Λαµβάνοντας υπόψη ότι ο στόχος του Συµβουλίου της Ευρώπης είναι η επίτευξη µεγαλύτερης ενότητας µεταξύ των µελών του,

Transcript

1 (Greek version) Σύσταση CM/Rec(2011)6 της Επιτροπής Υπουργών στα κράτη µέλη για τον διαπολιτισµικό διάλογο και την εικόνα του άλλου στη διδασκαλία της ιστορίας (Υιοθετήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 6 Ιουλίου 2011 κατά την 1118 η συνάντηση των Αντιπρόσωπων των Υπουργών ) Η Επιτροπή των Υπουργών, κατ εφαρµογή του Άρθρου 15.β του Καταστατικού του Συµβουλίου της Ευρώπης, Λαµβάνοντας υπόψη ότι ο στόχος του Συµβουλίου της Ευρώπης είναι η επίτευξη µεγαλύτερης ενότητας µεταξύ των µελών του, Ενθυµούµενη ότι η Ευρωπαϊκή Μορφωτική Σύµβαση (ET S N o. 18), που υπογράφηκε στο Παρίσι στις 19 εκεµβρίου 1954, ζητά να επεκτείνει τη µελέτη των γλωσσών, της ιστορίας και του πολιτισµού των άλλων συµβαλλόµενων µερών και του κοινού τους πολιτισµού, Ενθυµούµενη ότι οι Αρχηγοί των Κρατών και οι Κυβερνήσεις του Συµβουλίου της Ευρώπης, στη ιάσκεψη Κορυφής της Βαρσοβίας (2005), εξέφρασαν την επιθυµία τους να ενθαρρύνουν µια ευρωπαϊκή ταυτότητα και ενότητα βασισµένη στις κοινές θεµελιώδεις αξίες, το σεβασµό για την κοινή µας κληρονοµιά και την πολιτισµική µας ποικιλοµορφία και την πεποίθησή τους ότι «ο διάλογος ανάµεσα στους πολιτισµούς ευνοείται επίσης από την ακριβή κατανόηση της ιστορίας» και επιδοκιµάζοντας την εργασία του Συµβουλίου της Ευρώπης σχετικά µε την ιστορία και τα σχετικά προγράµµατα, Επανεπιβεβαιώνοντας τις γενικές αρχές που περιγράφονται στη Λευκή Βίβλο για τον ιαπολιτισµικό ιάλογο «Ζώντας µαζί ίσοι και µε αξιοπρέπεια» που εγκαινιάστηκε από τους Υπουργούς Εξωτερικών του Συµβουλίου της Ευρώπης το Μάιο 2008, ιδιαίτερα όσον αφορά την ανάγκη να µάθουµε και να διδάξουµε τις διαπολιτισµικές δεξιότητες στις οποίες η διδασκαλία της ιστορίας παίζει έναν ουσιαστικό ρόλο, Επανεπιβεβαιώνοντας τις αρχές και τις κατευθυντήριες γραµµές που καθορίστηκαν στην Σύσταση R ec(2001)15 της Επιτροπής Υπουργών για τη διδασκαλία της ιστορίας στην Ευρώπη του 21 ου αιώνα, Έχοντας κατά νου τη Σύσταση 1880 (2009) της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης για τη διδασκαλία της ιστορίας σε περιοχές που γίνονται ή έχουν γίνει συγκρούσεις, Λαµβάνοντας υπόψη τη Σύσταση CM /Rec(2010)7 της Επιτροπής Υπουργών για το Χάρτη του Συµβουλίου της Ευρώπης για την Εκπαίδευση στη ηµοκρατική Αγωγή του Πολίτη και τα Ανθρώπινα ικαιώµατα, Ενθυµούµενη τη Σύσταση CM/Rec(2008)12 της Επιτροπής Υπουργών για τη διάσταση των θρησκευτικών και µη θρησκευτικών πεποιθήσεων στην διαπολιτισµική εκπαίδευση και τη Σύσταση CM/Rec(2009)4 για την Εκπαίδευση των Ροµά και των Νοµάδων στην Ευρώπη, Λαµβάνοντας υπόψη την Τελική ήλωση της 23 ης συνεδρίασης της Μόνιµης ιάσκεψης των Ευρωπαίων Υπουργών Εκπαίδευσης (Λουµπλιάνα 4-5 Ιουνίου 2010) για την «Εκπαίδευση για Βιώσιµες ηµοκρατικές Κοινωνίες: ο Ρόλος των ασκάλων», Λαµβάνοντας υπόψη τη ιακήρυξη σχετικά µε την Πολιτισµική Ποικιλοµορφία που υιοθετήθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 7 εκεµβρίου 2000, Λαµβάνοντας υπόψη την Οικουµενική ιακήρυξη σχετικά µε την Πολιτισµική Ποικιλοµορφία που υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση της UNESCO το Νοέµβριο 2001, Ενθυµούµενη τη σηµασία της ιστορικής διάστασης στην εργασία του Συµβουλίου της Ευρώπης στη διδασκαλία για το Ολοκαύτωµα και την πρόληψη των εγκληµάτων κατά της ανθρωπότητας, την καταπολέµηση των οµιλιών µίσους και όλων των µορφών διάκρισης, τον διαθρησκευτικό διάλογο και την εκπαίδευση κληρονοµιάς,

2 Επανεπιβεβαιώνοντας ότι η διδασκαλία της ιστορίας αποτελεί ένα αναπόσπαστο τµήµα της εκπαίδευσης για δηµοκρατική αγωγή του πολίτη, Έχοντας πλήρη επίγνωση ότι η πολιτισµική ποικιλοµορφία και η παγκοσµιοποίηση προϋποθέτουν εκτεταµένες αλλαγές όσον αφορά τα σχολικά προγράµµατα και τις µεθόδους γενικά και συγκεκριµένα σχετικά µε τη διδασκαλία της ιστορίας σε όλη την πολυπλοκότητά της, Λαµβάνοντας υπόψη τα αποτελέσµατα της εργασίας που πραγµατοποιήθηκε στο διακυβερνητικό, διµερές και περιφερειακό πλαίσιο του προγράµµατος «ιαπολιτισµικός ιάλογος και η Εικόνα του Άλλου στη ιδασκαλία της Ιστορίας» που πραγµατοποιήθηκε από τη Συντονιστική Επιτροπή για την Εκπαίδευση (CDED) από το 2006 µέχρι το 2010 και την ιδιαίτερη σηµασία τους στη διδασκαλία της ιστορίας: - µέσα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες ακόµα πιο ευαίσθητες στις νέες µορφές πολιτισµικής ποικιλοµορφίας, - στο πλαίσιο της παγκοσµιοποίησης των πολιτισµικών και οικονοµικών συναλλαγών και της πιο εκτεταµένης κίνησης ιδεών και ατόµων, - στην πρόληψη των συγκρούσεων και στη διαδικασία της συµφιλίωσης σε περιπτώσεις που συµβαίνουν ή έχουν συµβεί συγκρούσεις, Σηµειώνοντας ιδιαίτερα ότι το πρόγραµµα έδειξε τη σηµασία των αναφορών στην ιστορία σε όλους τους διαπολιτισµικούς διαλόγους όποιο και αν είναι το πλαίσιό τους, η µορφή, το ιστορικό τους ή αυτοί που συµµετέχουν, δίνοντας έτσι ιδιαίτερη σηµασία στη διδασκαλία της ιστορίας αυτής καθαυτής, Έχοντας υπόψη το αυξανόµενο ενδιαφέρον στα ιστορικά ερωτήµατα στον πολιτικό διάλογο γενικά, Παρατηρώντας ότι η διδασκαλία της ιστορίας υποστηριζόµενη από τη γνώση και το σεβασµό των άλλων είναι ένας αποφασιστικός παράγοντας στην προώθηση της κατάστασης του «να ζούµε µαζί ίσοι και µε αξιοπρέπεια» σε γρήγορα και σταθερά αναπτυσσόµενες κοινωνίες που αποτελούν τυπικά παραδείγµατα της πολιτισµικής ποικιλοµορφίας, Επιβεβαιώνοντας ότι, ενώ σεβόµαστε τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά γνωρίσµατα συγκεκριµένων ιστοριών και προϋπαρχουσών εντάσεων και συγκρούσεων, είναι σκόπιµο να φέρουµε στο φως τις κοινές ιστορίες που προέρχονται από ιστορικές αλληλεπιδράσεις, ανταλλαγές συναντήσεις και συγκλίσεις, Συνιστά στις κυβερνήσεις των κρατών µελών, µε δέοντα σεβασµό στις εθνικές, περιφερειακές ή τοπικές δοµές τους και στις αντίστοιχες ευθύνες τους, ιδιαίτερα στον τοµέα της εκπαίδευσης: - να λάβουν υπόψη τις αρχές που δηλώνονται στο παράρτηµα αυτής της σύστασης στις τρέχουσες ή πιθανές µεταρρυθµίσεις στη διδασκαλία της ιστορίας, - όπου αρµόζει και σύµφωνα µε τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές διαδικασίες, να διασφαλίσουν ότι τα ενδιαφερόµενα σχολεία και οι δηµόσιοι και ιδιωτικοί οργανισµοί περιλαµβανοµένων των µη κυβερνητικών οργανώσεων ενηµερώνονται για τις αρχές που παρουσιάζονται στο παράρτηµα αυτής της σύστασης, - να ενθαρρύνουν και να συνεχίσουν τις δραστηριότητες του προβληµατισµού σχετικά µε και, όπου αρµόζει, την µεταρρύθµιση της διδασκαλίας της ιστορίας µε σκοπό τη δηµιουργία άριστων συνθηκών για την ανάπτυξη διαπολιτισµικού διαλόγου που βασίζεται στην ανοχή, την προσοχή στους άλλους, το διάλογο και την εκπαίδευση για τη δηµιουργία υπεύθυνων πολιτών, ικανών για προσωπική σκέψη, κριτική ανάλυση και έρευνα, Ζητά από τον Γενικό Γραµµατέα του Συµβουλίου της Ευρώπης να επισύρει την προσοχή στην παρούσα σύσταση, των κρατών εκείνων που αποτελούν Μέρη της Ευρωπαϊκής Μορφωτικής Σύµβασης αλλά δεν είναι µέλη του Συµβουλίου της Ευρώπης. Παράρτηµα της Σύστασης CM/Rec(2011)6 Στόχοι της διδασκαλίας της ιστορίας στο πλαίσιο του διαπολιτισµικού διαλόγου Με σκοπό την ενίσχυση του διαπολιτισµικού διαλόγου και έχοντας υπόψη τους γενικούς στόχους της διδασκαλίας της ιστορίας όπως ενσωµατώνεται στη Σύσταση Rec(2001)15, η διδασκαλία της ιστορίας θα πρέπει να συµβάλλει ιδιαίτερα:

3 - στην µεγαλύτερη επίγνωση της µεγάλης πολιτισµικής ποικιλοµορφίας των σηµερινών ευρωπαϊκών κοινωνιών και την αύξηση της ευαισθητοποίησης στη διαφορετική πολιτισµική κληρονοµιά των κοινωνιών αυτών, - στην καλύτερη γνώση, στο γενικό πλαίσιο της παγκοσµιοποίησης, της πολιτισµικής ιστορίας των άλλων περιοχών και πολιτισµών του κόσµου ενώ ταυτόχρονα διατηρείται αρµόζουσα επικέντρωση στην τοπική, εθνική και περιφερειακή ιστορία, - στην τοποθέτηση του εθνικού πολιτισµού και της εθνικής ιστορίας σε ευρωπαϊκό πλαίσιο και την τοποθέτηση του ευρωπαϊκού πολιτισµού σε παγκόσµια προοπτική, - στη γνώση της ιστορίας των σχέσεων ανάµεσα σε κουλτούρες, πολιτισµούς και λαούς και για τη συνεισφορά του καθενός στην εξέλιξη, ανάπτυξη και δηµιουργικότητα των άλλων, - στην ανάπτυξη της γνώσης και των δεξιοτήτων που χρειάζονται για να καθιερωθεί ανοιχτός, παραγωγικός διαπολιτισµικός διάλογος δίνοντας τη δυνατότητα σε όλους τους µελλοντικούς πολίτες να αποκτήσουν µια αντίληψη και κατανόηση της ιστορίας των άλλων και µε αυτόν τον τρόπο να κατανοήσουν καλύτερα τη δική τους, - στην ανάπτυξη µιας πολύπλευρης προσέγγισης στην ανάλυση της ιστορίας και ιδιαίτερα της ιστορίας των σχέσεων µεταξύ πολιτισµών, - στον εντοπισµό και την κριτική ανάλυση στερεοτύπων, παγιωµένων εικόνων, προκαταλήψεων, απαρχαιωµένων απόψεων και ερµηνειών που είναι ακατάλληλες ή ενδέχεται να δηµιουργήσουν παρανοήσεις ή γενικότερα, ανάρµοστες εικόνες των άλλων, - στην πρόληψη εντάσεων και συγκρούσεων σε ευαίσθητες καταστάσεις και την προώθηση της διαδικασίας συµφιλίωσης σε περιστάσεις που υπήρχαν ή υπάρχουν συγκρούσεις, πάνω από όλα εκεί που η πολιτισµική ποικιλοµορφία µε την ευρεία έννοιά της έχει ή είχε τύχει εκµετάλλευσης σε συγκρούσεις πολιτικής µορφής, - σε συνδυασµό µε άλλους κλάδους, στην καλλιέργεια τον προϋποθέσεων για παραγωγικό διαπολιτισµικό διάλογο, δηλαδή την προώθηση των κοινών αξιών και αναφορών όπως τα θεµελιώδη δικαιώµατα που χρειάζονται για την καθιέρωση διαλόγου σε στερεή βάση, όπως ορίζεται στη Λευκή Βίβλο, - στο να δώσει τη δυνατότητα στους µελλοντικούς πολίτες να δώσουν την πλήρως ενηµερωµένη συγκατάθεσή τους στο «να ζουν µαζί» σε πολύπλοκα, µεταβαλλόµενα πλαίσια των οποίων οι εξελίξεις είναι συχνά απρόβλεπτες ή απροσδόκητες. Προσανατολισµός των µεταρρυθµίσεων στη διδασκαλία της ιστορίας µε σκοπό τη συµβολή της στη διαπολιτισµική ανάπτυξη Θα ήταν γενικά σκόπιµο να: - φροντίσουµε ώστε να δοθεί στη διδασκαλία της ιστορίας η θέση που της αξίζει στα σχολικά προγράµµατα, δεδοµένης της σηµασίας της για τους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω και επίσης λόγω του αυξανόµενου ενδιαφέροντος της δηµόσιας γνώµης σε ερωτήσεις για την ιστορία, στα περισσότερα κράτη µέλη, - θεωρήσουµε τη διδασκαλία της ιστορίας στο σχολείο όχι µόνο σαν αυτοσκοπό, αλλά επίσης σαν ένα µέσο να ρίξουµε γερά θεµέλια για µια δια βίου µάθηση της ιστορίας, - παρέχουµε µέσα αξιολόγησης και παρακολούθησης σε σχέση µε κάθε διαδικασία µεταρρύθµισης στη διδασκαλία της ιστορίας, - ενθαρρύνουµε και να αυξήσουµε τη συνεργασία µεταξύ όλων των ενδιαφερόµενων πλευρών και των θεσµών που βοηθούν στη διδασκαλία της ιστορίας πάνω και πέρα από την πραγµατική σχολική διδασκαλία, είτε κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης είτε αργότερα, σε διάφορες άλλες µορφές δια βίου εκπαίδευσης, - να καλλιεργήσουµε την ανάπτυξη κοινών προγραµµάτων, πρωτοβουλιών, εκδηλώσεων και προβληµατισµών ανάµεσα στα σχολεία, τα µουσεία ιστορίας, τους εκδότες (βιβλίων και περιοδικών), τα οπτικοακουστικά µέσα (τηλεόραση, ραδιόφωνο κλπ.), τα πολιτιστικά κέντρα, τα πολιτιστικά τµήµατα τοπικών ή περιφερειακών κυβερνήσεων, τις µη κυβερνητικές οργανώσεις, τις βιβλιοθήκες, τα κέντρα αρχείων και όλα τα άλλα σχετικά πολιτισµικά ιδρύµατα. ιδασκαλία της ιστορίας, διάλογος και καταστάσεις µετά από συγκρούσεις

4 Οι αρχές που περιέχονται σε αυτό το παράρτηµα ισχύουν όλες για τη διαδικασία της ανοικοδόµησης εµπιστοσύνης και της εκ νέου µάθησης του πώς να «ζούµε µαζί» σε καταστάσεις µετά από συγκρούσεις. Παρόλα αυτά πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι καταστάσεις αυτές σηµαδεύονται από: - πολύ ισχυρά και ιδιαίτερα πολωµένα συναισθήµατα, - την ιδιαίτερη σηµασία που προσδίδεται σε κυρίως βραχυπρόθεσµη, πραγµατικά πολύ βραχυπρόθεσµη µνήµη, - πολύ µεγάλη επίδραση στην ευαισθητοποίηση της µνήµης µέσω της οικογένειας και πολλών άλλων οντοτήτων, οµάδων ή συσχετισµών σε σχέση µε τους οποίους ο ρόλος του σχολείου είναι ιδιαίτερα δύσκολος, - πολύ µεγάλη σηµασία σε ιδιαίτερα αρνητικά στερεότυπα, - το τι είναι πολύ συχνά µια πολύ καταστροφική προσέγγιση που υιοθετείται από ορισµένα ΜΜΕ, - ένα πολιτικό πλαίσιο το οποίο είναι ακόµα ευαίσθητο και µερικές φορές ασταθές. Σε αυτά τα πλαίσια, η διδασκαλία της ιστορίας θα πρέπει, λαµβάνοντας δεόντως υπόψη τις ιδιαιτερότητές τους: - να συνεισφέρει στην ελεγχόµενη έκφραση συναισθηµάτων, - να προάγει την όσο το δυνατό πιο ολοκληρωµένη αντίληψη και ανάλυση της σύγκρουσης τοποθετώντας την σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, - να βοηθάει στην ανακάλυψη και τον εντοπισµό του τι µπορεί να έχουν αναπτύξει οι πλευρές της σύγκρουσης, από πλευράς κοινής ιστορίας, ιδιαίτερα δείχνοντας τις σχέσεις, τις αλληλεπιδράσεις, τις συγκλίσεις και τις οµοιότητες από πολιτισµικής πλευράς, στην καθηµερινή ζωή, - να συµβάλλει στην απαραίτητη διαδικασία της µε κατανόηση ανταπόκρισης στους άλλους, - να ταιριάζει στη διαδικασία ανοικοδόµησης της ειρήνης και της κατάστασης του να «ζούµε µαζί», κάνοντας δυνατή την πρόληψη και την επίλυση συγκρούσεων στο µέλλον, - να κάνει ιδιαίτερη χρήση των µεθόδων που στοχεύουν στην εκµάθηση και τη συνεργασία σε προγράµµατα κοινού ενδιαφέροντος. Σε αυτά τα εξαιρετικά δύσκολα πλαίσια, ο δάσκαλος / η δασκάλα της ιστορίας έχει να διαδραµατίσει ένα σηµαντικό ρόλο, ιδιαίτερα: - ως διαµεσολαβητής, διασφαλίζοντας την ουδετερότητα και τη διαφάνεια, - στην ενίσχυση της εµπιστοσύνης, - στη διατήρηση της συνέχειας στις δύσκολες φάσεις της διαδικασίας συµφιλίωσης συνδέοντας τους γονείς και τις µη κυβερνητικές οργανώσεις µε βάση την κοινότητα, - παρέχοντας έγκαιρη έµφαση στην σχέση εξωσχολικών δοµών στη διαδικασία εκµάθησης της ιστορίας, - ενθαρρύνοντας και υποστηρίζοντας την διασυνοριακή ή την διαπεριφερειακή συνεργασία. Μέθοδοι και εκπαιδευτική προσέγγιση Έχοντας υπόψη την υπερβολική πολυµορφία και το µεγάλο αριθµό της «ιστορίας των άλλων» που πρέπει να αντιµετωπιστεί στα σηµερινά πολυπολιτισµικά πλαίσια, θα ήταν σκόπιµο, σε συνδυασµό µε µελλοντικές µεταρρυθµίσεις στη διδασκαλία της ιστορίας, να: - αναζητάµε πάντα την καλύτερη δυνατή ισορροπία ανάµεσα στην απόκτηση ιστορικής γνώσης σχετικά µε τα τοπικά, περιφερειακά, ευρωπαϊκά και διεθνή επίπεδα και την απόκτηση δεξιοτήτων για δια βίου ανακάλυψη και γνώση της ιστορίας των άλλων πολιτισµών,

5 - αναπτύξουµε µια ενεργή και διαδραστική προσέγγιση της διδασκαλίας, δηλαδή, µια προσέγγιση που περιλαµβάνει την απόκτηση γνώσης και δεξιοτήτων µέσα από δραστηριότητες όπως πραγµατοποίηση προγραµµάτων, ατοµική ή οµαδική έρευνα, συζήτηση στην τάξη, έρευνα πεδίου, συγγραφή περίληψης, λήψη συνεντεύξεων από βασικούς µάρτυρες και, εκεί που επιτρέπουν οι τεχνικές συνθήκες, καθιέρωση δια-περιφερειακών ή διεθνών επαφών µε άλλα σχολεία κλπ., - ενθαρρύνουµε τη διακλαδική συνεργασία µέσα στο ίδιο το σχολείο µεταξύ της διδασκαλίας της ιστορίας, της λογοτεχνίας, της φιλοσοφίας, των γλωσσών, της επιστήµης και της τεχνολογίας, των κοινωνικών επιστηµών και των οικονοµικών και, αν είναι απαραίτητο, των θρησκευτικών και γενικά µε όλες τις δραστηριότητες που συµβάλλουν στην εκπαίδευση για τη δηµοκρατική αγωγή του πολίτη, - φροντίσουµε ώστε η διδασκαλία της ιστορίας, ιδιαίτερα σε σχέση µε τις επιπτώσεις της στον διαπολιτισµικό διάλογο, να ενσωµατώνεται καλά και µε την επαγγελµατική και τεχνική εκπαίδευση. Βιβλία ιστορίας και διδακτικό υλικό Με σκοπό την ενεργή και διαδραστική εκπαίδευση, τα βιβλία της ιστορίας και το διδακτικό υλικό γενικά θα πρέπει να έχει την πρέπουσα θέση, λειτουργία, περιεχόµενο και δοµή. Ειδικότερα, η παροχή βιβλίων ιστορίας και το διδακτικό υλικό γενικά θα πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο πολυποίκιλτα και πολύπλευρα. Τα βιβλία της ιστορίας ή τα µέσα διδασκαλίας θα πρέπει να: - λαµβάνουν υπόψη τις πρόσφατες εξελίξεις της ιστορικής έρευνας, - αποτελούν τα ίδια πηγή δεδοµένων, σε ένα πολύπλευρο πλαίσιο, - διευκολύνουν την πρόσβαση σε πηγές διαφόρων προελεύσεων, - εγείρουν και να διευκολύνουν συζητήσεις και απορίες, - είναι σχεδιασµένα από οµάδες καλά εξοικειωµένες µε την πολιτισµική ποικιλοµορφία και να είναι αντικείµενα προσεκτικών διαβουλεύσεων µε συγγραφείς από διαφορετικά πολιτισµικά υπόβαθρα. Εκπαίδευση των ΜΜΕ Ως τµήµα της εφαρµογής αυτής της ενεργής και διαδραστικής µεθοδολογίας, η διδασκαλία της ιστορίας θα πρέπει να συνδέεται µε την εκπαίδευση των ΜΜΕ, ειδικότερα για να αναπτύξουν: - κριτική ανάλυση της προέλευσης και του περιεχοµένου εικόνων, αναφορών, οπτικοακουστικών αρχείων, τηλεοπτικών µεταδόσεων ειδικού ενδιαφέροντος κλπ., - την απόκτηση ικανοτήτων για την εύρεση και την κριτική ανάλυση των πηγών του διαδικτύου, - δυνατοτήτων χρήσης νέων τεχνολογιών για την πραγµατοποίηση προγραµµάτων µε τα οποία συνδέονται παράγοντες ή εταίροι εκτός της τάξης, - τις απαραίτητες δεξιότητες για τη χρήση νέων µορφών ΜΜΕ για την παρουσίαση συνόψεων, ευρηµάτων έρευνας κλπ., - διάλογο που περιλαµβάνει τους δασκάλους της ιστορίας, τους δηµιουργούς των σχολικών προγραµµάτων, τους σχεδιαστές διδακτικού υλικού και τους επαγγελµατίες των ΜΜΕ. εξιότητες συνδεδεµένες πιο συγκεκριµένα µε την εκµάθηση της ιστορίας των άλλων Μια προσπάθεια θα πρέπει να γίνει, µέσω κατάλληλης διδακτικής πρακτικής, για την ενθάρρυνση της απόκτησης και ανάπτυξης των εξής δεξιοτήτων, ικανοτήτων και συµπεριφορών: - ενδιαφέρον και περιέργεια για την ιστορία, - γενική επίγνωση της αλληλεξάρτησης των πολιτισµών,

6 - δεκτικότητα στον πολιτισµό και τις πεποιθήσεις των άλλων, - ικανότητα να εκλαµβάνεις την πολιτισµική πολυµορφία ως κοινό πλεονέκτηµα, - ικανότητα τοποθέτησης της κουλτούρας σου σε ένα γενικότερο πλαίσιο, - ικανότητα εντοπισµού στερεοτύπων και προκαταλήψεων, - ικανότητα να ακούς και να σέβεσαι άλλες απόψεις και να είσαι δεκτικός στο διάλογο, - ικανότητα να ελέγχεις τα συναισθήµατά σου και να αποδέχεσαι όταν άλλοι άνθρωποι εκφράζουν τα δικά τους, - ικανότητα να ξεχωρίζεις τι αναφέρεται σε γεγονότα της ιστορίας από τις κρίσεις ή τις εξηγήσεις της και σαν αποτέλεσµα να βγάζεις τα δικά σου συµπεράσµατα, - ικανότητα να δηµιουργείς αιτιολογηµένες λογικές κρίσεις, - ικανότητα να κατανοείς, να συγκρίνεις και να αναλύεις πηγές διαφορετικών ειδών και προελεύσεων. Ρόλοι, ικανότητες και εκπαίδευση των δασκάλων της ιστορίας Οι µεταρρυθµίσεις στη διδασκαλία της ιστορίας επιβάλλονται από την εξέλιξη των πλαισίων µέσα στα οποία λαµβάνουν χώρα είναι κυρίως βασισµένες σε µια εις βάθος µετατροπή του ρόλου των ικανοτήτων των µελλοντικών δασκάλων και συνεπώς και της εκπαίδευσής τους. Θα ήταν σκόπιµο να: - συνδέουµε τους δασκάλους όλων των επιπέδων όσο το δυνατό περισσότερο µε όλες τις φάσεις της προετοιµασίας των µεταρρυθµιστικών προγραµµάτων, - συνεχίσουµε να εντατικοποιούµε τις προσπάθειες που συχνά έχουν ήδη αρχίσει στην ακαδηµαϊκή εκπαίδευση των µελλοντικών δασκάλων ιστορίας για την ενσωµάτωση εµπεριστατωµένης και ενδελεχούς εκπαιδευτικής εξάσκησης συµπεριλαµβανοµένης και της πρακτικής εµπειρίας, - σχεδιάσουµε την εκπαίδευση των δασκάλων της ιστορίας µε συνοχή ανάµεσα στην αρχική φάση και την εκπαίδευσή τους κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους, - είµαστε εξοπλισµένοι µε µέσα παρακολούθησης, αξιολόγησης και πειραµατισµού όπου η διδασκαλία της ιστορίας και η εκπαίδευση των δασκάλων µπορεί να συµβαδίζει µε τις συναφείς εξελίξεις και µεταµορφώσεις, - διασφαλίσουµε ότι οι µελλοντικοί δάσκαλοι της ιστορίας έχουν επαρκή προσωπικό έλεγχο των διαπολιτισµικών συµπεριφορών και δεξιοτήτων τις οποίες αναµένεται από τους µαθητές να αποκτήσουν, - δώσουµε στους δασκάλους, µέσα από την κατάλληλη εκπαίδευση, τη δυνατότητα να αποκτήσουν τις δυνατότητες που χρειάζονται ώστε να τις µοιραστούν στο πλαίσιο της τάξης, δηλαδή να: κατέχουν τη συγκριτική και πολύπλευρη προσέγγιση της ιστορίας, την ικανότητα να οργανώνουν συζητήσεις και να συντονίζουν την αλληλεπίδραση των απόψεων, κατέχουν την απαραίτητη εκπαίδευση για την ανάλυση εικόνων σε κάθε µορφή, µπορούν να εφαρµόσουν ενεργές και διαδραστικές µεθόδους στην τάξη, έχουν επίγνωση της αξίας και των συνθηκών της ανάπτυξης συνεργασιών µέσα στο σχολείο και µε άλλους παράγοντες στην εκµάθηση της ιστορίας εκτός της πραγµατικής σχολικής κοινότητας, µπορούν να αξιολογήσουν τη διαδικασίας εκµάθησης της ιστορίας, ιδιαίτερα έναντι των κριτηρίων διαπολιτισµικής επάρκειας, είναι ενθουσιώδεις για τη συνεχιζόµενη προσωπική εκπαίδευση, είναι επαρκώς έµπειροι στις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και να ξέρουν πώς να κάνουν κριτική χρήση της πλήρους δυνατότητάς τους να εξερευνήσουν και να αξιολογήσουν τις πηγές και τα µέσα τα οποία παρέχουν για τη δηµιουργία δικτύων συνεργασίας, µπορούν να χρησιµοποιήσουν διαπολιτισµικές προσεγγίσεις.

7 Άνοιγµα σχολείων και συνεργασιών Σε ένα πολύπλοκο, συνεχώς µεταβαλλόµενο κοινωνικό και πολιτισµικό πλαίσιο και µε σκοπό να κινητοποιηθούν όλοι οι θεσµοί που συνεισφέρουν στη δια βίου διδασκαλία και εκµάθηση της ιστορίας, θα ήταν σκόπιµο να: - ενθαρρύνουµε τη συνεργασία ανάµεσα σε σχολεία και άλλα ενδιαφερόµενα µέρη στη διδασκαλία της ιστορίας στην κοινότητα, όπως µουσεία, πολιτιστικά κέντρα και υπηρεσίες, τοπικά ΜΜΕ, βιβλιοθήκες, κέντρα αρχείων, τόπους µνηµείων και τοπικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται σε τοµείς σχετικούς µε την ιστορία, - ενθαρρύνουµε άλλα ενδιαφερόµενα µέρη να αναπτύξουν εκπαιδευτικές υπηρεσίες, ιδιαίτερα στα µουσεία ιστορίας, - κανονίσουµε από κοινού σειρές εκπαιδευτικών µαθηµάτων για τους δασκάλους και τους οργανωτές αυτών των εκπαιδευτικών υπηρεσιών για να διασφαλίσουµε τη συνοχή σχετικά µε τους στόχους και τις µεθόδους και την εξοικείωση µε τις δυνατότητες, αλλά επίσης και µε τις δυσκολίες της πραγµατοποίησης συνεργασιών. Η διεθνής διάσταση Για να δώσουµε µια οριστική έννοια στις προσεγγίσεις που βασίζονται στην πολυπλευρότητα και για τον εντοπισµό και την αποσυναρµολόγηση των στερεοτύπων και άλλων ανεπαρκών εικόνων του άλλου και για να λάβουµε υπόψη τις επιπτώσεις της παγκοσµιοποίησης στη διδασκαλία της ιστορίας, θα ήταν σκόπιµο να: - υποστηρίξουµε την ανάπτυξη νέων µεθόδων διδασκαλίας µε στόχο να ενισχυθεί η διαπολιτισµική επικοινωνία µέσα από την εκπαίδευση, - υποστηρίξουµε, µε τα κατάλληλα µέσα, τις ανταλλαγές δασκάλων και την ανάπτυξη διεθνών και ιδιαίτερα, ευρωπαϊκών δικτύων διδασκαλικών ενώσεων, µουσείων ιστορίας, οργανώσεων ή άλλων σωµάτων µε ιστορική επικέντρωση, - ενθαρρύνουµε τα σχολεία να πραγµατοποιούν διεθνή προγράµµατα ανάµεσα σε σχολεία ή ανάµεσα σε τάξεις σε σχέση µε τη διδασκαλία της ιστορίας, προβάλλοντας ιδιαίτερα τις δυνατότητες που προσφέρονται από τις νέες τεχνολογίες της επικοινωνίας, - υποστηρίξουµε σε κάθε κράτος µέλος την οργάνωση ευρωπαϊκών ή διεθνών «διαπολιτισµικών» σεµιναρίων ιστορίας που προορίζονται για τους δασκάλους της ιστορίας, - ενθαρρύνουµε και να βοηθήσουµε τους δάσκαλους της ιστορίας να παρακολουθούν και να συνεισφέρουν σε ευρωπαϊκές ή διεθνείς σειρές µαθηµάτων.