Βιβλία αρχαιογνωστικού περιεχομένου για παιδιά

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Βιβλία αρχαιογνωστικού περιεχομένου για παιδιά"

Transcript

1 Βιβλία αρχαιογνωστικού περιεχομένου για παιδιά Περίληψη Θεοδοσία Ράπτου * και Βασιλική Βέμη Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος Υπάρχει αύξηση της εκδοτικής παραγωγής βιβλίων αρχαιογνωστικού περιεχομένου για παιδιά και ποια είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτών των βιβλίων; Με το άρθρο αυτό επιχειρούμε να δώσουμε απάντηση στο ερώτημα, καταγράφοντας την εκδοτική παραγωγή κατά την περίοδο και αναδεικνύοντας παράλληλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των βιβλίων αυτών μέσα από τη μελέτη συγκεκριμένων βιβλίων. 1. Εισαγωγή Η εκδοτική παραγωγή σε ό,τι αφορά στο παιδικό βιβλίο, κατά την τελευταία δεκαετία, βαίνει διαρκώς αυξανόμενη 1. Πολλοί μιλούν για «εκδοτική έκρηξη» των βιβλίων γνώσεων 2, αφού κάθε χρόνο πολλοί νέοι τίτλοι απευθύνονται στο παιδικό και νεανικό αναγνωστικό κοινό. Στην κατηγορία των βιβλίων γνώσεων, αλλά και στην κατηγορία της λογοτεχνίας μια πληθώρα βιβλίων με αρχαιογνωστικό περιεχόμενο ή περιεχόμενο ανάπλασης του παρελθόντος, έχει εκδοθεί σχεδόν από όλους τους εκδοτικούς οίκους, καθώς τα βιβλία αυτού του περιεχομένου συγκεντρώνουν σταθερά την προτίμηση και των ενηλίκων (γονείς, δάσκαλοι). Τίθεται όμως το ερώτημα, σε ό,τι αφορά τους εκδοτικούς οίκους, με ποια κριτήρια αποφασίζουν για την έκδοση των βιβλίων αυτών. Είναι η προσδοκώμενη εμπορική επιτυχία που διαμορφώνει την επιλογή ή η επιλογή με ποιοτικά κριτήρια φέρνει την εμπορική επιτυχία και διαμορφώνει συνειδητούς αναγνώστες; Οι άξονες πάνω στους οποίους θα πρέπει να στηρίζεται οποιαδήποτε προσέγγιση γύρω από το παιδικό βιβλίο, είναι η παρακολούθηση της εκδοτικής αγοράς αφενός, και αφετέρου, η καταγραφή των βασικών χαρακτηριστικών που προσδιορίζουν «την ουσία, τη φύση και τη φυσιογνωμία» των παιδικών βιβλίων γνώσεων, υποστηρίζει ο Ανδρέας * για επικοινωνία: thraptou@gmail.com. 1 Καρακίτσιος Α., Περί του παιδικού βιβλίου γνώσης, Διαδρομές τευχ. 20, σ Κατσίκη-Γκίβαλου Ά., «Η αμφίδρομη σχέση λογοτεχνίας και γνωστικών αντικειμένων», στο Β. Αποστολίδου Ε. Χοντολίδου (επιμ.), Λογοτεχνία και Εκπαίδευση, Τυπωθήτω - Γ. Δαρδανός, Αθήνα, σ

2 Καρακίτσιος 3. Συμφωνώντας με την άποψη αυτή αποφασίσαμε να κάνουμε καταγραφή της εκδοτικής παραγωγής των αρχαιογνωστικών βιβλίων για τη χρονική περίοδο , κατά την οποία υπάρχει η αίσθηση ότι συμβαίνει αύξηση των εκδόσεων. Στη συνέχεια, και μέσα από την ανάλυση επιλεγμένων βιβλίων της κατηγορίας αυτής, να αναδείξουμε τα δυνατά τους σημεία, ως ποιοτικά χαρακτηριστικά του είδους. 2. Βιβλία για παιδιά Το παιδικό βιβλίο διαχωρίζεται σε δυο βασικές κατηγορίες: το λογοτεχνικό βιβλίο για παιδιά και το παιδικό βιβλίο γνώσεων ή μη λογοτεχνικό βιβλίο 4. Για να δηλωθεί η κατηγορία αυτή χρησιμοποιούνται επίσης οι όροι «ενημερωτικό βιβλίο» ή «ενημερωτική λογοτεχνία» ή «μη μυθοπλαστική λογοτεχνία» 5. Η ουσία που διαχωρίζει το βιβλίο γνώσεων από το λογοτεχνικό βιβλίο, έγκειται αφενός στο περιεχόμενό του (εγκυκλοπαιδικό, επιστημονικό) 6 και αφετέρου στη γλώσσα, η οποία διαφοροποιείται από τις συμβάσεις και τους κανόνες που ρυθμίζουν τη λογοτεχνική γραφή. Ειδικότερα, το βιβλίο γνώσεων επιδιώκει να βοηθήσει το παιδί να ανακαλύψει τα πράγματα, τα γεγονότα, τα φαινόμενα και τις έννοιες που διέπουν το φυσικό, επιστημονικό και κοινωνικό κόσμο, σε όλο το φάσμα των επιστημονικών πεδίων. Αντίθετα, το λογοτεχνικό βιβλίο, στοχεύει στην ανάπτυξη της αισθητικής καλλιέργειας, την τέρψη και την ψυχαγωγία του αναγνώστη 7. Στο βιβλίο γνώσεων επιδιώκεται η αναπαράσταση της πραγματικότητας σε επίπεδο επιστημονικής εγκυρότητας, μέσα από περιγραφές και πληροφορίες, ενώ στο λογοτεχνικό βιβλίο κυριαρχεί η μυθοπλασία και η αναπαράσταση της πραγματικότητας με πρόσωπα και τοπία φανταστικά που, μέσα από λογοτεχνικά σχήματα και λογοτεχνικές συμβάσεις, συνδέονται με τη ζωή και τα προβλήματά της. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί, ότι η μυθοπλασία, έστω και σε ελάχιστο βαθμό, επιλέγεται όλο και πιο συχνά τις τελευταίες δεκαετίες και από τους συγγραφείς των βιβλίων γνώσεων, προκειμένου να μεταφέρουν τις γνώσεις στους αναγνώστες τους, με τρόπο που δεν είναι απλά εγκυκλοπαιδικός 8. Η βασική λειτουργία ενός βιβλίου γνώσεων είναι να μάθει στον αναγνώστη να μελετά μια γνωστική περιοχή, να προσεγγίζει ένα επιστημονικό θέμα και να τον εξοικειώνει με όργανα που 3 Καρακίτσιος Α., ό.π., σ Βαλάση Ζ., 2001, Εισαγωγή στη μελέτη της Λογοτεχνίας και των Βιβλίων για Παιδιά. Μικρό Πανόραμα, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, σ Norton D., 2007, Μέσα από τα Μάτια ενός Παιδιού. Εισαγωγή στην Παιδική Λογοτεχνία, Μίμης. Σουλιώτης (επιμ.), Επίκεντρο, Αθήνα, σ Καρακίτσιος Α., ό.π., σ Καρπόζηλου Μ., 1994, Το παιδί στη χώρα των βιβλίων, Καστανιώτης, Αθήνα, σ Κανατσούλη Μ., 2004, Ιδεολογικές Διαστάσεις της Παιδικής Λογοτεχνίας, Τυπωθήτω Γ. Δαρδανός, Αθήνα, σ

3 χρησιμοποιούνται από τους επιστήμονες, ανακαλύπτοντας παράλληλα και τη σημασία της προσεκτικής παρατήρησης. Αποσκοπεί να προσφέρει γνώσεις και να καλύψει περιοχές, που δεν προβλέπονται από την τυπική εκπαίδευση, αναπτύσσοντας στα παιδιά δεξιότητες ανάγνωσης, ερευνητικής εργασίας και κριτικής σκέψης 9, εμπλουτίζοντας το λεξιλόγιό τους και προσφέροντάς τους απόλαυση. Υποκατηγορία των βιβλίων γνώσεων αποτελούν και τα βιβλία με αρχαιογνωστικό περιεχόμενο 10, συμπεριλαμβανομένων και των βιβλίων που το περιεχόμενό τους αναφέρεται σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. 3. Χαρακτηριστικά και κατηγορίες των βιβλίων γνώσεων Πολλοί μελετητές στην προσπάθειά τους να κατηγοριοποιήσουν τα βιβλία γνώσεων, προκειμένου να τα περιγράψουν και να διαμορφώσουν κριτήρια αξιολόγησής τους, διατύπωσαν προτάσεις θεωρητικής τυπολογίας, οι οποίες όμως αποστασιοποιούνται από αξιολογικές διαβαθμίσεις. Αυτής της θεωρητικής διάστασης είναι και η πρόταση ταξινόμησης του Dahrendorf (όπως αναφέρει η Καρπόζηλου) 11, ο οποίος διακρίνει τρεις τύπους: 1) Τα καθαρά βιβλία γνώσεων. Τα βιβλία αυτού του τύπου έχουν μεγάλη ομοιότητα με τα σχολικά εγχειρίδια, ή τα ειδικά βιβλία επιστημονικού περιεχομένου απλουστευμένης μορφής 2) Τις πραγματογνωστικές αφηγήσεις. Σ αυτόν τον τύπο τα γεγονότα κατέχουν κεντρική θέση, η παράθεσή τους όμως, προϋποθέτει μια φανταστική διήγηση και 3) Τα αφηγηματικά πραγματογνωστικά βιβλία, τα οποία επιδιώκουν την ταύτιση του αναγνώστη με τα πρόσωπα της ιστορίας και την παρουσίαση των γεγονότων μέσα από μια διαδικασία συμμετοχής. Παρότι κάθε προσπάθεια ταξινόμησης των βιβλίων γνώσεων σε κατηγορίες, υποκινείται από την αναγκαιότητα για την καλύτερη περιγραφή, μελέτη και αξιολόγησή τους, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται η ρευστότητα των κριτηρίων διάκρισης και η συνεχής ανανέωση των ορίων μεταξύ των κατηγοριών ταξινόμησης 12. Για την αξιολόγηση των λογοτεχνικών και ενημερωτικών βιβλίων η Norton 13, προτείνει τα παρακάτω κριτήρια: Την ακρίβεια των γεγονότων, την αποφυγή των στερεοτύπων, την εικονογράφηση που αποσαφηνίζει το κείμενο, την ενθάρρυνση της αναλυτικής σκέψης, την καλή οργάνωση, 9 Καρπόζηλου Μ., Τα παιδικά βιβλία γνώσεων, Ένα παράθυρο στα ορατά και τα αόρατα πράγματα του κόσμου, (προσβ.: 10 Δεκεμβρίου 2010). 10 Καρακίτσιος Α., ό.π., σ Καρπόζηλου Μ., 1994, Το παιδί στη χώρα των βιβλίων, Καστανιώτης, Αθήνα, σ Καρπόζηλου Μ., Το παιδί στη χώρα των βιβλίων, ό. π., σ Norton D., ό.π., σ

4 που υποβοηθά την κατανόηση και το ύφος που πρέπει να υποκινεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Ομοίως και η Κανατσούλη 14, συγκαταλέγει στα κριτήρια αξιολόγησης των βιβλίων γνώσεων, την εμπειρία του συγγραφέα, την ποιότητα της εικονογράφησης και την εγκυρότητα του εκδοτικού οίκου. Αξιολογεί επίσης, την αποφυγή των στερεοτύπων, την ακρίβεια των πληροφοριών, την αποσαφήνιση του σκοπού για τον οποίο γράφτηκε το βιβλίο και το επίπεδο του παιδικού κοινού στο οποίο απευθύνεται το βιβλίο και ο συγγραφέας, ώστε τα θέματα να εξετάζονται διεξοδικά και όχι επιπόλαια. Στα προαναφερθέντα κριτήρια αξιολόγησης θα πρέπει να προσθέσουμε και την ποιότητα της εξωτερικής εμφάνισης και μορφής του βιβλίου, το οποίο αποτελεί προϊόν με συγκεκριμένη γνωστική και καλλιτεχνική αποστολή, και το οποίο πρέπει να χαρακτηρίζεται από «τυπογραφική αισθητική» 15. Η οργάνωση της σελίδας και η συνολική διευθέτηση του βιβλίου δεν πρέπει να υπερφορτώνουν τον αναγνώστη, αλλά να του δίνουν ευχαρίστηση και να του κινούν το ενδιαφέρον 16. Η απόλαυση, που είναι ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους διαβάζουν τα παιδιά, αρχίζει, συχνά, και από την εξωτερική εμφάνιση του βιβλίου γνώσεων. 4. Βιβλία για παιδιά αρχαιογνωστικού-μουσειακού περιεχομένου Τα βιβλία γνώσεων, που το περιεχόμενό τους κινείται ανάμεσα στην τεκμηριωμένη πληροφορία και τη μυθοπλασία και επιλέγουν να παρουσιάσουν ένα αρχαιολογικό θέμα με λογοτεχνικά εργαλεία, είναι γνωστά και ως βιβλία αρχαιολογικού 17 ή αρχαιογνωστικού περιεχομένου 18, συμπεριλαμβανομένων και των βιβλίων που το περιεχόμενό τους αναφέρεται σε μουσεία. Στην ελληνική εκδοτική παραγωγή μεμονωμένα βιβλία με αρχαιογνωστικό περιεχόμενο εμφανίζονται από πολύ νωρίς. Την δεκαετία του 1960 κυκλοφορούν τα βιβλία της Αντιγόνης Μεταξά με τον τίτλο «Ελάτε να ταξιδέψουμε» 19 (τρεις τόμοι από τις εκδόσεις Αλικιώτη, 1958), τα βιβλία της Γεωργίας Ταρσούλη με τον γενικό τίτλο «Ήμουν κι εγώ εκεί» 20 (πρώτη κυκλοφορία 1964), τα οποία αποτελούσαν προσφορά της εταιρίας ΒΙΑΝΙΛ, ενώ ήδη ο Νίκος 14 Κανατσούλη Μ., 2002, Εισαγωγή στη θεωρία και κριτική της παιδικής λογοτεχνίας, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, σ Βαλάση Ζ., ό.π., σ Κανατσούλη Μ., ό.π., σ Ντεκάστρο Μ., 2010, «Το αρχαιολογικό βιβλίο για παιδιά», στο Μπίλη Βέμη - Ειρήνη Νάκου (επιμ.) Μουσεία και Εκπαίδευση, νήσος, Αθήνα, σ Καρακίτσιος, Α., ό.π., σ Μεταξά Α., «Ελάτε να ταξιδέψουμε», (προσβ.: 29 Σεπτεμβρίου 2011). 20 Ταρσούλη Γ., «Ήμουν κι εγώ εκεί», (προσβ.: 29 Σεπτεμβρίου 2011). 214

5 Καζαντζάκης έχει γράψει (πιθανόν το 1940) το βιβλίο του «Στα Παλάτια της Κνωσού» 21, το οποίο εκδόθηκε το 1981 από τις εκδόσεις Ελ. Καζαντζάκη. Τα βιβλία αυτά μεταφέρουν τον αναγνώστη σε χώρους πολιτισμικής αναφοράς και στοχεύουν να γεφυρώσουν τη χρονική απόσταση ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν του αναγνώστη παρέχοντάς του ταυτόχρονα, σημαντικές πληροφορίες για πρόσωπα και γεγονότα. Ωστόσο, με πιο συστηματικό τρόπο και ως θεματική κατηγορία των βιβλίων γνώσεων, κάνουν την εμφάνισή τους τα βιβλία με αρχαιογνωστικό και μουσειακό περιεχόμενο, την δεκαετία του Την ίδια περίπου εποχή, που και τα μουσεία οργανώνουν εκπαιδευτικά προγράμματα, μεταφέροντας στον τόπο μας την ευρωπαϊκή εμπειρία, σε μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της σχέσης των μουσείων με το κοινό τους. Το «άνοιγμα» των μουσείων στους νέους, ώθησε και τους συγγραφείς να γράψουν βιβλία αρχαιογνωστικού περιεχομένου, απευθυνόμενοι στο κοινό κάθε ηλικίας υποστηρίζοντας την προσπάθεια αυτή των μουσείων. Πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη των βιβλίων με αρχαιογνωστικό και μουσειακό περιεχόμενο, προσφέρθηκε και από τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές της εποχής, καθώς επίσης και από την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που συντελέστηκε την ίδια περίοδο και προωθούσε πιο ενεργητικές μορφές μάθησης 22. Με την ανάπτυξη της μουσειακής εκπαίδευσης και την επιδιωκόμενη συνεργασία σχολείου και μουσείου, τα βιβλία αρχαιογνωστικού-μουσειακού περιεχομένου, φαίνεται να διατηρούν σταθερό εκδοτικό και αναγνωστικό ενδιαφέρον, καθώς χρησιμοποιούνται από τους εκπαιδευτικούς, ως εργαλείο προετοιμασίας, προέκτασης και εμπέδωσης για κάθε επίσκεψη σε χώρους πολιτισμικής αναφοράς 23, αλλά και ως συμπλήρωμα της σχολικής ύλης. Παράλληλα τα μουσεία, σχεδιάζουν και παράγουν εκπαιδευτικό υλικό με τη μορφή μουσειοσκευών, εκπαιδευτικών φακέλων, βιβλίων και παιχνιδιών, καθώς αυτό το υλικό αποτελεί μορφή έμμεσης επικοινωνίας με τους επισκέπτες τους 24. Μεγάλη ώθηση επίσης στη συγγραφή, έκδοση και χρήση των αρχαιογνωστικών βιβλίων με αποδέκτες τα παιδιά, δόθηκε και με την εφαρμογή του προγράμματος «ΜΕΛΙΝΑ- Εκπαίδευση και Πολιτισμός», το οποίο μεταξύ άλλων, στόχευε στην ανάδειξη της πολιτισμικής διάστασης της εκπαίδευσης 25 και προέβλεπε δράσεις σε μουσεία και 21 Καζαντζάκης Ν., «Στα παλάτια της Κνωσού», (προσβ.: 29 Σεπτεμβρίου 2011). 22 Ντεκάστρο Μ., «Το αρχαιολογικό βιβλίο για παιδιά», ό π., σ Ντεκάστρο Μ., ό. π., σ Νικονάνου Ν., 2005, «Ο ρόλος της μουσειοπαιδαγωγικής στα σύγχρονα μουσεία», στο Τετράδια Μουσειολογίας, τευχ.2, σ Παϊζης Ν., 2002, «Ταξιδεύοντας στο χρόνο με το πρόγραμμα Μελίνα. H αξία της Πολιτισμικής Αγωγής», στο Γιώργος Κόκκινος - Ευγενία Αλεξάκη (επιμ.), Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις στη Μουσειακή Αγωγή, Μεταίχμιο, Αθήνα, σ

6 χώρους πολιτισμικής αναφοράς 26. Για τις δράσεις αυτές και την προετοιμασία τόσο των μαθητών όσο και των εκπαιδευτικών, εστάλη στα σχολεία του προγράμματος υλικό με τη μορφή εκπαιδευτικών φακέλων, το οποίο περιλάμβανε και βιβλία σχετικού περιεχομένου. Η Ντεκάστρο 27, προτείνει την ένταξη των βιβλίων αρχαιογνωστικού-μουσειακού περιεχομένου, σε τρεις κατηγορίες: α) Στα βιβλία γνώσεων, που βοηθούν στην αποκωδικοποίηση στοιχείων που θέτει η αρχαιολογία και προϋποθέτουν επιστημονική εγκυρότητα, μικρά κείμενα και πλούσια εικονογράφηση β) Στα βιβλία εργασίας, που προορίζονται όχι μόνο για διάβασμα, αλλά και για ποικίλες δραστηριότητες και γ) Στα βιβλία ανάπλασης εποχών, που συνδυάζουν το αρχαιολογικό αντικείμενο με την λογοτεχνία και αποσκοπούν στην ταύτιση του αναγνώστη με τους ήρωες της ιστορίας. Στον τύπο των βιβλίων αυτών, τα αφηγηματικά στοιχεία ενσωματώνονται στο κείμενο και δημιουργούν ένα ανοικτό μη λογοτεχνικό κείμενο 28, το οποίο λειτουργεί ως πηγή γνώσης, αλλά παράλληλα ενθαρρύνει τον αναγνώστη να αναζητήσει πολλαπλές πηγές πληροφόρησης. Τα βιβλία αυτού του τύπου, παρουσιάζουν τη μυθοπλασία ως μια εκδοχή και ενισχύουν την κριτική θεώρηση καθώς και την αμφισβήτησή τους από τον αναγνώστη. Παράλληλα χαρακτηρίζονται από την πρόθεση αποφυγής στερεοτυπικών αντιλήψεων 29. Η τυπολογία των αρχαιογνωστικών βιβλίων κατά τη Ντεκάστρο είναι η ακόλουθη: α) οδηγοί αρχαιολογικών χώρων και μουσείων β) θεματικά βιβλία διαφόρων αρχαιολογικών θεμάτων γ) βιβλία με έμφαση σε συγκεκριμένες εποχές δ) βιβλία μυθοπλασίας όπου παρεμβάλλεται αρχαιολογικό υλικό και ε) θεματικά κουτιά/πακέτα που διευκολύνουν τους εκπαιδευτικούς και παρακινούν τα παιδιά σε πειραματισμούς και δραστηριότητες 30. Τα κριτήρια ποιότητας των καλών αρχαιογνωστικών βιβλίων συμπίπτουν με τα κριτήρια ποιότητας των καλών βιβλίων γνώσεων. Τα αρχαιογνωστικά βιβλία απευθύνονται κυρίως σε παιδιά, αλλά διαβάζονται και από τους εμπλεκόμενους ενήλικες (γονείς, δασκάλους) και αποτελούν 26 Γούσης Π., 1994, «Η πολιτισμική διάσταση της εκπαίδευσης», στα πρακτικά από το 4 ο Περιφερειακό Σεμινάριο Μουσείο και Σχολείο,( Ιωάννινα Δεκέμβριος), σ Ντεκάστρο Μ., ό.π., σ Πανάου Π., Αφήγηση και Ιδεολογία στο Παιδικό Βιβλίο Γνώσεων, (προσβ.:10 Δεκεμβρίου 2010) 29 Κανατσούλη Μ., Ιδεολογικές Διαστάσεις της Παιδικής Λογοτεχνίας, ό.π., σ Ντεκάστρο Μ., «Το αρχαιολογικό βιβλίο για παιδιά», ό.π., σ

7 την «έκφραση μιας υποθετικής συνομιλίας» 31. Ο συγγραφέας ενός καλού βιβλίου φροντίζει ώστε η ποσότητα της πληροφορίας να είναι ανάλογη με την ηλικία, τις νοητικές δυνατότητες, το κοινωνικό περιβάλλον των μικρών αναγνωστών στους οποίους απευθύνεται, ώστε να αγαπήσουν το μουσείο και τον αρχαιολογικό χώρο, ως «αυθεντικά σκηνικά» 32, όπου εκτυλίσσονται θαυμαστές ιστορίες. Στόχος του είναι όχι η μετακένωση γνώσεων και πληροφοριών, αλλά η ενεργητική εμπλοκή του αναγνώστη σε μια διαδικασία βιωματικής μάθησης. Μια διαδικασία η οποία εξασφαλίζει προσωπικό τρόπο και ρυθμό ανάγνωσης και την απόλυτη γνώση ότι το βιβλίο δεν είναι ένα και μοναδικό, αλλά αποτελεί εργαλείο για την προσέγγιση βασικών γνώσεων, που είναι απαραίτητες για μια συνομιλία που δεν τελειώνει ποτέ. Το εικονογραφικό υλικό των αρχαιογνωστικών βιβλίων λειτουργεί επίσης ως πηγή πληροφόρησης και γνώσης, βρίσκεται σε συνάρτηση με το κείμενο και δεν είναι μόνο διακοσμητικό. Ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να αντλεί πληροφορίες, όχι μόνο από το κείμενο, αλλά και μέσα από την παράθεση φωτογραφιών πρωτότυπων έργων ή πιστών αναπαραστάσεων, οι οποίες λειτουργούν ως αφορμή για την προσέγγιση της γνώσης. Όλο και πιο συχνά τα αρχαιογνωστικά βιβλία συνδυάζουν λειτουργικά το κείμενο με την εικόνα στην κατεύθυνση της «πολυτροπικότητας» και της «πολυσημίας», έτσι ώστε ο αναγνώστης να εστιάζει όχι μόνο στα γλωσσικά στοιχεία του κειμένου, αλλά εξίσου και στα μη γλωσσικά 33. Παράγοντας θεμελιώδους σημασίας για τη δημιουργία βιβλίων αρχαιογνωστικού περιεχομένου είναι σαφώς ο συγγραφέας και πολλές συζητήσεις ανακύπτουν σχετικά με την ποιότητα των βιβλίων αυτών και την εγκυρότητα του περιεχομένου τους. Η ειδική γνώση και η βασική ενασχόληση του συγγραφέα φαίνεται να επηρεάζουν τη συγγραφή των αρχαιογνωστικών βιβλίων. και συχνά τίθεται το ερώτημα: Ποιος γράφει; Ο αρχαιολόγος, ο παιδαγωγός ή ο λογοτέχνης; Είναι προφανές ότι τα αρχαιογνωστικά βιβλία, ως βιβλία γνώσεων, οφείλουν να έχουν επιστημονική εγκυρότητα και η προϋπόθεσή τους αυτή εξαρτάται και από τη διαρκή αναθεώρηση των επιστημονικών δεδομένων στα οποία αναφέρονται, καθώς και από τον ανάλογο εμπλουτισμό και την βελτίωση της έκδοσής τους. Σε ό,τι αφορά τα επιστημονικά δεδομένα λοιπόν, και την εγκυρότητα του βιβλίου, η τεκμηρίωση αποτελεί τη μια διάσταση του θέματος. Η δεύτερη και πολύ βασική διάσταση, είναι να καταστεί το παρελθόν «ενδιαφέρον», για τον αναγνώστη 34 και επιπλέον, 31 Ντεκάστρο Μ., Γράφοντας παιδικά βιβλία γνώσεων, ό.π. 32 Μπουλώτης Χ., «Μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι ως σκηνικό για θαυμαστές ιστορίες», στο Ν. Γαλανίδου-L. H. Dommasnes (επιμ.) Μιλώντας στα παιδιά για το παρελθόν-μια διεπιστημονική ματιά, Καλειδοσκόπιο, Αθήνα, (υπό έκδοση). 33 Χοντολίδου Ε., Εισαγωγή στην έννοια της πολυτροπικότητας, (προσβ.: 7 Ιουλίου 2011). 34 Ντεκάστρο Μ., Γράφοντας παιδικά βιβλία γνώσεων, ό.π. 217

8 εφόσον τα βιβλία απευθύνονται σε παιδιά, να είναι διασκεδαστικά και ευχάριστα 35. Επομένως, η οπτική του συγγραφέα, η λογοτεχνική του σκευή και τα μυθοπλαστικά υλικά που χρησιμοποιεί, είναι αυτά που θα εγγυηθούν για το αποτέλεσμα, έτσι ώστε το βιβλίο που θα προκύψει να περιέχει επιλεγμένες πληροφορίες, μυθοπλαστικό πλαίσιο και αφηγηματικές τεχνικές. Τα στοιχεία αυτά θα οδηγήσουν τον αναγνώστη στη γνώση, θα του προσφέρουν αναγνωστική ευχαρίστηση και θα συμβάλλουν, ώστε να διαμορφώσει προσωπικές στάσεις σχετικά με το θέμα που πραγματεύονται τα συγκεκριμένα βιβλία. 5. Εκδοτική παραγωγή αρχαιογνωστικών βιβλίων κατά την περίοδο Προκειμένου να καταγράψουμε τον αριθμό των εκδόσεων που αφορούν στα βιβλία αρχαιογνωστικού και μουσειακού περιεχομένου, προέκυψε ο προβληματισμός ως προς τον τρόπο αναζήτησης των σχετικών βιβλίων, δεδομένου ότι η καταλογογράφηση του ΕΚΕΒΙ δεν προβλέπει αντίστοιχη κατηγορία. Ακολουθώντας την οργάνωση ταξινόμησης του biblioνet, έγινε αναζήτηση σε πέντε συναφείς θεματικές κατηγορίες: α) Βιβλία για παιδιά - Αρχαία Ελλάδα β) Βιβλία για παιδιά - Ελλάς/ Αρχαιότητες γ) Βιβλία για παιδιά Αρχαιολογία δ) Βιβλία για παιδιά Μουσεία και ε) Βιβλία για παιδιά - Ολυμπιακοί Αγώνες. Η διαδικασία αυτή έδωσε αποτελέσματα τα οποία ήταν αναγκαίο να μελετηθούν και να συγκριθούν, ώστε να μην υπάρξει επανάληψη τίτλων, αφού οι περιοχές καταλογογράφησης είναι όμορες και η ένταξη ενός βιβλίου στη μια ή την άλλη περιοχή είναι, σε αρκετές περιπτώσεις, υποκειμενική υπόθεση. Ως αποτέλεσμα της αναζήτησής μας προέκυψε ότι κατά την περίοδο α) ο μεγαλύτερος αριθμός των βιβλίων αρχαιογνωστικού περιεχομένου, ελληνικών και μεταφρασμένων, εντοπίζεται κατά τα έτη 2003 και 2004 με 39 και 34 τίτλους αντίστοιχα και ακολουθεί το έτος 2009 με την έκδοση 14 τίτλων β) ο αριθμός των ελληνικών τίτλων σε ό,τι αφορά στα αρχαιογνωστικά βιβλία είναι μεγαλύτερος από των αριθμό των μεταφρασμένων, σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για τα παιδικά βιβλία γενικά. Ο αριθμός των εκδόσεων πρωτότυπων ελληνικών τίτλων, για το χρονικό διάστημα , ανέρχεται στον αριθμό 111, ενώ οι τίτλοι που μεταφράστηκαν προς τα ελληνικά, για το ίδιο χρονικό διάστημα, είναι 24 επί συνόλου 135 τίτλων 35 Scanlon Μ. & Buckingham D., Δημοφιλείς Ιστορίες: «Εκπαίδευση και διασκέδαση» σε πληροφοριακά βιβλία για παιδιά, (προσβ.: 24 Μαρτίου 2011) 218

9 γ) η εκδοτική δραστηριότητα της περιόδου την οποία εξετάζουμε, συνδέεται και με τις μεταφράσεις ελληνικών πρωτότυπων τίτλων προς άλλες γλώσσες. Έτσι παρατηρούμε ότι το 2004 έγιναν μεταφράσεις 13 ελληνικών τίτλων προς άλλες γλώσσες με επικρατέστερη την αγγλική. 6. Μελέτη βιβλίων αρχαιογνωστικού περιεχομένου Στην προσπάθειά μας να μελετήσουμε τα ελληνικά βιβλία αρχαιογνωστικού και μουσειακού περιεχομένου και να διαπιστώσουμε κατά πόσον τα βιβλία αυτά διέπονται από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά ενός καλού βιβλίου γνώσεων αφενός, και αφετέρου κατά πόσον λαμβάνουν υπόψη τους και προωθούν βασικές μουσειοπαιδαγωγικές αρχές, προέκυψε ο προβληματισμός για το κριτήριο με το οποίο θα έπρεπε να γίνει η επιλογή του δείγματος των βιβλίων αυτών, ποιος θα είναι ο αριθμός τους, αν θα καλύπτεται η συγγραφική παραγωγή ενός ή περισσοτέρων συγγραφέων και ποιοι θα είναι οι συγγραφείς αυτοί. Ως απάντηση στον παραπάνω προβληματισμό και ύστερα από επίσκεψη στα πωλητήρια του Νέου Μουσείου Ακρόπολης, του Μουσείου Μπενάκη και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, αποφασίστηκε να επιλεγεί το έργο των συγγραφέων Λήδας Κροντηρά, Χρήστου Μπουλώτη και Μαρίζας Ντεκάστρο 36. Τα κριτήρια επιλογής υπήρξαν υποκειμενικά, αλλά από την εκπαιδευτική μας εμπειρία και την μουσειοπαιδαγωγική μας ενασχόληση, έχει διαπιστωθεί ότι τα βιβλία τους είναι αγαπητά στους μαθητές, και τους εκπαιδευτικούς και επιλέγονται ως υποστηρικτικό υλικό, τόσο για τη διδασκαλία γνωστικών αντικειμένων του αναλυτικού προγράμματος, όσο και για την προετοιμασία επισκέψεων σε μουσειακούς και αρχαιολογικούς χώρους. Από την πλούσια εργογραφία των Κροντηρά, Μπουλώτη και Ντεκάστρο επιλέχτηκαν μόνον τα βιβλία τους που αναφέρονται στην ελληνική αρχαιότητα και στα αρχαιολογικά μουσεία. Το κριτήριο επιλογής υπήρξε και πάλι υποκειμενικό, αλλά σχετίζεται άμεσα με το γεγονός ότι τα περισσότερα μουσεία της Ελλάδας είναι αρχαιολογικά και σύμφωνα και με σχετική έρευνα τα περισσότερα βιβλία της κατηγορίας αυτής αναφέρονται σε αρχαιολογικά μουσεία και πολύ λιγότερα σε άλλους τύπους μουσείων. 37 Τα βιβλία που αποτέλεσαν το σώμα μελέτης και ανάλυσης είναι: 36 Βιβλία των συγγραφέων αυτών υπήρχαν στα πωλητήρια των τριών μουσείων, που προαναφέρθηκαν, τον Νοέμβριο του 2010, οπότε έγινε η επίσκεψη, χωρίς, ωστόσο, να εξετάζεται ο τρόπος και η διαδικασία, σύμφωνα με την οποία ένα βιβλίο συγκαταλέγεται στα επιλεγμένα προϊόντα των πωλητηρίων των μουσείων. 37 Γαλλικά βιβλία γνώσεων για παιδιά, Κατανοώντας τον κόσμο και τον εαυτό μας, (προσβ.: 23 Ιανουαρίου 2010). 219

10 Λήδας Κροντηρά 1. Γνωριμία με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1993, εικονογράφηση: Βάλλυ Λιαπή (α έκδ., Αθήνα 1985) 2. Πρώτη γνωριμία με την Κρήτη του Μίνωα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1993, εικονογράφηση: Βάλλυ Λιαπή 3. Πρώτη γνωριμία με την Αθήνα του Περικλή, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα 2007, εικονογράφηση: Denis Lhomme 4. Πρώτη γνωριμία με την Αθήνα του Περικλή, Εκδόσεις Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1993, εικονογράφηση: Ίρις Δρακούλη Χρήστου Μπουλώτη 1. Το άγαλμα που κρύωνε, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2009, εικονογράφηση: Φωτεινή Στεφανίδη (α έκδ., Αθήνα 1998) 2. Ο Κάδμος, η σκυλίτσα του και το φεγγάρι, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1996, εικονογράφηση: Φωτεινή Στεφανίδη Μαρίζας Ντεκάστρο και Πάνου Βαλαβάνη 1. Μικρές ιστορίες του Μουσείου- Θησαυροί του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Εκδόσεις Κάστωρ, Αθήνα 2004, σχεδιασμόςεικονογράφηση: Αλεξάνδρα Ζαφόλια Μαρίζας Ντεκάστρο και Κωνσταντίνου Βέτση 2. Στην αγορά των αρχαίων Αθηναίων, Καλειδοσκόπιο, Αθήνα 2006 Μαρίζας Ντεκάστρο 3. Στο μουσείο, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, Αθήνα 2007, εικονογράφηση: Μυρτώ Δεληβοριά 4. Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης-Τα μνημεία και τα έργα των ανθρώπων, Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα Αρχαιολογία- Ένα ταξίδι στο παρελθόν, Κέδρος, Αθήνα 2001 (α έκδ., Αθήνα 1998) Ο τρόπος μελέτης και ανάλυσης του περιεχομένου των βιβλίων που προαναφέρθηκαν βασίστηκε στον τύπο της βιβλιοπαρουσίασης του περιοδικού Διαβάζω 38 και στους άξονες, βάσει των οποίων έγινε η προσέγγιση των «Δημοφιλών Ιστοριών» 39. Οι άξονες αυτοί αφορούν στην αξιοποίηση των πηγών, στη θέση του αναγνώστη και του συγγραφέα, στις αφηγηματικές τεχνικές και τέλος, στο στοιχείο της διασκέδασης του αναγνώστη. Στοιχεία, που επιπλέον ελήφθησαν υπόψη κατά την ανάλυση των βιβλίων, υπήρξαν τόσο η χρήση της ειδικής, «αρχαιολογικής» γλώσσας, όσο και εν γένει η χρήση της γλώσσας, η εικονογράφηση και η 38 Διαβάζω, τευχ. 1,2,3,4 (1976) και τευχ. 477, 479 (2007). 39 Scanlon Μ. & Buckingham D., ό.π. 220

11 συνολική οργάνωση των βιβλίων διότι, όπως εκτενώς έχει αναφερθεί, αποτελούν σταθερά ποιοτικά χαρακτηριστικά των βιβλίων γνώσεων. Σε ό,τι αφορά στα ποιοτικά στοιχεία των αρχαιογνωστικών βιβλίων, η μελέτη και η ανάλυση του δείγματος των βιβλίων που επιλέχτηκαν, οδήγησε στον εντοπισμό και την παρουσίαση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που έχουν σχέση τόσο με την διαφορετική τυπολογία στην οποία ανήκει κάθε βιβλίο, όσο και το προσωπικό ύφος γραφής που διακρίνει τον συγγραφέα. Διαπιστώθηκε, λοιπόν, ότι ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στο έργο της Λήδας Κροντηρά, είναι η μυθοπλαστική διάσταση, με την οποία επιδιώκει την ταύτιση του αναγνώστη, η αξιοποίηση των πηγών και ταυτόχρονα η αυστηρή επιλογή των εκθεμάτων, πάνω στα οποία στηρίζει την πλοκή της αφήγησής της, καθώς και η ενσωμάτωση λογοτεχνικών αποσπασμάτων, τα οποία άλλοτε χρησιμοποιεί ως τεκμηρίωση και άλλοτε ως ήδισμα του λόγου της. Επισημαίνεται επίσης η παιδοκεντρική αντίληψη σε ό,τι αφορά τη θέση του αναγνώστη, το παιχνίδι με το χρόνο, που αποτελεί αφηγηματική τεχνική και τέλος ο παιγνιώδης χαρακτήρας των βιβλίων της, με τον οποίο επιδιώκει να εξασφαλίσει την έμπρακτη συμμετοχή του αναγνώστη. Η χρήση της «ειδικής» γλώσσας, της αρχαιολογικής, γίνεται με φειδώ και αποσκοπεί στην εκπαίδευση του αναγνώστη, ώστε αυτός να κατανοεί και να χρησιμοποιεί στο μέλλον αυτόν τον επιστημονικό κώδικα. Η οργάνωση της έκδοσης και η εικονογράφηση των βιβλίων κινούνται σε ικανοποιητικά επίπεδα και εφαρμόζονται οι αρχές που διέπουν τα καλά βιβλία γνώσεων. Στα βιβλία της Κροντηρά συνδυάζεται η εικονογράφηση με την παράθεση εικόνων, σκίτσων και διαγραμμάτων. Το έργο της Μαρίζας Ντεκάστρο χαρακτηρίζεται από την πολύ καλή οργάνωση του υλικού, το οποίο με παιδαγωγικά κριτήρια η συγγραφέας και παιδαγωγός επιλέγει, καθώς αυτό κατανέμεται σε κεφάλαια και ενότητες και υποστηρίζεται δυναμικά από γραφιστικές εφαρμογές και τεχνικές εκτύπωσης 40. Τα περισσότερα από τα βιβλία που μελετήθηκαν είναι βιβλία εργασίας και αποσκοπούν στην ενεργητική εμπλοκή του αναγνώστη. Ωστόσο, η συγγραφέας χρησιμοποιεί και την τεχνική της μυθοπλασίας, όπου το κρίνει αναγκαίο, και μέσω αυτής αποσκοπεί στην ταύτιση του αναγνώστη. Τα κείμενα δεν είναι εκτενή και η χρήση της αρχαιολογικής ορολογίας γίνεται με προσοχή και φειδώ. Για την αποκωδικοποίηση των αρχαιολογικών όρων, που αναφέρονται στο κείμενο, δεν ακολουθείται κοινή πρακτική σε όλα τα βιβλία της συγγραφέως, αλλά επιλέγονται διαφορετικοί κάθε φορά τρόποι. Άλλοτε οι όροι επεξηγούνται μέσα στο κείμενο και συγκεντρώνονται σε γλωσσάρι στο τέλος του βιβλίου, άλλοτε επεξηγούνται εκτός κειμένου, αλλά στην ίδια σελίδα και με ιδιαίτερη σήμανση, άλλοτε αναλύονται ετυμολογικά και 40 Ντεκάστρο Μ., «Σκέψεις γύρω από τα βιβλία γνώσεων», ό.π., σ

12 άλλες φορές νοηματοδοτούνται από τα συμφραζόμενα. Ο παιδοκεντρικός χαρακτήρας των βιβλίων είναι εμφανής και ο αναγνώστης τοποθετείται στο κέντρο του ενδιαφέροντος της συγγραφέως. Συνήθως στα βιβλία της Ντεκάστρο δεν γίνεται εικονογράφηση, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, και χρησιμοποιούνται εικόνες εκθεμάτων, φωτογραφίες σύγχρονες ή φωτογραφίες εποχής και σχεδιαστικές αναπαραστάσεις, οι οποίες ενσωματώνονται στο κείμενο με τέτοιο τρόπο, ώστε να υπάρχει ισορροπία λόγου και εικόνας. Διαφορετικής προσέγγισης είναι το έργο του Χρήστου Μπουλώτη, καθώς αυτό χαρακτηρίζεται από την έντονη μυθοπλαστική διάθεση του συγγραφέα και από την ενσωμάτωση συμβάσεων και μοτίβων του παραμυθιού. Βασικά χαρακτηριστικά των βιβλίων του Μπουλώτη είναι η χρήση του μαγικού στοιχείου, η σταθερή αναφορά στο φεγγάρι, το παιχνίδι με το χρόνο, η κατάργηση των ορίων του φανταστικού και του πραγματικού, και το ανοιχτό τέλος των ιστοριών. Μέσα στο ιδιαίτερο αυτό σύμπαν, πανταχού παρών είναι ο αναγνώστης, ο οποίος συγκατατίθεται σιωπηρά για την όποια εξέλιξη έχει αποφασίσει ο συγγραφέας, και του αναγνωρίζεται το προνόμιο να προσδιορίσει ο ίδιος το τέλος της ιστορίας. Ιδιαίτερη είναι και η αναφορά του συγγραφέα στη γλώσσα, είτε ως στοιχείο πλοκής των ιστοριών του, είτε ως μέσο έκφρασης για τις παραμυθιακές ιστορίες που περιγράφει. Η γλώσσα στο έργο του Μπουλώτη μπορεί να χαρακτηριστεί ποιητική, καθώς είναι συγκινησιακά φορτισμένη και παρατηρείται ότι δεν γίνεται χρήση αρχαιολογικών όρων. Ιδιαίτερη είναι η λειτουργία της εικονογράφησης στην απόδοση των ιστοριών του Μπουλώτη, καθώς άλλοτε κυριαρχεί η εικόνα και άλλοτε αυτή λειτουργεί ως κορνίζα για να αναδειχτεί το κείμενο. 7. Συμπεράσματα Σε ό,τι αφορά των αριθμό των εκδόσεων μπορούμε λοιπόν, να πούμε ότι η παραγωγή παιδικών βιβλίων παρακολουθεί τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και επηρεάζεται από αυτές, στοιχείο που προκύπτει και από τη μείωση των εκδόσεων το 2010, έτος κατά το οποίο έγινε φανερή η οικονομική κρίση της χώρας. Άλλο στοιχείο που φαίνεται να επηρεάζει θετικά την έκδοση των βιβλίων αρχαιογνωστικού περιεχομένου είναι τα γεγονότα που έχουν άμεση σχέση με τον πολιτισμό, όπως η τέλεση των ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα το 2004 και τα εγκαίνια του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης το Τα γεγονότα αυτά λειτούργησαν αποφασιστικά, ώστε να εκδοθούν πολλοί νέοι τίτλοι αρχαιογνωστικών βιβλίων, οι οποίοι και μεταφράστηκαν σε άλλες γλώσσες με επικρατέστερη γλώσσα μετάφρασης την αγγλική. Εντυπωσιακό είναι το στοιχείο που αφορά στην αναλογία των ελληνικών πρωτότυπων τίτλων και των μεταφρασμένων σε ό,τι αφορά στα βιβλία με αρχαιογνωστικό 222

13 περιεχόμενο. Φαίνεται ότι η συγκεκριμένη κατηγορία βιβλίων υποστηρίζεται δυναμικά από το ενδιαφέρον και την επιστημονική εγκυρότητα των Ελλήνων εκδοτών και συγγραφέων, αφού οι μεταφράσεις είναι αναλογικά λιγότερες. Μετά και από την επισήμανση των στοιχείων που εντοπίστηκαν στο έργο των τριών συγγραφέων, και που, κατά τη γνώμη μας, αποτελούν στοιχεία υψηλής ποιότητας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα χαρακτηριστικά των καλών βιβλίων αρχαιογνωστικού περιεχομένου μπορούν να αποτελέσουν κριτήρια ποιότητας των βιβλίων αυτών, συμπίπτουν εν πολλοίς, με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καλών βιβλίων γνώσεων, και έχουν άμεση σχέση, τόσο με την επιστημονική εμπειρία του συγγραφέα, όσο και με την εγκυρότητα του εκδοτικού οίκου. Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι τα ποιοτικά κριτήρια των βιβλίων με αρχαιογνωστικό περιεχόμενο είναι τα εξής: μικρά κείμενα με επιλεγμένες πληροφορίες, ώστε να υποκινείται το ενδιαφέρον του αναγνώστη γλώσσα ρέουσα με φειδωλή χρήση των όρων της αρχαιολογίας προσέγγιση της γνώσης με παιγνιώδη χαρακτήρα καλή εικονογράφηση, σε ισότιμη σχέση με το λόγο, που προβάλλει το νόημα του κειμένου τυπογραφική αισθητική, με προσεχτική οργάνωση των σελίδων, ώστε να μην υπερφορτώνεται ο αναγνώστης αποφυγή στερεοτύπων Συμπερασματικά θα επισημαίναμε ότι στα βιβλία αρχαιογνωστικού περιεχομένου αντανακλάται η συνάντηση τριών επιστημονικών χώρων: της παιδαγωγικής, της αρχαιολογίας και της λογοτεχνίας, η συνεισφορά των οποίων εστιάζεται α) στις παιδαγωγικές αρχές, σύμφωνα με τις οποίες οργανώνεται με επαγωγικό τρόπο η προσφορά των νέων γνωστικών στοιχείων, προωθούνται πολυτροπικά κείμενα και επιδιώκεται η εμπλοκή των αναγνωστών σε διαδικασίες «πολυγραμματισμού» 41, ώστε να αναπτύξουν με το χρόνο την κριτική «μεταγλώσσα» 42, που θα τους δώσει τη δυνατότητα να αντλούν τη μάθηση βασιζόμενοι σε προσωπικές εμπειρίες, με τον αντίστοιχο μετασχηματισμό των «πολιτισμικών συμφραζομένων» 43 β) στην αρχαιολογική γνώση, η οποία είναι απαραίτητη για την τεκμηρίωση κάθε πληροφορίας και στοιχείου, έτσι ώστε τα επιστημονικά 41 Χατζησαββίδης Σ., 2003, «Η διδασκαλίας της Ελληνικής Γλώσσας στο πλαίσιο των πολυγραμματισμών» (Προετοιμασία του κοινωνικού μέλλοντος των μαθητών) στο Φιλόλογος, τευχ. 113, Θεσσαλονίκη, σ Kalantzis Μ.& Cope B., 1999, «Πολυγραμματισμοί», στο Αναστάσιος-Φοίβος Χριστίδης (επιμ.) «Ισχυρές» και «ασθενείς» γλώσσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού, ΚΕΓ, Θεσσαλονίκη, σ Kalantzis Μ. & Cope Β., ό.π., σ

14 δεδομένα και με τη χρήση της αντίστοιχης ορολογίας, να συμβάλλουν στη σύνθεση της εικόνας του παρελθόντος και στις απόπειρες ερμηνείας του, ώστε αυτό να μην αποτελεί «μια άγνωστη χώρα» 44 γ) στις λογοτεχνικές αρχές, που υπαγορεύουν ανάλογες τεχνικές γραφής και οι οποίες, όλο και πιο συχνά, εντοπίζονται και στα βιβλία γνώσεων. Τεχνικές όπως η μυθοπλασία, η μείξη του φανταστικού με το ρεαλιστικό ή οι σουρεαλιστικές πρακτικές συμβάλλουν ώστε να γίνεται με τρόπο πιο ελκυστικό η προσέγγιση της επιστημονικής γνώσης και ταυτόχρονα να προκύπτει αβίαστα η διαφορετική λειτουργία της γλώσσας, ως προς την χρήση του αναφορικού και του ποιητικού λόγου 45. Εκτιμούμε ότι για να αποβαίνει προς όφελος του αναγνώστη η συνάντηση αυτών των επιστημονικών χώρων, αποφασιστικής σημασίας είναι και η συνεισφορά της μουσειοπαιδαγωγικής, η οποία, ως τομέας της παιδαγωγικής, τροφοδοτείται από αυτήν και ταυτόχρονα την προωθεί 46. Η αξιοποίηση μουσειοπαιδαγωγικών πρακτικών, στα αρχαιογνωστικά βιβλία, όπως είναι η επιλογή και η ενσωμάτωση των αντικειμένων σε γνωστικά ή μυθοπλαστικά σύνολα, η εκπαίδευση του βλέμματος του αναγνώστη και η γνωστική και συναισθηματική του εμπλοκή, συμβάλλουν στη μύηση του μελλοντικού επισκέπτη στο χώρο του μουσείου. Η μυθοπλασία, που αποτελεί το μανδύα της αρχαιογνωσίας και εντοπίζεται στα βιβλία αντίστοιχου περιεχομένου, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αναλογεί στο «σενάριο» των εκπαιδευτικών προγραμμάτων τα οποία εφαρμόζονται στο χώρο του μουσείου. Βιβλιογραφία Α) Έντυπη Βαλάση, Ζωή, Εισαγωγή στη μελέτη της Λογοτεχνίας και των Βιβλίων για Παιδιά. Μικρό Πανόραμα, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα Γούσης, Παύλος, «Η πολιτισμική διάσταση της εκπαίδευσης», 4 ο Περιφερειακό Σεμινάριο Μουσείο και Σχολείο, Ιωάννινα, 2-3 Δεκεμβρίου 1994, ΥΠΕΠΘ, ΥΠΠΟ, ICOM, 1-3. Διαβάζω, τχ. 1,2,3,4 (Αθήνα 1976) και τχ. 477,479 (Αθήνα 2007) Kalantzis, M & Cope, B., «Πολυγραμματισμοί» στο Αναστάσιος-Φοίβος Χριστίδης (επιμ.) Ισχυρές και ασθενείς γλώσσες στην Ευρωπαϊκή 44 Κωτσάκης Κ., 1998, «Αντικείμενα και αφηγήσεις. Η ερμηνεία του υλικού πολιτισμού στη σύγχρονη αρχαιολογία», στο Επτάκυκλος, τευχ. 2, σ Κατσίκη-Γκίβαλου Ά., ό.π., σ Νάκου, Ε., 2001, Μουσεία: Εμείς, τα Πράγματα και ο Πολιτισμός, νήσος, Αθήνα, σ

15 Ένωση: όψεις του γλωσσικού ηγεμονισμού, Θεσσαλονίκη, ΚΕΓ 1999, Κανατσούλη, Μένη, Εισαγωγή στη θεωρία και κριτική της παιδικής λογοτεχνίας, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, Κανατσούλη, Μένη, Ιδεολογικές Διαστάσεις της Παιδικής Λογοτεχνίας, Τυπωθήτω Γ. Δαρδανός, Αθήνα Καρακίτσιος, Ανδρέας, «Περί του παιδικού βιβλίου γνώσης», στο Διαδρομές, τχ. 20 (Αθήνα 2005) Καρπόζηλου, Μάρθα, Το παιδί στη χώρα των βιβλίων, Καστανιώτης, Αθήνα Κατσίκη- Γκίβαλου, Άντα, «Η αμφίδρομη σχέση λογοτεχνίας και γνωστικών αντικειμένων», στο Βενετία Αποστολίδου Ελένη Χοντολίδου (επιμ.) Λογοτεχνία και Εκπαίδευση, Τυπωθήτω Γ. Δαρδανός, Αθήνα , Κωτσάκης, Κώστας, «Αντικείμενα και αφηγήσεις. Η ερμηνεία του υλικού πολιτισμού στη σύγχρονη αρχαιολογία», στο Επτάκυκλος, τχ. 2 (Αθήνα Σεπτέμβριο1998- Ιανουάριος 1999) Μπουλώτης, Χρήστος, «Μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι ως σκηνικό για θαυμαστές ιστορίες», στο Ν. Γαλανίδου- L. H. Dommasnes (επιμ.) Μιλώντας στα παιδιά για το παρελθόν- Μια διεπιστημονική ματιά, Καλειδοσκόπιο, Αθήνα (υπό έκδοση). Νάκου, Ειρήνη, Μουσεία: Εμείς, τα Πράγματα και ο Πολιτισμός, νήσος, Αθήνα, Νικονάνου, Νίκη, «Ο ρόλος της μουσειοπαιδαγωγικής στα σύγχρονα μουσεία», στο Τετράδια Μουσειολογίας, τχ. 2 (Αθήνα 2005) Norton, Donna, Ε., Μέσα από τα Μάτια ενός Παιδιού. Εισαγωγή στην Παιδική Λογοτεχνία, Μετ.: Φωτεινή Καπτσίκη Σεβαστή Καζαντζή, Μίμης Σουλιώτης (επιμ.), Επίκεντρο, Αθήνα Ντεκάστρο, Μαρίζα, «Σκέψεις γύρω από τα βιβλία γνώσεων», στο Διαδρομές, τχ. 19 (Αθήνα 2005) Ντεκάστρο, Μαρίζα, «Το αρχαιολογικό βιβλίο για παιδιά», στο Μπίλη Βέμη - Ειρήνη Νάκου (επιμ.) Μουσεία και Εκπαίδευση, νήσος 2010, Παΐζης, Νίκος, «Ταξιδεύοντας στο χρόνο με το πρόγραμμα Μελίνα. Η αξία της Πολιτισμικής Αγωγής», στο Γιώργος Κόκκινος Ευγενία Αλεξάκη (επιμ.) Διεπιστημονικές Προσεγγίσεις στη Μουσειακή Αγωγή, Μεταίχμιο 2002, Χατζησαββίδης, Σωφρόνης, «Η διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας στο πλαίσιο των πολυγραμματισμών» (Προετοιμασία του κοινωνικού μέλλοντος των μαθητών), στο Φιλόλογος, τχ. 113 (Θεσσαλονίκη 2003) Β) Ηλεκτρονική 225

16 ΕΚΕΒΙ, (προσβ. 21 Φεβρουαρίου 2011) Καζαντζάκης, Νίκος, «Στα παλάτια της Κνωσού», (προσβ.: 29 Σεπτεμβρίου 2011). Καρπόζηλου, Μάρθα, Τα παιδικά βιβλία γνώσεων, ένα παράθυρο στα ορατά και τα αόρατα πράγματα του κόσμου, (προσβ.: 10 Δεκεμβρίου 2010). Κροντηρά Λήδα, (προσβ.: 23 Δεκεμβρίου 2010), (προσβ.: 6 Απριλίου 2011), (προσβ.: 6 Απριλίου 2011). Μεταξά, Αντιγόνη, «Ελάτε να ταξιδέψουμε», (προσβ.: 29 Σεπτεμβρίου 2011). Ντεκάστρο, Μαρίζα, Γράφοντας παιδικά βιβλία γνώσεων, (προσβ.: 10 Δεκεμβρίου 2010). Πανάου, Πέτρος, Αφήγηση και Ιδεολογία στο Παιδικό Βιβλίο Γνώσεων, (προσβ.: 10 Δεκεμβρίου 2010). Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, (προσβ. 21 Φεβρουαρίου 2011). Γαλλικά βιβλία γνώσεων για παιδιά, Κατανοώντας τον κόσμο και τον εαυτό μας, (προσβ.: 23 Ιανουαρίου 2011). Scanlon, Margaret, & Buckingham, David, Δημοφιλείς Ιστορίες: «Εκπαίδευση» και «διασκέδαση» σε πληροφοριακά βιβλία για παιδιά, (προσβ.: 24 Μαρτίου 2011). Ταρσούλη, Γεωργία, «Ήμουν κι εγώ εκεί», (προσβ.: 29 Σεπτεμβρίου 2011). Χοντολίδου, Ελένη, Εισαγωγή στην έννοια της πολυτροπικότητας, (προσβ.: 7 Ιουλίου 2011). 226

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 1: Σκοποί της διδασκαλίας της λογοτεχνίας l Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ. «Τα μυστικά ενός αγγείου»

ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ. «Τα μυστικά ενός αγγείου» ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΩΝ «Τα μυστικά ενός αγγείου» ΜΠΙΛΙΟΥΡΗ ΑΡΓΥΡΗ 2011 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΟΥΣΕΙΑΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ «ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΕΝΟΣ ΑΓΓΕΙΟΥ» ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Η παρούσα εργασία αποτελεί το θεωρητικό

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το ΕΠΜ_2014 Εκπαιδευτικό Έργο «Το Κινητό Μουσείο»

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το Σύντομη περιγραφή Το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος μαθήματος ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΕΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ. ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιλογής / Ενότητα Τεχνών ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΕΙΡΗΝΗ ΝΑΚΟΥ

Τίτλος μαθήματος ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΕΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ. ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιλογής / Ενότητα Τεχνών ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΕΙΡΗΝΗ ΝΑΚΟΥ Τίτλος μαθήματος ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΕΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιλογής / Ενότητα Τεχνών ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΕΙΡΗΝΗ ΝΑΚΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΒΠ 0921 ΜΟΝΑΔΕΣ ECTS: 5 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ: 5 ο ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Τίτλος μαθήματος ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΑ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΥΠΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιλογής / Ενότητα Τεχνών (ΤΕ) ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΕΙΡΗΝΗ ΝΑΚΟΥ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΚΤ1121 ΜΟΝΑΔΕΣ ECTS:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Εισαγωγή στην παιδική λογοτεχνία. Κωδικός Μαθήματος: ΓΛ0307. Διδάσκων: Διδάσκουσα: Τσιλιμένη Τασούλα, tsilimeni@uth.

Τίτλος Μαθήματος: Εισαγωγή στην παιδική λογοτεχνία. Κωδικός Μαθήματος: ΓΛ0307. Διδάσκων: Διδάσκουσα: Τσιλιμένη Τασούλα, tsilimeni@uth. Τίτλος Μαθήματος: Εισαγωγή στην παιδική λογοτεχνία Κωδικός Μαθήματος: ΓΛ0307 Διδάσκων: Διδάσκουσα: Τσιλιμένη Τασούλα, tsilimeni@uth.gr Είδος Μαθήματος: Υποχρεωτικό Εξάμηνο: 1 ο και 2 ο Μονάδες ECTS: 6

Διαβάστε περισσότερα

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΠΠΣ ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών ΔΕΠΠΣ Φ.Ε.Κ., 303/13-03-03, τεύχος Β Φ.Ε.Κ., 304/13-03-03, τεύχος Β Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην σύνταξη των ΔΕΠΠΣ Γενικότερες ανάγκες

Διαβάστε περισσότερα

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Περιγραφή του μαθήματος - στόχοι: Το μάθημα εξετάζει τις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές διαστάσεις της ανάπτυξης του θεσμού του μουσείου και η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Το μυστήριο της ανάγνωσης

Το μυστήριο της ανάγνωσης Βενετία Αποστολίδου Το μυστήριο της ανάγνωσης Γιατί κάποιοι διαβάζουν και κάποιοι όχι; Είναι σημαντική η ανάγνωση; Γιατί μας αρέσει η ανάγνωση; Τι είναι η φιλαναγνωσία; Τα σημερινά παιδιά διαβάζουν; Η

Διαβάστε περισσότερα

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ;

III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; III_Β.1 : Διδασκαλία με ΤΠΕ, Γιατί ; Eρωτήματα ποιες επιλογές γίνονται τελικά; ποιες προκρίνονται από το Π.Σ.; ποιες προβάλλονται από το εγχειρίδιο; ποιες υποδεικνύονται από το ίδιο το αντικείμενο; με

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικές διαδρομές στα ίχνη του παρελθόντος, αναζητώντας ένα βιώσιμο μέλλον. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Λαυρίου

Περιβαλλοντικές διαδρομές στα ίχνη του παρελθόντος, αναζητώντας ένα βιώσιμο μέλλον. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Λαυρίου Περιβαλλοντικές διαδρομές στα ίχνη του παρελθόντος, αναζητώντας ένα βιώσιμο μέλλον Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Λαυρίου Θεματικά Δίκτυα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΤΟΠΙΚΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΘΝΙΚΑ ΔΙΕΘΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης; ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Παραδοχές Εκπαίδευση ως μηχανισμός εθνικής διαπαιδαγώγησης. Καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Αίσθηση ομοιότητας στο εσωτερικό και διαφοράς στο εξωτερικό Αξιολόγηση ιεράρχηση εθνικών ομάδων.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 6: Κριτήρια επιλογής λογοτεχνικών κειμένων για το μάθημα της λογοτεχνίας Βενετία Αποστολίδου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Στόχοι της εισήγησης: Επισήμανση βασικών σημείων από τις οδηγίες

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ

ΑΡΧΕΣ ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΡΧΕΣ ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ 31/01/2014 ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΓΕΡΟΥΚΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Α/ΘΜΙΑΣ 4 Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΧΑΝΙΩΝ Εκπαιδευτικές δράσεις σε μουσειακά περιβάλλοντα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ & ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Εισαγωγή Σχολείο και Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ Τίτλος προγράμματος: «Ταξίδι στην Παραμυθοχώρα» Τάξη: Α Εκπαιδευτικός: Βασιλική Αντωνογιάννη Σχολικό έτος: 2013-14 Σύνολο μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η Λέσχη Ανάγνωσης στο σχολείο;

Τι είναι η Λέσχη Ανάγνωσης στο σχολείο; Τι είναι η Λέσχη Ανάγνωσης στο σχολείο; Στο πλαίσιο του πραγράμματος «Καινοτόμες δράσεις για την ενίσχυση της φιλαναγνωσίας» θα υποστηριχτεί σε ετήσια βάση η δημιουργία 100 Λεσχών Ανάγνωσης σε ισάριθμα

Διαβάστε περισσότερα

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση.

Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την. επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Νέες μέθοδοι-ορολογία. Μετά την επικοινωνιακή προσέγγιση: η παιδαγωγική των κειμενικών ειδών. Κειμενικά είδη για διδακτική χρήση. Γραμματισμός: έννοια-παιδαγωγικές συνέπειες Σήμερα, στην αναπτυγμένη τεχνολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου

Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου Πληροφορία, σχολείο και μουσείο. Μία εναλλακτική διδακτική προσέγγιση της Λογοτεχνίας στην Α' Λυκείου Παπαγιάννη Μαρία Εκπαιδευτικός 5 ου ΓΕΛ Κέρκυρας Εποχή της πληροφορίας: σταδιακά επιταχυνόμενη αύξηση

Διαβάστε περισσότερα

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών

3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών 3 βήματα για την ένταξη των ΤΠΕ: 1. Εμπλουτισμός 2. Δραστηριότητα 3. Σενάριο Πέτρος Κλιάπης-Όλγα Κασσώτη Επιμόρφωση εκπαιδευτικών Παρουσίαση βασισμένη στο κείμενο: «Προδιαγραφές ψηφιακής διαμόρφωσης των

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Προλογικό σημείωμα της Επιμελήτριας... 11 Εισαγωγή... 13

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Προλογικό σημείωμα της Επιμελήτριας... 11 Εισαγωγή... 13 βιβλιο_layout 1 20/6/2014 4:43 πμ Page 5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικό σημείωμα της Επιμελήτριας... 11 Εισαγωγή... 13 ΚΕφAλαιο 1: Ένα μοντέλο αναγνωστικής κατανόησης Η εξέλιξη της έννοιας «αναγνωστική κατανόηση»...

Διαβάστε περισσότερα

08/07/2015. Ονοματεπώνυμο: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ. Ιδιότητα: ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β ΙΕΠ. (Υπογραφή)

08/07/2015. Ονοματεπώνυμο: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΟΥΤΡΑΣ. Ιδιότητα: ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β ΙΕΠ. (Υπογραφή) Πράξη: «Ανάπτυξη μεθοδολογίας και ψηφιακών διδακτικών σεναρίων για τα γνωστικά αντικείμενα της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης» Άξονες Προτεραιότητας 1-2-3 Οριζόντια

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Στόχοι Χώρος αίθουσα. Γλωσσική Διδασκαλία

Τίτλος Στόχοι Χώρος αίθουσα. Γλωσσική Διδασκαλία A/A Εισηγητής / Εισηγήτρια Ομάδα στόχος Τίτλος Στόχοι Χώρος αίθουσα Ημερομηνία - ώρα Γλωσσική Διδασκαλία 1. Λουίζα Μαλλούρη Δημοτικής και Προδημοτικής Η σχέση ανάμεσα στη λέξη και την εικόνα σε εικονογραφημένα

Διαβάστε περισσότερα

ποδράσηη Μια μέρα στη Νεολιθική εποχή Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

ποδράσηη Μια μέρα στη Νεολιθική εποχή Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9 ποδράσηη 5 Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης 1ο Δημοτικό Σχολείο Νέας Καλλικράτειας Χαλκιδικής Μια μέρα στη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ο θαυμαστός κόσμος της ΑΛΚΗΣ ΖΕΗ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ για τους μαθητές και τις μαθήτριες της Δ, Ε και ΣΤ Δημοτικού Νοέμβριος 2011-Μάιος 2012 Υπό την αιγίδα του ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Μαραθώνιος

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2012) Μουσεία και προσβασιμότητα: ανάδειξη και αξιοποίηση της διαφοράς. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2012) Μουσεία και προσβασιμότητα: ανάδειξη και αξιοποίηση της διαφοράς. Αθήνα ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Εργασία για το μάθημα: Διεπιστημονικό Σεμινάριο: Κοινωνικές

Διαβάστε περισσότερα

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική Υ.Α Γ2/6646/20-11-97 Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική ΥΠΕΠΘ-Γ2/6646120.Ι 1.97 Ενηµέρωση για το πρόγραµµα επιµόρφωσης Καθηγητών στο Σχολικό Επαγγελµατικό Προσανατολισµό και

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ Διδασκαλία της λογοτεχνίας με τη μέθοδο project ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠ/ΚΟΣ: ΗΛΙΑΔΗ ΑΜΑΛΙΑ ΠΕ02, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ: Απελευθέρωση του μαθητή αναγνώστη από το άγχος

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΛΕ ΒΙΒΛΙΟΤΕΤΡΑΔΙΑ. ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

ΜΠΛΕ ΒΙΒΛΙΟΤΕΤΡΑΔΙΑ. ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΛΕ ΒΙΒΛΙΟΤΕΤΡΑΔΙΑ. ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ by Τaλκ/ Αύγουστος 29, 2018/ Χωρίς σχόλια Οι εκπαιδευτικοί Ευαγγελία Δεσύπρη και Κωνσταντίνα Μάρκου υπογράφουν τη νέα,

Διαβάστε περισσότερα

ICOM και ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ICOM και ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ICOM ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Αγ.Ασωμάτων 15 ΑΘΗΝΑ 105 53 Τηλ./Fax: 210 3219414 www.otenet.gr/icom Email icom@otenet.gr ICOM και ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων ιδρύθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 4: Το ζήτημα των αξιών κατά τη διδασκαλία της λογοτεχνίας Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

«Οι σελίδες αφηγούνται»

«Οι σελίδες αφηγούνται» Πειραματικό Δ.Σ. Φλώρινας Υπεύθυνη εκπαιδευτικός : Πουγαρίδου Παρασκευή Τάξη : Δ «Οι σελίδες αφηγούνται» 1. Θέμα project κριτήρια επιλογής θέματος Η επιλογή του συγκεκριμένου project σχετίζεται άμεσα με

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων

Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Οριζόντια αντιστοίχιση Στόχων Μεθόδων Δραστηριοτήτων - Εποπτικού Υλικού - Αξιολόγησης Α. Στόχοι σε επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΟΠΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

Κριτήρια και αποφάσεις σχετικά με την Προμήθεια Βιβλίων στο πλαίσιο του Προγράμματος της Φιλαναγνωσίας

Κριτήρια και αποφάσεις σχετικά με την Προμήθεια Βιβλίων στο πλαίσιο του Προγράμματος της Φιλαναγνωσίας Κριτήρια και αποφάσεις σχετικά με την Προμήθεια Βιβλίων στο πλαίσιο του Προγράμματος της Φιλαναγνωσίας Για τις ανάγκες του Προγράμματος «Καινοτόμες δράσεις ενίσχυσης της φιλαναγνωσίας των μαθητών» που

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η

Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η Σκοποί της παρουσίασης Εξέταση των προϋποθέσεων καταλληλότητας των παιχνιδιών σε σχέση με τα προγράμματα Φ.Α. Εισαγωγή στα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΒΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Μόνο με το αίσθημα μπορείς να διδάξεις. Αν καθήσεις στην έδρα η ποίηση θα φύγει από το παράθυρο. «Κώστας Μόντης» Βασικές αρχές: 1) Το λογοτεχνικό

Διαβάστε περισσότερα

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Διαβάστε προσεκτικά την λίστα που ακολουθεί. Ποιες από τις δραστηριότητες που αναφέρονται θεωρείτε ότι θα συνέβαλαν περισσότερο στην προώθηση του γραμματισμού των παιδιών

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ , ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΤΑ ΚΑΤΣΙΚΗ - ΓΚΙΒΑΛΟΤ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΟΡΕΙΑ ΑΘΗΝΑ 2001 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η οριοθέτηση της παιδικής λογοτεχνίας σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΕΚΘΕΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Π.Ε. & Δ.Ε. ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ 20.06.2014 Δ/ΝΣΗ Π.Ε. Ν.ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ Ταχ. Δ/νση(προσωρινή): Ηλία Ζερβού 10 Ταχ. Κώδικας : 28100

Διαβάστε περισσότερα

OPEN DAY: Ενημέρωση γνωριμία

OPEN DAY: Ενημέρωση γνωριμία Διεύθυνση Σπουδών: Μισέλ Φάις, Βαγγέλης Χατζηβασιλείου 13ος Κύκλος Εργαστήρια Δημιουργικής Γραφής Διόρθωσης Επιμέλειας Κειμένων Εικονογράφησης OPEN DAY: Ενημέρωση γνωριμία Σάββατο 21 Οκτωβρίου, στις 12.00

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΝΗΜΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΝΗΜΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΝΗΜΗ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΑ ΜΟΥΣΕΙΑ Ραγδαία αύξηση μουσείων και κηρυγμένων ιστορικών χώρων Κάθε μουσειακή παρουσίαση συνιστά

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα

ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι. Τοκμακίδου Ελπίδα ΓΙΑ ΔΕΣ ΠΕΡΒΟΛΙ ΟΜΟΡΦΟ: Ο κόσμος μας, ένα στολίδι Τοκμακίδου Ελπίδα ΠΣ Δημοτικού Κοινωνική διαμεσολάβηση Βιωματική μάθηση Οικοδόμηση της γνώσης «η δημιουργία νοήματος έχει αποδεσμευτεί από την αποκλειστική

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΟΡΜΑΓΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΟΡΜΑΓΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Ι ΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, 5 CFU 1. prof. Paola Maria Minucci (6 ιδακτικές ώρες): 1 CFU Α ΜΕΡΟΣ, 0,5 CFU (In data da stabilire) ιδακτική της νεοελληνικής ποίησης 1: Ανάλυση του κειµένου Β ΜΕΡΟΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών

Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών Το Μάθημα της Γλώσσας στο Δημοτικό του Κολλεγίου Αθηνών 1 η Τάξη Στόχοι Τα παιδιά: Αναπτύσσουν, σε κάθε ευκαιρία, τον προφορικό λόγο. Ως ομιλητές απαντούν σε απλές ερωτήσεις, ανακοινώνουν, περιγράφουν,

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΥΘΥ- ΝΟΤΗΤΕΣ. Ποιος αναλαμβάνει τι; Συντονισμός. Όλοι οι εκπαιδευτικοί

ΥΠΕΥΘΥ- ΝΟΤΗΤΕΣ. Ποιος αναλαμβάνει τι; Συντονισμός. Όλοι οι εκπαιδευτικοί Σ Χ Ε Δ Ι Ο Δ Ρ Α Σ Η Σ Προτεραιότητα: Βελτίωση κατανόησης και παραγωγής Γραπτού Λόγου ΣΤΟΧΟΙ Τι θέλουμε να πετύχουμε; ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Τί πρέπει να κάνουμε για να πετύχουμε το στόχο μας; ΥΠΕΥΘΥ- ΝΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

MΟΥΣΕΙΟ. Ένα ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο της γνώσης

MΟΥΣΕΙΟ. Ένα ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο της γνώσης MΟΥΣΕΙΟ Ένα ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο της γνώσης 3ο ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ Δασκάλα: Γκοδοσίδου Ελένη Tάξη:Ε2 Σχολική χρονιά: 2014-2015 Οι επισκέψεις στα Μουσεία αποτελούν ένα δημοφιλή

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT

ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT Η διεξαγωγή σχεδίων εργασίας στο σύγχρονο σχολείο, προβάλλει ως αναγκαιότητα, για την ανάπτυξη της κριτικής και δηµιουργικής σκέψης των µαθητών, καθώς και όλων εκείνων των ιδιοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΣΑΠΗΣ Επιμέλεια 7 o Διήμερο Διαλόγου για τη Διδασκαλία των Μαθηματικών 15 & 16 Μαρτίου 2008 Ομάδα Έρευνας της Μαθηματικής Εκπαίδευσης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ i ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

«Ανακαλύπτοντας τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Επαρχίας Ελασσόνας»- Μια διδακτική προσέγγιση

«Ανακαλύπτοντας τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Επαρχίας Ελασσόνας»- Μια διδακτική προσέγγιση «Ανακαλύπτοντας τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Επαρχίας Ελασσόνας»- Μια διδακτική προσέγγιση Μαρία Θ. Παπαδοπούλου, PhD Σχολική Σύμβουλος 6 ης Περιφέρειας Π.Ε. ν. Λάρισας Ελασσόνα, 7 Νοεμβρίου 2015

Διαβάστε περισσότερα

ποδράσηη Το Βυζαντινό Κάστρο Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9ο ΕΠΑΛ Θεσσαλονίκης

ποδράσηη Το Βυζαντινό Κάστρο Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9ο ΕΠΑΛ Θεσσαλονίκης ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ ΜΑΘΗΤΩΝ 9 ποδράσηη 5 Σχέδια εργασίας σχολείων-μουσείων σχολικού έτους 2011-2012 Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού 9ο ΕΠΑΛ Θεσσαλονίκης Το Βυζαντινό Κάστρο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού.

Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. Οι διδακτικές πρακτικές στην πρώτη τάξη του δημοτικού σχολείου. Προκλήσεις για την προώθηση του κριτικού γραμματισμού. ημήτρης Γουλής Ο παραδοσιακός όρος αλφαβητισμός αντικαταστάθηκε από τον πολυδύναμο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 1 Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Προαιρετικό σεμινάριο: Η διδασκαλία της Λογοτεχνίας στη Μέση Εκπαίδευση, Π.Ι. Οκτώβριος Νοέμβριος 2015 Επιμέλεια: Σωτηρία Παπαμαργαρίτη, Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα στόχος Τίτλος Στόχοι Χώρος αίθουσα. Γλωσσική Διδασκαλία

Ομάδα στόχος Τίτλος Στόχοι Χώρος αίθουσα. Γλωσσική Διδασκαλία A/A Εισηγητής / Εισηγήτρια Ομάδα στόχος Τίτλος Στόχοι Χώρος αίθουσα Γλωσσική Διδασκαλία Ημερομηνία - ώρα 1. Λουίζα Μαλλούρη Δημοτικής και Προδημοτικής Η σχέση ανάμεσα στη λέξη και την εικόνα σε εικονογραφημένα

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Βιβλίου. Δημήτρης Γερμανός Τμήμα Επιστήμων Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Παρουσίαση Βιβλίου. Δημήτρης Γερμανός Τμήμα Επιστήμων Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Επιστημονική Επετηρίδα, Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Τόμος 8 (2015) Παρουσίαση Βιβλίου Ρέντζου, Κ., Σακελλαρίου, Μ. (2014). Ο χώρος ως παιδαγωγικό πεδίο σε προσχολικά περιβάλλοντα

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις. Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης

Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις. Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναγνωστική ετοιμότητα Παλαιότερα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι: υπάρχει μια συγκεκριμένη

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. εισαγωγή 13. κεφάλαιο 1 ο. Η σημασία των ερωτήσεων για την ανάπτυξη της σκέψης και τη μάθηση 19. κεφάλαιο 2 ο

Περιεχόμενα. εισαγωγή 13. κεφάλαιο 1 ο. Η σημασία των ερωτήσεων για την ανάπτυξη της σκέψης και τη μάθηση 19. κεφάλαιο 2 ο Περιεχόμενα Περιεχόμενα εισαγωγή 13 κεφάλαιο 1 ο Η σημασία των ερωτήσεων για την ανάπτυξη της σκέψης και τη μάθηση 19 Εισαγωγή 21 1.1 Η δύναμη των ερωτήσεων 25 1.2 Προς μια παιδαγωγική του διαλόγου 32

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την 1 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την παλαιότερη γνώση τους, σημειώνουν λεπτομέρειες, παρακολουθούν

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας. εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014

Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας. εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014 Αναλυτικό Πρόγραμμα Λογοτεχνίας εμινάρια ΕΜΕ Φιλολογικών Μαθημάτων, επτέμβριος 2014 1 Διευκρινίσεις για τα εγχειρίδια «Ο Λόγος Ανάγκη της Ψυχής» Και τα τρία εγχειρίδια και των τριών τάξεων κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να συζητήσουν και να

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΤΗΣΙΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 2015-2016 Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το μάθημα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στην Α Γυμνασίου διδάσκεται τρεις (3) περιόδους την εβδομάδα. Συνεπώς, το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 8: Η διδασκαλία της ποίησης Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΩΣΣΑ Γ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ. Πέτρος Κλιάπης 3η Περ. Ημαθίας

ΓΛΩΣΣΑ Γ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ. Πέτρος Κλιάπης 3η Περ. Ημαθίας ΓΛΩΣΣΑ Γ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Πέτρος Κλιάπης 3η Περ. Ημαθίας ΗΔομή του Εκπαιδευτικού Υλικού Για τη διδασκαλία της Γλώσσας στην Γ τάξη του Δημοτικού χρησιμοποιείται το παρακάτω υλικό: Βιβλίο του Μαθητή, 3 τεύχη (240

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναγνωστική ετοιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Χριστίνα Τσακαρδάνου Εκπαιδευτικός Πανθομολογείται πως η ανάπτυξη του παιδιού ορίζεται τόσο από τα γενετικά χαρακτηριστικά του, όσο και από το πλήθος των ερεθισμάτων που δέχεται

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 2: Σκοποί της διδασκαλίας της λογοτεχνίας ll Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

«Καινοτόμες φιλολογικές δράσεις με την αξιοποίηση των Σχολικών Βιβλιοθηκών»

«Καινοτόμες φιλολογικές δράσεις με την αξιοποίηση των Σχολικών Βιβλιοθηκών» «Καινοτόμες φιλολογικές δράσεις με την αξιοποίηση των Σχολικών Βιβλιοθηκών» Της Καρύδα Πασχαλιάς, ΠΕ02, υπεύθυνης της Σχολ. Βιβλιοθήκης του 3 ου Γ/σίου Σταυρούπολης. (Εισήγηση στην ενημερωτική συνάντηση

Διαβάστε περισσότερα

Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο

Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Ε Π Ι Μ Ο Ρ Φ Ω Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Γ Ι Α Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Ο Υ Σ Σ Τ Ο Ν Π Ο Λ Υ Χ Ω Ρ Ο Μ Ε Τ Α Ι Χ Μ Ι Ο Ο κ τ ώ β ρ ι ο ς Ν ο έ μ β ρ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΜΟΡΦΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΩΣ ΜΟΡΦΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Το πρόγραμμα Το Πρόγραμμα με τίτλο «Το θέατρο ως μορφοπαιδευτικό αγαθό και καλλιτεχνική έκφραση στην εκπαίδευση και την κοινωνία» υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Α1. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη σπουδαιότητα των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης. Αρχικά τονίζει πως

Διαβάστε περισσότερα

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να μιλούν? Προσπαθώντας να επικοινωνήσουν Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να γράφουν? Μαθαίνoυν να γράφουν γράφοντας Η γραφή λύνει προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr

Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 104 40 Αθήνα. Τηλ- Fax. 210 8228795 E-mail:schools@medsos.gr www.medsos.gr www.climateactions.gr Εισαγωγή Η αλλαγή του κλίματος αποτελεί στις μέρες μας ένα αδιαμφισβήτητο

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΕΡΩΤΗΜΑ 1 ο : Σύμφωνα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ., ο παιδαγωγικός ρόλος ανανεώνεται, αναθεωρείται, αναβαθμίζεται, προκειμένου να ανταποκριθεί

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 9: Η μέθοδος της δραματοποίησης στη διδασκαλία της λογοτεχνίας Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Μαθηση και διαδικασίες γραμματισμού Τι είδους δραστηριότητα είναι ο γραμματισμός; Πότε, πώς και γιατί εμπλέκονται οι άνθρωποι σε δραστηριότητες εγγραμματισμού; Σε ποιες περιστάσεις και με ποιο σκοπό; Καθημερινές

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ. 5η ΕΝΟΤΗΤΑ: Περίοδοι διδασκαλίας: 7

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ. 5η ΕΝΟΤΗΤΑ: Περίοδοι διδασκαλίας: 7 5η ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΙΡΗΝΗ -ΠΟΛΕΜΟΣ Περίοδοι διδασκαλίας: 7 1 η περίοδος: Μέρος Α - Εισαγωγικά κείμενα Μέσα από τα κείμενα οι μαθητές: Να αναπτύξουν προβληματισμούς γύρω από τα θέματα της ειρήνης και του πολέμου.

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Ο θαυμαστός κόσμος της ΑΛΚΗΣ ΖΕΗ. 5ος ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ. για τους μαθητές και τις μαθήτριες του Δημοτικού και του Γυμνασίου

Ο θαυμαστός κόσμος της ΑΛΚΗΣ ΖΕΗ. 5ος ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ. για τους μαθητές και τις μαθήτριες του Δημοτικού και του Γυμνασίου Ο θαυμαστός κόσμος της ΑΛΚΗΣ ΖΕΗ 5ος ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ για τους μαθητές και τις μαθήτριες του Δημοτικού και του Γυμνασίου Oκτώβριος 2015-Μάιος 2016 Αποστολή: Γνωρίζω την αγαπημένη συγγραφέα

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα Εργασίας Ελληνικών (Δημοτική Εκπαίδευση)

Γνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα Εργασίας Ελληνικών (Δημοτική Εκπαίδευση) Διήμερο Εκπαιδευτικού Δημοτικής Εκπαίδευσης 2018-2019: Η Θέση και η Διδασκαλία της Δομής στο Μάθημα των Ελληνικών στο Δημοτικό Σχολείο (Γ μέχρι Στ τάξεις) Γνωστικό αντικείμενο: Ελληνικά ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Ομάδα

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) Ενότητα #4: Λειτουργικός και Κριτικός Γραμματισμός Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να:

Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Αξιολογήστε την ικανότητα του μαθητή στην κατανόηση των προφορικών κειμένων και συγκεκριμένα να: Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ανταποκρίνονται στην ακρόαση του προφορικού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες)

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) 1.α 3 ώρες Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων Επισκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου

Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου Είδος διδακτικής πρακτικής: project, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία Προτεινόμενη διάρκεια: 20 ώρες Εισαγωγικές παρατηρήσεις Η διδακτική ενότητα «Τα φύλα στη λογοτεχνία»

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάλυση της κριτικής διδασκαλίας. Περιεχόμενο ή διαδικασία? Βασικό δίλημμα κάθε εκπαιδευτικού. Περιεχόμενο - η γνώση ως μετάδοση πληροφορίας

Η ανάλυση της κριτικής διδασκαλίας. Περιεχόμενο ή διαδικασία? Βασικό δίλημμα κάθε εκπαιδευτικού. Περιεχόμενο - η γνώση ως μετάδοση πληροφορίας Η ανάλυση της κριτικής διδασκαλίας Περιεχόμενο ή διαδικασία? Βασικό δίλημμα κάθε εκπαιδευτικού Περιεχόμενο - η γνώση ως μετάδοση πληροφορίας Διαδικασία η γνώση ως ανάπτυξη υψηλών νοητικών λειτουργιών (

Διαβάστε περισσότερα