KPHTH. Patriarch Bartholomew s Visit to Crete this Summer. Επίσκεψη Πατριάρχου Βαρθολομαίου στην Κρήτη το Kαλοκαίρι

Transcript

1 KPHTH official publication of the pancretan association of america NOVEMBER Patriarch Bartholomew s Visit to Crete this Summer Επίσκεψη Πατριάρχου Βαρθολομαίου στην Κρήτη το Kαλοκαίρι Remembering Arkadi November 8, 1866 Iωάννης Δημ. Σωπασής ή Κούβος KPHTH 1

2 KPHTH official publication of the pancretan association of america pancretan association of america 2012 Commemorative Holiday Journal HOLIDAY EDITION DONATION [ ] $225 Full Page [ ] $175 ½ Page [ ] $100 ¼ Page Add $25 to above if sent after November 18, No Ads will be accepted after November 30, PLEASE SELECT ONE OF THE FOLLOWING: [ ] PAA Board or Chapter [ ] Individual or Family [ ] Business PAYMENT INFORMATION Make Check Payable To: PANCRETAN ASSOCIATION OF AMERICA Mail Check to: Helene Semanderes 34 Kirkwood Drive, Washington, PA INSTRUCTIONS: Please or send this form with payment no later than the November 18, 2012 deadline to KH2012@pancretan.org To place an ad, contact your respective District Governor or KH2012@pancretan.org Helene Semanderes, Holiday Journal Edition Chair, (724) District 1: Demitris Hatzis (413) District 2: Zaharoula Marmatakis (732) District 3: Stelios Vitakis (216) District 4: George Stefanakis (248) District 5: George Liodakis (801) District 6: Roxanne Koston (650) District 7: Dionisia M. Sophinos (561) or 2nd V.P. Stavros Antonakakis at SPONSOR S INFORMATION Chapter: Business Name: First Name: Last Name: Address: City: State: Zip: Telephone: Fax: Check Number: Please type or print your message and submit a photo. Photos should be ed in 300 dpi JPEG format along with the sponsor s information to KH2012@pancretan.org. The Pancretan Association of America, Inc. (PAA) is a 501(c)8 non-profit fraternal organization Your donation to the 2012 PAA KPHTH Holiday issue supports the continual mission and programs of the organization. Your donation may be tax-deductible to the extent allowed by the IRS. Seek the guidance of your accountant or a professional financial advisor regarding tax questions. 2 KPHTH NOVEMBER 2012

3 συντελεστές Mr. DEMITRIS HATZIS Demitris is a member of Minos-Crete in Springfield, Mass. He s served as council member, the chapter s scholarship chairman, and is currently District I Governor. A graduate of the Technical School ΟΜΗΡΟΣ of Nea Ionia, he attended STCC College and is a quality control manager. Demitris is married to Patricia and has four children: Vasilios, Alexander, Nicholas and Despina, who are all members of Minos- Crete Youth. 2. Mr. Tony Kocolas Tony J. Kocolas (Kokoloyiannakis) is founder and first president of Chapter 617, the Alikianou Cretan Society of Fresno. He teaches history at Merced College in Merced, Calif. In addition to having written numerous articles for various publications, he is currently in the process of producing a PAA endorsed documentary titled, Our Greek Heritage: The Greek Roots of Western Civilization. 3. Mrs. Zaharoula Marmatakis Zaharoula is the PAA District 2 Governor, the first woman in her district to serve this post, currently serving her second term. In addition, she is part of the KPHTH editorial board, and a 32-year member of the White Mountains of New Brunswick, N.J. She and her husband John have two sons, Aleko, who plays lyra, and Antoni, who plays laouto and guitar. 4. MR. BOB MARKAKIS Bob is the Culture & Education Committee chair of the PAA, the artistic director and choreographer of the Cretan Association of Toronto and the choreographer and one of the instructors of the Detroit chapter. He has been involved with different aspects of Cretan culture for more than 30 years. He is married to Olga Markakis and has three children, Christos, Nikos and Kleanthi. 3 pancretan association of america Headquarters: St Street, Astoria, NY OFFICERs OF THE PAA NATIONAL PRESIDENT: JOHN G. MANOS Tel. (630) jmanos@att.net FIRST VICE PRESIDENT: TOM LANTZOURAKIS Tel. (909) TomL@pancretan.org SECOND VICE PRESIDENT: stavros antonakakis Tel. (609) stavros@kphth.org THIRD VICE PRESIDENT: NIKOLAOS VERIKAKIS Tel. (419) nverikakis@buckeye-express.com GENERAL SECRETARY: ERASMIA NOVOTNY Tel. (248) Erasmia@aol.com Send Pancretan Association-related items to: 8530 Sharon Drive, White Lake, MI TREASURER: DR. james saklas Tel. (202) jsaklas@verizon.net WOMEN S EXECUTIVE DIRECTOR: MARIA STRATOUDAKIS Tel. (718) mournies@hotmail.com GENERAL SUPERVISOR: JOHN G. SARGETIS Tel: (916) j.sargetis@comcast.net LEGAL ADVISOR: JAMES MAROPOULAKIS DENNEY, Esq. Tel. (330) horioaroni6@aol.com AUDITOR GENERAL: JERRY MAKRIS Tel. (727) makriscpa@aol.com PYA PRESIDENT: CHRIS V. MARANGOUDAKIS Tel. (917) cvmarangos@gmail.com YOUTH SUPERVISOR EAST COAST: MICHAEL E. DETORAKIS Tel. (330) iraklio@aol.com YOUTH SUPERVISOR WEST COAST: XANTHIPPI GELASAKI Tel. (916) xmeraklina@aol.com DISTRICT GOVERNORS District 1: DEMITRIS HATZIS Tel. (413) dhatzis@comcast.net District 2: ZAHAROULA MARMATAKIS Tel. (732) zcrete@optonline.net District 3: STELIOS VITAKIS Tel. (216) stan@cosmosindustrial.com District 4: GEORGE STEFANAKIS Tel. (248) tlstefanakis@aol.com District 5: GEORGE LIODAKIS Tel. (801) georgeliodakis@aol.com District 6: ROXANNE KOSTON Tel. (650) roxannekoston@hotmail.com District 7: DIONISIA M. SOPHINOS Tel. (561) dionisia@bellsouth.net PAA CHAIRS PAA FOUNDATION, INC.: john marakis Tel. (586) jmarakis@gmail.com Culture & Education: Haralambos (bob) markakis bmarkakis@rogers.com INVESTMENTS BOARD: JOHN RUSSON Tel. (314) johnrusson@yahoo.com SCHOLARSHIP FUND: DR. TERRY ZERVOS Tel. (727) info@zervo.us INFORMATION TECHNOLOGY: NICHOLAS POLYCHRONAKIS Tel. (347) npolychronakis@gmail.com PANCRETAN ENDOWMENT FUND: DR. George papadantonakis Tel. (312) geoapap@yahoo.com PHILANTHROPIC FUND: evangelia alpogianis Tel. (773) emalpo@aol.com STRATEGIC PLANNING: HELEN RANNEY Tel. (248) eleni49r@aol.com CRETAN ALUMNI NETWORK (CAN): diane kounalakis-baxter Tel. (650) kounalakis@comcast.net Monthly submissions should be sent no later than the 5th of each month. Visit for magazine policies and procedures or call Stavros Antonakakis, 2nd vice president, (609) your letters, photos, advertisements and news to: KM@PANCRETAN.ORG KPHTH MAGAZINE DEDICATED TO THE CRETAN LIFE Editorial STAFF Alexa Ganos Executive Editor alexa@kphth.org Katherine Katsounakis Zaharoula Marmatakis Amalia Deligiannis Managing Editor amalia@kphth.org Elena Manos Helen Ranney Cali Pappas DESIGN EDITOR cali@kphth.org Editorial Board & Advisory Committee Rema Manousakis Helene Semanderes KPHTH (CRETE) USPS is published by the Pancretan Association of America (PAA) ten times a year for $20.00 per year. Call (248) to subscribe. POSTMASTER: Send address changes to: Erasmia C. Novotny, 8530 Sharon Drive, White Lake, Mi Periodical Postage Paid at Waterford, MI and additonal mailing offices. YEAR 84th - NO 848 November 2012 Katerina Makridakis KRI KRI EDITOR aikaterinimak@hotmail.com NIKOS katsanevakis editor emeritus SCAN BARCODE TO VISIT OUR SITE Contributors KPHTH 3

4 President s Message John Manos President, PAA jmanos@att.net November Remembrances November is the month that we remember the holocaust of Arkadi, one of Crete s symbols of freedom. At dawn on November 8, 1866, the Arkadi defenders woke to find the monastery surrounded by more than 15,000 Turkish soldiers. Faced with being overrun and enslaved by these invaders, they sacrificed their lives and brought attention to the rest of Europe on the struggle they encountered for the liberation of Crete. May their memories be eternal! I had the honor and privilege over the past two years during my summer visits to spend some quality time with the Metropolis of Rethymno and Avlopotamos and Metropolitan Evgenios. His Eminence extended an invitation to us to meet with the Ecumenical Patriarch Bartholomew during his visit to Rethymno in early September. Unfortunately, I was not able to attend; however, our organization was represented by our representative in Crete, Ippokrati Beladaki, who attended the scheduled events and was recognized by the Metropolitan to the Patriarch. We were honored to have them acknowledge the PAA, in particular, for our recent efforts in supporting those in need. Want to travel to Rethymno, Crete? Well, a newly established company was recently formed to provide ferryboat service between Crete and the mainland. The ship they acquired has been remodeled. I was pleased to be able to see it with several of our board members and meet with the new private group that owns it. It is very roomy and looks great, inside and out! The ship sails between Piraeus and Rethymno every other day. It will be a major convenience for local travelers as well as for the local produce growers and other trades traveling between Crete and Athens. Having access to easy, affordable transportation is a very big step for the Prefecture of Rethymno and one that we should all support. It is sure to increase tourism to Crete and make it easier for everyone to get to and from the island. The owners explained to me that they need to pay their loan off by December They are looking for investors and are selling shares of their company. Please me if you are interested and I will forward information to you. Finally, since it is November and with Thanksgiving around the corner, I am very thankful to be part of this amazing organization. I am thankful to our members who have accomplished so much on behalf of the PAA. I am especially thankful to our youth members who have embraced the spirit of fraternity and are paving the way for an even brighter future for our organization. To my family and to my extended PAA family, I wish all of you a Happy Thanksgiving and a holiday season filled with peace, love, and rich with happiness. K 4 KPHTH NOVEMBER 2012

5 Μήνυμα Προέδρου Μνήμες και γιορτές Νοεμβρίου Nοέμβριος είναι ο μήνας που τιμάμε το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, ένα από τα σύμβολα ελευθερίας και γεννεότητας της Κρήτης. Το ξημέρωμα τής 8ης Νοεμβρίου του 1866, βρήκε τους υπερασπιστές τού Αρκαδίου περικυκλομένους μέσα στο μοναστήρι με πάνω από Τούρκους στρατιώτες. Αντιμέτωποι πλέον με την αναμφισβήτητη πραγματικότητα τής υποδουλούσης από τους εισβολείς, θυσίασαν τη ζωή τους στο βωμό τής ελευθερίας. Η ηρωική πράξη τών αγωνιστών του Αρκαδίου, διαδώθηκε μέ μεγάλη ταχύτητα σε ολόκληρη την Ευρώπη, και ειχε τεράστιο αντίκτυπο σε όλοκληρη την ανθρωπότητα. Αλλαξε το πνεύμα τής εποχής απέναντι στήν Ελλάδα, μέ αποτέλεσμα να επειρεάσει στο επακρον τις μετεπειτα αποφάσεις τών ισχυρών και να ακολουθήσουν διαφορετική απο την μεχρι τότε πολιτική πορεία. Ας ειναι αιωνία η μνήμη τους! Είχα την τιμή και τήν ευκαιρία κατά τη διάρκεια τών επισκέψεών μου στήν Κρητη τα δυο τελευταία χρόνια, να περάσω λίγο ποιοτικό χρόνο με τον Μητροπολίτη Ευγένιο στην Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου. Ο Σεβασμιώτατος με προσκάλεσε να παρευρεθώ και να συναντηθώ με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο κατά την επίσκεψή του στο Ρέθυμνο στις αρχές Σεπτεμβρίου. Δυστυχώς, δεν ήμουν μπορούσα. Όμως, ο οργανισμός μας εκπροσωπήθηκε από τον εκπρόσωπο μας στην Κρήτη, Ιπποκράτη Μπελαδάκη, ο οποίος παρακολούθησε τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις, συστήθηκε στον Πατριάρχη από τον Μητροπολίτη και ο Πατριάρχης αναγνωρίσε στο πρόσωπό του την οργάνωσή μας. Αυτο είναι μεγάλη τιμή και ικανοποήση για τήν ΠΕΑ, ειδικότερα, μετά τις πρόσφατες προσπάθειές μας για την οικονομική μας υποστήριξη σέ ολους τους νομούς τής Κρήτης. Θέλετε να ταξιδέψετε στο Ρέθυμνο, Κρήτης; Λοιπόν, μια νεοσύστατη εταιρεία δημιουργήθηκε πρόσφατα για να παρέχει ατμοπλοϊκή συγκοινωνία μεταξύ Ρεθύμνου και τής υπόλοιπης χώρας. Το πλοίο που απέκτησε έχει ανακαινιστεί. Ειχα την ευκαιρία με αρκετά από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου μας να δούμε το πλοίο και να συναντηθούμε με τη νέα ιδιωτική ομάδα που έχει αναλάβει το εργο. Είναι πολύ ευρύχωρο και φαίνεται υπέροχο, μέσα και έξω! Το πλοίο πραγματοποιει δρομολογία μεταξύ Πειραιά και Ρεθύμνου κάθε άλλη ημέρα. Ειναι μια μεγάλη ευκολία για τους κατοίκους του νομού καθώς επίσης και μεγάλη εξυπηρέτηση για την μεταφορα προϊόντων και άλλων εμπορευμάτων ανάμεσα στην Κρήτη και την Αθήνα. Έχοντας εύκολο και οικονομικό μέσον μεταφοράς για τους κατοικους αλλα και επισκέπτες του Ρεθύμνου είναι ένα πολύ μεγάλο βήμα για την οικονομικη ανάπτυξη και εξυπηρέτηση του Νομού και γι αυτό θα πρέπει όλοι να υποστηρίξουμε. Είναι βέβαιο ότι θα αυξήσει τον τουρισμό στην Κρήτη και θα καταστήσει ευκολότερο για ολους την μετακίνηση από και προς το νησί. Οι ιδιοκτήτες μου εξήγησαν ότι πρέπει να πληρώσουν το δάνειό τους, μέχρι τον Δεκέμβριο του επόμενου έτους. Ψάχνουν λοιπον για επενδυτές και πωλούν μετοχές της εταιρείας τους. Εάν ενδιαφέρεστε να επενδύσετε σ αυτήν τήν προσπάθεια παρακαλώ επικοινωνήσετε μαζί μου κι εγώ θα σάς διαβιβάσω τις απαιτούμενες πληροφορίες. Τέλος, μιά και είμαστε ηδη στο Νοέμβριο και πλησιάζει η ημέρα τών Ευχαριστιών, θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου πού είμαι μέρος αυτής της εκπληκτικής οργάνωσης. Θα ήθελα επίσης να εκφράσω τίς ευχαριστίες μου και την ευγνωμοσύνη μου στο εξαιρετικά δυναμικό μου συμβούλιο. Είμαι ευγνώμων πρός ολα τα μέλη μας, τα οποία έχουν καταφέρει τόσα πολλά για το καλο τής ΠΕΑ. Είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων στα μέλη της νεολαίας μας, οι οποίοι έχουν αναγνωρίσει το πνεύμα της οργάνωσης και ανοίγουν το δρόμο για ένα ακόμη λαμπρότερο μέλλον για την Παγκρητικη. Στην οικογένειά μου και στήν εκτεταμένη οικογένειά μου τής ΠΕA, εύχομαι μια ευτυχισμένη ημέρα των ευχαριστιών και μια εορταστική περίοδο γεμάτη με ειρήνη, αγάπη, υγεία και ευτυχία. K KPHTH 5

6 NOVEMBER 2012 περιεχομενα Contents KPHTH official publication of the pancretan association of america November President s Message Mήνυμα Προέδρου 04 Message From PAA President John G. Manos Letters Γράμματα 7 Letters to the Scholarship Committee Cover Story Εξώφυλλο 9 ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ Α. Θ. ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ κ. κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ 11 A Historic Visit Special Report Ρεπορτάζ 12 Iωάννης Δημ. Σωπασής ή Κούβος ( ) 15 Remembering Arkadi 17 Medical Relief 18 IOCC Sends $1.3 Million in Medical Aid to Greece Family Οικογένια 19 Greek Immigrant Laid Honest Foundation My Crete Η Κρήτη Mου 20 Η Eποχή του Τρύγου Music Μουσική 22 Cretan Musicians in 20th Century America (Part 2) 24 KRI KRI ΚΡΙ ΚΡΙ From the District Από την Περιφέρεια 28 District 6 Annual Family Cretan Retreat Pictures Φωτογραφίες 29 District 6 Annual Family Cretan Retreat 37 Clearwater, Fla., Annual Cretan Picnic From the Board Νέα Συμβούλιου 30 PAA 300 Update Dance Xoροσπερίδα 31 Χοροσπερίδα Ομονοιας και 83η Επέτειος απο την ιδρυση της Παγκρητικής Donors Δωρητές 32 Donations Calendar Ημερολόγιο 32 PAA Chapter Events Chapter News Νέα Συλλόγων 33 PAA Chapter News KPHTH Magazine 38 PAA Business/Professional Directory 6 KPHTH NOVEMBER Read about Patriarch Bartholomew s Visit to Crete page 9 You may also follow us on: Facebook, YouTube and Linkedin Mantinades Λύρα, λαούτο και βιολί Μαζί κι ασκομπαντούρα Κι οι μαντινάδες να εξυμνούν Την Κρητική Κουλτούρα. Λύρα τση Κρήτης γέννημα κι ακριβοθυγατέρα οντ αρχινάς να κελαηδείς τη νύχτα κάνεις μέρα Patriarch Bartholomew s Visit to Crete this Summer Επίσκεψη Πατριάρχη Βαρθολομαίου στην Κρήτη το Kαλοκαίρι Remembering Arkadi November 8, 1866 Iωάννης Δημ. Σωπασής ή Κούβος KPHTH official publication of the pancretan association of america Cover photo courtesy of the offices of His All Holiness Patriarch Bartholomew 23 24

7 γραμματα Thank you notes from scholarship recipients: Dear Delis Family, I am writing to extend my gratitude upon receiving the Pancretan scholarship in honor of Mr. Nick Delis. As the grandson of the late Gus S. Pallios, this scholarship means even more to me. My Papou Gus taught me the importance of Cretan heritage, the Orthodox Christian faith and academic success. He emphasized the importance of getting an education and giving back to the church community. In recognizing that Nick Delis was his brother-in-law, l am honored to have been thought of for this specific award. Papou Gus loved his sister Pearl. I remember visiting her many times; she would always give me a $10 bill and enough See s candy to feed an army. She was, by far, my most cherished aunt. When l think of how much this scholarship will help my family, I think of the love my Papou had for his entire family. He would be very touched that I was granted this blessing by your family. The financial support given in this scholarship cannot compare to the amount of support and encouragement I feel from your family. I plan on extending the support that you have given me by continuing my involvement in the Greek Orthodox Church while away at school. St. Andrew the Apostle is a new Greek Orthodox parish and is located in San Luis Obispo, just blocks away from where I will be living in the dorms. I plan on attending services regularly, serving in the altar, participating in various ministries of the church, and volunteering at fundraising events. My passion for Greek dance and culture will be put to good use in performing at St. Andrews annual Evening in Greece festival in the plaza. Again, I greatly appreciate your love and support through this generous scholarship. Words cannot express my gratitude. I hope you know how dedicated I am to being successful academically. My ultimate goal is to give back to my community in Modesto and the greater community of Greek Orthodox Christians. Best, James Constantine Pallios Dear Dr. Zervos, I want to thank you for providing the generous scholarship for my college education. I am honored to be the recipient of PanCretan Association of America Scholarships in Honor of Petro and Despina Maropis and in memory of the Katsounakis family. It helps me significantly with my continued studies. At the California State University, Stanislaus, I will continue to work diligently toward my degree in Kinesiology. My goal is to become a physical therapist. Thank you again for your love and support for me as I continue with my college education. Alex Stavrianoudakis Dear Dr. Zervos, I am honored to be one of the recipients of the Venizelion Scholarship. Thanks to the generous support of the Pancretan Association of America, I am able to continue my education at Westminster College in Salt Lake City, Utah. I just began my junior year and am majoring in business management. Upon graduation in 2014, I plan on attending graduate school to earn my MBA. I hope to become an individual that makes the PAA proud. I would also like to thank all the donors to the Venizelion Scholarship, especially George Varouh and his family. Sincerely, Mary Papadakis Dear Dr. Zervos, I am thrilled, humbled and grateful by being selected as a recipient of the 2012 Pancretan Association of America Venizelion Scholarship in memory of Joanne Ahladiotes. It will greatly assist in my endeavors for a degree in musical theater and my enthusiasm for the arts. I only hope and pray to return the generosity of the PAA in the future for helping me pursue my dreams by never forgetting my faith, my foundational Cretan roots and my loving and supportive family. As the 11th anniversary of 9/11 just passed, may the soul of the beautiful Joanne Ahladiotes rest in peace and her memory forever be eternal. Sincerely, Markos J. Kantilierakis Dear Dr. Zervos, I am very grateful to have received a Venizelion Scholarship this year and am thankful to the donors for contributing and making this scholarship possible. I have enjoyed participating in the Cretan dance group of Chicago as well as being an active member in the Cretan Youth of Chicago. I am thankful for the assistance this scholarship will give me toward reaching my educational goals. Thank you again for allowing me to participate in the scholarship program. I hope to one day contribute to help keep the program successful for many generations to come. Sincerely, Emmanuella Makridakis Dear Dr. Zervos, I humbly thank you for your generosity toward me and the Pancretan youth members, and am extremely greatful to be chosen as a recipient of this prestigious financial scholarship. As I progress throughout my educational career at University of Illinois, I will remember this astounding scholarship that contin- letters KPHTH 7

8 γραμματα letters ues to aid the Hellenic community. All the contributions given to everyone inspire me to one day give back to the community that once helped me. Again, I sincerely thank you for the generous financial assistance. Sincerely, Niko Makridakis Dear Dr. Zervos, I would like to take the time to thank the Venizelion Scholarship committee for recognizing me as a scholarship recipient. It is comforting to know that the Pancretan Association of America invests their time and interest in Cretan students during our educational endeavors. The support and encouragement from the Pancretan Association toward the youth is greatly appreciated. Andrianna Qandah Dear Dr. Zervos, I was humbled to receive the Venizelos Scholarship in the mail a few days before moving back to East Lansing. As if the scholarship in itself wasn t enough, the fact that it was in honor of the memory of Mr. Michael Vlastos, family friend and indispensable member of Pseloretes in Detroit, made it that much more special to me. It is inspiring to say the least, and I will do all I can to maintain focus and continue the proud legacy of Cretans in the United States. The scholarship will help me a great deal at MSU, and for that I thank you and the entire PAA with all my heart. With gratitude, Timothy Matsamakis Dear Dr. Zervos, It is with great appreciation that I accept the Pancretan Association of America Venizelion Scholarship for the year It comes at a time of financial hardship, as I am looking for funds to support the continuation of my graduate studies in mathematics and physics, and it makes me proud of my Cretan heritage. It also acts as a motivation to continue working even harder toward my academic goals in order to make Crete and its people proud that I am one of them. Geia hara kai nesaste kala! Thank you! Tasos Pepas Dear Pancretan Association Scholarship Committee, I cannot begin to describe my feelings of thanksgiving and humility to have been chosen as the winner of the Emmanuel and Christine Pavlakis; Ganakis-Vidalakis PAA scholarship. It is not only an honor to be acknowledged by the Cretan community that I have grown up with and loved, but it is an enormous privilege to represent that same community as a I tackle the frontier of higher education. I hope that someday I can bring as much pride to my fellow Cretans as I hold for my Cretan heritage, and I know that my Papou (may his memory be eternal) would be beaming with joy if he could see me right now. I extend my sincerest thanks to the entire PAA community, the generous scholarship donors and the Committee. Respectfully, Andrew Katsohirakis Dear Dr. Zervos and the PAA, It is with great pride and sincere gratitude to learn that I am a recipient of this year s Venizelion Scholarship. My mother was widowed when I was young and raised my brother and me to dream big and strive for higher education. With little to no savings, our family has relied on financing and tight budgeting to pay for school this year. This scholarship enables our family to circumvent a significant amount of debt and stress, allowing me to focus my energy on succeeding in the classroom. Your investment in me will not be forgotten. By accepting this scholarship I am making a sincere commitment to reinvest into the Cretan community and one day enable dreams as you have enabled mine. This scholarship has really opened my eyes to the rare and beautiful community that we are so lucky to be a part of. I am truly proud to be of Cretan descent and will do all I can to relay the message that PAA embodies. Nicholas George Papadakis Dear Mrs. Katsounakis, I want to thank you for providing the generous scholarship for my college education. I am honored to be the recipient of the Pancretan Association of America scholarship in memory of the Katsounakis family. It helps me significantly with my continued studies. My father s aunt was a Katsounakis from Hilmar, Calif. At California State University, Stanislaus, I will continue to work diligently toward my degree in kinesiology. My goal is to become a physical therapist. Thank you again for your love and support for me as I continue with my college education. Alex Stavrianoudakis, Turlock, Calif. 8 KPHTH NOVEMBER 2012

9 Εξωφυλλο Cover Story Photos courtesy of the offices of His All Holiness Patriarch Bartholomew Ο Μ Ι Λ Ι Α ΤΗΣ Α. Θ. ΠΑΝΑΓΙΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ κ. κ. Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΟΞΟΛΟΓΙΑΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΕΡΑΝ ΜΟΝΗΝ ΑΡΚΑΔΙΟΥ (3 Σεπτεμβρίου 2012) Ἱερώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Κρήτης κύριε Εἰρηναῖε, Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου κύριε Εὐγένιε καὶ λοιποὶ ἅγιοι Ἀρχιερεῖς, Ὁσιολογιώτατε Καθηγούμενε τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ταύτης, Ἀρχιμανδρῖτα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου κύριε Ἄνθιμε, Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, Μετὰ τὴν τέλεσιν τῶν ἐγκαινίων τοῦ πρὸς τιμὴν τῆς ὑπερφυοῦς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Καθολικοῦ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Χρυσοπηγῆς, ὁ Κύριος ἡμῶν χαρίζει εἰς ἡμᾶς σήμερον ἑτέραν εὐλογίαν, τὴν τῆς ἐπισκέψεως εἰς ἑτέραν περικαλλῆ καὶ ἱστορικὴν Μονήν, τῆς ὁποίας ὁ ἱερὸς ναός, ἀρχικῶς κτισθεὶς πρὸς τιμὴν τῶν ἁγίων ἰσαποστόλων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης, τιμᾶται ἀπὸ τοῦ 1587 ὡσαύτως ἐπ ὀνόματι τοῦ Μεταμορφωθέντος Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, Ὅστις ἐν Θαβωρείῳ «ἔδειξε τὸ ἀρχέτυπον κάλλος τῆς εἰκόνος, ἐν ἑαυτῷ τὴν ἀνθρωπίνην ἀναλαβὼν οὐσίαν». Εὐχαριστοῦντες θερμῶς διὰ τὴν τιμητικὴν ὑποδοχήν σας, Ἱερώτατε ἀδελφὲ καὶ ἅγιε Καθηγούμενε, καὶ διὰ τοὺς φιλόφρονας καὶ εὐγενεῖς λόγους σας, χρέος ἡγούμεθα νὰ ἐκφράσωμεν τὴν πολλὴν χαρὰν διὰ τὴν ἐπίτευξιν τῆς προσκυνηματικῆς ἐπισκέψεώς μας εἰς τὴν Ἱερὰν Μονήν σας, περὶ τῆς ὁποίας πολλὰ γνωρίζομεν παλαιόθεν. Δοξάζομεν ἐκ ψυχῆς τὸν Κύριον διὰ τὴν ἀνακαίνισιν τῶν κτηριακῶν ἐγκαταστάσεων τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μονῆς, τῇ ἀκαμάτῳ μερίμνῃ τοῦ ἁγίου Καθηγουμένου αὐτῆς κυρίου Ἀνθίμου καὶ τῆς Ἀδελφότητος αὐτοῦ καὶ συγχαίρομεν φιλαδέλφως τῷ Ποιμενάρχῃ ὑμῶν κυρίῳ Εὐγενίω, διότι δεικνύει ἔμπρακτον ἐνδιαφέρον διὰ τὴν κτηριακὴν καὶ πνευματικὴν ἀναστήλωσιν τῶν παλαιφάτων Ἱερῶν Μονῶν τῆς θεοσώστου Ἐπαρχίας αὐτοῦ, ἰδίᾳ δὲ τῶν ἐν τοῖς ὁρίοις αὐτῆς Πατριαρχικῶν καὶ Σταυροπηγιακῶν τοιούτων. Χαίρομεν διότι ἡ ἐπίσκεψις ἡμῶν αὕτη γίνεται εἰς μίαν περίοδον ἀνακαινίσεως τῆς Μονῆς σας καὶ φροντίδος διὰ τὴν διάσωσιν τοῦ ἱστορικοῦ αὐτοῦ μνημείου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Μεγαλονήσου, ἡ ὁποία ἐπισφραγίζεται διὰ τῶν τελεσθησομένων μετὰ ταῦτα ἐγκαινίων τῶν αἰθουσῶν τοῦ KPHTH 9

10 μουσείου αὐτῆς, τὸ ὁποῖον διασώζει τὰ λαμπρὰ δείγματα τοῦ ἐνδόξου παρελθόντος της. Μὲ τὴν φροντίδα ταύτην δὲν διατηροῦνται ἁπλῶς τὰ ἴχνη τοῦ παρελθόντος, ἀλλὰ κυρίως διατηρεῖται ἄσβεστος εἰς τὴν μνήμην πάντων τὸ Ἱερὸν Ἀρκάδιον ὡς σύμβολον αὐτοθυσίας, ἡρωϊσμοῦ καὶ ἀγάπης διὰ τὴν ἐλευθερίαν, ὡς ἡ ἡρωϊκὴ μονὴ ἡ ὁποία ἀντιστάθηκε σὰν κάστρο καὶ ἔπεσε σὰν ἡφαίστειον. Εἶναι δὲ ἡ θυσία αὕτη τοῦ Ἀρκαδίου ἀξία νὰ μνημονεύεται εἰς τοὺς αἰῶνας, διότι ἦτο ἐθελούσιος. Ἀλλὰ ἀπὸ ποῦ ἐπήγασεν ἡ δύναμις διὰ τὴν θυσίαν ταύτην; Τὴν ἀπάντησιν δίδει εἰς ἡμᾶς τὸ ἱερὸν λάβαρον τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μονῆς, τὸ ὁποῖον θὰ ἴδωμεν σήμερον εἰς τὸ Μουσεῖον της, φέρον τὰ σημεῖα τοῦ πάθους καὶ συγχρόνως ἐζωγραφισμένην τὴν εἰκόνα τῆς Μεταμορφώσεως, μὲ τοὺς μαθητάς «μὴ φέροντας ὁρᾶν τὴν ἀθέατον μορφὴν τοῦ Δεσπότου». Τὸ φῶς τῆς Θεότητος καὶ τὰ θαυμάσια Αὐτῆς ἐμπνέουν τοὺς μάρτυρες τῆς πίστεως ἡμῶν νὰ μὴ δειλιοῦν εἰς τὰ παθήματα, γνωρίζοντες ὅτι «οἱ τῷ ὕψει τῶν ἀρετῶν - καὶ δυνάμεθα νὰ προσθέσωμεν καὶ τῶν παθημάτων - διαπρέψαντες, καὶ τῆς ἐνθέου δόξης ἀξιωθήσονται». Ἡ πίστις εἰς τὸν διὰ σταυροῦ τὸν ἅδην σκυλεύσαντα χαρίζει τὴν νίκην ἐπὶ τοῦ φόβου τοῦ θανάτου. Ἡ διὰ σταυροῦ ἔξοδος ἀπὸ αὐτὴν τὴν ζωήν, τὴν ὁποίαν προτιμοῦν οἱ ἀληθινοὶ ἀγωνισταὶ τῆς ἐλευθερίας, εἶναι αὐτὴ ἡ ὁποία χαρίζει τὴν σωτήριον ἀνάστασιν τῆς ψυχῆς καὶ ποιεῖ τὸν ἄνθρωπον κοινωνὸν αἰωνίου εὐφροσύνης. Καὶ ἀληθῶς ἡ παραμονὴ ἐν τῷ Θεῷ εἶναι ἡ μόνη ἥτις χαρίζει εἰς τὸν ἄνθρωπον τὴν ἀληθινὴν ἐλευθερίαν, τὴν ὁποίαν ποθεῖ κάθε ἀνθρωπίνη ψυχή. Τὸ ἄχρονον φῶς καὶ ἀπαύγασμα τοῦ Πατρός, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, εἶναι Αὐτὸς ὁ Ὁποῖος ἐλευθερώνει τὴν ψυχήν μας ἀπὸ κάθε δουλείαν καὶ δειλίαν, ἀπὸ κάθε πάθος καὶ κάθε ἐξαναγκασμόν, καὶ μᾶς ὁδηγεῖ εἰς τὴν γνῶσιν τῆς ἀληθείας οὐχὶ διανοητικῶς, ἀλλὰ ὀντολογικῶς. «Οὐ γὰρ σεσοφισμένοις μύθοις ἐγνωρίσαμεν τὴν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ δύναμιν καὶ παρουσίαν, ἀλλὰ ἐπόπται ἐγενήθημεν τῆς ἐκείνου μεγαλειότητος» (Β Πέτρου, 1, 10-19), ὡμολόγουν οἱ Ἀπόστολοι, «ὄντες σὺν Αὐτῷ ἐν τῷ ὄρει». Καὶ αὐτὴν τὴν παραμονὴν «σὺν Αὐτῷ ἐν τῷ ὄρει», ἐκεῖ ὅπου διαυγάζει ἡ ἡμέρα καὶ φωσφόρος ἀνατέλλει ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν, καὶ ὡς Ἥλιος, οὐχὶ φθαρτὸς καὶ κτιστός, ἀλλὰ ἄναρχος καὶ ἄφθαρτος καὶ ἄδυτος, λάμπει ὁ Ὡραῖος κάλλει παρὰ τοὺς υἱοὺς τῶν ἀνθρώπων, δύναται νὰ χαρίσῃ ὁ Κύριος ἡμῶν εἰς πάντα ἀνθρωπον Ὅστις εἰλικρινῶς ποθεῖ αὐτὴν καὶ ἀγωνίζεται νὰ καθαρίσῃ τὴν καρδίαν του ἀπὸ κάθε τι τὸ ὁποῖον ἐμποδίζει τὴν θέαν τοῦ ὑπερκάλλου καὶ ἀμωμήτου Προσώπου Αὐτοῦ. Τελευτῶντες τὴν παροῦσαν σύντομον προσφώνησιν καὶ εὐχαριστοῦντες ἅπαντας διὰ τὴν ἀγάπην, τὸν βαθὺν σεβασμὸν καὶ τὴν τιμὴν μὲ τὰ ὁποῖα περιβάλλετε τὴν ἡμετέραν Μετριότητα καὶ τὸ Οἰκουμενικόν μας Πατριαρχεῖον, δεόμεθα τοῦ μεταμορφωθέντος Κυρίου ὅπως ἀπαστράψῃ ἀκτῖνα μίαν ἐκ τῆς ἀπορρήτου καὶ ἀθεάτου δόξης τῆς θεϊκῆς Αὐτοῦ μορφῆς ἵνα φωτίσῃ μὲ αὐτὴν τὰ σκότη τῶν καρδιῶν ἡμῶν, καὶ ἐν τῷ ἀπροσίτῳ φωτὶ τῆς Θεότητος Αὐτοῦ ἐπιγνῶμεν τὸν Πατέρα Αὐτοῦ καὶ προσκυνήσωμεν Τριάδα ἄκτιστον εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἰδιαιτέρως δὲ εὐχόμεθα εἰς τὸν ἑορτάζοντα ἅγιον Καθηγούμενον τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μονῆς ὅπως μὲ τὴν ἐργασίαν, τὸν κόπον καὶ τὴν ἀφοσίωσιν τῶν ἀδελφῶν τῆς συνοδείας αὐτοῦ συνεχίζῃ τὰς ἀόκνους προσπαθείας του ὑπὲρ τῆς εὐπρεπείας καὶ τῆς ὡραιότητος τοῦ οἴκου τούτου τοῦ μεταμορφωθέντος Κυρίου καὶ τῶν ἁγίων Ἰσαποστόλων Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης, ὑπὸ τὴν σκέπην καὶ καθοδήγησιν καὶ τοῦ ἀγαπητοῦ ἀδελφοῦ καὶ συλλειτουργοῦ ἡμῶν κυρίου Εὐγενίου, διὰ νὰ παραδώσουν αὐτὸν εἰς τοὺς ἐπιγενομένους εἰς κατάστασιν ἀνταξίαν τῆς ἱστορίας καὶ τῆς δόξης του. Καλῶς σᾶς εὕρομεν, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ. K (above) A white dove greeted Ecumenical Patriarch Bartholomew during his visit in September. (left) His All Holiness receives a book on Crete. 10 KPHTH NOVEMBER 2012

11 Εξωφυλλο XXXXXX Men on horses lead the way for His All Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew during his visit to Crete in September. A Historic Visit Crete Welcomes His All Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew The people and clergy of Crete recently welcomed His All Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew. In September, His All Holiness visited Crete on the occasion of the Central Committee of the World Council of Churches conference, which took place at the Orthodox Academy of Crete at Kolimbari near Chania. The following are some highlights of his trip. The visit included numerous receptions. Upon his arrival the Mayor of Chania, Emmanuel Skoulakis, escorted the Patriarch on a visit to the Sacred Patriarchal and Stavropegic Holy Trinity Monastery at Tzagarolon. The visit included a prayer service and address by His Eminence Metropolitan Damascus of Kydonia and Apokoronou. On Sunday, Sept. 2, Holy Liturgy at the Metochion Transfiguration Church of the Holy Patriarchal Monastery Stavropegic and Life-Giving Fountain Chrysopigi with the Prosfonisis was given by His Beatitude Archbishop of Crete Irenaeus and Antifonisis by His All Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew. His visit to Chania also included the blessing of the Center for Environmental Education at Varypetro in Kydonia. The Holy Metropolis of Rethymnon and Avlopotamos also welcomed His All Holiness. Following holy prayer at the Square of the Unknown Soldier in the city of Rethymnon, His Eminence Metropolitan Eugene of Rethymno and Avlopotamos and the Mayor of Rethymno, George Marinakis, offered greetings. While in Rethymnon, His All Holiness called upon the faithful to remain strong and steadfast, referring to the current difficult situation and the economic crisis in Greece. He emphasized, among other things, that at such moments they may find safe refuge in the church. His All Holiness also mentioned the close ties of the Church of Crete and the Ecumenical Patriarchate. On welcoming His All Holiness, the Antiperifereiarchis of Rethymno Maria Lione stated: In today s highly critical and unfavorable situation for our country and our people, we look to you. Your persona and your work, of course, fills us with hope for the future. It s something we really need now that our society is passing through difficulties. We are experiencing an unprecedented economic but primarily a moral crisis. Now we need the spiritual support and guidance of the church. The Ecumenical Patriarch also visited the Sacred Patriarchal and Stavropegic Arkadi Monastery, where he inaugurated the renovated halls of the museum of the monastery. The museum, on the monastery grounds, contains the history of the Arkadi Monastery, which is a symbol of self-sacrifice. The tour of the Ecumenical Patriarch in Rethymno ended late in the afternoon at the Sacred Patriarchal Monastery and Stavropegic arsenal. Prior to his departure, His All Holiness visited the Cathedral of Kissamos-Selino in Chania, where he received an Honorary Doctorate from the University of Crete. K Photos courtesy of the offices of His All Holiness Patriarch Bartholomew Cover Story KPHTH 11

12 Iωάννης Δημ. Σωπασής ή Κούβος ( ) Του Γιώργου Τζωράκη, αρχαιολόγου* Πρόσφατα τιμήθηκε η μνήμη ενός μεγάλου επαναστάτη, του Ιωάννη Σωπασή ή Κούβου, ο οποίος έδωσε τη ζωή του στη μεγάλη επανάσταση του Αρκαδίου το Από νέος αντιτάχθηκε στην τυραννία των Τούρκων, και διαρκώς επεδίωκε να βρει τρόπους εκδίκησης. Από τα Ζωνιανά ο Ιωάννης Σωπασής ή Κούβος είχε επιλέξει 19 άντρες. Όπως είναι φυσικό απ το χωριό του, την Κράνα και τα Λιβάδια τον ακολούθησαν 25 ακόμα αντρες. Όλοι μαζί ξεκίνησαν για να υπερασπιστούν το Αρκάδι, σε μια από τις κρισιμότερες επαναστάσεις της Κρήτης, η οποία δικαίως ονομάστηκε Μεγάλη Επανάσταση. Ο πατέρας τού Ιωάννη Σωπασή ή Κούβου, ήταν ο Λιβαδιώτης Δημήτριος Σωπασής, ο οποίο μετά το γάμο του εγκαταστάθηκε στον οικισμό των Χελιανών, όπου δημιούργησε και την οικογένειά του. Εκεί πιθανώς γεννήθηκε και ο Κούβος, και ο αδελφός του Ιωάννης ή Τριτσέτος. Όπως είναι φυσικό, οι σχέσεις με την γενέτειρα των Σωπασήδων, τα Λιβάδια, παρέμειναν ισχυρές. Σε νεαρή ηλικία παντρεύτηκε τη Μαγδαληνή Κόκκινου, θυγατέρα σπουδαίου Μυλοποταμίτη, του ιερέα Νικολάου Κόκκινου ή παπά Κρανιώτη, και εγκαταστάθηκε στην Κράνα. Μαζί απέκτησαν έναν γιο το Δημήτρη. Οι σωζόμενες μαρτυρίες τον περιγράφουν άνδρα επιβλητικό, με μεγάλο και ανδροπρεπές παράστημα και αυστηρά μάτια, με αγάπη για την πατρίδα του και πόνο ψυχής για την σκλαβιά της, αποφασιστικό και γενναίο. Αν και πλούσιος, δεν μπορούσε να παραμείνει φρόνιμος νοικοκύρης. Το σαράκι της απελευθέρωσης της Κρήτης κατάτρωγε την ψυχή του και οραματιζόταν την ένωσή της με την υπόλοιπη Ελλάδα. Οι σπουδαίες αρετές του τον έχουν κάνει να ξεχωρίζει από νωρίς και γι αυτό στην Επανάσταση του 1858, στο γνωστό Κίνημα του Μαυρογένη, η επαναστατική επιτροπή που είχε έδρα την Επισκοπή Μυλοποτάμου του αναθέτει την αποστολή να καθαρίσει το Μέσα Μυλοπόταμο από τους ισχυρούς και επικίνδυνους Photo courtesy Maria Sopasis Ioannis Sopasis was a revolutionary from the Ηolocaust of Arkadi. Τούρκους. Αυτό αποτέλεσε το ουσιαστικό ξεκίνημα της επαναστατικής δράσης του Κούβου. Σε μια ενέδρα κατά της διάρκεια της αποστολής μαζί με τον αδελφό του, κοντά στα Απλαδιανά, σκότωσε τον Τούρκο Λοχαγό Μεχμέτ και τραυμάτισε τον χωροφύλακα που τον συνόδευε. Το περιστατικό γνωστοποιήθηκε και ο Κούβος, που ήταν πλέον καταζητούμενος από τις τουρκικές αρχές, αναγκάστηκε να ζήσει ως Χαΐνης. Η δράση του απέκτησε γρήγορα θρυλικές διαστάσεις και άρχισε να αποτελεί τον φόβο και τον τρόμο των Τούρκων. Ο τούρκος Γενικος Διοικητής Κρήτης Ισμαήλ Πασά, του προτίνει να τού παραχωρήσει αμνηστία και να του χαρίσει τη ζωή, με τον όρο να εγκαταλείψει τη δράση του Χαΐνη και να παραδοθεί. Με παρότρυνση προφανώς του γενικού Αρχηγού Κόρακα αλλά και του Παπα Κρανιώτη, μέσω των οποίων ο πασάς έκανε την πρόταση αμνηστίας, ο Κούβος αποφασίζει να παραδοθεί. Αν και του χαρίζεται πράγματι η ζωή δεν του παραχωρείται αμνηστία 12 KPHTH NOVEMBER 2012

13 ρεπορταζ και οι τουρκικές αρχές τον δικάζουν ισόβια και τον φυλακίζουν στην Ρόδο. Ο Κούβος δεν θα αργήσει να επιχειρήσει απόδραση, η οποία όμως δεν πετυχαίνει. Ύστερα από αυτό οι Τούρκοι τον μεταφέρουν στις αυστηρότερες και ασφαλέστερες φυλακές της Χίου. Για καλή του τύχη, οι κάτοικοι του νησιού μόλις πληροφορήθηκαν την μεταγωγή του και έμαθαν για τη δράση του στην Κρήτη, με μια επιστολή που πέρασαν κρυφά στο κελί του τον βοηθήσαν να δραπετεύσει. Η είδηση της προετοιμασίας της Μεγάλης Επανάστασης του 66 στην Κρήτη, βρήκε τον Κούβο στη Σύρο. Χωρίς δεύτερη σκέψη αναχωρεί για την πατρίδα του. Μεταβαίνει στον Μυλοπόταμο και εντάσσεται στον κρητικό αγώνα με το βαθμό του Πεντακοσίαρχου. Από την πρώτη κιόλας στιγμή της Επαναστάσεως του 1866 η μονή Αρκαδίου υπήρξε το επίκεντρο λόγω της σπουδαίας στρατηγικής της σημασίας. Έτσι την 1η Μαΐου, 1500 επαναστάτες απ όλη την Κρήτη συγκεντρώθηκαν εκεί και εξέλεξαν πληρεξουσίους για τις διάφορες επαρχίες της Κρήτης. Πρόεδρος της Επιτροπής Ρεθύμνης εξελέγη ο ηγούμενος της Μονής Αρκαδίου Γαβριήλ. Ο Ισμαήλ Πασάς πληροφορήθηκε τα γεγονότα και διαμήνυσε επανειλημμένως στον ηγούμενο να διώξει την Επαναστατική Επιτροπή από το μοναστήρι, γιατί θα το καταστρέψει. Η απάντηση του Ηγουμένου ήταν σταθερά αρνητική και η επίθεση των τούρκων κατά του Μοναστηριού ήταν πλέον αναμενόμενη. Στο μοναστήρι εκτός από τους μάχιμους άνδρες είχαν καταφύγει πολλά γυναικόπαιδα από τα γύρω χωριά για να γλιτώσουν από τους Τούρκους. Μέσα στο Αρκάδι υπήρχαν 964 ψυχές, 325 άνδρες από τους οποίους 259 με όπλα και τα υπόλοιπα γυναικόπαιδα. Στις 7 Νοεμβρίου ο Μουσταφά Πασάς κινήθηκε εναντίων του Αρκαδίου από το Ρέθυμνο με τακτικό στρατό και 30 κανόνια. Τα ξημερώματα της 8ης Νοεμβρίου του 1866 με αρχηγό τον Σουλεϊμάν Βέη, βρέθηκε μπροστά στο Αρκάδι. Στο Μυλοπόταμο ο Κούβος, στρατολόγησε τους 44 άντρες του και ίδρυσε το σώμα των Μυλοποταμιτών, το οποιο κινήθηκε να υπερασπιστεί το Αρκάδι. Το επίλεκτο στρατιωτικό σώμα των ψυχομένων και ρωμαλέων αντρών από τα χωριά Λιβάδια, Ζωνιανά και Κράνα κατηφόρισε πάνοπλο για την υπεράσπιση του Αρκαδίου. Λέγεται πως η εμφάνιση του σώματος υπό τον Κούβο προκάλεσε ρίγη συγκίνησης και τόνωσε το φρόνημα αυτών που βρίσκονταν στο Αρκάδι. Μόλις φτάνουν στη Μονή ο Κούβος δίνει τις πρώτες εντολές στους άνδρες του και έρχεται σε συνάντηση με τον Γαβριήλ και τους πρωτοκαπετάνιους της Επιτροπής, προκειμένου να πάρουν αποφάσεις για τους τρόπους υπεράσπισης του μοναστηριού. Για τις λεπτομέρειες πριν από τη μεγάλη μάχη και το Ολοκαύτωμα του Αρκαδιού αντλούμε στοιχεία από τη διασωθείσα παράδοση. Λέγεται πως ο Κουραδοκονόμος της Μονής Παρθένιος Δασκαλάκης φιλοξένησε τον Σωπασή και τους άντρες του κι έσφαξε ένα μοναστηριακό τράγο για να τους κάνει τραπέζι. Στην κουτάλα του τράγου που του προσφέρθηκε τιμητικά, ο Κούβος λέγεται πως είδε την πολιορκία του Αρκαδίου. Δίχως να χάσει χρόνο σηκώθηκε και φωνάζοντας Ελευθερία ή Θάνατος κάλεσε τους άντρες να πάρουν τα όπλα τους, κυρήσσοντας έτσι την έναρξη της μεγάλης μάχης. Η συνέχεια είναι λίγο πολύ σε όλους γνωστή. 15 χιλιάδες Τούρκων στρατιωτών κατέφθασαν από όλες τις κατευθύνσεις και κύκλωσαν το Μοναστήρι. Μέσα σε αυτό κρατούσαν μετερίζι οι επαναστάτες που μόλις ξεπερνούσαν τους 250. Η μάχη ξέσπασε σφοδρή και τα ισχυρά τείχη του μοναστηριού βάλλονταν από παντού. Σε μια από τις τελευταίες και πιο κρίσιμες συνεδριάσεις της επαναστατικής επιτροπής αποφασίζεται να ζητηθεί βοήθεια από έξω, με την αποστολή αγγελιοφόρων στο Γενικό Αρχηγό Ρεθύμνης στρατηγό Κορωναίο και στο Μυλοπόταμο. Ως αγγελιοφόρο σκέφτονται να στείλουν τον Κούβο αλλά επικρατεί η άποψη πως είναι απαραίτητος στη μάχη. Στέλνοντε τελικά ο Παπα - Κρανιώτης από την Κράνα και ο Αδάμ Παπαδάκης από το Πίκρη. Η έκκληση για βοήθεια υπογράφεται από την επαναστατική Σε μια ενέδρα κατά της διάρκεια της αποστολής μαζί με τον αδελφό του, κοντά στα Απλαδιανά, σκότωσε τον Τούρκο Λοχαγό Μεχμέτ και τραυμάτισε τον χωροφύλακα που τον συνόδευε. Επιτροπή, τον ηγούμενο Γαβριήλ, το Φρούραρχο Δημακόπουλο και από τους καπεταναίους μεταξύ αυτών και ο Κούβος. Η δραματική έκκληση για βοήθεια συνδύαζε τον ηρωισμό με την αγωνία: «Κύριε Αρχηγέ, ευρισκόμεθα εις στενήν πολιορκίαν από το πρωί. Είμεθα δυνατοί και δυνάμεθα να ανθέξωμε όπως πρέπει. Σας παρακαλούμεν όμως να μας δώσητε την βοήθειάν σας την οποία δεν πιστεύομεν να μας αρνηθήτε ποτέ. Σας περιμένομεν αρχηγέ μας και ο Θεός βοηθός.» Special Report KPHTH 13

14 ρεπορταζ Special Report Photo courtesy Maria Sopasis Ioannis Sopasis lived from and was a defender of one of the most critical revolutions of Crete, the Holocaust of Arkadi. Παρά την μεγάλη δυσκολία της αποστολής τους οι δύο αγγελιοφόροι κατάφεραν να διασπάσουν τον κλοιό των Τούρκων και να μεταφέρουν το μήνυμα. Ο Παπαδάκης κατάφερε να επιστρέψει στο μοναστήρι κι έγινε δεκτός με μεγάλο ενθουσιασμό. Ο Παπα-Κρανιώτης αναγνωρίστηκε και δεν μπόρεσε. Η επόμενη ημέρα της μάχης απεδείχθη δυσκολότερη. Οι Τούρκοι, βλέποντας την αντοχή της άμυνας του μοναστηριού είχαν μεταφέρει από το Ρέθυμνο το ισχυρότερο κανόνι τους και εκσφενδόνιζαν πλέον μεγαλύτερα βόλια στην πόρτα του μοναστηριού. Μετά από πολλά χτυπήματα τα τείχη άρχισαν να κάνουν ρωγμές από τις οποίες έμπαιναν οι Τούρκοι, προκαλώντας μάχες σώμα με σώμα στην αυλή του μοναστηριού. Οι ρωγμές στα τείχη φράζονταν πρόχειρα με ότι διαθέσιμο υλικό μπορούσε εκείνη την ώρα να βρεθεί. Οι κανονιοβολισμοί όμως συνεχίζονταν ακατάπαυστοι και μια δυνατή βολή γκρέμισε το θυρόφυλλο της κεντρικής πύλης. Η εισβολή των Τούρκων μέσα στο μοναστήρι ήταν πλέον μαζική. Ακολούθησε μάχη σφοδρή. Οι πολιορκημένοι Χριστιανοί πολεμούσαν με σθένος ήταν μια μάχη όμως εξ αρχής καταδικασμένη. 15 χιλιάδες τούρκοι εναντίων 259 χριστιανών, και οι στρατιωτικές ενισχύσεις υπό τον Κορωναίο δε μπορούσαν να πλησιάσουν καν το Αρκάδι. Η ανατίναξης τούμοναστηριού φάνταζε πλέον ως η εντιμότερη επιλογή. Για άλλη μια φορά στην ιστορία τής Κρήτης προτιμήθηκε ο έντιμος και ηρωικός θάνατος από την ατιμωτική παράδοση. Η σφαίρα από την πιστόλα ενός από τους πολιορκημένους έπεσε πάνω στα μπαρουτόβολα και το Αρκάδι μαζί με τους υπερασπιστές του, εκτινάχθηκαν στην υψηλότερη βαθμίδα της ελληνικής ιστορίας. Ο απολογισμός από την τελευταία μάχη και την ανατίναξη του Αρκαδίου είναι τραγικός. 114 άνδρες και γυναίκες πιάστηκαν αιχμάλωτοι, 3-4 και ανάμεσα σ αυτούς ο Αδάμ Παπαδάκης, διέφυγαν. Οι υπόλοιποι 864 σκοτώθηκαν ή ανατινάχτηκαν στον αέρα κι ανάμεσά τους ο ηγούμενος Γαβριήλ, ο φρούραρχος Δημακόπουλος, ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης. Από τους Τούρκους σκοτώθηκαν διπλάσιοι, 1500 δηλαδή περίπου νεκροί και τραυματίες. Ανάμεσα σε αυτούς που συνελήφθησαν κι αιχμαλωτίστηκαν ήταν και ο Κούβος. Αν και ξανθός από τη φύση του, είχε γίνει κατάμαυρος από τη μάχη και τους καπνούς των εκρήξεων και δεν αναγνωρίστηκε από τους εχθρούς. Συνελήφθη πάντως και μαζί με τους άλλους αιχμαλώτους οδηγούνταν σιδηροδέσμιοι για το Ρέθυμνο. Όταν η συνοδεία του στρατού περνούσε από το χωριό Μέση, κάποιοι ντόπιοι στρατιώτες αναγνώρισαν τον Κούβο και ζήτησαν από τη φρουρά να τους τον αφήσει εκεί, είχε φτάσει η ώρα να τον εκδικηθούν. Ο Κούβος, πέφτοντας στα χέρια των θρασύδειλων στρατιωτών που τον παρέλαβαν δεμένο στο χωριό Μέση, υπέστη φρικτά βασανιστήρια μέχρι να πεθάνει. Ό,τι απέμεινε από το ακρωτηριασμένο σώμα του, οι Χριστιανοί κάτοικοι της Μέσης το παρέλαβαν με σεβασμό και το έθαψαν στον περίβολο του ναού του Αγίου Ιωάννου στο ίδιο χωριό. Η Λαϊκή Μούσα, όπως κάνει πάντα σε περιπτώσεις μεγάλων ανδρών, θρήνησε το χαμό του Κούβου. «Ο Κούβος ο περίφημος τ όμορφο παλικάρι σκλάβος επιάσθηκε κι αυτός για του Χριστού τη χάρη. Για δεν τον εγνωρίσανε, γιατί ήταν τσουδισμένος κι στα μπαρούτια, στη φωτιά ήτανε μαυρισμένος. Στη Μέση, σαν τους πήγανε, έκια τον εγνωρίσαν και τον εξεχωρίσανε και τον εκαταλύσαν». K *Αποσπάσματα απο την ομηλία του αρχαιολόγου Γιώργου Τζωράκη. 14 KPHTH NOVEMBER 2012

15 ρεπορταζ REMEMBERING ARKADI Holocaust of Arkadi in 1866: Symbol of Cretan Bravery and Sacrifice Tony J. Kocolas Special Report Photo courtesy Wikimedia Commons For nearly 700 years (1204 to 1899) the people of Crete suffered from foreign rule. During this period, through armed resistance, Cretans preserved both their Greek Orthodox faith and Greek character in the face of brutal attempts to have them change their religion and ethnic identity. One of the most inspiring, and significant, expressions of this defiance was the holocaust of Arkadi in November The Venetians ruled Crete from 1210 to To strengthen and maintain their control over the island, the rulers from Venice tried to force the Cretans to convert to Roman Catholicism. But the people of Crete defied Venetian tyranny through armed resistance and revolts. By 1400 the Venetians gave up trying to convert the Cretans and, in fact, made allowances for local autonomy. Interestingly enough, most of the thousands of settlers from northern Italy, who were brought in to strengthen Venetian control, converted to Greek Orthodoxy, and now identify themselves as Cretans. The Turks captured Crete from the Venetians in 1669, and ruled until If Venetian rule was harsh, Turkish rule was intolerable. These Turanian conquerors committed unspeakable outrages against the population, confiscated Christian lands, and tried to force the Cretans to convert to Islam. The people of Crete defied the Turkish conquerors through numerous revolts. The historian Michael Llewellan Smith bluntly states, The history of Crete under The Arkadi Monastery, located a few miles from Rethmynon, is the location of the Arkadi holocaust, which took place on Nov. 8, the Turks is the history of her revolts... After the Greek struggle for independence started in March 1821, the island of Crete joined the struggle for Greek independence. By early 1822, the Cretan revolutionaries had seized most of the island, and confined Turkish control to a handful of fortresses. A major invasion by the Turks Egyptian vassal sent thousands of European trained Egyptian troops to crush the Cretan revolt. By late 1822, all major population centers were conquered by the Muslims, and Cretan defiance was confined to the interior of the island. However, there were significant armed confrontations between the Cretans and the Turko-Egyptian forces as late as When Greece was recognized as an independent nation between 1830 and 1832, Crete was forced to stay under Ottoman Turkish control. With Greece independent, the objective of all Cretan revolts would be Enosis or union with mother Greece. Between 1841 and 1866 there were four significant revolts against the Turks. The Turks would often promise reforms, and then resume their mistreatment of the Cretans. In May 1866, the people of Crete again revolted against the hated Turks. The revolt spread like wildfire. The fearless Cretans attacked Turkish authority throughout the island. Within a month, the insurgents had captured most of the island and confined Turkish rule to a handful of urban centers. Hundreds of volunteers from the Greek KPHTH 15

16 ρεπορταζ mainland joined their Cretan brothers in the struggle for freedom. One revolutionary proclaimed that the Cretans would fatten the eagles of the White Mountains on the bodies of Turkish Pashas and Beys [Turkish officials]. There are some estimates that the Cretans inflicted as many as 20,000 military casualties on the Turks. In September 1866 at Horia Sfakion, the revolutionaries declared Enosis or union with mother Greece. Temporarily, it seemed the dream of Enosis might be realized. But the Ottoman Empire was committed to crush the revolt. Since the Turks had no fear of a confrontation with any major power at the time, they would commit major resources to crush the uprising. The Turks sent tens of thousands of soldiers to crush the revolt. The people of Greece were appalled and outraged, but lacked the ability to confront the Turkish Empire. By early October 1866 the Turks had regained control of most of the island, and the Cretan revolutionaries were being chased throughout the island. By late October 1866, the core of the revolutionaries fortified themselves at the monastery of Arkadi, a few miles from the town of Rethymnon. The Cretan force consisted of barely 1,000 people, of whom fewer than 300 were combatants, including some volunteers from mainland Greece; the rest were women and children. The Turkish force besieging the Cretans numbered more than 15,000. Additionally, the Turks had 30 cannons. Several Turkish assaults on Arkadi were beaten back by the Cretans. The Turks made several attempts to negotiate a surrender by the Cretans. The Cretans rejected all offers of surrender. On Nov. 8, 1866, a massive Turkish assault broke through Arkadi s defenses and the fall of the fortress became inevitable. The leadership at Arkadi had already agreed never to surrender and subject their women and children to Turkish outrages. The Christian defenders retreated to the center of the monastery, where a large concentration of gunpowder was stored. The abbot of Arkadi, Gabriel, set fire to the gunpowder, and virtually all the Christian defenders were blown up. Ironically, the explosion killed many more of the onrushing Turks than the Cretan defenders. Word of the holocaust spread throughout the world. At Arkadi the people of Crete gave notice to the world that they preferred death to slavery and dishonor. In the words of historian D. George Kousoulas, The incident, reported in banner headlines throughout Europe, stunned public opinion. It seemed as if world outrage over the Arkadi holocaust might force the Turks to accept Enosis of Crete with mother Greece. Napoleon III of France and the Czar of Russia proposed that Crete be allowed to join Greece. Unfortunately, strong opposition to Enosis by Great Britain prevented the French-Russian solution from being implemented. The people of Crete had to settle for ostensible Turkish reforms known as Organic Statutes. Even after the temporary calm following the Turkish reforms the Arkadi Holocaust had forewarned the world that Crete would never settle for less than real freedom and Enosis. The revolts and defiance by the people of Crete continued. Enosis with Greece was realized in 1913, under the leadership of a Cretan, Eleftherios Venizelos. K Drawing of the Holocaust of Arkadi. Photo courtesy Wikimedia Commons Special Report 16 KPHTH NOVEMBER 2012

17 XXXXX ρεπορταζ MEDICAL RELIEF PAA Works with IOCC to Provide Medical Supplies to Crete Demitris Hatzis The current economic situation in Greece has affected not only all walks of life but institutions as well. Hospitals, clinics and doctors are short on medicine and even basic medical supplies. Nobody knows when the situation will improve, but the necessity to fulfill these needs is urgent. Once again the Pancretan Association of America sprang into action to do what it does best; focus all our philanthropic efforts to meet this new challenge. Purchasing medicine and medical supplies is not as easy as one might think. First you have to find the sources. Then you must navigate the red tape and complete an array of applications such as licenses and export permits and then coordinate the logistics of shipping the supplies overseas and ensuring it goes to the designated medical facilities. That is why PAA President John Manos welcomed the proposed cooperation of the International Orthodox Christian Charities (IOCC) and their extensive experience on running large-scale operations like this Special Report 1. PAA District Governor Demitris Hatzis shakes hands with David Beltz, director of Medical Teams International, the organization that helped package and ship the medical supplies to Crete. 2 & 3. MTI utilizes an army of volunteers to segregate, package and ship medical supplies around the world. Here, the team is working on the PAA s shipment Photos Courtesy Demitris Hatzis KPHTH 17

18 ρεπορταζ special report one. A few years ago, the PAA and the IOCC cooperated very successfully to provide relief for the fires that ravaged Greece. The Archbishop of Crete, His Eminence Eirineos, blessed this latest effort of the PAA and President Manos, who empowered our representative in Crete, Ippokratis Beladakis, to oversee the receiving and distribution of the medical supplies to the appropriate medical facilities. Medical Teams International (MTI) is housed in a modern building in Tigart, Ore., 10 miles southwest of Portland. Inside is a hub of activities fueled primarily by an army of volunteers whose main goal is to acquire large quantities of medical supplies, then segregate, package and ship them according to a request. The IOCC has forged a partnership with MTI, which allows the purchasing of medical supplies at very affordable prices. IOCC development officer Lou Zagami was instrumental in making the necessary arrangements for the purchase and logistics related to the delivery of the medical supplies. Zagami also called President Manos and arranged my visit to their facility. I visited MTI on Sept. 19, and it was a very pleasant experience. In the airy, sun-drenched lobby I was warmly greeted by David A. Beltz, director of MTI, who escorted me through the operations area. There were 20 pallets of boxes stacked 84-inches high, wrapped and ready to be loaded into a 40-foot container bound for Greece. Tammy Curtz, who oversees the scanning and loading of the medical supplies, informed me that, due to increased demand of medical supplies to many countries around the world, the operations must run like clockwork. Within the allocated time, the $675,000 worth of medical supplies had to loaded into a container, driven to the port and then loaded onto a ship bound for Greece. The operations at MTI are impressive, but what is even more impressive is the large number of volunteers who donate their time and talent to this noble cause. MTI, along with the IOCC and the PAA, are definitely great organizations with whom to partner. These medical supplies will provide much needed relief to the Cretan people, particularly to children and those who have lost their medical insurance. Meanwhile the PAA will get ready to meet the next challenge. K IOCC Sends $1.3 Million in Medical Aid to Greece RADA K. TIERNEY, IOCC Greece s near bankrupt public healthcare system has left state-run hospitals with a rapidly dwindling stock of medical supplies and medicine, and healthcare workers struggling to care for critically ill patients. In October, International Orthodox Christian Charities (IOCC) responded to the country s escalating healthcare crisis with a shipment of more than $1.3 million in medical supplies destined for Greek hospitals in Athens and the island of Crete. Through the generous support of the Pancretan Association of America, IOCC and Greek relief partners will help replenish the storerooms of all hospitals in Crete with a container of more than $675,000 in medical equipment, surgical supplies and walking aids such as crutches and walkers. A second container, supported by the PAA and AHEPA, is filled with medical and surgical supplies worth more than $650,000 and headed to the capital city for distribution in three Athens-area public children s hospitals: Agia Sophia Children s Hospital, the largest children s hospital in Greece with 700 beds; the General Children s Hospital Aglaia Kyriakou with 160 beds; and the Pentelis General Children s Hospital with 380 beds. IOCC continues to respond to the rising humanitarian needs in Greece and is working in support of local organizations to provide direct assistance. In the northern Greek city of Thessaloniki, IOCC recently provided immunizations for uninsured schoolchildren to make them eligible to enroll in school. IOCC also provided more than $250,000 in medical supplies to free clinics operated throughout Greece so that thousands of vulnerable children, families and elderly without an income or access to Greece s national health system can continue to seek basic care. K Photo Courtesy Apostoli With thousands of families left without health coverage and hospitals struggling to operate with a lack of medical supplies and medicine, free clinics like this one are picking up the rising demand for healthcare. IOCC is responding to the urgent public healthcare needs with more than $1.3 million in medical equipment and supplies destined for state-run hospitals in Greece. 18 KPHTH NOVEMBER 2012

19 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Greek Immigrant Laid Honest Foundation By Brian O Neill / Pittsburgh Post-Gazette bout 60 years ago, when Chris Romanias was a schoolboy, his grandfather did something extraordinary. A Mike Romanias, a North Side shoemaker, put an ad in the Pittsburgh Sun-Telegraph saying he d found a little white purse with $920 in it. In today s dollars, that would be close to nine grand. I don t want nothing that doesn t belong to me, Mr. Romanias, then 66, told a reporter circa I could not sleep at night if I had something that belonged to somebody. Maybe woman who lost purse need money more than I do. He was known as Honest Mike from then on. Even then the Greek immigrant knew money comes and goes, but he had something that would last forever: family. He asked the Sun-Telegraph to put somewhere in its story that he had 28 grandchildren, adding, They make me happy man. Fast-forward to last Sunday at Ellis Island in New York Harbor. Some 52 of Honest Mike s grandchildren and greatgrandchildren assembled. They came from seven Eastern states to celebrate the 100th anniversary of their grandparents, Mike and Athena Romanias, stepping off the ship from Crete, Greece, on July 29, From there, they would begin a new life in the coal fields of Western Pennsylvania. Families, no less than nations, are nurtured by their founders story. It s passed down in tales that are told and retold at kitchen tables and reunion picnics. Take what Pappou liked to say if, when walking with two or three of his 10 children, he received a compliment on their polite behavior. These? he d say. These are the brats. You should see the good ones. They re at home. Four of the children born to Honest Mike s fifth child, Nick -- Mike, Chris, Kathy Warren and Nick -- shared stories over coffee and pastry at Chris kitchen table in Castle Shannon on Wednesday morning. They were still in the afterglow of their Ellis Island trip, where they wore commemorative T-shirts with the Greek flag on the front and thankful words to their grandparents on the back. These four siblings range in age from 58 to 74 and direct memories of their grandparents are just flickers from their childhoods, but confronting the stark reality of the landing place in the U.S. moved them all. In their late 20s, their grandparents left Greece with their infant daughter, Katherine, for a long, slow trip across the Atlantic Ocean without a friend or a job to greet them. Mike knew no English, but a Greek speaker on the boat told him of mining jobs in Washington County. For the next six years, he worked mining jobs there and as far west as Colorado before settling in Burgettstown. Mike would later say that donkeys were treated better than the miners, and Athena may have worked even harder, cooking and cleaning for 10 kids while tending to pigs, chickens and a cow. There s another story of Mike making moonshine for extra money during Prohibition and landing in jail. Athena came to court with the 10 children, asking the judge to let her husband out. The judge said no, so she started for the door, leaving the children behind. I can t feed the children without my husband, she told the jurist. Case dismissed, the judge said. Beat that, Solomon. By 1930, Mike had learned shoe repair and opened a shop on Mount Washington. The family moved around the city for years, but by 1943, Mike had saved enough to buy two neighboring North Side rowhouses for his family, a short walk from his Federal Street shop. When World War II ended, three of his four adult sons opened the Fort Wayne Restaurant on Federal Street. Another bit of family lore goes that the semi-retired Pappou volunteered to work the cash register for nothing but was let go after three weeks. He evidently had trouble with numbers because his cash drawer kept coming in short. Pappou, his sons told him, we can t afford you. He died in 1959 and his widow, Athena, died in Nine of the 10 children are gone now, too, but the sixth child, Angie Davis of Cranberry, turns 94 this year. She couldn t make it to New York, but her daughter Lenora was there with 51 of her cousins in two generations, from their early 20s to early 80s. By the way, not a one of them can remember if the woman who lost the purse with $920 ever turned up. The important part of that story, the bit about Honest Mike s family bringing him joy, is all that really mattered then or now. K Copyright Pittsburgh Post-Gazette, 2012, all rights reserved. Reprinted with permission. Family KPHTH 19

20 Η Eποχή του Τρύγου ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ΜΠΕΛΑΔΑΚΗΣ Πέρασε ο καιρός του τρύγου! Οι άνθρωποι είδαν τον κόπο της προηγούμενης χρονιάς να αμείβεται! Τα κλήματα στους αμπελώνες ξεφόρτωσαν το βάρος από πάνω τους με την συνδρομή του αφεντικού τους. Τα γλυκά σταφύλια διοχετευτήκαν στις αγορές τις ντόπιες, και του εξωτερικού. Έγιναν σταφίδα και γλυκό κρασί για τα σπιτικά του αφεντικού τους ή του επαγγελματία οινοποιού του Τόπου μας. Τα τελευταία χρόνια η παγκόσμια αγορά κρασιού όλο και κατακλύζεται από νέους ΑΡΙΣΤΟΥΣ οινοποιούς της Κρήτης που αποσπούν όλο και περισσότερα χρυσά, ασημένια ή χάλκινα βραβεία στους διεθνείς διαγωνισμούς, για τα κρασιά τους. Το αμπέλι εκτός από τα παραπάνω προϊόντα μας έχει καλομάθει με το γλυκό του κουταλιού. Γλυκό σταφύλι, λευκό ή μαύρο, σουλτανί ή ροζακί, ανάλογα με τα τοπικά έθιμα και τις τοπικές καλλιεργούμενες ποικιλίες. Παράγωγο του σταφυλιού είναι ακόμα το πεντανόστιμο πετιμέζι, που φτιάχνεται με μεράκι από τις νοικοκυρές για να κρατήσει τουλάχιστον για ένα μεγάλο διάστημα του χειμώνα και να γαρνίρει τους τηγανίτες, τα λουκούμια ή τους λουκουμάδες. Ένας άλλος τρόπος αξιοποίησης του σταφυλιού είναι η παραγωγή της μουσταλευριάς. Η λέξη μαρτυρά και την συνταγή! Μούστος και αλεύρι παντρεύονται με την μαεστρία της Κρητικιάς νοικοκυράς και μετατρέπονται στο περίφημο γλύκισμα την μουσταλευριά.. Καταναλώνεται φρέσκια πασπαλισμένη με περίσσιο σουσάμι, κοπανισμένα καρύδια και κανέλα. Επίσης αποξεραίνεται και καταναλώνεται λίγο αργότερα και μέχρι τα Χριστούγεννα σε κάποια σπίτια. Η αποξηραμένη έχει επίπεδο σχήμα, από το ταψί στο οποίο μπαίνει και κόβεται μπακλαβαδοτά και τα κομμάτια αυτά λέγονται κιοφτέρια. Μια άλλη συνταγή είναι αυτό που αποκαλούμε κολαίνες ή σουτζούκια και δεν είναι τίποτε άλλο από ολόκληρα καρύδια, περασμένα σε κλωστή σαν κολιέ κολαίνα, οι οποίες βουτιούνται στην ζεστή μάζα της μουσταλευριάς πολλές φορές μέχρι να αποκτήσουν μια μάζα μουσταλευριάς γύρο από τα καρύδια. Αυτή νόστιμη λιχουδιά στην συνέχεια αποξεραίνεται και τρατάρεται στους επισκέπτες κομμένη σε μικρά κομμάτια. Ένα ακόμη παράγωγο του σταφυλιού που είναι ίσως το πιο αγαπημένο των παραγωγών της Κρήτης και όχι μόνο, Men on the island of Crete gather grapes for the harvest. Photo courtesy Ippokratis Beladakis είναι η Τσικουδιά ή Ρακή για την Κρήτη. Ευρύτερα στην υπόλοιπη Ελλάδα είναι γνωστό σαν Τσίπουρο. Τσίπουρο είναι το προϊόν απόσταξης ζυμωμένων στέμφυλων ή στράφυλων. Συναντάται στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας και ανάλογα με τη περιοχή ποικίλει η ονομασία του και ο τρόπος παρασκευής του. Στην ηπειρωτική Ελλάδα ονομάζεται τσίπουρο γιατί τα στέμφυλα ονομάζονται τσίπουρα, ενώ στη Κρήτη ονομάζονται τσίκουδα και στη Κύπρο ζίβανα και το προϊόν τσικουδιά και ζιβανία, αντίστοιχα. Όσον αφορά τον τρόπο παρασκευής του στη Θεσσαλία, τη Μακεδονία και μερικές περιοχές της Ηπείρου το τσίπουρο παρασκευάζεται με προσθήκη γλυκάνισου ενώ αντίθετα στη Κρήτη, τη Κύπρο και μερικές περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας δεν χρησιμοποιούν, διατηρώντας έτσι αναλλοίωτα τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά της πρώτης ύλης. Μετά την διαδικασία της σύνθλιψης των σταφυλιών σε πατητήρια ή με σύγχρονα μηχανικά μέσα, γίνεται ο διαχωρισμός του μούστου που θα μπει στο βαρέλι και προορίζεται για κρασί και όλης της υπόλοιπης μάζας (στράφυλα) μαζί και μούστο που και αυτά θα διατηρηθούν σε δοχεία για να βράσουν (να υποστούν ζύμωση) και να μετατρέψουν τα ζάχαρα σε οινόπνευμα. Η διαδικασία αυτή είναι μεν απλή αλλά χρειάζεται προσοχή για να μην χαλάσουν τα στράφυλλα. Κατά τις πρώτες ημέρες χρειάζεται να ανακατεύονται τα στράφυλλα, για να διατηρούνται υγρά, να παίρνουν αέρα, και να αποβάλλονται όλα τα αέρια που δημιουργεί η ζύμωση που είναι πολύ δύσοσμα. Όταν η ζύμωση, (ο βρασμός) σταματήσει τότε πρέπει τα στράφυλλα να «πετρωθούν» Η λέξη διατηρείται από παλιά αν και σήμερα το πέτρωμα έχει αντικατασταθεί από 20 KPHTH NOVEMBER 2012