ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Transcript

1 i Δρ. Μαντζάρης Γιάννης Καθηγητής ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΕΡΡΕΣ 2011

2 ii ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Δρ. Μαντζάρης Γιάννης, Καθηγητής ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Δρ. Μαντζάρης Γιάννης ISBN: Το βιβλίο «Οργάνωση και διοίκηση επιχειρήσεων» τυπώθηκε και βιβλιοδετήθηκε από την COPY CITY ΕΠΕ με τεχνολογία φιλική προς το περιβάλλον, σε «πράσινες» ψηφιακές μηχανές, χωρίς χημικά απόβλητα, με μη τοξικά μελάνια, χαμηλής όχλησης και ενεργειακής κατανάλωσης, για λογαριασμό. Απαγορεύεται η ανατύπωση, η μετάφραση, η αντιγραφή μερική ή ολική μέσω φωτοτυπιών ή φωτογράφησης, καθώς και ο τρόπος έκθεσης με οποιοδήποτε οπτικοακουστικό μέσο της περιεχόμενης ύλης, χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα.

3 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ iii ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Μ ΟΡΦΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Γενικά Ο ρόλος των Οικονομικών Οργανισμών Η ΒΑΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΡΧΗ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ Η ΑΡΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ KΑΙ TΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ TΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ Η Επιχείρηση ως μορφή οικονομικού Οργανισμού Ο Επιχειρηματίας ως απαραίτητος συντελεστής δράσης Τα κύρια στοιχεία της Επιχείρησης ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΗΘΙΚΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Εξωτερικοί παράγοντες Εσωτερικοί παράγοντες ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Με κριτήριο τον τομέα παραγωγής Με άλλα κριτήρια ΝΟΜΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ατομική Επιχείρηση Προσωπικές Επιχειρήσεις Ομόρρυθμη Εταιρία (ΟΕ) Ετερόρρυθμη Εταιρία (ΕΕ) Αφανής ή συμμετοχική εταιρία Αγροτικοί Συνεταιρισμοί Ομάδες Παραγωγών Κεφαλαιουχικές εταιρίες Ανώνυμη Εταιρία (ΑΕ) Η Εταιρία Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ) Διακρίσεις των Επιχειρήσεων Γενικά στοιχεία για τη διάκριση των Επιχειρήσεων Κατηγορίες Επιχειρήσεων από άποψη μεγέθους Κριτήρια μεγέθους επιχειρήσεων Χαρακτηριστικά στοιχεία της Ελληνικής Βιομηχανίας ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΜΜΕ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Οι ΜΜΕ στην ΕΕ και η κοινοτική πολιτική για τις ΜΜΕ Μέτρα για την ενίσχυση νέων ΜΜΕπιχειρήσεων Τομείς δραστηριότητας των ΜΜΕ Πλεονεκτήματα δράσης των ΜΜΕ... 52

4 iv ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παράγοντες επιτυχίας και αποτυχίας των ΜΜΕ Διαρθρωτικά και λειτουργικά προβλήματα των ελληνικών ΜΜΕ Το πρόβλημα ίδρυσης νέων ΜΜΕ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ-ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ Ή ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΜΜΕ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΜΕ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΤΟΧΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Γενικά Πλεονεκτήματα των μεγάλων επιχειρήσεων Μειονεκτήματα των μεγάλων επιχειρήσεων ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Προϋποθέσεις συνασπισμού επιχειρήσεων Πλεονεκτήματα συνασπισμού επιχειρήσεων Κατηγορίες συνασπισμού επιχειρήσεων ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΩΝ ΑΠΟ ΑΠΟΨΗ ΤΥΠΙΚΗΣ ΜΟΡΦΗΣ Μορφές συνασπισμού επιχειρήσεων Οι συνέπειες της συγκέντρωσης των επιχειρήσεων ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Επιχειρηματικές λειτουργίες Λειτουργική οργάνωση Διαχειριστικές λειτουργίες Διοικητικές λειτουργίες ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Οργανωτικοί στόχοι Οι επίσημοι και οι πραγματικοί στόχοι της επιχείρησης ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΤΟ MANAGEMENT ΩΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΚΙΝΗΣΗΣ ΚΙΝΗΤΡΑ ΚΑΙ ΥΠΟΚΙΝΗΣΗ ΥΠΟΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ Η ΥΠΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ MANAGEMENT Λειτουργίες του Management Σχεδιασμός Management Management Buy Out (MBO) Management by Decision Rules (MbDR) Management by Delegation (MbD)

5 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ v Management by Exception (MbE) Management by Concept (MbC) Πληροφοριακά Συστήματα Management Υποστηρικτικά Συστήματα Management ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ MANAGERS ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ MANAGEMENT Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Παραγωγή και Παραγωγικότητα Ελαστικότητα παραγωγής Η παραγωγικότητα και η μέτρησή της Μίκρο-οικονομική παραγωγικότητα Μακροοικονομική παραγωγικότητα Συστήματα διοίκησης και η παραγωγικότητά τους Τρόποι Διοίκησης που αυξάνουν την παραγωγικότητα στην επιχείρηση Τρόποι διοίκησης που αυξάνουν την παραγωγικότητα στους μη Κερδοσκοπικούς οργανισμούς Το σύστημα Likert: Η λύση για παραγωγικότερη Διοίκηση; Η μέθοδος κατάταξης δράσεων κατά Likert Συστήματα Οργάνωσης και η παραγωγικότητά τους Οι δύο προοπτικές αύξησης της παραγωγικότητας Κατάλληλες οργανωτικές δομές για καλύτερο έλεγχο Η δύναμη της οργάνωσης κατά τον Chris Argyris Οργάνωση με βάση τη θεωρία Ζ Παραγωγικότητα και ελληνικές επιχειρήσεις Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Αναδρομή από την αρχαιότητα μέχρι το τέλος του 19 ου αιώνα Οι θεμελιωτές του σύγχρονου Management Frederic Winston Taylor Henry L. Gantt Frank και Lillian Gilbreth Mary Parker Follet Henry Fayol Harrington Emerson Elton Mayo Max Weber Henry Ford Άλλες θεωρίες Οργάνωσης και Διοίκησης ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Αρχές Διοίκησης Οι λειτουργίες της Διοίκησης ΤΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΟΥ MANAGEMENT Τα καθήκοντα των Managers

6 vi ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σκοπός της περιγραφής των καθηκόντων των Managers Δυσκολίες στην πραγματοποίηση του σκοπού της περιγραφής των καθηκόντων Τα επίπεδα των διοικητικών στελεχών στην Επιχείρηση Ο ρόλος των Managers στα διάφορα επίπεδα Διοίκησης Η ΣΧΕΣΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ MANAGEMENT Το πέρασμα στο συμμετοχικό Management Εφαρμογή καινοτομιών Διοίκηση-Διαχείριση κινδύνων ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ DEMING ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ MANAGEMENT ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΟΥ PROJECT MANAGEMENT Τι είναι έργο Η ιστορία του Project Management Χαρακτηριστικά των Projects Κύκλος ζωής του έργου Ο ρόλος του υπεύθυνου εκτέλεσης Projects Κατηγορίες μορφών οργάνωσης έργου Οργάνωση κατά έργο Οργάνωση κατά λειτουργία Οργάνωση με τη μορφή πίνακα Πληροφοριακό σύστημα υποστήριξης του έργου Φορείς πληροφόρησης του έργου Χρηματοδότηση του έργου Περιπτώσεις χρηματοδότησης έργου Ο ρόλος του χρηματοοικονομικού συμβούλου Προγραμματισμός του έργου Στοιχεία των δικτύων Προγραμματισμός έργων με τη μέθοδο CPM Διάρκεια του έργου Τεχνική PERT Προγραμματισμός χρήσης των πόρων Γενικά χαρακτηριστικά του προγραμματισμού Απαίτηση-διαθεσιμότητα-διάθεση πόρων Μη αναλώσιμοι πόροι Αναλώσιμοι πόροι Οικονομοτεχνική προσέγγιση του έργου Γενικά Βασικά κριτήρια για επιλογή του έργου Κατάρτιση προϋπολογισμού

7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ vii Εισαγωγικά Ολοκλήρωση του προϋπολογισμού Κόστος-Τιμή-Κέρδος έργου Παρακολούθηση-έλεγχος του έργου Παρακολούθηση έλεγχος μεταβολών Μέσα παρακολούθησης και ελέγχου του έργου Αντιμετώπιση των χρονικών αποκλίσεων Παρακολούθηση-έλεγχος των πόρων Ανθρώπινο δυναμικό Εξοπλισμός Έλεγχος διαχείρισης υλικών Παρακολούθηση-έλεγχος προϋπολογισμού ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΕΝΝΟΙΑ, ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Σχεδιασμός του προγράμματος Μεθοδολογία σχεδιασμού Διαδικασία σχεδιασμού Φορείς σχεδιασμού Σχεδιασμός με βάση τις αρχές Bottom up και Top Down ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΩΝ ΣΚΟΠΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΧΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ (MANAGEMENT BY OBJECTIVES, MBO) ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΡΑΣΕΩΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ Οργάνωση των παραγωγικών διαδικασιών Πολιτική παραγωγικών ροών Η ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Έννοια της αποφάσεως Τα στάδια λήψεως αποφάσεων ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΔΕΝΤΡΟ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΜΗΤΡΑ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ (OPERATIONS RESEARCH) ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΗΣ Τεχνική σχεδιασμού δικτύων Η Τεχνική Θεωρημένης Αξιολόγησης Έργου (PERT, Project Evaluation Review Technique) Η μέθοδος της κρίσιμης διαδρομής (CPM, Critical Path Method) Γραμμικός προγραμματισμός (Linear Programming)

8 viii ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Η Θεωρία των Πιθανοτήτων (Theory of Probabilities) Η Θεωρία της Ουράς ή της Αναμονής (WaitingTheory) Η Θεωρία των Παιγνίων (Theory of Games) Μέθοδος των Δελφών Άλλες τεχνικές επίλυσης επιχειρησιακών προβλημάτων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ: ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΥΠΑΡΞΗΣ Στόχοι του επιχειρησιακού σχεδίου Απαραίτητα συστατικά στοιχεία ενός Business Plan ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΙΑΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Θεωρίες και Μέθοδοι Οργάνωσης Γραφειοκρατική θεωρία Θεωρία του Taylor Η θεωρία των ανθρώπινων σχέσεων Θεωρία των αλληλεξαρτήσεων Θεωρίες αποφάσεων οργανωσιακής συμπεριφοράς Ορθολογική επιλογή To Πολιτικό μοντέλο των αποφάσεων Συγκρουσιακό μοντέλο αποφάσεων Το μοντέλο των σταδιακών αλλαγών Το μοντέλο της οργανωμένης αναρχίας Τυπική Οργάνωση (Formal Organization) Άτυπη Οργάνωση (Informal Organization) Η ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΓΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Η ΕΚΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Εξέλιξη της Οργάνωσης Η Οργάνωση που μαθαίνει συνεχώς ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΘΕΣΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ ΤΗΣ EΞΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ EΥΘΥΝΗΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ EΞΟΥΣΙΑΣ Συγκέντρωση εξουσίας (Concentration of Authority) Αποκέντρωση εξουσίας

9 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ix 4.15 ΣΥΛΛΟΓΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΕΞΟΥΣΙΑΣ Συλλογικά Όργανα Εξουσίας ανώτατου Management Λοιπά συλλογικά όργανα εξουσίας Άλλα βοηθητικά τμήματα ΤΟ ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Γενικά για το Οργανόγραμμα (Organization Charts) Το Οργανόγραμμα της Επιχείρησης (Organigram) Η ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Διαδικασίες πριν από την πρόσληψη του Προσωπικού Προγραμματισμός εργατικού δυναμικού ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Επιλογή Προσωπικού (Personnel Selection) Ένταξη ή ενσωμάτωση του Προσωπικού στο εργασιακό περιβάλλον Εκπαίδευση Προσωπικού Αξιολόγηση του προσωπικού Μέθοδοι αξιολόγησης του προσωπικού ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΝ ΚΑΙ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΩΝ ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΜΟΙΒΗΣ (WAGE SYSTEMS) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ Η προσωπικότητα Διαστάσεις της προσωπικότητας Το επίκεντρο του Ελέγχου Εσωστρέφεια και εξωστρέφεια Αυταρχισμός Γραφειοκρατία Θεωρίες σύγκρουσης Θεωρίες ολοκλήρωσης του ατόμου Θεωρίες συνέπειας Στάσεις Μάθηση Αντίληψη ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΤΥΠΟΙ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ Ανθρώπινοι τύποι σύμφωνα με τον τρόπο σκέψης τους Ανθρώπινοι χαρακτήρες ΥΠΟΚΙΝΗΣΗ: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΥΠΟΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΥΠΟΚΙΝΗΣΕΩΣ (MOTIVATIONS THEORIES) Η πυραμίδα αναγκών του Maslow Η ERG-Θεωρία του Alderfer

10 x ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Η θεωρία των δύο παραγόντων του Herzberg Η θεωρία της έντασης των προσδοκιών του Vroom Το μοντέλο διασύνδεσης του Porter και Lawler Η θεωρία του H.A. Simon Η θεωρία του R. Likert Η θεωρία του Chris Argyris Η θεωρία των Daniel Katz και Robert L. Kahn Η θεωρία του George Casper Homans Η θεωρία των ειδών των αναγκών του David McClelland Το μοντέλο επιλογής κινδύνου του Atkinson ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΗΣ ΥΠΟΚΙΝΗΣΗΣ Management δι Αντικειμενικών Στόχων (ΜΒΟ) Management Ολικής Ποιότητος (TQM) Η ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΗΓΕΣΙΑ, ΕΠΙΡΡΟΗ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΗ Τα προσόντα του επιχειρησιακού Ηγέτη και οι θεωρίες Ηγεσίας Η θεωρία Χ και Υ του Douglas McGregor Η θεωρία του EdgarSchein Η θεωρία της τυχαίας ή απρόβλεπτης προσέγγισης του Fiedler Η θεωρία των R. Blake και J. Mouton ή η διοικητική σχάρα Το 3-D μοντέλο του Reddin Το ηγετικό μοντέλο των Hersey-Blanchard Το ηγετικό σύστημα 1-4του Likert ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΗΓΕΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Μηχανισμοί και κριτήρια αποτελεσματικής Ηγεσίας Ηγετικό Style Συστήματα και αρχές Ηγεσίας Εκτίμηση των προσδοκιών των εργαζομένων ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ Κίνητρα σε σχέση με το αντικείμενο Κίνητρα σε σχέση με τις συνθήκες εργασίας Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ (ΤΥΠΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΤΥΠΕΣ) ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥΣ Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Είδη εργασιακών ομάδων Συνεκτικότητα της Ομάδος Έννοια και παράγοντες που την επηρεάζουν Όραμα Στόχοι (ατομικοί-ομαδικοί) Καθήκοντα εργαζομένων Ομαδική σκέψη στην επιχείρηση

11 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ xi 5.14 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΤΥΠΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΗΣ ΣΕ ΟΜΑΔΕΣ H ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΩΣ ΗΓΕΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Συμμετοχή του Διευθυντή στην εξωτερική ροή της εργασίας Ο Διευθυντής-Ηγέτης των συνεργατών του Ο Διευθυντής ρυθμιστής των λειτουργιών των άλλων Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ MANAGEMENT ΣΤΗΝ ΟΛΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Η φιλοσοφία λειτουργίας των Κύκλων Ποιότητας Σκοπός υπάρξεως και στόχοι των Κύκλων Ποιότητας ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ. ΣΤΟΧΟΣ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ Η αναγκαιότητα ύπαρξης μοντέλων ποιότητας Σκοπός του Ευρωπαϊκού Μοντέλου Επιχειρηματικής Τελειότητας Οι βασικές αρχές του μοντέλου Ποιότητας Η χρησιμότητα του Ευρωπαϊκού Μοντέλου Ποιότητας Έννοια και Συστήματα Διασφάλισης Ποιότητας Έννοια της Ποιότητας Συστήματα Διασφάλισης Ποιότητας ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΤΗΣ ΣΕΙΡΑΣ ISO ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑ ISO ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ISO ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΠΔ ΚΑΤΑ ISO ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΟ ISO ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ (ΕΜAS, ECO-MANAGEMENT AND AUDIT SCHEME ) Τι είναι το ΕMAS Ποιος μπορεί να συμμετάσχει στο ΕΜΑS Οφέλη από την εφαρμογή του EMAS Οι διαδικασίες ένταξης στο EMAS Διαπίστευση εργαστηρίων δοκιμών και διακριβώσεων κατά ISO 9002 και ΕΝ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΕΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΜΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ (HACCP) ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ HACCP ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ HACCP ΣΗΜΑΝΣΗ CE Διαδικασία ανάπτυξης και επίθεσης σήμανσης CE Πλεονεκτήματα και αναμενόμενα οφέλη από τη σήμανση CE

12 xii ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΜΕΘΟΔΟΙ MANAGEMENT ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΘΟΔΟΣ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ (PORTFOLIO) PROFIT CENTER LEAN PRODUCTION, LEAN MANAGEMENT ΚΑΙ LEAN ADMINISTRATION ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Η αναγκαιότητα ύπαρξης «εικόνας» για μια επιχείρηση Όραμα, επιχειρησιακή αύρα και εικόνα ZERO BASE BUDGETING BENCHMARKING ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΥΝΑΜΙΚΩΝ ΜΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ KAIZEN TOTAL QUALITY MANAGEMENT (TQM) BUSINESS (PROCESS) REENGINEERING Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΟΥ BUSINESS REENGINEERING OUTSOURCING TARGET COSTING TIME-BASED COMPETITION KANBAN ΣΤΟΧΟΣ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΩΝ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΩΝ ΔΥΝΑΜΙΚΑ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΤΗ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ ΑΛΛΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΥΠΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΚΛΙΜΑ ΔΙΚΤΥΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΑΡΑΣΙΤΑ Ή ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΔΟΜΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ To μήνυμα Κωδικοποίηση και αποστολή

13 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ xiii Φιλτράρισμα Παράσιτα Αποκωδικοποίηση Αναπληροφόρηση ή ανάδραση ΤΡΟΠΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΕΜΠΟΔΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΟΝΗΣ Ή ΔΙΠΛΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΕΞΩ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΚΑΙ ΕΝΔΟ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΟΙ 10 ΕΝΤΟΛΕΣ ΤΗΣ Α.Μ.Α ΓΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Ή ΤΗΣ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ (CONTROLLING) Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ CONTROLLING ΤΟ CONTROLLING ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΗΓΕΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ CONTROLLING Άμεσοι στόχοι του Controlling Έμμεσοι στόχοι του Controlling Λειτουργίες του Controlling Το Controlling ως συμπληρωματικό σύστημα για την Ηγεσία της επιχείρησης Συντονιστική Λειτουργία ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Σύστημα αξιών και αρχών Σύστημα Σχεδιασμού και Ελέγχου Σύστημα εφοδιασμού με Πληροφοριών Σύστημα Οργάνωσης Σύστημα Διοίκησης Προσωπικού Συντονισμός για διασύνδεση του συστήματος Καινοτομική λειτουργία του Controlling Λειτουργία Ολοκλήρωση Πληροφοριακή λειτουργία CONTROLLING ΚΑΙ CONTROLLER Το Controlling ως διαλειτουργία Λειτουργίες του Management στο Controlling Συνειδητοποίηση της χρησιμότητας του Controlling Ηγετική φιλοσοφία προσανατολισμένη στο Controlling Σχηματισμός και ανάπτυξη συστημάτων στο Controlling Συμβολή στη διαδικασία Σχεδιασμού και Ελέγχου Επιχειρησιακή Οργάνωση βασισμένη στο Controlling ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ CONTROLLING ΤΑ ΕΙΔΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

14 xiv ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 8.9 Η ΘΕΣΠΙΣΗ «ΠΡΟΤΥΠΩΝ» ΑΠΟΔΟΣΗΣ Μέτρηση της πραγματοποιούμενης απόδοσης Ανάλυση και διόρθωση των αποκλίσεων Σύγκριση των πραγματοποιούμενων αποδόσεων με τα πρότυπα: Συμπεράσματα και καθορισμός των αποκλίσεων Η ΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Ο Εσωτερικός Έλεγχος στη σύγχρονη επιχείρηση Ο Εξωτερικός Έλεγχος Τι ελέγχεται μέσα στην Επιχείρηση Προϋποθέσεις και χαρακτηριστικά του αποτελεσματικού Ελέγχου Οι αρχές του αποτελεσματικού Ελέγχου ΟΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΟΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ CONTROLLING ΣΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ CONTROLLING ΣΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ MANAGEMENT ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ CONTROLLING ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑ CONTROLLING ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

15 xv ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Συστατικά στοιχεία της Επιχείρησης... 9 Πίνακας 2: Κατάταξη της Ελλάδος διεθνώς με βάση τη βιομηχανική ανάπτυξη Πίνακας 3: Σειρά σημαντικότητας των κλάδων της ελληνικής βιομηχανίας Πίνακας 4: Κατάταξη ΜΜΕπιχειρήσεων στην ΕΕ Πίνακας 5: Σύνολο επιχειρήσεων και ΜΜΕ στην Ελλάδα, 2002, σε Πίνακας 6: Διάρθρωση των επιχειρήσεων στην Ε.Ε. κατά τάξη μεγέθους, 2000, σε Πίνακας 7: Προϋποθέσεις ένταξης ΜΜΕπιχείρησης σε πρόγραμμα του ΕΣΠΑ Πίνακας 8: Η κατάταξη των χωρών με βάση την ανταγωνιστικότητά τους, ΗΠΑ=1, Πίνακας 9: Τα χαρακτηριστικά των επιχειρησιακών συνασπισμών Πίνακας 10: Οριοθέτηση όρων στο Management buy Out Πίνακας 11: Αποτέλεσμα ενός Test κατά Likert Πίνακας 12: Αποδοχές της θεωρίας Χ και Υ του McGregor Πίνακας 13: Ανθρώπινοι τύποι και οργανωσιακές συνέπειες κατά τον Schein Πίνακας 14: Βασικά ηγετικά Style του 3-D μοντέλου του Reddin Πίνακας 15: Ηγετική συμπεριφορά στο ηγετικό σύστημα 1-4 του Likert Πίνακας 16: Ηγετικά Style Πίνακας 17: Διαφορές μεταξύ μεθόδων συναίνεσης και συμβιβασμού Πίνακας 18: Συγκριτική κατάσταση παραγράφων των προτύπων ISO Πίνακας 19: Δομικές προϋποθέσεις για εφαρμογή Lean Management Πίνακας 20: Παραλλαγές του Benchmarking Πίνακας 21: Το σχέδιο 4-φάσεων για την εφαρμογή μελετών Benchmarking Πίνακας 22: Το σχέδιο 5-φάσεων για εφαρμογή μελετών Benchmarking Πίνακας 23: Χαρακτηριστικά του Kaizen και των καινοτομιών Πίνακας 24: Διαφορές μεταξύ Kaizen και Reengineering Πίνακας 25: Μορφές επικοινωνίας από την πλευρά του παραγωγού Αγαθών Πίνακας 26: Βασικοί τύποι της δομής της Επικοινωνίας και αξιολόγησή τους Πίνακας 27: Συστατικά στοιχεία του συστήματος αξιών και αρχών Πίνακας 28: Συστατικά στοιχεία του συστήματος Σχεδιασμού Πίνακας 29: Συστατικά στοιχεία του συστήματος Ελέγχου Πίνακας 30: Συστατικά στοιχεία του συστήματος εφοδιασμού Πληροφοριών Πίνακας 31: Χαρακτηριστικά του συστήματος Οργάνωσης Πίνακας 32: Συστατικά στοιχεία του συστήματος Διοίκησης Προσωπικού Πίνακας 33: Συμβολή των Managers και των Controllers στη διαδικασία Σχεδιασμού Πίνακας 34: Ομάδες Ελευθέρων Επαγγελμάτων Πίνακας 35: Λογιστικός σχεδιασμός για ελεύθερους επαγγελματίες

16

17 xvii ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Διάγραμμα 1: Λειτουργική οργανωσιακή δομή Διάγραμμα 2: Κύριες κατηγορίες λειτουργιών μιας επιχείρησης Διάγραμμα 3: Οι στόχοι μιας επιχείρησης Διάγραμμα 4: Σύνθεση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Διάγραμμα 5: Λειτουργίες του Management Διάγραμμα 6: Επιχειρησιακά Συστήματα Πληροφόρησης Διάγραμμα 7: Ελαστικότητα παραγωγής Διάγραμμα 8: Η παραγωγικότητα της εργασίας στην ΕΕ-27, Διάγραμμα 9: Το διάγραμμα Gantt Διάγραμμα 10: Ιεραρχική δομή (οργανόγραμμα) μεγάλης Επιχείρησης Διάγραμμα 11: Μορφή οργάνωσης κατά έργο Διάγραμμα 12: Οργάνωση κατά λειτουργία Διάγραμμα 13: Οργάνωση τύπου πίνακα Διάγραμμα 14: Διάγραμμα Gannt υλοποίησης επενδυτικού έργου Διάγραμμα 15: Ημερολόγιο πεπραγμένων έργου Διάγραμμα 16: Τοξωτό δίκτυο Διάγραμμα 17: Κομβικό δίκτυο Διάγραμμα 18: Τεχνική PERT Διάγραμμα 19: Αναπροσαρμογή τεχνικής μετά από υλοποίηση γεγονότος Διάγραμμα 20: Χρονικός προγραμματισμός Διάγραμμα 21: Τιμή και κόστος του έργου Διάγραμμα 22: Διάγραμμα GANTT για την πρόοδο του έργου Διάγραμμα 23: Διάγραμμα δικτύου για την πρόοδο του έργου Διάγραμμα 24: Διάγραμμα χρονικών αποκλίσεων Διάγραμμα 25: Διάγραμμα απασχόλησης ανθρώπινου δυναμικού Διάγραμμα 26: Σχέση αξιοπιστίας και κόστους εξοπλισμού Διάγραμμα 27: Σχέση αξιοπιστίας και ρυθμού βλαβών εξοπλισμού Διάγραμμα 28: Σχέση μεταξύ αρμοδιοτήτων και φορέων σχεδιασμού Διάγραμμα 29: Διάγραμμα ροής διαδικασίας λήψης αποφάσεων Διάγραμμα 30: Στάδια προγραμματισμού και λήψης αποφάσεων Διάγραμμα 31: Δένδρο αποφάσεων Διάγραμμα 32: Παράδειγμα ενός γραφήματος Διάγραμμα 33: Διαδικασία διαμόρφωσης ουράς αναμονής Διάγραμμα 34: Οργανωσιακές θεωρίες Διάγραμμα 35: Αρχιτεκτονική δημιουργίας Οργάνωσης Διάγραμμα 36: Στρατηγικές για επίλυση προβλημάτων συντονισμού Διάγραμμα 37: Οργανόγραμμα μιας μεγάλης ΑΕ Διάγραμμα 38: Μεταβλητές που επηρεάζουν την αποδοτικότητα Διάγραμμα 39: Το ανθρώπινο σύστημα υποκίνησης Διάγραμμα 40: Πυραμίδα ανθρώπινων αναγκών του Maslow Διάγραμμα 41: Η ERG-Theory του Alderfer Διάγραμμα 42: Το μοντέλο διασύνδεσης των Porter και Lawler Διάγραμμα 34: Η διοικητική σχάρα του Blake-Mouton Διάγραμμα 44: Ηγετικό μοντέλο των Hersey-Blancard Διάγραμμα 45: Υπόδειγμα αποτελεσματικότητας εργασιακής Ομάδας Διάγραμμα 46: Οι δραστηριότητες του Διευθυντή Διάγραμμα 47: Συστήματα διασφάλισης ποιότητας κατά ISO Διάγραμμα 48: Απαιτήσεις για πιστοποίηση σύμφωνα με το ISO Διάγραμμα 49: Κύκλος ζωής των προϊόντων

18 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ xviii Διάγραμμα 50: Χαρτοφυλάκιο προϊόντων Διάγραμμα 51: Πορεία καμπύλης κύκλου ζωής Διάγραμμα 52: Χαρτοφυλάκιο ελκυστικότητας της αγοράς και δυναμικής του ανταγωνισμού κατά την McKinsey Διάγραμμα 53: Διαδικασία ανάπτυξης επιχειρηματικής εικόνας Διάγραμμα 54: Η καμπύλη Ζ της Xerox Διάγραμμα: 55: Γραφική παρουσίαση των ειδών του Benchmarking Διάγραμμα 56: Ανάλυση δυναμικών μιας επιχείρησης Διάγραμμα 57: Ο κύκλος PDCA του Deming Διάγραμμα 58: Κιλατογράφημα του Reengineering Διάγραμμα 59: Ο τετραγωνισμός του κύκλου Διάγραμμα 60: Το Target Costing ως σημείο ισορροπίας μεταξύ αγοράς και επιχείρησης Διάγραμμα 61: Ηγεσία κόστους, Διαφοροποίηση και συγκέντρωση σε αγορές φωλιές Διάγραμμα 62: Τύποι Επικοινωνίας Διάγραμμα 63: Η εξάρτηση του μείγματος επικοινωνίας από το είδος της αγοράς και των στόχων της επικοινωνίας Διάγραμμα 64: Το μοντέλο επικοινωνίας του Lasswell Διάγραμμα 65: Σχηματική παράσταση ενός μοντέλου Επικοινωνίας Διάγραμμα 66: Αναγκαιότητα του Ελέγχου στην επιχείρηση Διάγραμμα 67: Στόχοι του Controlling στο σύστημα Ηγεσίας Διάγραμμα 68: Υπόδειγμα ισορροπίας των επιχειρηματικών στόχων Διάγραμμα 69: Συμπλήρωση του Management μέσω ηγετικών υπηρεσιών και Ηγετικών Επιδόσεων του Controlling Διάγραμμα 70: Διεύθυνση και διακανονισμός ως λειτουργική αρχή κυβερνητικών συστημάτων Διάγραμμα 71: Controller και συνεργασία Controlling Διάγραμμα 72: Παρουσίαση του σχεδιασμού του Controlling Διάγραμμα 73: Είδη αποκλίσεων στόχων σε μια επιχείρηση

19 xix ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το εγχειρίδιο αυτό γράφτηκε για να καλύψει τις διδακτικές ανάγκες του Μαθήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, των φοιτητών των ΑΕΙ της χώρας μας. Απευθύνεται όμως και σε κάθε ενδιαφερόμενο (επιστήμονα, στέλεχος επιχειρήσεων, επιχειρηματία κ.τ.λ.), ο οποίος επιθυμεί να έρθει σε πρώτη επαφή με αυτό το επιστημονικό πεδίο. Στα πλαίσια ενός διδακτικού εγχειρίδιου δεν είναι δυνατόν να καλυφθούν όλα τα θεματικά πεδία του σύγχρονου Management. Εξάλλου είναι τόσο πολλές οι εργασίες και τα πεδία έρευνας που αναπτύσσονται κάθε χρόνο σε αυτό το γνωστικό αντικείμενο, που είναι πολύ δύσκολο να τα παρακολουθήσει κανείς, και ακόμη δυσκολότερο (αν όχι ακατόρθωτο), να τα μνημονεύσει σε ένα διδακτικό εγχειρίδιο. Αυτό που προσπαθούμε να πετύχουμε, είναι να φέρουμε τους ενδιαφερόμενους σε μια πρώτη επαφή με τους κύριους μηχανισμούς εργαλεία δράσης του Management στον επιχειρησιακό χώρο. Επιχειρούμε να απαντήσουμε σε ερωτήματα όπως: Γιατί θεωρείται το Management ως ο τέταρτος συντελεστής παραγωγής; Ποια στοιχεία είναι αυτά που το καθιστούν τόσο απαραίτητο στις σημερινές συνθήκες πολυπλοκότητας της παγκοσμιοποιημένης αγοράς; Ποιες έννοιες πρέπει να γνωρίζει απαραίτητα ο επιστήμονας, ο επιχειρηματίας, το κάθε στέλεχος, ο κάθε εργαζόμενος, αλλά και αυτός που έρχεται σε επαφή με επιχειρηματικές δραστηριότητες; Ποιες στοιχειώδεις γνώσεις πρέπει να κατέχει σε σχέση με την λειτουργία της αγοράς, αυτός που ασχολείται με την παραγωγική διαδικασία (αγαθών και υπηρεσιών); Φτάνει μόνο η εμπειρική γνώση που επικαλούνται κάποιοι, για να αντιμετωπίσει κάποια επιχείρηση τις πολύπλοκες και περίπλοκες συνθήκες της ελεύθερης, ελληνικής ή διεθνούς αγοράς; Ποια είναι η συμβολή των νέων τάσεων που αναπτύσσονται σε παγκόσμιο επίπεδο όσον α- φορά την επιχειρηματική δραστηριότητα και την Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων; Τα παραπάνω αποτελούν μόνο μερικά από τα κρίσιμα ερωτήματα που θέτει η ελληνική και διεθνής οικονομική πραγματικότητα. Οι επιχειρήσεις για να καταστούν ανταγωνιστικές, είναι απαραίτητο να έχουν πληροφορημένους συνεργάτες και εξειδικευμένα στελέχη. Κάθε οικονομική (και όχι μόνο) δραστηριότητα, γίνεται ανταγωνιστική με την συμβολή των εργαζομένων και των συνεργατών της και κατά συνέπεια των εκροών της (αγαθών, υπηρεσιών, α υλών). Τα άτομα είναι αυτά που πρέπει να παράγουν εκροές, τις οποίες θα τοποθετήσει η επιχείρηση στην αγορά προκειμένου να αποκτήσει συγκριτικά αποτελέσματα. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα δεν δημιουργούνται ούτε τυχαία, αλλά ούτε χωρίς προσπάθεια και προγραμματισμό. Δημιουργούνται μόνο μετά από συσσώρευση και αξιοποίηση συνδυασμών γνώσης: Θεωρητικής επιστημονικής και εμπειρικής. Για το λόγο αυτό σε κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα (και όχι μόνο), πρέπει να υπάρχει συνεχής, συνεπής και αμφίδρομη συνεργασία των στελεχών όλων των επιπέδων της.

20 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ xx Οι φοιτητές μας, οι οποίοι θα στελεχώσουν τις επιχειρήσεις κατά τα επόμενα χρόνια, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν, ότι για την βελτίωση της ανταγωνιστικής ικανότητας των δράσεων στις οποίες θα συμμετέχουν, θα πρέπει να εισάγουν σε αυτές καινοτόμες μεθόδους και τεχνικές και να παράγουν ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες. Να προτείνουν βελτιωτικές δράσεις, τόσο για τις παραγωγικές διαδικασίες, όσο και για τα ίδια τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες. Για να το πετύχουν αυτό θα πρέπει να είναι κάτοχοι ενός κρίσιμου επιπέδου γνώσεων για την λειτουργία, τόσο των ίδιων των επιχειρήσεων, όσο και του περιβάλλοντος στο οποίο αυτές δραστηριοποιούνται. Στην κατεύθυνση αυτή προσπαθεί να προσθέσει ένα μικρό λιθαράκι το εγχειρίδιο αυτό, το οποίο θέτουμε στη διάθεση των αναγνωστών μας, αλλά ιδιαίτερα των φοιτητών της χώρας μας. Οι φοιτητές και οι νέοι είναι εκείνοι που καθημερινά μας δίνουν την ελπίδα και αισιοδοξία για το μέλλον. Σε όλους αυτούς αφιερώνω αυτό το πόνημα. Πιστεύουμε ότι το βιβλίο αυτό θα βρει γόνιμο έδαφος, προκειμένου να εκπληρώσει τον στόχο για τον οποίο εκδίδεται. Φυσικά όπως σε όλα τα πράγματα, σημασία δεν έχουν οι προθέσεις, αλλά το αποτέλεσμα. ΣΕΡΡΕΣ 2011 ΜΑΝΤΖΑΡΗΣ Γιάννης Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου STUTTGART Ο.Δ. ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ Καθηγητής ΤΕΙ ΣΕΡΡΩΝ, Τμήμα ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ