1910, ο εκσυγχρονισμός τέθηκε στην υπηρεσία της εθνικής ολοκλήρωσης. Με τη σειρά της, η εθνική ολοκλήρωση υπηρέτησε τον εκσυγχρονισμό μέχρι το τέλος, προσφέροντας την αναντικατάστατη πολιτική και ιδεολογική του νομιμοποίηση. το γενικό αυτό επίπεδο, γίνεται φανερή η άρρηκτη συνέχεια και συνέπεια του Βενιζελισμού (και του Βενιζέλου προσωπικά). 2

3 Αν πρέπει κανείς να διακρίνει δύο φάσεις, ίσης περίπου διάρκειας, είναι επειδή το περιεχόμενο της εθνικής ολοκλήρωσης άλλαξε αναγκαστικά και ριζικά μετά την Καταστροφή του Πριν, σήμαινε πρωταρχικά την απελευθέρωση των αλυτρώτων με την αντίστοιχη εδαφική επέκταση του εθνικού κράτους. Μετά, σήμαινε αποκλειστικά την αφομοίωση των πρώην αλυτρώτων ως Νέων Φωρών ή ως προσφύγων πια και την επίτευξη εθνικής ομοιογένειας και μιας νέας εθνικής ταυτότητας μέσα στα οριστικά πλέον κρατικά σύνορα. Έτσι, κατά την πρώτη ηρωική περίοδο του Βενιζελισμού ( ), ο αστικός εκσυγχρονισμός συναρθρώθηκε με τον αλυτρωτισμό, με ιδεολογικό επιστέγασμα τη Μεγάλη Ιδέα. Κατά τη δεύτερη περίοδο ( ), ο αστικός εκσυγχρονισμό συναρθρώθηκε με την οικοδόμηση ενιαίου εθνικού κράτους, με ιδεολογικό επιστέγασμα την Αβασίλευτη Δημοκρατία στην οποία ο Βενιζελισμός επιχείρησε να προσδώσει ευρύτερο ιδεολογικό και κοινωνικό περιεχόμενο. Ως ανεπανάληπτος συνδυασμός αστικού εκσυγχρονισμού και αστικού εθνικισμού, ο Βενιζελισμός στηρίχθηκε σε εξίσου ανεπανάληπτες ιστορικές προϋποθέσεις (που έλειπαν από τα προγενέστερα εγχειρήματα του Μαυροκορδάτου και του Σρικούπη). Εκμεταλλεύτηκε αδίστακτα και δημιουργικά μία σειρά από διεθνείς συγκυρίες κατά την περίοδο , που πρόσφεραν τις καλύτερες αλλά και τελευταίες ευκαιρίες πραγμάτωσης της Μεγάλης Ιδέας, ως συνεπούς και ρεαλιστικού αλυτρωτισμού. Για πρώτη και τελευταία φορά, άλλωστε, τα συμφέροντα του βρετανικού ιμπεριαλισμού συνέπεσαν και συμπορεύτηκαν με τις ελληνικές εθνικές επιδιώξεις < Γ. Θ. Μαυρογορδάτου, «Βενιζελισμός και Αστικός Εκσυγχρονισμός», στο: Βενιζελισμός και Αστικός Εκσυγχρονισμός, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1992, σ.10. Θέμα Δ1 Με βάση τις πληροφορίες των ιστορικών παραθεμάτων και τις ιστορικές σας γνώσεις να αναφερθείτε: α) τις βασικές ρυθμίσεις, τις καινοτομίες αλλά και τις αδυναμίες του υντάγματος του (μον. 15) 3

4 β) το περιεχόμενο και τις αιτίες που οδήγησαν στην ψήφιση της «αρχής της δεδηλωμένης». ΚΕΙΜΕΝΟ Α *<+ την Εθνοσυνέλευση επικράτησαν συντηρητικές κατά βάση αντιλήψεις και έτσι δεν επιτεύχθηκε λύση στο θεμελιώδες ζήτημα της εισαγωγής του κοινοβουλευτικού συστήματος, δηλαδή τελικά της οριοθέτησης των παρεμβάσεων του θρόνου στην πολιτική ζωή. Σα άρθρα 31 και 37 του νέου υντάγματος έδιναν στον βασιλιά την αρμοδιότητα να διορίζει και να παύει τους υπουργούς «αυτού» (ως να ήταν περίπου προσωπικοί βοηθοί του), χωρίς ειδικότερους περιορισμούς, καθώς και να διαλύει τη Βουλή, ενώ δεν προβλεπόταν καν η υποχρέωση της κυβέρνησης να ζητεί ψήφο εμπιστοσύνης από την τελευταία. Ακόμη ο βασιλιάς διατηρούσε την αρχηγία των Ενόπλων Δυνάμεων και τις αρμοδιότητες κήρυξης πολέμου και σύναψης συνθηκών ειρήνης (άρθρο 25). Αξιόλογη καινοτομία ήταν η ρητή κατοχύρωση των αρχών της άμεσης, καθολικής και μυστικής ψηφοφορίας (άρθρο 66) και της αρχής της εθνικής κυριαρχίας στο άρθρο 21, ενώ καταργήθηκε η Γερουσία. Επρόκειτο εξάλλου για δημοκρατικό ύνταγμα από την άποψη του φορέα της συντακτικής εξουσίας, αφού αυτή ασκήθηκε από τη Β Εθνοσυνέλευση χωρίς ουσιαστική συμμετοχή του νέου βασιλιά. *<+ Τπό τις προϋποθέσεις αυτές το πολίτευμα θεωρήθηκε πλέον «βασιλευόμενη δημοκρατία» αντί της «συνταγματικής μοναρχίας» του υντάγματος του *<+ Όλα αυτά όμως λίγο έθιγαν την ουσία του πολιτικού και συνταγματικού προβλήματος της χώρας, που ήταν, όπως προαναφέρθηκε, ο διορισμός κυβερνήσεων της επιλογής των Ανακτόρων, συχνά προερχόμενων από την κοινοβουλευτική μειοψηφία. Η πρακτική εκείνη ακολουθήθηκε κατ επανάληψη από τον Γεώργιο Α στην αρχή της βασιλείας του και για περισσότερο από μία δεκαετία. Ενίοτε μάλιστα ακολουθούσε η διάλυση της Βουλής και η διεξαγωγή νέων εκλογών υπό την ευθύνη των κυβερνήσεων αυτών, με συνθήκες βίας και νοθείας, όπως ιδίως το 1868 και το 1874, ή και ο προσεταιρισμός αντιφρονούντων βουλευτών με ποικίλες μεθοδεύσεις ώστε να «κατασκευασθεί» φιλοκυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή. Η κοινωνική δυσαρέσκεια που προκαλούσαν οι μεθοδεύσεις εκείνες διογκώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1870 και υποχρέωσε τον Γεώργιο να υποχωρήσει διακηρύσσοντας την αρχή της «δεδηλωμένης» στον λόγο του θρόνου κατά την έναρξη των εργασιών της Βουλής τον Αύγουστο του

5 *<+. Η αρχή της δεδηλωμένης δεν καθιερώθηκε πάντως ως συνταγματικός κανόνας *<+, αλλά μάλλον ως απλή συνθήκη του πολιτεύματος, ενώ το ακριβές περιεχόμενό του παρέμεινε αμφισβητούμενο επί δεκαετίες. *<+ Κώστας Χρυσόγονος, Σύνταγμα 1864: Μία αποτυχημένη απόπειρα να περιοριστεί η Βασιλεία, Εφημερίδα «Βήμα», Ηλεκτρονική Έκδοση, 28 Δεκεμβρίου 2013 ΚΕΙΜΕΝΟ Β *<+ Με το άρθρο του «Σίς πταίει»*, που δημοσιεύτηκε ανυπόγραφο στις 29 Ιουνίου 1874 στην εφημερίδα «Καιροί», ο Σρικούπης με επικριτικό ύφος αντιτίθεται στην πολιτική του βασιλιά Γεωργίου Α, τον οποίο κατηγορούσε για την αυθαίρετη αντικατάσταση κυβερνήσεων. Ο Σρικούπης κατέκρινε τις κυβερνήσεις μειοψηφίας, που έλαβαν την εξουσία από το 1868 και έπειτα, θεωρώντας τες προσωπικές κυβερνήσεις που δεν συγκέντρωναν την αποδοχή του λαού ούτε την εμπιστοσύνη της Βουλής, τύγχαναν όμως της βασιλικής εύνοιας. Σο άρθρο αποτελεί επίσης καταγγελία των παράνομων μεθόδων που μεταχειρίζονταν οι υποψήφιοι προκειμένου να κερδίσουν τις εκλογές. Οι εκβιασμοί εις βάρος των πολιτών και οι νοθείες κατά την διεξαγωγή των εκλογών είναι μερικά από τα φαινόμενα που υπονόμευαν την εγκυρότητα και τη διαφάνεια των εκλογών. Ο Σρικούπης λοιπόν διερωτάται ποιος μπορεί να ευθύνεται για την ανώμαλη πολιτική ζωή της χώρας αν όχι η διαβλητή πολιτική του βασιλιά και καλεί το λαό σε επανάσταση έναντι στην ανελευθερία και την υποταγή στην βασιλική εξουσία. *<+ Πίτσαρη Ασπασία, «Η αρχή της Δεδηλωμένης», Αρχείο Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σμήμα Νομικού της Νομικής σχολής Αθηνών, Αθήνα , σσ