ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Transcript

1 Ref. Ares(2019) /06/2019 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Έλεγχοι και αναλύσεις στον τομέα της υγείας και των τροφίμων ΓΔ(SANTE) MR ΤΕΛΙΚΗ ΈΚΘΕΣΗΣ ΕΛΈΓΧΟΥ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΉΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ ΑΠΌ ΤΙΣ 16 ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2019 ΈΩΣ ΤΙΣ 24 ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2019 ΜΕ ΣΚΟΠΌ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΆΤΩΝ ΕΛΈΓΧΟΥ ΠΟΥ ΣΧΕΤΊΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΌΜΕΝΗ ΟΝΟΜΑΣΊΑ ΠΡΟΈΛΕΥΣΗΣ (ΠΟΠ), ΤΙΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΌΜΕΝΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΈΣ ΕΝΔΕΊΞΕΙΣ (ΠΓΕ) ΚΑΙ ΤΑ ΕΓΓΥΗΜΈΝΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΆ ΙΔΙΌΤΥΠΑ ΠΡΟΪΌΝΤΑ (ΕΠΙΠ) ΓΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΆ ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΚΑΙ ΤΡΌΦΙΜΑ ΚΑΘΏΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΈΣ ΕΝΔΕΊΞΕΙΣ (ΓΕ) ΤΩΝ ΑΛΚΟΟΛΟΎΧΩΝ ΠΟΤΏΝ

2 Συνοπτική παρουσίαση Στην παρούσα έκθεση περιγράφονται τα αποτελέσματα του ελέγχου που πραγματοποίησε η Γενική Διεύθυνση Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων στην Κύπρο από τις 16 έως τις 24 Ιανουαρίου 2019 σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004 για τη διενέργεια επίσημων ελέγχων σε τρόφιμα και ζωοτροφές, στο πλαίσιο του δημοσιευθέντος προγράμματος ελέγχων. Στόχοι του ελέγχου ήταν να αξιολογηθούν: i) τα υφιστάμενα συστήματα επίσημων ελέγχων για την εφαρμογή της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σχετικά με τα συστήματα ποιότητας της ΕΕ που αφορούν τις προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης (ΠΟΠ), τις προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΓΕ) και τα εγγυημένα παραδοσιακά ιδιότυπα προϊόντα (ΕΠΙΠ) για γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα, καθώς και τις γεωγραφικές ενδείξεις (ΓΕ) αλκοολούχων ποτών και ii) η ιχνηλασιμότητα και η επισήμανση. Συνολικά υπάρχει ένα καλά δομημένο σύστημα επίσημων ελέγχων, με αρμόδιες αρχές και καλά καταρτισμένο προσωπικό. Οι επίσημοι έλεγχοι σε παραγωγούς/μεταποιητές και σε επίπεδο αγοράς πραγματοποιούνται τακτικά, αν και δεν είναι πάντοτε αιφνιδιαστικοί. Στην παρούσα έκθεση διατυπώνεται σύσταση προς τις αρμόδιες αρχές με σκοπό την αντιμετώπιση των ελλείψεων που εντοπίστηκαν και την περαιτέρω βελτίωση της εφαρμογής των μέτρων ελέγχου. II

3 Πίνακας περιεχομένων 1 Εισαγωγή Στόχοι και πεδίο εφαρμογής Νομική βάση Ιστορικό Συστήματα ποιότητας ΕΕ Καθεστώς καταχωρισμένων ονομασιών στην Κύπρο Πορίσματα και συμπεράσματα Σχετική εθνική νομοθεσία Οργάνωση και εκτέλεση επίσημων ελέγχων Αρμόδιες αρχές Επαλήθευση της συμμόρφωσης πριν από τη διάθεση του προϊόντος στην αγορά Ιεράρχηση των επίσημων ελέγχων Διαδικασίες και δραστηριότητες διενέργειας επίσημων ελέγχων Μέτρα επιβολής Γενικά συμπεράσματα Καταληκτική συνεδρίαση Συστάσεις...12 III

4 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΊΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΊ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΎΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΎΣΑ ΈΚΘΕΣΗ Συντομογραφία ΑΑ ΤΓ ΒΔΠΚ ΕΕ ΓΕ ΥΓΑΑΠ ΠΟΠ ΟΠ ΠΓΕ ΕΠΙΠ Επεξήγηση Αρμόδια/-ες αρχή/-ές Τμήμα Γεωργίας Βάση δεδομένων προέλευσης και καταχώρισης Ευρωπαϊκή Ένωση Γεωγραφική/-ές ένδειξη/ενδείξεις Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης Ομάδα/-ες παραγωγών Προστατευόμενη/-ες Γεωγραφική/-ές Ένδειξη/ενδείξεις Εγγυημένο(-α) Παραδοσιακό(-ά) Ιδιότυπο(-α) Προϊόν(-τα) IV

5 1 ΕΙΣΑΓΩΓΉ Ο έλεγχος αποτελούσε μέρος των προγραμματισμένων ελέγχων της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων. Πραγματοποιήθηκε από τις 16 έως τις 24 Ιανουαρίου Η ομάδα αποτελούνταν από δύο ελεγκτές της Γενικής Διεύθυνσης Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, έναν εθνικό εμπειρογνώμονα από κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και έναν υπάλληλο της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Καθόλη τη διάρκεια του ελέγχου, τις εργασίες της ομάδας της αποστολής πλαισίωσαν εκπρόσωποι της αρμόδιας αρχής (ΑΑ). Στις 16 Ιανουαρίου 2019 πραγματοποιήθηκε εναρκτήρια συνεδρίαση με τη συμμετοχή της ΑΑ. Στη συνεδρίαση αυτή επιβεβαιώθηκαν οι στόχοι και το πρόγραμμα του ελέγχου και οι αρχές περιέγραψαν τα συστήματα ελέγχου. 2 ΣΤΌΧΟΙ ΚΑΙ ΠΕΔΊΟ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ Οι στόχοι του ελέγχου ήταν οι ακόλουθοι: Η αξιολόγηση των υφιστάμενων συστημάτων επίσημων ελέγχων για την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με τα εξής: Προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης (ΠΟΠ), προστατευόμενες γεωγραφικές ενδείξεις (ΠΓΕ) και εγγυημένα παραδοσιακά ιδιότυπα προϊόντα (ΕΠΙΠ) για γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα: Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, κατ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 664/2014 της Επιτροπής και εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 668/2014 της Επιτροπής. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 110/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις γεωγραφικές ενδείξεις (ΓΕ) αλκοολούχων ποτών και εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 716/2013 της Επιτροπής. Ιχνηλασιμότητα και επισήμανση: Άρθρο 18 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 178/2002 και κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1169/2011. Όσον αφορά το πεδίο, ο έλεγχος αφορούσε την οργάνωση και τη λειτουργία των ΑΑ σχετικά με τα συστήματα των ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ, καθώς και το υφιστάμενο σύστημα επίσημων ελέγχων το οποίο καλύπτει την παραγωγή, τη διανομή και τη διάθεση των προϊόντων αυτών στην αγορά. Για την υλοποίηση των ανωτέρω στόχων, επιλέχθηκε δείγμα ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ και πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις στους ακόλουθους χώρους: 1

6 Επισκέψεις/συνεδριάσεις Παρατηρήσεις ΑΑ ΑΑ 2 Εναρκτήρια και καταληκτική συνεδρίαση Εγκαταστάσεις Αγροτικός Συνεταιρισμός Λαχανικών 1 Συνεταιρισμός μεσαίου μεγέθους Μεταποιητές γεωργικών προϊόντων και τροφίμων 2 Μονάδες μικρού μεγέθους Παραγωγός αλκοολούχων ποτών 1 Μεσαίος παραγωγός οίνου και αλκοολούχων ποτών Σουπερμάρκετ 2 Μεγάλα σουπερμάρκετ 3 ΝΟΜΙΚΉ ΒΆΣΗ Ο έλεγχος πραγματοποιήθηκε με βάση τις γενικές διατάξεις της ενωσιακής νομοθεσίας και ειδικότερα με βάση: το άρθρο 45 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. Οι ενωσιακές νομοθετικές πράξεις που αναφέρονται στην παρούσα έκθεση αφορούν, κατά περίπτωση, την τελευταία τροποποιημένη τους έκδοση. Πλήρεις παραπομπές στις πράξεις της ΕΕ που μνημονεύονται στην παρούσα έκθεση παρατίθενται στο παράρτημα 1. 4 ΙΣΤΟΡΙΚΌ Η Γενική Διεύθυνση Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων έχει δημοσιεύσει προφίλ χώρας για την Κύπρο στο οποίο περιγράφονται συνοπτικά τα συστήματα ελέγχου για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές, την υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων, την υγεία των φυτών, καθώς και για την επισήμανση της ποιότητας, ενώ παρέχεται παράλληλα επισκόπηση της τρέχουσας κατάστασης όσον αφορά συστάσεις που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο προηγούμενων ελέγχων. Το προφίλ χώρας για την Κύπρο διατίθεται στον ακόλουθο δικτυακό τόπο: ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΠΟΙΌΤΗΤΑΣ ΕΕ Τα συστήματα ποιότητας της ΕΕ για ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ προστατεύουν και προάγουν τα ποιοτικά γεωργικά προϊόντα και τα τρόφιμα και έχουν ως σκοπό να διασφαλίζουν την προστασία των ονομασιών τους από, μεταξύ άλλων, κατάχρηση, επίκληση και απομίμηση, 2

7 καθώς και να βοηθούν τους καταναλωτές παρέχοντάς τους πληροφορίες σχετικά με την ιδιοτυπία των προϊόντων: Η ονομασία ΠΟΠ σημαίνει ότι ένα προϊόν παράγεται, υποβάλλεται σε επεξεργασία και παρασκευάζεται σε συγκεκριμένη περιοχή ή, κατ εξαίρεση, σε χώρα (γεωγραφική περιοχή), με χρήση της αναγνωρισμένης τεχνογνωσίας των τοπικών παραγωγών και πρώτων υλών από τη συγκεκριμένη περιοχή. Πρόκειται για προϊόντα των οποίων οι ιδιότητες ή τα χαρακτηριστικά συνδέονται κυρίως με ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό περιβάλλον. Η ΠΓΕ προσδιορίζει ένα προϊόν που προέρχεται από συγκεκριμένο τόπο, περιοχή ή χώρα (γεωγραφική περιοχή), του οποίου η ποιότητα ή η φήμη μπορεί να αποδοθεί κατά κύριο λόγο στη γεωγραφική του προέλευση. Τουλάχιστον ένα από τα στάδια της παραγωγής ΠΓΕ εκτελείται εντός της γεωγραφικής περιοχής. Συνήθως, οι πρώτες ύλες ενός ΠΓΕ προέρχονται από τόπους εκτός της περιοχής. Το ΕΠΙΠ δεν αποτελεί γεωγραφική ένδειξη, δεδομένου ότι προσδιορίζει μια ονομασία που περιγράφει ένα προϊόν το οποίο παράγεται βάσει παραδοσιακής συνταγής (πρώτη ύλη ή συστατικό) ή παραδοσιακής μεθόδου παραγωγής, αλλά δεν συνδέεται με καμία γεωγραφική περιοχή. Ένα ΕΠΙΠ μπορεί να παράγεται οπουδήποτε στον κόσμο, αλλά η καταχωρισμένη ονομασία (ΕΠΙΠ) μπορεί να χρησιμοποιείται μόνον εφόσον η συνταγή έχει τηρηθεί πλήρως με τις εγκεκριμένες προδιαγραφές του προϊόντος. Αλκοολούχα ποτά Το σύστημα ποιότητας προϊόντων της ΕΕ «Γεωγραφικές ενδείξεις» εφαρμόζεται στα αλκοολούχα ποτά. Η καταχωρισμένη ΓΕ προστατεύεται από οποιαδήποτε πρακτική ικανή να παραπλανήσει τους καταναλωτές όσον αφορά την πραγματική καταγωγή του προϊόντος. Η ΓΕ στα αλκοολούχα ποτά είναι μια ονομασία που δηλώνει ότι ένα αλκοολούχο ποτό προέρχεται από την επικράτεια μιας χώρας, ή από περιοχή ή τοποθεσία στην εν λόγω επικράτεια, εφόσον μια δεδομένη ποιότητα, φήμη ή άλλο χαρακτηριστικό του αλκοολούχου ποτού μπορεί να αποδοθεί κατά κύριο λόγο στη γεωγραφική του καταγωγή. Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα συστήματα ποιότητας διατίθενται στον ακόλουθο δικτυακό τόπο: ΚΑΘΕΣΤΏΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΜΈΝΩΝ ΟΝΟΜΑΣΙΏΝ ΣΤΗΝ ΚΎΠΡΟ Γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα 3

8 Κατά τον χρόνο διεξαγωγής του ελέγχου, στη βάση δεδομένων προέλευσης και καταχώρισης (DOOR) υπήρχαν καταχωρισμένες μία ΠΟΠ και τέσσερις ΠΓΕ. Για τον παρόντα έλεγχο επελέγησαν τέσσερις καταχωρισμένες ΠΟΠ/ΠΓΕ. Αλκοολούχα ποτά Κατά τον χρόνο του ελέγχου, στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων αλκοολούχων ποτών (E- Spirits Drinks database) υπήρχαν καταχωρισμένα δύο αλκοολούχα ποτά με ΓΕ. Για τον παρόντα έλεγχο επελέγη ένα αλκοολούχο ποτό. 5 ΠΟΡΊΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ 5.1 ΣΧΕΤΙΚΉ ΕΘΝΙΚΉ ΝΟΜΟΘΕΣΊΑ Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 291 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ. Πορίσματα Εθνική νομοθεσία για τα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα. 1. Οι διατάξεις που αφορούν το σύστημα επίσημου ελέγχου των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ στην Κύπρο περιλαμβάνονται στους ακόλουθους εθνικούς νόμους: στον περί της Προστασίας των Ονομασιών Προέλευσης και Γεωγραφικών Ενδείξεων Γεωργικών Προϊόντων και Τροφίμων Νόμο του 2006 [νόμος 139(I)/2006], στον περί Αναγνώρισης Γεωργικών Προϊόντων και Τροφίμων ως Εγγυημένων Παραδοσιακών Ιδιότυπων Προϊόντων Νόμο του 2011 [νόμος 43(I)/2011], στους περί της Προστασίας των Ονομασιών Προέλευσης και Γεωγραφικών Ενδείξεων Γεωργικών Προϊόντων και Τροφίμων Κανονισμούς του 2007 [250/2007]. Εθνική νομοθεσία για τις γεωγραφικές ενδείξεις (ΓΕ) αλκοολούχων ποτών 2. Το εθνικό νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τα υφιστάμενα συστήματα επίσημων ελέγχων για την προστασία αλκοολούχων ποτών με ΓΕ αποτελείται από τις ακόλουθες πράξεις: τους νόμους του Συμβουλίου Αμπελοοινικών Προϊόντων της περιόδου [ν. 61(Ι)/2004, 26(Ι)/2004, 53(Ι)/2007 και 27(Ι)/2014] τον περί της Μεταβίβασης των Αρμοδιοτήτων και των Λειτουργιών του Συμβουλίου Αμπελοοινικών. Προϊόντων στο Τμήμα Γεωργίας Νόμο του 2014 [ν. 25(Ι)/2014] τον περί Εφαρμογής των Ευρωπαϊκών Κανονισμών και Αποφάσεων Νόμο του 2007 [ν. 78(I)/2007] τους περί Ρυθμίσεως και Ελέγχου της Βιομηχανίας Αμπελουργικών Προϊόντων Κανονισμούς από το 1998 έως το 2002 [Κ.Δ.Π. 263/1998, 83/2000 και 125/2002] 4

9 τον περί Ρυθμίσεως και Ελέγχου της Βιομηχανίας Αμπελουργικών Προϊόντων Κανονισμό του 2001 [Κ.Δ.Π. 283/2001] το Διάταγμα του Τμήματος Γεωργίας, του 2014 [Κ.Δ.Π. 538/2014] Συμπεράσματα όσον αφορά τη συναφή εθνική νομοθεσία 3. Προβλέπονται συναφή εθνικά μέτρα για την εφαρμογή των κανονισμών της ΕΕ που αφορούν τη διενέργεια επίσημων ελέγχων σε γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ και σε αλκοολούχα ποτά με ΓΕ. 5.2 ΟΡΓΆΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΈΛΕΣΗ ΕΠΊΣΗΜΩΝ ΕΛΈΓΧΩΝ Αρμόδιες αρχές Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 36 παράγραφοι 1 και 2, άρθρο 37 παράγραφοι 1 και 3 και άρθρο 39 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012. Άρθρο 22 παράγραφος 1 και άρθρο 24 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 110/2008. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 882/2004, και ιδίως τα άρθρα 4 και 6. Πορίσματα 4. Η ΑΑ για την εξακρίβωση της συμμόρφωσης με τις νομικές απαιτήσεις για τα γεωργικά προϊόντα και τα τρόφιμα είναι το Τμήμα Γεωργίας (ΤΓ) του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ). 5. Το Τμήμα Γεωργίας (ΤΓ) και συγκεκριμένα ο κλάδος Αμπελουργίας-Οινολογίας, είναι επίσης η ΑΑ που είναι υπεύθυνη για τη διενέργεια επίσημων ελέγχων για την εξακρίβωση της συμμόρφωσης με τις νομικές απαιτήσεις που αφορούν τις ΓΕ αλκοολούχων ποτών. 6. Από τον Σεπτέμβριο του 2017, το ελεγκτικό έργο του ΤΓ μεταφέρθηκε στον νεοσυσταθέντα Τομέα Ελέγχου Νομοθεσιών. Συμπεράσματα σχετικά με τις αρμόδιες αρχές 7. Οι ΑΑ έχουν οριστεί για τη διενέργεια επίσημων ελέγχων σε γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ και σε αλκοολούχα ποτά με ΓΕ Επαλήθευση της συμμόρφωσης πριν από τη διάθεση του προϊόντος στην αγορά Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 37 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012. Άρθρο 22 παράγραφος 1 και άρθρο 24 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 110/

10 Πορίσματα Γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα 8. Παραγωγοί που ενδιαφέρονται να χρησιμοποιήσουν καταχωρισμένη ονομασία, υποβάλουν αίτηση στην ΑΑ τουλάχιστον ένα μήνα πριν από την έναρξη της παραγωγής. Η αίτηση πρέπει να συνοδεύεται από τις κατάλληλες άδειες, π.χ. από την Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας, Κτηνιατρικές Υπηρεσίες. Η ΑΑ αφού εξακριβώσει ότι ο αιτών συμμορφώνεται με τις προδιαγραφές προϊόντος της καταχωρισμένης ονομασίας, δίνει την άδεια για τη χρήση της καταχωρισμένης ονομασίας. Η άδεια αυτή ισχύει για πέντε έτη και μπορεί να ανανεωθεί. Στην ομάδα ελέγχου παρουσιάστηκαν έγγραφα που πιστοποιούσαν ότι αυτή η αρχική εξακρίβωση πραγματοποιήθηκε για ΠΟΠ/ΠΓΕ που παράγονται στην Κύπρο. Αλκοολούχα ποτά 9. Νεοσύστατοι παραγωγοί αλκοολούχων ποτών, πριν χρησιμοποιήσουν τις καταχωρισμένες ονομασίες, πρέπει να αποκτήσουν τις κατάλληλες άδειες από α) την Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας και β) το Τμήμα Τελωνείων του Υπουργείου Οικονομικών. Στη συνέχεια, πρέπει να υποβάλουν αίτηση στο Υπουργείο Γεωργίας για την εγγραφή τους ως επισήμως καταχωρισμένων παραγωγών αλκοολούχων ποτών. Τέλος, πριν διαθέσουν το προϊόν στην αγορά πρέπει να λάβουν έγκριση για τη χρήση του καταχωρισμένου εμπορικού σήματος που κατέχει το Υπουργείο Γεωργίας. Στην ομάδα ελέγχου παρουσιάστηκαν έγγραφα που πιστοποιούσαν ότι αυτή η αρχική επαλήθευση πραγματοποιήθηκε για αλκοολούχα ποτά με ΓΕ που παράγονται στην Κύπρο. Συμπεράσματα σχετικά με την εξακρίβωση της συμμόρφωσης πριν από τη διάθεση στην αγορά 10. Οι ΑΑ διέθεταν σύστημα για τη διενέργεια αρχικής εξακρίβωσης της συμμόρφωσης πριν από τη διάθεση στην αγορά για παραγωγούς γεωργικών προϊόντων και τροφίμων ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ και αλκοολούχων ποτών με ΓΕ Ιεράρχηση των επίσημων ελέγχων Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 37 παράγραφος 1 και άρθρο 38 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012. Άρθρο 22 παράγραφος 1 και άρθρο 24 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 110/2008. Άρθρο 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004. Πορίσματα Γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα 6

11 11. Δεδομένου του σχετικά μικρού αριθμού παραγωγών/μεταποιητών γεωργικών προϊόντων και τροφίμων ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ στην Κύπρο, η προσέγγιση που υιοθετήθηκε ήταν να υπόκεινται όλοι οι παραγωγοί/μεταποιητές σε ετήσιο επίσημο έλεγχο. Η ΑΑ επιβεβαίωσε ότι έχουν ανακοινωθεί όλοι οι ετήσιοι επίσημοι έλεγχοι σε επίπεδο παραγωγών/μεταποιητών. Αυτό δεν συνάδει με το άρθρο 3 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004, όπου ορίζεται ότι οι επίσημοι έλεγχοι διενεργούνται χωρίς προειδοποίηση. 12. Ωστόσο, η ΑΑ δήλωσε ότι, δεδομένου του συνολικά μικρού μεγέθους όλων των παραγωγών/μεταποιητών του τομέα αυτού, θα ήταν λιγότερο εφικτή η διενέργεια αιφνιδιαστικών επιθεωρήσεων, αφού: υπάρχει σχετικά υψηλός κίνδυνος να μη βρίσκεται επιτόπου το οικείο άτομο η παραγωγή δεν πραγματοποιείται σε καθημερινή βάση 13. Αυτό θα οδηγούσε σε σπατάλη πόρων της ΑΑ. Επιπλέον, η ΑΑ κατέδειξε, μέσω προηγούμενων εκθέσεων επιθεώρησης, ότι οι ετήσιες επιθεωρήσεις ελέγχουν τις εισροές/εκροές σε κάθε ετήσια επιθεώρηση, η οποία εξετάζει τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων καθ όλη τη διάρκεια του έτους. 14. Η ομάδα ελέγχου διαπίστωσε ότι ο επίσημος έλεγχος σε συγκεκριμένο παραγωγό/μεταποιητή το 2018 δεν πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της πλέον κατάλληλης περιόδου, όπως είναι η περίοδος συγκομιδής/περίοδος παραγωγής. Αλκοολούχα ποτά με ΓΕ 15. Οι επίσημοι έλεγχοι αλκοολούχων ποτών ιεραρχούνται, καταρχήν, με βάση την αξιολόγηση του κινδύνου, λαμβάνοντας υπόψη ορισμένα κριτήρια, όπως α) την ποσότητα της παραγωγής, β) τις παρατυπίες που παρατηρήθηκαν κατά τα προηγούμενα έτη και γ) τον χρόνο από την προηγούμενη επιθεώρηση. Ωστόσο, στην πράξη και όσον αφορά τα τρόφιμα, λόγω του μικρού αριθμού παραγωγών/μεταποιητών όλοι ελέγχονται ετησίως. Έλεγχοι της αγοράς 16. Στο χρονικό διάστημα του ελέγχου, διενεργήθηκαν έλεγχοι της αγοράς από επιθεωρητές των δύο χωριστών τομέων που είναι αρμόδιοι για τα γεωργικά προϊόντα και τα τρόφιμα και τα αλκοολούχα ποτά. 7

12 Συμπεράσματα σχετικά με την ιεράρχηση των επίσημων ελέγχων 17. Εφαρμόζεται σύστημα ιεράρχησης, βάσει του οποίου οι παραγωγοί/μεταποιητές γεωργικών προϊόντων και τροφίμων ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ και αλκοολούχων ποτών ΓΕ υπόκεινται σε τακτικούς επίσημους ελέγχους. 18. Οι επίσημοι έλεγχοι σε παραγωγούς/μεταποιητές ανακοινώνονται, κάτι το οποίο θα μπορούσε να μειώσει την αποτελεσματικότητα του συστήματος ελέγχου. 19. Ασκούνται επίσημοι έλεγχοι σε γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ και σε αλκοολούχα ποτά με ΓΕ Διαδικασίες και δραστηριότητες διενέργειας επίσημων ελέγχων Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 12, άρθρο 13 παράγραφος 1, άρθρο 23, άρθρο 24 παράγραφος 1, άρθρο 36 παράγραφος 3, άρθρο 44 και άρθρο 46 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012. Κατ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 664/2014 της Επιτροπής, και ιδίως το άρθρο 1. Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 668/2014 της Επιτροπής, και ιδίως το άρθρο 4. Άρθρο 18 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 178/2002. Άρθρο 8 παράγραφος 1, άρθρο 9 και άρθρο 10 παράγραφος 2 στοιχείο β) σημείο vi) του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1169/2011. Άρθρο 22 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 110/2008. Πορίσματα Διαδικασίες για τις δραστηριότητες διενέργειας ελέγχων και υποβολής εκθέσεων σχετικά με τους ελέγχους 20. Οι επιθεωρητές της ΑΑ που εξετάστηκαν διέθεταν γνώσεις και αρμοδιότητες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, στο τέλος της επιθεώρησης παρέχεται στον παραγωγό/μεταποιητή αντίγραφο του συμπληρωμένου καταλόγου σημείων ελέγχου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, για παράδειγμα όταν αρχικά πραγματοποιείται επιθεώρηση σε έναν παραγωγό/μεταποιητή και στη συνέχεια απαιτείται επίσκεψη σε καλλιεργητή, ο συμπληρωμένος κατάλογος σημείων ελέγχου αποστέλλεται μετά τον έλεγχο. Επίσημοι έλεγχοι παραγωγών γεωργικών προϊόντων και τροφίμων ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ 21. Η ομάδα ελέγχου εξέτασε τρεις επίσημους ελέγχους γεωργικών προϊόντων και τροφίμων ΠΟΠ/ΠΓΕ. Μια ομάδα δύο επιθεωρητών διενεργεί τους επίσημους ελέγχους. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι επιθεωρητές χρησιμοποίησαν ειδικό κατάλογο σημείων 8

13 ελέγχου για κάθε καταχωρισμένη ονομασία. Αντίγραφο των προδιαγραφών του προϊόντος επισυνάφθηκε στον εν λόγω κατάλογο σημείων ελέγχου. 22. Κατά τον χρόνο διενέργειας του ελέγχου, όλοι οι παραγωγοί/μεταποιητές γεωργικών προϊόντων και τροφίμων ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ υπόκεινται σε ετήσια επιτόπια επιθεώρηση. Γενικά, οι επιθεωρητές έλεγξαν όλα τα στοιχεία των προδιαγραφών προϊόντος καθώς και την επισήμανση, συμπεριλαμβανομένης της κατάλληλης χρήσης της προστατευόμενης ονομασίας και του συμβόλου της Ένωσης. Οι ελεγκτές έλεγξαν επίσης έναν επιπλέον αριθμητικό κωδικό, που χορηγήθηκε από την ΑΑ σε όλους τους παραγωγούς/μεταποιητές ΠΟΠ/ΠΓΕ. 23. Κάθε παραγωγός/μεταποιητής ΠΟΠ/ΠΓΕ πρέπει να υποβάλλει αίτηση στην ΑΑ για τη σειρά αριθμών που πρέπει να χρησιμοποιούνται στις ετικέτες που εφαρμόζονται από τον παραγωγό/μεταποιητή. Πρόκειται για διαδοχικές σειρές αριθμών που δίδονται αποκλειστικά σε κάθε επιχείρηση. Προβλέπεται χρέωση 0,005 EUR ανά αριθμό που εκδίδεται. Κάθε παραγόμενη μονάδα ΠΟΠ/ΠΓΕ πρέπει να φέρει επισήμανση με αυτόν τον αριθμό, ανεξάρτητα από το μέγεθος/την ποσότητά της. 24. Όσον αφορά τον επίσημο έλεγχο αυτών των διαδοχικών αριθμών που εκδίδει η ΑΑ, η ομάδα ελέγχου διαπίστωσε τα ακόλουθα. Δύο από τις επιχειρήσεις στις οποίες πραγματοποιήθηκε επίσκεψη τηρούσαν, ικανοποιητικώς, ημερολόγιο της χρήσης των αριθμών που είχαν οριστεί για την παραγωγή τους. Αυτό διευκόλυνε το έργο των επιθεωρητών της ΑΑ κατά τον υπολογισμό των εισροών/εκροών και την ιχνηλασιμότητα. Ωστόσο, το 2018 η ΑΑ διαπίστωσε μη συμμόρφωση σχετικά με την καταγραφή τιμολογίων πώλησης ενός παραγωγού/μεταποιητή. Τα στοιχεία σχετικά με τις πωλήσεις προϊόντων που χρησιμοποιούνται για διαφημιστικούς σκοπούς ή που πωλούνται απευθείας στον καταναλωτή δεν καταγράφονταν. Κατά τον χρόνο διενέργειας του ελέγχου, η ΑΑ γνώριζε ότι αυτό δυσχεραίνει τον υπολογισμό των εισροών/εκροών για το Ο παραγωγός/μεταποιητής είχε ήδη λάβει διορθωτικά μέτρα κατά τη χρονική στιγμή διεξαγωγής της καταληκτικής συνεδρίασης. 25. Υπήρχε μία περίπτωση όπου ο επιθεωρητής της ΑΑ δεν εντόπισε ένα προϊόν το οποίο δεν ήταν σύμφωνο με τις προδιαγραφές προϊόντος. Όταν η ομάδα ελέγχου επέστησε την προσοχή του στο ζήτημα, η ΑΑ δρομολόγησε τη λήψη διορθωτικών μέτρων. Επίσημοι έλεγχοι σε παραγωγούς αλκοολούχων ποτών με ΓΕ 26. Η ομάδα ελέγχου παρακολούθησε έναν επίσημο έλεγχο σε παραγωγό αλκοολούχου ποτού με ΓΕ. Οι επιθεωρήσεις μπορούν να διενεργούνται από έναν ή από δύο επιθεωρητές. Ο επιθεωρητής ήταν εφοδιασμένος με κατάλογο σημείων ελέγχου ο οποίος υπαγορεύει την ορθή προσέγγιση που πρέπει να ακολουθείται για τη διασφάλιση της επαλήθευσης όλων των στοιχείων του τεχνικού φακέλου. Επιπλέον, ο επιθεωρητής έλεγξε τις απαιτήσεις εισροών/εκροών και επισήμανσης. 27. Κατά τη διάρκεια του ετήσιου επίσημου ελέγχου, λαμβάνεται πάντοτε δείγμα από τον επιθεωρητή και αποστέλλεται στο διαπιστευμένο κρατικό εργαστήριο για ανάλυση των παραμέτρων που αναφέρονται στον τεχνικό φάκελο. Ο επιθεωρητής ακολούθησε τις 9

14 οδηγίες δειγματοληψίας και εξασφάλισε επαρκή δείγματα για το εργαστήριο, παρείχε αντίγραφο του δείγματος στον παραγωγό/μεταποιητή και έλαβε διπλό δείγμα για το αρχείο του ΤΓ. Ο επιθεωρητής συνέταξε έκθεση επιτόπου, η οποία υπογράφηκε από τον παραγωγό/μεταποιητή. Επίσημοι έλεγχοι γεωργικών προϊόντων και τροφίμων ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ και ποτών με ΓΕ στην αγορά. 28. Το ΤΓ διενεργεί ελέγχους της αγοράς σε καταστήματα λιανικής πώλησης σε τακτική βάση. Στην ομάδα ελέγχου αναφέρθηκε μια περίπτωση όπου τα στοιχεία ενός μη συμμορφούμενου προϊόντος κοινοποιήθηκαν στην ΑΑ άλλου κράτους μέλους. 29. Οι ειδικοί κανόνες σχετικά με την περιγραφή, την παρουσίαση και την επισήμανση των γεωγραφικών ενδείξεων αλκοολούχων ποτών ελέγχονται επαρκώς καθ όλη τη διάρκεια των επιτόπιων ελέγχων, της δειγματοληψίας και της ανάλυσης. Συμπεράσματα σχετικά με τις διαδικασίες και τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων επίσημου ελέγχου 30. Οι επίσημοι έλεγχοι σε παραγωγούς/μεταποιητές πραγματοποιούνται σε τακτικές συχνότητες και η επαλήθευση σε σχέση με τις προδιαγραφές του προϊόντος ή τον τεχνικό φάκελο θεωρήθηκε ικανοποιητική. Υπήρχε ένα περιστατικό κατά το οποίο ο επιθεωρητής της ΑΑ δεν κατέγραψε προϊόν το οποίο δεν ήταν σύμφωνο με τις προδιαγραφές προϊόντος. 31. Η ιχνηλασιμότητα και οι υπολογισμοί των εισροών/εκροών έγιναν με ικανοποιητικό τρόπο. 32. Οι έλεγχοι στην αγορά ήταν ικανοποιητικοί σε γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ και σε αλκοολούχα ποτά με ΓΕ Μέτρα επιβολής Νομικές απαιτήσεις Άρθρο 13 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012. Άρθρα 54 και 55 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004. Άρθρο 24 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 110/2008. Πορίσματα Γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα 33. Τα μέτρα επιβολής για περιπτώσεις μη συμμόρφωσης που εντοπίζονται σε γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα ΠΟΠ/ΠΓΕ περιέχονται στα άρθρα 27 και 36 του νόμου 139(1)/2006. Τα μέτρα επιβολής που έχει στη διάθεσή της η ΑΑ περιλαμβάνουν την 10

15 κατάσχεση ή δέσμευση των προϊόντων για όσο διάστημα είναι αναγκαίο, φυλάκιση έως δύο έτη και χρηματικό πρόστιμο που δεν υπερβαίνει τα 850 EUR. 34. Τα μέτρα επιβολής για περιπτώσεις μη συμμόρφωσης σχετικά με γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα περιλαμβάνονται στο άρθρο 21 παράγραφος 4, 24 παράγραφος 1, το άρθρο 29 παράγραφος 1 στοιχείο γ), το άρθρο 29 παράγραφος 2 και το άρθρο 33 παράγραφος 5 του νόμου 43(I)/2011. Οι κυρώσεις περιλαμβάνουν δέσμευση της άδειας, κατάσχεση των προϊόντων, οικονομικές κυρώσεις και/ή φυλάκιση. Αλκοολούχα ποτά 35. Το φάσμα των μέτρων επιβολής που έχουν στη διάθεσή τους οι ΑΑ περιγράφονται στο άρθρο 23 του νόμου 61(I)/2004 και περιλαμβάνει πρόστιμα και/ή φυλάκιση. Επιπλέον, τα άρθρα 7 και 8 του νόμου 78(I)/2004 προβλέπουν την επιβολή διοικητικού προστίμου έως 850 EUR για κάθε ημέρα παράβασης. Συμπεράσματα για τα μέτρα επιβολής 36. Υπάρχουν διαθέσιμα μέτρα επιβολής για εφαρμογή όταν απαιτείται. 6 ΓΕΝΙΚΆ ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ Συνολικά, υπάρχει ένα καλά δομημένο σύστημα επίσημων ελέγχων, με ΑΑ και καλά καταρτισμένο προσωπικό. Οι επίσημοι έλεγχοι σε παραγωγούς/μεταποιητές και σε επίπεδο αγοράς πραγματοποιούνται τακτικά, αν και δεν είναι πάντοτε αιφνιδιαστικοί. 7 ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΉ ΣΥΝΕΔΡΊΑΣΗ Στις 24 Ιανουαρίου 2019 πραγματοποιήθηκε καταληκτική συνεδρίαση με τη συμμετοχή εκπροσώπων της ΑΑ. Στη συνεδρίαση αυτή, η ομάδα ελέγχου παρουσίασε τα κύρια προκαταρκτικά πορίσματα του ελέγχου και διευκρινίστηκαν ορισμένα σημεία. Οι αρμόδιες αρχές αποδέχθηκαν προσωρινά τα προκαταρκτικά πορίσματα. 11

16 8 ΣΥΣΤΆΣΕΙΣ Οι αρμόδιες αρχές καλούνται να παράσχουν λεπτομέρειες για τα μέτρα που έχουν ληφθεί και προγραμματιστεί, συμπεριλαμβανομένων των προθεσμιών για την ολοκλήρωσή τους (σχέδιο δράσης), με σκοπό την εφαρμογή των συστάσεων που διατυπώνονται κατωτέρω, εντός 25 εργάσιμων ημερών από την παραλαβή της παρούσας έκθεσης ελέγχου. Οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει: Αριθ. Σύσταση 1. Να διασφαλίσουν ότι οι επίσημοι έλεγχοι διενεργούνται χωρίς προειδοποίηση, όπως απαιτείται από το άρθρο 3 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 882/2004 Σύσταση βάσει του συμπεράσματος αριθ. 18 Συναφές πόρισμα αριθ. 10 Η απάντηση της αρμόδιας αρχής στις συστάσεις είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση: 12

17 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΝΟΜΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Νομικό κείμενο αναφοράς Οριζόντια Νομοθεσία Καν. 178/2002 Καν. 882/2004 Επίσημη Εφημερίδα ΕΕ L 31 της , σ ΕΕ L 165 της , σ. 1, όπως διορθώθηκε και αναδημοσιεύθηκε στην ΕΕ L 191 της , σ. 1 Τίτλος Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 178/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 28ης Ιανουαρίου 2002, για τον καθορισμό των γενικών αρχών και απαιτήσεων της νομοθεσίας για τα τρόφιμα, για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τον καθορισμό διαδικασιών σε θέματα ασφαλείας των τροφίμων Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 882/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για τη διενέργεια επισήμων ελέγχων της συμμόρφωσης προς τη νομοθεσία περί ζωοτροφών και τροφίμων και προς τους κανόνες για την υγεία και την καλή διαβίωση των ζώων Νομοθεσία περί επισήμανσης Καν. 1169/2011 ΕΕ L 304 της , σ Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου 2011, σχετικά με την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές, την τροποποίηση των κανονισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1924/2006 και (ΕΚ) αριθ. 1925/2006 και την κατάργηση της οδηγίας 87/250/ΕΟΚ της Επιτροπής, της οδηγίας 90/496/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της οδηγίας 1999/10/ΕΚ της Επιτροπής, της οδηγίας 2000/13/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, των οδηγιών της Επιτροπής 2002/67/ΕΚ και 2008/5/ΕΚ και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 608/2004 της Επιτροπής Γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα ΠΟΠ/ΠΓΕ/ΕΠΙΠ 13

18 Καν. 1151/2012 Καν. 668/2014 ΕΕ L 343 της , σ ΕΕ L 179 της , σ Κανονισμός (EE) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Νοεμβρίου 2012, για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 668/2014 της Επιτροπής, της 13ης Ιουνίου 2014, για τη θέσπιση κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων Αλκοολούχα ποτά με ΓΕ Καν. 110/2008 Καν. 716/2013 ΕΕ L 39 της , σ ΕΕ L 201 της , σ Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 110/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Ιανουαρίου 2008, σχετικά με τον ορισμό, την περιγραφή, την παρουσίαση, την επισήμανση και την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων των αλκοολούχων ποτών και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1576/89 του Συμβουλίου Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 716/2013 της Επιτροπής, της 25ης Ιουλίου 2013, για τη θέσπιση των κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 110/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τον ορισμό, την περιγραφή, την παρουσίαση, την επισήμανση και την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων των αλκοολούχων ποτών 14