Καλή Χρονιά. Χωρίς πνιγμένα παιδιά στο Αιγαίο

Transcript

1 Όσο με θάβουνε, εγώ θα φυτρώνω Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Περίοδος Γ Τεύχος 97 Ιανουάριος 2016 Καλή Χρονιά Χωρίς πνιγμένα παιδιά στο Αιγαίο

2 Ο Πρόεδρος και το Διοικητικό Συμβούλιο του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, σας εύχονται Καλή και ειρηνική χρονιά Πλησιάζουμε τα Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τζωρτζ 6 Αθήνα Διόρθωση κειμένων: Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης Εξώφυλλο: Π. Καπετανίδης ΕΚΔΟΤΗΣ: Πάνος Β. Καπετανίδης Τηλέφωνο: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΤΕΥΧΗ 2

3 BAΣΙΛΟΠΙΤΑ Η κοπή της πίτας του 2015 θα γίνει, την Πέμπτη 14 Ιανουαρίου 2016 και ώρα 7 το απόγευμα, στα γραφεία του Σωματείου μας, οδός Τζορτζ 6, 4ος όροφος, γραφείο 7. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Aυτοανάπτυξη ή αυτοανάφλεξη!!! Στη συζήτηση του προϋπολογισμού, στις , ο Υπουργός Πολιτισμού, με τα τρία ονόματα (Αριστείδης Νικόλαος Δημήτριος) και το 0,2% (231 εκ. συνολικά) του προϋπολογισμού, Μπαλτάς, μόλις είπε στην Βουλή, ένα ΤΙΠΟΤΑ για το δικό μας πολιτισμό, αλλά πολλά για τον πολιτισμό της φιλοξενίας της στρατιάς προσφύγων! Όμως, για τους άνεργους και πάμφτωχους, θα φροντίσει να περνάνε τις ατέλειωτες ώρες της απραξίας τους, δωρεάν, στα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους! ΖΗΤΩ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΟΟΟΟΣ! Το υπουργείο Πολιτισμού ήταν, πάντα, από τα πρώτα «θύματα». Η Ελλάδα, ποτέ, δεν έδινε πολλά χρήματα στον πολιτισμό. Και έτσι, συνηθίσαμε να βλέπουμε φορείς να υπολειτουργούν, δημόσια μουσεία και οργανισμούς να «δοκιμάζονται». Όσο για τους καλλιτέχνες, την τελευταία εξαετία, έμαθαν να πορεύονται, μόνοι, στη γενική κρίση. Για το 2016, τα χρήματα που θα πάρει ο πολιτισμός είναι 333 εκατ. ευρώ. Αναλυτικότερα, οι δαπάνες, που εγγράφονται στον τακτικό προϋπολογισμό για το ΥΠΠΟΑ, είναι 281 εκατ. ευρώ. Τα 50 εξ αυτών είναι για τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού και τα υπόλοιπα 231 εκατ. για τον πολιτισμό. Σε αυτά, προστίθενται και άλλα 102 εκατ. από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Αν, όμως, από τα 231 εκατ. ευρώ αφαιρέσουμε περίπου 147 εκατ., που αναλογούν για μισθοδοσία, δεν μένουν και πολλά. Ποιες από όλες τις τρύπες μπορεί να κλείσει κανείς, με αυτά τα χρήματα, στο υπουργείο Πολιτισμού; Υπάρχει, βέβαια, και το δεκανίκι του ΕΣΠΑ. Αλλά και εκεί δεν είναι παρήγορο ότι οι ρυθμοί απορρόφησης είναι αργοί. Η διαδικασία ψήφισης του Προϋπολογισμού, που ολοκληρώθηκε το Σάββατο , το βράδυ, είχε και μια πρωτοτυπία. Μπορεί και παγκόσμια. Ο υπουργός Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς δεν αναφέρθηκε, στην ομιλία του, ούτε σε ένα από τα μεγάλα θέματα, που πρέπει να αντιμετωπίσει. Να επαναλάβει, έστω, τις υποσχέσεις, που έχει δώσει προς διάφορες κατευθύνσεις, τις λύσεις, που ο ίδιος έχει εξαγγείλει. Δεν είπε ούτε μία λέξη για το άνοιγμα του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Την επαναφορά του ειδικού φόρου, επί των εισιτηρίων, το μόνο σίγουρο πόρο, για τον κινηματογράφο, που 3

4 εξαερώθηκε. Το ΕΣΠΑ και πώς τα πάει. Είχε, όμως, και ο ίδιος συναίσθηση της έκπληξης, που θα προκαλούσε η μη ομιλία του. «Ωραία, θα μου πείτε όλα αυτά, καλά για μία πανεπιστημιακή διάλεξη», είπε, όταν ολοκλήρωσε τη μακριά αναφορά του, στη συγκυρία (προσφυγική ροή και φιλόξενους Έλληνες, που δίνουν διδάγματα στο «λεγόμενο "δυτικό πολιτισμό"») αλλά και σε άλλα λεπτά θέματα, όπως, για παράδειγμα, τη δυνατότητα που μας δίνει η έννοια «φιλοξενία», «να συνδέσουμε ζητήματα αρχαίας κληρονομιάς, με ζητήματα σύγχρονου πολιτισμού». Όταν, όμως, αποφάσισε να εξηγήσει, γιατί επέλεξε μια «πανεπιστημιακή διάλεξη» και όχι μια κοινή, τετριμμένη, πεζή αναφορά, στα προβλήματα του Υπουργείου του (δεν τον άκουγαν μόνο βουλευτές, ο καλλιτεχνικός κόσμος της χώρας τον άκουγε ή θα διάβαζε, κάποια στιγμή, το λόγο του), ο κ. Μπαλτάς, πάλι, κατέφυγε σε μια πρωτοποριακή άποψη. «Κατά κανόνα, ένα Υπουργείο Πολιτισμού οφείλει να μην έχει πολλά να πει, σε μια διαδικασία σαν αυτή, γιατί εκεί που αποτυπώνεται ο Προϋπολογισμός, είναι νούμερα, που δεν λένε πολλά», είπε. Και αν, τέλος πάντων, κάποιοι επιμένουν ότι ο Προϋπολογισμός «συνιστά αντικείμενο ενδιαφέροντος, αν θέλετε, ενός υπουργείου Πολιτισμού», είναι γιατί «αποτυπώνει μια Ιστορία και υπόσχεται κάποια πράγματα για το μέλλον». Και το Υπουργείο Πολιτισμού, «ακριβώς, για αυτή τη σχέση παρελθόντος και μέλλοντος, μεριμνά». Με αυτούς τους βαθείς, προσωπικούς και δύσκολους συνειρμούς, ξόρκισε ο κ. Μπαλτάς τη σχέση του Υπουργείου του με τον Προϋπολογισμό. Ίσως, όμως, να συνέβαινε και κάτι πιο απλό. Διότι τα νούμερα, αυτά που ο ίδιος πιστεύει ότι «δεν λένε πολλά», στην περίπτωση του ΥΠΠΟ, λένε και παραλένε. Έτσι, έστω και στο τέλος-τέλος της ομιλίας του, δεν μπόρεσε να μην αναφέρει το 0,2%, που του αναλογεί από τον Προϋπολογισμό- το χαρακτήρισε, μάλιστα, «πενιχρό», σχεδόν «ντροπή». Αλλά το κατανοεί. «Αναγνωρίζουμε», είπε, «ότι προηγείται η ανθρωπιστική καταστροφή, η ανεργία, η ακραία φτώχεια, η υγεία, η παιδεία. Και άρα ο Πολιτισμός οφείλει να μην διεκδικεί, από εκεί, τα δικά του υλικά μέσα, για να προχωρήσει ο ίδιος». Στο κρίσιμο αυτό σημείο, θα περίμενε κανείς ότι ο ειλικρινής Υπουργός Πολιτισμού θα είχε, τουλάχιστον, καμιά ιδέα για το «πού» θα στηριχτεί ο Πολιτισμός, πέραν του κράτους που δεν μπορεί. Προτίμησε να κάνει το ανάποδο. Ενδιαφέρθηκε για το «πώς» το φτωχό Υπουργείο Πολιτισμού «θα συνδράμει» το ίδιο σε όλα τα προηγούμενα δεινά- όχι τα δικά του. Το έχει ξανακάνει ο κ. Μπαλτάς. Αυτήν τη φορά, πάντως, απέφυγε να βρει διάφορα «ισοδύναμα» για το Φ.Π.Α. ή τις συντάξεις, που θα εκπορεύονταν από τη γενναιόδωρη Μπουμπουλίνας. Τόνισε, γενικώς και αορίστως, τους πόρους από μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, που πηγαίνουν στον Κρατικό Προϋπολογισμό. Ενώ τα δύο μοναδικά χειροπιαστά μέτρα, που εξήγγειλε, ήταν η επέκταση της δωρεάν εισόδου στα μουσεία, σε όσους έχουν κάρτες ανεργίας και αλληλεγγύης, και η παροχή «πάσου» στους σπουδαστές των σχολών, που έχει, υπό την εποπτεία του, το Υπουργείο Πολιτισμού (Δραματική Σχολή Εθνικού, Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης, Κρατικό Ωδείο κλπ.). «Τα μέτρα αυτά είναι λίγα, το ξέρουμε», κατέληξε. «Προσπαθούμε, όμως, μέσω αυτών να δείξουμε ότι ο πολιτισμός δεν είναι μόνο αυτός που ζητάει λεφτά, αλλά αυτός που μπορεί να παράγει, από τη δική του αυτοανάπτυξη, περισσότερα λεφτά». Με λίγα λόγια, αυτοαναπτυχθείτε, καλλιτέχνες. Δεν περίμεναν, πάντως, να τους το πει αυτό κανείς. Το κάνουν μόνοι τους, εδώ και χρόνια. Ή στηρίζονται σε δωρεές ιδιωτών, που το Υπουργείο χάνει πότε-πότε, μέσα στην αναμπουμπούλα. Να το ακούνε, ως σύσταση, όχι από νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση, αλλά από αριστερή, είναι μια πανευρωπαϊκή πατέντα. Που ούτε η κρίση δεν τη δικαιολογεί 4

5 Γκάφα Μπαλτά στη Βουλή, για τα Γλυπτά του Παρθενώνα Xρήστος Μπόκας, Πρώτο Θέμα, 08/12/2015 Μετά τα μνημόνια, που δεν έσκισε, το κατοχικό δάνειο, που δεν ενέγραψε, στον προϋπολογισμό, η κυβέρνηση δεν θα διεκδικήσει τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, για να μην χάσουμε το δικαστήριο! Σε κορυφαία διπλωματική γκάφα, υπέπεσε ο Υπουργός Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς, εκθέτοντας, συνολικά, τη χώρα, στη μάχη, που δίνει για την επιστροφή των κλεμμένων Γλυπτών του Παρθενώνα. Μιλώντας, σε δημόσια συνεδρίαση επιτροπής της Βουλής, και απαντώντας, σε ερώτημα, σχετικό με τις κινήσεις του Υπουργείου, για την επιστροφή των μαρμάρων, είπε πως η κυβέρνηση δεν θα προχωρήσει, σε νομικές διεκδικήσεις, γιατί εκτιμά ότι η χώρα μας θα χάσει το δικαστήριο. «Η τάση είναι να μην προχωρήσουμε, σε νομική διεκδίκηση, κυρίως, γιατί κινδυνεύουμε να χάσουμε το σχετικό δικαστήριο», είναι η φράση του κ. Μπαλτά, που «πάγωσε» τους παριστάμενους βουλευτές όλων των κομμάτων, καθώς ενισχύει την θέση των Βρετανών. Για πρώτη φορά, άλλωστε, Έλληνας Υπουργός Πολιτισμού υποστηρίζει, δημόσια, πως μια δικαστική διεκδίκηση των Γλυπτών του Παρθενώνα θα απέβαινε, υπέρ των Βρετανών. Είναι δε εντυπωσιακό ότι η δήλωση του κ. Μπαλτά έγινε, κατά τη συζήτηση, στην επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, νομοσχεδίου, σχετικού με την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών, που έχουν απομακρυνθεί, παράνομα, από το έδαφος κράτους-μέλους της Ε.Ε.. Υπενθυμίζεται ότι η τακτική της νομικής διεκδίκησης είχε εγκαταλειφθεί από την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του Υπουργείου. Ωστόσο, ο τότε Υπουργός Πολιτισμού Νίκος Ξυδάκης είχε προχωρήσει σε πιο προσεκτικές δηλώσεις, χωρίς να εκθέσει τη θέση της χώρας. Να σημειωθεί ότι η νομική διεκδίκηση αναθερμάνθηκε επί υπουργίας Κώστα Τασούλα, όταν κάλεσε να συνδράμει μεγάλο δικηγορικό γραφείο του Λονδίνου, στο οποίο εργάζεται και η κυρία Αμάλ Αλαμπουντίν. Σύμφωνα δε με πληροφορίες, το κόστος των λιρών, που ζήτησαν οι διεθνούς φήμης νομικοί, για να συντάξουν το σχετικό πόρισμα, κάλυψε Έλληνας ομογενής. Πάντως, ο κ. Τασούλας, αντιδρώντας στις δηλώσεις του κ. Μπαλτά, είπε πως είναι «ανήκουστη και απαράδεκτη η άποψη- όχι μόνο γιατί ενισχύει την αστήριχτη επιχειρηματολογία των Βρετανών-, αλλά γιατί προεξοφλεί άδικα και χωρίς λόγο κάτι, για το οποίο η Ελλάδα έχει πολλά επιχειρήματα. Η γνωμάτευση του δικηγορικού γραφείου του Λονδίνου δεν προσέδωσε, μόνο, νομικές συμβουλές, αλλά και μια ανεκτίμητη δημοσιότητα, υπέρ του αγώνα της χώρας μας για την επιστροφή των Γλυπτών. Η χώρα μας δεν είχε κανένα λόγο να στερηθεί μια νέα, ευνοϊκή, παγκόσμια δραστηριότητα, υπέρ της επιστροφής των μαρμάρων, που θα ενεργοποιούσε η κίνηση της κυβέρνησης να παραλάβει το πόρισμα-γνωμάτευση». 5

6 Στον Βάλτερ Πούχνερ, το διαπρεπή θεατρολόγο και μελετητή του ελληνικού Θεάτρου Σκιών αφιερώθηκε το διεθνές επιστημονικό συνέδριο «Ελληνικό Θέατρο Σκιών - Άυλη πολιτιστική κληρονομιά», που διοργάνωσαν το Κέντρο Βυζαντινών Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών και το Πανεπιστήμιο της Γρανάδα στην Ισπανία, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών, την Ισπανική Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών και το Τμήμα Θεατρολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στην Αθήνα, στις 27, 28 και 29 Νοεμβρίου. Οι εργασίες του συνεδρίου διεξήχθησαν, στην αίθουσα συνεδριάσεων του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου (Μέγαρο Παλαιάς Βουλής, Πλατεία Κολοκοτρώνη, Σταδίου 13) και στην αίθουσα «Εurope Direct» του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50). Συνέδριο «Ελληνικό Θέατρο Σκιών - Άυλη πολιτιστική κληρονομιά» Το συνέδριο κάλυψε όλες τις πτυχές του νεοελληνικού πολιτισμού, που επηρεάστηκαν από το Θέατρο Σκιών, κατά τη διάρκεια της ιστορίας του (θέατρο, φιλολογία, αρχεία, μουσειολογία, κοινωνιολογία, ανθρωπoλογία, ιστορία, καλές τέχνες, εκπαίδευση, μουσική κ.ά.) και σκοπός του ήταν να προωθηθεί η έρευνα και η μελέτη του Θεάτρου Σκιών, να διερευνηθούν οι επιρροές, που δέχτηκε και άσκησε το Θέατρο Σκιών, στις εκφάνσεις του νεοελληνικού πολιτισμού και να διερευνηθούν τα στοιχεία που προϋποθέτουν την αναγνώρισή του ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Συμμετείχαν, με εισηγήσεις τους, καταξιωμένοι μελετητές του Θεάτρου Σκιών (Γιάννης Κιουρτσάκης, Άννα Σταυρακοπούλου, Γ. Λαδογιάννη, Δηώ Καγγελάρη κ.ά.), ενώ πραγματοποιήθηκαν και τρία στρογγυλά τραπέζια για το Θέατρο Σκιών και τις τέχνες (Δήμος Αβδελιώδης, Κ. Δημάδης, Γ. Κοτσίνης, Λευτέρης Ξανθόπουλος, Μάνος Στεφανίδης), το παρόν και μέλλον του ελληνικού Θεάτρου Σκιών (Άθως Δανέλλης, Μιχάλης Ιερωνυμίδης, Πάνος Καπετανίδης, Ηλίας Καρελλάς, Μιχάλης Χατζάκης) και το ελληνικό Θέατρο Σκιών και την άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO (Ζωή Μάργαρη, Μιχάλης Μερακλής, Μόσχος Μορφακίδης, Rosario Perricone). Tο Κέντρο Βυζαντινών Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών και το Πανεπιστήμιο της Γρανάδα (Ισπανία), από τον Δεκέμβριο του 2015 έως τον Ιούνιο του 2016, διοργανώνει, στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Μέγαρο Παλαιάς Βουλής, Πλατεία Κολοκοτρώνη, Σταδίου 13), έκθεση με τίτλο «Το Θέατρο Σκιών στην Ελλάδα». Σκοπός της έκθεσης είναι η προώθηση του θέματος της αναγνώρισης από την UNESCO του ελληνικού Θεάτρου Σκιών, ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Η έκθεση θα περιλαμβάνει τις ενότητες: Α. Ιστορική διαδρομή του Θεάτρου Σκιών, από την Άπω Ανατολή ως τη σύγχρονη Ελλάδα. Β. Τα χαρακτηριστικά του Θ. Σ.: α) Τεχνική, δομή του έργου, πρόσωπα. β) Δραματουργία: - Παραδοσιακά έργα (κωμωδίες). - Ιστορικό δράμα: αρχαίο δράμα, Βυζάντιο, αγώνες κατά των Τούρκων (πριν το 21, η Επανάσταση του 21), ο Μακεδονικός Αγώνας. - Ληστεία. - Κοινωνικό δράμα. - Πολιτική. - Παραμυθόδραμα. Γ. Οι επιδράσεις του Θεάτρου Σκιών στην πολιτιστική ζωή της νεότερης Ελλάδας: Υπεύθυνοι έκθεσης: Μιχάλης Χατζάκης και Παναγιώτης Μαζαράκης Καλλιτεχνικός υπεύθυνος: Γιώργος Χατζάκης Έκθεση 6

7 Συνεργάτες: Δημήτρης Φανάρας, Σοφία Μιχοπούλου, Κωνσταντίνος Τσούρμας Τα αντικείμενα, που θα εκτεθούν, προέρχονται από τις συλλογές: Μιχάλη Χατζάκη Παναγιώτη Μαζαράκη Σοφίας Μιχοπούλου Μιχάλη Ιερωνυμίδη Δημήτρη Φανάρα Αικατερίνης Μυστακίδου Γιάννη Χατζή Θανάση Σπυρόπουλου Άθου Δανέλλη Οικογένειας Σπαθάρη Μουσείου Μπενάκη-Πινακοθήκη Χατζηκυριάκου-Γκίκα Μουσείου Μπενάκη-Πινακοθήκη Γιάννη Τσαρούχη Συλλόγου Φίλων Γιάννη Σκαρίμπα Πανελληνίου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Η έκθεση πραγματοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και του Ιδρύματος «Κόσμος εν Αρμονία». Από: - Ο «Καραγκιόζης» στην αγκαλιά της Ουνέσκο Φαντάζονται πολλοί, νομίζετε, ότι το Θέατρο Σκιών, ο περίφημος, κατά κυριολεξία, «Καραγκιόζης» μπορεί να τεθεί υπό την προστασία της «ΟΥΝΕΣΚΟ» ως πολιτιστική περιουσία και άρα κληρονομιά; Στο κτήριο της παλαιάς Βουλής, από την Παρασκευή, άρχισε μια πολύ σημαντική προσπάθεια, με πρωταγωνιστές δεκάδες Πανεπιστημιακούς και το κτήριο γεμάτο «Καραγκιόζηδες»! Από την Παρασκευή μέχρι την Κυριακή 29 Νοεμβρίου, οι πανεπιστημιακοί κάνουν συνέδριο με θέμα το Θέατρο Σκιών και τον «Καραγκιόζη α λα ελληνικά». Από την Παρασκευή μέχρι τον Ιούλιο του 2016, ο ημιόροφος της Παλαιάς Βουλής μετατράπηκε σε έκθεση με θέμα το Θέατρο Σκιών. Εκεί, ο Βασίλη Ρώτας, ο Σπαθάρης, όλοι όσοι υπηρέτησαν και υπηρετούν το Θέατρο Σκιών, με σχέδια, ξυλόγλυπτα περίφημα και βιβλία. Ένας από τους στυλοβάτες του συνεδρίου και της Έκθεσης, ο γνωστός, στην Ισπανία (περισσότερο) και στην Ελλάδα, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Γρανάδα, Μάκης Μορφακίδης. Από την προσπάθεια των πανεπιστημιακών μας, πληροφορηθήκαμε την επιδίωξη να πάρει, στην αγκαλιά της, τον ελληνικό «Καραγκιόζη» η ΟΥΝΕΣΚΟ. Ο κ. Μορφακίδης απαντά και μας ενημερώνει για τη σημασία της προσπάθειας: - Κ. Μορφακίδη, πώς ξεκίνησε και με ποιά αιτία η διοργάνωση έκθεσης και συνεδρίου για το Θέατρο Σκιών; - Από το 2012, το Κέντρο Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών της Γρανάδα υλοποιεί το ερευνητικό πρόγραμμα «Αρχείο/Βάση Δεδομένων του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών», το οποίοι έχει ως σκοπό: α) την προώθηση της έρευνας και μελέτης του Θ.Σ., β) την ενημέρωση του ευρύτερου κοινού για την ιστορία του, το κοινωνικό πλαίσιο και τους προβληματισμούς του, την οργάνωση, τη δραματουργία, την τεχνική, την αισθητική, τη σχέση του με τις καλές τέχνες, την εκπαίδευση κλπ., γ) την επιστημονική υποστήριξη και τεκμηρίωση για την αναγνώρισή του από την UNESCO ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, διοργανώνονται τόσο το συνέδριο, όσο και η έκθεση στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. - Τι είναι το Θέατρο Σκιών, για την Τέχνη γενικά και για την Ελλάδα ειδικά; - Πρόκειται για το λαϊκό θέαμα που, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα, εξέφρασε, με ιδιαίτερη επιτυχία, την ελληνική κοινωνία μέσω της σάτιρας και του δράματος, αγκαλιάζοντας την ιστορία του Ελληνισμού από την αρχαιότητα, περνώντας από Βυζάντιο, τουρκοκρατία, απελευθερωτικούς αγώνες και κοινωνικούς προβληματισμούς. Επηρεάστηκε και επηρέασε σχεδόν όλες τις πτυχές του νεοελληνικού πολιτισμού: θέατρο, κινηματογράφο, λογοτεχνία, εικαστικές τέχνες, μουσική, εκπαίδευση, κ.ά.. - Ποια είναι η σημασία της αναγνώρισης από την ΟΥΝΕΣΚΟ του Θεάτρου Σκιών για την Ελλάδα; - Δεδομένου ότι η UNESCO έχει ήδη αναγνωρίσει τα Θέατρα Σκιών άλλων λαών (Κίνας, Ινδονησίας, Τουρκίας), πιστεύουμε ότι η ελληνική παράδοση στο χώρο αυτό, αν και νεότερη, διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις, για να τύχει επίσης της αναγνώρισης που της αξίζει. Όταν εξετάζει κανείς τις διαστάσεις, που έλαβε το ταπεινό αυτό θέαμα, στην ελληνική κοινωνία, επί ενάμιση σχεδόν αιώνα, δεν μπορεί παρά να εντυπωσιαστεί, από τον πλούτο του και την καταπληκτική του ικανότητα να εκφράζει τις ιδιομορφίες και τον τρόπο ζωής και σκέψης ενός λαού. 7

8 ΕΦΥΓΕ Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΗΣ Την Παρασκευή 4/12/2015, έγινε η κηδεία, από τον Ιερό Ναό του Άγιου Μηνά, στην Λεύκα Πατρών, του πατρινού καραγκιοζοπαίχτη Γιώργου Μπαλαμπάνη, που έφυγε, από τη ζωή, χτυπημένος από την επάρατη νόσο. Υπήρξε βοηθός του Γιάνναρου, του Μακρή και στενός συνεργάτης του «Θεοδωροπούλειου Θεάτρου Σκιών» Ο Νίκος Φραγκόπουλος (γιος της Σοφίας Θεοδωροπούλου) ήταν από τους ανθρώπους της Πάτρας, που του στάθηκε, στις τελευταίες του στιγμές, φροντίζοντας, τόσο για τις τελευταίες νοσηλείες του, όσο και για τα τυπικά της «τελευταίας πράξης» του Γιώργου. Η κηδεία του έγινε δαπάνει του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, εκφράζοντας, με αυτόν τον τρόπο, τη θλίψη του, για τον πρόωρο χαμό του Γιώργου, και την επιθυμία, τόσο του Δ.Σ. όσο και των μελών του. Επικήδειο λόγο εκφώνησε, για λογαριασμό του Π.Σ.Θ.Σ., το μέλος του Κ.Σ. του Σωματείου και καραγκιοζοπαίχτης Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους καραγκιοζοπαίκτες της Πάτρας, που, με τη φωνή του, ζωντάνευε τους ήρωες του Καραγκιόζη και έδινε χαρά, στα μικρά παιδιά. Έφυγε από τη ζωή, τα ξημερώματα της Τετάρτης 2 Δεκεμβρίου 2015, ενώ ήταν, πάντα, ενεργός, μην αφήνοντας, από δίπλα του, μέχρι την ύστατη στιγμή, τον αγαπημένο ήρωα της λαϊκής μας παράδοσης και την παρέα του. Μάθαμε επίσης ότι ο Γιώργος Μπαλαμπάνης ήταν, για πολλά χρόνια, φροντιστής, στην ομάδα της Θύελλας Πατρών και ήταν από τις πιο αγαπητές φιγούρες, που πέρασαν από το «Φώτης Αραβαντινός». «ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΤΟΝ ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΗ» Τον Μπαλαμπάνη τον γνώρισα, πρώτη φορά, στο θεατράκι του Κώστα Μακρή, σε ένα υπόγειο, στην Τριών Ναυάρχων. Το θέατρο αυτό ο Μακρής το διατηρούσε με τον καραγκιοζοπαίχτη Λεωνίδα Δημόπουλο. Ένα χειμωνιάτικο απόγευμα λοιπόν, πήγα με τον πατέρα μου να επισκεφτώ αυτόν το χώρο. Με βάλανε πίσω από τη σκηνή. Εκεί, ήτανε ο Μπαλαμπάνης. Δεν ήταν μέρα για παράσταση, αλλά επειδή ο πατέρας μου τους εξέφρασε τη μεγάλη μου αγάπη για τον Καραγκιόζη, ο Γιώργος με έβαλε να παίξω τον πρόλογο. Έβαζε την κασέτα και με προέτρεπε να βρω τη φιγούρα, το τραγούδι της οποίας ακουγόταν. Τον Μπαλαμπάνη τον γνώρισα καλύτερα, όταν έπαιζε στο πλευρό του Κώστα Μακρή, στο Λαϊκό Θέατρο, μαζί με τον Γιάνναρο, στις αρχές της δεκαετίας του Πήγαινα εκεί ως θεατής και δειλά-δειλά, έμπαινα και πίσω από τον μπερντέ. Καλύτερα όμως τον γνώρισα και μάλιστα όχι σαν βοηθό, αλλά σαν καραγκιοζοπαίχτη, την εποχή που το Λαϊκό Θέατρο της Γερμανού, για δύο καλοκαίρια, το δούλευε η Σοφία Θεοδωροπούλου-Καλογερά, με το Θεοδωροπούλειο Θέατρο Σκιών. Εκεί, τον βοηθούσα κάθε βράδυ. Παρόλο που ο Μπαλαμπάνης, για κάποιους, δεν αντιμετωπίστηκε σωστά, σαν καραγκιοζοπαίχτης, και παρόλο που για κάποιους υπήρξαν ενστάσεις για την παρουσία μου, δίπλα του, ως βοηθός, πιστεύω ότι πήρα πολλά, βοηθώντας τον Μπαλαμπάνη, που ήταν κοντά στους παλιούς ξακουστούς καραγκιοζοπαίχτες της Πάτρας και τον ήξερε καλά τον Καραγκιόζη. Μιλάμε για «ιερά τέρατα» του παρελθόντος, σαν τον Αλεξόπουλο, τον Αντώναρο, τον Μίμη Ασπιώτη, τον Ορέστη και τον Γιάνναρο. Άρα η εμπειρία του Γιώργου, πάνω στον Καραγκιόζη, ήταν αδιαμφισβήτητη. Ο Μπαλαμπάνης πρέπει να θεωρείται άξιος και με τα «όλα» του καραγκιοζοπαίχτης της Πάτρας 8

9 και αυτό μου το επιβεβαίωνε και ο ίδιος ο Γιάνναρος, παρά τις «αθώες» κόντρες, που είχανε στο παρελθόν. Ίσως ο Μπαλαμπάνης να μην πήρε όλα αυτά που του άξιζαν και ίσως να φέρει κάποιες ευθύνες και ο ίδιος, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Εκείνη την εποχή, ο Μπαλαμπάνης έπαιζε έργα του Ντίνου του Θεοδωρόπουλου, για να τιμήσει, όπως όφειλε, τη μνήμη του πατέρα της Σοφίας. Έπαιξε τον «Πατριάρχη Γρηγόριο τον Πέμπτο» ή τον «Οδυσσέα Ανδρούτσο», τόσο καλά, πράγμα που ούτε εγώ ο ίδιος δεν το περίμενα, ειδικά έχοντας ακούσει τόση αμφισβήτηση γύρω από το πρόσωπό του. Η όλη ατμόσφαιρα των παραστάσεων του Θεοδωροπούλειου Θεάτρου Σκιών, στο Λαϊκό Θέατρο, επί της Γερμανού, τα καλοκαίρια του 2007 και του 2008, είχε κάτι από την παλιά καλή εποχή των παλιών θιάσων, που γύριζαν την επαρχία και θεάτριζαν τον κόσμο, παίζοντας, κάθε μέρα, και από μια άλλη παράσταση και τιμώντας την παράδοση του καλού θεάτρου, τόσο από τους πλανόδιους καραγκιοζοπαίχτες όσο και από τα λεγόμενα «μπουλούκια». Υπήρχε, όμως, και η ατμόσφαιρα του μόνιμου πάλκου του Ντίνου, όπως τη μνημονεύουν οι πιο παλιοί. Ξεκίναγε ένα τραγουδάκι από την Σοφία, πέφτοντας πάνω της «κανόνι» το φως του προβολέα, μια διασκευή του τραγουδιού «Πού είναι τα χρόνια», και αναφέροντας το όνομα του αείμνηστου πατέρα της και τον πόθο της να αναβιώσει το πνεύμα και την τέχνη του. Κάποια ταχυδακτυλουργικά κόλπα, που όμως με ξένιζαν κάπως, πολύχρωμα λαμπάκια, που φώτιζαν τη σκηνή, και ένα σκηνικό, που με ταξίδευε σε άλλες εποχές. Πολλές ώρες συζητήσεων, μετά από τις παραστάσεις, με την Σοφία και με τον Γιώργο. Έμαθα πολλά πράγματα για τον Ντίνο, νιώθοντας δέος και ανατριχίλα, ειδικά όταν ερχόμουν σε επαφή με το αρχειακό υλικό του ή τις φιγούρες του από ζελατίνη. Από τον Γιώργο, άγγιξα και φιγούρες πολλών ακόμη μεγάλων-παλιών καραγκιοζοπαιχτών. Μετά τον πρόωρο και ξαφνικό θάνατο της Σοφίας, άρχισα, σταδιακά, να αποκόπτομαι από το Θέατρό της και να λιγοστεύουν οι επαφές μου με τον Γιώργο τον Μπαλαμπάνη. Κατά την ταπεινή μου άποψη όμως, ο Γιώργος άξιζε πολλά περισσότερα, στο χώρο του Θεάτρου Σκιών. Ο ίδιος παρέμεινε ένα παιδί, ζώντας σε μια εποχή, που ήταν, όμως, πολύ σκληρή για τον ίδιο. Ο τρόπος ζωής του και η όλη του συμπεριφορά, εξαιτίας της αθωότητάς του, έκανε πολλούς να τον θεωρούν, συχνά, ως ένα γραφικό τύπο, ενώ ο ίδιος προτιμούσε να ζει στο περιθώριο, όντας φτωχός, στα όρια συχνά της εξαθλίωσης και ευτυχώς που βρήκε στέγη στο Θεοδωροπούλειο, πίσω από το Σκαγιοπούλειο, τουλάχιστον την εποχή που τον βοηθούσα και κάναμε πολλή παρέα. Προ ολίγων μηνών, εισέπραττα από τρίτους ένα γλυκό παράπονο από τον Μπαλαμπάνη, επειδή δεν ανέφερα, ποτέ και πουθενά, ότι είχα περάσει από τον μπερντέ του, επηρεασμένος και εγώ από το υπόλοιπο σινάφι και υποτιμώντας την εποχή που τον βοηθούσα, κάτι για το οποίο όμως μετάνιωσα και προτίθεμαι, άμεσα, να επανορθώσω, αφιερώνοντας, με την πρώτη ευκαιρία, μια παράστασή μου, στη μνήμη του Κωνσταντίνος Λαλιώτης Το χριστουγεννιάτικο πρόγραμμα παραστάσεων του Κώστα Μακρή στο νέο μόνιμο χώρο του, στην οδό Γερμανού 56: Τρίτη 22 Δεκεμβρίου, στις 21.00: «Τα Χριστούγεννα του Τεμπέλη Καραγκιόζη και ο Παπα-Διαμαντής» Σάββατο 26 Δεκεμβρίου, στις και Κυριακή 27 Δεκεμβρίου, στις και στις 17.30: «Τα Χριστούγεννα του Τεμπέλη Καραγκιόζη και ο Παπα-Διαμαντής» Σάββατο 2 Ιανουαρίου 2016, στις και Κυριακή 3 Ιανουαρίου 2016, στις και στις 17.30: «Ο Καραγκιόζης και ο Άγιος Βασίλης» Σάββατο 9 Ιανουαρίου 2016, στις και Κυριακή 10 Ιανουαρίου 2016, στις και στις 17.30: «Ο Καραγκιόζης και οι Καλικάντζαροι» 9

10 «ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ ΤΕΜΠΕΛΗ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ ΚΑΙ Ο ΠΑΠΑ-ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ» του Βασίλειου Χριστόπουλου Εισαγωγή του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη Το λαϊκό Θέατρο Σκιών του Καραγκιόζη φιλοξένησε, κατά καιρούς, στο «λευκό του σεντονάκι», διάσημα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο πασίγνωστος «Καραγκιόζης δια της βίας γιατρός» είχε βασιστεί στο αντίστοιχο θεατρικό έργο του Μολιέρου, ενώ ο Βασίλαρος είχε ανεβάσει, στο πανί και με μεγάλη επιτυχία, τους «Αθλίους» του Βίκτωρος Ουγκώ. Οι σχετικές απόπειρες δεν εξαντλούνται εύκολα και απαρτίζουν έναν αξιόλογο κατάλογο παραστάσεων, ο οποίος φτάνει μέχρι το σήμερα και το γνωστό πατρινό συγγραφέα Βασίλη Χριστόπουλο. Ο Χριστόπουλος, έχοντας ήδη στο ενεργητικό του δύο σημαντικά βιβλία, για τους παλιούς πατρινούς καραγκιοζοπαίχτες, Δημήτριο Σαρδούνη ή Μίμαρο και Ανέστη Βακάλογλου ή Ορέστη, επιχειρεί να μεταφέρει, στον μπερντέ, ένα από τα πιο γνωστά διηγήματα του «Αγίου» των ελληνικών γραμμάτων, του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, με τίτλο: «Τα Χριστούγεννα του Τεμπέλη». Ο πατρινός συγγραφέας, μέσα στα πλαίσια της σοβαρής δουλειάς του, έχει εμβαθύνει στο παπαδιαμαντικό κείμενο, ανιχνεύοντας τις «ρίζες» του, σε παλιότερο γαλλικό διήγημα, που προφανώς είχε διαβάσει ή και μεταφράσει ο σκιαθίτης συγγραφέας. Ο σκοπός του Χριστόπουλου είναι διττός: Αφενός να παρουσιάσει ένα νέο έργο, με χριστουγεννιάτικους διαλόγους, για τον Καραγκιόζη: Ένα έργο πλήρες, ολοκληρωμένο, προσεκτικά γραμμένο, με στοχευμένη φιλοσοφία και με απώτερο στόχο τον αποτελεσματικό συνδυασμό ψυχαγωγίας και ποιότητας, πέρα από τις γνωστές χριστουγεννιάτικες ιστορίες του Καραγκιόζη, που είτε είναι ανολοκλήρωτες, είτε εναρμονίζονται στο ρυθμό παλιότερων παραστάσεων, είτε στοχεύουν μόνο στην εμπορικότητα και την απλή διασκέδαση, στερούμενες ουσιαστικού περιεχομένου. Αφετέρου, ο σκοπός του Χριστόπουλου είναι να εντάξει, με τρόπο συνειδητό και συστηματικό, τον ίδιο τον Παπαδιαμάντη μέσα στο έργο, τόσο ως προς την αξιοποίηση του παπαδιαμάντικου λόγου και μύθου, όσο και ως προς τον ίδιο τον κυρ-αλέξανδρο, ο οποίος μεταμορφώνεται σε ήρωα-φιγούρα του μπερντέ και εισβάλλει, ως παπα-διαμαντής, στο πανί, στο πλάι του Καραγκιόζη και των υπόλοιπων ηρώων. Ας μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι ο Παπαδιαμάντης έζησε, στην Αθήνα, κατά την εποχή της ακμής του νεοελληνικού Θεάτρου Σκιών, έχοντας, εκτός των άλλων, μεταφράσει (στα ελληνικά) και ένα ξενόγλωσσο κείμενο για τον οθωμανικό Καραγκιόζη. Αυτήν την πολύ αξιόλογη συγγραφική απόπειρα του Βασίλη Χριστόπουλου έχει κληθεί να ζωντανέψει στο λευκό πανί, ο συνεργάτης και φίλος του, ο πατρινός καραγκιοζοπαίχτης Κώστας Μακρής, κατά την περίοδο των χριστουγεννιάτικων γιορτών και με πρεμιέρα το βράδυ της Τρίτης 22 Δεκεμβρίου 2015, στο νέο του στέκι, στην οδό Γερμανού 56 «Αβάντι Μαέστρο»! ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΟΥ ΤΕΜΠΕΛΗ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ ΚΑΙ Ο ΠΑΠΑ-ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Θέατρο Σκιών, στηριγμένο στο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, 10

11 «Τα Χριστούγεννα του τεμπέλη». (Κωμωδία σε 7 σκηνές) ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ (με σειρά εμφανίσεως): Καραγκιόζης, Αγλαΐα, Κολλητήρια, Στρατίνα, Μπέης, Χατζηαβάτης, Καφετζής, Σταύρακας,Μπαρμπαγιώργος, παιδί, παπα-διαμαντής ΣΚΗΝΗ 1η Καλύβα του Καραγκιόζη: Η οικογένεια πετάει έξω τον Καραγκιόζη, που πέφτει με γδούπο. Αγλαΐα: Έξω, έξω από το σπίτι, παλιό τεμπέλη, παλιοακαμάτη Έρχονται Χριστούγεννα και δεν έφερες ένα μεροκάματο στο σπίτι. Μαύρα Χριστούγεννα θα κάνουμε κι εφέτος. Μπιριγκόγκος: Πατέλα, τεπέλη, να πας να βεις δουγιά. Αγλαΐα: Αν δεν βρεις μια γαλοπούλα για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, να μην ξαναπατήσεις σπίτι. Κοπρίτης: Ρε, πατέρα, άι στο διάλο τεμπελχανά. Ρε, τον πατέρα σας διώχνετε Που σας μεγάλωσα, σας ανάθρεψα, σας έκανα άντρες... Και σεις, αχάριστα, σηκώνετε χέρι πάνω μου, δεν ντρέπεστε Κολλητήρι: Νηστικούς μας άφηνες, ρε. Δεν σας τάιζα, ρε Κολλητήρι; Και του πουλιού το γάλα σας έφερνα Κολλητήρι: Πότε μας έφερες γάλα, ρε; Αγλαΐα: Στρατίνα: Στρατίνα: Στρατίνα: Στρατίνα: Αφού το πουλί δεν βγάζει γάλα, εγώ φταίω; Αν έβγαζε, θα το κράταγα για μένα; Καραγκιόζη, σπίτι δεν ξαναμπαίνεις αν δεν φέρεις γαλοπούλα για τα Χριστούγεννα. Πήγαινε να κάνεις κάνα μεροκάματο, μετά να την ψωνίσεις και φώναξε να την ελέγξουμε. Τότε, μόνο, θα μπεις στο σπίτι. (Απομακρύνεται) Κάνε παιδιά να σε σέβονται Πού να βρω μεροκάματο, ρε παιδιά, μέσα στην κρίση; Εδώ, χάνουν τη δουλειά τους αυτοί που θέλουν να δουλεύουν και θα δουλέψω εγώ που δεν θέλω; Πού στο διάολο να πάω για δουλειά; Να πάω να μαζέψω ελιές; Υγρασία μεγάλη. Να πάω κάτω στα μαγαζιά, δίπλα στη θάλασσα, η δουλειά βαριά και υγρασία, ρευματισμοί, κρυώματα. Να πάω στα δέρματα, στα τομάρια; Το δικό μου το τομάρι δεν το σκέφτομαι; Μετά είναι μεροκάματο αυτό, που δίνουν σήμερα τα αφεντικά; Σε πληρώνουν για τρεις ώρες και σε κρατάνε οκτώ κι εννιά. Βλέπω κι άλλους που δουλεύουν, πώς προκόψανε. Δουλεύει ο πατέρας, δουλεύει ο γιος, το κορίτσι στη μοδίστρα και στο κομμωτήριο και δεν μπορούν να βγάλουν το νοίκι τους. Δουλεύουν για τον μπακάλη, για το μανάβη, τον τσαγκάρη, τον έμπορο και για το νοίκι της γριάς Στρατίνας, ανάθεμά την. (Βλέπει στο δρόμο την κυρά Στρατίνα) Α, καλή σου ώρα, κυρά Στρατίνα Εσύ μας έλειπες τέτοια ώρα, παλιόγρια Πού πας, αχαΐρευτε, πού τεμπελιάζεις; Καραγκιόζη, μού χρωστάς τριάντα νοίκια, φταίω να σε πετάξω στο δρόμο; Προλάβανε άλλοι και με πετάξανε. Θα πετάξω και τους άλλους. Αν κοτάς, πήγαινε από κει. Όχι, θα τους φοβηθώ. Καλά, πήγαινε. Τα νοίκια να μου φέρεις. Να πας να δουλέψεις, τεμπέλη. Με το νέο έτος θα φωνάξω την αστυνομία να σε πετάξει έξω, εσένα και την οικογένειά σου. Ε, δεν είναι κατάσταση αυτή. Η μια νοικάρισσα μού καθυστερεί δύο νοίκια, ο άλλος πέντε νοίκια, η γειτόνισσα ακόμη να μου φέρει τα δανεικά, δανεικά κι αγύριστα πάνε να γίνουν. (Απομακρύνεται, μονολογώντας) Βρε, βρε, δεν με αφήνουν να ησυχάσω... Να σκεφτώ πού μπορώ να βρω ένα γάλο, ένα παχύ γαλόπουλο ή μια γαλοπούλα... Και καλά, βρήκα μια γαλοπούλα... Μετά είναι το άλλο, πώς θα τη μαγειρέψουμε; Ψητή στο φούρνο, σούπα αυγοκοφτή ή σούπα αυγολέμονο; Δεν πιστεύω να τσακωθώ με τα παιδιά μου για το μαγείρεμα; Να ένα ζήτημα, που η Αγλαΐα δεν το έχει σκεφτεί... Βρε, βρε, τα προβλήματα των ανθρώπων να μην έχουν τελειωμό... Ένα-ένα όμως... Πρέπει, πρώτα, να τη βρω... και μετά, με το μαγείρεμα, θα δούμε τι θα γίνει... Να τη βρω, να τη βρω, αλλά πού στα κομμάτια να τη βρω; Πού να πάω; Να πάω στη στάνη του μπάρμπα μου του βλάχου, στο βουνό; Να τον ρωτήσω, μπάρμπα Γιώργο, μαζί με τα γιδοπρόβατα, μην έχεις και καμιά γαλοπούλα; Να του τη ζητήσω να μου τη δανείσει μέχρι πέρα το Πάσχα και βλέπουμε Ή να του ζητήσω κάνα πρώιμο αρνάκι να το μεγαλώσω Ψητό στο 11

12 φούρνο με πατάτες Μέχρι πέρα το Πάσχα και βλέπουμε Δεν μπορεί, θα υπάρχει τρόπος, αρκεί να σπάσω το κεφάλι μου, να σκεφτώ. Άμα το σκεφτώ, πού θα μου πάει, θα το βρω. Πού να πάω, όμως, να σκεφτώ; Α! Στο καφενείο Εκεί θα πάω... ΣΚΗΝΗ 2η Έξω από το σεράι: Ο Μπέης βγαίνει, τραγουδώντας τον αμανέ του. Μπέης: Πάντα θλιμμένη χαραυγή, για μένα ξημερώνει, γιατί την ώρα που ξυπνώ, κάθε χαρά τελειώνει, αμάν, αμάν! Α, να και ο Χατζηαβάτης, που τον γύρευα. Χατζηαβάτης: Πολλά τα έτη σας, αξιότιμε και σεβαστέ μου μπέη, τι κάνει η εκλεκτή οικογένειά σας; Μπέης: Καλά Χατζηαβάτη μου, αλλά όπως βλέπεις, γεράματα, παιδί μου γεράματα. Χατζηαβάτης: Μια χαρά σας βλέπω, μπέη μου, φτου να μην σας βασκάνω. Μπέης: Καλά, παιδί μου, μην φτύνεις και με κολλήσεις καμιά γρίπη χειμωνιάτικα... Να σου πω, βρε Χατζηαβάτη, εσείς ο χριστιανοί, πότε έχετε Χριστούγεννα; Χατζηαβάτης: Χριστούγεννα; Λοιπόν, (Μετράει) 20, 21, 23, 25, σε 5 μέρες, μπέη μου. Μπέης: Και τα Χριστούγεννα, εσείς οι Χριστιανοί τι τρώτε, παιδί μου; Χατζηαβάτης: Κατά το έθιμο, μπέη μου, οι χριστιανοί τρώνε ένα γάλο παχύ ή μια γαλοπούλα τροφαντή. Όσοι, βεβαίως, διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα. Οι άλλοι βολεύονται και με κανένα κοτόπουλο. Μπέης: Άκου, Χατζηαβάτη, θέλω να κάνω ένα δώρο, να στείλω ένα πεσκέσι, στον παπά Διαμαντή, παπά Διαμάντη, πως τον λέτε. Του έχω μια υποχρέωση. Αλλά δεν ξέρω πού να βρω έναν καλό γάλο, παχύ και ελευθέρας βοσκής, να μην παρεξηγηθώ κιόλας. Χατζηαβάτης: Αν μου επιτρέπετε, μπέη μου, ποίος ο λόγος για το πεσκέσι; Μπέης: Του έχω υποχρέωση. Όταν, τις προάλλες, αρρώστησε η νύφη μου, της έκανε ένα ευχέλαιο και, μα τον Αλλάχ, έγινε, αμέσως, καλά. Μεταξύ μας, είχα φέρει τον ιμάμη, το μουφτή, το χότζα, τίποτα δεν κατάφεραν, Χατζηαβάτη. Ο παπά Διαμάντης, παπά Διαμαντής, πώς τον λέτε, αν και άπιστος, γκιαούρης, μου έσωσε τη νύφη. Χατζηαβάτης: Μην ανησυχείτε, μπέη μου. Θα τρέξω εγώ, εκεί που τρέφουν τα καλύτερα. Στην Εγλυκάδα, στα Ζαρουχλέικα, θα σας βρω ό,τι καλύτερο υπάρχει. Όχι αυτά που πουλάνε στα σουπερμάρκετ, που είναι από ορνιθοτροφεία. Θα σας βρω εγώ ελευθέρας βοσκής και καλής ανατροφής. Μπέης: Καλής ανατροφής χα, χα, με έκανες και γέλασα... Και άκου να σου πω, για λεφτά, μην νοιαστείς καθόλου. Πλήρωσε όσο σου πουν και θα στα δώσω. Βάλε και κάτι για το μπαξίσι σου. Χατζηαβάτης: Μπαξίσι από εσάς, τι λέτε; Μπέης: Λοιπόν, πήγαινε και όταν κάμεις τη δουλειά, έλα να με βρεις. Χατζηαβάτης: Χαιρετώ και τρέχω αμέσως στις προσταγές σας. (Ο Χατζηαβάτης απομακρύνεται μονολογώντας) Πού να τρέχω τώρα στα χωριά για γάλο ή γαλοπούλα ελευθέρας βοσκής, που θέλει ο γέρος; Μωρέ, θα πάω σε ένα σούπερ μάρκετ να τελειώνω. Πού να πάω όμως; Να πάω στον Βερόπουλο, στον Κρόνο ή στον Ανδρικόπουλο; Ας πάω στο καφενείο, πρώτα, να πιω ένα τσιπουράκι να ζεσταθώ, γιατί έβγαλε κρύο, και να σκεφτώ, να αποφασίσω τι θα κάνω. Καφετζής: Καφετζής: Καφετζής: Καφετζής: Καφετζής: Χατζηαβάτης: ΣΚΗΝΗ 3η Έξω από το Καφενείο: Ο Καραγκιόζης σκέφτεται πού θα βρει γάλο. (Περπατά νευρικά έξω από το καφενείο) Έι, καφετζή, θα μου φέρεις ένα τσίπουρο; Θέλω να σκεφτώ ένα πολύ σοβαρό οικογενειακό ζήτημα. Καραγκιόζη, ήπιες ένα, δεν έχει άλλο. Και να μην ξαναμπείς στο μαγαζί μου, θα αρπαχτούμε. Εκτός και αν έχεις λεφτά στην τσέπη Τι μου λες, μωρέ; Για να μπω στο μαγαζί, πρέπει να πληρώσω; Έχεις βάλει είσοδο; Τέρμα το τζάμπα για σήμερα. Αν δεν έχεις λεφτά στην τσέπη, μακριά από δω, το καλό που σου θέλω. Και πού ξέρεις ότι δεν έχω; Να δω τα λεφτά! Βγάλε από την τσέπη σου, και μετά θα σε αφήσω να μπεις μέσα. Τι λες, μωρέ; Αφού όλοι πρώτα μπαίνουν, μετά πίνουν 1, 2, 3 και μετά βγάζουν τα λεφτά από την τσέπη. Καραγκιόζη, αυτοί που έχουν λεφτά στην τσέπη, δουλεύουν. Δεν είναι τεμπέληδες. Ήπιες ένα και πολύ σου είναι, δεν έχει άλλο. Α ρε τσιγκούνη, α ρε, παραδόπιστε! Ακούστε τον, μωρέ! Τι λέει, μωρέ; Κοίτα συμπεριφορά επαγγελματία... Να μην αφήνει τον πελάτη να μπει στο μαγαζί του. Χαρά στον πελάτη! (Έρχεται ο Χατζηαβάτης) Τι κάνεις έξω, Καραγκιόζη; Ήπια ένα τσίπουρο, δεν το πλήρωσα και με έβγαλε έξω ο θεομπαίχτης, χριστουγεννιάτικα. 12

13 Χατζηαβάτης: Δεν είχες μια πεντάρα, βρε Καραγκιόζη, να πληρώσεις ένα τσίπουρο; Εμ, τόσο τεμπέλης, που είσαι Ε, έτυχε να μην έχω μια πεντάρα Χρήσιμα τα λεφτά, η δουλειά απαραίτητη, δεν λέω, αλλά καλύτερη η τεμπελιά, το χουζούρι, ρε Χατζατζάρη. Χατζηαβάτης: Και τι θα φάει η οικογένειά σου, Καραγκιόζη μου, τώρα που έρχονται Χριστούγεννα; Αυτό ακριβώς σκεφτόμουν, ρε Χατζατζάρη. Έχω σπάσει το κεφάλι μου από το πρωί και ακόμη δεν το βρήκα. Κάνω διάφορες σκέψεις, αλλά δεν έχω καταλήξει Χατζηαβάτης: Α! Έρχεται και ο κύριος Σταύρακας. Σταύρος: (Πλησιάζει) Σταυράκης Τζίμης, ο γιος της μαμής, Πειραιώτης στην καταγωγή, από τα Παντρεμενάδικα ή Μετς. Τι κάνεις, αδελφάκι Καραγκιοζάκο; Ρε Χατζηγλύφτη, τι κάνετε, έξω από το καφενέ; Μετράτε τους πελάτες; Ρε Σταύρο, με έδιωξε ο καφετζής γιατί, λέει, δεν έχω να πληρώσω. Σταύρος: Τι έκανε, μωρέ, το λαμόγιο της κενωνίας; Να του ανοίξω καμιά κουμπότρυπα Καφετζής: Δεν μπαίνει κανείς, μέσα, χωρίς λεφτά. Τέρμα το τζάμπα. Χατζηαβάτης: Έχει δίκιο ο άνθρωπος, κύριε Σταύρο μου, δεν μπορεί να κερνάει συνέχεια. Δουλεύετε να έχετε να πίνετε. Σταύρος: Τι λες μωρέ, θα πεις στο Σταύρο να πάει για δουλειά; Με την κρίση, πού να βρει δουλειά, ρε Χατζατζάρη; Κι αν βρει, τον θέλουν κάθε μέρα. Σταύρος: Κάθε μέρα δουλειά, ο Σταύρος; Τι λέτε, μωρέ; Χατζηαβάτης: Έτσι είναι ο κανονισμός, αγαπητοί μου. Δεν είναι κανονισμός αυτός, πρέπει να αλλάξει. Με αυτόν τον κανονισμό, πώς να δουλέψεις; Α, ρε, να ήμουν υπουργός να σου κάνω εγώ κανονισμό Χατζηαβάτης: Για να ακούσω τον κανονισμό σου. Άκου λοιπόν. Κυριακή σχόλη, Δευτέρα αργία, Τρίτη χουζούρι, Τετάρτη σουλάτσο, Πέμπτη και Παρασκευή δουλειά και Σάββατο ξεκούραση. Σταύρος: Μπράβο, Καραγκιοζάκι μου. Έτσι πρέπει να ναι η δουλειά για σας. Και για κάποιους άλλους, σαν ελόγου μου, δεν χρειάζεται ούτε Πέμπτη, ούτε Παρασκευή. Χατζηαβάτης: Α, χα, χα, χα, τι ωραία που τα λέτε. Γέλασα Σταύρος: Εσύ, Χατζηχαβιάρη, δουλεύεις, κάθε μέρα; Χατζηαβάτης: Εγώ, κύριε Σταύρο μου, είναι μέρες, που δεν έχω δουλειά, και μέρες, που πνίγομαι στη δουλειά. Κάθε σκόλη και γιορτή ούτε καθισιό, ούτε χουζούρι. Του Αγίου Νικολάου δουλειά, του Αϊ-Σπυρίδωνα \ τρεξίματα, την Κυριακή, προχτές, δουλέψαμε. Σήμερα, πνίγομαι στη δουλειά. Έρχονται Χριστούγεννα και θαρρώ πως θα δουλεύω χρονιάρα μέρα. Σταύρος: Α, ρε Χατζατζάρη, σε λυπάμαι. Αυτή η άτιμη κενωνία, αυτές οι κυβερνήσεις, τα έχουν άσχημα κανονισμένα, ρε. Αντί η δουλειά να είναι μοιρασμένη σε όλους από λίγο, πέφτει μονομιάς και μονόμπαντα, σε ορισμένους. Δουλεύετε πολύ τις γιορτάδες και ύστερα χασομεράτε, άσε που δεν αφήνετε και καμιά δουλειά για τους υπόλοιπους, όπως ο Καραγκιόζης. Ρε Σταύρο, γιατί, πάντα, τον εαυτό σου τον βγάζεις έξω; Σταύρος: Δουλειά για τον Σταύρο; Τι είναι ο Σταύρος να πιάσει δουλειά; Δούλος; Χατζηαβάτης: Και πώς την βγάζεις, κύριε Σταύρο, δεν μας λες; Σταύρος: Ο Σταύρος δεν έχει ανάγκη να δουλέψει, ρε Χατζηχαβιάρη. Ας είναι καλά οι άλλοι, που δουλεύουν για μένα. Τόσες γυναίκες, τόσοι άλλοι, τόσοι επιχειρηματίες, δεν μπορούν να θρέψουν έναν Σταύρακα; Κι έναν Καραγκιόζη γιατί δεν μπορούν; Σταύρος: Κι εσένα, αδελφάκι, έπρεπε να σε φροντίζει η κενωνία. Αλλά η κενωνία είναι σκάρτη. Να της δώσω μια, ρε, να τη γυρίσω ανάποδα Επάνω της ρε Σταύρο, να την αλλάξουμε. Καφετζής: Η κοινωνία σάς φταίει ή η τεμπελιά σας; Αρχιτεμπέληδες! Χατζηαβάτης: Τί να σου κάμει η προκομάδα και η εργατικότητα, καφετζή μου; Εμένα η φαμίλια μου δουλεύει όλη, δουλεύω εγώ, ο γιος μου στο συνεργείο, το κορίτσι πάει στη μοδίστρα. Και δεν μπορούμε να βγάλουμε τα νοίκια της κυρά-στρατίνας. Δουλεύουμε για τη σπιτονοικοκυρά. Γι αυτό κι εγώ σκέφτομαι ότι δεν έχει γούστο να δουλεύω, για τη γριά Στρατίνα. Σταύρος: Να μην δουλεύεις, ρε Καραγκιόζο, αλλά κοίτα, αδελφάκι, να τη βγάζεις. Μέσα, τώρα, για τσίπουρο. Στην μπάντα, καφετζή, να περάσει ο Σταύρος με τους φίλους του να πιούμε. Καφετζής: Όχι, δεν σας αφήνω, είστε άφραγκοι. Δεν θα μπει κανείς μέσα. Σταύρος: Ουστ, ρε, που θα πεις άφραγκο τον Σταύρο. Χατζηαβάτης: Έχει δίκιο ο καφετζής. Καφενείο είναι, δεν είναι δημόσιο ίδρυμα. Πού πάτε; Ρε Σταύρο, δώσε τόπο στην οργή Άσε τον, ρε, η κακία θα του μείνει. Σταύρος: Ουστ ρε, ο Σταύρος είμαι, ρε (Παλεύουν και σιγά-σιγά μπαίνουν στο καφενείο) 13

14 ΣΚΗΝΗ 4η Ο Καραγκιόζης, έξω από το καφενείο, σκέφτεται τι να κάνει. Μπαρμπαγιώργος: (Πλησιάζει) Ορέ του λεν, του λεν οι κούκοι στα βουνά κι οι πέρδικες στα πλάγια, του λέει κι ου πετροκότσυφας στα κλέφτικα λημέρια Όπα. Σενιαρίστηκα λιγάκι να πάου κιγώ στου καφενείου. Η φ στανέλ μου με τς πεντακόσς μάνς, η κεντμένη σκούφ, η ασμένια ταμπακέρ, τσατσάρ, καθριφτάκ, μαντέκ για το μ στάκι, γκλίτσα, ζουνάρ, τσαρούχ κι η καπνοσακούλ, μην ξέχασ τίποτς. Να πάου να πιω το τσίπρο μ. Αλλά τι γλέπω τα ανηψούδ μ Μπα, μπά Ο Μπαρμπαγιώργος Καλώς το θείο μου! Μπαρμπαγιώργος: Καλησπερούδ ανηψούδιμ, τι μ κάνεις; Τι να κάνω, μπάρμπα μου; Σκέφτομαι πώς θα περάσω τα Χριστούγεννα. Να σου πω, ρε μπάρμπα, έχεις κάνα γάλο, καμιά γαλοπούλα, κάνα γαλόπουλο επάνω στη στάνη; Μπαρμπαγιώργος: Γιατί μι ρουτάς; Να μου το δανείσεις, ρε μπάρμπα, μέχρι πέρα το Πάσχα και βλέπουμε. Μπαρμπαγιώργος: Να σ δανείσ ; Να το μεγαλιώσεις ή να το φας; Ναι, ρε μπάρμπα, να το φάω. Μπαρμπαγιώργος: Τι λιες, ρι, τιμπέλ, χραμοφάη, πας να κουροϊδέψεις το μπάρμπ σου, μην σε λιανίσ; Να πας να δουλέψ, ρε, να αγοράσεις. Καλά, ρε μπάρμπα μη φωνάζεις Δώσε τότε ένα αρνάκι, που χεις πολλά, κανένα μικρό, πρώιμο. Να το μεγαλώσω και πέρα, κατά το Πάσχα, στο επιστρέφω (Ξαφνικά βγαίνουν έξω από το καφενείο: Ο Καφετζής σπρώχνει τον Σταύρο, ο Χατζηαβάτης παρακολουθεί) Καφετζής: Σταύρος: Έξω, Σταύρο, που έχεις σκατομάθει στο τζάμπα. Δεν βλέπεις τον κύριο Χατζηαβάτη τι κύριος είναι, τι καλοπληρωτής; Ρε, άπλωσες χέρι στον Σταύρακα; Τόλμησες, ρε, να διώξεις τοn Σταύρακα; Πού σαι, Θεέ, κράτησέ με, μην εγκληματήσω. Ρε Σταύρο, σου είπα, δώσε τόπο στην οργή. Μπαρμπαγιώργος: Τι ίνετε ιδώ, καφιτζή; Καφετζής: Μπαρμπαγιώργο, άκου τι συμβαίνει. Ο Σταύρος και ο Καραγκιόζης θέλουν να πίνουν τζάμπα. Ο κύριος Xατζηαβάτης είναι καλός πελάτης, δεν μπορώ να πω κουβέντα. Μπαρμπαγιώργος: Τζάμπ, ρι χραμοφάης; Αφού δεν έχει δουλειά για όλους, ρε μπάρμπα. Πέφτει η δουλειά σε λίγους και δεν φτάνει για όλους. Τώρα τα συζητάγαμε, τα έλεγε και ο Χατζατζάρης, πες, ρε, στον μπάρμπα, τι έλεγες; Χατζηαβάτης: Δεν έλεγα αυτό, ακριβώς. Σταύρος: Και είναι και κάποια άτομα, κύριε Βλάχε μου, που δενκαταδέχονται να δουλέψουν. Δεν θέλουν. Θέλουν το δικαίωμά τους να απολαμβάνουν τη ζωή. Το δικαίωμά στην τεμπελιά Αλλά τι μιλάω σε σένα τον βλάχο, τι θα καταλάβεις Μπαρμπαγιώργος: Τι λιέτε ρι, πούστ όλο σούρτα φέρτα.. Γέμισ ου τόπους τεμπελχανάδς, άχρηστ, χαραμοφαιδς Σταύρος: Σου είπα για το μουστάκι σου, ρε βλάχο. Κέφι μου τι θα κάνω με τη ζωή μου. Πρόσεχε πώς μιλάς, γιατί θα βρεις τον μπελά σου. Θα σου ανοίξω καμιά κομπότρυπα να με θυμάσαι. Πρόσεξε, μπάρμπα, ο Σταύρος είναι του αντιρατσιστικού. Δεν δέχεται διακρίσεις φύλου, εμφάνισης και, κυρίως, εργασίας. Μπαρμπαγιώργος: Όι μανούλα μ Τι πα να πει αντιρατσι..τσι..τσι πώς το πες; Να πάρ ου διάλους τη μαμή που σ αφαλόκοψε Σημαίνει να μην βρίζεις τον άλλον τεμπέλη. Πρόσεχε μην σε χώσουνε, μέσα, για ρατσιστή Μπαρμπαγιώργος: Επειδή τουν λιέω τεμπελχανά, άχρηστ, χαραμοφάη; Μα αφού είν Ο καθένας έχει δικαίωμα να ζει, όπως θέλει, και να δουλεύει, όποτε θέλει. Να σου δώσω να καταλάβεις, εγώ ψάχνω δουλειά δυο μέρες τη βδομάδα, ο Σταύρος ψάχνει για καμιά. Δικαίωμά μας Μπάρμπα, μην τον αγριεύεις. Μπαρμπαγιώργος: Φτούνο το ζουδ; Θα πιλατέψ μένα; Ου θεομπαίχτης, να το πάρει ο διάλους! Σταύρος: Ρε βλάχο, που βρωμάς από την απλυσιά, σου είπα τίποτα; Να σε βρίσω βρωμιάρη, ρε, να βρωμίσω τη γλώσσα μου; Μπαρμπαγιώργος: Τι λέει το σαρακιασμένο; Ποιον είπες βρωμιάρ, ρε μισοριξιά; 14

15 Κάτσε, ρε μπάρμπα Ήσυχα, ρε Σταύρο Χρονιάρες μέρες. Μπάρμπα, λύσε το πουγκί σου να μας κεράσεις Και πού σαι, ρε μπαρμπούλη Με κείνο το αρνάκι, που είπαμε Μπαρμπαγιώργος: Έι. πάμε μέσ. Καφιτζή, κιρνάου ιγώ τ ς τεμπέληδες. Με κείνο το αρνάκι, ρε μπάρμπα, τι θα γίνει; Μέχρι το Πάσχα, σου είπα Θα στο επιστρέψω Καφετζής: Αν πληρώνει ο Μπαρμπαγιώργος, περάστε! Μπαρμπαγιώργος: Θα χάσ και το τσίπρο, θεοσκοτωμένου, άκου, που θέλ αρνί; Του Πάσχ, να το επιστέψ; Χα, χα, χα! Κιρνάου ιγώ ο Μπαρμπαγιώργος Μπλατσάρας. Καλά, ρε μπάρμπα, πιες μόνος σου τότε, εγώ δεν έρχομαι Χατζηαβάτης: Κι εγώ δεν θα ακολουθήσω, να με συγχωρείτε που χαλάω την παρέα σας, αλλά έχω δουλειές. (Μπαρμπαγιώργος, Σταύρος και καφετζής μπαίνουν στο καφενείο. Χατζηαβάτης, Καραγκιόζης μένουν έξω) Χατζηαβάτης: Άργησα Καραγκιόζη, έχω δουλειά και πρέπει να φύγω. Τι δουλειά έχεις, ρε μαλαγάνα; Χατζηαβάτης: Άργησα, σου λέω, έμπλεξα, με τον καυγά σας, και καθυστέρησα. Ρε, πες μου τι δουλειά έχεις; Χατζηαβάτης: Να, ο μπέης μού παρήγγειλε μια παχιά γαλοπούλα, να την πάει πεσκέσι στον παπά Διαμάντη, που του χει μιαν υποχρέωση. Τρέχω να τη βρω, να την αγοράσω. (Τον κρατά) Γαλοπούλα είπες, ρε; Χατζηαβάτης: Γάλο ή γαλοπούλα, να χει καλό πάχος, όμως, να είναι ελευθέρας βοσκής, όχι του ορνιθοτροφείου. Φεύγω! Γεια σου! Για στάσου, ρε. Και ποιος θα πάει το γάλο στον παπά; Χατζηαβάτης: Θα τον φέρω, θα πληρωθώ και, μετά, φαντάζομαι πως θα στείλει εμένα. Θα μου δώσει και το χαρτζιλίκι μου. Έλα, γεια! Για περίμενε λίγο, να σου πω κάτι, ρε Χατζατζάρη! Για το καλό σου! Να σε προστατέψω θέλω. Χατζηαβάτης: Χατζηαβάτης: Τι, Καραγκιόζη μου; Μην τον πας εσύ Όταν σου πει να πας να δώσεις το γάλο στον μπέη, προφασίσου μια οικογενειακή υποχρέωση και φύγε. Πες στον μπέη να τον δώσει σε ένα παιδάκι να τον πάει. Όλοι, να του πεις, ξέρουν το σπίτι του παπά. Και γιατί, περικαλώ; Για το καλό σου, ρε Χατζατζάρη! Να μην πουν ότι δουλεύεις για τον μπέη, ότι είσαι ρουφιάνος του μπέη. Ξέρεις τι σου σούρνουν στην αγορά; Χαφιέ σε ανεβάζουν, ρουφιάνο σε κατεβάζουν. Φυλάγου λίγο, μην εκτίθεσαι. Να σε προστατέψω θέλω, γιατί είσαι φίλος μου, κάνουμε παρέα και θα εκτεθώ κι εγώ. Χατζηαβάτης: (Σκέφτεται λίγο) Ευχαριστώ, Καραγκιόζη μου, που με ενημέρωσες. Έτσι, θα κάνω. Φεύγω τώρα (Απομακρύνεται μονολογώντας). Μωρέ, ο Καραγκιόζης με προστατεύει. Είναι καλός φίλος, ο τεμπέλης. Μπέης: Χατζηαβάτης Μπέης: Χατζηαβάτης: Μπέης: Χατζηαβάτης: Μπέης: Χατζηαβάτης: Μπέης: Χατζηαβάτης: Μπέης: Χατζηαβάτης: ΣΚΗΝΗ 5η Έξω από το σεράι: Ο Μπέης τραγουδά και περιμένει το Χατζηαβάτη με τη γαλοπούλα. Είχα και υστερήθηκα, θυμούμαι και στενάζω. Άνοιξε γης μέσα να μπω, κόσμο να μην κοιτάζω, αμάν, αμάν Πού να είναι αυτός ο Χατζηαβάτης; Να βρήκε γάλο ή γαλοπούλα με καλό πάχος και ελευθέρας βοσκής; Α, νάτος, έρχεται φορτωμένος ένα μεγάλο κοφίνι. Προσκυνώ, αγαπητέ και σεβαστέ μπέη μου. Η διαταγή σας εκτελέστηκε. Βρήκες καλό γάλο, όπως τον ήθελα; Μια γαλοπούλα τροφαντή και τρυφερή, μπέη μου. Μεγάλωσε σε ένα περιβόλι, σωστό παράδεισο. Και οι καλοί αγρότες μου έδωσαν και λαχανικά, φρούτα, πατάτες, εκλεκτό ρύζι για τη σούπα και μια δωδεκάδα χωριάτικα αυγά. Α, μπράβο, παιδί μου... Πλήρωσες πολλά; Δεκαπέντε. Ε, τότε πάρε είκοσι και για τον κόπο σου... Και τώρα, θέλω να μου κάνεις τη χάρη να την πας ο ίδιος στο σπίτι του παπά Διαμαντή, παπά Διαμάντη, πώς τον λέτε, και να του πεις πως είναι από τον μπέη, για το καλό που μου κανε. Μπέη μου, όπως ερχόμουν από το παζάρι, με ειδοποίησαν ότι η γυναίκα μου λιποθύμησε και την πάνε οι γείτονες στο νοσοκομείο και πρέπει να τρέξω, βλέπετε τα παιδιά μου λείπουν. Αλλά μην ανησυχείτε, είναι πολύ εύκολη δουλειά. Να στείλουμε ένα παιδί, να την πάει. Όλοι γνωρίζουν το σπίτι του παπά. Λες έτσι να κάνω; Δεν υπάρχει κανένας φόβος. Να ένα παιδί. Να το φωνάξω; Για φώναξέ το. Έι παιδί, για έλα εδώ να κάνεις ένα θέλημα. 15

16 Παιδί: Χατζηαβάτης: Παιδί: Χατζηαβάτης: Μπέης: Τι θέλεις, πατριώτη; Να, θα πας αυτό το κοφίνι, στο σπίτι του παπά Διαμάντη, στο Βλατερό, και θα ειπείς πεσκέσι από τον μπέη για τα χρόνια πολλά. Να πάρε και για τον κόπο σου. Φεύγω, αμέσως, να το πάω. Μην ανησυχείτε, μπέη μου, όλα τακτοποιημένα, πρέπει, όμως, να φύγω, σας χαιρετώ. Πολλά τα έτη σας! Στο καλό, Χατζηαβάτη, και ευχαριστώ! (Απομακρύνονται) Χατζηαβάτης: Ευτυχώς, που με ενημέρωσε ο Πρέπει να φυλάγομαι, να μην εκτίθεμαι. Άκου να συζητούν ότι είμαι ρουφιάνος του μπέη και χαφιές. Α, πα, πα! Μπράβο, βρε Καραγκιοζάκο, είσαι καλός φίλος. ΣΚΗΝΗ 6η Στο δρόμο: Το παιδί με το κοφίνι και από πίσω ακολουθεί ο Καραγκιόζης. Παιδί: Παιδί: Παιδί: Παιδί: Αγλαΐα: Αγλαΐα: Παιδί: Αγλαΐα: Αγλαΐα: Αγλαΐα: (Έχει μπερδευτεί και κοντοστέκεται) Ξέρεις, πατριώτη, του λόγου σου, πού είναι το σπίτι του παπά Διαμάντη; Του παπά Διαμάντη; Βεβαίως, και το ξέρω, έλα κοντά μου να σε πάω, παιδί μου. Δεν είναι από εκεί, από εδώ είναι... Κι από πού είναι αυτό το πεσκέσι; Μου το έδωσε ο μπέης να το πάω στον παπά Διαμάντη. Σου έδωσε χαρτζιλίκι ο μπέης; Όχι, μου έδωσε ένας άλλος, ο Χατζηαβάτης. Πόσα σου έδωσε; Δυο πεντάρες. Α, τον τσιγκούνη τον Χατζηαβάτη, έπρεπε να σου δώσει πέντε και δέκα Αλλά και με τις δυο πεντάρες, η δουλειά θα γίνει, μην ανησυχείς! (Φτάνουν έξω από την καλύβα) Α, φτάσαμε. Εδώ είμαστε! Θα φωνάξω, τώρα, την κυρά Αγλαΐα, που είναι οικονόμος του παπά, παναπεί η υπηρέτρα του, γιατί ο παπάς δεν έχει παπαδιά. Αυτή τον φροντίζει, αυτή του μαγειρεύει. Για να την φωνάξουμε. (Χτυπάει την πόρτα) Κυρά Αγλαΐα, κόπιασε να πάρεις τα ψώνια και να τα ελέγξεις. Στα στέλνει ο αφέντης σου. Τι είναι, Καραγκιόζη; Έφερες τίποτα; Δεν χρειάστηκε. Έστειλε ο μπέης ο ίδιος, με αυτό το καλό παιδί. Ο ίδιος ο Θεός κατέβηκε, επί γης, και σου στέλνει όλα τα απαραίτητα. Ο Θεός είπες; Με το πρόσωπο του σεβαστού μας μπέη. Άσε τα λόγια και παράλαβε τα ψώνια, να μην καθυστερεί και το παιδί. (Παίρνει το κοφίνι από το παιδί και της το δίνει) Πες στον μπέη ότι τα παρέλαβε η οικονόμος και ότι ο παπάς τον ευχαριστεί πολύ, για το δώρο του. Γεια σου, πατριώτη! Τι τρέχει, Καραγκιόζη; Τι απατεωνιά σκαρφίστηκες πάλι; Σσσς, γρουσούζα, να φύγει το παιδί, μην μας καταλάβει. Τι σκάρωσες πάλι; Τίποτα! Ο Θεός τα κανόνισε έτσι να μην μείνουμε, χωρίς γαλοπούλα, τα Χριστούγεννα. Κλείσε πόρτες, παράθυρα και μην ανοίγεις σε κανένα. Πες και στα Κολλητήρια να μην πολυκυκλοφορούν, εδώ έξω. Στο σπίτι, θα μπαίνουμε, από τη στέγη. Πόρτες, παράθυρα κλειστά. Να φάμε πρώτα τη γαλοπούλα και μετά ανοίγουμε και ό,τι θέλει, ας γίνει. Να τη φάμε πρώτα. Θεούλη μου, άρχισε να μυρίζει! Τι ωραία μυρουδιά; Ακόμη, στο κοφίνι την έχω! Τι σου μυρίζει; Μου μυρίζει εμένα, ξέρω τι λέω Πώς λες να την μαγειρέψεις; Αυγοκοφτή; Αυγολέμονο; Ψητή με πατάτες ή γεμιστή, με τα συκωτάκια της, ανακατεμένα με κουκουνάρι και σταφίδες; Παναγία μου, μού πέφτουν τα σάλια από τη νοστιμιά! Παπάς: Στρατίνα: Παπάς: Χατζηαβάτης: ΣΚΗΝΗ 7η Καλύβα Καραγκιόζη: Παπά- Διαμαντής, κυρά Στρατίνα και Χατζηαβάτης χτυπούν την πόρτα. Ε, Καραγκιόζη, έβγα έξω να εξηγηθούμε! Καραγκιόζη, τσακίσου έβγα έξω, που κάνεις τον κουφό! Είμαι κουφός, δεν ακούω! Χτες, κλειστήκατε μέσα, είχατε τη γαλοπούλα στη φωτιά, τώρα τη φάγατε, ανάθεμά σας, έβγα, έξω, να σου πω δυο λόγια. Καραγκιόζη, με εξέθεσες στον μπέη, δεν έχω μούτρα να τον αντικρύσω. Μα τι θέλετε, μεσημεριάτικα, και δεν με αφήνετε, στην ησυχία μου; 16

17 Παπάς: Έλα, να σου πούμε δυο λόγια. Αγλαΐα, έμεινε κανένας μεζές, να φιλέψουμε τους επισκέπτες μας; Χατζηαβάτης: Και σε θεωρούσα φίλο, ρε Καραγκιόζη. Αν το μάθει ο μπέης, θα με θεωρήσει υπεύθυνο Με κατέστρεψες. Αγλαΐα: Κάτι κόκκαλα, έμειναν. Τα φυλάω να τα γλείψουμε το μεσημέρι. Φέρε κάνα κόκκαλο, να φιλέψουμε τους ανθρώπους. (Βγαίνει έξω, μαζί με τα κολλητήρια) Σας ακούω, τι θέλετε; Πες μου, εσύ παπά-διαμάντη. Παπάς: Παπά-Διαμαντής, παιδί μου, παπά-διαμαντής. Μην μου κρύβεσαι εμένα, σε ξέρω καλά εγώ. Για πες μου, τι θες. Παπάς: Βρε, αντίχριστε Καραγκιόζη, μας ξεφτίλισες όλους, η απάτη σου μαθεύτηκε. Γιατί; Επειδή έφαγα μια γαλοπούλα; Χατζηαβάτης: Επειδή με εξέθεσες στον μπέη. Άσε που θα με θεωρήσει και συνεργό. Θα νομίσει ότι ήμουν κι εγώ στο κόλπο. Α, πα, πα, πα, τι με περιμένει. Παπάς: Επειδή έκλεψες μια γαλοπούλα Το βλέπεις ότι η τεμπελιά σου σε οδηγεί σε αντικοινωνική συμπεριφορά, σε ακολασίες; Αργία μήτηρ πάσης κακίας Τι θα πω, τώρα, στον μπέη για τη γαλοπούλα; Να του πεις, να μην ανησυχεί. Είχε το σωστό λίπος, ήταν τρυφερή, ήταν καλοαναθρεμμένη. Και είχε καλό τέλος, το τέλος που αρμόζει σε κάθε παχιά γαλοπούλα. Έγινε σούπα αυγοκοφτή με ρύζι και λαχανικά, ήταν πεντανόστιμη. Όλα πήγαν καλά, σύμφωνα με το έθιμο, ε..., τι άλλο να του πεις; Παπάς: Βρε αθεόφοβε, φοβήθηκα μην έλθει η αστυνομία και μπλέξουμε και αναγκάστηκα να σε καλύψω. Στρατίνα: Κι εγώ σε κάλυψα μην κακοχαρακτηριστούν τα σπίτια, που νοικιάζω, και είπα ότι είσαι καλός άνθρωπος, πανάθεμά σε, και ό,τι έγινε ήταν από λάθος. Χατζηαβάτης: Ναι, ναι να τον καλύψουμε. Να τον καλύψεις, παπά Διαμάντη, και εσύ κυρά Στρατίνα. Να τον καλύψω κι εγώ. Να καλύψετε και εμένα, μην το μάθει ο μπέης. Μην με θεωρήσει και συνεργό και μπλέξω. Α, πα, πα, πα! Αφού με καλύψατε, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα... Τι με απασχολείτε; Παπάς: Βρε απατεώνα, σε απασχολούμε κιόλας; Για προσέξτε, παπά-διαμαντή, παπά-διαμάντη, πώς σε λένε, και εσύ Στρατίνα, που τολμάτε να με λέτε και απατεώνα. Με προσβάλλετε και αυτό δεν πρόκειται να το ανεχτώ. Εγώ δεν δέχομαι προσβολές. Είμαι φτωχός, αλλά τίμιος. Ανακαλέστε αμέσως! Παπάς: Καλά, ρε Καραγκιόζη Δεν είσαι απατεώνας Ένα λάθος έγινε. Την έφερε το παιδί και μου είπε ότι είναι από τον μπέη πεσκέσι. Και επειδή είχα εξυπηρετήσει τον μπέη, όταν, τις προάλλες, μου είχε ζητήσει μια χάρη, λέω, μου κάνει ένα δώρο ο άνθρωπος. Είχε, μέσα, και λαχανικά, πατάτες, ρύζι, χωριάτικα αυγά, δεν μπορούσα να πω όχι... Ε, έγινε ένα λάθος. Παπάς: Δεχτήκαμε ότι δεν είναι απάτη, αλλά όχι και να το πούμε λάθος. Να πούμε ότι έκανες ένα άσχημο αστείο; Αν είναι αστείο να το δεχτώ. Παπάς: (Αυστηρά) Ε, λοιπόν, άλλη φορά, να μην κάνεις τέτοια αστεία! Στρατίνα: Καραγκιόζη, ό,τι και αν έκανες, ήταν προσβολή για τα σπίτια, που νοικιάζω, δεν θα το ξαναανεχτώ, θα σας διώξω από το σπίτι. Το ακούς; Και να ξεκουμπιστείς, να πας να βρεις δουλειά, να μου φέρεις τα νοίκια μου. Μπιριγκόγκος: Τηνε φάαμε τη λαλοπούλα, παπαγιαμάντη. Κοπρίτης: Να χαμε και άλλη μία Παπάς: Μην στέκεσαι στιγμή, Καραγκιόζη, το καλό που σου θέλω! Αν θέλεις φαγητό για την οικογένειά σου, δουλειά, δουλειά, δουλειά! Ο μη εργαζόμενος μηδέ εσθιέτω! Χατζηαβάτης: Ευτυχώς, τον καλύψαμε τον Καραγκιόζη και καλύφτηκα και εγώ. Δόξα τω Θεώ Καλός άνθρωπος ο παπα-διαμάντης, με γλύτωσε, α, πα, πα! (Ο παπάς και η Στρατίνα φεύγουν) Πάμε μέσα, ρε Χατζατζάρη, έχει μείνει σούπα από τη γαλοπούλα. Πάμε να φάμε, γιατί με νευριάσανε, μεσημεριάτικα. Χατζηαβάτης: Α, πα, πα, πα, Καραγκιόζη, να μαθευτεί ότι έφαγα και εγώ από την κλεμμένη γαλοπούλα. Τότε, ποιος με σώζει! Καλά, ρε Χατζατζάρη! Πάμε, παιδιά, να φάμε τη σούπα μας, που είναι και αυγοκοφτή. Έχει μείνει και λίγος γάλος. Μπιριγκόγκος: Τονε φάαμε το λάλο, πατέλα, τον φάαμε Κοπρίτης: Να χαμε κι άλλον έναν ΤΕΛΟΣ Ο συγγραφέας επιτρέπει το ανέβασμα του παρόντος θεατρικού έργου, σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται, μελλοντικά, να το αξιοποιήσει. 17