ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ

Transcript

1 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΟΥ 4 ΟΥ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΡΓΩΝ ΥΠΟΔΟΜΗΣ» ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΒΑΣΙΛΙΔΑΚΗ ΣΩΤΗΡΙΑ Πολιτικός Μηχανικός Τριμελής επιτροπή: ΤΣΟΥΧΛΑΡΑΚΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ: Επιβλέπουσα ΣΕΠ ΠΑΠΑΜΑΝΩΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: 2 ος Αξιολογητής ΜΕΜΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην εργασία αυτή διερευνώνται οι έννοιες του κοινωνικού εξοπλισμού και ειδικότερα του εκπαιδευτικού θεσμού πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και οι παράμετροι που επηρεάζουν την επάρκεια και αποτελεσματικότητα της σχολικής κτιριακής υποδομής σύμφωνα με ελληνικά και ευρωπαϊκά πρότυπα χωροθέτησης και σχεδιασμού εκπαιδευτικών χώρων. Η μελέτη περίπτωσης εφαρμόστηκε στην περιοχή του 4 ου Διαμερίσματος του Δήμου Αθηναίων. Χρησιμοποιήθηκε μια απλοποιημένη μορφή πολυκριτηριακής ανάλυσης και αξιολόγησης της υφιστάμενης κατάστασης, βασισμένη στη διαμόρφωση τεσσάρων βασικών

2 2 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ομάδων κριτηρίων ( καταλληλότητας χώρου, λειτουργικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών), ενώ έγινε προσπάθεια ποσοτικοποίησης του αποτελέσματος εκφράζοντας αριθμητικά τον βαθμό ικανοποίησης των κριτηρίων παραμέτρων. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ 1.1 Ορισμοί [17] Η έννοια κοινωνικός εξοπλισμός χρησιμοποιείται κατά κανόνα στην πολεοδομία και καλύπτει τους φυσικούς φορείς βασικών υπηρεσιών οργάνωσης του αστικού χώρου (ΥΧΟΠ, 1983,ΤΕΕ,1986) που έχουν σκοπό την κάλυψη πρακτικών ή μη αναγκών του κοινωνικού συνόλου για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του [4]. Πρακτικά, ο κοινωνικός εξοπλισμός περιλαμβάνει την κάλυψη σε κτισμένο χώρο της κατοικίας, της τεχνικής υποδομής, των τόπων εργασίας, της μόρφωσης, της υγείας και πρόνοιας καθώς και των δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου ενώ καταξιωμένη στη συνείδηση του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου της Ελλάδας είναι η αρχή ότι η προσφορά κοινωνικού εξοπλισμού στα βασικά κοινωνικά αγαθά προς όλους τους πολίτες σε μια βάση ισοτιμίας αποτελεί βασική υποχρέωση μιας ευνομούμενης πολιτείας. Η εκπαίδευση εντάσσεται, καταλαμβάνοντας κυρίαρχη θέση, στο πλέγμα των κοινωφελών λειτουργιών που αποσκοπούν στην ισότιμη κατανομή των αγαθών μόρφωσης και εκπολιτισμού και στην μετάδοσή τους στη νέα γενιά σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό ατόμων καθώς και στην κοινωνικοποίηση των νέων και την προσαρμογή τους σε αποδεκτά πρότυπα ζωής και συμπεριφοράς ενώ αναμφισβήτητος στόχος είναι και η δημιουργία εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού που να συμβάλλει στην παραγωγική διαδικασία της χώρας και στην τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξή της. Η εκπαίδευση, όπως και τα περισσότερα είδη κοινωνικού εξοπλισμού, χαρακτηρίζεται από σημαντικές απαιτήσεις σε γη, υποδομή, κτιριακές εγκαταστάσεις και, επομένως, χρήμα.

3 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ Πρότυπα χωροθέτησης σχεδίασης σχολικών μονάδων Από τα πρότυπα χωροθέτησης σχεδίασης σχολικών κτιρίων,που προέκυψαν από την βιβλιογραφική έρευνα, θεωρήθηκαν περισσότερο συγκροτημένα και, επομένως, χρήσιμα για τους στόχους της εργασίας τα εξής: Ελληνικά Πρότυπα Απόφαση υπ αριθμ /ΣΤ1 ΥΠΕΠΘ ( ) «περί καθορισμού κριτηρίων καταλληλότητας και επιλογής χώρων ανέγερσης σχολικών κτιρίων». Πρόκειται για πρότυπα χωροθέτησης σχολικών μονάδων τα οποία περιλαμβάνουν κριτήρια που αφορούν τις μέγιστες διανυόμενες αποστάσεις των μαθητών, την ασφάλεια πρόσβασης, τις ασύμβατες χρήσεις καθώς και τα εμβαδά και τεχνικά χαρακτηριστικά των σχετικών χώρων [11]. Κτιριολογικά προγράμματα ΥΠΕΠΘ ΟΣΚ. Πρόκειται για πρότυπα σχεδίασης σχολικών κτιρίων που αφορούν στις απαιτούμενες χρήσεις των επί μέρους χώρων καθώς και τα επιθυμητά εμβαδά ανά χρήση [3]. Πρότυπα Μεγ. Βρετανίας BB98 και BB99 (Building bulletin 98 &99 : Briefing Framework for secondary and primary school projects). Πρόκειται για πρότυπα σχεδίασης σχολικών κτιρίων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τα οποία αναφέρονται στις απαιτούμενες χρήσεις των επί μέρους χώρων του σχολικού κτιρίου, στα επιθυμητά εμβαδά ανά χρήση καθώς και στα χρησιμοποιούμενα κριτήρια σχεδιασμού [15,16 ]. Εκτός από τα παραπάνω πρότυπα, τα οποία ελήφθησαν υπόψη στη διερεύνηση των παραμέτρων που καθορίζουν την επάρκεια και αποτελεσματικότητα των σχολικών κτιρίων και, επομένως, χρησιμοποιήθηκαν αμέσως ή εμμέσως στη συγκρότηση του πίνακα αξιολόγησης τα τελικά ευρήματα συσχετίστηκαν και με τα: Πολεοδομικά πρότυπα χωροθέτησης για λειτουργίες κοινωνικού εξοπλισμού ΥΧΟΠ 1984 [4]. Πρόταση του ΤΕΕ για την Αθήνα σχετικά με τις ανάγκες σε Κοινωνικό Εξοπλισμό 1979 [4].

4 4 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Μετρικά πρότυπα και προτάσεις ΤΕΕ σχετικά με τον κοινωνικό εξοπλισμό 1986 [4]. Πολεοδομικά πρότυπα ΕΠΑ για κοινωνικό εξοπλισμό ΥΧΟΠ 1983 [4]. Πολεοδομικά πρότυπα του Σπουδαστηρίου Πολεοδομικών Ερευνών ΕΜΠ [8]. Ευρωπαϊκά πρότυπα χωροθέτησης σχεδίασης των σχολικών μονάδων 1977 [8]. 1.3 Ομαδοποίηση των παραμέτρων που επηρεάζουν την επάρκεια και αποτελεσματικότητα των κτιρίων εκπαίδευσης. Για λόγους σαφήνειας και οργάνωσης τόσο στην ανάλυση των δεδομένων όσο και στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων διαμορφώθηκαν οι εξής τέσσερις βασικές ομάδες κριτηρίων, επιλέγοντας από τις παραμέτρους της θεωρητικής προσέγγισης [17] όσες μπορούσαν να υποστηριχτούν από τα διαθέσιμα δεδομένα. I Σταθερές χώρου ή κριτήρια χωροθέτησης: Αφορούν κυρίως στην ικανότητα του σχολικού δικτύου να εξυπηρετήσει χωρικά τον μαθητικό πληθυσμό [11]. II Κριτήρια λειτουργίας: Σχετίζονται άμεσα και έμμεσα με την ποιότητα του παραγόμενου εκπαιδευτικού έργου ( εκπαιδευτική απόδοση). III Κοινωνικά κριτήρια : Αφορούν στη δυνατότητα κάλυψης διευρυμένων κοινωνικών αναγκών της τοπικής κοινωνίας μέσω της εκπαιδευτικής κτιριακής υποδομής. IV Περιβαλλοντικά κριτήρια : Αφορούν στη δυνατότητα βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων μέσα από τη συμβολή των χώρων εκπαίδευσης στη διαμόρφωση του οικιστικού και φυσικού περιβάλλοντος. 1.4 Προτεινόμενη μέθοδος αξιολόγησης Η δυσκολία συλλογής στοιχείων σε συνδυασμό με το πλήθος των σχολικών μονάδων καθώς και το μεγάλο πλήθος των παραμέτρων που προέκυψαν από την έρευνα αναγκαστικά περιόρισε το εύρος της επιδιωκόμενης ανάλυσης. Με βάση την διαθεσιμότητα των στοιχείων έγινε, τελικά, μια τέτοια επιλογή παραμέτρων, η οποία αφενός να αξιοποιεί τα διαθέσιμα δεδομένα αλλά και να οδηγεί σε αποτελέσματα που να μπορούν να χαρακτηρίσουν με σχετική αξιοπιστία την επάρκεια των σχολικών κτιρίων.

5 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ Έτσι, εφαρμόστηκε μια απλοποιημένη μορφή πολυκριτηριακής ανάλυσης και αξιολόγησης της υφιστάμενης κατάστασης αρθρωμένη ως εξής: Ανάλυση των δεδομένων και ομαδοποίηση με βάση τις ομάδες κριτηρίων που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Αξιολόγηση με κριτήριο την μέγιστη διανυόμενη απόσταση από τους μαθητές αναλυτικά για κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης. Η αξιολόγηση έγινε γραφικά σε χάρτη της περιοχής, κλ.1:18.500, όπου αποτυπώθηκαν η θέση και η ακτίνα επιρροής της κάθε σχολικής μονάδας στο σύνολο της περιοχής. Κοινή αξιολόγηση των σχολικών μονάδων σε σχέση με τις σταθερές χώρου καθώς και τις υπόλοιπες ομάδες κριτηρίων σε πίνακα για το σύνολο της περιοχής. Παράλληλα, επιχειρήθηκε: Ποσοτικοποίηση, στον δυνατό βαθμό, του αποτελέσματος, εκφράζοντας αριθμητικά τον βαθμό ικανοποίησης των κριτηρίων, μεμονωμένων και ομάδων, για την εξεταζόμενη κτιριακή υποδομή. Ενδεικτική διερεύνηση της πιθανότητας χωρικής ανισότητας παραμέτρων της εκπαιδευτικής υποδομής, οι οποίες επελέγησαν με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, σε σχέση με την ευρύτερη έκταση της Αττικής. Παρουσίαση των απόψεων των δικαιούχων ( φορέων, χρηστών της υποδομής και κοινής γνώμης) σχετικά με την επάρκεια του σχολικού δικτύου. 2. ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ 2.1 Γενικά χαρακτηριστικά του 4 ου Διαμερίσματος του Δήμου Αθηναίων Πρόκειται για περιοχή υψηλών σ. δ., μεγάλης πυκνότητας και τάσεις περαιτέρω πληθυσμιακής αύξησης. Ο πληθυσμός ανέρχεται στις κατοίκους (ΕΣΥΕ 2001). Η έκταση του Διαμερίσματος υπολογίστηκε προσεγγιστικά στα 505 Ha. Η ένταξη στο σχέδιο πόλης πραγματοποιήθηκε τμηματικά από το 1951 έως το 1973, ενώ επικρατεί το πρώην συνεχές σύστημα δόμησης.

6 6 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Γενική κατοικία ως προς τις χρήσεις γης, διαθέτει μικρή ζώνη χονδρεμπορίου και βιομηχανίας στο νοτιοδυτικό τμήμα της και διάσπαρτα εμπορικά κέντρα αδύναμα και χαμηλής ποιότητας. Έχει επαρκή συγκοινωνιακή σύνδεση με το κέντρο της Αθήνας αλλά δεν διαθέτει τοπική συγκοινωνία που να εξυπηρετεί τις μετακινήσεις εντός του Διαμερίσματος. Το μορφωτικό και εισοδηματικό επίπεδο των κατοίκων κυμαίνεται από μέτριο έως χαμηλό. Στην τοπική κοινωνία αντιπροσωπεύονται όλα τα κοινωνικά στρώματα, κυριαρχούν όμως τα μεσαία. Υπάρχει αξιοσημείωτο ποσοστό οικονομικών μεταναστών. Η αξία της γης είναι υψηλή και υπάρχει δυσκολία στην εξεύρεση ελεύθερων γηπέδων. Στην περιοχή παρουσιάζεται σημαντική οικοδομική δραστηριότητα από τη δεκαετία του 1960 έως σήμερα. Η δόμηση βασίζεται, κατά κύριο λόγο, στο σύστημα της αντιπαροχής και, επομένως, είναι έντονη η παρουσία ψηλών κτιρίων και μεγάλων οικοδομικών όγκων. Ο δημόσιος κοινωνικός εξοπλισμός γενικά παρουσιάζει ελλείψεις. Πρόκειται για αισθητικά και περιβαλλοντικά υποβαθμισμένη περιοχή με κύρια προβλήματα την λειτουργική και οπτική αποκοπή της από τους γύρω Δήμους καθώς και διάσπαση της εσωτερικής συνοχής της από μεγάλους κυκλοφοριακούς άξονες και σιδηροδρομικές γραμμές, τις διαμπερείς κυκλοφοριακές ροές, την απουσία πρασίνου, ελεύθερων χώρων και χώρων άθλησης, την τυποποίηση στην αρχιτεκτονική του οικοδομικού όγκου αλλά και το ίδιο το μέγεθος του οικοδομικού όγκου σε συνδυασμό με δρόμους μικρού ή μεσαίου πλάτους και στενά πεζοδρόμια, την ρύπανση, το θόρυβο και τα προβλήματα στάθμευσης. Ο συνδυασμός των όσων προαναφέρθηκαν διαμορφώνουν ένα περιβάλλον όχι ιδιαίτερα ασφαλές και φιλικό για την άσκηση των κοινωνικών δραστηριοτήτων πολλών κοινωνικών ομάδων (πεζοί, παιδιά, ηλικιωμένοι, ποδηλάτες κ.λ.π.), ένα περιβάλλον που δεν προσελκύει την παραμονή και μετακίνηση των κατοίκων.

7 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ Ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης σχετικά με τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των υπαρχόντων σχολικών μονάδων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από σχετικές υπηρεσίες και από επιτόπιες επισκέψεις [17] προέκυψε ότι η περιοχή διαθέτει τις εξής σχολικές μονάδες με τα χαρακτηριστικά που αναφέρονται παρακάτω. Συγκεντρωτική κατάσταση στοιχείων των σχολικών μονάδων του 4 ου Διαμερίσματος για το σχ. έτος Σχολικές μονάδες Σύνολο Μαθητικό δυναμικό Ιδιόκτητες αίθουσες Μισθωμένες αίθουσες Ολοήμερα Μόνο πρωινή βάρδια Συστεγαζόμενες Ν/Γ Δ.Σ Γυμνάσια Λύκεια Γυμν. Λύκεια εσπερινά ΤΕΕ ΣΕΚ Ιδιωτικό Δ.Σ Σύνολο Παρατηρήσεις: Όταν σε ένα κτιριακό συγκρότημα συστεγάζονται κάποιες σχολικές μονάδες, οι αίθουσες χρεώνονται μόνο σε μια από τις συστεγαζόμενες μονάδες. Η σημερινή υπάρχουσα κατάσταση ( σχ. έτος ) είναι ελαφρά διαφοροποιημένη, αφού το 52 ο Λύκειο λειτουργεί σε νέο κτίριο και το 56 ο Δ.Σ. μόνο σε πρωινή βάρδια, οπότε τα σχολεία που λειτουργούν μόνο σε πρωινή βάρδια είναι πλέον 55 ενώ τα συστεγαζόμενα 56. Οι εξεταζόμενες σχολικές μονάδες στεγάζονται σε 36 κτιριακά συγκροτήματα, συμπεριλαμβανομένου και του νέου κτιρίου του 52 ου Λυκείου. Στο πρώτο βήμα της μεθόδου αξιολόγησης πραγματοποιείται ανάλυση των στοιχείων που συγκεντρώθηκαν σχετικά με τα σχολικά κτίρια. Τα στοιχεία αναφέρονται στα δημόσια σχολεία, τα οποία στην ουσία αποτελούν τον κύριο κορμό του σχολικού δικτύου της περιοχής.

8 8 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Η ανάλυση παρουσιάζεται με τη μορφή πινάκων [17], ξεχωριστά για κάθε παράμετρο που επηρεάζει την επάρκεια της ερευνώμενης υποδομής. Δεν θεωρείται σκόπιμο να παρατεθούν εδώ αναλυτικά οι παράμετροι που μελετήθηκαν αφού, παράλληλα, αποτελούν και τα κριτήρια αξιολόγησης, βάσει των οποίων συγκροτήθηκε ο τελικός πίνακας αξιολόγησης. Ενδεικτικά αναφέρεται ο πίνακας συστεγαζόμενων μονάδων. Συστεγαζόμενες μονάδες Βαθμίδα εκπαίδευσης Σχολικές μονάδες Συστεγαζόμενες μονάδες Ποσοστά συστεγαζόμενων ΝΗΠ ,61% Δ.Σ ,61% ΓΥΜΝ (7) 80,0% (70%) ΛΥΚ. 7 7 (6) 100,0% (85,7%) ΤΕΕ 2 0 0,0% ΓΥΜΝ.-ΛΥΚ. ΕΣΠΕΡ ,0% ΣΕΚ ΣΥΝΟΛΟ ,86% Οι αριθμοί στις παρενθέσεις περιγράφουν την σημερινή κατάσταση, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά την λειτουργία του 52 ου Λυκείου σε νέο κτίριο (σχ. έτος ). 2.3 Αξιολόγηση του κριτηρίου της διανυόμενης απόστασης από μαθητές [17] Στη συνέχεια αξιολογείται γραφικά σε χάρτες το κριτήριο της διανυόμενης απόστασης από μαθητές ( αποτελεί το πρώτο κριτήριο της ομάδας των σταθερών χώρου ή κριτηρίων χωροθέτησης) ξεχωριστά για κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται ενδεικτικά ο χάρτης που αναφέρεται στα Δημοτικά σχολεία (βλ.χάρτης 3 ). 4.4 Αξιολόγηση του σχολικού δικτύου σε σχέση με τις υπόλοιπες σταθερές χώρου και τις υπόλοιπες ομάδες κριτηρίων Λόγω του πλήθους των κριτηρίων που χρησιμοποιήθηκαν, θεωρήθηκε ως πιο αποτελεσματική και εποπτική η παρουσίαση της αξιολόγησης με τη δομή του ακόλουθου

9 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ πίνακα, στον οποίο, στα πλαίσια προσπάθειας ποσοτικοποίησης του αποτελέσματος, βαθμολογήθηκε το υπό μελέτη σχολικό δίκτυο ως προς κάθε κριτήριο. Εδώ, κρίνεται σκόπιμο, να παρατεθούν οι ακόλουθες παρατηρήσεις σχετικά με την ανάγνωση και ερμηνεία του πίνακα αξιολόγησης: Ο βαθμός ικανοποίησης κάθε κριτηρίου αφορά συνολικά την υπάρχουσα υποδομή. Γενικά, προέκυψε σε μεγάλο βαθμό αντικειμενικά, με βάση το αναγραφόμενο % ποσοστό του αντίστοιχου πίνακα ανάλυσης δεδομένων και έμμεσους υπολογισμούς όταν αυτό θεωρούνταν απαραίτητο, λαμβάνοντας υπόψη τα σχόλια που παρατίθενται αναλυτικά για κάθε κριτήριο τόσο στους πίνακες ανάλυσης όσο και στον πίνακα αξιολόγησης. Τελικός βαθμός ικανοποίησης κριτηρίου = (Βαθμός ικανοποίησης κριτηρίου) x (συντ/τη βαρύτητας) Οι τιμές των συντ/των βαρύτητας που εφαρμόζονται εκφράζουν υποκειμενικές απόψεις, οι οποίες,όμως, δεν βρίσκονται σε διάσταση ή μεγάλη απόκλιση από τις τιμές που καθορίζουν οι μαθητές, όπως διαπιστώθηκε από σχετική ενδεικτική έρευνα (η ενδεικνυόμενη με το σύμβολο * τιμή στην κορυφή κάθε ομάδας κριτηρίων). Για τα κριτήρια και τους συντ/τες βαρύτητας χρησιμοποιήθηκε κλίμακα βαθμολογίας από 0 έως 1. Ο βαθμός ικανοποίησης των κριτηρίων ομάδας αφορά το άθροισμα των βαθμών ικανοποίησης των κριτηρίων κάθε ομάδας. Η μέγιστη ικανοποίηση κριτηρίων ή ιδανική κατάσταση αφορά το άθροισμα των τελικών βαθμών ικανοποίησης των κριτηρίων κάθε ομάδας για τους δεδομένους συντ/τές βαρύτητας και βαθμό ικανοποίησης κάθε κριτηρίου ίσο με μονάδα και ισούται, πρακτικά, με το άθροισμα των συν/των βαρύτητας της ομάδας.

10 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Συγκεντρωτικός πίνακας αξιολόγησης του κοινωνικού εξοπλισμού εκπαίδευσης συνολικά για την περιοχή. α/α Κριτήριο Βαθμός ικανοποίησης κριτηρίου Συντελεστής βαρύτητας Τελικός βαθμός ικανοποίησης κριτηρίου Σχόλια Οι τιμές των βαθμών ικανοποίησης κριτηρίων προκύπτουν βάσει των χαρτών γραφικής αξιολόγησης των διανυόμενων αποστάσεων από τους μαθητές (1 ο κριτήριο) και των πινάκων ανάλυσης δεδομένων ( για τα υπόλοιπα κριτήρια) [17]. I. Ομάδα κριτηρίων χωροθέτησης καταλληλότητας χώρου (0,85) * 1. Διανυόμενη 0,95 0,90 0,855 Βλ. σχετικούς χάρτες. απόσταση 2. Ασφάλεια πρόσβασης-γειτνίαση με: 2.1 Κεντρικές οδικές αρτηρίες 0,55 0,90 0,495 Έγιναν σχετικά σχόλια στον πίνακα καταλληλότητας χώρων. 2.2 Σιδηροτροχιές 0,80 1,00 0,80 Αφορούν γραμμές ΗΣΑΠ 2.3 Σταθμούς λεωφορείων - τρένων 3. Ασύμβατες χρήσεις απόσταση < μ. από: 3.1 Κεραίες κινητής τηλεφωνίας 3.2 Πρατήρια υγρών καυσίμων, χώρους στάθμευσης, βιομηχανικές- εμπορικές δραστηριότητες 3.3 Καφετέριες, καφενεία, μπιλιάρδα 3.4 Νοσοκομεία, θεραπευτήρια 4. Τεχνικά χαρακτηριστικά χώρου ΟΣΕ. 0,80 0,90 0,72 ΚΤΕΛ ΟΣΕ ΗΣΑΠ ΜΕ- ΤΡΟ. Πιθανή, ή μάλλον, εφικτή η μεταστέγαση του ΚΤΕΛ Λιοσίων. 0,01 1,00 0,01 Γενικά, διαθέτουν άδεια εγκατάστασης. Εκτός από τις καταγεγραμμένες υπάρχουν και πολλές παράνομες. 0,70 0,90 0,63 Κυρίως, πρατήρια υγρών καυσίμων, χώροι στάθμευσης και εμπορικές δραστηριότητες 0,70 0,90 0,63 Γενικά, ήπιες χρήσεις 0,90 1,00 0,90 Γενικά, ήπιες χρήσεις 0,90 0,75 0,675 Κανονικά σχήματα, ελάχιστες κλίσεις Σύνολο ομάδας 6,31 8,25 5,715

11 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΙΙ. Ομάδα κριτηρίων λειτουργίας (0,80) * 5. Ιδιοκτησιακό καθεστώς 6. Συστεγαζόμενες μονάδες 7. Βάρδιες λειτουργίας 8. Ωράριο λειτουργίας 9. Αριθμός μαθητών ανά αίθουσα 10. Αριθμός μαθητών ανά τμήμα 0,95 0,90 0,855 Μισθωμένες ή δημόσιες αίθουσες. Το πρόβλημα αφορά κυρίως τα Ν/Γ. 0,45 0,70 0,315 Στη βαθμολόγηση λαμβάνεται υπόψη και η ηλικιακή διαφορά των μαθητών των συστεγαζόμενων σχολείων 0,80 1,00 0,80 Π/Α. Έχει ληφθεί υπόψη η σημερινή λειτουργία του 52 ου Λ. και του 56 ου Δ.Σ 0,60 0,95 0,57 Ολοήμερο σχολείο. Στην βαθμολόγηση ελήφθησαν υπόψη μόνο τα Νηπιαγωγεία και Δ.Σ. 0,80 1,00 0,80 Παρουσιάζεται πρόβλημα μόνο στα Ν/Γ, που αναμένεται εντονότερο τη νέα σχολική χρονιά. 1,00 1,00 1,00 Με την υπάρχουσα οργάνωση και λειτουργία (μισθωμένα, διπλοβάρδιες), πολύ καλή κατάσταση όσον αφορά τον Μ.Ο. Δεν είναι γνωστές οι κατά περίπτωση αποκλίσεις. 11. Ειδικές αίθουσες Καταγραφές και ανάλυση στον πίνακα ειδικών αιθουσών Εργαστήριο φυσικών επιστημών 0,65 1,00 0,65 Προφανώς, τα συστεγαζόμενα σχολεία εξυπηρετούνται από κοινό εργαστήριο. Για τα ΤΕΕ δεν βρέθηκαν σχετικά στοιχεία Εργαστήριο Η/Υ 0,30 1,00 0,30 Ισχύουν τα ίδια Εργαστήριο τεχνολογίας 11.4 Εργαστήριο ξένων γλωσσών 11.5 Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων 0,00 1,00 0,00 0,05 0,80 0,04 0,50 1,00 0,50 Προφανώς, τα συστεγαζόμενα σχολεία εξυπηρετούνται από κοινή ΑΠΧ. Παρόλα αυτά υπάρχουν ελλείψεις Βιβλιοθήκη 0,35 1,00 0,35 Πέρα από την σαφή έλλειψη, δεν βρέθηκαν στοιχεία σχετικά με τα εμβαδά των βιβλιοθηκών Κλειστό 0,12 1,00 0,12 Γυμναστήριο 11.8 Αίθουσα σχεδίου 0, Δεν θα ληφθεί υπόψη επειδή αφορά μόνο Λύκεια.

12 12 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 12. Παλαιότητα κτιρίων 0,80 0,80 0,64 Βαθμολογία βάσει του ποσοστού των κτιρίων που κατασκευάσθηκαν μετά το 1970 (πιν. παλαιότητας κτιρίων). 13. Κατάσταση κτιρίων 0,80 1,00 0,80 Η εκτίμηση προέκυψε από οπτική παρατήρηση συνδυασμένη με σχετική αξιολόγηση του ΟΣΚ. 14. Τύπος κατασκευής 0,97 0,70 0,679 Μόνιμη ( συμβατική κατασκευή ή προκατασκευή βαρέως τύπου) / Λυόμενη. Τα λυόμενα παραρτήματα δεν ελήφθησαν υπόψη στον χαρακτηρισμό του κτιρίου. 15. Επιφάνεια κτιρίου ανά μαθητή 16. Επιφάνεια οικοπέδου ανά μαθητή 17. Είσοδος από πεζόδρομο 18. Γήπεδα ποδοσφαίρου, μπάσκετ κ.λ.π. 19. Οριοθετημένος χώρος στάθμευσης ποδηλάτων 20. Οριοθετημένος χώρος στάθμευσης οχημάτων 0,55 1,00 0,55 Εξετάστηκαν σε σχέση με τα πρότυπα των σύγχρονων κτιριολογικών προγραμμάτων, τα οποία προσεγγίζουν τα αντίστοιχα της Μεγ. Βρετανίας. 0,65 1,00 0,65 Έγινε σύγκριση με τα μεγέθη που προκύπτουν έμμεσα από την 81839/ΣΤ1 απόφαση [17], τα οποία είναι σαφώς μικρότερα από τα αντίστοιχα των οδηγιών ΒΒ99 και ΒΒ98. 0,30 0,70 0,21 Πίνακας λοιπών ποιοτικών χαρακτηριστικών. 0,75 1,00 0,75 Πίνακας λοιπών ποιοτικών χαρακτηριστικών. 0,03 0,80 0,024 Πίνακας λοιπών ποιοτικών χαρακτηριστικών. 0,12 0,80 0,096 Στάθμευση οχημάτων εκπ/κών και ΑΜΕΑ. (Πίνακας λοιπών ποιοτικών χαρακτηριστικών). 21. Περίφραξη 0,90 0,75 0,675 Σχετίζεται με την ασφάλεια του σχολικού χώρου και την οπτική επαφή με τον γύρω χώρο. Περιστατικά κλοπής ή βίας κατά τις απογευματινές ώρες είναι ευκολότερο να συμβούν σε αυλές με υψηλή, συμπαγή περίφραξη. (Πίνακας λοιπών ποιοτικών χαρακτηριστικών). Σύνολο ομάδας 12,44 20,90 11,374

13 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΙΙΙ. Ομάδα περιβαλλοντικών κριτηρίων (0,85) * 22. Φύτευση 0,30 1,00 0,30 Ελάχιστη φύτευση γενικά. Εμφανής η έλλειψη συστηματικής φροντίδας (πίνακας περιβαλλοντικών κριτηρίων). 23. Αισθητική κτιρίου 0,70 0,80 0,56 Τυποποιημένα κτίρια απουσία βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής- σκυρόδεμα το βασικό δομικό υλικό-δεν λειτουργούν σαν σημεία αναφοράς του δομημένου περιβάλλοντος (πίνακας περιβαλλοντικών κριτηρίων. 24. Οικολογική αξία περιβάλλοντα χώρου 0,20 1,00 0,20 Ελάχιστη η υψηλή φύτευση, χαμηλό το ποσοστό χώρων χωρίς επίστρωση (πίνακας περιβαλλοντικών κριτηρίων. Σύνολο ομάδας 1,20 2,80 1,06 IV. Ομάδα κοινωνικών κριτηρίων ( 0,80)* 25. Υποδομή ΑΜΕΑ 0,60 1,00 0,60 Εξετάστηκε δείγμα 19 σχολικών κτιρίων. Για τα υπόλοιπα δεν βρέθηκαν στοιχεία. 26. Δυνατότητα ένταξης στο δίκτυο ελευθέρων χώρων 27. Κάλυψη όλων των τύπων εκπ/σης 28. Συγκοινωνία που να εξυπηρετεί τους μαθητές των ΤΕΕ και μαθητές εσπερινών. 0,85 0,90 0,765 Κριτήρια αξιολόγησης: Διαθέσιμο εμβαδό αυλής και δυνατότητα επίβλεψης από τα γύρω κτίρια (πίνακας λοιπών ποιοτικών χαρακτηριστικών - κοινωνικά κριτήρια) 0,80 0,80 0,64 Πίνακας λοιπών ποιοτικών χαρακτηριστικών (κοινωνικά κριτήρια) 0,20 0,90 0,18 Η δυσκολία πρόσβασης λόγω έλλειψης ενδοδιαμερισματικής συγκοινωνίας πιθανόν οδηγεί στην επιλογή σχολείου εκτός Διαμ/τος, εφόσον οι μαθητές εξυπηρετούνται από διερχόμενες συγκοινωνίες. Σύνολο ομάδας 2,45 3,60 2,185

14 14 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Αποτελέσματα αξιολόγησης α/α Πλήθος κριτηρίων Ομάδα κριτηρίων Τελικός βαθμός Ικανοποίησης κριτηρίων ομάδας Ιδανική κατάσταση Αξιολόγηση Επιμέρους χαρακτηρισμός υφιστάμενου σχολικού δικτύου ως προς κάθε ομάδα κριτηρίων I. Κριτήρια χωροθέτησης - καταλληλότητας 9 χώρου. II. Κριτήρια λειτουργίας 23 III. Περιβαλλοντικά κριτήρια 3 5,715 8,25 5,715 / 8,25 =70% 11,374 20,9 11,374 / 20,90 =54,40% 1,06 2,80 1,06 / 2,80= 37,86 % Αρκετά ικανοποιητική Οριακά μέτρια Σχεδόν ανεπαρκής IV. Κοινωνικά κριτήρια 2,185 3,60 2,185/3,60= Μέτρια * 4 60,70% Η υφιστάμενη κατάσταση του εξεταζόμενου σχολικού δικτύου γενικά χαρακτηρίζεται μέτρια [17]. * με την επιφύλαξη της δυνατότητας χρήσης της καθαυτού κτιριακής υποδομής από την τοπική κοινωνία. 2.5 Διερεύνηση χωρικής ανισότητας της εκπαιδευτικής κτιριακής υποδομής με χρήση του δείκτη χωροθέτησης. Ο υπολογισμός του δείκτη χωροθέτησης μιας υποδομής στη ζώνη Χ βασίστηκε στον παρακάτω τύπο [6]: Υποδομή στο 4ο Διαμ. Δ.Α/πληθυσμός μαθητών στο 4ο Διαμ. Δ.Α Υποδομή στην Αττική/πληθυσμός μαθητών στην Αττική Η διερεύνηση της χωρικής ανισότητας της εκπαιδευτικής κτιριακής υποδομής υπήρξε ενδεικτική λόγω της δυσκολίας στην εξεύρεση των σχετικών δεδομένων αλλά και της έκτασης ενός τέτοιου θέματος. Συνολικά, εξετάστηκαν οι δείκτες χωροθέτησης σχολικών μονάδων, τμημάτων που λειτουργούν αποκλειστικά σε πρωινή βάρδια, αιθουσών, βιβλιοθηκών, κλειστών γυμναστηρίων και εργαστηρίων πληροφορικής ( στοιχεία σχ. έτους ). Αντιπροσωπευτικά, παρατίθεται ο πίνακας δεικτών χωροθέτησης εργαστηρίων πληροφορικής:

15 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ Δείκτες χωροθέτησης εργαστηρίων πληροφορικής Σχολικές μονάδες Σύνολο (Δημόσια και ιδιωτικά) Νηπιαγωγεία - 4 ο Διαμέρισμα Δημοτικά 0,61 Γυμνάσια 0,63 0,41 Λύκεια - ΤΕΕ 1,10 Αττική 1,00 Η κατανομή εργαστηρίων πληροφορικής παρουσιάζει σημαντική ανισότητα (αποκλίσεις της τάξεως 40% σε Δ.Σ. και Γυμνάσια από την μέση τιμή για το σύνολο της Αττικής ). Αν, μάλιστα, εξεταστεί ο δείκτης συνολικά για Γυμνάσια και Λύκεια, θεώρηση που μάλλον πλησιάζει περισσότερο την πραγματική κατάσταση, η απόκλιση ανέρχεται στο 60%. 3. ΑΠΟΨΕΙΣ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ Από κείμενα της «Ανεξάρτητης Πρωτοβουλίας Γονέων» καθώς και της Ένωσης Γονέων και Κηδεμόνων του 4 ου Διαμ. φαίνεται ότι τόσο η σχολική κτιριακή υποδομή όσο και η γενικότερη κατάσταση του κοινωνικού εξοπλισμού της περιοχής προβληματίζουν ένα μέρος της κοινής γνώμης. Σύμφωνα με τα παραπάνω κείμενα, διαπιστώνονται ελλείψεις σε αθλητικούς χώρους και χώρους για άσκηση δραστηριοτήτων ελευθέρου χρόνου, κτιριακά ζητήματα σχολικών μονάδων, ακατάλληλες κτιριακές υποδομές ενώ απασχολεί το θέμα της διπλοβάρδιας, της συστέγασης μαθητών με σημαντικές ηλικιακές διαφορές, η χρόνια καθυστέρηση στην υλοποίηση των προγραμματισμένων σχολικών κτιρίων, το φαινόμενο του αποχαρακτηρισμού γηπέδων σχολικής χρήσης και αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα κατασκευής νέων κτιρίων. Κατά την άποψη της Τοπικής αυτοδιοίκησης τα προβλήματα αφορούν μικροεπισκευές φθορών λόγω χρήσης ενώ αναγνωρίζει πρόβλημα διπλοβάρδιας σε δύο σχολικά κτίρια. Ωστόσο, στο προεκλογικό αλλά και σημερινό πρόγραμμα δράσης του πολιτικού συνδυασμού «Αθήνα, η πόλη της Ζωής μας» που διοικεί σήμερα το Δήμο τονίζεται ο στόχος της εξάλειψης της διπλοβάρδιας σε 11 Δ.Σ [18]. Το πρόγραμμα δράσης του ΟΣΚ για την περιοχή περιλαμβάνει πρόταση κατασκευής

16 16 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ 19 νέων κτιρίων, αναγνωρίζοντας προφανώς τα υπάρχοντα προβλήματα, με στόχους την αναβάθμιση των διδακτηρίων, την αντικατάσταση των μισθωμένων κτιρίων και την εξάλειψη της διπλοβάρδιας. Η εκπαιδευτική κοινότητα εντοπίζει ελλείψεις στην υλικοτεχνική υποδομή, θέτει το θέμα της στέγασης των Νηπιαγωγείων, ιδιαίτερα μετά την εφαρμογή του νόμου περί υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης και εκτιμά τάσεις πληθυσμιακής ανάπτυξης της περιοχής, η οποία θα δημιουργήσει περαιτέρω πιέσεις στο θέμα της κτιριακής υποδομής. Τέλος, η δημοσιογραφική άποψη [13] θίγει το θέμα της διπλοβάρδιας και της χρήσης ακατάλληλων σχολικών χώρων ενώ διαπιστώνει την μειονεκτική θέση του 4 ου Διαμ. σε σχέση με τα υπόλοιπα Διαμερίσματα του Δήμου Αθηναίων ως προς την επάρκεια της σχολικής κτιριακής υποδομής. Εστιάζει στο θέμα της αδράνειας ή αδυναμίας εκ μέρους της πολιτείας ως προς την υλοποίηση των προβλεπόμενων σχολικών κτιρίων, η οποία σε αρκετές περιπτώσεις καταλήγει στην απώλεια των χαρακτηρισμένων χώρων [14]. 4. ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΣΤΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Οι κυριότερες αδυναμίες που παρουσιάζουν τόσο η μέθοδος ανάλυσης όσο και η μέθοδος αξιολόγησης σχετίζονται κυρίως με : ü Ελλείψεις στην καταγραφή,κυρίως, των ποιοτικών χαρακτηριστικών της υπάρχουσας υποδομής και, επομένως, αδυναμία εξέτασης όλου του φάσματος των παραμέτρων που επηρεάζουν την επάρκεια του διερευνούμενου κοινωνικού εξοπλισμού. ü Παραδοχές και προσεγγίσεις στη διαχείριση του προβλήματος της χρονικής αναντιστοιχίας των στοιχείων που ελήφθησαν από υπηρεσίες, βιβλιογραφία και επιτόπιες καταγραφές. ü Την μικρής κλίμακας αντιπροσώπευση των «δικαιούχων» τόσο στη σύνταξη του πίνακα αξιολόγησης όσο και στον καθορισμό των συντ/των βαρύτητας και την εκτίμηση του βαθμού ικανοποίησης κριτηρίων, όταν αυτός δεν προκύπτει υπολογιστικά (π.χ. αισθητική κτιρίου). ü Την ύπαρξη υποκειμενικότητας κυρίως ως προς τον καθορισμό των συντ/τών βαρύ-

17 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ τητας και, σε περιορισμένη κλίμακα, ως προς τον υπολογισμό του βαθμού ικανοποίησης ορισμένων κριτηρίων και τελικά ü Το εύρος της διερεύνησης, η οποία δεν επεκτείνεται στις πραγματοποιούμενες χρήσεις της υπάρχουσας εκπαιδευτικής κτιριακής υποδομής. 5. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ. Αρχή των προτάσεων αποτελεί, φυσικά, η θεώρηση των προβλημάτων της περιοχής, συμπεριλαμβανομένου και του εξεταζόμενου κοινωνικού εξοπλισμού, ως ενιαίου συνόλου και, κατά συνέπεια η άποψη της ολοκληρωμένης προσέγγισης του σχεδιασμού των αναγκαίων δράσεων. Στη συγκεκριμένη, μάλιστα, περίπτωση της σχολικής κτιριακής υποδομής, η επίτευξη της επιθυμητής επάρκειας, με απώτερο στόχο τελικά την βελτίωση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου με τη γενική του έννοια, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ανεξάρτητα από την γενικότερη αναβάθμιση των κοινωνικών, πολιτιστικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών συνθηκών στην περιοχή. Επομένως, προτείνεται [17]: συστηματική καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης της εξεταζόμενης υποδομής από εξειδικευμένο προσωπικό, δεδομένου ότι η συμπλήρωση των απογραφικών δελτίων από το εκπαιδευτικό προσωπικό περιλαμβάνει ελλείψεις και ανακρίβειες. καθορισμός των σημερινών και προβλεπόμενων αναγκών και σχεδιασμός προγράμματος βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων δράσεων χρονικού βάθους τριών και δέκα ετών αντίστοιχα,ανάλογα με το βαθμό σπουδαιότητας του προβλήματος και το εκτιμώμενο κόστος της προτεινόμενης δράσης, που θα περιλαμβάνει : o Δράσεις για άρση επικινδυνότητας όπως μεταστέγαση σχολικών μονάδων από ακατάλληλα κτίρια, ολοκλήρωση του προγράμματος ελέγχου στατικής επάρκειας, απομάκρυνση κεραιών κινητής τηλεφωνίας και επικίνδυνων δραστηριοτήτων σύμ-

18 18 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ φωνα με τα όρια της 81839/ΣΤ1 απόφασης. o Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στο σύνολο της περιοχής ώστε να εξασφαλιστεί η ασφαλής πρόσβαση στο σχολείο και η εξυπηρέτηση του συνόλου των μαθητών όπως ιεράρχηση οδών, διαμορφώσεις κόμβων, περιορισμός των ταχυτήτων και έλεγχος διαμπερών ροών, πεζοδρομήσεις - δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας και ποδηλατόδρομοι, μεταστέγαση ΚΤΕΛ και υπογειοποίηση σιδηροδρομικών γραμμών, λειτουργία τοπικής γραμμής λεωφορείου. o Επεμβάσεις σε σχέση με τον κτιριακό όγκο όπως κατασκευές νέων κτιρίων, προσθήκες, επισκευές, ανακαινίσεις, τροποποιήσεις και αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις σε υπάρχοντα κτίρια, εξεύρεση ελεύθερων χώρων και απαλλοτριώσεις για σχολικές και αθλητικές χρήσεις, απομάκρυνση της επισκευαστικής βάσης του ΜΕ- ΤΡΟ και απόδοση μέρους της καταλαμβανόμενης έκτασης σε σχολική χρήση και, φυσικά, o Επεμβάσεις στον περιβάλλοντα χώρο των σχολείων όπως βελτιώσεις των αθλητικών εγκαταστάσεων, αναβάθμιση της φύτευσης, διαμορφώσεις χώρων στάθμευσης, εξασφάλιση φωτισμού και φύλακα. Οπωσδήποτε, οι προτεινόμενες επεμβάσεις θα πρέπει : Να εναρμονίζονται με τον στρατηγικό σχεδιασμό συνολικά της κοινωνικής υποδομής και ανάπτυξης της περιοχής. Να αναδεικνύουν τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και τη σπουδαιότητα της περιβαλλοντικής διάστασης, Να προωθούν την ιδέα της ολοήμερης χρήσης του σχολείου τόσο από τους μαθητές όσο και από την ευρύτερη κοινότητα παρέχοντας και άλλες λειτουργίες όπως πολιτιστικά, αθλητισμό, πρόνοια, πράσινο (υιοθετώντας παλαιότερη πρόταση του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ που αφορά τα Ενιαία Κέντρα Κοινωνικής Υποδομής [4] ) και συμβάλλοντας έτσι στην εξοικονόμηση κοινωνικής ιδιοκτησίας, παραμέτρου ιδιαίτερα κρίσιμης στη συγκεκριμένη πυκνοκατοικημένη περιοχή και, εντέλει, Να συμβάλλουν στη γενικότερη αισθητική και περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής.

19 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ 6.1 Συμπεράσματα ως προς τα χαρακτηριστικά και την επάρκεια της κτιριακής υποδομής πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. ü Κυριαρχεί η παρουσία του δημόσιου τομέα σε σχέση με την προσφορά ιδιωτικής παιδείας. ü Τηρούνται τα όρια του ΥΠΕΠΘ ως προς τις διανυόμενες από τους μαθητές αποστάσεις. Παρουσιάζεται δυσκολία στην εξυπηρέτηση μαθητών ΤΕΕ και νυκτερινών λόγω της έλλειψης τοπικής συγκοινωνίας. ü Υπάρχουν προβλήματα σχετικά με την ασφάλεια πρόσβασης των μαθητών στα σχολεία ( οδικοί άξονες, σιδηροδρομικές γραμμές κλπ) καθώς και επικινδυνότητα από το εκτεταμένο δίκτυο κεραιών κινητής τηλεφωνίας. ü Υπάρχουν μισθωμένα κτίρια και λυόμενα παραρτήματα καθώς και σχολεία σε διπλοβάρδια ώστε να τηρηθεί ο αριθμός των μαθητών ανά τμήμα εντός των ορίων που θέτει το Υπουργείο. Το φαινόμενο εντοπίζεται κυρίως στις βαθμίδες της προσχολικής και δευτεροβάθμιας εκπ/σης ( Ν/Γ, Γυμνάσια, Λύκεια). ü Παρατηρείται μεγάλο πλήθος συστεγαζόμενων σχολικών μονάδων με συχνό το φαινόμενο συνύπαρξης στον κοινό χώρο μαθητών με σημαντικές ηλικιακές διαφορές. ü Παρατηρήθηκαν: ελλείψεις σε ειδικές αίθουσες, μέτριες έως χαμηλές αναλογίες οικοπέδου και κυρίως κτιρίου ανά μαθητή, υποβαθμισμένη εικόνα του αύλειου χώρου και των εξωτερικών αθλητικών εγκαταστάσεων, χώρων παιχνιδιού και υπαίθριων δραστηριοτήτων. ü Η περιβαλλοντική διάσταση των σχολικών χώρων είναι υποβαθμισμένη και, κατά συνέπεια, η συνεισφορά τους στην περιβαλλοντική αναβάθμιση της περιοχής δεν είναι σημαντική. ü Η πλειονότητα των σχολικών κτιρίων έχει τις προϋποθέσεις, τουλάχιστον όσον αφορά τον αύλειο χώρο, για ένταξη στο δίκτυο ελευθέρων χώρων και χρήση από την τοπική κοινωνία, μετά τις αναγκαίες βελτιώσεις. Συμπερασματικά, προέκυψε μέτρια εικόνα της κτιριακής υποδομής, αν αποδοθεί στο

20 20 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ σχολείο ο στενός ρόλος της ποσοτικής εξυπηρέτησης του μαθητικού δυναμικού, ενώ εντοπίστηκαν αδυναμίες και ελλείψεις ως προς τα χαρακτηριστικά που καθορίζουν την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαιδευτικής και κοινωνικής εξυπηρέτησης. 6.2 Αποτελέσματα δεικτών χωροθέτησης Ως προς τους δείκτες χωροθέτησης προέκυψαν τα εξής : ü Η κατανομή αιθουσών των Δ.Σ. προσεγγίζει τη μέση τιμή για το σύνολο της Αττικής. Οι κατανομές αιθουσών της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μειονεκτούν. ü Στους ποιοτικούς δείκτες χωροθέτησης που επηρεάζονται από τα πρότυπα που επιβάλλει το ΥΠΕΠΘ (π.χ. αριθμός μαθητών ανά αίθουσα ή ανά διδάσκοντα) υπάρχει σχετική ομοιομορφία της κατανομής αλλά ü Ποιοτικοί δείκτες που χαρακτηρίζουν γενικότερα τον διαθέσιμο εξοπλισμό ( υποδομή σε γυμναστήρια και εργαστήρια ή λειτουργία των σχολείων μόνο σε πρωινή βάρδια ) εμφανίζονται διαφοροποιημένοι σε σημαντικό βαθμό. 6.3 Δικαιούχοι Τελικά και όσον αφορά τους δικαιούχους εκτιμήθηκε ότι: ü Οι εμπλεκόμενοι στον σχεδιασμό ή χρήση του εξεταζόμενου κοινωνικού εξοπλισμού φορείς δεν φαίνεται να έχουν σαφή και πλήρως επικαιροποιημένη εικόνα της κατάστασης όσον αφορά την σχολική κτιριακή υποδομή και τις συνθήκες λειτουργίας της. ü Οι προτάσεις των αρμοδίων φορέων, κρατικών και τοπικών, χαρακτηρίζονται αποσπασματικές και γενικές ενώ διαφαίνεται έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού τόσο της σχολικής υποδομής όσο και ενός συνολικού προγράμματος παροχής κοινωνικού εξοπλισμού. ü Παρατηρείται αδράνεια ή αδυναμία από την πλευρά των κρατικών φορέων αλλά και της τοπικής αυτοδιοίκησης να ξεπεραστούν οι σοβαροί περιορισμοί (αξία γης, ιδιοκτησιακό καθεστώς, νομικό και πολεοδομικό πλαίσιο, κ.λ.π.) που επιβάλλουν οι υφιστάμενες συνθήκες στην οργάνωση της περιοχής.