Ν Ε Ω Ν. Φ ώ τ η ς Κ ί τ σ ι ο ς. INNOREGIO: διάδοση τεχνολογιών ανάπτυξης καινοτομίας. Έκθεση για ερευνητικό πρόγραμμα

Transcript

1 Σ Χ Ε Δ ΙΙ Α Σ Μ Ο Σ Κ Α ΙΙ Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Η Ν Ε Ω Ν Π Ρ Ο ΪΪ Ο Ν Τ Ω Ν Έκθεση για ερευνητικό πρόγραμμα INNOREGIO: διάδοση τεχνολογιών ανάπτυξης καινοτομίας Φ ώ τ η ς Κ ί τ σ ι ο ς Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Π ο λ υ τ ε χ ν ε ί ο Κ ρ ή τ η ς Ι Α Ν Ο Υ Α Ρ Ι Ο Σ 2000

2 1 Περιεχόμενα 1 Περιγραφή 1.1 Τεχνική 1.2 Στόχοι Τεχνικών Σχεδιασμού και Ανάπτυξης 1.3 Τεχνικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο Σχεδιασμό και την Ανάπτυξη Προϊόντος 1.4 Αναμενόμενα αποτελέσματα / oφέλη 1.5 Χαρακτηριστικά εταιριών και παροχέων υπηρεσιών 2 Εφαρμογή 2.1 Εφαρμογή Συστημάτων 2.2 Που εφαρμόστηκε η τεχνική 2.3 Τύποι εταιριών / ενδιαφερόμενοι οργανισμοί 2.4 Κόστος διάρκειας και υλοποίησης 2.5 Προϋποθέσεις για την υλοποίηση 2.6 Οργανισμοί που στηρίζουν την υλοποίηση 3 Διαδικασίες υλοποίησης 3.1 Βήματα / φάσεις 3.2 Σχετικό λογισμικό 4 Βιβλιογραφικές αναφορές Παράρτημα: Ανάπτυξη νέων προϊόντων με τη βοήθεια λογισμικού

3 2 1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 1.1 Ποια είναι τεχνική Όπως έχει δείξει η πρακτική αρκετών εταιριών στο παρελθόν, ο σχεδιασμός προϊόντων συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας γιατί επιτρέπει τη μείωση του κόστους, την αύξηση της ποιότητας, και συχνά, τη μείωση του χρόνου που απαιτείται για να βγει το προϊόν στην αγορά. Με βάση όλα αυτά το προϊόν πληροί, σε γενικές γραμμές, τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των πελατών. Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η διαδικασία σχεδιασμού και ανάπτυξης προϊόντων εστιαζόταν ουσιαστικά στον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών που πρέπει να έχει ένα προϊόν ώστε να αποτελεί την ορθή απάντηση σε συγκεκριμένες λειτουργικές προδιαγραφές που καθορίζονται από τους περιορισμούς που επιβάλλουν οι παραγωγικές διαδικασίες. Ωστόσο η διαδικασία σχεδιασμού εξετάζεται τώρα από μια ευρύτερη προοπτική: αντί να γίνεται απλή αναφορά στα ίδια τα χαρακτηριστικά των προϊόντων, λαμβάνονται υπόψη «εξωτερικοί» παράγοντες όπως: Οι απαιτήσεις των Πελατών Η ποιότητα Η μείωση του κόστους παραγωγής και των ελέγχων Η διαδικασία συναρμολόγησης και διανομής Οι περιβαλλοντικές συνέπειες πριν και μετά την παραγωγή Η εκ νέου χρήση αποσυναρμολογημένων προϊόντων και η ανακύκλωση Η ασφάλεια, η υγιεινή, οι εργονομικοί παράγοντες, κλπ. Οι παράγοντες αυτοί πρέπει να ληφθούν υπόψη ήδη από την αρχική σύλληψη του προϊόντος ώστε να συμμορφώνονται με τις δυναμικές που αναπτύσσονται στις πιο ανταγωνιστικές αγορές όσον αφορά την τιμή, την ποιότητα και τον χρόνο διάθεσης στην αγορά των νέων προϊόντων. Οι μεταβαλλόμενες απαιτήσεις των πελατών πρέπει επίσης να ικανοποιούνται, παράγοντας που εμπλέκει νέες κοινωνικές αντιλήψεις όπως το ενδιαφέρον για το περιβάλλον. Όλα αυτά έχουν άμεση επίδραση στον τρόπο με τον οποίο πρέπει να σχεδιάζονται, να παράγονται και να ανακυκλώνονται τα προϊόντα, και μας υποδεικνύουν νέους τρόπους θεώρησης της Διαδικασίας Ανάπτυξης Προϊόντων -συμπεριλαμβανομένου φυσικά και του σχεδιασμού- καθώς και όλων των σχετικών τεχνικών και τεχνολογιών. Η νέα αυτή προοπτική στον σχεδιασμό έχει σημαντικά συνεπακόλουθα: α) Το νέο προϊόν πρέπει να ικανοποιεί ταυτόχρονα πολυάριθμα κριτήρια. β) Τα κριτήρια αυτά πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη σύλληψη του προϊόντος. Συνεπώς, καθένα από αυτά πρέπει να αναγνωρίζεται, να γίνεται σαφές και να συνδέεται με τα υπόλοιπα. Πρέπει να αναλύονται οι συνδυασμένες δράσεις και οι περιορισμοί που μπορεί να προκύψουν μεταξύ των κριτηρίων αυτών καθόλη τη διάρκεια ζωής του προϊόντος. γ) Συνεπώς, ο σχεδιαστής δεν μπορεί πλέον να ενεργεί μεμονωμένα. Αντίθετα, πρέπει να ενεργεί σε συνδυασμό με πολλούς άλλους ειδικούς τόσο εντός όσο και εκτός της επιχείρησης, ώστε να προσδιορίζει τα διαφορετικά κριτήρια που χαρακτηρίζουν ένα προϊόν. Επιπροσθέτως, συστήματα που προσφέρουν τη δυνατότητα κατάλληλου φιλτραρίσματος, αποθήκευσης και ανάκτησης των πληροφοριών που προκύπτουν

4 3 από κάθε μια από αυτές τις σύνδρομες διαδικασίες ή ομάδες εργασίας είναι επίσης απαραίτητα. δ) Ο αριθμός των πληροφοριών που συγκεντρώνονται από τις προαναφερθείσες διαδικασίες και οι οποίες χρήζουν διαχείρισης αυξάνεται εκθετικά. Τα χαρακτηριστικά σχεδιασμού και παραγωγής θεωρούνται βασικές πληροφορίες, η διαχείριση των οποίων πρέπει να γίνεται από κοινού και παράλληλα κατά τη διαδικασία σχεδιασμού. Ο Σχεδιασμός Προϊόντων είναι παρόμοιος με το Βιομηχανικό Σχεδιασμό (ΒΣ) διαφέρει όμως σε πολλά σημαντικά σημεία. Ο ΒΣ όπως διδάσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες σχετίζεται με ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων σχεδιασμού, καλύπτοντας τα πάντα, από γραφικά και σχεδιασμό συσκευασίας μέχρι έκθεση και περιβαλλοντικό σχεδιασμό. Ο Σχεδιασμός Προϊόντων επικεντρώνεται στον τριδιάστατο σχεδιασμό. Η κατάρτιση στον τυπικό Βιομηχανικό Σχεδιασμό συνεπάγεται ευρεία εικαστική μόρφωση που δεν εξαντλεί ωστόσο ένα θέμα σε μεγάλο βάθος. Ενδιαφέρεται για την εξωτερική επιφάνεια των προϊόντων όχι όμως για τις ακριβείς εσωτερικές διαδικασίες. Συνεπώς η παιδεία αυτή τείνει να εστιάζει στις επικοινωνιακές δεξιότητες που ζητούνται από τους πιθανούς εργαζόμενους. Ο τυπικός πτυχιούχος ΒΣ παραμένει πολλά χρόνια "στο προσκήνιο" και του ζητείται να έχει ολοκληρωμένη αισθητική αντίληψη ως και την παραμικρή λεπτομέρεια. Η κύρια διαφορά μεταξύ Σχεδιασμού Προϊόντων και Μηχανολογίας είναι ότι η τελευταία σχετίζεται κυρίως με την εφαρμογή της ανάλυσης και της επιστημονικής θεωρίας στον σχεδιασμό των συστημάτων μηχανικής. Τα βασικά μελήματα αφορούν την συμπεριφορά των υλικών, τη ροή των ρευστών και ζητήματα θερμοδυναμικής για ένα ανατιθέμενο πρόβλημα. Τα εργαλεία είναι συχνά αναλυτικά όπως στην ανάλυση καταπονήσεων, στην κινηματική και στη διαμόρφωση και βελτιστοποίηση των συνιστωσών του συστήματος. Από την άλλη, ο Σχεδιασμός Προϊόντων αφορά προϊόντα όπου τέτοιου είδους ζητήματα και ο τρόπος αλληλεπίδρασής τους με την εσωτερική τεχνολογία έχουν καθοριστική σημασία για την επιτυχία του προϊόντος. 1.2 Στόχοι Τεχνικών Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Οι τεχνικές σχεδιασμού αποτελούν ένα σύνολο εργαλείων που καθιστά δυνατή την καινοτομία στα προϊόντα, βελτιώνοντας την ποιότητά τους, τη λειτουργικότητα, την εικόνα και τη διαφοροποίησή τους και, ως εκ τούτου, επιτρέπουν στις Μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) να βελτιώσουν σε μεγάλο βαθμό την ανταγωνιστικότητά τους. Οι κύριοι στόχοι των μεθοδολογιών Σχεδιασμού Προϊόντων περιλαμβάνουν: 1. στήριξη των νέων προϊόντων ώστε να πληρούν τις προδιαγραφές που σχετίζονται με τις ανάγκες των πελατών, την ποιότητα, την τιμή, την παραγωγή, την ανακύκλωση κλπ. 2. μείωση του κόστους ανάπτυξης και του χρόνου που απαιτείται για εμπορευματοποίηση. 3. συντονισμό και προγραμματισμό των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με το σχεδιασμό και την ανάπτυξη των προϊόντων, λαμβάνοντας υπόψη το χρόνο, τις διάφορες εργασίες, τους πόρους, την παραγωγή κλπ., όλα αυτά στο πλαίσιο της εταιρίας. 4. ενσωμάτωση των παραπάνω αντικειμενικών κριτηρίων σε μια στρατηγική ανάπτυξης σε συνδυασμό με τις δυνατότητες της εταιρίας.

5 4 1.3 Τεχνικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο Σχεδιασμό και την Ανάπτυξη Προϊόντων Σήμερα χρησιμοποιούνται πολλές «ώριμες τεχνολογικές» τεχνικές και εργαλεία. Η συνεκτική και ταυτόχρονη σύλληψη της διαδικασίας Ανάπτυξης Προϊόντων συνεπάγεται ειδικό σχεδιασμό και τεχνικές ανάπτυξης που επιτρέπουν τη διαχείριση των σχετικών πληροφοριών. Οι τεχνικές αυτές μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε δύο ευρείες ομάδες. 1. Τεχνικές και εργαλεία για Βελτίωση Σχεδιασμού Προσφέρουν στην εταιρία αναλυτικές τεχνικές και εργαλεία που έχουν σχεδιαστεί για να αναλύουν τη σύλληψη του προϊόντος σε σχέση με τους περιορισμούς που υπάρχουν σε σχέση με αυτό. Οι κύριες τεχνικές της ομάδας αυτής είναι: Concurrent Engineering (CE] Το Concurrent Engineering, γνωστό και ως Simultaneous Engineering είναι πρωτίστως μια έκφραση της πρόθεσης να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα μειώνοντας τον χρόνο μεταξύ έναρξης και ολοκλήρωσης της παραγωγικής λειτουργίας, ενώ εξακολουθεί να βελτιώνεται η ποιότητα και το κόστος. Το Concurrent Engineering είναι ένα σύστημα στο οποίο οι ποικίλες μηχανολογικές δραστηριότητες στην παραγωγή προϊόντων και στη διαδικασία ανάπτυξης ενσωματώνονται και πραγματοποιούνται όσο το δυνατόν παράλληλα, παρά εν ακολουθία. Η εφαρμογή του Simultaneous Engineering σημαίνει ότι ομάδες πολλαπλών λειτουργιών συνεργάζονται στα αρχικά στάδια της διαδικασίας Ανάπτυξης Προϊόντος για να ανταποκριθούν στους στόχους αυτούς. Συνεπώς, οι περισσότερες τροποποιήσεις στο προϊόν δεν θα γίνουν στο στάδιο παραγωγής (περισσότερα έξοδα) αλλά στο στάδιο σχεδιασμού. Το προϊόν πρέπει να σχεδιάζεται αφού ληφθούν υπόψη όλα όσα απαιτούνται σε κάθε στάδιο κάθε κύκλου ζωής, από την αποπεράτωση του σχεδιασμού. Αυτά περιλαμβάνουν λειτουργικούς, αισθητικούς και εργονομικούς παράγοντες, συναρμολόγηση για εύκολη παραγωγή, επισκευή και ανακύκλωση. Οι οργανωτικές στρατηγικές των μικρών επιχειρήσεων που είναι προσανατολισμένες στο προϊόν καθιερώνουν μια συγκεκριμένη πλατφόρμα έτσι ώστε όσοι σχετίζονται με τις λειτουργίες της επιχείρησης να έχουν την ευκαιρία να εκφράζουν το ενδιαφέρον τους και τις ανησυχίες τους. Έτσι, η επιχείρηση καθιερώνει σε αρχικό στάδιο τη συνεργασία ως βασική συνιστώσα της διαδικασίας Ανάπτυξης Προϊόντος. Λειτουργική Ανάπτυξη Ποιότητας [Quality Function Deployment (QFD)] Η μεθοδολογία αυτή είναι ένα μέσο μεταστροφής των εντυπώσεων των πελατών ως προς τις προδιαγραφές του προϊόντος σε κάθε βήμα της ανάπτυξής του. Είναι χρήσιμο να συγκροτούνται και να συστηματοποιούνται διάφορα βήματα που συνήθως διεξάγονται με τρόπο αυτοσχέδιο και ανακόλουθο. Για την διεξαγωγή της QFD σχηματίζονται πολυποίκιλες ομάδες, που συνενώνουν διαδικασίες προώθησης προϊόντων, έρευνα και ανάπτυξη, προγραμματισμό διαδικασιών, διασφάλιση ποιότητας και παραγωγή. Αυτή η πολυποίκιλη προσέγγιση επιτρέπει:!" Να λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις του πελάτη!" Να βελτιώνονται οι οριζόντιες και κάθετες επικοινωνίες!" Να θέτονται προτεραιότητες ως προς την Ανάπτυξη Προϊόντος.

6 5!" Να βελτιώνεται η αξιοπιστία του προϊόντος!" Να προσδιορίζονται οι τεχνικοί στόχοι!" Να προσδιορίζεται η αλληλουχία μεταξύ των μεμονωμένων στόχων!" Να γίνεται προσδιορισμός των σημείων στα οποία μπορεί να υπάρξει μείωση του κόστους Σχεδιασμός για x(dfx) Σύμφωνα με τη διαδικασία Ανάπτυξης και Σχεδιασμού Προϊόντων, τα προϊόντα πρέπει να πληρούν μια ευρεία σειρά απαιτήσεων βελτιστοποίησης, με γενική ονομασία X. Ο σχεδιασμός ποικίλων παραγόντων, όπως η παραγωγή, η συναρμολόγηση, το περιβάλλον κλπ., προσδιορίζεται ως DfX και στοχεύει στην βελτιστοποίηση του σχεδιασμού, της παραγωγής και της υποστήριξης, μέσω της αποτελεσματικής τροφοδότησης πληροφοριών των παραγόντων X στο πλαίσιο του γνωστικού πεδίου σχεδιασμού, προκειμένου να το ενσωματώσουν κατά τη διάρκεια των σταδίων σχεδιασμού. Το X στο DfX παριστάνει την δυνατότητα παραγωγής, τη δυνατότητα επιθεώρησης, τη δυνατότητα ανακύκλωσης, κλπ. Οι λέξεις αυτές αποτελούνται από δύο μέρη: τη διαδικασία επιχειρηματικού κύκλου ζωής (x) και τα μέτρα σχετικά με την επίδοση (δυνατότητα), δηλαδή X=δυνατότητα + x Για παράδειγμα, x=συνολικός και δυνατότητα = ποιότητα στο σχεδιασμός για ολική ποιότητα, x=συνολική διάρκεια ζωής και δυνατότητα = κόστος στο σχεδιασμός για συνολικό κόστος ζωής, x=σύνολο και δυνατότητα = κόστος στο σχεδιασμός για κόστος συνόλου, κ.ο.κ. Από την άλλη, σχεδιασμός στο DfX ερμηνεύεται ως σύγχρονος σχεδιασμός προϊόντων και σχετιζόμενων διαδικασιών και συστημάτων. Ο πολλαπλασιασμός και η ανάπτυξη των X οδήγησε σε μια σειρά νέων όρων όπως σχεδιασμός για δυνατότητα παραγωγής, σχεδιασμός για ποιότητα, σχεδιασμός για δυνατότητα ανακύκλωσης κλπ. Ο σχεδιασμός για το X επινοήθηκε για να καλύψει τους όρους αυτούς. Οι περισσότεροι όροι είναι στενά συνδεδεμένοι μεταξύ τους και οι αποφάσεις που λαμβάνονται για οποιονδήποτε από αυτούς μπορεί να επηρεάσουν τους υπόλοιπους X στην τελική επίδοση του προϊόντος. O Σχεδιασμός για Παραγωγή και Συναρμολόγηση [(DFMA)Design for Manufacturing and Assembling] είναι η ολοκλήρωση των ξεχωριστών αλλά σε μεγάλο βαθμό αλληλοσχετιζόμενων ζητημάτων που αφορούν διαδικασίες συναρμολόγησης και παραγωγής. Στόχος του είναι να βοηθήσει τις εταιρίες να κάνουν εξαντλητική χρήση των διαθέσιμων διαδικασιών παραγωγής, ενώ παράλληλα να διατηρήσει στο ελάχιστο τον αριθμό των τεμαχίων σε μια συναρμολόγηση. Αρχικά, διεξάγεται ο Σχεδιασμός για Συναρμολόγηση [(DFA) Design For Assembly] που οδηγεί στην απλοποίηση της δομής του προϊόντος. Στη συνέχεια, γίνονται αρχικές εκτιμήσεις κόστους για τα μέρη, τόσο για το αρχικό όσο και για το νέο σχεδιασμό, ώστε να ληφθούν αντισταθμιστικές αποφάσεις. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής εξετάζονται τα καλύτερα υλικά και διαδικασίες για τα διάφορα μέρη. Αφού γίνει επιλογή των υλικών και των διαδικασιών, μπορεί να διεξαχθεί μια πιο λεπτομερής ανάλυση του Σχεδιασμού για Παραγωγή [(DFM) Design For Manufacture] για τον λεπτομερή σχεδιασμό των τεμαχίων.

7 6 Ανάλυση τύπων αστοχίας και συνεπειών [Failure Mode and Effects Analysis (FMEA)] To FMEA εκτιμά με τρόπο συστηματικό και δομημένο, τις συνέπειες αστοχίας στους πελάτες. Συντάσσεται ένας κατάλογος πιθανών αστοχιών, των συνεπειών τους και των αιτιών που τις προκαλούν και κατηγοριοποιείται με βάση τις συνέπειες για τον πελάτη. Με την εκτίμηση αυτή δίδεται προτεραιότητα στις διορθωτικές ενέργειες. Υπάρχουν δύο είδη FMEA: διαδικασίας (πελάτης=τελικός χρήστης της επόμενης διαδικαστικής φάσης) και σχεδιασμού (πελάτης=τελικός χρήστης). Για να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος αυτή αποτελεσματικά, το FMEA επικεντρώνεται σε επιλεγμένες συνιστώσες του συστήματος. Χρησιμοποιείται για τα εξής:!" Νέα ανάπτυξη προϊόντος!" Ασφάλεια και προβληματικά μέρη!" Τροποποίηση προϊόντων ή διαδικασιών, και!" Νέα λειτουργία ή άλλες συνθήκες λειτουργίας των υπαρχόντων προϊόντων 2. Υπολογιστικές τεχνικές και εργαλεία Υπάρχουν τεχνικές που υποβοηθούν την ολοκλήρωση του σχεδιασμού μέσω κοινών μοντέλων προϊόντων και διαδικασιών καθώς και βάσεων δεδομένων. Τα πλεονεκτήματα της αποτελεσματικής χρήσης των υπολογιστικών τεχνικών και των εργαλείων είναι να επιτρέπουν σε διαφορετικές ομάδες να μοιράζονται πληροφορίες και να διαχειρίζονται όλες τις πληροφορίες που απαιτούνται για να προχωρήσουν στην διαδικασία. Οι κύριες τεχνικές της ομάδας αυτής είναι: Συστήματα με βοήθεια υπολογιστών (CAx) Αυτές οι εφαρμογές με υπολογιστές χρησιμοποιούνται στα στάδια δημιουργίας, τροποποίησης, ανάλυσης και βελτιστοποίησης του Σχεδιασμού Προϊόντων. Ο όρος CAx (CA) σημαίνει υποστήριξη της βιομηχανικής παραγωγής με τη βοήθεια υπολογιστών όπου το x αναπαριστά τις διαφορετικές δραστηριότητες στο πλαίσιο της Ανάπτυξης Προϊόντων και της παραγωγικής διαδικασίας όπως Σ για Σχεδιασμό, Π για Ποιότητα, Ε για Engineering, κλπ. Εφόσον το 70 έως 80 τοις εκατό του κόστους των προϊόντων καθορίζεται στο στάδιο της ανάπτυξης, τα σημαντικότερα συστήματα σε αυτή την ομάδα εργαλείων είναι αυτά του σχεδιασμού με τη βοήθεια υπολογιστών (CAD - Σχεδιασμός με τη βοήθεια υπολογιστών). Η πίεση λόγω του ανταγωνισμού στην ανάπτυξη των βιομηχανικών προϊόντων προσθέτει νέες ανάγκες στην διαδικασία ανάπτυξης, οι οποίες δεν πληρούνται από τις παραδοσιακές προσεγγίσεις της τεχνολογίας CAD. Oι βιομηχανίες που επιθυμούν να διατηρήσουν τη θέση τους στην αγορά πρέπει να αναπτύξουν στρατηγικές που λαμβάνουν υπόψη νέες λύσεις στην τεχνολογία πληροφορικής. Ορισμένα χαρακτηριστικά στοιχεία σύγχρονων και μελλοντικών τάσεων στην ανάπτυξη των CAD απαριθμούνται παρακάτω:!" x D γεωμετρική μοντελοποίηση (2 D, 3 D)!" Χρησιμοποίηση μιας σειράς διαδικασιών και μοντέλων προϊόντων!" Παραμετρικός και συνδυαστικός σχεδιασμός!" Ανοικτή αρχιτεκτονική συστημάτων λογισμικού και υλισμικού!" Ανάπτυξη λογισμικού προγράμματος οδήγησης χρήστη!" Aνάπτυξη διανεμηθέντος προϊόντος και engineering κύκλου ζωής. Το σύστημα CAPP (Computer Aided Product Planning) αποτελεί το συνδυασμό των συστημάτων CAD και CAM. Το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται για την αυτοματοποίηση

8 7 των επαναληπτικών λειτουργιών του προγραμματισμού διαδικασιών. Παράγει πιο σταθερά και αποτελεσματικά σχέδια λαμβάνοντας υπόψη το διαθέσιμο εξοπλισμό, τους πρόσφατους σχεδιασμούς και τις πιο πρόσφατες μηχανολογικές αλλαγές. Υπάρχουν δύο είδη συστημάτων CAPP:!" Μεταβλητά (Variant): Τα συστήματα αυτά επιλέγουν ένα πρόγραμμα από μια βιβλιοθήκη με ήδη υπάρχοντα προγράμματα διαδικασιών και το τροποποιούν ώστε να προσαρμόζεται στις ειδικές παραγωγικές απαιτήσεις του νέου προϊόντος.!" Αναμορφωτικά (Regenerative): Τα συστήματα αυτά δημιουργούν το πρόγραμμα της παραγωγικής διαδικασίας χωρίς καμία αναφορά σε κάποιο ήδη υπάρχον πρόγραμμα. Engineering / Διαχείριση Δεδομένων με βάση τα Προϊόντα [Engineering / Product Based Data Management (E/P BDM)] Τα συστήματα αυτά θεωρούνται επίσης συστήματα CAx. Ένα σύστημα E/P BDM διαχειρίζεται ηλεκτρονικά όλες τις πληροφορίες δεδομένα και διαδικασίες που σχετίζονται με το προϊόν. Προσφέρει δύο διαφορετικές δυνατότητες. Πρώτον δημιουργία εκθέσεων (reports), μεταφορά δεδομένων, εικόνων και μεταφραστικών υπηρεσιών, αρχείων, προγραμμάτων NC, εγγράφων κλπ. και, δεύτερον, παρέχει διεπαφή με άλλα συστήματα (CAD, CAM ) ή ενσωμάτωση σε διαφορετικές βάσεις δεδομένων. Knowledge Based Engineering (KBE)] Το KBE είναι ένα σύστημα που μπορεί να προγραμματιστεί για να αναπαράγει τις αποφάσεις που πρέπει να λάβει ένας μηχανικός όταν παράγει σχέδια. Το σύστημα αυτό χρησιμοποιεί βάσεις δεδομένων, μια βάση γνώσεων και ένα σύνολο κανόνων που αποκαλούνται αλγόριθμοι, και έχουν την ικανότητα να λαμβάνουν αποφάσεις χρησιμοποιώντας τις γνώσεις που περιλαμβάνονται στη βάση γνώσεων. Η Knowledge Based Engineering (KBE) είναι ένα βήμα μπροστά στην ανάπτυξη των συστημάτων CAD, μια και χρησιμοποιεί όχι μόνο πληροφορίες σχεδιασμού, αλλά κυρίως περιλαμβάνει τους κανόνες που χρησιμοποιούνται για να δημιουργηθεί ο σχεδιασμός. Τα συστήματα KBE είναι επίσης γνωστά ως έμπειρα συστήματα. Τα συστήματα KBE χρησιμοποιούνται όπως τα συστήματα CAD, καθ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας σχεδιασμού, ιδιαίτερα στις φάσεις λεπτομερούς σχεδιασμού. Επιπρόσθετα, αποθηκεύουν πληροφορίες Engineering που δημιουργούνται κατά τη διαδικασία σχεδιασμού. Ανάλυση Πεπερασμένου Στοιχείου [Finite Element Analysis (FEA)] Η ανάλυση πεπερασμένου στοιχείου βασίζεται στη διαίρεση του επιδιωκόμενου μοντέλου σε μια σειρά πεπερασμένων στοιχείων. Με άλλα λόγια, το μοντέλο διαιρείται σε πολυάριθμα μικρά μέρη που χρησιμοποιούνται στη συνέχεια ως μονάδες μελέτης για ανάλυση. Το μοντέλο που δημιουργείται είναι πλέγμα στοιχείων συνδεδεμένων μεταξύ τους με κόμβους. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να είναι επίπεδα (αναπαραστάσεις επιφανειών), ή ογκομετρικά (αναπαράσταση στερεών). Μπορεί επίσης να είναι τριγωνικά (τρεις κόμβοι), τετραγωνικά (τέσσερις κόμβοι), παραλληλεπίπεδα, κλπ. Το σύστημα περιλαμβάνει μια σειρά εξισώσεων που καθορίζουν την συμπεριφορά ενός κόμβου, με βάση τις συνθήκες των κόμβων που είναι παρακείμενοι στον πρώτο, και τις περιβάλλουσες συνθήκες που τον επηρεάζουν. Η εφαρμογή του FEM επιτρέπει παράκαμψη του παραδοσιακού κύκλου σχεδιασμού που βασίζεται στο πρωτότυπο

9 8 δοκιμή τροποποίηση πρωτότυπο. Δεν χρειάζεται να έχει κανείς απτό το πρωτότυπο για να πραγματοποιήσει τις αναλύσεις (καταπονήσεις, μετατοπίσεις ή απεικονίσεις παραμορφωμένων μοντέλων). Η μέθοδος FEM είναι μέρος της Προσομοίωσης Διαδικασιών, μιας τεχνικής που αναπτύσσεται τα τελευταία χρόνια, χάρη στις αυξανόμενες δυνατότητες των σύγχρονων συστημάτων να επεξεργάζονται μεγάλους όγκους πληροφοριών. Η μέθοδος της προσομοίωσης διαδικασιών περικλείει όλα τα στάδια παραγωγής και λειτουργίας ενός προϊόντος, από τις φάσεις μηχανικής κατεργασίας ή διαμόρφωσης, μέσω συναρμολόγησης (από ρομπότ), μέχρι την λειτουργία και τη συντήρησή του. Ραγδαία Υλοποίηση Προτύπου [Rapid Prototyping (RP)] Η Ραγδαία Υλοποίηση Προτύπου είναι χαρακτηριστικό όνομα για μια ομάδα τεχνολογιών που μπορεί να μεταφράσει ένα μοντέλο Σχεδιασμού με βοήθεια υπολογιστή (CAD) απευθείας σε φυσικό αντικείμενο, χωρίς λειτουργίες με εργαλεία ή συμβατικές συνδυαστικές λειτουργίες. Το RP απαιτεί ένα στερεό μοντέλο ή μοντέλο επιφάνειας CAD που καθορίζει το σχήμα του αντικειμένου που πρόκειται να κατασκευαστεί. Η ηλεκτρονική αναπαράσταση μεταφέρεται τότε στο σύστημα RP, το οποίο χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνολογίες, μετατρέπει αυτή την πληροφορία σε φυσικό αντικείμενο. Υπάρχουν αρκετές τεχνικές για την κατασκευή πρωτοτύπων. Μεταξύ των πιο πρόσφατων είναι οι τεχνικές MIME (Material Increase Manufacturing): SLY (Selective Laser Sintering), SGC (Solid Group Curing), FDM (Focused Deposition Modeling), LOM (Laminated Object Manufacturing). Η RP είχε σημαντικές συνέπειες στη διαδικασία σχεδιασμού, εφόσον οι σχεδιαστές μπορούν να δημιουργήσουν ένα φυσικό αντικείμενο από τη στιγμή που υπάρχει διαθέσιμο ένα αντικείμενο CAD. Αυτό τους επιτρέπει να κάνουν πιο έγκαιρα και πιο συχνά αξιολογήσεις κατά τη διάρκεια της διαδικασίας σχεδιασμού.

10 9 UNDERSTSNDING OF OUR PROCESS EVALUATION AGAINST A MODEL IMPROVEMENT PLAN WHERE ARE WE? WHAT MUST BE IMPROVED WHICH IMPROVEMENTS ARE MORE NECESSARY OR CARRYMORE IMPACT? CREATION OF CHANGE HOW SHOULD WE IMPROVE? WHAT RESOURCES ARE NECESSARY? HOW MUCH WILL THEY COST? IMPLEMENTATION MONITORING ADVANTAGES 1.4 Αναμενόμενα αποτελέσματα / Οφέλη Οι δραστηριότητες αυτές βοηθούν να διασφαλιστεί η μέγιστη αποτελεσματικότητα στην ανάπτυξη της διαδικασίας σχεδιασμού και ως εκ τούτου δίνουν τη δυνατότητα ανάληψης έργων που δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν διαφορετικά. Ο αποτελεσματικός Μηχανολογικός Σχεδιασμός μπορεί να βελτιώσει τις παρακάτω παραμέτρους που είναι σημαντικές για την ανταγωνιστικότητα της εταιρίας: Βελτίωση της Ποιότητας Περιορισμό του κόστους Επιτάχυνση του χρόνου διάθεσης στην αγορά Ο ακόλουθος πίνακας δείχνει τα αποδεδειγμένα οφέλη από την υλοποίηση των Τεχνικών Μηχανολογικού Σχεδιασμού (Δυνατότητα παραγωγής, Ποιότητα, και γενικές έννοιες δυνατότητας συντήρησης) στα αρχικά στάδια του Σχεδιασμού Προϊόντος και της διαδικασίας ανάπτυξης: Χρόνος ανάπτυξης Μηχανολογικές μεταβολές Χρόνος διάθεσης στην αγορά Ολική ποιότητα 30-70% μικρότερος 65-90% λιγότερες 20-90% μικρότερος % υψηλότερη

11 10 Αποδοτικότητα εργαζομένων % υψηλότερη Πωλήσεις σε δολάρια 5-50% υψηλότερες Απόδοση με βάση το % υψηλότερη ενεργητικό Πηγή: Concurrent Engineering Integrating Best Practices for Process Improvement 1.5 Χαρακτηριστικά επιχειρήσεων και φορέων παροχής υπηρεσιών Οι εξωτερικοί σύμβουλοι που απαιτούνται διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με τον τύπο του εργαλείου ή της τεχνικής που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί. Ο ρόλος του συμβούλου σχετίζεται περισσότερο με την εφαρμογή των τεχνικών και των εργαλείων για Βελτίωση του Σχεδιασμού από ότι με την εισαγωγή Υπολογιστικών Τεχνικών και Εργαλείων. Αυτό συμβαίνει γιατί τα τελευταία έχουν πολύ πιο οργανική λειτουργία από ότι τα προηγούμενα και ως εκ τούτου απαιτούν το προσωπικό της εταιρίας που τα χρησιμοποιεί να είναι ειδικά εκπαιδευμένο. Οι σύμβουλοι πρέπει επίσης να έχουν βιομηχανική εμπειρία τόσο σε επίπεδο εμπειρογνωμοσύνης όσο και σε διοικητικό επίπεδο. Συνίσταται επίσης να έχουν εμπειρία στον συγκεκριμένο βιομηχανικό τομέα στον οποίο ανήκει η επιχείρηση. Όμως, ο κύριος ρόλος των συμβούλων στην υλοποίηση των μεθοδολογιών είναι η οργάνωση, η καθοδήγηση και η εκπαίδευση των ομάδων εργασίας της εταιρίας και η ανάληψη του ρόλου ως υπεύθυνων έργου, μέχρις ότου η εταιρία μπορέσει να αναλάβει μόνη της. Το εάν η εταιρία θα συνεχίσει την εισαγωγή καινοτομιών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επιτυχία του αρχικού έργου που αναλαμβάνει. Η καλή και αποδοτική διοίκηση απαιτεί μια σειρά προϋποθέσεων όπως επαγγελματική επιδεξιότητα, δυνατή προσωπικότητα και ικανότητα εμφύσησης των συναισθημάτων ενθουσιασμού και δημιουργικότητας στις ομάδες εργασίας. 2 ΕΦΑΡΜΟΓΗ 2.1 Εφαρμογή συστημάτων Τα συστήματα μπορούν να χρησιμοποιούνται με διαφορετικούς τρόπους ώστε να υποβοηθούν την διαδικασία σχεδιασμού και ανάπτυξης. Όποια και να είναι η εφαρμογή, θα πρέπει σε πρώτο βήμα να γίνεται λεπτομερής και ορθός προσδιορισμός των απαιτήσεων. Υπάρχει ένα ολόκληρο φάσμα διαφορετικών εργαλείων εφαρμογής ή συστημάτων που μπορούν να εφαρμοστούν ανεξάρτητα ή κατά ομάδες. Μια προσεκτική ολοκληρωμένη στρατηγική και ένα σχέδιο υλοποίησης κρίνονται απαραίτητα και μπορούν να καλύψουν, για παράδειγμα, μια στρατηγική Σχεδιασμού και Παραγωγής με τη βοήθεια υπολογιστή. (CADCAM), τον τοπικό αυτοματισμό υποστήριξης της παραγωγής, ή μια ολοκληρωμένη στρατηγική ολοκληρωμένων συστημάτων παραγωγής με ηλεκτρονικό υπολογιστή (CIM) που καλύπτει τομείς όπως η αγορά, το εμπόριο, ο σχεδιασμός, η παραγωγή και η διανομή. Οι στόχοι για την εγκατάσταση του συστήματος μπορεί να είναι: Η αναπαραγωγή του συστήματος των εγγράφων αλλά με ασφάλεια στην αποθήκευση και πρόσβαση. Η αυτοματοποίηση ενός συγκεκριμένου τομέα της διαδικασίας (πχ. Σχεδίαση με τη βοήθεια υπολογιστή, προγραμματισμός και διαχείριση έργου, διαδικασιών ή αριθμητικά ελεγχόμενος προγραμματισμός τεμαχίων)

12 11 Η μοντελοποίηση ή η προσομοίωση κάποιου χαρακτηριστικού του προϊόντος όπως η εμφάνιση, το γενικό σχέδιο, η επίδοση υπό συνθήκες καταπονήσεων, η θερμοκρασία ή η κάμψη. Η διαχείριση ή ο έλεγχος δεδομένων, εγγράφων ή αρχείων σχεδίων Η διατήρηση όλων των δεδομένων που σχετίζονται με το προϊόν με τη μορφή μοντέλου δεδομένων προϊόντος ή βάσης δεδομένων. Η διαχείριση της διαδικασίας και των διεργασιών Η διατήρηση ιστορικού διαμόρφωσης του προϊόντος Η εφαρμογή ενός συστήματος υποστήριξης σχεδιασμού που περιλαμβάνει διάφορους κανόνες σχεδιασμού και την υπάρχουσα εμπειρία. Κάθε σύστημα, εάν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί σωστά, θα επιφέρει αλλαγές. Οι επιχειρήσεις πρέπει να είναι αρκετά απαιτητικές κατά την επιλογή τους και κατά τη χρήση των συστημάτων εάν επιθυμούν να κερδίσουν ένα σημαντικά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Τα οφέλη και ο βαθμός στον οποίο οι αλλαγές επηρεάζουν τις επιμέρους εργασίες πρέπει να υπολογίζονται από το κατά πόσο ο χρήστης μπορεί: Να τις εκτελεί γρηγορότερα (χρόνος που εξοικονομείται από την υποστήριξη συστήματος για συγκεκριμένη εργασία) Να τις εκτελεί καλύτερα (χαμηλότερο κόστος ή υψηλότερη ποιότητα λαμβάνοντας υπόψη περισσότερες επιλογές) Να μην τις εκτελεί καθόλου (η εργασία έχει αποσυρθεί, αυτοματοποιηθεί ή έχει συνδυαστεί με κάποια άλλη δραστηριότητα, και ως εκ τούτου εξοικονομείται χρόνος) 2.2 Πού έχει εφαρμοστεί η τεχνική Η διαδικασία ανάπτυξης προϊόντων επικεντρώθηκε στην τεχνολογική στρατηγική της εταιρίας Στο πλαίσιο του προγράμματος καινοτομίας, το Φινλανδικό Εθνικό Κέντρο Τεχνολογικής Ανάπτυξης, TEKES, έχει συντονίσει ένα έργο για τη διάδοση διαφόρων Τεχνικών Διαχείρισης και Καινοτομίας, συμπεριλαμβανομένων και Τεχνικών ανάπτυξης προϊόντων. Η ομάδα στόχος Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ) περιλαμβάνει λειτουργικές τεχνολογικές ΜΜΕ καθώς και ΜΜΕ που βρίσκονται στο ξεκίνημά τους και χρησιμοποιούν υψηλή τεχνολογία. Το σημείο του έργου στο οποίο δίδεται έμφαση είναι ο προσδιορισμός της στρατηγικής της εταιρίας και η ανάπτυξη των δράσεων που πρόκειται να υλοποιηθούν. Το έργο επικεντρώνεται στην συστηματοποίηση και τις στρατηγικές για διαδικασίες ανάπτυξης προϊόντων, καθώς και στην ανάπτυξη στρατηγικών για τεχνολογία παραγωγής. Οι εργασίες που ανατίθενται στην επιτροπή συμβούλων για την Καινοτομία απαιτούν 10 εργάσιμες ημέρες, από τις οποίες 5 ημέρες προορίζονται για τον προσδιορισμό του καθεστώτος της εταιρίας όσον αφορά την τεχνολογική στρατηγική και 3 ημέρες αφιερώνονται στον προσδιορισμό στρατηγικών για συγκεκριμένα έργα ανάπτυξης προϊόντων. Επιπρόσθετα, προβλέπεται στο έργο ένα συμπληρωματικό διήμερο δράσης. Στην μελέτη των Ευκαιριών αγοράς διεξάγεται μια προσεκτική ανάλυση των τεχνολογικών απαιτήσεων του πιθανού πελάτη ώστε η επιχείρηση να ελέγξει τόσο τις σύγχρονες τεχνολογικές απαιτήσεις όσο και το βαθμό συμφωνίας μεταξύ των απαιτούμενων τεχνολογιών και των βασικών της τεχνολογικών επιδεξιοτήτων.

13 12 Η ανταγωνιστική θέση της εταιρίας στην Ανάπτυξη νέου προϊόντος Τεχνογνωσία ανάπτυξης προϊόντος Ορισμός της στρατηγικής Εμπειρογνωμοσύνη προώθησης προϊόντων και πωλήσεων Τεχνογνωσία τεχνολογίας Καταλληλότητα σε βασικές Τεχνογνωσία αγοράς τεχνολογίες Χρόνος ανάπτυξης Καταλληλότητα σειράς Δύναμη πωλήσεων προϊόντων Άλλες απαιτήσεις σχετικές με τα προϊόντα Διάρθρωση κόστους Δυναμικό Ανταγωνιστικής Τεχνογνωσία απαιτήσεων προϊόντος Τιμολόγησης πελατών Χαρακτηριστικά προϊόντος Τεχνογνωσία παραγωγής Υποστήριξη προϊόντος Ανάγκες της αγοράς Τεχνολογίες παραγωγής Ικανότητες παροχής υπηρεσιών Χρόνος διάθεσης στην αγορά Ένα πρακτικό παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να βελτιωθούν αποτελεσματικά οι διαδικασίες της εταιρίας Η διαχείριση της Διαδικασίας Ανάπτυξης Προϊόντος αποτέλεσε βασικό ζήτημα για μία από τις 12 επιχειρήσεις που συμμετείχαν στο έργο IDEAS, στο έργο του προγράμματος ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ υπό τη διαχείριση της Ιρλανδικής επιχείρησης της αναπτυξιακής υπηρεσίας FORBAIRT. Η επιχείρηση συστήθηκε το 1992 και απασχολεί σήμερα 36 άτομα που παράγουν προϊόντα θέρμανσης για ειδικές χρήσεις. Διατήρησε σταθερή ανάπτυξη και αποδοτικότητα μέσω της συνεχούς ανάπτυξης των προϊόντων της και των παραγωγικών της διαδικασιών. Το έργο IDEAS ώθησε αυτή τη μικρή δραστήρια επιχείρηση να αντιμετωπίσει καθημερινά επείγοντα ζητήματα, να εισάγει ένα ανεξάρτητο τρόπο θεώρησης, και την βοήθησε να σχεδιάσει την ανάπτυξή της μεσοπρόθεσμα και να οργανώσει τις δραστηριότητες τεχνικής ανάπτυξής της σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο. Το Δεκέμβριο του 1997, η επιχείρηση ολοκλήρωσε την πρώτη φάση (ελέγχου) στην οποία αναγνωρίστηκαν 2 ζητήματα-κλειδιά και συμφωνήθηκε μεταξύ του συμβούλου και της επιχείρησης ένα σχέδιο δράσης προς υλοποίηση για την περίοδο Ιανουαρίου Μαΐου Τα δύο βασικά ζητήματα ήταν: Προετοιμασία ενός τριετούς Χάρτη Προϊόντων και Τεχνολογίας Προετοιμασία χρονοδιαγράμματος για το οικονομικό έτος Μαρτίου Η επιχείρηση με την επαγγελματική υποστήριξη του συμβούλου επιδόθηκε στα ζητήματα αυτά με μεγάλη αφοσίωση. Ολοκλήρωσε την προετοιμασία ενός ενσωματωμένου σχεδίου Ανάπτυξης της τεχνολογίας και της αγοράς. Αυτό θα επιτρέψει στην επιχείρηση να σχεδιάσει και να συντονίσει το κόστος και το εργατικό δυναμικό που απαιτείται για ανάπτυξη προϊόντων, ανάπτυξη διαδικασιών, βελτίωση εγκαταστάσεων Ε&Α (Έρευνας & Ανάπτυξης), ανάπτυξη της αγοράς, προώθηση του προϊόντος και υποστήριξη της διανομής. Με τη βοήθεια του συμβούλου, η επιχείρηση σχεδίασε ένα χρονοδιάγραμμα για το πρόγραμμα Ε&Α για να συμπεριλάβει:

14 13 Τα κριτήρια και τους στόχους που πρέπει να συμφωνηθούν και να παρακολουθηθούν Το κόστος των πόρων Τα χρονοδιαγράμματα και τους βασικούς σταθμούς. Η επιχείρηση υιοθέτησε επίσης την αρχή της εβδομαδιαίας συνάντησης Ε&Α, η οποία διατηρεί και καταγράφει τα πρακτικά της προόδου του προγράμματος Ε&Α. Μέχρι στιγμής η επιχείρηση κάνει λόγο για αξιοσημείωτα οφέλη, μεγαλύτερη ευκρίνεια στόχων και μεγαλύτερη συναίνεση του προσωπικού ως προς τους κανόνες. (Οικονομία, Παραγωγή, Ε&Α, Προώθηση προϊόντων). Παράλληλα με το έργο IDEAS, η επιχείρηση ετοίμασε ένα τριετές επιχειρηματικό σχέδιο, και διαπίστωσε ότι οι πρακτικές που βοηθούσαν τη διασφάλιση της Ε&Α σχετίζονταν καθαρά με τους στόχους της επιχείρησης. Όπου πριν υπήρχε ad hoc ταξινόμηση των προτεραιοτήτων των έργων ανάπτυξης, που απαιτούσε συνεχή παρέμβαση του διευθύνοντα συμβούλου, τώρα υπάρχει ένα διαρθρωμένο και σταδιακό σύστημα σχεδιασμού για Ε&Α. Αυτό επέτρεψε στον Διευθύνοντα σύμβουλο να μεταβιβάσει τον καθημερινό σχεδιασμό Ε&Α και έλεγχο στον διορισμένο διαχειριστή Ε&Α και να υιοθετήσει ο ίδιος ένα πιο στρατηγικό ρόλο στη διαδικασία καινοτομίας της επιχείρησης. 2.3 Τύποι επιχειρήσεων / ενδιαφερόμενοι οργανισμοί Οι τύποι επιχειρήσεων στους οποίους εφαρμόζονται καλύτερα οι τεχνικές σχεδιασμού και ανάπτυξης είναι εκείνες που σχεδιάζουν και παράγουν τα ίδια τους τα προϊόντα και στις οποίες η ανταγωνιστικότητα περιγράφεται από παράγοντες όπως: Ποιότητα Τιμή Λειτουργικότητα Χρόνος ανάπτυξης Χρόνος εμπορευματοποίησης Επιπρόσθετα, εάν μια επιχείρηση πρόκειται να εφαρμόσει τις τεχνικές αυτές, πρέπει να έχει μια καλά προσδιορισμένη λειτουργική δομή, για να μην αναφέρουμε τους απαραίτητους ανθρώπινους και τεχνικούς πόρους για την υλοποίηση και χρήση των τεχνικών.σε περίπτωση που αυτό δεν ισχύει, η υλοποίηση και η χρήση των τεχνικών αυτών θα αποφέρει νέα οφέλη. 2.4 Διάρκεια και κόστος υλοποίησης σχεδιασμού και ανάπτυξης προϊόντων Ένα ανταγωνιστικό προϊόν πρέπει να ικανοποιεί παράγοντες όπως το κόστος, η απόδοση, η αισθητική, το πρόγραμμα ή ο χρόνος διάθεσης στην αγορά και η ποιότητα. Η σημασία των παραγόντων αυτών ποικίλει από προϊόν σε προϊόν και από αγορά σε αγορά. Και, με την πάροδο του χρόνου, οι πελάτες ή οι χρήστες ενός προϊόντος θα απαιτούν όλο και περισσότερα, πχ. μεγαλύτερη επίδοση με μικρότερο κόστος. Το κόστος θα αποτελέσει πιο σημαντικό παράγοντα για την απόκτηση ενός προϊόντος σε δύο περιπτώσεις. Πρώτον, καθώς η τεχνολογία ή η αισθητική ενός προϊόντος ωριμάζει ή σταθεροποιείται και τα ανταγωνιστικά παιχνίδια ισοσταθμίζονται, ο ανταγωνισμός βασίζεται όλο και περισσότερο στο κόστος ή στην τιμή. Δεύτερον, οι οικονομικοί περιορισμοί ή οι περιορισμοί στους χρηματικούς πόρους ενός πελάτη μπορεί να μετατοπίσουν την απόφαση απόκτησής του και συνεπώς να αποτελεί αυτό τον κυρίαρχο παράγοντα. Και στις δύο

15 14 περιπτώσεις, ένας πετυχημένος προμηθευτής προϊόντων πρέπει να εστιάσει μεγαλύτερη προσοχή στην διαχείριση του κόστους του προϊόντος. Ο προσδιορισμός των παρακάτω όρων θα προσφέρει κοινή βάση επιχειρηματολογίας: Επαναλαμβανόμενο κόστος παραγωγής= Μη επαναλαμβανόμενο κόστος = Κόστος προϊόντος = Εργασιακό κόστος παραγωγής + άμεσα υλικά + κόστος διαδικασίας + γενικά έξοδα + εξωτερική επεξεργασία Κόστος ανάπτυξης + εργαλεία Επαναλαμβανόμενο κόστος προϊόντος + επιμερισμένο μη επαναλαμβανόμενο κόστος (allocated non recurring costs) Κόστος προϊόντος + πώληση, γενικά & διοικητικά + κόστος εγγύησης + κέρδος Τιμή προϊόντος ή κόστος απόκτησης = Κόστος κύκλου ζωής = Κόστος απόκτησης + λοιπά σχετικά κεφαλαιουχικά έξοδα + κόστος κατάρτισης + λειτουργικό κόστος + κόστος υποστήριξης + κόστος διάθεσης 2.5 Προϋποθέσεις για την υλοποίηση (απαιτούμενες υποδομές κλπ.) Οι τεχνικές βιομηχανικού σχεδιασμού βελτιώνουν την ποιότητα και μειώνουν τόσο το κόστος όσο και την απαίτηση της έγκαιρης προώθησης του προϊόντος και συνεπώς συμβάλλουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας μιας ΜΜΕ. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι παραπάνω τεχνικές πρέπει να υλοποιούνται ορθά: η ατελής υλοποίησή τους μπορεί να τις καταστήσει πρακτικά αναποτελεσματικές. Αυτό δεν μας εκπλήσσει καθότι ισχύει το ίδιο όταν χρησιμοποιούνται εξελιγμένα τεχνολογικά συστήματα για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας αλλά η επιχείρηση δεν έχει την κατάλληλη υποδομή και το κατάλληλο περιβάλλον. Η εισαγωγή και η χρήση των μεθοδολογιών αυτών απαιτούν τα παρακάτω όσον αφορά την εταιρία: 1. Μακροπρόθεσμη δέσμευση όσον αφορά τη βελτίωση των προϊόντων και των παραγωγικών διαδικασιών. 2. Ενσωμάτωση μεθοδολογιών σχεδιασμού και τεχνολογιών στις παραγωγικές διαδικασίες και υλοποίηση των νέων μεθόδων παραγωγής. 3. Καθιέρωση μεθόδων για την ανάπτυξη νέων προϊόντων με τρόπο που να βελτιστοποιεί τα συστήματα σχεδιασμού. Για να γίνει αυτό πρέπει να μελετηθεί η διαδικασία σχεδιασμού ως σύνολο. Πρέπει σε κάθε στάδιο της διαδικασίας να χρησιμοποιούνται οι σωστές τεχνικές και πρέπει οι διαφορετικές τεχνικές και εργαλεία να εφαρμόζονται σε αλληλεπίδραση μεταξύ τους. 4. Προσαρμογή της διάρθρωσης της εταιρίας στην ροή πληροφοριών που απαιτούν οι τεχνικές αυτές, ώστε να επιτυγχάνεται μέγιστη αποδοτικότητα. Επιπλέον, ο σχεδιασμός νέων προϊόντων πρέπει να αναλαμβάνεται σύμφωνα με τις δυνατότητες της επιχείρησης, ώστε η απαιτούμενη προσπάθεια να είναι ανάλογη της ανταγωνιστικής στρατηγικής και να μπορεί με αυτό τον τρόπο να αναλαμβάνεται από την επιχείρηση.

16 Οργανισμοί υποστήριξης της υλοποίησης της τεχνικής Ιρλανδικό Κέντρο Παραγωγικότητας [Irish Productivity Center (IPC)], Lower Mount Street, Dublin 2, Ireland, Tηλ: Φαξ: , ipc@ipc.ie Υπουργείο Εμπορίου και Βιομηχανίας [Department of Trade and Industry (DTI)]: Buckingham Palace Road, London SW1W 9SR; τηλέφωνο: Σύλλογος Ανάπτυξης και Διαχείρισης Προϊόντος (Product Development & Management Association) 236 Route 38 West, Suite 100 Moorestown, NJ Τηλ: (800) or (856) Φαξ: (856) pdma@pdma.org (The Journal of Product Innovation Management): Μια διεθνής έκδοση του συλλόγου Ανάπτυξης και Διαχείρισης Προϊόντων, Elsevier Science Inc. All rights reserved Το Φόρουμ για την Ανάπτυξη Προϊόντων (The Product Development Forum), χρηματοδοτείται από τους Εταίρους DRM, και αποτελεί πηγή πληροφοριών γύρω από την ανάπτυξη νέων προϊόντων (NPD), το concurrent engineering (CE), την ανάπτυξη ολοκληρωμένων προϊόντων (IPD), τις πρακτικές ανάπτυξης ολοκληρωμένων προϊόντων και διαδικασιών (IPPD), το χρόνο διάθεσης στην αγορά (TTM), τις ολοκληρωμένες ομάδες προϊόντων (IPT), και τις βέλτιστες πρακτικές ανάπτυξης προϊόντων. Χρησιμοποιείστε αρχικά το κύριο μέρος γνώσεων του IPD ως τοπικό ευρετήριο που παρέχει συνδέσμους σε πόρους και πληροφορίες, Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με: Kenneth Crow, DRM Associates, 2613 Via Olivera, Palos Verdes, CA 90274, USA, τηλέφωνο: (310) , φαξ: (310) , kcrow@aol.com. 3 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ 3.1 Βήματα / Φάσεις Σε γενικές γραμμές μπορούν να προσδιοριστούν τρεις δραστηριότητες που σχετίζονται με την υλοποίηση των τεχνικών σχεδιασμού και ανάπτυξης προϊόντων. 1. Παρουσίαση των Μεθοδολογιών Στην πρώτη αυτή φάση παρουσιάζονται στη διοίκηση της επιχείρησης, οι βασικές ιδέες της μεθοδολογίας και της εφαρμογής της, οι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν και ο τρόπος να επίτευξής τους. Η κεντρική ιδέα είναι να αλλάξει η επιχείρηση τον τρόπο σκέψης της όσον αφορά την τεχνολογία, δίνοντάς της ένα στρατηγικό και όχι απλώς οργανικό ρόλο.

17 16 Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό η διαχείριση να αποδεχθεί μια διαδικασία συνεχούς βελτίωσης προκειμένου να προσαρμοσθεί σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. 2. Ανάπτυξη πρακτικών προσανατολισμών Χρησιμοποιείται κατά κανόνα μια αρχική διαγνωστική μεθοδολογία. Η μεθοδολογία αυτή εστιάζει στον προσδιορισμό των αδυναμιών που μπορεί να έχει η επιχείρηση στην ανταγωνιστική στρατηγική σχεδιασμού και ανάπτυξης προϊόντων, καθότι αυτός είναι το τομέας που θα μετατραπεί στον άξονα γύρω από τον οποίο θα στρέφεται ολόκληρη η διαδικασία. Η υιοθέτηση στρατηγικής για σχεδιασμό και ανάπτυξη προϊόντων αντανακλάται στο βαθμό ενσωμάτωσης των διαφορετικών σχετικών δραστηριοτήτων. Τα διαφορετικά στάδια ανάπτυξης μπορούν να προσδιοριστούν ως εξής: α) Αρχικό: Δεν υπάρχει κατηγορία διαδικασιών ανάπτυξης προϊόντων. β) Άτυπο: Η διαδικασία έχει αναληφθεί με άτυπο τρόπο, χωρίς τυπική δομή και χωρίς έλεγχο των αποτελεσμάτων. Συνεπώς δεν υπάρχει ανάδραση που να δίνει στην επιχείρηση τη δυνατότητα να ξεκινήσει τη διαδικασία συνεχούς βελτίωσης. γ) Οργανωμένο: Γίνεται διαχείριση των έργων, παρακολουθούνται τα αποτελέσματά τους, και λαμβάνονται διορθωτικά μέτρα όταν παρατηρούνται παρεκκλίσεις. δ) Προσδιορισμένο: Υπάρχει μια τυποποιημένη διαδικασία για το σχεδιασμό και την ανάπτυξη προϊόντων. Η διαδικασία είναι μέρος του συστήματος εργασιών της εταιρίας και τεκμηριώνεται. ε) Ελεγχόμενο: Η διαδικασία είναι πλήρως προσδιορισμένη ποσοτικά όπως και οι στόχοι. Υπάρχει μέγιστη ανάδραση στις μεθόδους και τα αποτελέσματα, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα να λειτουργεί πλήρως η συνεχής βελτίωση. Προτείνεται ένα σχέδιο δράσης βασιζόμενο στα αποτελέσματα της διαγνωστικής φάσης. Το σχέδιο αυτό εστιάζει στα πιο αδύναμα σημεία της διαδικασίας λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις, τις ανάγκες και τις δυνατότητες της εταιρίας. Το σχέδιο δράσης αναλύει τις ακόλουθες πτυχές και προτείνει κατευθυντήριες γραμμές για υλοποίηση, μεταξύ άλλων: Στόχοι του σχεδίου δράσης Αναμενόμενα αποτελέσματα και οφέλη από την εφαρμογή του Προγραμματισμός του χρόνου και πόροι Προσδιορισμός των έργων Ανάγκες εκπαίδευσης Συνέπειες για την δομή της διαχείρισης Διαχείριση μεταβολών κλπ. 3. Δημιουργία ομάδων εργασίας Μια από τις βασικές πτυχές της διαχείρισης σχεδιασμού είναι η ανάπτυξη των ομάδων εργασίας. Οι ομάδες αυτές πρέπει να έχουν τη στήριξη της διαχείρισης και απαιτούν αναδιοργάνωση των λειτουργιών και ανάληψη ευθυνών εκ μέρους ολόκληρης της επιχείρησης. Τα μέλη των ομάδων εργασίας έχουν επιφορτιστεί με διάφορες ευθύνες, την τήρηση των χρόνων εκτέλεσης και τους πόρους. Κυρίως, είναι απαραίτητη μια αποτελεσματική διαχείριση προκειμένου να συντονιστούν οι δραστηριότητες. Η διαχείριση αυτή πρέπει να εστιάζει την προσοχή της στους στόχους και να προσφέρει την απαραίτητη υποστήριξη ώστε να ενθαρρύνει το πνεύμα ενθουσιασμού και δέσμευσης.

18 Σχετικό λογισμικό Οι κατηγορίες λογισμικού που χρησιμοποιούνται στην υλοποίηση ενός έργου σχεδιασμού και ανάπτυξης προϊόντος εξηγούνται στο παράρτημα. 4 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1 Allenby, Greg M., Neeraj Arora, and James L. Ginter (1995), "Incorporating Prior Analysis into the Analysis of Conjoint Studies" Journal of Marketing Research, Vol. 32, (May), p Arvind Rangaswamy Gary L. Lilien Software Tools for New Product Development, June 1996,forthcoming, Journal of Marketing Research, November, Carmone, Frank J. and Cathy M. Schaffer (1995), "New Books in Review," Journal of Marketing Research, Vol. 32, (February), p Cooper, Robert G. (1986), "An Investigation into the New Product Process: Steps, Deficiencies, and Impact" Journal of Product Innovation Management, Vol. 3, No. 2, (June), p Cooper, William H. and Brent R. Gallupe (1993), "Brainstorming Electronically," Sloan Management Review, Vol. 35, (Fall), p Green, Paul E. and Jonathan S. Kim (1991), "Beyond the Quadrant Chart: Designing Effective Benefit Bundle Strategies," Journal of Advertising Research, Vol. 31, (December), p Kulwant S. Pawar, Helen Driva, Performance measurement for product design and development in a manufacturing environment, International Journal of Production Economics 60-61(1999) Leslie Monolaisir, An integrated CSCW architecture for integrated product/ process design and development, Robotics and Computer-Integrated Manufacturing 15 (1999) M. Tichem, T. Storm, Designer support of product structuring-development of a DFX tool within the design coordination framework, Computers in Industry, 33 (1997) Michel Robert, Product Innovation Strategy Pure & Simple: how winning companies outpace their competitors, McGraw-Hill, Inc N. F. M. Roozenburg, J Eekels, Product Design: Fundamentals and Methods, John Wiley & Sons, Nunamaker, J.F. Jr., Alan R. Dennis, Joseph S. Valacich and Douglas R. Vogel, (1991), "Information Technology for Negotiating Groups: Generating Options for Mutual Gain" Management Science, Vol. 37, No. 10, (October), p Sa ed M. Salhieh, Ali K. Kamrani, Macro level product development using design for modularity, Robotics and Computer-Integrated Manufacturing 15 (1999) Stephen R. Rosenthal, Effective Product Design and Development, how to cut lead time and increase customer satisfaction, Business One Irwin, Homewood, Illinois 60430, Toshihiro Nishiguchi, Managing Product Development, Oxford University Press, New York, 1996

19 18 16 Valacich, Joseph S., Alan R. Dennis, and Terry Connolly, (1994), "Idea Generation in Computer-Based Groups: A New Ending to an Old Story, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 57, p Wind, Jerry, Paul E. Green, Douglas Shifflet, and Marsha Scarbrough (1989), "The Courtyard by Marriott: Designing a Hotel Facility with Consumer-Based Marketing Models" Interfaces, Vol. 19, (January-February), p