Οδηγός υγείας για γερή καρδιά

Transcript

1 Οδηγός υγείας για γερή καρδιά φάκελος χοληστερίνη ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ 2009

2 οδηγός υγείας για γερή καρδιά /φάκελος χοληστερίνη περιεχόμενα σελίδα 04 Καρδιά: μάθετε να την αγαπάτε! σελίδα 08 Καταπολεμήστε τη χοληστερίνη με σωστή διατροφή σελίδα 11 Φυσική άσκηση: διασφαλίστε την υγεία της καρδιάς σας! Ευχαριστούμε θερμά για τη συνεργασία τους: Πέτρο Καλογερόπουλο, υπεύθυνο Ιατρείου Υπέρτασης 7ου Νοσοκομείου Ι.Κ.Α., επιμελητή Καρδιολογικής Κλινικής Κατερίνα Πέλκα, κλινική διαιτολόγο-διατροφολόγο B.Sc. (Hons), επιστημονική διευθύντρια Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου «ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ» Περιστερίου Δημήτρη Γρηγοράκη, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο M.Sc., επιστημονικό διευθυντή Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου «ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ» Δημήτρη Τριανταφύλλη, τελειόφοιτο Τ.Ε.Φ.Α.Α. (Γυμναστικής Ακαδημίας), αθλητή & στέλεχος Εθνικής Ομάδας Καράτε, τιμητικό μέλος Ελληνικής Αστυνομίας στην Υπηρεσία Φυσικής Αγωγής Νίκο Χρυσάφη, υπεύθυνο Επικοινωνίας του Δημήτρη Τριανταφύλλη 2

3 Editorial Το μέγεθός της δεν ξεπερνά τη γροθιά μας, αλλά είναι με διαφορά η ισχυρότερη αντλία που θα μπορούσε ποτέ να σκεφτεί η μηχανική επιστήμη. Το βάρος της κυμαίνεται στα γραμμάρια, αλλά παράγει έργο που ισοδυναμεί με την ανύψωση σε ένα μέτρο αντικειμένου βάρους δώδεκα τόνων! Όχι, δεν πρόκειται για κάποιο νέο επίτευγμα της σύγχρονης τεχνολογίας, αλλά για την καρδιά, αυτόν τον «ακούραστο εργάτη» που καθορίζει με τρόπο μοναδικό και απόλυτο την ίδια μας τη ζωή! Ωστόσο, η καρδιαγγειακή υγεία δεν είναι δεδομένη. Χρειάζεται συστηματική φροντίδα και τακτικό έλεγχο, καθώς οι κίνδυνοι επιβάρυνσης είναι πολλοί και συχνά με οδυνηρές συνέπειες: ηλικία, κληρονομικότητα, άγχος, κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ, κακής ποιότητας διατροφή, χοληστερίνη, υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης. Πάντως, η ευχάριστη διαπίστωση είναι πως, στις περισσότερες περιπτώσεις, η ευρυθμία της καρδιάς εναπόκειται απλά στον τρόπο ζωής του ατόμου. Στις σελίδες του «Οδηγού» που κρατάτε στα χέρια σας μπορείτε να διαβάσετε χρήσιμες πληροφορίες για την καρδιά και το πώς μπορείτε να την προστατεύσετε από περιπέτειες! Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στη χοληστερίνη, έναν ιδιαίτερα «ύπουλο» και επικίνδυνο παράγοντα για την καρδιακή υγεία, που μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με σωστή διατροφή και τακτική άσκηση. Σας περιμένουμε για να συζητήσουμε από κοντά την περίπτωσή σας και να σας προτείνουμε, με σεβασμό και υπευθυνότητα, την κατάλληλη αγωγή. Οι φαρμακοποιοί-μέλη του Δικτύου ταυτότητα ΕΚΔΟΤΗΣ Δίκτυο Φαρμακείων ADVANCE PHARMACIES ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Αναστασία Μούκα ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΥΛΗΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Βασίλης Αργυράκος ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ Κ GROUP ART DIRECTOR Κωνσταντίνα Ζάγκλη ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Βίκυ Δεληδημητρίου ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ 125 ΜΕΛΗ Αλ. Παναγούλη 8 & Γούρδωνος, Ν. Ιωνία 14231, τηλ.: , fax: ñ info@advancepharmacies.gr 3

4 οδηγός υγείας για γερή καρδιά /φάκελος χοληστερίνη Καρδιά: μάθετε να την αγαπάτε! 4 Όλα τα οργανικά κύτταρα χρειάζονται οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες για να διατηρηθούν στη ζωή και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους. Ο εφοδιασμός αυτός γίνεται μέσω του κυκλοφορικού συστήματος, στο οποίο κεντρικό ρόλο έχει, αναμφισβήτητα, η καρδιά.

5 Πέτρος Καλογερόπουλος υπεύθυνος Ιατρείου Υπέρτασης 7ου Νοσοκομείου Ι.Κ.Α., επιμελητής Καρδιολογικής Κλινικής Η καρδιά αποτελεί ζωτικό όργανο για τη διατήρηση της ομαλής λειτουργίας του οργανισμού. Βρίσκεται μέσα στη θωρακική κοιλότητα, ανάμεσα στους δύο πνεύμονες, και σχηματικά μοιάζει πολύ με κώνο. Αποτελείται από τα μυοκύτταρα, που εκτελούν τη συστολική λειτουργία, δηλαδή εξωθούν το αίμα στο ανθρώπινο σώμα, και τον νευρικό ιστό, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την αποστολή του σχετικού σήματος στα μυοκύτταρα. Χωρίζεται σε τέσσερις κοιλότητες (δύο κόλπους και δύο κοιλίες), οι οποίες διακρίνονται μεταξύ τους με τη βοήθεια ισάριθμων βαλβίδων. Περιβάλλεται από έναν υμένα με δύο φύλλα, το περικάρδιο, ενώ οι εσωτερικές της κοιλότητες καλύπτονται από μια λεπτή μεμβράνη, το ενδοκάρδιο. Ανάμεσα στο περικάρδιο και το ενδοκάρδιο βρίσκεται το παχύτερο τοίχωμα της καρδιάς, το μυοκάρδιο. Όλο αυτό το σύστημα συντηρείται από τα αγγεία που εφάπτονται στην καρδιά και ονομάζονται «στεφανιαία». Η καρδιά λειτουργεί ακριβώς όπως μία αντλία. Από την αριστερή κοιλία της καρδιάς ξεκινά το μεγαλύτερο αγγείο του σώματος, η αορτή, που παραλαμβάνει το πλούσιο σε οξυγόνο αίμα και το μεταφέρει στους ιστούς του σώματος μέσω των μικρότερων αρτηριών και των τριχοειδών αγγείων. Οι παθήσεις της καρδιάς αφορούν τις βαλβίδες, τις κοιλότητες, τον νευρικό ιστό και τα στεφανιαία αγγεία. Και μπορεί μεν η ραγδαία εξέλιξη της επιστήμης στις πολιτισμένες χώρες να οδήγησε σε σημαντική μείωση των βαλβιδοπαθειών λόγω αντιμετώπισης των λοιμώξεων με αντιβιοτικά, ωστόσο η αλλαγή του τρόπου ζωής (υπερκατανάλωση θερμίδων και λιπαρών ουσιών, καθιστική ζωή και κατάχρηση του αυτοκινήτου) οδήγησε σε έκρηξη των θανάτων από καρδιαγγειακές παθήσεις. Η πιο συνηθισμένη, και εν μέρει αναπόφευκτη με την πάροδο του χρόνου, συνέπεια είναι η δημιουργία της λεγόμενης «αθηρωματικής πλάκας». Η πλάκα αυτή σχηματίζεται όταν λιπαρές ουσίες και άλλα προϊόντα του κυτταρικού μεταβολισμού κολλάνε στο τοίχωμα των αγγείων και προκαλούν σταδιακά στένωση του αυλού, με αποτέλεσμα τη μείωση παροχής αίματος στον καρδιακό μυ. Ανάλογα με το όργανο που τροφοδοτείται με αίμα από την προσβεβλημένη αρτηρία, υπάρχουν και οι αντίστοιχες εκδηλώσεις. Συνήθως η αρτηριοσκλήρυνση εντοπίζεται στις στεφανιαίες αρτηρίες, με αποτέλεσμα το έμφραγμα του μυοκαρδίου, μια πάθηση που συνεχίζει να προκαλεί δέος στις δυτικές κοινωνίες και να σκορπίζει απλόχερα τον θάνατο, παρά την εξέλιξη της ιατρικής στον τομέα της καρδιολογίας. Μπορεί επίσης, όμως, να αναπτυχθεί στις καρωτίδες (εγκεφαλικό επεισόδιο), την αορτή (ανεύρυσμα), τα νεφρά (νεφρική ανεπάρκεια) ή τα περιφερικά αγγεία (ενοχλητική κράμπα κατά το βάδισμα, ακρωτηριασμοί). 5

6 οδηγός υγείας για γερή καρδιά /φάκελος χοληστερίνη 6 Τα πραγματικά αίτια δημιουργίας της αθηρωματικής πλάκας παραμένουν ακόμη και σήμερα αδιευκρίνιστα. Ωστόσο, υπάρχουν παράγοντες που συνηγορούν στην εμφάνισή της και ερμηνεύουν το 90% των συνολικών περιστατικών. Τέτοιοι παράγοντες είναι η ηλικία, το βεβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό, το κάπνισμα, η αλόγιστη κατανάλωση αλκοόλ, τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα, ο σακχαρώδης διαβήτης και φυσικά η υπέρταση, η αποτελεσματική αντιμετώπιση της οποίας μειώνει τα εγκεφαλικά επεισόδια κατά 40%, τα εμφράγματα κατά 30% και την καρδιακή ανεπάρκεια κατά 50%. Η υπερχοληστεριναιμία θεωρείται ένας από τους βασικότερους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης αθηρωμάτωσης και εκδήλωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Θα πρέπει, ωστόσο, να τονιστεί πως ο ρόλος της χοληστερίνης στον οργανισμό δεν είναι εξ ορισμού αρνητικός. Η χοληστερίνη παράγεται κυρίως από το ήπαρ και είναι απαραίτητη για τη δομή και τη λειτουργία των κυττάρων. Επιπλέον, χρησιμοποιείται για τη σύνθεση ορμονών (τεστοστερόνη, οιστρογόνα), ενώ είναι αναγκαία και για τη σύνθεση της χολής, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στην πέψη του διατροφικού λίπους. Η χοληστερίνη δεν κυκλοφορεί ελεύθερη στο αίμα, αλλά εμπεριέχεται στις λεγόμενες «λιποπρωτεΐνες», με πιο γνωστές τη λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL ή «καλή») και τη λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL ή «κακή»). Η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας μεταφέρει τη χοληστερίνη από τους ιστούς στο ήπαρ. Με αυτόν τον τρόπο, μειώνεται η εναπόθεση χοληστερίνης στα αγγεία και άρα ο κίνδυνος δημιουργίας αθηρωματικής πλάκας. Αντίθετα, η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας μεταφέρει τη χοληστερίνη από το ήπαρ προς τους ιστούς, με αποτέλεσμα την εναπόθεση της χοληστερόλης στα τοιχώματα των αγγείων και άρα τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας. Η μείωση των επιπέδων χοληστερίνης στον οργανισμό σημαίνει αποδεδειγμένα μείωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων και αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Η ορθή αιματολογική εξέταση μέτρησης των επιπέδων χοληστερίνης σε έναν ενήλικα πρέπει να γίνεται κατόπιν 12ωρης νηστείας. Εάν τα αποτελέσματα είναι ικανοποιητικά, η εξέταση μπορεί να πραγματοποιηθεί μετά από 5 έτη, πάντοτε όμως σε συνάρτηση και με την ηλικία του ατόμου.

7 Τα τυπικά φυσιολογικά επίπεδα ολικής, HDL και LDL χοληστερίνης στον οργανισμό είναι τα εξής: Ολική Χοληστερίνη HDL Χοληστερίνη LDL Χοληστερίνη < 190 mg/dl > 40 mg/dl < 115 mg/dl Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της υπερχοληστεριναιμίας συνίσταται στη συνδυαστική δράση τριών παραγόντων: α) λήψη φαρμακευτικής αγωγής, β) υιοθέτηση υγιεινής διατροφής, γ) καθιέρωση συστηματικής φυσικής άσκησης. Σχετικά με τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής, όλες οι κλινικές μελέτες καταλήγουν ότι η σημαντικότερη ομάδα φαρμάκων για τη μείωση της χοληστερίνης είναι οι στατίνες (σιμβαστατίνη, πραβαστατίνη, ατορβαστατίνη, φλουβαστατίνη και ροσουβαστατίνη), οι οποίες αναστέλλουν τη λειτουργία ενός ενζύμου που συμμετέχει στη σύνθεση της χοληστερίνης στο ήπαρ, συμβάλλοντας έτσι κατά κύριο λόγο στη μείωση κατά 20-60% της «κακής» χοληστερίνης. Οι στατίνες χορηγούνται κατόπιν σχετικής ένδειξης δια βίου και συνήθως σε μια δόση την ημέρα. Οι πιο γνωστές παρενέργειες λήψης στατινών είναι οι αυξήσεις των ηπατικών ενζύμων και η πρόκληση διάχυτων μυαλγιών, που μερικές φορές είναι αρκετά ενοχλητικές. Ωστόσο, και στις δύο περιπτώσεις, οι παρενέργειες είναι παροδικές και εξαλείφονται με τη μείωση της δοσολογίας ή την αντικατάσταση με άλλη μορφή στατίνης. Πάντως, η χορήγηση στατινών αποδεδειγμένα περιορίζει τον κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου και στεφανιαίας νόσου, ενώ γενικά βοηθά στη μείωση των θανάτων που σχετίζονται με καρδιαγγειακά νοσήματα. Σχετικά με τη διατροφή, βασικοί άξονες που θα πρέπει οπωσδήποτε να τηρούνται είναι οι εξής: ñ Αποφυγή κόκκινων κρεάτων, γαλακτοκομικών προϊόντων με πολλά λιπαρά και σαλτσών. ñ Κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, ψαριού και κοτόπουλου χωρίς πέτσα. ñ Χρήση ελαιόλαδου στη μαγειρική, με έμφαση στα ψητά και τα βραστά φαγητά. ñ Λογική κατανάλωση οινοπνεύματος (2-3 ποτήρια κόκκινου κρασιού). ñ Προτίμηση του σπιτικού φαγητού έναντι των ταχυφαγείων. 7

8 οδηγός υγείας για γερή καρδιά /φάκελος χοληστερίνη 8 Καταπολεμήστε τη χοληστερίνη με σωστή διατροφή Οι ειδικοί επισημαίνουν κατηγορηματικά ότι η μείωση των επιπέδων χοληστερόλης συμβάλλει σε αντίστοιχη μείωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων και των επεμβάσεων καρδιάς.

9 Κατερίνα Πέλκα κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος B.Sc. (Hons), Επιστημονική Διευθύντρια Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου «ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ» Περιστερίου Δημήτρης Γρηγοράκης, κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος, M.Sc., Επιστημονικός Διευθυντής Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου «ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ» Στην προσπάθεια αυτή, η σωστή διατροφή παίζει ίσως τον σημαντικότερο ρόλο. Οι αλλαγές στο καθημερινό διαιτολόγιο μπορούν να επιφέρουν μείωση της χοληστερίνης μέχρι και 20-30%, με την προϋπόθεση, ωστόσο, ότι αυτή δεν οφείλεται τόσο σε κληρονομικούς και παθολογικούς παράγοντες, αλλά κυρίως σε διατροφή που είναι πλούσια σε ζωικά λίπη. Ποιες τροφές να προτιμάτε Οι τροφές που συμβάλλουν στη μείωση της ολικής και της LDL («κακής») χοληστερόλης είναι: ñ Λαχανικά, φρούτα, δημητριακά, βρώμη, όσπρια: είναι πλούσια σε φυτικές ίνες. ñ Λιπαρά ψάρια (π.χ. σολωμός, ρέγκα, σκουμπρί, σαρδέλα, τόνος): είναι πλούσια σε Ω3 λιπαρά οξέα. ñ Ελαιόλαδο: αποτελεί σημαντική πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. ñ Σπορέλαιο, καλαμποκέλαιο, ηλιέλαιο: είναι πλούσια σε Ω6 λιπαρά οξέα. ñ Τρόφιμα εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες και στανόλες (π.χ. μαλακές μαργαρίνες, προβιοτικό ρόφημα γιαουρτιού). Έχει αποδειχθεί κλινικά ότι οι συγκεκριμένες ουσίες περιορίζουν την απορρόφηση της χοληστερόλης από το έντερο, με αποτέλεσμα τη μείωση κατά 10-14% της ολικής και της «κακής» χοληστερόλης, η οποία είναι υπεύθυνη για την εμφάνιση πολλών καρδιαγγειακών νοσημάτων. ñ Κρασί: η μέτρια κατανάλωση, ιδιαίτερα κόκκινου κρασιού, αυξάνει την HDL («καλή») χοληστερόλη λόγω των αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχει. ñ Ανάλατοι ξηροί καρποί (κυρίως αμύγδαλα και καρύδια): έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε Ω3 λιπαρά. 9

10 οδηγός υγείας για γερή καρδιά /φάκελος χοληστερίνη Ποιες τροφές να αποφεύγετε Οι τροφές που πρέπει οπωσδήποτε να περιορίσετε στη διατροφή σας είναι: ñ Γαλακτοκομικά προϊόντα με πολλά λιπαρά. ñ Αυγά: καλό θα ήταν να καταναλώνονται μέχρι 3 την εβδομάδα. ñ Κόκκινα κρέατα (π.χ. μοσχάρι, χοιρινό, αρνί, βοδινό, εντόσθια και κυνήγι). ñ Αλλαντικά (π.χ. ζαμπόν, μπέικον, λουκάνικα). ñ Τηγανιτά μαλάκια και οστρακοειδή (π.χ. γαρίδες, αστακός, καραβίδες, χταπόδι, καλαμαράκια, μύδια, σουπιές, χαβιάρι). ñ Τηγανιτά φαγητά. ñ Λίπη (π.χ. βούτυρο, σάλτσες, ζωικά λίπη). ñ Γλυκά που περιέχουν βούτυρο, σαντιγί, αυγά ή σοκολάτα. Άλλες πρακτικές συμβουλές για τη μείωση της χοληστερίνης ñ Διατηρείτε το σωματικό βάρος σας στα φυσιολογικά του επίπεδα, αναλογικά πάντα με το ύψος σας. ñ Εντάξτε στο εβδομαδιαίο πρόγραμμά σας το είδος της σωματικής δραστηριότητας που σας ευχαριστεί και σας προκαλεί ευεξία. Προσπαθήστε να γυμνάζεστε 30 την ημέρα, 3 φορές την εβδομάδα. ñ Διακόψτε το κάπνισμα. Προτεινόμενο πρόγραμμα διατροφής Το κατάλληλο πρόγραμμα διατροφής για τα άτομα με χοληστερίνη πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις διατροφικές ομάδες, εστιάζοντας σαφώς σε εκείνες που δεν επιβαρύνουν το λιπιδαιμικό προφίλ του ατόμου (π.χ. φρούτα, λαχανικά, ψάρια). ΠΡΩΙΝΟ ñ 1 ποτήρι γάλα με χαμηλά λιπαρά ñ 4 κ.σ. δημητριακά ολικής αλέσεως ñ 2 δαμάσκηνα 10 ΕΝΔΙΑΜΕΣΟ & ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΟ ñ 1 γιαούρτι 2% σε λιπαρά και 1 φρούτο ή 2 φρούτα ή 1 ποτήρι χυμό

11 ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΒΒΑΤΟ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΣΗΜΕΡΙ ΒΡΑΔΥ 1 μερίδα γίγαντες 1 μερίδα τόνο σε νερό 1 φέτα ψωμί ολικής αλέσεως 1 φέτα ψωμί ολικής αλέσεως 1 φέτα ανθότυρο 1 σαλάτα μαρούλι και ραπανάκια 1 μερίδα γαλοπούλα φιλέτο ψητό 2 πατάτες μέτριες βραστές 1 φέτα ψωμί ολικής αλέσεως 1 φέτα ανθότυρο 4-5 ελιές 1 μερίδα χόρτα βραστά 1 μερίδα λαχανάκια Βρυξελλών 1 μερίδα φακές 2 καλαμάκια κοτόπουλο 1 φέτα ψωμί ολικής αλέσεως 1 φέτα ψωμί ολικής αλέσεως 1 φέτα ανθότυρο 1 σαλάτα μαρούλι, ντομάτα, αγγούρι 1 μερίδα κολιός ψητός 1 μερίδα ριζότο με μανιτάρια 1 φέτα ψωμί ολικής αλέσεως 1 σαλάτα λάχανο καρότο 1 μερίδα κολοκυθάκια βραστά 1 μερίδα ανθότυρο 1 μερίδα αρακά 1 αυγό βραστό 1 φέτα ψωμί ολικής αλέσεως 1 φέτα ψωμί ολικής αλέσεως 1 φέτα ανθότυρο 1 σαλάτα μαρούλι και ραπανάκια 1 μερίδα μπιφτέκια ψητά 1 φρουτοσαλάτα 1 φέτα ψωμί ολικής αλέσεως 2 κ.γ. μέλι 1 μερίδα χόρτα βραστά 5-6 καρύδια 1 μερίδα κοτόπουλο λεμονάτο 1 γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά 1 πατάτα μέτρια φούρνου 1 μήλο 1 σαλάτα μπρόκολο βραστό 10 αμύγδαλα 11

12 οδηγός υγείας για γερή καρδιά /φάκελος χοληστερίνη Φυσική άσκηση: διασφαλίστε την υγεία της καρδιάς σας! 12 Η συμβολή της τακτικής φυσικής άσκησης στην καρδιαγγειακή υγεία είναι δεδομένη και αναμφισβήτητη. Εάν, λοιπόν, επιθυμείτε να μειώσετε δραστικά τα επίπεδα της χοληστερίνης σας, καιρός να αφήσετε πίσω την καθιστική ζωή και να φορέσετε τα αθλητικά σας!

13 Δημήτρης Τριανταφύλλης τελειόφοιτος Τ.Ε.Φ.Α.Α. (Γυμναστικής Ακαδημίας), αθλητής & στέλεχος Εθνικής Ομάδας Καράτε, τιμητικό μέλος Ελληνικής Αστυνομίας στην Υπηρεσία Φυσικής Αγωγής Το είδος της άσκησης που βοηθά στην ενίσχυση της HDL («καλής») χοληστερίνης είναι η λεγόμενη «αεροβική άσκηση», η οποία αυξάνει τους καρδιακούς παλμούς και ενισχύει τη σωστή κυκλοφορία του αίματος. Οι δραστηριότητες που ενεργοποιούν την αερόβια παραγωγή ενέργειας είναι αυτές που χαρακτηρίζονται από χαμηλή έως μέτρια ένταση και ταυτόχρονα μεγάλη διάρκεια. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κυμαίνονται στο 55-75% της Μέγιστης Καρδιακής Συχνότητας, η οποία ορίζεται από τον τύπο Μ.Κ.Σ. = Ηλικία. Για παράδειγμα, για κάποιον που είναι 30 ετών, η Μ.Κ.Σ. είναι = 190. Παράλληλα οι ασκήσεις θα πρέπει να τελούνται 3-5 φορές την εβδομάδα για κάθε φορά. Δραστηριότητες τέτοιου τύπου είναι το γνωστό aerobic, το έντονο περπάτημα, το τζόγκινγκ, το ποδήλατο, η κολύμβηση, η κωπηλασία, ο χορός και τα ομαδικά αθλήματα. Αντίθετα, οι ασκήσεις με βάρη δε συνιστώνται, διότι ανήκουν στις λεγόμενες «αναερόβιες ασκήσεις» που δε συμβάλλουν στην καύση σωματικού λίπους. Εάν, ωστόσο, είστε σχετικά αγύμναστοι, καλό θα ήταν να ξεκινήσετε με ασκήσεις μικρότερης χρονικής διάρκειας (10-15 ) και κατόπιν να αυξάνετε σταδιακά τη χρονική διάρκεια του προγράμματος. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ενασχόληση με την αεροβική γυμναστική προϋποθέτει την προηγούμενη έγκριση του γιατρού σας, ο οποίος είναι και ο μόνος αρμόδιος να αποφασίσει εάν και κατά πόσο είστε σε θέση να ασκηθείτε, καθώς και να σας προτείνει την κατάλληλη μορφή αερόβιας άσκησης ανάλογα με τη φυσική κατάσταση και την ηλικία σας. Κάθε πρόγραμμα αερόβιας άσκησης αποτελείται από τρία μέρη: την προθέρμανση, το κυρίως πρόγραμμα και το χαλάρωμα. 13

14 οδηγός υγείας για γερή καρδιά /φάκελος χοληστερίνη Η προθέρμανση είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς προσαρμόζει σταδιακά τον οργανισμό σας σε κατάσταση εκγύμνασης. Διαρκεί συνήθως 5-10 και περιλαμβάνει αρχικά το γενικό ζέσταμα, με χαλαρές ασκήσεις και διατάσεις, και κατόπιν το ειδικό ζέσταμα, με ήπια χρήση οργάνου, όπως ποδήλατο ή διάδρομος. Όταν η θερμοκρασία του σώματος ανέβει, τα μέλη γίνουν πιο ευλύγιστα και εκδηλωθεί ελαφριά εφίδρωση, τότε είστε έτοιμοι για το κυρίως πρόγραμμα. Το κυρίως μέρος πρέπει πάντοτε να ξεκινάει αφού πρώτα έχετε ελέγξει ότι οι καρδιακοί παλμοί σας κινούνται μέσα στο επιτρεπόμενο για την ηλικία σας πλαίσιο. Το στάδιο της χαλάρωσης ξεκινάει περίπου 5 πριν το τέλος της προπόνησης και χαρακτηρίζεται από επιβράδυνση του ρυθμού και μείωση της έντασης των κινήσεων, ώστε οι καρδιακοί σφυγμοί να επανέλθουν στα φυσιολογικά τους όρια. Καλό θα ήταν στο τέλος του προγράμματος να κάνετε ορισμένες χαλαρές διατάσεις για να αποφύγετε το πιάσιμο την επόμενη ημέρα. 14 Να θυμάστε πάντα ότι η καλύτερη χρονική στιγμή για την αεροβική γυμναστική είναι το ξεκίνημα της ημέρας, πριν τη λήψη πρωινού, καθώς μετά από έναν καλό ύπνο υπάρχει επαρκής συσσωρευμένη ενέργεια για πρόγραμμα έως και 30. Παράλληλα, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες, προτιμάτε τη γυμναστική τις ώρες που η θερμοκρασία περιβάλλοντος δεν είναι στη μέγιστη τιμή της, ώστε να μην υπάρχει πρόσθετη επιβάρυνση του οργανισμού.

15 προτάσεις Φυσικό συμπλήρωμα διατροφής που συμβάλλει στη ρύθμιση της χοληστερίνης! 10% χαμηλότερη χοληστερίνη* Η σύνθεση του φυσικού συμπληρώματος Lanes Pre-Col επιτυγχάνει μέχρι και 10% χαμηλότερη χοληστερίνη μέσω του συνδυασμού 2 καινοτομικών φυσικών συστατικών. Φυτοστερόλες (ή φυτικές στερόλες): Βοηθούν στη μειωμένη απορρόφηση της χοληστερίνης από τροφές που καταναλώνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι φυτικές στερόλες είναι φυσικά συστατικά που βρίσκονται σε μικρή περιεκτικότητα στα φυτικά έλαια, στους ξηρούς καρπούς, στα φρούτα και στα λαχανικά. Πολυκοζανόλες: Συμβάλλουν στη μείωση της παραγωγής της χοληστερίνης από τον ίδιο τον οργανισμό, διαδικασία η οποία εντείνεται κατά τη διάρκεια της νύχτας. Προέρχονται από εκχύλισμα ζαχαροκάλαμου. Η επιτυχής δράση του προϊόντος προϋποθέτει ένα διαιτολόγιο υγιεινό και χαμηλό σε λιπαρά, πλούσιο σε φρούτα και λαχανικά. Η αποτελεσματικότητα των 2 βασικών συστατικών του προϊόντος αποδεικνύεται από σχετικές επιστημονικές μελέτες*. Η συσκευασία περιέχει 60 μασώμενες ταμπλέτες με υπέροχη γεύση πορτοκάλι για χρήση 30 ημερών. Δοσολογία: Λαμβάνεται μία ταμπλέτα το πρωί και μία το βράδυ, μετά το γεύμα. *E. Aneiros. et al. Current therapeutic research: γεύση πορτοκάλι vol56, No2, Feb 1995: M. Moghadasian, J. Frohlich. J. Med 1999: 107: Διανομή στην Ελλάδα: Γρ. Σαράντης ΑΒΕΕ - Τηλ

16 προτάσεις Aquamarine TM 2 σε 1 Νορβηγικά ιχθυέλαια υψηλής καθαρότητας & απόδοσης Cardioace Ολοκληρωμένη σύνθεση για την υγεία της καρδιάς & του κυκλοφορικού Το Aquamarine TM 2 σε 1 είναι ένας μοναδικός συνδυασμός Ωμέγα 3 ιχθυελαίων και μουρουνέλαιου σε αναλογία 50:50, που βοηθά στη διατήρηση της καλής υγείας της καρδιάς, του εγκεφάλου και των συνδέσμων. Διατίθεται σε κάψουλες και σε υγρό, το οποίο περιέχει φυσικά έλαια πορτοκαλιού και λεμονιού για ευχάριστο άρωμα. Το Aquamarine TM 2 σε 1 είναι ειδικά σχεδιασμένο για άτομα με προβλήματα στις αρθρώσεις, την καρδιά και τον εγκέφαλο και είναι εξίσου κατάλληλο για παιδιά και ενήλικες. Tο Cardioace σχεδιάστηκε για να βοηθά και να υποστηρίζει την καλή λειτουργία της καρδιάς και των αγγείων. Μέσα σε μία μόνο κάψουλα περιέχει: Ωμέγα 3, Σκόρδο, Φυλλικό Οξύ, Β6, Β12, Αντιοξειδωτικά, Βιταμίνη C, E & Ιχνοστοιχεία. Το Cardioace έχει αποδεδειγμένα βοηθήσει πολλά άτομα να διατηρήσουν τους δείκτες που επηρεάζουν το καρδιαγγειακό σύστημα σε φυσιολογικά επίπεδα. Διατίθενται στα φαρμακεία από την εταιρεία Douni Health Products, αποκλειστικό αντιπρόσωπο της Vitabiotics στην Ελλάδα, τηλ.:

17 «Ψάρεψε» τον φίλο της καρδιάς σου! Τα Ω3 λιπαρά οξέα EPA και DHA εμποδίζουν τη συσσώρευση των αιμοπεταλίων μεταξύ τους, αποτρέποντας έτσι τον σχηματισμό θρόμβων, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν καρδιαγγειακές παθήσεις. Ωστόσο, η λήψη τους δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσω κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας λιπαρών ψαριών, καθώς κάτι τέτοιο ενέχει σοβαρούς κινδύνους λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε βαρέα μέταλλα και τοξικά στοιχεία. Συνεπώς, είναι απαραίτητη η κάλυψη των αναγκών σε Ω3 λιπαρά οξέα και μέσω διατροφικών συμπληρωμάτων. OMEGA της Solgar Το Omega της Solgar περιέχει τα πολυακόρεστα Ω3 λιπαρά οξέα EPA και DHA με υψηλή συγκέντρωση σε κάθε κάψουλα και χωρίς έκδοχα. Τα ιχθυέλαια της Solgar προέρχονται από αφρόψαρα ανοικτής θαλάσσης, που είναι απαλλαγμένα από βαρέα μέταλλα, ενώ κατά την επεξεργασία των πρώτων υλών χρησιμοποιείται μοριακή μέθοδος καθαρισμού, που αφαιρεί τα οποιαδήποτε τοξικά συστατικά και τις ακαθαρσίες, χωρίς όμως να επηρεάζεται η βιοδιαθεσιμότητα των ιχθυελαίων. Εισάγεται συσκευασμένο από τις Η.Π.Α., Διανέμεται από την ΙSO-PLUS A.E.τηλ.: ,

18 προτάσεις Μετρητής χοληστερίνης Accutrend Plus Τα καρδιαγγειακά νοσήματα συνδέονται άμεσα με την ύπαρξη δυσλιπιδαιμίας, η οποία χαρακτηρίζεται από μη φυσιολογικά επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων στο αίμα. Ωστόσο, το 56,3% των ατόμων που πάσχουν από δυσλιπιδαιμία δεν το γνωρίζει, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό, καθώς είναι γνωστά τα συχνά οδυνηρά αποτελέσματα της μη έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης των καρδιαγγειακών παθήσεων. Το Accutrend Plus της Roche είναι μια εύχρηστη, φορητή συσκευή για την άμεση, αξιόπιστη και ασφαλή μέτρηση των τριών βασικών παραμέτρων των καρδιαγγειακών νόσων, της ολικήs χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων και της γλυκόζης, καθώς επίσης και του γαλακτικού οξέος. ñ Επίπεδα γλυκόζης: 12 ñ Επίπεδα χοληστερίνης: 180 ñ Επίπεδα τριγλυκεριδίων: 174 ñ Επίπεδα γαλακτικού οξέος: 60 Επιπλέον, η συσκευή διαθέτει μνήμη αποθήκευσης πάνω από 100 διαφορετικών μετρήσεων με ημερομηνία και ώρα, καθώς και ενδείξεις υψηλών χαμηλών τιμών. Roche Diagnostics (Hellas) A.E., Ακακιών 54Α, Μαρούσι, Τηλ.: , Fax: Γραμμή Υποστήριξης:

19 Ψηφιακό πιεσόμετρο A100 Plus Στη διάγνωση της υπέρτασης, η ακρίβεια μετράει! Η Καραμπίνης Medical προτείνει το νέο ψηφιακό πιεσόμετρο 2ης γενιάς της Microlife A100 PLUS, την πλέον αξιόπιστη συσκευή που ελέγχει την πίεση, ακριβώς όπως και ο γιατρός. Χρησιμοποιώντας την πρωτοποριακή τεχνολογία MAM, πραγματοποιεί αυτόματα 3 μετρήσεις πίεσης, ελέγχει αν υπάρχουν μετρήσεις που η τιμή τους ξεφεύγει από τις υπόλοιπες και προσδιορίζει έναν μέσο όρο, που αντιστοιχεί στην πραγματική πίεση. Παράλληλα, η τεχνολογία PAD καθιστά το πιεσόμετρο αξιόπιστο, ακόμα και υπό συνθήκες άρρυθμου παλμού. Η υπερσύγχρονη αυτή συσκευή είναι κλινικά ελεγμένη από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης (ESH) και διαθέτει μνήμη με δυνατότητα αποθήκευσης 200 μετρήσεων. Εύκολη στη χρήση, λειτουργεί με το πάτημα ενός κουμπιού, με ηχητική ειδοποίηση για κάθε λειτουργία της, με 5 χρόνια εγγύηση, υπό την αιγίδα της άριστης τεχνικής υποστήριξης που παρέχει ως αποκλειστικός αντιπρόσωπος η εταιρεία Καραμπίνης Medical.

20 Φαρμακεία - Μέλη του Δικτύου Αdvance AΘΗΝΑ ΚΕΝΤΡΟ: Αντωνάκου-Πανταζόπουλος O.E. l Λάμπρου Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε. l Πινότση Υπακοή ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ: Ματζάκου-Καραστατήρη Αναστασία ΑΙΓΑΛΕΩ: Μαύρου Ασημίνα & ΣΙΑ Ο.Ε. ΑΛΙΜΟΣ: Μαχαιράς Εμμανουήλ l Προυντζοπούλου - Παππά Αρτ. & Προυντζοπούλου Παν. Ο.Ε. ΑΝΟΙΞΗ: Πασχαλίδης Άρης ΑΝΩ ΓΛΥΦΑΔΑ: Κάτρης Ηλίας ΑΝΩ ΙΛΙΣΙΑ: Γκάρα Ευδοξία ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: Καρακώστα Μαρία l Σακελλαρίου Αγαμέμνονας ΒΑΡΗ: Αναγνωστάκη Μαρία l Πατέλλη Ουρανία ΒΟΥΛΙΑΓΜΕΝΗΣ: Γιαννάτου Τερέζα & ΣΙΑ Ο.Ε. ΒΥΡΩΝΑΣ: Γερασιμόπουλος Ηλίας ΓΛΥΦΑΔΑ: Παπαδοπούλου Τατιάνα & ΣΙΑ Ο.Ε. ΕΛΛΗΝΙΚΟ: Ασίκης Αθανάσιος ΖΩΓΡΑΦΟΥ: Καρασμάνης Αντώνιος ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ: Κακαγιάννης Στυλιανός & ΣΙΑ Ο.Ε. ΙΛΙΣΙΑ: Ασημακόπουλος Ν. - Φυτίλης Φ. Ο.Ε. ΚΑΛΛΙΘΕΑ: Βλασσόπουλος Ν. - Πηνιού Δ. & ΣΙΑ Ο.Ε. ΚΑΛΟΓΡΕΖΑ: Ακιανίδου Ευτυχία ΚΗΦΙΣΙΑ: Σεμπέκος - Παπαδημητρόπουλος Ο.Ε. ΚΟΛΩΝΑΚΙ: Kαλύβα Βασιλική ΚΟΛΩΝΟΣ: Κωνσταντοπούλου Θ. - Πούλης Α. Ο.Ε. ΜΑΡΟΥΣΙ: Κανατίδου Όλγα & ΣΙΑ Ο.Ε. l Λιόλιου Μαλβίνα l Τσακίρη Π. & ΣΙΑ Ο.Ε. ΜΕΛΙΣΣΙΑ: Καρδιακίδου Μαριάννα ΜΟΣΧΑΤΟ: Καβάλλη Α. Μαρία Ν. ΙΩΝΙΑ: Πιτσέλης Ζήσης Ν. ΚΟΣΜΟΣ: Μιγάδη Ειρήνη Ν. ΠΕΡΑΜΟΣ: Χατζόπουλος Γεώργιος Ν. ΣΜΥΡΝΗ: Γκιζάνη Κλεοπάτρα l Μώρος Ν. Δημήτριος & ΣΙΑ Ο.Ε. ΠΑΓΚΡΑΤΙ: Ζαννάκης Νικόλαος & ΣΙΑ Ε.Ε. l Kόντου Σοφία Π. ΦΑΛΗΡΟ: Αγγελίδης Νικόλαος & ΣΙΑ Ο.Ε. l Θεολόγου Σ. - Θεολόγου Μ. & ΣΙΑ Ο.Ε. ΠΑΤΗΣΙΑ: Γιαννίτσης Πέτρος & ΣΙΑ Ο.Ε. l Κασαρτζίδη Ιωαν. Πηνελόπη ΠΟΛΥΓΩΝΟ: Παπλωματά-Μπατάνα Ευφροσύνη ΦΙΛΟΘΕΗ: Σπανούδη Σ. & ΣΙΑ Ο.Ε. ΧΑΪΔΑΡΙ: Σακόπουλος Θεόδωρος ΧΑΛΑΝΔΡΙ: Σ.Φ. Σωτηροπούλου Σ. - Μακρή Β. Ο.Ε. ΠΕΙΡΑΙΑΣ: Βόγλη Μαριάννα & ΣΙΑ Ο.Ε. l Θεοφάνους Παναγιώτης l Τζαρατζούρη Μαρία ΑΓ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΟΚΡΙΔΟΣ: Αστερίου Αστέριος ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ: Μανδηλά Ναυσικά & ΣΙΑ Ο.Ε. ΑΡΓΟΣ: Κόλιας Κων/νος - Κόλια Χριστίνα & ΣΙΑ Ο.Ε. l Λεονάρδος Βλάσης & Γιώργος Ο.Ε. ΑΡΓΟΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟ: Γκούζγκος Γεώργιος ΑΡΙΔΑΙΑ: Αγοραστού Γ. Χριστίνα & ΣΙΑ Ο.Ε. ΑΡΤΑ: Σερέτη Κ. Αποστολία ΒΕΛΟ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ: Παπακυριάκος Αννίβας & ΣΙΑ Ο.Ε. ΒΟΛΟΣ: Βλιώρα Σωτηρία l Ρούσσου Εριφύλη l Τσαρνάς Κωνσταντίνος ΔΟΜΟΚΟΣ: Γκαραγκάνη - Δρίζου Ελ. & ΣΙΑ Ο.Ε. ΔΡΑΜΑ: Ανθόπουλος Στέφανος ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑ: Κοντός Ιωάννης ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΕΝΤΡΟ: Γκούβα - Περάκη Καλλιόπη l Μαντζάρη Στυλιανή l Ρωσσάκη Χριστίνα l Σ.Φ. Ρούσσου Ε. - Παραγιούτσικος Ι. & Κ. Ο.Ε. ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ: Σταματουλάκης Εμμανουήλ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΚΟΡΔΕΛΙΟ: Πρωτοφανούση Βασιλική ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ: Καψίδου Θεοδώρα ΚΗΦΙΣΙΑ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ: Πλιάκου Αλεξάνδρα ΝΕΑΠΟΛΗ: Μαγιόπουλος Β. Χρυσόστομος ΠΕΡΑΙΑ: Κουλούρη-Kουτσούλα Δωροθέα ΠΛΑΓΙΑΡΙ: Μαυρομάτη Ανδρομάχη ΠΥΛΑΙΑ: Καραγιάννη Α. & ΣΙΑ Ο.Ε. ΣΙΝΔΟΣ: Παντελίδης Χαράλαμπος ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟ: Ματάνα Γιολάντα & ΣΙΑ Ο.Ε. l Μπάτου-Πετρίδου Ζωή ΘΗΒΑ: Ζήκας Σεραφείμ & ΣΙΑ Ο.Ε. l Στ. Παυλογιαννοπούλου - Χρ. Λουκίδου-Ζήκα ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ: Αρώνη Δέσποινα & ΣΙΑ Ο.Ε. l Παπαδάκης Χαράλαμπος ΙΣΤΙΑΙΑ: Κούκης Γεώργιος ΙΩΑΝΝΙΝΑ: Θεοδωρακοπούλου Βίκυ & ΣΙΑ Ο.Ε. l Μούλια Μαρία l Παπαηλία Άρτεμις ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ: Κυριακού Αγλαΐα ΚΑΛΥΜΝΟΣ: Πατέλλη Καλλιόπη & ΣΙΑ Ο.Ε. ΚΑΡΔΙΤΣΑ: Οικονόμου Ελένη & ΣΙΑ Ο.Ε. ΚΑΤΕΡΙΝΗ: Ταγάρα Αναστασία & ΣΙΑ Ο.Ε. ΚΕΡΚΥΡΑ: Έρτσος Χρήστος ΚIATO: Χατούπης Νικόλαος & ΣΙΑ Ο.Ε. ΚΟΝΙΤΣΑ: Κυρίτση-Βεκιάρη Ουρανία & ΣΙΑ Ο.Ε. ΚΡΑΝΙΔΙ: Οικονόμου - Φασιλής - Σερέτη ΚΩΣ: Σταματιάδου Κωνσταντίνα ΛΑΜΙΑ: Στέφος Σπυρίδων ΛΑΡΙΣΑ: Ανθοπούλου Αθηνά l Βλαχοστέργιος Ιωάννης l Παπατόλια Εύη ΜΟΥΔΑΝΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ: Ιωαννίδης Καλλίας & ΣΙΑ Ο.Ε. l Μαργαριτίδης Μιχάλης ΜΥΤΙΛΗΝΗ: Αλεξανδρή Μαρία l Λαμπούσης Βασίλειος & ΣΙΑ Ε.Ε. l Ουζουνέλη Μελπομένη & ΣΙΑ Ο.Ε. ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ: Κούμπιος Νικόλαος ΝΑΥΠΛΙΟ: Κατσουλάκου Αριστέα ΞΥΛΟΚΑΣΤΡΟ: Κοντογιάννη Αμαλία ΠΑΤΡΑ: Ζεϊμπέκη - Πελεκούδα Αφροδίτη ΡΕΘΥΜΝΟ: Κούνουπας Ιωάννης & ΣΙΑ Ο.Ε. ΡΟΔΟΣ: Αλαβέρα Ειρήνη l Βογιατζή Μαρία ΣΕΡΡΕΣ: Αρναούτογλου Δημήτριος l Ορδούδη Βαΐα ΣΙΦΝΟΣ: Φωτιάδης Ιωακείμ ΣΥΡΟΣ: Ανδριωτάκη Φλώρα l Πιτσικάκη Μαριάνθη ΤΡΙΚΑΛΑ: Γούλας Μίλτος l Σχοινάς Δημήτρης l Χιώτη Ελένη & ΣΙΑ Ο.Ε. ΤΡΙΠΟΛΗ: Ρέλλια - Τεριακή Ελένη ΦΑΡΣΑΛΑ: Γεωργόπουλος - Κουκουφλής - Κοντονίκας - Κουκουφλή ΦΙΛΙΑΤΕΣ: Φραγκίσκου Χαρίκλεια ΧΙΟΣ: Μαρής Γεώργιος