ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ι: ΜΑΚΡΟΘΔΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙKH

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ρνιή Οηθνλνκηθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ Σκήκα Πνιηηηθήο Δπηζηήκεο θαη Γεκόζηαο Γηνίθεζεο ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ι: ΜΑΚΡΟΘΔΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙKH Νίθνο Κνπηζηαξάο ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο Κπξηάθν Φηιίλε θαη άθε Μαλνχδα

2 ΠΗΓΔ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Burda, M. - Wyplosz, Ch. (2007) Εσρφπαχθή Μαθροοηθολοκηθή, Σφκνο Α, Gutenberg, Αζήλα Krugman, P. - Wells, R. (2009) Μαθροοηθολοκηθή, Δπίθεληξν, Θεζζαινλίθε Mankiw, N. G. -Taylor, M. P. (2010) Αρτές Οηθολοκηθής Θεφρίας, Σφκνο Β, Gutenberg, Αζήλα Samuelson, P. - Nordhaus, W. (2000) Οηθολοκηθή, Σφκνο Β, Παπαδήζεο, Αζήλα Stiglitz, J. E. - Walsh,C. E. (2009) Αρτές τες Μαθροοηθολοκηθής, Παπαδήζεο, Αζήλα

3 ΑΝΔΡΓΙΑ & ΑΓΟΡΔ ΔΡΓΑΙΑ

4 Σα βαζηθά κεγέζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο Απαζρνινύκελνη: είλαη ηα άηνκα ηα νπνία ζηελ πεξίνδν αλαθνξάο είλαη απαζρνινχκελνη έλαληη ακνηβήο ή απηναπαζρνινχκελνη. Άλεξγνη: είλαη ηα άηνκα ηα νπνία ζηελ πεξίνδν αλαθνξάο δελ απαζρνινχληαη, είλαη ηθαλά πξνο εξγαζία, πξφζπκα λα εξγαζηνχλ θαη αλαδεηνχλ εξγαζία. Δξγαηηθό δπλακηθό: είλαη ην άζξνηζκα ησλ απαζρνινπκέλσλ θαη ησλ αλέξγσλ. Πνζνζηό απαζρόιεζεο: απαζρνινχκελνη σο πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ εξγάζηκεο ειηθίαο (15-64 εηψλ). Πνζνζηό αλεξγίαο: άλεξγνη σο πνζνζηφ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Πνζνζηό ζπκκεηνρήο ζην εξγαηηθό δπλακηθό: ην εξγαηηθφ δπλακηθφ σο πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ εξγάζηκεο ειηθίαο (15-64 εηψλ).

5 Πίλαθαο 5.1: Πνζνζηά ζπκκεηνρήο ζην εξγαηηθό δπλακηθό (% εηώλ) Βέιγην 62,1 65,2 66,7 67,7 66,7 66,9 67,5 Γαλία 79,5 80,0 79,8 79,4 79,3 78,6 78,1 Γεξκαλία 70,5 71,0 73,8 76,6 77,3 77,2 77,6 Ιξιαλδία 61,6 67,5 70,8 69,4 69,2 69,2 69,8 Διιάδα 60,1 63,9 66,4 67,8 67,3 67,5 67,5 Ιζπαλία 60,6 65,1 70,0 73,5 73,9 74,3 74,3 Γαιιία 67,6 68,8 69,9 70,5 70,4 70,9 71,1 Οπγγαξία : 59,9 61,3 62,4 62,7 64,3 65,1 Οιιαλδία 69,2 74,9 76,9 78,2 78,4 79,3 79,7 Πνξηνγαιία 67,4 71,1 73,2 73,7 73,6 73,4 73,0 νπεδία 77,7 75,3 78,7 79,1 79,9 80,3 81,1 ΗΒ 74,7 75,2 75,4 75,5 75,7 76,3 76,4 ΔΔ-28 (Μ.Ο) ,7 70,9 71,1 71,7 71,9 Δπξσδψλε-17 (Μ.Ο) - 67,5 69,9 71,4 71,5 72,0 72,2 Πεγή: Eurostat

6 Πίλαθαο 5.2: Πνζνζηά απαζρόιεζεο (% πιεζπζκνύ ειηθίαο εηώλ) Βέιγην 56,3 60,9 61,1 62,0 61,9 61,8 61,8 Γαλία 73,9 76,4 75,9 73,3 73,1 72,6 72,5 Γεξκαλία 64,7 65,3 65,5 71,1 72,7 73,0 73,5 Ιξιαλδία 54,1 64,5 67,6 59,6 58,9 58,8 60,5 Διιάδα 54,5 56,6 59,6 59,1 55,1 50,8 48,8 Ιζπαλία 46,8 56,1 63,6 58,8 58,0 55,8 54,8 Γαιιία 59,6 61,7 63,7 63,9 63,9 63,9 64,1 Οπγγαξία - 55,9 56,9 55,4 55,8 57,2 58,4 Οιιαλδία 64,2 72,9 73,2 74,7 74,9 75,1 74,3 Πνξηνγαιία 62,5 68,2 67,3 65,3 63,8 61,4 60,6 νπεδία 70,7 71,1 72,5 72,1 73,6 73,8 74,4 ΗΒ 68,1 71,0 71,7 69,5 69,5 70,1 70,5 ΔΔ-28 (Μ.Ο) ,4 64,0 64,1 64,1 64,1 Δπξσδψλε-17 (Μ.Ο) - 61,2 63,6 64,2 64,2 63,8 63,5 Πεγή: Eurostat

7 Πίλαθαο 5.3: Πνζνζηά αλεξγίαο (% εξγαηηθνύ δπλακηθνύ) Βέιγην 9,7 6,9 8,5 8,3 7,2 7,6 8,4 Γαλία 6,7 4,3 4,8 7,5 7,6 7,5 7,0 Γεξκαλία 4,8 8,3 8,0 11,3 5,9 5,5 5,3 Ιξιαλδία 12,3 4,2 4,4 13,9 14,7 14,7 13,1 Διιάδα 9,2 11,2 10,0 12,7 17,9 24,5 27,5 Ιζπαλία 20,7 11,9 9,2 19,9 21,4 24,8 26,1 Γαιιία 12,0 9,5 8,9 9,3 9,2 9,8 10,3 Οπγγαξία 10,1 6,3 7,2 11,2 10,9 10,9 10,2 Οιιαλδία 7,1 3,1 5,3 4,5 4,4 5,3 6,7 Πνξηνγαιία 7,2 4,5 8,5 12,0 12,9 15,8 16,4 νπεδία 8,8 5,6 7,7 8,6 7,8 8,0 8,0 ΗΒ 8,5 5,4 4,8 7,8 8,0 7,9 7,5 ΔΔ-28 (Μ.Ο) 10,2 (1996) 9,0 9,0 9,6 9,6 10,4 10,8 Δπξσδψλε-19 (Μ.Ο) 11,0 9,0 9,1 10,2 10,1 11,3 11,9 Πεγή: European Commission

8 Πίλαθαο 5.4: Πνζνζηά καθξνρξόληαο αλεξγίαο (% ζπλνιηθήο αλεξγίαο) Βέιγην 62,4 56,3 51,7 48,8 48,3 44,7 46,1 Γαλία 28,1 20,0 23,4 20,2 24,4 28,0 25,5 Γεξκαλία 48,7 51,5 53,0 47,3 47,9 45,4 44,7 Ιξιαλδία 61,4 38,2 33,4 49,1 59,3 61,7 60,6 Διιάδα 51,2 56,7 51,9 44,6 49,3 59,1 67,1 Ιζπαλία 54,7 42,4 24,4 36,6 41,6 44,4 49,7 Γαιιία 40,3 39,7 41,1 40,2 41,5 40,4 40,4 Οπγγαξία : 47,8 45,0 49,3 47,9 45,0 48,6 Οιιαλδία 46,8 : 40,2 27,6 33,5 34,0 36,1 Πνξηνγαιία : 44,7 57,7 31,1 37,2 40,3 42,5 νπεδία 50,9 43,9 48,3 52,2 48,4 48,8 56,4 ΗΒ 37,0 24,6 25,8 24,0 22,2 21,4 20,7 ΔΔ-28 (Μ.Ο) ,3 40,1 43,1 44,6 47,4 Δπξσδψλε-19 (Μ.Ο) - 48,7 45,3 42,5 45,4 46,5 49,8 Πεγή: Eurostat

9 «Δκθύιηνο» ζηα ηζπαληθά ρσξάθηα Ο Χνζέ Μαξία Γθφκεδ Χηκέλεδ λφκηδε φηη είραλ ηειεηψζεη νη κέξεο ηνπ κφρζνπ ζηελ χπαηζξν ηεο Αλδαινπζίαο. Ο 29ρξνλνο Γθφκεδ θέξδηδε πεξίπνπ δνιάξηα ην κήλα, βάθνληαο ηνίρνπο θαη δνπιεχνληαο κάγεηξαο ηα ζαββαηνθχξηαθα, ζε απηήλ ηελ επεκεξνχζα πφιε ηεο θξάνπιαο. Αγφξαζε δηακέξηζκα, πήγαηλε ζπρλά ζε πάξηπ κεηά ηε δνπιεηά θαη ληπλφηαλ επψλπκα. Πξηλ απφ έλα ρξφλν, ν θ. Γθφκεδ έραζε ηε δνπιεηά ηνπ ζηνλ θαηαζθεπαζηηθφ ηνκέα. Σψξα καδεχεη θξάνπιεο γα δνιάξηα ην κήλα, ζε κηα θάξκα έμσ απφ ηε Λέπε ζηελ αλδαινπζηαλή επαξρία ηεο Χνπέιβα. Καζψο εμαθαλίδνληαη δνπιεηέο ζηελ Αλδαινπζία, νη εξγάηεο φπσο ν θχξηνο Γθφκεδ επηζηξέθνπλ ζηα ρσξάθηα πνπ εγθαηέιεηςαλ γηα ηηο νηθνδνκέο, ηα μελνδνρεία θαη ηα θαηαζηήκαηα, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξφζθαηεο δεθαεηνχο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ζηελ Ιζπαλία. ήκεξα αληαγσλίδνληαη κε ηνπο κεηαλάζηεο πνπ ηνπο αληηθαηέζηεζαλ θαη πνιινί θνβνχληαη φηη ε δπζαξέζθεηα πνπ ππξνδνηείηαη κπνξεί ζχληνκα λα εθξαγεί. Με ηελ αχμεζε ηεο αλεξγίαο, κηα πεξηνρή πνπ απνξξνθνχζε επηηπρψο επνρηθνχο εξγάηεο φηαλ πεξίζζεπαλ νη δνπιεηέο έρεη γίλεη παξάδεηγκα θιηκαθνχκελεο πξνζηξηβήο κεηαμχ ληφπησλ θαη μέλσλ εξγαηψλ, ζπλδηθάησλ θαη αγξνηψλ. Σν πνζνζηφ αλεξγίαο ζηελ Αλδαινπζία έθηαζε ην 22% ζην ηέινο ηνπ πεξαζκέλνπ ρξφλνπ, πνιχ πάλσ απφ ην 14% ζε εζληθφ επίπεδν θαη 3 θνξέο κεγαιχηεξν απφ ηνλ επξσπατθφ κέζν φξν. THE NEW YORK TIMES, 15/03/2009

10 Γηάγξακκα 5.1: Ο ράξηεο ησλ ξνώλ εξγαζίαο Παξαίηεζε θαη κεηαθίλεζε ζε Απαζρνινχκελνη Δμεύξεζε εξγαζίαο Άλεξγνη άιιε ζέζε εξγαζίαο Απνιύζεηο, παξαηηήζεηο θαη κεηάβαζε ζηελ αλεξγία Απνζαξξπκέλνη εξγαδφκελνη Νενεηζεξρφκελνη Απνηπρεκέλνη λενεηζεξρφκελνη πληαμηνδνηνχκελνη Δθηφο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ

11 Αγνξά εξγαζίαο θαη πξντόλ Η ζπκκεηνρή ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ επεξεάδεη ην δπλεηηθφ πξντφλ κηαο νηθνλνκίαο, θαζψο φζν κεγαιχηεξνο ν αξηζκφο ησλ δπλεηηθά εξγαδνκέλσλ, ηφζν πςειφηεξν θαη ην δπλεηηθά παξαγφκελν πξντφλ, ελψ ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ θαη ησλ απαζρνινχκελσλ επεξεάδεη, θπξίσο, ην πξαγκαηνπνηνχκελν πξντφλ θαη θαη επέθηαζε ην παξαγσγηθφ θελφ. Πνιηηηθέο αύμεζεο ηεο ζπκκεηνρήο ζην εξγαηηθό δπλακηθό κπνξεί λα απνζθνπνύλ : ζηε βειηίσζε ηεο νηθνλνκηθήο απνδνηηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο, κέζσ ησλ ζπζηεκάησλ θνξνιφγεζεο θαη επηδνκάησλ. Όσο συειότερε ε θαζαρή ακοηβή τες εργασίας, τόσο ελτολότερα τα θίλετρα τοσ πιεζσσκού γηα αλαδήτεσε εργασίας. ζηνλ ζπλδπαζκφ ηνπ νηθνγελεηαθνχ βίνπ κε ηελ εξγαζία, φπσο είλαη νη δνκέο θαη νη άδεηεο θξνληίδαο πξνζηαηεπφκελσλ κειψλ (παηδηά, ειηθησκέλνη). ζηνλ ζπλδπαζκφ ηεο εθπαίδεπζεο κε ηελ εξγαζία, φπσο είλαη νη εθπαηδεπηηθέο άδεηεο θαη νη επέιηθηεο κνξθέο εξγαζίαο. ζηελ αλαλέσζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, κέζσ ηεο αληηκεηψπηζεο ηνπ πξνβιήκαηνο γήξαλζεο ηνπ πιεζπζκνχ. ζηε δηεπθφιπλζε ηεο δηαδηθαζίαο εχξεζεο εξγαζίαο, πνπ ζα απνκαθξχλεη ηνλ θίλδπλν απνζάξξπλζεο ηνπ πιεζπζκνχ σο πξνο ηελ αλαδήηεζε εξγαζίαο ζηελ επηκήθπλζε ηνπ εξγαζηαθνχ βίνπ, κέζσ ηεο αχμεζεο ησλ ειηθηαθψλ νξίσλ ζπληαμηνδφηεζεο.

12 Πξνζθνξά εξγαζίαο Κάζε άηνκν κπνξεί λα θαηαλείκεη ην ρξφλν ηνπ κεηαμχ εξγαζίαο θαη ζρφιεο. Η ζρέζε κεηαμχ εξγαζίαο θαη ζρφιεο είλαη αληαιιαθηηθή, θαζψο φζν πεξηζζφηεξν εξγάδεηαη έλα άηνκν ηφζν ιηγφηεξνο ειεχζεξνο ρξφλνο ηνπ απνκέλεη θαη ην αληίζηξνθν. Δπίζεο, φζν πεξηζζφηεξν εξγάδεηαη έλα άηνκν ηφζν κεγαιχηεξν εηζφδεκα δηαζέηεη πξνο θαηαλάισζε θαη ηφζν ιηγφηεξνο ειεχζεξνο ρξφλνο ηνπ απνκέλεη. Η ηηκή κηαο ψξαο ζρφιεο είλαη ην θόζηνο επθαηξίαο ηεο, δειαδή ην εηζφδεκα πνπ ζα απνθηνχζε έλα άηνκν αλ δηέζεηε απηήλ ηελ ψξα ζρφιεο γηα εξγαζία. Σν θφζηνο επθαηξίαο ηεο ζρφιεο είλαη ν πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P), δειαδή ν νλνκαζηηθφο κηζζφο (W) πξνο ην επίπεδν ησλ ηηκψλ (P). Μηα αχμεζε ηνπ πξαγκαηηθνχ κηζζνχ (ε νπνία κπνξεί λα πξνέιζεη απφ ηελ αχμεζε ηνπ νλνκαζηηθνχ ή/θαη ηε κείσζε ηνπ επηπέδνπ ησλ ηηκψλ) επεξεάδεη ηελ θαηαλνκή ηνπ ρξφλνπ κεηαμχ εξγαζίαο θαη ζρφιεο, σο εμήο: α) απμάλεη ην θφζηνο επθαηξίαο ηεο ζρφιεο θαη θαη επέθηαζε ηελ πξνζθνξά εξγαζίαο (απνηέιεζκα ππνθαηάζηαζεο) θαη β) απμάλεη ην εηζφδεκα απφ ηελ εξγαζία, θαη επέθηαζε ηελ θαηαλάισζε θαη ην δηαζέζηκν ρξφλν γηα ζρφιε (απνηέιεζκα εηζνδήκαηνο).

13 Γηάγξακκα 5.2: Κακπύιε αηνκηθήο πξνζθνξάο εξγαζίαο Η πξνζθεξφκελε πνζφηεηα εξγαζίαο είλαη ζεηηθή ζπλάξηεζε ηνπ πξαγκαηηθνχ κηζζνχ, θαζψο ην απνηέιεζκα ππνθαηάζηαζεο ππεξηεξεί ηνπ εηζνδεκαηηθνύ απνηειέζκαηνο. Όηαλ απμάλεηαη ν πξαγκαηηθφο κηζζφο (απφ (W/P)1 ζε (W/P)2), απμάλεηαη ε πξνζθεξφκελε πνζφηεηα εξγαζίαο (απφ LS1 ζε LS2). Πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P)2 Κακπχιε αηνκηθήο πξνζθνξάο εξγαζίαο (SL) (W/P)1 LS1 LS2 Πξνζθνξά εξγαζίαο

14 000 Γηάγξακκα 5.3: Δηήζηνο αξηζκόο σξώλ εξγαζίαο θαη κέζνη κηζζνί ( ) ΓΑΛΛΙΑ ΓΔΡΜΑΝΙΑ ΔΣΗΙΔ ΩΡΔ ΔΡΓΑΙΑ ΔΡΓΑΙΑ ΑΝΑ ΑΣΟΜΟ ΔΣΗΙΔ ΩΡΔ ΑΝΑ ΑΣΟΜΟ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟ ΠΡΑΓΜΑ ΜΙΘΟ ΣΙΚΟ ΜΙΘΟ (1870=100) (1870=10 0) ΔΣΗΙΔ ΔΡΓΑΙΑ ΩΡΔ ΔΡΓΑΙΑ ΑΝΑ ΑΣΟΜΟ ΔΣΗΙΔ ΩΡΔ ΑΝΑ ΑΣΟΜΟ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟ ΜΙΘΟ ΠΡΑΓΜΑΣΙ ΚΟ (1870=100) ΜΙΘΟ (1870=100) ΠΗΓΗ: Burda, M. - Wyplosz, Ch. (2007) Εσρφπαχθή Μαθροοηθολοκηθή, Σφκνο Α, Gutenberg, Αζήλα

15 000 Γηάγξακκα 5.3: Δηήζηνο αξηζκόο σξώλ εξγαζίαο θαη κέζνη κηζζνί ( ) Η. Β Η.Π.Α ΔΣΗΙΔ ΩΡΔ ΔΣΗΙΔ ΩΡΔ ΑΣΟΜΟ ΔΡΓΑΙΑ ΑΝΑ ΑΣΟΜΟ ΔΡΓΑΙΑ ΑΝΑ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟ ΠΡΑΓΜΑΣΙ ΜΙΘΟ ΚΟ (1870=100) ΜΙΘΟ (1870=100) ΔΣΗΙΔ ΩΡΔ ΔΡΓΑΙΑ ΔΡΓΑΙΑ ΑΝΑ ΑΣΟΜΟ ΔΣΗΙΔ ΩΡΔ ΑΝΑ ΑΣΟΜΟ ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟ ΠΡΑΓΜΑ ΜΙΘΟ ΣΙΚΟ (1870=100) ΜΙΘΟ (1870=100 ) ΠΗΓΗ: Burda, M. - Wyplosz, Ch. (2007) Εσρφπαχθή Μαθροοηθολοκηθή, Σφκνο Α, Gutenberg, Αζήλα

16 Γηάγξακκα 5.4: Η ζπλαζξνηζηηθή θακπύιε πξνζθνξάο εξγαζίαο Η ζπλαζξνηζηηθή θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο είλαη ην (νξηδφληην) άζξνηζκα ησλ αηνκηθψλ θακππιψλ πξνζθνξάο εξγαζίαο. Σα άηνκα δελ κπνξνχλ λα κεηαβάιινπλ ηηο ψξεο εξγαζίαο πνπ πξνζθέξνπλ αλάινγα κε ην κηζζφ, θαζψο ν ρξφλνο απαζρφιεζεο νξίδεηαη απφ ηηο ζπκβάζεηο εξγαζίαο. πλεπψο, θαινχληαη λα επηιέμνπλ αλ ζα εξγαζζνχλ ή φρη, γηα θάζε ζπλδπαζκφ κηζζνχ θαη σξψλ εξγαζίαο, φπσο απηά νξίδνληαη απφ ην ζεζκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο απηήο. Η ζπλαζξνηζηηθή θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο δείρλεη γηα θάζε επίπεδν πξαγκαηηθνχ κηζζνχ ηελ πνζφηεηα εξγαζίαο, πνπ πξνζθέξεηαη ζε κηα νηθνλνκία. Όζν πςειφηεξνο ν πξαγκαηηθφο κηζζφο, ηφζν πεξηζζφηεξα άηνκα απνθαζίδνπλ λα εηζέιζνπλ ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ. Αληίζεηα, φηαλ ν πξαγκαηηθφο κηζζφο είλαη ρακειφο, νξηζκέλα άηνκα πξνηηκνχλ λα κελ πξνζθέξνπλ εξγαζία. Πξαγκαηηθφο Μηζζφο Αηνκηθή Κακπχιε Πξνζθνξάο Δξγαζίαο πλαζξνηζηηθή Κακπχιε Πξνζθνξάο Δξγαζίαο (SL) Δξγαζία

17 Η δήηεζε εξγαζίαο Αο ππνζέζνπκε φηη νη επηρεηξήζεηο ρξεζηκνπνηνχλ κφλν θεθάιαην θαη εξγαζία πξνθεηκέλνπ λα παξάγνπλ πξντφληα θαη ππεξεζίεο. Αλ ε πνζφηεηα θεθαιαίνπ είλαη ζηαζεξή, ε επηρείξεζε πξνθεηκέλνπ λα παξάγεη πεξηζζφηεξν πξντφλ ζα πξέπεη λα απμήζεη ηελ πνζφηεηα εξγαζίαο πνπ ρξεζηκνπνηεί. Σν επηπιένλ πξντφλ πνπ ζα παξαρζεί απφ ηε ρξεζηκνπνίεζε κηαο επηπιένλ κνλάδαο εξγαζίαο είλαη ην νξηαθφ πξντφλ ηεο εξγαζίαο (MPL), ην νπνίν είλαη θζίλνλ κε δεδνκέλε ηελ πνζφηεηα ηνπ θεθαιαίνπ. Μηα αληηπξνζσπεπηηθή επηρείξεζε ζα επηιέμεη ηελ πνζφηεηα εξγαζίαο πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη ζχκθσλα κε ηε ζπλζήθε κεγηζηνπνίεζεο ησλ θεξδψλ ηεο. Σν θφζηνο κηαο πξφζζεηεο κνλάδαο εξγαζίαο είλαη ν κηζζφο (W). Σα έζνδα ηεο επηρείξεζεο απφ ηελ απαζρφιεζε κηαο επηπιένλ κνλάδαο εξγαζίαο ζα απμεζνχλ θαηά ηελ αμία ηνπ πξφζζεηνπ πξντφληνο πνπ ζα παξαρζεί. Γειαδή, ηα έζνδά ηεο ζα απμεζνχλ θαηά ην νξηαθφ πξντφλ ηεο εξγαζίαο (MPL) επί ηελ ηηκή ηνπ πξντφληνο (P).

18 Η δήηεζε εξγαζίαο Αλ ε αμία ηνπ επηπιένλ πξντφληνο πνπ ζα παξαρζεί απφ ηελ αχμεζε ηεο εξγαζίαο θαηά κία κνλάδα είλαη κηθξφηεξε απφ ην θφζηνο ηεο (ΜPL*P<W MPL<W/P), ηφηε ε πξφζιεςε κηαο επηπιένλ κνλάδαο εξγαζίαο ζα κεηψζεη ηα θέξδε ηεο επηρείξεζεο. Αληίζεηα, αλ ε αμία ηνπ επηπιένλ πξντφληνο πνπ ζα παξαρζεί απφ ηελ αχμεζε ηεο εξγαζίαο θαηά κία κνλάδα είλαη κεγαιχηεξε απφ ην θφζηνο ηεο (ΜPL*P>W MPL>W/P), ηφηε ε πξφζιεςε κηαο επηπιένλ κνλάδαο εξγαζίαο ζα απμήζεη ηα θέξδε ηεο επηρείξεζεο. πλεπψο, ε επηρείξεζε κεγηζηνπνηεί ηα θέξδε ηεο φηαλ ε αμία ηνπ νξηαθνχ πξντφληνο ηεο ηειεπηαίαο κνλάδαο εξγαζίαο είλαη ίζε κε ην θφζηνο παξαγσγήο ηνπ, δειαδή: P* MPL = W MPL =W/P Όζν πςειφηεξνο ν πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P) ηφζν κεγαιχηεξν ζα πξέπεη λα είλαη ην νξηαθφ πξντφλ ηεο εξγαζίαο (MPL) πξνθεηκέλνπ ε επηρείξεζε λα πξνζιάβεη έλαλ επηπιένλ εξγαδφκελν. Σν νξηαθφ πξντφλ ηεο εξγαζίαο είλαη πςειφηεξν φζν κηθξφηεξε πνζφηεηα εξγαζίαο ρξεζηκνπνηεί κηα επηρείξεζε, δεδνκέλεο ηεο πνζφηεηαο ηνπ θεθαιαίνπ.

19 Γηάγξακκα 5.5: Η θακπύιε δήηεζεο εξγαζίαο Η δεηνχκελε πνζφηεηα εξγαζίαο είλαη αξλεηηθή ζπλάξηεζε ηνπ πξαγκαηηθνχ κηζζνχ. Γειαδή, φηαλ απμάλεηαη ν πξαγκαηηθφο κηζζφο (απφ (W/P)1 ζε (W/P)2) κεηψλεηαη ε δεηνχκελε πνζφηεηα εξγαζίαο (απφ LD1 ζε LD2). Πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P) (W/P)2 Κακπχιε δήηεζεο εξγαζίαο (DL) (W/P)1 LD2 LD1 Δξγαζία

20 Γηάγξακκα 5.6: Μεηαηνπίζεηο ηεο θακπύιεο δήηεζεο εξγαζίαο Η θακπχιε δήηεζεο εξγαζίαο κεηαηνπίδεηαη πξνο ηα έμσ θαη δεμηά (απφ ηε ζέζε DL1 ζηε ζέζε DL2) αλ απμεζεί ε πνζφηεηα ηνπ θεθαιαίνπ ή βειηησζεί ε ηερλνινγία. Έηζη, γηα θάζε επίπεδν εξγαζίαο παξάγεηαη πεξηζζφηεξν πξντφλ, απμάλεηαη ην νξηαθφ πξντφλ ηεο εξγαζίαο (MPL) θαη ε θακπχιε δήηεζεο εξγαζίαο κεηαηνπίδεηαη πξνο ηα έμσ θαη δεμηά. Αληίζεηα, κηα κείσζε ηνπ απνζέκαηνο θεθαιαίνπ ζα πεξηνξίζεη ην νξηαθφ πξντφλ ηεο εξγαζίαο θαη ζα κεηαηνπίζεη ηελ θακπχιε δήηεζήο ηεο πξνο ηα κέζα θαη αξηζηεξά (απφ ηε ζέζε DL1 ζηε ζέζε DL3). Πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P) DL1 DL2 DL3 Δξγαζία

21 Γηάγξακκα 5.7: Ιζνξξνπία ζηελ αγνξά εξγαζίαο Η αγνξά εξγαζίαο βξίζθεηαη ζε ηζνξξνπία φηαλ ζε έλα επίπεδν πξαγκαηηθνχ κηζζνχ W/P ε δεηνχκελε πνζφηεηα εξγαζίαο ηζνχηαη κε ηελ πξνζθεξφκελε. Πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P) D L SL W/P DL=SL Δξγαζία

22 Γηάγξακκα 5.8: Μεηαηόπηζε ηεο θακπύιεο δήηεζεο εξγαζίαο Όηαλ απμάλεηαη ε πνζφηεηα θεθαιαίνπ ή βειηηψλεηαη ε ηερλνινγία παξαγσγήο ε θακπχιε δήηεζεο εξγαζίαο κεηαηνπίδεηαη πξνο ηα πάλσ θαη δεμηά (απφ ηε ζέζε DL1 ζηε ζέζε DL2), απμάλεηαη ν πξαγκαηηθφο κηζζφο (απφ (W/P)1 ζε (W/P)2) θαη απμάλεηαη, επίζεο, ε απαζρφιεζε (απφ L1 ζε L2). Πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P) DL1 DL2 SL (W/P)2 (W/P)1 L1 L2 Δξγαζία

23 Γηάγξακκα 5.9: Μεηαηόπηζε ηεο θακπύιεο πξνζθνξάο εξγαζίαο Όηαλ απμάλεηαη ε πξνζθνξά εξγαζίαο, εμαηηίαο κηαο αχμεζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, ε θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο κεηαηνπίδεηαη πξνο ηα έμσ θαη δεμηά (απφ ηε ζέζε SL1 ζηε ζέζε SL2) κεηψλεηαη ν πξαγκαηηθφο κηζζφο (απφ (W/P)1 ζε (W/P)2) θαη απμάλεηαη ε απαζρφιεζε (απφ L1 ζε L2). Πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P) DL SL1 SL2 (W/P)1 (W/P)2 L1 L2 Δξγαζία

24 Γηάγξακκα 5.10: Ιζνξξνπία ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη αλεξγία Όηαλ ε αγνξά εξγαζίαο βξίζθεηαη ζε ηζνξξνπία (ζεκείν Α), ζην επίπεδν πξαγκαηηθνχ κηζζνχ (W/P)1 ε δεηνχκελε πνζφηεηα εξγαζίαο (LD) ηζνχηαη κε ηελ πξνζθεξφκελε (LS). Όκσο, ε ηζνξξνπία ηεο αγνξάο εξγαζίαο δελ ζπλεπάγεηαη ηελ απνπζία αλεξγίαο. Αλ ε δπλεηηθή πξνζθνξά εξγαζίαο είλαη Lp ηφηε νη άλεξγνη ηεο νηθνλνκίαο είλαη Lp-L1. Ο κηζζφο ηζνξξνπίαο (W/P)1 είλαη αξθεηά ρακειφο, κε απνηέιεζκα έλαο αξηζκφο αηφκσλ (Lp-L1) λα κελ επηζπκεί λα εξγαζηεί (εθνύζηα αλεξγία). ην ζεκείν Α φινη φζνη πξνζθέξνπλ εξγαζία κε κηζζφ (W/P)1 εξγάδνληαη. Πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P) D L SL (W/P)1 Α DL=L1=SL Lp Δξγαζία

25 Γηάγξακκα 5.11: Αθνύζηα αλεξγία Όηαλ ε αγνξά εξγαζίαο είλαη ζε ηζνξξνπία (ζεκείν Α), ζε έλα επίπεδν πξαγκαηηθνχ κηζζνχ (W/P)1 ε δεηνχκελε πνζφηεηα εξγαζίαο είλαη ίζε κε ηελ πξνζθεξφκελε. Όκσο, ππάξρνπλ ζεζκνί πνπ δηέπνπλ ηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο εξγαζίαο, νη νπνίνη εκπνδίδνπλ ηε κείσζε ηνπ πξαγκαηηθνχ κηζζνχ θάησ απφ έλα επίπεδν (W/P)2. ε απηφ ην επίπεδν κηζζνχ ε πξνζθεξφκελε πνζφηεηα εξγαζίαο (LS) είλαη κεγαιχηεξε απφ ηε δεηνχκελε (LD), κε απνηέιεζκα έλαο αξηζκφο ζπκκεηερφλησλ ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ (LS-LD) λα κελ βξίζθεη ζέζε εξγαζίαο (αθνύζηα αλεξγία). Πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P)2 DL SL (W/P)1 Α LD L1 LS Δξγαζία

26 Γηάγξακκα 5.12: Παξάγνληεο αθακςίαο ησλ πξαγκαηηθώλ κηζζώλ - ηα εξγαηηθά ζπλδηθάηα Η πξνο ηα θάησ αθακςία ησλ πξαγκαηηθψλ κηζζψλ πξνθαιείηαη απφ ηελ χπαξμε εξγαηηθψλ ζπλδηθάησλ, ηα νπνία είλαη ελψζεηο εξγαδνκέλσλ πνπ ζηφρν έρνπλ ηελ πξνάζπηζε ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπο ζε πνιινχο ηνκείο, ηδίσο ζηνλ κηζζνινγηθφ. Σα εξγαηηθά ζπλδηθάηα, πνιιέο θνξέο, πηέδνπλ γηα αχμεζε ησλ πξαγκαηηθψλ κηζζψλ, αδηαθνξψληαο γηα ηηο επηπηψζεηο ηεο ζηελ αλεξγία. Δμαηηίαο ηεο δξάζεο ησλ εξγαηηθψλ ζπλδηθάησλ θάζε πνζφηεηα εξγαζίαο πξνζθέξεηαη ζε πςειφηεξν επίπεδν πξαγκαηηθνχ κηζζνχ. Έηζη, κπνξεί λα πξνθχςεη κηα λέα θακπχιε πξνζθνξάο, ε θακπχιε ζπιινγηθήο πξνζθνξάο εξγαζίαο, ε νπνία βξίζθεηαη πάλσ θαη αξηζηεξά απφ ηε ζπλαζξνηζηηθή θακπχιε πξνζθνξάο εξγαζίαο. Ο κηζζφο ηζνξξνπίαο (W/P)2 πξνθχπηεη απφ ηελ ηνκή ησλ θακππιψλ δήηεζεο εξγαζίαο θαη ζπιινγηθήο πξνζθνξάο, ελψ ε αθνχζηα αλεξγία αλέξρεηαη ζε LS-L2. Πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P)2 (W/P)1 DL πιινγηθή πξνζθνξά εξγαζίαο SL L2 L* LS Δξγαζία

27 Πίλαθαο 5.5: Η ζπκκεηνρή ησλ εξγαδνκέλσλ ζηα εξγαηηθά ζπλδηθάηα (% εξγαδνκέλσλ πνπ είλαη κέιε εξγαηηθώλ ζπλδηθάησλ) (% εξγαδνκέλσλ) Απζηξία 38,9 33,3 28,4 27,4 Βέιγην 55,6 53,7 53,8 55,0 (2012) Γαλία 75,6 70,7 67,0 66,8 Φηλιαλδία 79,4 70,6 69,1 Διιάδα 29,8 24,6 22,5 Οπγγαξία 30,9 17,5 12,5 68,6 (2012) 21,3 (2012) 10,55 (2012) Ιξιαλδία 42,7 34,0 32,7 31,2 Ιηαιία 36,2 33,6 35,5 36,9 Οιιαλδία 25,1 20,6 18,6 17,6 ΗΒ 30,7 28,4 26,3 25,4 ΗΠΑ 13,6 11,9 11,4 10,8 Πεγή: OECD

28 Παξάγνληεο αθακςίαο ησλ πξαγκαηηθώλ κηζζώλ - νη εληόο θαη εθηόο ησλ ηεηρώλ Σν ζχλνιν ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ απνηειείηαη απφ ηνπο εξγαδφκελνπο θαη ηνπο άλεξγνπο. Δπίζεο, ζα κπνξνχζε λα δηαθξηζεί ζηνπο εληόο (insiders) θαη ηνπο εθηόο ησλ ηεηρώλ (outsiders) ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Οη εληφο ησλ ηεηρψλ είλαη απαζρνινχκελνη πνπ νη επηρεηξήζεηο δελ κπνξνχλ λα αληηθαηαζηήζνπλ εχθνια εμαηηίαο ηεο λνκνζεζίαο πνπ δηέπεη ηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο εξγαζίαο, αιιά θαη ηεο πςειφηεξεο παξαγσγηθφηεηάο ηνπο έλαληη ησλ λενεηζεξρφκελσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Οη εθηφο ησλ ηεηρψλ είλαη, θπξίσο, άλεξγνη ή απαζρνινχκελνη κε ζπκβάζεηο κεξηθήο θαη πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο. Σα εξγαηηθά ζπλδηθάηα πξνζπαζνχλ λα ηθαλνπνηήζνπλ ηα ζπκθέξνληα ησλ κειψλ ηνπο (πςεινί πξαγκαηηθνί κηζζνί), αδηαθνξψληαο, πνιιέο θνξέο, γηα ηηο επηπηψζεηο ζηνπο εθηφο ησλ ηεηρψλ (αλεξγία).

29 Γηάγξακκα 5.13: Παξάγνληεο αθακςίαο ησλ πξαγκαηηθώλ κηζζώλ - ν θαηώηαηνο κηζζόο Η πξνο ηα θάησ αθακςία ησλ πξαγκαηηθψλ κηζζψλ κπνξεί λα πξνθιεζεί θαη απφ ηνλ θαηψηαην κηζζφ (Wmin). Ο θαηψηαηνο κηζζφο εμαζθαιίδεη έλα ειάρηζην εηζφδεκα γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο. Όκσο, ν θαηψηαηνο κηζζφο απνζαξξχλεη ηνπο εξγνδφηεο λα πξνζιάβνπλ εξγαδνκέλνπο ρακειήο παξαγσγηθφηεηαο, φπσο είλαη νη λένη. Ο θαηψηαηνο κηζζφο φρη κφλν εκπνδίδεη ηελ εθθαζάξηζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο, αιιά είλαη πνιχ πηζαλφλ λα πξνθαιέζεη αθνχζηα αλεξγία LSmin- LDmin, ε νπνία είλαη κεγαιχηεξε απφ απηή πνπ νθείιεηαη ζηε δξάζε ησλ εξγαηηθψλ ζπλδηθάησλ (LS-L2). Πξαγκαηηθφο κηζζφο Wmin/P πιινγηθή πξνζθνξά εξγαζίαο DL SL Αλεξγία πνπ νθείιεηαη ζηα εξγαηηθά ζπλδηθάηα (W/P)2 (W/P)1 LDmin L2 L1 LS LSmin Δξγαζία Αλεξγία πνπ νθείιεηαη ζηνλ θαηψηαην κηζζφ

30 Οη λένη ζα πιεξώζνπλ «ηα ζπαζκέλα» χκθσλα κε έξεπλεο ηνπ ΟΟΑ, ζηηο 30 ρψξεο ηνπ νξγαληζκνχ ην κέζν πνζνζηφ ηεο αλεξγίαο ζα αλέιζεη ζην 10% ηελ επφκελε ρξνληά απφ ην 8% ζην νπνίν θπκαίλεηαη απηήλ ηελ πεξίνδν. Ο «πνιχ ζεκαληηθφο ρξφλνο πνπ ζα απαηηεζεί γηα ηελ έμνδν απφ ηε βαζεηά θξίζε», φκσο, φπσο πξνέβιεςε ηηο πξνεγνχκελεο εκέξεο ν Μπαξάθ Οκπάκα, κεηξά θπξίσο εηο βάξνο ησλ λέσλ. Γηφηη, φηαλ νη πξνζιήςεηο παγψλνπλ απηνί είλαη νη πξψηνη πνπ ζπζηάδνληαη θαη ιφγσ ηεο έιιεηςεο εξγαζηαθήο εκπεηξίαο (πψο ζα κπνξνχζαλ άξαγε λα έρνπλ;) είλαη νη ίδηνη πνπ αλαγθάδνληαη λα δνπιεχνπλ κε ειαζηηθά σξάξηα θαη «πξνθνξηθέο ζπκβάζεηο», ππνακεηβφκελνη, αδήισηνη, ή έζησ εηεξναπαζρνινχκελνη ζε ηνκείο άζρεηνπο απφ απηνχο γηα ηνπο νπνίνπο ζπνχδαδαλ γηα ρξφληα. Λχζεηο βέβαηα ππάξρνπλ γηα ηελ αλεξγία, ην δήηεκα φκσο είλαη πνηεο απφ απηέο επηιέγεη θάζε θξάηνο γηα λα ζηεξίμεη ηελ πνιχπαζε «είζνδν ησλ λέσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο». ΣΟ ΒΗΜΑ, 14/06/2009

31 Μπαξάθ Οκπάκα: Η αύμεζε ηνπ θαηώηαηνπ κηζζνύ ζα δώζεη ώζεζε ζηελ νηθνλνκία χκθσλα κε ηνλ Ακεξηθαλφ Πξφεδξν, ε πξφηαζε γηα αχμεζε ηνπ θαηψηαηνπ κηζζνχ είλαη επζπγξακκηζκέλε κε ηελ πξνεθινγηθή ηνπ δέζκεπζε γηα ψζεζε ηεο νηθνλνκίαο κέζσ ηφλσζεο ηεο αγνξαζηηθήο δχλακεο ηεο κεζαίαο ηάμεο. Δηδηθφηεξα, ε πξφηαζε πξνζβιέπεη ζε αχμεζε ηνπ σξηαίνπ θαηψηαηνπ κηζζνχ απφ 7,25$ ζε 9$, ζηαδηαθά, κέρξη ην Δπηπιένλ, πξφζεζε ηνπ Οκπάκα, είλαη ε ζχλδεζε ηνπ θαηψηαηνπ κηζζνχ κε ηνλ πιεζσξηζκφ. Οη ππνζηεξηθηέο ηνπ κέηξνπ ζεσξνχλ πσο απηφ ζα ζπλεηζθέξεη ζηε κείσζε ηεο θηψρεηαο θαη ζηελ ηφλσζε ησλ πσιήζεσλ ησλ επηρεηξήζεσλ, θαζψο ζα απμήζεη ηελ θαηαλάισζε ησλ ρακειψλ εηζνδεκάησλ. Σελ αληίζεζή ηνπο ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε εμέθξαζαλ αξθεηνί ηδηνθηήηεο κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ ηνλίδνληαο πσο ε ζπλεπαγφκελε αχμεζε ηνπ θφζηνπο εξγαζίαο ζα επηθέξεη αχμεζε ηεο αλεξγίαο, πιήηηνληαο κάιηζηα πεξηζζφηεξν ηνπο ρακειφκηζζνπο θαη ιηγφηεξν εηδηθεπκέλνπο απαζρνινχκελνπο, θαζηζηψληαο ηνπο πεξηζζφηεξν επάισηνπο ζηελ πξννπηηθή απψιεηαο ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ηνπο. Μεηαμχ απηψλ πεξηιακβάλνληαη νη λένη θαη ζπγθεθξηκέλεο θαηεγνξίεο κεηαλαζηψλ. Μία κειέηε ηεο Οκνζπνλδηαθήο Σξάπεδαο ηνπ ηθάγνπ, ζρεηηθά κε ηηο επηπηψζεηο ηνπ κέηξνπ, θαηέιεμε ζην ζπκπέξαζκα πσο γηα θάζε αχμεζε ηνπ σξνκηζζίνπ θαηά έλα δνιάξην, πξνθχπηεη πξφζζεηε εηήζηα θαηαλάισζε ίζε κε 2800$ απφ ην λνηθνθπξηφ ηνπ σθεινχκελνπ απαζρνινχκελνπ. Reuters, 20/02/2013

32 Παξάγνληεο αθακςίαο ησλ πξαγκαηηθώλ κηζζώλ - νη κηζζνί απνδνηηθόηεηαο Οη επηρεηξήζεηο, ζπρλά, ακείβνπλ ηνπο εξγαδνκέλνπο ηνπο κε κηζζνχο πςειφηεξνπο απφ απηνχο πνπ νξίδνληαη απφ ηηο ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο. Απμάλνληαο ην θφζηνο απψιεηαο ηεο ζέζεο εξγαζίαο, κέζσ ηνπ κηζζνχ απνδνηηθφηεηαο, εληείλεηαη ε εξγαζηαθή πξνζπάζεηα ησλ εξγαδνκέλσλ. Η πνιηηηθή ηνπ κηζζνχ απνδνηηθφηεηαο ζπλαληάηαη ζπρλά ζε θιάδνπο έληαζεο θεθαιαίνπ, ζηνπο νπνίνπο ε εξγαζηαθή πξνζπάζεηα θαη ε πνηφηεηα ηεο εξγαζίαο είλαη θαίξηαο ζεκαζίαο.

33 Παξάγνληεο αθακςίαο ησλ πξαγκαηηθώλ κηζζώλ - ηα επηδόκαηα αλεξγίαο Σα επηδφκαηα αλεξγίαο ζηνρεχνπλ ζηελ εηζνδεκαηηθή ζηήξημε ησλ αλέξγσλ. Σα πςειά επηδφκαηα αλεξγίαο, εηδηθά φηαλ ρνξεγνχληαη γηα κεγάιε δηάξθεηα, απνηεινχλ αληηθίλεηξν γηα ηελ εχξεζε εξγαζίαο απφ ηνπο αλέξγνπο, ελψ ηνπο θαζηζηά πεξηζζφηεξν επηιεθηηθνχο έλαληη ησλ θελψλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο. Έηζη, παξαηείλνπλ ην ρξφλν παξακνλήο ζε θαζεζηψο αλεξγίαο, ζπκβάιινληαο, παξάιιεια, ζηελ απαμίσζε ησλ πξνζφλησλ ησλ αλέξγσλ (παγίδα αλεξγίαο). Όζν πην γελλαηφδσξν είλαη ην ζχζηεκα ρνξήγεζεο ησλ επηδνκάησλ απηψλ ηφζν κεηψλεηαη ν ξπζκφο εχξεζεο εξγαζίαο, απμάλνληαο ηελ αλεξγία ηξηβήο. Δπίζεο, ηα επηδφκαηα αλεξγίαο επεξεάδνπλ ην χςνο ηνπ νλνκαζηηθνχ κηζζνχ θαη θαη επέθηαζε θαη ηνπ πξαγκαηηθνχ. Όζν πςειφηεξα είλαη ηα επηδφκαηα αλεξγίαο ηφζν κεγαιχηεξνο ζα πξέπεη λα είλαη ν κηζζφο πξνθεηκέλνπ ε εξγαζία λα είλαη ειθπζηηθφηεξε έλαληη ηεο παξακνλήο ζε θαζεζηψο αλεξγίαο.

34 Σν πνζνζηό αλεξγίαο ηζνξξνπίαο Σν πνζνζηφ αλεξγίαο ζε κηα αγνξά εξγαζίαο πνπ βξίζθεηαη ζε ηζνξξνπία είλαη απηφ ην νπνίν δελ επεξεάδεηαη απφ νηθνλνκηθέο δηαθπκάλζεηο. Η αλεξγία ηζνξξνπίαο, ζε έλα επίπεδν πξαγκαηηθνχ κηζζνχ, είλαη ην άζξνηζκα ηεο αλεξγίαο ηξηβήο θαη ηεο δηαξζξσηηθήο αλεξγίαο. Αλεξγία ηζνξξνπίαο = αλεξγία ηξηβήο + δηαξζξσηηθή αλεξγία Η αλεξγία ηξηβήο νθείιεηαη ζηελ αδπλακία άκεζεο θάιπςεο ησλ θελψλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο απφ ηνπο αλέξγνπο. Η αλεξγία ηξηβήο επεξεάδεηαη ηφζν απφ νηθνλνκηθνχο παξάγνληεο (γηα παξάδεηγκα ζε ζπλζήθεο νηθνλνκηθήο αλάθακςεο είλαη επθνιφηεξν γηα ηνπο αλέξγνπο λα βξνπλ κηα ζέζε εξγαζίαο), φζν θαη απφ ζεζκηθνχο (γηα παξάδεηγκα, ε απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ησλ ππεξεζηψλ επξέζεσο απαζρφιεζεο κεηψλεη ηελ αλεξγία ηξηβήο). Η δηαξζξσηηθή αλεξγία νθείιεηαη ζηελ αλαληηζηνηρία (πξνζφλησλ αιιά θαη γεσγξαθηθή) κεηαμχ ησλ θελψλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη ησλ αλέξγσλ. Οη ζεζκνί ηεο αγνξάο εξγαζίαο, φπσο γηα παξάδεηγκα ν θαηψηαηνο κηζζφο, ηα επηδφκαηα αλεξγίαο, ηα εξγαηηθά ζπλδηθάηα θαη ην ζεζκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο εξγαζίαο, εκπνδίδνπλ ηελ πξνζαξκνγή ηεο ζηηο δηαξζξσηηθέο κεηαβνιέο ηεο νηθνλνκίαο. Πνιηηηθέο αχμεζεο ηεο γεσγξαθηθήο θαη ηνκεαθήο θηλεηηθφηεηαο ησλ αλέξγσλ, αιιά θαη ηεο επειημίαο ησλ κηζζψλ, ζπκβάιινπλ ζηε κείσζε ηεο δηαξζξσηηθήο αλεξγίαο.

35 Πξνζσξηλέο δηαθπκάλζεηο ζην πνζνζηό αλεξγίαο Όηαλ ηα εξγαηηθά ζπλδηθάηα δηαπξαγκαηεχνληαη ηνπο κηζζνχο, ηφηε ε αγνξά εξγαζίαο βξίζθεηαη ζε ηζνξξνπία, ζηελ νπνία ν πξαγκαηηθφο κηζζφο είλαη (W/P)2 θαη ε αλεξγία LS2 LD2 (δηάγξακκα 5.14). Η πξαγκαηηθή αλεξγία, φκσο, κπνξεί λα δηαθέξεη, θαζψο ν πξαγκαηηθφο κηζζφο απνθιίλεη, πξνζσξηλά, απφ ην κηζζφ ηζνξξνπίαο. Γηα παξάδεηγκα, αλ ν πξαγκαηηθφο κηζζφο είλαη (W/P)1 (κεγαιχηεξνο απφ ην κηζζφ ηζνξξνπίαο (W/P)2), ηφηε ε δήηεζε εξγαζίαο κεηψλεηαη ζε LD1 (απφ LD2), ε πξνζθνξά εξγαζίαο απμάλεηαη ζε LS1 (απφ LS2), φπσο θαη ε αλεξγία ζε LS1- LD1 (απφ LS2-LD2). Οη απνθιίζεηο απηέο (ηνπ κηζζνχ θαη ηεο πξαγκαηηθήο αλεξγίαο έλαληη ηεο αλεξγίαο ηζνξξνπίαο) είλαη βξαρπρξφληεο θαη ζπλδένληαη κε ηηο θάζεηο ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ θχθινπ.

36 Γηάγξακκα 5.14: Πξνζσξηλέο δηαθπκάλζεηο ζην πνζνζηό αλεξγίαο Πξαγκαηηθφο κηζζφο (W/P)1 DL πιινγηθή πξνζθνξά εξγαζίαο SL (W/P)2 Αλεξγία ηζνξξνπίαο LD1 LD2 LS2 LS1 Δξγαζία Πξαγκαηηθή αλεξγία

37 Πξνζσξηλέο δηαθπκάλζεηο ζην πνζνζηό αλεξγίαο Αληίζεηα, φηαλ ν πξαγκαηηθφο κηζζφο είλαη κηθξφηεξνο απφ ην κηζζφ ηζνξξνπίαο (φπσο γηα παξάδεηγκα ν (W/P)3), ηφηε ε δήηεζε εξγαζίαο είλαη LD3, ε νπνία είλαη κεγαιχηεξε απφ ηε δήηεζε εξγαζίαο ηζνξξνπίαο (LD 2) (δηάγξακκα 5.15). Η πξνζθνξά εξγαζίαο κεηψλεηαη απφ LS2 ζε LS3, εμαηηίαο ηεο κείσζεο ηνπ πξαγκαηηθνχ κηζζνχ. Έηζη, ε πξαγκαηηθή αλεξγία είλαη πιένλ LS3 - LD3, κηθξφηεξε απφ ηελ αλεξγία ηζνξξνπίαο (LS 2 - LD2). Οη απνθιίζεηο απηέο (ηνπ κηζζνχ θαη ηεο αλεξγίαο έλαληη ηεο πξαγκαηηθήο αλεξγίαο ηζνξξνπίαο) είλαη βξαρπρξφληεο θαη ζπλδένληαη κε ηηο θάζεηο ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ θχθινπ.

38 Γηάγξακκα 5.15: Πξνζσξηλέο δηαθπκάλζεηο ζην πνζνζηό αλεξγίαο Πξαγκαηηθφο κηζζφο πιινγηθή πξνζθνξά εξγαζίαο (W/P)2 (W/P)3 DL SL Αλεξγία ηζνξξνπίαο LD2 LD3 LS3 LS 2 Δξγαζία Πξαγκαηηθή Αλεξγία

39 % εργατικοφ δυναμικοφ Η αλεξγία είλαη επξσπατθό ή εζληθό πξόβιεκα; Η εξέλιξη της ανεργίας Ευρωζώνη (Χώρες πυρθνα) Ευρωζώνη (Χώρες περιφέρειας) Ευρωζώνη χώρεσ πυρήνα: Αυςτρία, Βέλγιο, Γερμανία, Φινλανδία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία Ευρωζώνη χώρεσ περιφέρειασ: Ελλάδα, Ιςπανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Κύπροσ, Μάλτα, Πορτογαλία, Σλοβενία, Σλοβακία Πηγή: Employment and Social Situation in Europe 2013 εκαληηθέο είλαη νη απνθιίζεηο ζηα πνζνζηά αλεξγίαο κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηνπ ππξήλα ηεο Δπξσδψλεο θαη απηψλ ηεο πεξηθέξεηάο ηεο. εκεηψλεηαη δε φηη ζε πνιιέο απφ ηηο ρψξεο ηνπ δεχηεξνπ ζπλφινπ ρσξψλ εθαξκφζηεθαλ πνιηηηθέο ιηηφηεηαο. Άλεξγνη, ηδίσο λένη θαη θαηαξηηζκέλνη, κεηαθηλήζεθαλ απφ ηηο ρψξεο ηεο πεξηθέξεηαο ηεο Δπξσδψλεο πξνο ηηο ρψξεο ηνπ ππξήλα ηεο, πξνθαιψληαο ην θαηλφκελν ηηο δηαξξνήο εγθεθάισλ (brain drain).

40 Από ηηο πξνζσξηλέο δηαθπκάλζεηο ηεο αλεξγίαο ζηελ επίκνλε αλεξγία Πξνζσξηλέο δηαθπκάλζεηο ζην παξαγφκελν πξντφλ θαη ην πνζνζηφ αλεξγίαο κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ κφληκα αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. ε πεξηφδνπο ζπξξίθλσζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο εληείλνληαη νη ξνέο απφ ηελ απαζρφιεζε ζηελ αλεξγία θαη πεξηνξίδνληαη νη αληίζεηεο θαηεχζπλζεο ξνέο, δειαδή απφ ηελ αλεξγία ζηελ απαζρφιεζε. Καηά ηελ αλάθακςε ηεο νηθνλνκίαο είλαη πηζαλφλ νη ξνέο απφ ηελ αλεξγία ζηελ απαζρφιεζε λα παξακείλνπλ πεξηνξηζκέλεο, κε απνηέιεζκα ην πνζνζηφ αλεξγίαο λα παξακείλεη ζε πςειά επίπεδα. Κάηη ηέηνην κπνξεί λα ζπκβεί εμαηηίαο...: ηεο απαμίσζεο ησλ πξνζφλησλ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, ιφγσ ηεο παξαηεηακέλεο παξακνλήο ηνπ ζε θαζεζηψο αλεξγίαο. ηεο πηζαλήο αλαληηζηνηρίαο ησλ πξνζφλησλ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ κε απηά πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ θάιπςε ησλ θελψλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Σν πξφβιεκα απηφ είλαη εληνλφηεξν φηαλ κηα χθεζε πιήμεη έληνλα θιάδνπο κηαο νηθνλνκίαο πνπ ήηαλ (πνιχ) αλαπηπγκέλνη ζην παξειζφλ θαη δελ πξφθεηηαη λα επαλέιζνπλ ζηα πξν ηεο χθεζεο επίπεδα, φηαλ ε νηθνλνκία αλαθάκςεη. ηεο εμαζζέληζεο ηεο έληαζεο κε ηελ νπνία αλαδεηνχλ εξγαζία νη άλεξγνη, εμαηηίαο ηεο παξαηεηακέλεο παξακνλήο ηνπο ζε θαζεζηψο αλεξγίαο θαη ηεο ζπλαθφινπζεο απνζάξξπλζήο ηνπο.

41 Φόβνη γηα αύμεζε ηεο δηαξζξσηηθήο αλεξγίαο ηελ έθζεζε ηνπ ΟΟΑ γηα ηελ απαζρφιεζε ηνπ 2012 δηαηππψλεηαη ε πξφβιεςε φηη ε αλεξγία ζα παξακείλεη πςειή, παξά ηε κείσζε ηεο θπθιηθήο αλεξγίαο πνπ θαηαγξάθεηαη ζε νξηζκέλα θξάηε-κέιε ηνπ, σο απνηέιεζκα ηεο ζηαδηαθήο αλάθακςήο ησλ νηθνλνκηψλ. Η παξαηεηακέλε χθεζε ή ε αζζελήο αλάθακςε πνιιψλ νηθνλνκηψλ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο, πνπ μεπεξλά ην 1/3 ηεο ζπλνιηθήο αλεξγίαο ζηνλ ΟΟΑ, ησλ αηφκσλ πνπ απνζαξξπκέλνη εγθαηαιείπνπλ ην εξγαηηθφ δπλακηθφ, αιιά θαη ηεο αλεξγίαο ησλ λέσλ. Έηζη, είλαη πηζαλφ ην ελδερφκελν, ζε πνιιέο αγνξέο εξγαζίαο, κέξνο ηεο θπθιηθήο αλεξγίαο λα θαηαζηεί δηαξζξσηηθφ. πζηήλεηαη ζηηο θπβεξλήζεηο λα εζηηάζνπλ ηηο πξνζπάζεηέο ηνπο ζηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο, ζηε κείσζε ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο θαη ηεο αλεξγίαο ησλ λέσλ, θαζψο θαη ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ αηφκσλ πνπ εγθαηαιείπνπλ ην εξγαηηθφ δπλακηθφ. Οη θπβεξλήζεηο ζα πξέπεη λα εθαξκφζνπλ κηα νξζά ζρεδηαζκέλε δέζκε κέηξσλ ελεξγεηηθψλ πνιηηηθψλ, φπσο νη ζηνρεπκέλεο επηδνηήζεηο απαζρφιεζεο, ε εθαξκνγή εμαηνκηθεπκέλσλ πξνγξακκάησλ γηα ηνπο αλέξγνπο θαη ε παξνρή βνήζεηαο θαηά ηελ αλαδήηεζε εξγαζίαο. Δπηπιένλ, ζπζηήλεηαη λα θαηαβάινπλ πξνζπάζεηεο γηα ηελ θάιπςε ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο πνπ παξακέλνπλ θελέο, εμαηηίαο ηεο έιιεηςεο δεμηνηήησλ, κέζσ ησλ πξνγξακκάησλ θαηάξηηζεο θαη απφθηεζεο εξγαζηαθήο εκπεηξίαο. Ωζηφζν, δηαηππψλνληαη νη θφβνη φηη ηα πξνγξάκκαηα δεκνζηνλνκηθήο εμπγίαλζεο πνπ αθνινπζνχλ πνιιέο θπβεξλήζεηο πεξηνξίδνπλ ηνπο δηαζέζηκνπο πφξνπο γηα ηελ εθαξκνγή ελεξγεηηθψλ πνιηηηθψλ, γεγνλφο πνπ κπνξεί λα επηδεηλψζεη ηηο επηδφζεηο ησλ αγνξψλ εξγαζίαο ηνπο, αιιά θαη ηηο πξννπηηθέο κεζνπξφζεζκεο αλάπηπμεο ησλ νηθνλνκηψλ ηνπο. OECD, (2012), Employment Outlook, Paris.

42 Φνξναπαιιαγέο ζε επηρεηξεκαηίεο πνπ θάλνπλ λέεο πξνζιήςεηο! Σν ακεξηθαληθφ Κνγθξέζν ελέθξηλε λέν παθέην ηφλσζεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο χςνπο 15 δηζ. δνιαξίσλ. ηφρνο ησλ λνκνζεηψλ, θπξίσο ηνπ θπβεξλψληνο Γεκνθξαηηθνχ Κφκκαηνο ηνπ Μπαξάθ Οκπάκα, είλαη λα δείμνπλ ζηνπο ςεθνθφξνπο ηνπο πσο θάλνπλ φηη κπνξνχλ γηα λα θαηαπνιεκήζνπλ ηε κάζηηγα ηεο αλεξγίαο. Παξνπζηάδνληαο ην γελλαηφδσξν απηφ παθέην ζηνλ ακεξηθαλφ πξφεδξν ν Γεκνθξαηηθφο βνπιεπηήο ηεο Βφξεηαο Καξνιίλαο Μπνκπ Δζεξηηδ δήισζε φηη νη ηξεηο πην ζεκαληηθέο πξνηεξαηφηεηεο απηνχ ηνπ Κνγθξέζνπ είλαη: ζέζεηο εξγαζίαο, ζέζεηο εξγαζίαο, ζέζεηο εξγαζίαο. πγθεθξηκέλα, ε Βνπιή ησλ Αληηπξνζψπσλ ελέθξηλε αξγά πξνρζέο ην βξάδπ ην παθέην απηφ, κέζσ ηνπ νπνίνπ ρνξεγνχληαη θνξνινγηθέο απαιιαγέο ζηνπο επηρεηξεκαηίεο πνπ ζα πξνζιάβνπλ λέν εξγαηηθφ δπλακηθφ. Πξνβιέπεηαη επίζεο λα ρνξεγεζεί έμηξα πνζφλ 20 δηζ. δνιαξίσλ γηα έξγα ππνδνκήο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο θαηαζθεπήο δξφκσλ θαη γεθπξψλ. Καη πψο ζα κπνξνχζε λα θάλεη αιιηψο φηαλ ζε φιεο ηηο ηειεπηαίεο δεκνζθνπήζεηο νη ακεξηθαλνί πνιίηεο ηεξαξρνχλ ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο θαη ηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο σο πξψηε πξνηεξαηφηεηα θαη πνιχ πάλσ απφ ηα δεηήκαηα ηφζν ηεο κείσζεο ηνπ θαιπάδνληνο δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο, ην νπνίν πξνβιέπεηαη λα θζάζεη ζην αζηξνλνκηθφ πνζφ ησλ 1,56 ηξηζ. δνιαξίσλ ηνλ ηξέρνληα ρξφλν, δειαδή ζην 10,6% ηνπ ΑΔΠ- ζχκθσλα κε ηνλ πξνυπνινγηζκφ γηα ην 2011 πνπ θαηέζεζε ν θ. Οκπάκα-, φζν θαη ηεο εζληθήο αζθάιεηαο ΣΟ ΒΗΜΑ, 6/3/2010