Υπεραναπτυξη Των Ακτων

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Υπεραναπτυξη Των Ακτων"

Transcript

1 Υπεραναπτυξη Των Ακτων Pandi Zdruli Σειρα Φυλλαδιων: B Aριθμος: 6

2 ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΉ 1 Εύθραυστα παράκτια οικοσυστήματα σε συνδυασμό με πλούσια πολιτιστική κληρονομιά 2 Φυσικές διεργασίες και ανθρώπινες πιέσεις στις παράκτιες περιοχές 3 Ερημοποίηση και υπερανάπτυξη των ακτών: πώς συνδέονται 4 ΕΠΙΤΌΠΙΕΣ ΕΠΙΔΡΆΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΑΚΤΏΝ 5 ΑΣΤΙΚΟΠΟΊΗΣΗ, ΚΆΛΥΨΗ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΊΑΣ ΤΟΥ ΕΔΆΦΟΥΣ ΜΕ ΑΔΡΑΝΉ ΥΛΙΚΆ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΉ ΠΊΕΣΗ, ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΈΝΟΥ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ 5 Γεωργία 8 Πλημμύρες 10 ΜΗ ΕΠΙΤΌΠΙΕΣ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΑΚΤΏΝ 11 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΈΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ 11 Στρατηγικό και θεσμικό πλαίσιο 12 ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ 13 ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ 13 ΕΙΣΑΓΩΓΉ Η λέξη littoral προέρχεται από την ιταλική λέξη litorale και συχνά έχει αμφιλεγόμενη σημασία. Ωστόσο οι πιο συνήθεις ορισμοί αναφέρονται στις έννοιες «προκυμαία», «αιγιαλός», «διαπαλιρροϊκή ζώνη», ή «παραθαλάσσια ζώνη» και σχετίζονται με τις δραστηριότητες που απαντώνται σε μια μάλλον στενή λωρίδα γης και νερού διαφορετικά γνωστής ως παράκτια ζώνη. Στη γαλλική γλώσσα η διεργασία littoralisation σημαίνει «υπερανάπτυξη των ακτών». Γενικά, η διεργασία θα μπορούσε να περιγραφεί ως εσωτερική μετανάστευση του πληθυσμού προς την ακτή και «στροφή της οικονομίας στη θάλασσα» [maritimisation], που συνδέεται με δραστηριότητες όπως ο τουρισμός, οι εγκαταστάσεις και υπηρεσίες λιμανιών, ναυσιπλοΐας και αποθήκευσης, η πετρελαϊκή βιομηχανία, αλιεία και υποδομές. Όλες αυτές οι δραστηριότητες έχουν ως αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη τεχνητή κάλυψη μεγάλων εκτάσεων εδάφους σε πολύ σύντομες χρονικές περιόδους. Αναμφίβολα αυξάνονται κατά πολύ οι πιθανότητες για βελτίωση της ζωής και οι εργασιακές ευκαιρίες,τόσο για τους εσωτερικούς όσο και για τους ξένους μετανάστες, λόγω της εύρωστης οικονομίας στις συγκεκριμένες περιοχές. Σπάνια τέτοιες διεργασίες είναι πιο έντονες σε άλλες περιοχές από ότι στη Μεσόγειο. Επίσημοι ορισμοί της παράκτιας ζώνης Τα επίσημα όρια των ακτών σε πολλές παραθαλάσσιες περιοχές δεν υπάρχουν ή δεν είναι ακριβή. Στην ξηρά συχνά υπολογίζονται με φυσικές αποστάσεις (μερικά χιλιόμετρα ή μερικές εκατοντάδες μέτρα από τη θάλασσα), οι οποίες δεν συμπίπτουν απαραίτητα με την περιοχή που κατοικείται από τις κοινωνίες των ακτών. Αν είναι μέσα στη θάλασσα, συνήθως περιλαμβάνουν όλα τα χωρικά ύδατα, τα οποία εκτείνονται πέρα από τα όρια της παράκτιας ζώνης, υπό τη στενή έννοια του όρου. Στην Ισπανία η νομοθεσία σχετικά με τις παράκτιες περιοχές χρησιμοποιεί τον όρο 19 φορές χωρίς να προσδιορίζει την έννοια του. Στη Γαλλία ο νομικός ορισμός περιλαμβάνει παραθαλάσσιους δήμους (και σε μερικές περιπτώσεις εκβολές κα δέλτα που βρίσκονται εκτός του ορίου αλάτωσης του νερού). Στην Αλγερία περιλαμβάνει όλα τα νησιά και τις νησίδες, την υφαλοκρηπίδα και μια λωρίδα στεριάς κατά μήκος της ακτογραμμής ελάχιστου πλάτους 800 μέτρων, ενώ στην Αίγυπτο το πλάτος της μπορεί να ανέλθει ως και 30 χιλιόμετρα στις περιοχές της ερήμου. Πηγή: Blue Plan

3

4 Φυσικές διεργασίες και ανθρώπινες πιέσεις στις παράκ τιες περιοχές Η διάσημη Μπλε Λιμνοθάλασσα του Oludeniz στην δυτική μεσογειακή ακτή της Τουρκίας (πηγή: πρόγραμμα MEDCOAST) Είναι αδύνατο να περιγράψουμε τη Μεσόγειο χωρίς τους λαούς της και την πολλών χιλιάδων χρόνων ιστορία τους. Η Mare Nostrum ήταν η γέφυρα και όχι το σημείο που χώριζε την Αφρική, την Ασία και την Ευρώπη. Οι μεσογειακοί λαοί συχνά μοιράζονταν κοινούς στόχους και άφηναν τα σημάδια του π ολιτισμού τους σε όλες τις ακτές. Οι ρωμαϊκοί ναοί από τη Fés,στο Μαρόκο, ως το Baalbek,στην κοιλάδα Bekaa στο Λίβανο, είναι ακόμα ζωντανοί μάρτυρες ενός ένδοξου παρελθόντος και προετοίμασαν το δρόμο για τους μελλοντικούς σύγχρονους Ευρωπαϊκούς πολιτισμούς και για τους μεγάλους μεσογειακούς θαλασσοπόρους οι οποίοι ανακάλυψαν το Νέο Κόσμο. Είναι σπάνιο να συναντήσει κανείς οπουδήποτε αλλού στον κόσμο αυτό το μωσαϊκό φοινικικής, ελληνικής, ρωμαϊκής, βυζαντινής και αραβικής κουλτούρας. Το κυριότερο όμως είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτής της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς συγκεντρώνεται στις ακτές. Που είναι η Ωγυγία, το νησί όπoυ η νύμφη Καλυψώ κρατούσε αιχμάλωτο τον Οδυσσέα; Που είναι η Σκύλλα, το τρομακτικό τέρας με τα δώδεκα πόδια και τα έξι κεφάλια; Που είναι το νησί των Φαιάκων, όπου η υπέροχη Ναυσικά καλωσόρισε το ναυαγισμένο ήρωα; Η απάντηση σε πολλά ερωτήματα που τίθενται από την ομηρική μυθολογία πρέπει να αναζητηθεί στις ακτές της Καλαβρίας. Η νήσος της Ωγυγίας βρίσκεται στα ανοικτά του κάβου Lacinia, του σημερινού ακρωτηρίου Colonna. Η Σκύλλα βρίσκεται στο νότιο σημείο της ακτής Violet. To βασίλειο του Αλκίνοου είναι κοντά στον κόλπο Σκουιλάτσε. Επίσης, η αρχαία ιστορία έχει πολλά να αφηγηθεί γ ια όλο το μήκος των ακτών της Καλαβρίας. Εδώ ιδρύθηκαν και άνθισαν οι πιο διάσημες αποικίες της Magna Grecia. H Σύβαρις, στο στόμιο του ποταμού Κράτι, o Κρότων λίγο νοτιότερα από το στόμιο του Neto, οι Λοκροί Επιζεφύριοι, βόρεια του ακρωτηρίου Bruzzano. Αυτό το εξαιρετικό παρελθόν έχει αφήσει ίχνη που είναι διασκορπισμένα σχεδόν παντού, μόλις ελάχιστα μέτρα από την ακτογραμμή, θαμμένα στην άμμο, σκαρφαλωμένα στους γκρεμούς ή καλά φυλαγμένα στο βυθό. Πηγή: Franco Bevilacqua, 1999 Abramo Περιοχή της Καλαβρίας με τη συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης O διάσημος Γάλλος ιστορικός Fernand Braudel ( ) περιγράφει τη Μεσόγειο ως «χιλιάδες πράγματα ταυτόχρονα. Δεν είναι απλώς ένα τοπίο, αλλά αμέτρητα τοπία. Δεν είναι απλώς ένας πολιτισμός, αλλά πολλοί πολιτισμοί Η Μεσόγειος είναι ένα αρχαίο σταυροδρόμι. Επί χιλιάδες χρόνια όλα συνέβαιναν στη θάλασσα, διαταράσσοντας ή εμπλουτίζοντας την ιστορία της.» Είναι φανερό ότι η προστασία και η διατήρηση των μεσογειακών παρακτίων οικοσυστημάτων και της πολιτιστικής τους κληρονομιάς αποτελούν και θα αποτελούν σημαντικά θέματα στις πολιτικές ατζέντες όλων των κυβερνήσεων των χωρών της περιοχής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, υπάρχει το ερώτημα εάν θα κατορθώσουν να αντισταθούν στις πιέσεις της παγκοσμιοποίησης και του οικονομικού ανταγωνισμού. Ένα είναι βέβαιο: οι πιέσεις στις παράκτιες περιοχές θα συνεχίσουν, καθώς θα 3

5 προσπαθήσουμε να τις αναλύσουμε αναφορικά με τους τομείς που ακολουθούν. προκαλώντας κατάκλιση των παραλιακών περιοχών ακτών σε μεγάλες εκτάσεις. Η διεργασία αυτή περιλαμβάνει και φυσικούς, αλλά και ανθρωπογενείς παράγοντες. Οι ανθρώπινες παρεμβάσεις περιλαμβάνουν στήριξη των ακτών, την αποστράγγιση των γαιών, την κατασκευή φραγμάτων, τις εκσκαφές, την απομάκρυνση της βλάστησης, καθώς και την εξόρυξη φυσικού αερίου και την άντληση ύδατος. Ιδιαίτερα η μετατόπιση του πληθυσμού στις ακτές επιδεινώνει την έκταση του προβλήματος, εξαφανίζοντας βαθμιαία τα μη ανεπτυγμένα παράκτια τοπία. Το Ενετικό λιμάνι των Χανίων στην Κρήτη Φωτογραφία: P. Zdruli 4 Όταν αναφερόμαστε στο μεσογειακό παράκτιο οικοσύστημα, είναι φανερό ότι υπάρχει μεγάλος συσχετισμός μεταξύ των φυσικών διεργασιών που επιτελούνται στην ενδοχώρα, όπως είναι π.χ. η διάβρωση του εδάφους και οι επιπτώσεις της στις κατώτερες πεδινές περιοχές που σχετίζονται με πλημμύρες, αποθέσεις υλικών, διάβρωση των ακτών, που όλες τους οι διεργασίες συνδέονται με την μετατόπιση τους [littoral drift] και τις αλλαγές τους. Παράδειγμα, η εξέλιξη του Κόλπου της Βαλένθια στην Ισπανία, η οποία είναι από τα αρχαία χρόνια πολύ καλά τεκμηριωμένη. Όλα δείχνουν ότι από την κοιλάδα του Έβρου ως την πόλη της Βαλένθια η ακτή έχει τάση υποχώρησης προς τη στεριά, ενώ από την Βαλένθια έως το Ακρωτήριo Sant Antonio υπάρχει τάση επέκτασης προς την θάλασσα. Παρόμοιες διεργασίες είναι εμφανείς σε όλη τη λεκάνη, ιδιαίτερα στα μεγάλους δέλτα των ποταμών Ροδανού, Νείλου και Πω. Αυτές οι διεργασίες αναπόφευκτα προκαλούν επέκταση της διάβρωσης των ακτών, η οποία με τη σειρά της προκαλεί εκτεταμένες ζημιές. Η χρηματοδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση του προγράμματος EUROSION, που εκπονήθηκε το 2004, αναφέρει ότι η περιοχή που χάθηκε ή διατρέχει μεγάλο κίνδυνο να χαθεί στην Ευρώπη εκτιμάται στα 15 τετραγωνικά χιλιόμετρα το χρόνο. Μόνο για την περίοδο , περίπου 300 σπίτια έπρεπε να εγκαταλειφθούν στην Ευρώπη και άλλα 3000 σπίτια έχασαν την αγοραστική τους αξία, λόγω υψηλών κινδύνων διάβρωσης των ακτών. Οι κίνδυνοι αυξάνονται κατά πολύ σε περίπτωση που οι αμμοθίνες και τα τεχνητά φράγματα καταστραφούν, Η ακτή της Βαρκελώνης (Φωτογραφία: P. Zdruli) Αν υποθέσουμε ότι τα σενάρια των κλιματικών αλλαγών αποδειχθούν σωστά, η οικονομική καταστροφή λόγω της αύξησης της στάθμης της θάλασσας κ αι άλλων παραγόντων θα είναι ολέθρια. Μόνο η Ιταλία θα χάσει το 6% από το έδαφός της, ενώ οι μισοί υγροβιότοποι της Ευρώπης θα εξαφανιστούν. Μια μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Διακυβερνητικής Ομάδας για τις Κλιματικές Μεταβολές [IPCC] εκτιμά τον παγκόσμιο κίνδυνο διάβρωσης των ακτών σε 5,400 εκατομμύρια Ευρώ ανά έτος για την περίοδο Αυτή η εκτίμηση πιθανώς να είναι μεγαλύτερη για τη Μεσόγειο, εφόσον είναι κλειστή θάλασσ α. Ερημοποίηση και υπερανάπτυξη των ακτών: πώς συνδέονται Αν κάποιος θεωρούσε την ερημοποίηση με τη στενή έννοια της, τότε από κλιματικής άποψης η υπερανάπτυξη των ακτών δεν έχει τη διάσταση της έννοιας της ερημοποίησης. Ωστόσο, η ερημοποίηση αποτελεί υποβάθμιση της γης..., έτσι η σχέση της

6 με την υπερανάπτυξη των ακτών είναι πραγματική. Για να προσεγγίσουμε αυτό το θέμα είναι απαραίτητο να αναλύσουμε μια σειρά πιέσεων και κινήτρων που επηρεάζουν άμεσα τις παράκτιες ζώνες. Η παρακάτω εικόνα παρουσιάζει περιληπτικά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των γήινων διεργασιών που λαμβάνουν χώρα στο ανώτερο τμήμα της υδρολογικής λεκάνης και των πιέσεων στις ακτές. Είναι φανερό ότι οι ανθρώπινες πιέσεις παίζουν βασικό ρόλο στη συνολική διεργασία. Η ερημοποίηση δεν έχει σύνορα, άρα οι αναλύσεις και τα συμπεράσματα του παρόντος εντύπου δεν απευθύνονται μόνο στις χώρες που περιλαμβάνονται στα Παραρτήματα IV και V της Συνθήκης των Ηνωμένων Εθνών για την Καταπολέμηση της Ερημοποίησης (UNCCD). Αντίθετα, ακολουθεί μια προσέγγιση που αφορά ολόκληρη τη Μεσόγειο. αντί για την καλλιέργεια τοματιών; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: η τεχνητή κάλυψη του εδάφους διαταράσσει σε μεγάλο βαθμό τις λειτουργίες του οικοσυστήματος και τους φυσικούς κύκλους ανταλλαγής θρεπτικών στοιχείων, καθώς και τις εισροές υδάτων και αερίων, με άμεσες συνέπειες στη βιοποικιλότητα, στην ισορροπία των υπόγειων υδάτων και στη σταθερότητα του οικοσυστήματος, ως μερικά παραδείγματα. ΕΠΙΤΌΠΙΕΣ ΕΠΙΔΡΆΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΑΚΤΏΝ Μια σειρά κινήτρων και πιέσεων εξετάζονται σε αυτές τις αναλύσεις με σκοπό τη διερεύνηση των αιτιών που βρίσκονται πίσω και την εκτίμηση της έκτασής τους. Εν ώ επισημαίνουμε ότι αυτ ές οι αναλύσεις βασίζονται σε δημοσιευμένα στοιχεία, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή και να λαμβάνονται υπόψη τόσο οι εθνικές όσο και οι τοπικές συνθήκε ς. Επίσης θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως μεθοδολογική προσέγγιση ανάλυσης του κινδύνου και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στις παράκτιες ζώνες. Πόσο χρόνο θα χρειασθεί να καλυφθεί με τσιμέντο η Μάλτα (πη γή: Πανεπιστήμιο Μάλτας, 2004) 5 Αστικοποίηση, κάλυψη της επιφανείας του εδάφους με αδρανή υλικά και πληθυσμιακή πίεση, συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού Η Θεματική Στρατηγική για την Προστασία του Εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει την κάλυψη της επιφανείας του εδάφους ως μια από τις οκτώ γνωστές απειλές για τους εδαφικούς πόρους της Ευρώπης. Ενώ η οικονομική καταστροφή από άλλες απειλές όπως η διάβρωση ή η ρύπανση για παράδειγμα υπολογίζονται σε κάποια εκατομμύρια ευρώ ετησίως, δεν είναι δυνατός ο υπολογισμός της κάλυψης της επιφανείας του εδάφους. Αυτό αποτελεί ένα βασικό θέμα που χρήζει περαιτέρω μελέτης. Κάποιοι ίσως αναρωτηθούν: Και γιατί είναι κακό να χρησιμοποιηθεί η γη για την ανάπτυξη υποδομών Εκτεταμένη οικιστική ανάπτυξη στη παράκτια περιοχή της Μάλτας (φωτογραφία: Ch. Morini) Οι λαοί της Ευρώπης έχουν μετατρέψει σε οικιστικές περιοχές παραπάνω από το 65% του εδάφους της ηπείρου τους, όμως η κατάσταση είναι οξύτερη στις παράκτιες περιοχές. Οι μελέτες δείχνουν ότι περίπου 50 70% των κατοικούν της Μεσογειακής Ευρώπης κατοικούν εντός 60 χιλιομέτρων από την ακτή. Σε μερικές νότιες Ευρωπαϊκές χώρες το μέγεθος είναι ακόμα μεγαλύτερο. (Ένα ακραίο παράδειγμα της υπερανάπτυξης των ακτών είναι η πρωτεύουσα της Βηρυτού του Λιβάνου, όπου ουσιαστικά δεν έχει μείνει ελεύθερη γη στην ακτή και η κάλυψη με κτίσματα εξαπλώνεται στους γύρω λόφους). Δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις η αστικοποίηση

7 6 επεκτείνεται παράνομα. Το ερώτημα αν αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις μπορούν ή δεν μπορούν να σταματήσουν αυτή τη διεργασία, παραμένει ανοικτό και γίνεται συχνά θέμα έντονων συζητήσεων. Οι κατοικημένες επιφάνειες αυτή τη στιγμή καλύπτουν σχεδόν το 40% της Μεσογειακής ακτογραμμής. Το 80% της συνολικής ρύπανσης που πλήττει τη Μεσόγειο Θάλασσα είναι χερσαίας προέλευσης. Οι μισές πόλεις με παραπάνω από 100,000 πληθυσμό δεν διαθέτουν μονάδες βιολογικού καθαρισμού του νερού και το 60% των αστικών υδάτινων λυμάτων αποβάλλεται στη θάλασσα χωρίς να έχει υποστεί καμία επεξεργασία. Παρόλα αυτά, η ποιότητα του θαλάσσιου νερού έχει βελτιωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συσσώρευση ανθεκτικών τοξικών ουσιών (PTS) στις τροφικές αλυσίδες αποτελεί λόγο ανησυχίας. Σε ορισμένες περιοχές οι μετρήσεις έχουν δείξει επίπεδα πάνω από τα επιτρεπτά όρια από αυτά της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO). Η εισροή των νιτρικών αλάτων έχει διπλασιαστεί σε 20 χρόνια. Τα πλαστικά ευθύνονται για το 75% των λυμάτων που απαντώνται στο βυθό ή στην επιφάνεια της θάλασσας. Τα τελευταία πενήντα χρόνια οι ποσότητες των ποτάμιων αποθέσεων που καταλήγουν στη θάλασσα έχουν μειωθεί κατά 90% και μια τεράστια επιφάνεια ακτής υφίσταται διάβρωση. Παρά τη μείωση της λειτουργικής ρύπανσης από τους υδρογονάνθρακε ς η οποί α είναι αποτέλεσμα κανονισμών, ακόμα ευθύνεται για παραγωγή 100,000 με 150,000 τόνους ανά έτος. Υπάρχουν στοιχεία που αποκαλύπτουν την εισροή 500 ξένων εδών ι στο οικοσύστημα της Μεσογείου. Οι ακτογραμμές καλύπτονται με τσιμέντο λόγω των λιμένων και μαρινων που κατασκευάζονται για να φιλοξενήσουν την ολοένα και πιο διαδεδομένη ναυσιπλοΐα αναψυχής, η οποία επίσης συμβάλλει στη ρύπανση από στερεά λύματα, από την αποβολή ανεπεξέργαστων υλών, στο θαλάσσιο περιβάλλον και στον εκφυλισμό της θαλάσσιας χλωρίδας, λόγω των αγκυροβολίων. Αρκετοί τουριστικοί προορισμοί έχουν υποστεί σημαντική απώλεια εσόδων, λόγω της υποβάθμισης της ποιότητας του περιβάλλοντος. Πηγή: Η συγκέντρωση των δραστηριοτήτων σε τόσο στενές λωρίδες γης συνοδεύεται από την απώλεια γόνιμων γεωργικών εδαφών και πολύτιμων παράκτιων βιότοπων, καθώς και από ρύπανση και αυξημένη περιβαλλοντική καταστροφή. Υπολογίζεται ότι μόνο η Ελλάδα πιθανόν έχει χάσει παραπάνω από το ένα τρίτο των υγροβιότοπών της. Από την άλλη πλευρά, η μεγάλη συγκέντρωση του πληθυσμού της σε μικρές περιοχές την καθιστούν πιο ευάλωτη σε φυσικές καταστροφές όπως πλημμύρες, σεισμούς και εκρήξεις ηφαιστείων. Ο Βεζούβιος, που κατάστρεψε την Πομπηία πριν από 2000 χρόνια, δεν βρίσκεται μακριά από την ακτή, όμως η σημερινή εξάπλωση της Νάπολης είναι τρομακτική και δεν εμπόδισε το ηφαίστειο. Τελικά ποιος ξέρει αν παλιρροιακά κύματα (τσουνάμι) δεν θα μπορούσαν να εμφανιστούν και στη Μεσόγειο; Η διεργασία της συγκέντρωσης του πληθυσμού στις παράκτιες περιοχές της Ευρώπης ξεκίνησε κυρίως μετά τη βιομηχανική επανάσταση, αλλά εξαπλώθηκε ραγδαία μόλις στα μέσα του εικοστού αιώνα. Προωθήθηκε από μια σειρά κινήτρων που δόθηκαν στο λαό, τα οποία ευνοούσαν την ταχεία οικονομική ανάπτυξη μετά το πέρας του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Μόλις η οικονομική άνθηση παρήγαγε ένα πλούτο άνευ προηγουμένου (ιδιαίτερα στη Δυτική Ευρώπη), ο τουρισμός έγινε το βασικό κίνητρο για τη μεταμόρφωση των ακτών. Ευρώπη τη νύχτα Παρατηρείστε την ένταση των Europe by night φώτων σε όλες τις παράκτιες ζώνες της Ευρώπης (Πηγή:ΝΟΑΑ (

8 Το σχέδιο LACOAST [από τα αγγλικά αρκτικόλεξα LΑnd (γη) & COAST (ακτή)] είναι μια μελέτη που εκδόθ ηκε το 2000 από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ερευνών και ονομάστηκε έτσι επειδή αφορά τις αλλαγές που επέρχονται στις παράκτιες περιοχές από την κάλυψη του εδάφους. Η εν λόγω μελέτη καθόρισε ποσοτικά τις αλλαγές που επήλθαν στις Ευρωπαϊκές παράκτιες ζώνες λόγω κάλυψης του εδάφους κατά την περίοδο μεταξύ σε σταθερό μήκος 10 χιλιομέτρων από την ακτή. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ό τι οι αλλαγές που σημειώθηκαν σε αυτή την περίοδο περιλαμβάνουν και μετατροπές εντός της ίδιας κατηγορίας (αρδευόμενες καλλιέργειες αντί ξηρικές), μετατροπές από βοσκοτόπια σε αρόσιμη γη ή απώλεια υγροβιότοπων για κατασκευή και επέκταση λιμένων. Οι πιο σχετικές αλλαγές που αναδείχθηκαν αφορούσαν τις δομημένες περιοχές στις ακτές της νοτιοανατολικής Πορτογαλίας, της νοτίου Ισπανίας και των τριών μεγάλων νήσων Κορσικής, Σαρδηνίας και Σικελίας, όπου τα μεγέθη δείχνουν αύξηση κατά 30% (βλ. επίσης το χάρτη που καταρτίστηκε από το πρόγραμμα LACOAST). Έκτοτε η υπερανάπτυξη των ακτών συνεχίζεται με γρήγορους ρυθμούς. Ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν την υπερανάπτυξη των ακτών είναι η πίεση του πληθυσμού. Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες οι μεσογειακές χώρες βίωσαν τεράστια αύξηση του πληθυσμού. Το 2000 ο πληθυσμός των 22 παραθαλάσσιων χωρών στο σύνολό του ανερχόταν σε 428 εκατομμύρια, σε σύγκριση με 285 εκατομμύρια το Τα στοιχεία διαφέρουν αρκετά μεταξύ των βορείων και των νοτίων χωρών, με τις τελευταίες να παρουσιάζουν ετήσιο ρυθμό αύξησης 2.35% το έτος ή αύξηση 3.9 εκατομμυρίων ανθρώπων ανά έτος σε όλες τις χώρες από το Μαρόκο έως την Τουρκία. Αυτά τα στοιχεία είναι πέντε φορές μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα των βορίων μεσογειακών χωρών. Η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία στο επίπεδο των ακτών αναφέρει ότι ο πληθυσμός αυξήθηκε από 90 εκατομμύρια το 1970 σε 143 εκατομμύρια το Η πιο ουσιαστική αύξηση επήλθε στις νότιες και ανατολικές χώρες (80% αύξηση στο σύνολο των 48 εκατομμυρίων ανθρώπων μέσα σε 30 χρόνια). Οι προβλέψει ς για τις παράκτιε ς περιοχές δείχνουν ότι η πληθυσμιακή αύξηση σε αυτές τις περιοχές θα μπορούσε να φτάσει ως και τα 174 εκατομμύρια ως το 2025,δηλαδη μέση αύξηση 0.8% ανά έτος. Ωστόσο, το υψηλότερο ποσοστό αφορά τις νοτιοανατολικές περιοχές της λεκάνης. Αύξηση των περιοχών που αστικοποιήθηκαν κατά την περίοδο πρόγραμμα LACOAST Project (πηγή: EEA 2002) (Φωτογραφία από P. Zdruli) H πληθυσμιακή πίεση επιδεινώνεται επίσης από την τουριστική βιομηχανία. Η Μεσόγειος είναι ο τρίτος δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός και ο πρώτος για τους Ευρωπαίους τουρίστες και φιλοξενεί 218 εκατομμύρια επισκέπτες κάθε έτος. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, η ροή των τουριστών στη Μεσόγειο θα αυξηθεί. Ως το 2025 η περιοχή θα δεχθεί 396 εκατομμύρια αλλοδαπούς και 273 εκατομμύρια εγχώριους τουρίστες. Μόνο η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία θα φιλοξενήσουν παραπάνω από το 75% των αλλοδαπών τουριστών, ενώ η Τουρκία θα γίνει ο τέταρτος προορισμός στη Μεσόγειο,με περίπου 34 εκατομμύρια αλλοδαπούς επισκέπτες ανά έτος. Σε αυτά τα μεγέθη θα πρέπει να προστεθούν πολύ περισσότερα εκατομμύρια εγχώριων τουριστών, που θα περάσουν τις διακοπές ή τα σαββατοκύριακά τους στην ακτή. Τυπικό παράδειγμα αποτελεί η Μάλτα, μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με λιγότερο από εκατομμύριο κατοίκων, η οποία δέχεται κατά μισό μέσο όρο 1.2 εκατομμύρια επισκέπτες ανά έτος. Η τουριστική βιομηχανία παίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία της Μεσογείου και το ποσοστό της αναμένεται να αυξηθεί. Ωστόσο, αυτή έχει επιφέρει αρκετά περιβαλλοντικά προβλήματα που ποικίλλουν, από την απώλεια καλλιεργήσιμων εκτάσεων, τη ρύπανση, τη διάβρωση των ακτών, ως την αύξηση της κατανάλωσης του νερού. 7

9 Οι ανάγκη για στέγαση και δημιουργία υποδομών έχει αναγκάσει αυτούς που ασχολούνται με την ανάπτυξη να χτίσουν σχεδόν παντού, όπως μπορούμε να δούμε σε αυτή τη φωτογραφία του Μονακό. Γεωργία Τα σημερινά πρότυπα χρήσης γης στις παράκτιες ζώνες της Μεσογείου δεν αντιπροσωπεύουν πλέον τις μακραίωνες πρακτικές της παραδοσιακής γεωργίας της υπαίθρου. Αντίθετα, είναι όλο και σε μεγαλύτερο βαθμό αποτέλεσμα των πολύπλοκων αποφάσεων αυτών που χρησιμοποιούν τη γη και ενδιαφέρονται για τις αναμενόμενες οικονομικές αποδόσεις από τις διαφορετικές καλλιέργειες, τα οπωροφόρα δέντρα και τα εκτρεφόμενα ζώα. Επίσης εξαρτώνται από τις αποφάσεις των ιθυνόντων που ασχολούνται με τις βιομηχανικές και εμπορικές δραστηριότητες, την αστική ανάπτυξη και την επέκταση υποδομών, τα οποία εκφράζονται με την κατασκευή αυτοκινητόδρομων και κέντρων υποδοχής τουριστών. Υπάρχουν πολλά αλληλοσυγκρουόμενα ενδιαφέροντα όσον αφορά τη χρήση γης και φαίνεται ότι η γεωργία είναι ο μεγάλος χαμένος της υπόθεσης. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 χωρών η γεωργία το 2001 αντιπροσώπευε μόλις το 2 % του ΑΕΠ και μόλις το 4 % της απασχόλησης. Μετά τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 27 χωρών μελών το το ποσοστό ΑΕΠ από τη γεωργία αυξήθηκε. Παρά το μικρό ποσοστό της στα εθνικά ΑΕΠ, η γεωργία ακόμα παραμένει η κυριότερη αιτία κατανάλωσης νερού, σε ποσοστό περίπου 50%. Στις ευρωπαϊκές χώρες της Μεσογείου το μέγεθος της κατανάλωσης νερού από τη γεωργία ξεπερνά το 50%, αλλά αυξάνεται δραματικά στη Βόρειο Αφρική και τη Μέση Ανατολή,με τιμές ως και 80%. Η Οδηγία Πλαίσιο για το Νερό της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην αποτελεσματικότητα της χρήσης του νερού και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη βιώσιμη χρήση του νερού στις παράκτιες ζώνες. Από την άλλη, είναι σημαντικό να καθορίσουμε καλύτερα το ρόλο της γεωργίας ως σημαντικής κινητήριας δύναμης για την οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και τις πηγές εισοδήματος για τον πληθυσμό της υπαίθρου των παράκτιων ζωνών. Η γεωργία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μονόπλευρα ως ένοχη για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Η απώλεια γόνιμων εδαφών με την αστικοποίηση και την κάλυψη της επιφανείας του εδάφους με αδρανή υλικά, ιδιαίτερα στις νότιες μεσογειακές χώρες,θα μπορούσε να επιφέρει σοβαρότατα προβλήματα ανασφάλειας, όσον αφορά την τροφή και κοινωνικές αναταραχές σε αυτές τις χώρες, τα οποία πιθανόν να επηρεάσουν τις βόρειες χώρες της Μεσογείου, όπως την Ισπανία και την Ιταλία,για παράδειγμα. Λόγω της αυξανόμενης πληθυσμιακής πίεσης και του συνεχούς αυξητικού ρυθμού υποβάθμισης της γης, αναμένεται ότι η διαθέσιμη κατά κεφαλή αρόσιμη γη σε ολόκληρη τη Μεσόγειο θα μπορούσε να μειωθεί από 0,48, εκτάρια ανά άτομο, το 1961,σε 0,22 εκτάρια ως το έτος Αυτή τη στιγμή, οι νότιες χώρες δαπανούν σημαντικά ποσά των οικονομικών τους προσόδων που προέρχονται από την πετρελαϊκή και τουριστική βιομηχανία για να καλύψουν τις ανάγκες τους σε τρόφιμα., δαπάνες που θα μπορούσαν να διατεθούν σε προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας και περίθαλψης. Δύο διαφορετικά αγροτικά σενάρια εμφανίζονται στον τομέα της γεωργίας και στις δύο πλευρές της Μεσογείου. Οι νότιες περιοχές παραμένουν ως παραδοσιακές αγροτικές κοινωνίες, εφόσον η πραγματική έννοια «αγροτική περιοχή» στη μεσογειακή Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αλλάξει δραματικά ή και σχεδόν χάθηκε, για να αντικατασταθεί από την «ημιαστική» ή «αστική αγροτική» περιοχή [urban rural]. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν και είναι ιδιαίτερα προσεκτική όσον αφορά τις στρατηγικές αγροτικής ανάπτυξής της. millions ha milions i nhab Arable land and population in Mediterranean countries 251 Arable land 120,2 380 Population Πηγή: Πρόγραμμα MEDCOASTLAND, βασισμένο σε στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων & Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών [FAO] Οι στρατηγικές αγροτικής ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αντιμετωπίσει ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων και έχουν επιχειρήσει να αναπτύξουν σενάρια για το μέλλον. Μια σημαντική πλευρά, τυπικά μεσογειακή, ασχολείται με τη λεγόμενη ,1 117,3 114,5 111, years

10 περιθωριοποίηση της γεωργίας, που με άλλα λόγια σημαίνει συνδυαστική διεργασία κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, σύμφωνα με τους οποίους σε μερικές περιοχές η καλλιέργεια της γης παύει να είναι βιώσιμη, λόγω της υπάρχουσας χρήσης της γης και της κοινωνικοοικονομικής δομής, και δεν υπάρχουν άλλες επιλογές όσον αφορά τη γεωργία. Έτσι η διεργασία αυτή καταλήγει στην εγκατάλειψη της γης. Το τελευταίο αυτό φαινόμενο συνδέεται αμεσότατα με την υπερανάπτυξη των ακτών. Το πρόγραμμα LEADER (αρκτικόλεξο από τη φράση στα γαλλικά Liaison Entre Actions de Développements de l Εconomie Rurale και σημαίνει Κοινές Αναπτυξιακές Δράσεις για την Αγροτική Οικονομία) αποτελεί καλό παράδειγμα. Στις μεσογειακές ευρωπαϊκές χώρες επισημαίνεται η ανάγκη διαφοροποίησης των δραστηριοτήτων,που σημαίνει ότι οι αγρότες δεν θα πρέπει να ασχολούνται μόνο με τις καλλιέργειες, τα φρούτα, την ελιά, τα κηπευτικά και την παραγωγή ζώων εκτροφής, αλλά και να επιδίδονται σε άλλες δραστηριότητες, όπως ο αγροτουρισμός και ο οικοτουρισμός, καθώς και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου τους. Επίσης θα μπορούσαν να αμείβονται για την ανάπτυξη και εφαρμογή αγρο οικολογικών μέτρων προστασίας. χρήσης ζιζανιοκτόνων και λιπασμάτων και της συσσώρευσης αλάτων, λ όγω της κακής ποιότητας του νερού άρδευσης. Το τελευταίο αυτό πρόβλημα είναι πολύ εμφανές στην Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα, την Αλβανία, την Αίγυπτο και την Τουρκία. Το 2004 το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) κυκλοφόρησε τις παρακάτω δορυφορικές εικόνες των παράκτιων περιοχών της Αλμερίας της Ισπανίας. Σε τριάντα χρόνια ( ) ολόκληρη η περιοχή του Campo de Dalias μετατράπηκε από βοσκοτόπια και καλλιεργήσιμη μη αρδευόμενη γη σε θερμοκήπια. Αυτή η διεργασία συνοδεύθηκε με υπεράντληση νερού, για να καλυφθούν οι αρδευτικές ανάγκες. Αυτές οι δραματικές αλλαγές της χρήσης γης δείχνουν πόσο αποφασιστικό ρόλο παίζουν οι αγορές,όσον αφορά τον καθορισμό των χρήσεων γης. Η Ισπανία αποτελεί τη σημαντικότερη εξαγωγική χώρα φρέσκων οπωροκηπευτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 9 Γραφικό τοπίο στην περιοχή Murge di Alberobello κοντά στην Αδριατική ακτή του Μπάρι, στην Ιταλία. Στο κέντρο διακρίνοντα ι οι περίφημες κωνικές αγροικίες ή trulli της Απουλίας. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως,η γεωργία είναι ο «χαμένος» των αλλαγών που προκύπτουν λόγω της υπερανάπτυξης των ακτών. Για το ποσοστό γης που ακόμα παραμένει διαθέσιμο για αγροτική παραγωγή, οι συσχετισμοί του με την ερημοποίηση ανακλώνται κυρίως στην αυξημένη ρύπανση του εδάφους και του νερού, λόγω της υπερβολικής Πηγή: Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP), 2004

11 10 Το παρακάτω σχήμα δείχνει τη διείσδυση του θαλάσσιου νερού στον υδροφόρο ορίζοντα των υπόγειων υδάτων, λόγω των γεωτρήσεων που κατασκευάσθηκα ν και της άντλησης νερού, κυρίως για άρδευση. Αυτή η διεργασία έχει διαδοθεί πολύ στις ακτές της νοτίου Ιταλίας και αλλού στην περιοχή και έχει επιταχύνει τη δημιουργία αλατούχων εδαφών ιδιαίτερα στα κατώτερα τμήματα των γεωργικών πεδινών περιοχών, με σοβαρές συνέπειες για τις καλλιέργειες. Διείσδυση υφάλμυρου νερού και δημιουργία αλατούχων μέσω της άντλησης υπόγειων υδάτων (Πηγή: Πλημμύρες Οι πλημμύρες είναι το αποτέλεσμα της μεταβλητότητας του κλίματος (ιδιαίτερα της κατανομής της βροχή ς) και σχετίζονται με την υδρολογία (συμπεριλαμβανόμενου του σχήματος της κοίτης του ποταμού), την ένταση αποστράγγισης και τη μόνιμη ροή νερού, καθώς και με τα χαρακτηριστικά του εδάφους ιδιαίτερα με αποθηκευτική ικανότητα σε νερό. Οι πλημμύρες θεωρούνται ως το αποτέλεσμα της αποψίλωσης των δασών, των πυρκαγιών, της υπερβόσκησης, της κατάρρευσης των αναβαθμών και των μέτρων προστασίας κατά της διάβρωσης, τα οποία επιταχύνουν τη διάβρωση του εδάφους και της απορροής των επιφανειακών υδάτων, ενισχύοντας έτσι την ένταση της πλημμύρας στις κατώτερες πεδινές περιοχές. Οι παράκτιες ζώνες είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε αυτή την καταστροφική διεργασία. Η υπερανάπτυξη των ακτών παρεμποδίζει τη διεργασία αυτή, κυρίως μέσω της τεχνητής κάλυψης του εδάφους, που μειώνει την διήθηση του νερού σε αυτό και προκαλεί διαταραχές του φυσικού οικοσυστήματος. Συνεπώς, η υπερανάπτυξη των ακτών αποτελεί ταυτόχρονα αιτία και θύμα των πλημμυρών. Σύμφωνα με ένα δελτίο τύπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά την περίοδο ο μεγαλύτερος αριθμός πλημμυρών σημειώθηκε στη Γαλλία (22%), στην Ιταλία (17%) και ο μεγαλύτερος αριθμός θυμάτων καταγράφηκε στην Ιταλία (38%), με επόμενη την Ισπανία (20%) και τη Γαλλία (17%). Οι μεγαλύτερες οικονομικές καταστροφές επήλθαν στη Γερμανία και την Ιταλία (και στις δύο περιπτώσεις 11 εκατομμύρια ευρώ) και ακολούθησαν η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο (περίπου 6 εκατομμύρια ευρώ). Οι πλημμύρες του ποταμού Montego στην Πορτογαλία το 2001, εκτός από καταστροφές σε περιουσίες, προκάλεσαν οικονομικές απώλειες ύψους περίπου 12.5 εκατομμυρίων ευρώ,λόγω της κατάρρευσης του φράγματος στην αριστερή πλευρά του ποταμού. Οι πλημμύρες εμφανίζονται και στη νότιο Μεσόγειο. Ένα ακραίο συμβάν βροχής, με περισσότερο από 130 χιλ. βροχ ής, το οποίο προκάλεσε πλημμύρα και λασποροή, καταγράφηκε στο Αλγέρι, μια πόλη με παραπάνω από 3 εκατομμύρια κατοίκους, στις 10 Νοεμβρίου του Αυτή η φυσική καταστροφή ήταν η αιτία να χαθούν 712 ζωές, να τραυματισθούν 350 άτομα, και να εξαφανιστούν άλλα 116. Επίσης περίπου 1800 σπίτια και 56 σχολεία καταστράφηκαν, όπως και πάρα πολλές γέφυρες, δρόμοι και δημόσια έργα. Περίπου 1,000,000 m 3 (πάχους μέχρι και 10 m) λάσπης συσσωρεύτηκε στην οδό Bab el Oued, όπου περισσότερα από 350 οχήματα (αυτοκίνητα, φορτηγά και λεωφορεία) με τους επιβάτες τους θάφτηκαν στη λάσπη. Το τελευταίο αποτέλεσμα της πλημμύρας είναι ο ευτροφισμός της θάλασσας, τον οποίο κάποιοι επιστήμονες παρομοιάζουν με ερημοποίηση της θάλασσας. Αυτή η τελευταία συνέπεια απλώς ενισχύει την ανάγκη για μια προσέγγιση βασισμένη στο οικοσύστημα, όταν έχουμε να κάνουμε με τη διαχείριση του σημείου σύνδεσης θάλασσα ς ξηράς.

12 Sediment deposition causing sea eutrophication ΜΗ ΕΠΙΤΌΠΙΕΣ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΑΚΤΏΝ Στις μελέτες για τη διάβρωση οι μη επιτόπιες επιπτώσεις σχετίζονται με τις τελικές συνέπειες της διεργασίας. Στην περίπτωση της υπερανάπτυξης των ακτών οι μη επιτόπιες επιπτώσεις της είναι το αντίθετο της διάβρωσης. Στο πλαίσιο αυτό η υπερανάπτυξη των ακτών δημιουργεί τεράστιες ανισότητες ανάπτυξης μεταξύ των παρακτίων ζωνών και της ενδοχώρας. Η τελευταία εγκαταλείπεται αφήνοντας πίσω παραμελημένα δάση, διαβρωμένα εδάφη, αναβαθμίδες που έχουν υποστεί κατάρρευση, βοσκότοπους με υπερβόσκηση, πυρκαγιές και γενικά υποβάθμιση. Τις τελευταίες δεκαετίες η εσωτερική μετανάστευση προς της ακτές της Μεσογείου έχει επιδεινώσει τις παραπάνω διεργασίες. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΈΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ Οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι για τις παράκτιες ζώνες της Μεσογείου. Ο πληθυσμός της διευρυμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης που ζει στις παράκτιες περιοχές υπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία πενήντα χρόνια και η συνολική αξία των ακινήτων που βρίσκονται εντός 500 μέτρων από την ακτή πολλαπλασιάστηκε φτάνοντας περίπου στα δισεκατομμύρια ευρώ το Αναμένεται, συνεπώ ς, ότι οι οικονομικοί λόγοι θα συνεχίσουν να είναι ο κινητήριος μοχλός για την ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών και οι υπεύθυνοι για τους στρατηγικούς σχεδιασμούς, σε εθνικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα συνεχίσουν να ενδιαφέρονται για τη δυναμική της οικονομικής και της γενικότερης ανάπτυξης. Αυτό θα συνεχίσει να κυριαρχεί στις πολιτικές ατζέντες και το πιο πιθανό να επιταχύνει την υπερανάπτυξη των ακτών, με όλες τις σχετικές θετικές και αρνητικές συνέπειες, όπως αυτές περιγράφηκαν παραπάνω. Υπάρχουν πιθανότητες να εμφανιστούν περισσότερες περιοχές όπως η Promenade d Angles ή η Las Ramblas σε όλες τις ακτές της Μεσογείου. Παρόλα αυτ ά, η ανταπόκριση για να διασφαλιστεί η αειφόρος ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης ως τώρα δεν υπήρξε αποτελεσματική. Ήρθε η ώρα να αναλάβουμε δράση και να σταματήσουμε ή να αναστρέψουμε την υποβάθμιση τη ς παράκτιας ζώνης. Ωστόσο, χωρίς σαφή προσδιορισμό των ορίων που αρχίζει και που τελειώνει η παράκτια ζώνη, είναι δύσκολο να συγκρίνουμε και να παρακολουθήσουμε τους διάφορους δείκτες και την κατάσταση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της υπερανάπτυξης των ακτών στο εξής είναι η εφαρμογή των αρχών της Ενιαία Διαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης (ICZM). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ορίζει την Ενιαία Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης (ICZM) ως εξής: η ICZΜ είναι μια δυναμική, διεπιστημονική και αλληλεπιδραστική διεργασία προώθησης της βιώσιμης διαχείρισης των παρακτίων ζωνών. Καλύπτει όλο το φάσμα της συλλογής πληροφοριών, του σχεδιασμού (υπό την ευρύτερη έννοια του), της λήψης αποφάσεων, της διαχείρισης και της παρακολούθησης της υλοποίησης του προγράμματος. Η ICZM χρησιμοποιεί την ενημερωμένη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων για την εκτίμηση των κοινωνικών στόχων σε μια δεδομένη παράκτια περιοχή και για τη δράση, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί. Η ICZM προσπαθεί, μακροπρόθεσμα, να εξισορροπήσει τους περιβαλλοντικούς, τους κοινωνικούς, τους πολιτιστικούς και ψυχαγωγικούς στόχους και όλα αυτά εντός των ορίων που τίθενται από τη δυναμική του φυσικού περιβάλλοντος. Η λέξη «ολοκληρωμένη» ICZM αναφέρεται στην ένταξη των στόχων, και επίσης την ένταξη των εργαλείων επίτευξής τους, σε ενιαίο πλαίσιο. Σημαίνει ένταξη σε ενιαίο πλαίσιο όλων των σχετικών στρατηγικών,περιοχών, τομέων και επιπέδων διοίκησης. Σημαίνει επίσης ένταξη στο πλαίσιο αυτό όλων των 11

13 12 θαλάσσιων και χερσαίων τμημάτων που απαρτίζουν την περιοχή στόχο, αναφορικά με το χρόνο και το χώρο». Το σενάριο σχετικά με το όριο της Μεσογείου προβλέπει σημαντική αύξηση των πιέσεων με: Την αύξηση των πληθυσμών των παρακτίων πόλεων, από 70 εκατομμύρια το 2000 σε 90 εκατομμύρια το εκατομμύρια τουρίστες το 2025 στις παράκτιες περιοχές, έναντι 175 εκατομμυρίων το 2000, πυκνότητα ανά χιλιόμετρο ακτής που θα μπορούσε να τριπλασιαστεί στο Νότο και στην Ανατολή. 360 παράκτια εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ως το 2025,έναντι 200 το Αρκετές δεκάδες διυλιστηρίων και άλλων βιομηχανικών συγκροτημάτων στο Νότο και στην Ανατολή, ίσως το ισοδύναμο των 175 νέων εγκαταστάσεων αφαλάτωσης χωρητικότητας 6,000 m 3 ημερησίως, καθώς και νέα λιμάνια, δρόμους και αεροδρόμια. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που ελλοχεύει είναι ο κορεσμός των παρακτίων περιοχών και η τεχνητή κατασκευή παραπάνω από 4,000 χιλιόμετρα ακτογραμμής (που θα πλησιάζει το 50% του συνόλου το 2025). Το παραπάνω σενάριο για τις τάσεις παρουσιάζει επίσης τους αυξημένους κινδύνους επεισοδίων εκτεταμένης ρύπανσης από ατυχήματα, δεδομένης της μέσης ηλικίας του στόλου, του αριθμού των πλοίων με νηολόγηση ανοικτής θάλασσας, του αριθμού των ατυχημάτων που έχουν καταγραφεί (311 σε 23 χρόνια) και του πιθανού τετραπλασιασμού της θαλάσσιας κυκλοφορίας. Πηγή: Στρατηγικό και θεσμικό πλαίσιο Το Κεφάλαιο 17 της Ατζέντα 21 ορίζει στρατηγικές που αφορούν την ICZM. Όλες οι μεσογειακές χώρες έχουν υπογράψει αυτό το έγγραφο. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν πάντα ενεργή όσον αφορά την πολιτική της για τη Μεσόγειο. Το 1976 στη Βαρκελώνη έλαβε χώρα η πρώτη Διακυβερνητική Σύνοδος για την Προστασία της Μεσογείου, που ενέκρινε το Σχέδιο Δράσης για τη Μεσόγειο, το οποίο ακολούθησε μια σειρά από συνόδους και διεθνείς συνθήκε ς. Ένα σημαντικό γεγονός έαβε λ ξανά χώρα στην Ισπανία, γνωστό ως Σύνοδος της Βαρκελώνης για την Προστασία της Μεσογείου που υπογράφτηκε το Η αρχική Συνθήκη της Βαρκελώνης του 1976 τέθηκε σε ισχύ το 1978 και τροποποιήθηκε το 1995 και τα Πρωτόκολλα που συντάχθηκαν σύμφωνα με αυτή τη Συνθήκη έχουν σκοπό τη μείωση της ρύπανσης στη Μεσόγειο Θάλασσα και την προστασία και τη βελτίωση του θαλάσσιου περιβάλλοντος στην περιοχή συμβάλλοντας έτσι στην αειφόρο ανάπτυξή της. Το 1996 οι ιθύνοντες της πε ριοχής και η Ευρωπαϊκή Ένωση ίδρυσαν την Μεσογειακή Επιτροπή για την Αειφόρο Ανάπτυξη (MCSD) με μια πολύ ευρεία και φιλόδοξη εντολή όσον αφορά τη στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει ένθερμα την πρόσφατη Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτνίασης με όλες τις χώρες της περιοχής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση σκοπεύει να καθαρίσει το θαλάσσιο περιβάλλον σε 15 χρόνια Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει μια νέα στρατηγική για να εξασφαλίσει ότι όλα τα θαλάσσια ύδατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα είναι περιβαλλοντικά υγιή σε 15 χρόνια. Η απώλεια της θαλάσσιας βιοποικιλότητας λόγω της ρύπανσης από επικίνδυνες ουσίες, οι υπερβολικές ποσότητες θρεπτικών ουσιών, το αντίκτυπο της εμπορικής αλιείας και οι συνέπειες των κλιματικών αλλαγών είναι τα κύρια προβλήματα που επισημαίνονται από την Επιτροπή και τα οποία καλείται να αντιμετωπίσει η εφαρμοζόμενη στρατηγική. Ο Επίτροπος για το Περιβάλλον Σταύρος Δήμας λέει: «Οι θάλασσες και οι ωκεανοί της Ευρώπης έχουν τεράστια συμβολή στην ποιότητα ζωής μας και στην οικονομική μας ευμάρεια, αλλά η κατάστασή τους επιδεινώνεται λόγω της υπερεκμετάλλευσης, της ρύπανσης, των κλιματικών αλλαγών και άλλων πολλών παραγόντων. Αυτή είναι μια περιοχή, όπου η ανάγκη για υπερπροσπάθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση και για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση είναι πάρα πολύ επιτακτική.» Η Επιτροπή έχει καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό πλαίσιο, για να βοηθήσει να αντιμετωπιστούν οι πιέσεις και οι αρνητικές επιδράσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον. Η στρατηγική αυτή διατυπώνει ξεκάθαρες λειτουργικές κατευθυντήριες γραμμές, για τους τρόπους επίτευξης μιας καλής κατάστασης του περιβάλλοντος για όλες τις θαλάσσιες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως το 2021.

14 Τα κράτη μέλη που μοιράζονται θαλάσσιες περιοχές με χώρες που δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ενθαρρύνονται να συνεργάζονται στενά με αυτές τις τρίτες χώρες, στα πλαίσια τοπικών συμβάσεων που υπάρχουν για τη θάλασσα. Οι εκτιμήσεις των επιδράσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν λεπτομερείς αναλύσεις κόστους οφέλους των προτεινόμενων μέτρων θα είναι απαραίτητες πριν από την εισαγωγή οποιουδήποτε νέου μέτρου. Τα εθνικά προγράμματα θα πρέπει να εγκριθούν από την Επιτροπή. Πηγή: Ιανουάριος 2005, Europa News Τέλος, το παρόν έντυπο προτείνει τα ακόλουθα βασικά ζητήματα, που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής μελλοντικά: Ικανότητα και δημιουργία θεσμών σε επίπεδο κέντρου, περιφέρειας και περιοχής Ενίσχυση της εφαρμογής των ρυθμιστικών πολιτικών και διακυβέρνησης των παρακτίων ζωνών Αναβάθμιση των πολιτιστικών πόρων και ενθάρρυνση της κοινοτικής στήριξης για βιώσιμη διαχείριση των παρακτίων ζωνών Αποκατάσταση μιας λογικής ισορροπίας μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος Εξασφάλιση της διαρκούς παρακολούθησης. ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ A sustainable Future for the Mediterranean: The Blue Plan s Environment & Development Outlook edited by Guillaume Benoit & Aline Comeau. EARTHSCAN ISBN The LACOAST Atlas: Land Cover Changes in European Coastal Zones, edited by Vanda Perdigào and Susan Christensen. European Commission, Joint Research Centre, Space Applications Institute, Ispra, Italy http ://europa.eu.int/comm/environment/iczm/home.htm EU Water Framework Directive ex_en.htm CIESM Mediterranean Science Commission w.ciesm.org/index.htm MEDCOASTLAND Thematic network funded by the European Commission (EC), within the 5 th framework program for the international cooperation with Mediterranean countries, aiming at the Mediterranean coordination and dissemination of land conservation management to combat land degradation for the sustainable use of natural resources in the Mediterranean coastal zones. MEDCOAST proj ect: Contribute to coastal and marine conservation in the Mediterranean and the Black Sea, through improved coastal management practices European Commission, Directorate General Environment: A European initiative for sustainable coastal erosion management EUROSION Project The Blue Flag is an exclusive eco label awarded to over 3200 beaches and marinas in 36 countries across Europe, South Africa, Morocco, New Zealand, Canada and the Caribbean in COM (2006) 232 of EU Thematic Strategy for Soil Protection Post Graduate Programme (Master of Science): Coastal Management for the Mediterranean 13 ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Barcelona Convention rcel.htm European Commission policy in Integrated Coastal Zone Management

Η παράκτια ζώνη και η ανθεκτικότητα στην αύξηση στάθμης της θάλασσας.

Η παράκτια ζώνη και η ανθεκτικότητα στην αύξηση στάθμης της θάλασσας. [ Αρχιτεκτονική τοπίου και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή με τη συμβολή της χωρικής ανάλυσης. Η παράκτια ζώνη και η ανθεκτικότητα στην αύξηση στάθμης της θάλασσας. [ Ευθυμία Σταματοπούλου Αρχιτέκτων

Διαβάστε περισσότερα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ - ΜΟΡΦΗ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Προέλευση Μορφή έργων Χρήση Επιφανειακό νερό Φράγματα (ταμιευτήρες) Λιμνοδεξαμενές (ομβροδεξαμενές) Κύρια για

Διαβάστε περισσότερα

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή ΜΕΛΙΔΟΝΙ 12/11/18 Δρ Αλέξανδρος Ε. Στεφανάκης Κτηνίατρος Προεδρος ΓΕΩΤΕΕ- ΠΚ Φυσικό Περιβάλλον Ορίζεται το σύνολο των βιοτικών

Διαβάστε περισσότερα

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών

Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας νησιωτικών περιοχών ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΑΛΑΖΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΠΕΙΡΑΙΑΣ, 26-27 ΜΑΙΟΥ 2017 Νησιώτικο περιβάλλον, Νησιωτική-Θαλάσσια χωροταξία και Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Οι επιμέρους μελέτες ανέδειξαν τον πλούτο των φυσικών πόρων που διαθέτει η χώρα μας αλλά και τους κινδύνους που απειλούν το φυσικό

Διαβάστε περισσότερα

Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ».

Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ». Ο νησιωτικός τουρισμός και η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Προκλήσεις και Ευκαιρίες για τον Παράκτιο και Θαλάσσιο Τουρισμό στην ΕΕ». Εισηγήτρια κα Ελευθερία Φτακλάκη, Αντιπεριφερειάρχης

Διαβάστε περισσότερα

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού

Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Κείμενο εργασίας στα πλαίσια του ερευνητικού έργου WASSERMed Η Μελέτη Περίπτωσης για τη Σύρο: Υλοποιημένες δράσεις και η επιθυμητή συμβολή φορέων του νησιού Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ Μονάδα Διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Καθηγητής Χάρης Κοκκώσης

Καθηγητής Χάρης Κοκκώσης ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Καθηγητής Χάρης Κοκκώσης Τουρισµός Κλιµατική Αλλαγή Επιπτώσεις της Κλιµατικής Αλλαγής στον Τουρισµό Πράσινη Οικονοµία και Τουρισµός ράσεις Προσαρµογής Τουρισµός µ Η Ευρώπη

Διαβάστε περισσότερα

«Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα»

«Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα» «Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα» του Δημήτρη Κοσμά, icsd07055@icsd.aegean.gr d και της Γεωργίας Πολυζώη, icsd07105@icsd.aegean.gr 1 Δείκτης: Επιφανειακή Θερμοκρασία Ως μέση επιφανειακή θερμοκρασία,

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών

Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών 2018-2028 Αρμόδια υπηρεσία Απόσπασμα Όρων Εντολής Η Αναθέτουσα Αρχή, είναι το Τμήμα Περιβάλλοντος, του Υπουργείου Γεωργίας,

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς

Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια εικόνα του περιβάλλοντος Θεοδότα Νάντσου WWF Ελλάς Παγκόσµια προβλήµατα Αιτίες της περιβαλλοντικής καταστροφής Λύσεις Τι γίνεται στην Ελλάδα; Ορισµοί Πρόβληµα: Απώλεια βιοποικιλότητας Περίπου

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός «η θέσπιση πλαισίου για την προστασία των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων».

Σκοπός «η θέσπιση πλαισίου για την προστασία των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων». ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Κλιματική Αλλαγή, επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υγεία. Ενσωμάτωση Γνώσης και Εφαρμογή πολιτικών προσαρμογής στην τοπική αυτοδιοίκηση» Δρ. Ιωάννης Ματιάτος Υδρογεωλόγος, Επιστημονικός

Διαβάστε περισσότερα

Πολυτεχνείο Κρήτης Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος. Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών Ινστιτούτο Αστικής & Αγροτικής Kοινωνιολογίας Ομάδα Περιβάλλοντος

Πολυτεχνείο Κρήτης Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος. Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών Ινστιτούτο Αστικής & Αγροτικής Kοινωνιολογίας Ομάδα Περιβάλλοντος Ερευνητιικό Έργο MIRAGE (Mediiterranean Intermiittent Riiver ManAGEment) Διιαχείίριιση Ποταμών Διιαλείίπουσας Ροής στη Μεσόγειιο Πολυτεχνείο Κρήτης Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών

Διαβάστε περισσότερα

Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στο σχεδιασμό των παράκτιων έργων Πρόβλεψη και Αντιμετώπιση

Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στο σχεδιασμό των παράκτιων έργων Πρόβλεψη και Αντιμετώπιση Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Πολιτικών Μηχανικών Εργαστήριο Λιμενικών Έργων Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στο σχεδιασμό των παράκτιων έργων Πρόβλεψη και Αντιμετώπιση Βασιλική Τσουκαλά Αν. Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΥΤΙΚΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΥΤΙΚΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΔΥΤΙΚΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ Επιστημονικός υπεύθυνος: καθ. Χ. Κοκκώσης Εργαστήριο Περιβάλλοντος και Χωρικού

Διαβάστε περισσότερα

γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες

γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες Το γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον, εάν οι βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες στην επιφάνεια του πλανήτη και αν όλες οι περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

1ο Ενημερωτικό Δελτίο του έργου EU-WATER Διακρατική ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων στη γεωργία http://www.eu-water.eu Εισαγωγή Η Ευρώπη και κυρίως οι ανατολικές και Μεσογειακές χώρες, αντιμετωπίζουν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ. Ιωάννης Μαστοράκης - ΔΗΜΑΡΧΟΣ- Σάββατο,

ΔΗΜΟΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ. Ιωάννης Μαστοράκης - ΔΗΜΑΡΧΟΣ- Σάββατο, ΔΗΜΟΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ Ιωάννης Μαστοράκης - ΔΗΜΑΡΧΟΣ- Σάββατο, 05.11.2016 Προφίλ Δήμου Χερσονήσου, ποιοι είμαστε? Ένας από τους [24] Δήμους της Περιφέρειας Κρήτης Ο Δήμος μας αποτελείται από τέσσερις Δημοτικές

Διαβάστε περισσότερα

1. Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ

1. Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ 1 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΖΩΝΩΝ ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1. Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΤΙΩΝ ΖΩΝΩΝ Η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την διαχείριση

Διαβάστε περισσότερα

ανάμεσα στους ποικίλους χρήστες Εμπόριο Ναυσιπλοΐα Αλιεία Ιχθυοκαλλιέργειες Αναψυχή Κατοικία Βιομηχανίες

ανάμεσα στους ποικίλους χρήστες Εμπόριο Ναυσιπλοΐα Αλιεία Ιχθυοκαλλιέργειες Αναψυχή Κατοικία Βιομηχανίες 4/3/2009 Ενημερωτική Ημερίδα «Υπάρχουσα κατάσταση και προοπτικές εξυγίανσης της παράκτιας ζώνης και του βυθού στον Κόλπο της Ελευσίνας» Η έννοια της ολοκληρωμένης διαχείρισης παράκτιας ζώνης & Το παράδειγμα

Διαβάστε περισσότερα

Άνθρωπος και δοµηµένο περιβάλλον

Άνθρωπος και δοµηµένο περιβάλλον ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Άνθρωπος και δοµηµένο περιβάλλον Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Επιλέξετε τη σωστή από τις παρακάτω προτάσεις, θέτοντάς την σε κύκλο. 1. Το περιβάλλον γίνεται ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ α) όταν µέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη

ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη Βασικός-αναντικατάστατος παράγοντας της ζωής κάθε μορφής και κάθε επιπέδου Συνδέεται άμεσα με τη διαμόρφωση των κλιματολογικών συνθηκών Η σύγχρονη

Διαβάστε περισσότερα

11346/16 ΓΕΧ/γπ 1 DG E 1A

11346/16 ΓΕΧ/γπ 1 DG E 1A Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 18 Ιουλίου 2016 (OR. en) 11346/16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Με ημερομηνία: 18 Ιουλίου 2016 Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες

Διαβάστε περισσότερα

Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών

Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών Τάσεις και Προοπτικές για τον Παγκόσμιο Αγροτικό Τομέα και την Ανάπτυξη Γεώργιος Ραψομανίκης Επικεφαλής Οικονομολόγος Διεύθυνση Εμπορίου και Διεθνών Αγορών 1908-2016 Τιμές σιταριού, $/τόννο Απόκλιση Πραγματική

Διαβάστε περισσότερα

3ο Ενημερωτικό Δελτίο του έργου EU-WATER Διακρατική ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων στη γεωργία http://www.eu-water.eu Αειφορική Αγροτική Ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση Το πρόγραμμα EU.WATER

Διαβάστε περισσότερα

2 o Συνέδριο Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Θεσσαλίας «Πηνειός Ποταμός: Πηγή Ζωής και Ανάπτυξης στη Θεσσαλία» Λάρισα, 2-3 Νοεμβρίου 2018

2 o Συνέδριο Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Θεσσαλίας «Πηνειός Ποταμός: Πηγή Ζωής και Ανάπτυξης στη Θεσσαλία» Λάρισα, 2-3 Νοεμβρίου 2018 [1] 2 o Συνέδριο Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Θεσσαλίας «Πηνειός Ποταμός: Πηγή Ζωής και Ανάπτυξης στη Θεσσαλία» Λάρισα, 2-3 Νοεμβρίου 2018 Συμπεράσματα Συνεδρίου Το 2 ο Συνέδριο της ΠΕΔ Θεσσαλίας με θέμα

Διαβάστε περισσότερα

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν

Τ Α ΣΤ Σ Ι Τ Κ Ι Ο Π ΕΡ Ε Ι Ρ Β Ι ΑΛΛ Λ Ο Λ Ν ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο χώρος µπορεί να διακριθεί σε 2 κατηγορίες το δοµηµένοαστικόχώρο και το µη αστικό, µη δοµηµένο ύπαιθρο αγροτικό ή δασικό χώρο. Αστικός χώρος = ήλιος, αέρας, το νερό, η πανίδα, η χλωρίδα,

Διαβάστε περισσότερα

Συνέδριο για την Αειφόρο Ανάπτυξη των Νησιών Αθήνα 9 Σεπτεμβρίου 2006. Εισαγωγική ομιλία κ. Στ. Δήμα Επιτρόπου Περιβάλλοντος

Συνέδριο για την Αειφόρο Ανάπτυξη των Νησιών Αθήνα 9 Σεπτεμβρίου 2006. Εισαγωγική ομιλία κ. Στ. Δήμα Επιτρόπου Περιβάλλοντος Συνέδριο για την Αειφόρο Ανάπτυξη των Νησιών Αθήνα 9 Σεπτεμβρίου 2006 Εισαγωγική ομιλία κ. Στ. Δήμα Επιτρόπου Περιβάλλοντος Κυρίες και κύριοι, Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκλησή σας να προλογίσω

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 7 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΕ ΛΥΚ. ΤΑΞΕΙΣ. Μεσόγειος: Ένας παράδεισος σε κίνδυνο

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 7 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΕ ΛΥΚ. ΤΑΞΕΙΣ. Μεσόγειος: Ένας παράδεισος σε κίνδυνο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 7 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΕ ΛΥΚ. ΤΑΞΕΙΣ Μεσόγειος: Ένας παράδεισος σε κίνδυνο ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ «Mare Nostrum», δηλαδή «δική μας θάλασσα», αποκαλούσαν

Διαβάστε περισσότερα

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Γήινη επιφάνεια Κατανομή υδάτων Υδάτινο στοιχείο 71% Ωκεανοί αλμυρό νερό 97% Γλυκό νερό 3% Εκμεταλλεύσιμο νερό 0,01% Γλυκό νερό 3% Παγόβουνα Υπόγεια ύδατα 2,99% Εκμεταλλεύσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ (2014-2020)

ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ (2014-2020) ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΑ ΔΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ (ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ) Το 2015 θεωρείται μια πολύ σημαντική χρονιά για τα δάση σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς τουλάχιστον τέσσερις

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΠΙΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

ΤΑ ΠΙΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΑ ΠΙΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 1. Το ηφαίστειο Mount Merapi Η Ινδονησία κατέχει την αδιαμφισβήτητα ηγετική θέση στον κόσμο σε ενεργά ηφαίστεια και σεισμούς. Το Mount Merapi βρίσκεται στο κέντρο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς Το Πρωτόκολλο του Κιότο Μια πρόκληση για την ανάπτυξη και την απασχόληση «Από το Ρίο στο Γιοχάνεσµπουργκ και πέρα από το Κιότο. Ποιο µέλλον για τον Πλανήτη;» ρ Μιχαήλ Μοδινός

Διαβάστε περισσότερα

Το φράγμα του Ασουάν. Γιάννος Παπαϊωάννου Μαρία Παταρασβίλη Αλεξάνδρα Αδαμίδου Μαργαρίτα Χαραλάμπους Νοέμβριος 2013

Το φράγμα του Ασουάν. Γιάννος Παπαϊωάννου Μαρία Παταρασβίλη Αλεξάνδρα Αδαμίδου Μαργαρίτα Χαραλάμπους Νοέμβριος 2013 Το φράγμα του Ασουάν Γιάννος Παπαϊωάννου Μαρία Παταρασβίλη Αλεξάνδρα Αδαμίδου Μαργαρίτα Χαραλάμπους Νοέμβριος 2013 Πώς σκέφτηκαν οι Αιγύπτιοι να δημιουργήσουν το φράγμα του Ασουάν; Για πολλούς αιώνες οι

Διαβάστε περισσότερα

Κώστας Κωνσταντίνου Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης

Κώστας Κωνσταντίνου Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης Έρευνες για τεχνητό εμπλουτισμό των υπόγειων νερών της Κύπρου με νερό τριτοβάθμιας επεξεργασίας (παραδείγματα από Λεμεσό και Κοκκινοχώρια) Κώστας Κωνσταντίνου Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης Υπουργείο Γεωργίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Κράτος μέλος: Ελλάδα. που συνοδεύει το έγγραφο

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Κράτος μέλος: Ελλάδα. που συνοδεύει το έγγραφο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, XXX [ ](2012) XXX σχέδιο ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Κράτος μέλος: Ελλάδα που συνοδεύει το έγγραφο ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα

Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα Eκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη και αναλυτικό πρόγραμμα Οι παρακάτω διαφάνειες αποτελούν προϊόν μελέτης και αποδελτίωσης του Προγράμματος Σπουδών Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη Υποχρεωτικής

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Επιστήμη

Περιβαλλοντική Επιστήμη Περιβαλλοντική Επιστήμη ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Μέρος 1ο Αικατερίνη Ι. Χαραλάμπους, Καθηγήτρια ΕΜΠ Άδεια Χρήσης Το παρόν υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons και δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Έργου

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 9 η Διάλεξη Β. Διάγνωση της υπάρχουσας κατάστασης Αστικό περιβάλλον Εισήγηση: Γρηγόρης Καυκαλάς

Εργαστήριο Χωροταξικού Σχεδιασμού. 9 η Διάλεξη Β. Διάγνωση της υπάρχουσας κατάστασης Αστικό περιβάλλον Εισήγηση: Γρηγόρης Καυκαλάς ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 9 η Διάλεξη Β. Διάγνωση της υπάρχουσας κατάστασης Αστικό περιβάλλον Εισήγηση:

Διαβάστε περισσότερα

Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα : Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη

Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα : Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη MEMO/07/499 Βρυξέλλες, 26 Νοεµβρίου 2007 Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα 2007-2013: Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη 1. Επιχειρησιακό πρόγραµµα «Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη» 2007-2013: πρόγραµµα στο

Διαβάστε περισσότερα

7672/19 ΣΠΚ/σα/ΜΙΠ 1 LIFE.1.B

7672/19 ΣΠΚ/σα/ΜΙΠ 1 LIFE.1.B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 19 Μαρτίου 2019 (OR. en) 7672/19 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: 15011/18 Θέμα: Ειδική Επιτροπή Γεωργίας / Συμβούλιο AGRI 159 ENV

Διαβάστε περισσότερα

Xαιρετισμός Προέδρου.Ε. ΓΕΩΤ.Ε.Ε./Κ.Ε. κου Ιωάννη Γεωργιάδη,Γεωπόνου Μsc στην ημερίδα

Xαιρετισμός Προέδρου.Ε. ΓΕΩΤ.Ε.Ε./Κ.Ε. κου Ιωάννη Γεωργιάδη,Γεωπόνου Μsc στην ημερίδα Xαιρετισμός Προέδρου.Ε. ΓΕΩΤ.Ε.Ε./Κ.Ε. κου Ιωάννη Γεωργιάδη,Γεωπόνου Μsc στην ημερίδα «Προοπτικές αειφορικής ανάπτυξης ενεργειακών καλλιεργειών στην Ελλάδα». ΑΕΙΦΟΡΙΑ είναι μια έννοια που ευρύτατα χρησιμοποιείτε

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Οικολογίας και Περιβαλλοντικής Χηµείας

Αρχές Οικολογίας και Περιβαλλοντικής Χηµείας Αρχές Οικολογίας και Περιβαλλοντικής Χηµείας Ανθρωπογενής κλιµατική αλλαγή -Ερηµοποίηση Νίκος Μαµάσης Τοµέας Υδατικών Πόρων Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Αθήνα 2014 ιακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

10642/16 ΜΜ/γπ/ΠΜ 1 DG E 1A

10642/16 ΜΜ/γπ/ΠΜ 1 DG E 1A Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 24 Ιουνίου 2016 (OR. en) 10642/16 ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΗΜΕΙΟΥ «Ι/A» Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου ENV 454 FIN 403 MAR 182 AGRI 371 COEST 176 FSTR

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Ιωάννης Συμπέθερος Καθηγητής ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ - ΦΡΑΓΜΑΤΑ Χειμερινό Εξάμηνο Ακαδ. Έτος 2017-18 Οι αγροτικές καλλιέργειες αποτελούν τον κυριότερο

Διαβάστε περισσότερα

13342/16 ΜΑΠ/γπ 1 DG E 1A

13342/16 ΜΑΠ/γπ 1 DG E 1A Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 17 Οκτωβρίου 2016 (OR. en) 13342/16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 17 Οκτωβρίου 2016 Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 Επιτροπή Αναφορών 2004 22 Ιουλίου 2004 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Αναφορά 893/2003 του Antonio Cecoro ιταλικής ιθαγένειας σχετικά µε περιβαλλοντικό ζήτηµα που αφορά την ακτή της

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006 ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΥ TOY ΠΕΠ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 2000-2006 Διανύουμε το τελευταίο έτος εφαρμογής της Γ Προγραμματικής Περιόδου και κατ ακολουθία και αν δεν εδίδετο παράταση λόγω των καταστροφικών

Διαβάστε περισσότερα

Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων. Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010

Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων. Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010 Προσυνεδριακή ημερίδα HELECO 2011 Ρύπανση εποφανειακών και υπογείων υδάτων Ιωάννινα, 20 Μαρτίου 2010 Η σημερινή ημερίδα που συνδιοργανώνουμε με το Περιφερειακό Τμήμα Ηπείρου είναι η 5 η από τις 17 προσυνεδριακές

Διαβάστε περισσότερα

BeWater. Τί γνωρίζουμε σχετικά με την λεκάνη απορροής του Πεδιαίου;

BeWater. Τί γνωρίζουμε σχετικά με την λεκάνη απορροής του Πεδιαίου; BeWater Τί γνωρίζουμε σχετικά με την λεκάνη απορροής του Πεδιαίου; Adriana Bruggeman, Corrado Camera, Elias Giannakis, Christos Zoumides & Katerina Charalambous Λεκάνη απορροής Πεδιαίου Κατάντη Αστική

Διαβάστε περισσότερα

http://www.eu-water.eu

http://www.eu-water.eu 2ο Ενημερωτικό Δελτίο του έργου EU-WATER Διακρατική ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων στη γεωργία http://www.eu-water.eu Παρουσίαση της υδρογεωλογικής κατάστασης της λεκάνης Σαριγκιόλ και των

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΣΗ 5. Ανάλυση αποτελεσμάτων αλιευτικής και περιβαλλοντικής έρευνας- Διαχειριστικές προτάσεις ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ

ΦΑΣΗ 5. Ανάλυση αποτελεσμάτων αλιευτικής και περιβαλλοντικής έρευνας- Διαχειριστικές προτάσεις ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ & ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Ρωμανού 3 Χαλέπα - 73 133 Χανιά Κρήτης - http://triton.chania.teicrete.gr/

Διαβάστε περισσότερα

Το αγροδασικό μέτρο στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ και οι προοπτικές εφαρμογής του στην Ελλάδα

Το αγροδασικό μέτρο στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ και οι προοπτικές εφαρμογής του στην Ελλάδα ΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, ΓΕΩΤΕΕ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΓΡΟΔΑΣΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ Η Αγροδασοπονία στα Πλαίσια της Νέας ΚΑΠ 2014 2020 Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου 2014 Το αγροδασικό μέτρο στα πλαίσια

Διαβάστε περισσότερα

Τρίκαλα, 27/12/2011. Συνεντεύξεις. «Μεγαλύτερες σε διάρκεια ξηρασίες»

Τρίκαλα, 27/12/2011. Συνεντεύξεις. «Μεγαλύτερες σε διάρκεια ξηρασίες» Τρίκαλα, 27/12/2011 Συνεντεύξεις «Μεγαλύτερες σε διάρκεια ξηρασίες» Τι επισημαίνει στην ΕΡΕΥΝΑ για την περιοχή μας ο κ. Σοφοκλής Ε. Δρίτσας, ερευνητής στο Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04

ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ. Μαρία Κιτριλάκη ΠΕ04.04 ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Μαρία Κιτριλάκη Διαχείριση φυσικών περιοχών Η σύγχρονη αντίληψη για τη διαχείριση των φυσικών περιοχών δεν κυριαρχείται από την παλαιότερη τακτική της εξάντλησης αλλά από

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Ο κατασκευαστικός κλάδος αποτελεί τον μεγαλύτερο βιομηχανικό κλάδο που επηρεάζει τις κοινωνίες από περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Μάθημα 2Σ6 01. ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ελένη ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Γρηγόρης ΚΑΥΚΑΛΑΣ Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Μάθημα 2Σ6 01. ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ελένη ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Γρηγόρης ΚΑΥΚΑΛΑΣ Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Μάθημα 2Σ6 01 ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ελένη ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, Γρηγόρης ΚΑΥΚΑΛΑΣ Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο 2 0 1 3-2014 1 Α. ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΚΑΤΟΙΚΙΑ Δίκτυο οικισμών και

Διαβάστε περισσότερα

Η παράκτια ζώνη και η ανθεκτικότητα στην αύξηση στάθμης της θάλασσας.

Η παράκτια ζώνη και η ανθεκτικότητα στην αύξηση στάθμης της θάλασσας. Μεταπτυχιακή Διατριβή Ευθυμία Σταματοπούλου Αρχιτέκτων Μηχανικός ΑΠΘ M.La. Αρχιτέκτων Τοπίου ΑΠΘ Αρχιτεκτονική τοπίου και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή με τη συμβολή της χωρικής ανάλυσης. Η παράκτια

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΓΗΣ (Οκτώβριος 2007)

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΓΗΣ (Οκτώβριος 2007) ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΓΗΣ (Οκτώβριος 2007) Συγγραφέας: ΜΗΝΑΣ ΚΑΦΑΤΟΣ Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον; Με την πρόσφατη έκθεση της διακυβερνητικής επιτροπής σχετικά με την κλιματική αλλαγή (το λεγόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Οι υδατικοί πόροι αποτελούν σημαντικό οικονομικό, αναπτυξιακό και περιβαλλοντικό πόρο.

Οι υδατικοί πόροι αποτελούν σημαντικό οικονομικό, αναπτυξιακό και περιβαλλοντικό πόρο. Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδατικών πόρων Από την Οδηγία 2000/60 στη διαχείριση σε επίπεδο υδατικής λεκάνης Σωκράτης Φάμελλος Χημικός Μηχανικός MSc Αντιδήμαρχος Θέρμης Οι υδατικοί πόροι αποτελούν σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ είναι οι παραγωγικές δυνάμεις ή το αποτέλεσμα των παραγωγικών δυνάμεων που υπάρχουν και δρουν στο φυσικό περιβάλλον και που για τον σημερινό άνθρωπο μπορούν,

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. υδάτινο περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. www.ypeka.gr. www.epperaa.gr

Προστατεύει το. υδάτινο περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. www.ypeka.gr. www.epperaa.gr Προστατεύει το υδάτινο περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Το ΕΠΠΕΡΑΑ προστατεύει το Υδάτινο περιβάλλον βελτιώνει την Ποιότητα της Ζωής μας Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη»

Διαβάστε περισσότερα

Διαμόρφωση προτύπων. 21 March Γιατί μελετάμε το πρότυπο τοπίου;

Διαμόρφωση προτύπων. 21 March Γιατί μελετάμε το πρότυπο τοπίου; Διαμόρφωση προτύπων Γιατί μελετάμε το πρότυπο τοπίου; Το χωρικό πρότυπο επηρεάζει τις οικολογικές διεργασίες (δυναμική των πληθυσμών, τη βιοποικιλότητα, οικοφυσιολογικές διεργασίες των οικοσυστημάτων,

Διαβάστε περισσότερα

Το πρόγραμμα CORINE LAND COVER (CLC) στην Κύπρο

Το πρόγραμμα CORINE LAND COVER (CLC) στην Κύπρο ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ (ΓΣΠ-GIS) ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Cleopatra Hotel, Λευκωσία Το πρόγραμμα CORINE LAND COVER (CLC) στην Κύπρο Ανδρέας Αντωνίου Λειτουργός Περιβάλλοντος Τομέας Προστασίας της

Διαβάστε περισσότερα

Ερημοποιηση και Δεικτες

Ερημοποιηση και Δεικτες Land Care In Desertification Affected Areas From Science Towards Application Ερημοποιηση και Δεικτες Jane Brandt Nichola Geeson Σειρα Φυλλαδιων: A Aριθμος: 2 Ερημοποιηση και Δείκτες Η ερημοποίηση στην

Διαβάστε περισσότερα

Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου

Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου Δείκτες Επιτυχίας και Δείκτες επάρκειας ανά ενότητα ΑΠ Γεωγραφίας Γυμνασίου Γεωγραφία Β γυμνασίου: Η Ευρώπη στον κόσμο. 1η Ενότητα: Εξερευνώ την Ευρώπη ανακρίνοντας τους χάρτες Δείκτες επιτυχίας: Δείκτες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ. ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Τει Ιονίων Νήσων Δρ. Γιώργος Ζωγράφος

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ. ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Τει Ιονίων Νήσων Δρ. Γιώργος Ζωγράφος ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Τει Ιονίων Νήσων Δρ. Γιώργος Ζωγράφος Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΠΟΡΕΙ

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας.

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. Προστατεύει το περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 αξιοποιεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Με την αξιοποίηση των ΑΠΕ αναδεικνύεται

Διαβάστε περισσότερα

Μάθαμε για την συνθήκη του Ραμσάρ, η οποία προστατεύει με νόμο τους υδροβιότοπους.

Μάθαμε για την συνθήκη του Ραμσάρ, η οποία προστατεύει με νόμο τους υδροβιότοπους. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα που τρέξαμε στην Δ τάξη του σχολείου μας, ήταν σχετικό με το νερό. Το νερό είναι πολύτιμο αγαθό και απαραίτητο για την επιβίωση όλων των έμβιων οργανισμών. Θεωρείται δεδομένο, αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Newsletter # 2. Οι Πιλοτικές περιοχές στην Ελλάδα. 1. Όνομα και τοποθεσία των πιλοτικών τοποθεσιών. Ιανουάριος 2019

Newsletter # 2. Οι Πιλοτικές περιοχές στην Ελλάδα. 1. Όνομα και τοποθεσία των πιλοτικών τοποθεσιών. Ιανουάριος 2019 A HarmonizEd framework to Mitigate coastal EroSion promoting ICZM protocol implementation Newsletter # 2 Ιανουάριος 2019 Οι Πιλοτικές περιοχές στην Ελλάδα 1. Όνομα και τοποθεσία των πιλοτικών τοποθεσιών

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μέσω του σχεδιασμού διαχείρισης υδάτων στην Κύπρο 4/9/2014

Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μέσω του σχεδιασμού διαχείρισης υδάτων στην Κύπρο 4/9/2014 Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μέσω του σχεδιασμού διαχείρισης υδάτων στην Κύπρο 4/9/2014 1. Υφιστάμενη Κατάσταση Οι υδάτινοι πόροι συνδέονται άμεσα με το κλίμα καθώς ο υδρολογικός κύκλος εξαρτάται σημαντικά

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Σχέδιο Στρατηγικής Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας για την 4η προγραµµατική περίοδο. Σχόλια του WWF Ελλάς στο 3 ο προσχέδιο Μάιος 2006

Εθνικό Σχέδιο Στρατηγικής Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας για την 4η προγραµµατική περίοδο. Σχόλια του WWF Ελλάς στο 3 ο προσχέδιο Μάιος 2006 Εθνικό Σχέδιο Στρατηγικής Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας για την 4η προγραµµατική περίοδο Σχόλια του WWF Ελλάς στο 3 ο προσχέδιο Μάιος 2006 Γενικά σχόλια Το κείµενο παρουσιάζεται σε γενικές γραµµές ικανοποιητικό

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΛΕΝΗ ΜΑΙΣΤΡΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016 1ο ερώτημα Γιατί και με ποιους όρους η προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ενός

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ ΤΗΣ ΕΕΠΠ

ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ ΤΗΣ ΕΕΠΠ Επισκόπηση της εφαρµογής της περιβαλλοντικής πολιτικής (ΕΕΠΠ) 2019: Επιλογή βασικών στοιχείων σχετικά µε την κατάσταση της εφαρµογής της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας στην Ευρώπη ΟΡΙΣΜΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΩΦΕΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση περιοχών Δικτύου Natura 2000. Μαρίνα Ξενοφώντος Λειτουργός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος

Διαχείριση περιοχών Δικτύου Natura 2000. Μαρίνα Ξενοφώντος Λειτουργός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος Διαχείριση περιοχών Δικτύου Natura 2000 Μαρίνα Ξενοφώντος Λειτουργός Περιβάλλοντος Τμήμα Περιβάλλοντος Το Δίκτυο Natura 2000 Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Οικολογικών Περιοχών το οποίο δημιουργήθηκε το 1992 με την

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ -ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑ

ΦΥΣΙΚΗ -ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑ Γιάννης Λ. Τσιρογιάννης Γεωργικός Μηχανικός M.Sc., PhD Επίκουρος Καθηγητής ΤΕΙ Ηπείρου Τμ. Τεχνολόγων Γεωπόνων Κατ. Ανθοκομίας Αρχιτεκτονικής Τοπίου ΦΥΣΙΚΗ -ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑ Κλιματική αλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ)

γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) γεωγραφικό γλωσσάρι για την πέμπτη τάξη (από το βιβλίο «Μαθαίνω την Ελλάδα» του ΟΕΔΒ) Α Κεφ. αβιοτικό κάθε στοιχείο που δεν έχει ζωή 4 αιολική διάβρωση Η διάβρωση που οφείλεται στον άνεμο 5 ακρωτήριο ακτογραμμή

Διαβάστε περισσότερα

πάντα το λένε βίαιο αλλά κανείς δεν κατηγορεί για βιαιότητα τις όχθες που το φράζουν»

πάντα το λένε βίαιο αλλά κανείς δεν κατηγορεί για βιαιότητα τις όχθες που το φράζουν» «Το ποτάμι που παρασέρνει τα πάντα το λένε βίαιο αλλά κανείς δεν κατηγορεί για βιαιότητα τις όχθες που το φράζουν» Β.Brecht Δρ. Δημήτριος Καλαϊτζίδης Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Δικτύου Περιβαλλοντικής

Διαβάστε περισσότερα

Έδρα UNESCO για τις Φυσικές Καταστροφές στη γεώσφαιρα, την υδρόσφαιρα και την ατμόσφαιρα

Έδρα UNESCO για τις Φυσικές Καταστροφές στη γεώσφαιρα, την υδρόσφαιρα και την ατμόσφαιρα Έδρα UNESCO για τις Φυσικές Καταστροφές στη γεώσφαιρα, την υδρόσφαιρα και την ατμόσφαιρα Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) Επικεφαλής: Καθηγητής κ. Χρήστος Σ. Zerefos, Πρόεδρος του ΝΟΑ Αθήνα, Ιούνιος 2009

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος. Προγραμματική Περίοδος 2014-2020

Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος. Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 ΠΟΡΟΙ Π.Π 2014-2020 ΕΠ - ΥΜΕ - ΠΕΡΑΑ (ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ) ΤΑΜΕΙΟ ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ ΠΟΡΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΕ ΠΕΠ ΣΥΝΔΡΟΜΗ

Διαβάστε περισσότερα

Eκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου πριν και μετά από πυρκαγιά

Eκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου πριν και μετά από πυρκαγιά Eκτίμηση πλημμυρικού κινδύνου πριν και μετά από πυρκαγιά Υπηρεσίες και προϊόντα υποστήριξης προληπτικού σχεδιασμού αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών και πλημμυρών μετά την πυρκαγιά 3 ο Συμμετοχικό Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ. Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ι ΑΣΚΟΥΣΑ : ρ. Μαρία Π. Θεοδωροπούλου ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ξέφρενη ανάπτυξη της τεχνολογίας την τελευταία πεντηκονταετία είχε και έχει σαν επακόλουθο εκτεταµένες οικολογικές καταστροφές που προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Θ. Δ. Ζάγκα Καθηγητή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Τομέας Δασικής Παραγωγής-Προστασίας Δασών-

Διαβάστε περισσότερα

a. Οι βαθιές θάλασσες της Ευρώπης δημιουργήθηκαν όταν έλιωσαν οι παγετώνες. β. Η Νορβηγική Θάλασσα βρέχει τις βορειοανατολικές ακτές

a. Οι βαθιές θάλασσες της Ευρώπης δημιουργήθηκαν όταν έλιωσαν οι παγετώνες. β. Η Νορβηγική Θάλασσα βρέχει τις βορειοανατολικές ακτές EΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Επαναληπτικό διαγώνισμα στα μαθήματα 12-18 1. Χαρακτήρισε τις παρακάτω προτάσεις με το γράμμα (Σ), αν είναι σωστές, και a. Οι βαθιές θάλασσες της Ευρώπης δημιουργήθηκαν όταν έλιωσαν

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα LIFE: Δράση για το Κλίμα

Πρόγραμμα LIFE: Δράση για το Κλίμα Μέρος 1 Πρόγραμμα LIFE: Δράση για το Κλίμα Σπυριδούλα Ντεμίρη Εμπειρογνώμονας Κλιματικής Αλλαγής Greek LIFE Task Force ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ Λευκωσία, 13 Δεκεμβρίου 2018 Στόχοι και προτεραιότητες για το Κλίμα

Διαβάστε περισσότερα

Μεταφορά Καινοτομίας και Τεχνογνωσίας σε Επίπεδο ΟΤΑ

Μεταφορά Καινοτομίας και Τεχνογνωσίας σε Επίπεδο ΟΤΑ ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑ «Διακυβέρνηση και καινοτομία: μοχλός αειφόρου ανάπτυξης, διαχείρισης και προστασίας των φυσικών πόρων» Τρίτη 22 Οκτωβρίου 2013 Μεταφορά Καινοτομίας και Τεχνογνωσίας σε Επίπεδο ΟΤΑ ΑΝΤΩΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Περιβαλλοντικά Προβλήματα Παγκόσμιας κλίμακας Περιφερειακής κλίμακας Τοπικής κλίμακας Αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος ( Θ κατά 2 ⁰C έως 2050) Εξάντληση όζοντος (αλλαγές συγκέντρωσης

Διαβάστε περισσότερα

Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012. Πέπη Θεοδώρου. S.M.R. Consultants

Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012. Πέπη Θεοδώρου. S.M.R. Consultants Training Session Ευκαιρίες χρηµατοδότησης για έργα σχετικά µε την προστασία του περιβάλλοντος στην Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας και στην Περιφέρεια Ηπείρου γενικότερα Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012 «Ειδικές

Διαβάστε περισσότερα

Βιώσιμη Επιχειρηματικότητα

Βιώσιμη Επιχειρηματικότητα Βιώσιμη Επιχειρηματικότητα 2 Καλησπέρα! Ιωάννης Βαρδόπουλος, B.Eng (Hons), MSc (EnvMan), MSc (SusDev), Ph.C e ivardopoulos@post.com Βιώσιμη Επιχειρηματικότητα Πρόγραμμα Σεμιναρίων Νοέμβριος, 2017 4 Το

Διαβάστε περισσότερα

Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν

Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν 7. Επαναχρησιμοποίηση νερού στο δήμο μας! Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν επεξεργασία πριν την επανάχρησή τους. Ο βαθμός επεξεργασίας εξαρτάται από την χρήση για την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΠΙΩΝ: Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΠΙΩΝ: Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΠΙΩΝ: Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Αγαπητοί κυρίες και κύριοι, Η διαφορετικότητα των φυσικών και ανθρώπινων συνθηκών ορίζει τα τοπία των περιοχών μας. Αυτό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΦΑΛΜΥΡΩΣΗΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ

ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΦΑΛΜΥΡΩΣΗΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΦΑΛΜΥΡΩΣΗΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Χ. ΓΑΛΑΖΟΥΛΑΣ: ΓΕΩΛΟΓΟΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση «Θαλάσσιος Τουρισμός»

Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση «Θαλάσσιος Τουρισμός» Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση «Θαλάσσιος Τουρισμός» Η ολοκληρωμένη προσέγγιση για μια βιώσιμη τοπική ανάπτυξη» Κωνσταντίνος Σέρβος Αντιδήμαρχος Λευκάδας Κοινωνικοοικονομικό προφίλ περιοχής Δήμου Λευκάδας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΟΠΟΣ της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ του ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΣΚΟΠΟΣ της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ του ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΚΟΠΟΣ της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ του ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Η Διαχείριση είναι το σύνολο των οικονομικών, τεχνολογικών, θεσμικών, κοινωνικών, εμπειρικών μέτρωνμέσων που είναι αναγκαία για την επίτευξη του στόχου, δηλαδή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΙΟΥ. Χειμερινό εξάμηνο

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΙΟΥ. Χειμερινό εξάμηνο ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΙΟΥ Χειμερινό εξάμηνο 2009 2010 Κ. Ποϊραζίδης Διαμόρφωση προτύπων ΕΙΣΗΓΗΣΗ 3 Γιατί μελετάμε το πρότυπο τοπίου; Το χωρικό πρότυπο επηρεάζει τις οικολογικές διεργασίες (δυναμική των πληθυσμών,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ

ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ Υδατικά οικοσυστήματα Στη βιόσφαιρα υπάρχουν δύο είδη οικοσυστημάτων: τα υδάτινα και τα χερσαία. Tα υδάτινα οικοσυστήματα διαχωρίζονται ανάλογα με την αλατότητα του νερού

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα LIFE. Υποπρόγραμμα: Δράση για το Κλίμα. Σπυριδούλα Ντεμίρη, Εμπειρογνώμονας Κλιματικής Αλλαγής

Πρόγραμμα LIFE. Υποπρόγραμμα: Δράση για το Κλίμα. Σπυριδούλα Ντεμίρη, Εμπειρογνώμονας Κλιματικής Αλλαγής Πρόγραμμα LIFE Υποπρόγραμμα: Δράση για το Κλίμα Σπυριδούλα Ντεμίρη, Εμπειρογνώμονας Κλιματικής Αλλαγής Στόχοι του υποπρογράμματος 1. Συνεισφορά στην στροφή προς μία αποδοτική και κλιματικά ανθεκτική οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Αλμπάνη Βάλια Καραμήτρου Ασημίνα Π.Π.Σ.Π.Α. Υπεύθυνος Καθηγητής: Δημήτριος Μανωλάς Αθήνα 2013 1 Πίνακας περιεχομένων ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ...2 Εξαντλούμενοι φυσικοί

Διαβάστε περισσότερα