ΑTΔΗ ΚΑΒΑΛΑ ΔΚΣΗΜΖΖ ΑΠΟΓΟΖ ΣΟΤ ΠΡΧΣΟΚΟΛΛΟΤ ΜΔΣΑΦΟΡΑ ΣCP ΣΑ ΓOΡΤΦΟΡΗΚΑ ΓΗΚΣΤΑ ΚΑΗ ΣΑ ΑΤΡΜΑΣΑ ΓΗΚΣΤΑ ΚΤΦΔΛΧΣΖ ΣΖΛΔΦΧΝΗΑ ΣΡΗΣΖ ΓΔΝΔΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑTΔΗ ΚΑΒΑΛΑ ΔΚΣΗΜΖΖ ΑΠΟΓΟΖ ΣΟΤ ΠΡΧΣΟΚΟΛΛΟΤ ΜΔΣΑΦΟΡΑ ΣCP ΣΑ ΓOΡΤΦΟΡΗΚΑ ΓΗΚΣΤΑ ΚΑΗ ΣΑ ΑΤΡΜΑΣΑ ΓΗΚΣΤΑ ΚΤΦΔΛΧΣΖ ΣΖΛΔΦΧΝΗΑ ΣΡΗΣΖ ΓΔΝΔΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ"

Transcript

1 ΑTΔΗ ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΖΜΑ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΖ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ ΔΚΣΗΜΖΖ ΑΠΟΓΟΖ ΣΟΤ ΠΡΧΣΟΚΟΛΛΟΤ ΜΔΣΑΦΟΡΑ ΣCP ΣΑ ΓOΡΤΦΟΡΗΚΑ ΓΗΚΣΤΑ ΚΑΗ ΣΑ ΑΤΡΜΑΣΑ ΓΗΚΣΤΑ ΚΤΦΔΛΧΣΖ ΣΖΛΔΦΧΝΗΑ ΣΡΗΣΖ ΓΔΝΔΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΛΑΚΑΡΖ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΑ ΜΠΑΕΗΝΑ ΦΧΣΔΗΝΖ Δπιβλέπφν Α': Δπιβλέπφν B': Σζίθλαο Κσλ/λνο Παπαδάθεο ηέιηνο Καβάια, Φεβξνπάξηνο 2011

2 1

3 ΑTΔΗ ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΖΜΑ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΖ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΚΖ ΔΚΣΗΜΖΖ ΑΠΟΓΟΖ ΣΟΤ ΠΡΧΣΟΚΟΛΛΟΤ ΜΔΣΑΦΟΡΑ ΣCP ΣΑ ΓOΡΤΦΟΡΗΚΑ ΓΗΚΣΤΑ ΚΑΗ ΣΑ ΑΤΡΜΑΣΑ ΓΗΚΣΤΑ ΚΤΦΔΛΧΣΖ ΣΖΛΔΦΧΝΗΑ ΣΡΗΣΖ ΓΔΝΔΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΛΑΚΑΡΖ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΑ AEM 1676 ΜΠΑΕΗΝΑ ΦΧΣΔΗΝΖ AEM 1254 Δπιβλέπφν Α': Δπιβλέπφν B': Σζίθλαο Κσλ/λνο Παπαδάθεο ηέιηνο Καβάια, Φεβξνπάξηνο

4 ΔΤΥΑΡΙΣΙΔ Θα ζέιακε λα εθθξάζνπκε ηηο επραξηζηίεο καο ζηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή Κ. Σζίθλα γηα ηηο πνιχηηκεο ππνδείμεηο ηνπ θαη ηελ άξηζηε ζπλεξγαζία. Σέινο, ζα ζέιακε λα επραξηζηήζνπκε ηηο νηθνγέλεηεο καο γηα ηελ ζπλερή ππνζηήξημε, πξάγκα ην νπνίν ζπλέβαιιε ζηελ νινθιήξσζε ησλ ζπνπδψλ καο. Λάζθαξε Κσλζηαληίλα Μπαδίλα Φσηεηλή 3

5 Την επγαζία αςηή ηην αθιεπώνω ζηη μηηέπα μος και ζηο Μάνο Λάζθαξε Κσλζηαληίλα Την επγαζία αςηή ηην αθιεπώνω ζηη μηηέπα μος και ζηον παηέπα μος Μπαδίλα Φσηεηλή 4

6 ΠΔΡΙΛΗΦΗ Σα αζχξκαηα δίθηπα ηε ηειεπηαία δεθαεηία αλαπηχζζνληαη κε ξαγδαίνπο ξπζκνχο κε θχξηνπο εθθξαζηέο ηα δνξπθνξηθά θαη ηα θπςεισηά αζχξκαηα δίθηπα ηξίηεο γεληάο. θνπφο απηήο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη ε κειέηε ηεο επίδνζεο ηνπ πξσηνθφιινπ κεηαθνξάο TCP ζηηο αζχξκαηεο επηθνηλσλίεο ιακβάλνληαο ππφςηλ πξνβιήκαηα πνπ νδεγνχλ ζε ζεκαληηθή ππνβάζκηζε ηεο επίδνζεο ηνπο, φπσο ε κεγάιε θαζπζηέξεζε δηάδνζεο θαη ν πςειφο ξπζκφο ιαζψλ. Γεδνκέλνπ φηη ε πιεηνςεθία ησλ εθαξκνγψλ Γηαδηθηχνπ βαζίδεηαη ζηελ αμηφπηζηε κεηαθνξά δεδνκέλσλ πνπ παξέρεη ην TCP, ε αλάπηπμε ηερληθψλ βειηηζηνπνίεζεο ηεο επίδνζεο ηνπ πξσηνθφιινπ απνηεινχλ θξίζηκν ζηνηρείν γηα ηελ απνηειεζκαηηθή ελζσκάησζε ηέηνησλ ππεξεζηψλ ζηα αζχξκαηα θαη θπξίσο ζηα δνξπθνξηθά δίθηπα φπνπ ηα πξνβιήκαηα κεηάδνζεο επεξεάδνπλ πνιχ πεξηζζφηεξν ηηο επηδφζεηο κέζα ζην δίθηπν. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηα πιαίζηα ηεο εξγαζίαο πξαγκαηνπνηήζεθε ιεπηνκεξήο θαηαγξαθή ησλ απνηειεζκάησλ απφ ηηο ηνπνινγίεο πνπ εμεηάζηεθαλ γηα ηελ εθηίκεζε ηεο απφδνζεο ησλ πξσηνθφιισλ TCP ζηα δνξπθνξηθά θαη αζχξκαηα θπςεισηά δίθηπα. Μέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο πξνζνκνίσζεο δηθηχσλ NS-2 κειεηάηαη ε απφδνζε θαη ε θηιηθφηεηα ησλ πξσηνθφιισλ κεηαθνξάο TCP γηα ηηο πεξηπηψζεηο γεσζηαηηθψλ δνξπθνξηθψλ δεχμεσλ θαη ησλ αζπξκάησλ επηθνηλσληψλ ηξίηεο γεληάο πνπ εθθξάδνληαη θπξίσο απφ ηηο UMTS θαη HSPA (High Speed Packet Access) ηερλνινγίεο. Δπηπξνζζέησο, εμεηάδνληαη πξνηεηλφκελεο παξαιιαγέο ησλ TCP πξσηνθφιισλ πνπ εθαξκφδνληαη ζηα αζχξκαηα δίθηπα θαη κειεηάηαη ζπγθξηηηθά ε απφδνζε ηνπο γηα ζπγθεθξηκέλεο δνξπθνξηθέο θαη αζχξκαηεο ηνπνινγίεο. 5

7 ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΧΝ ΔΤΡΔΣΗΡΙΟ ΥΗΜΑΣΧΝ ΔΤΡΔΣΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΧΝ ΔΤΡΔΣΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΣΧΝ..10 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΟΡΤΦΟΡΙΚΑ ΓΙΚΣΤΑ ΚΑΙ ΑΤΡΜΑΣΑ ΓΙΚΣΤΑ ΚΤΦΔΛΧΣΗ ΣΗΛΔΦΧΝΙΑ : Γνξπθνξηθά Γίθηπα : Σνπνινγίεο θαη Αξρηηεθηνληθέο Γνξπθνξηθψλ Γηθηχσλ : Γίθηπα VSAT : Γνξπθνξηθά Γίθηπα Πνιπεθπνκπήο Multicast : Γνξπθνξηθά Γίθηπα Παξνρήο Internet : Γνξπθνξηθά Γίθηπα Κνξκνχ : Γίθηπα GEO Γνξπθφξσλ : Γίθηπα LEO Γνξπθφξσλ : Γίθηπα Κηλεηήο Σειεθσλίαο Σξίηεο Γελεάο (UMTS-HSPA)...18 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΔΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ : Ηδαηηεξφηεηεο ηνπ Γνξπθνξηθνχ Καλαιηνχ Μεηάδνζεο : Ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ Αζχξκαηνπ Καλαιηνχ...26 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΡΧΣΟΚΟΛΛΟ ΜΔΣΑΦΟΡΑ TCP : Γεληθά γηα ην Πξσηφθνιιν TCP : TCP Reno : TCP Veno : TCP Vegas : TCP Westwood : TCP Hybla : TCP Bic...39 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ΘΔΧΡΗΣΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ : Γνξπθνξηθά Γίθηπα : Κπςεισηά Γίθηπα Σξίηεο Γελεάο ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 ΔΞΟΜΟΙΧΗ ΓΟΡΤΦΟΡΙΚΧΝ ΓΙΚΣΤΧΝ ΚΑΙ ΑΤΡΜΑΣΧΝ ΓΙΚΣΤΧΝ ΚΤΦΔΛΧΣΗ ΣΗΛΔΦΧΝΙΑ ΣΡΙΣΗ ΓΔΝΔΑ : Πξσηφθνιια Μεηαθνξάο πξνο χγθξηζε : Μνληέιν Gilbert Elliot : Μεηξηθέο (goodput,fairness) : Δηζαγσγηθά γηα ηνλ NETWORK SIMULATOR (NS-2) : NS-2 Tcp-Linux

8 5.6: ελάξηα Απνηειέζκαηα : Γνξπθνξηθά Γίθηπα : Κπςειψηα Αζχξκαηα Γίθηπα Σξίηεο Γελεάο...65 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6 ΑΝΑΛΤΗ / ΤΓΚΡΙΗ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΧΝ : Αλάιπζε θαη χγθξηζε πκπεξαζκάησλ ΔΤΡΔΣΗΡΙΟ ΑΓΓΛΙΚΧΝ ΟΡΧΝ...75 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

9 ΔΤΡΔΣΗΡΙΟ ΥΗΜΑΣΧΝ ρήκα 1.1: Γίκηςο VSAT με ηοπολογία πλέγμαηορ (Mesh) 13 ρήκα 1.2: Γίκηςο VSAT με ηοπολογία αζηέπα (star ) 13 ρήκα 1.3: Γοπςθοπικά δίκηςα πολςεκπομπήρ 14 ρήκα 1.4: Παποσή ππόζβαζηρ ζηο Internet με δοπςθοπικό κανάλι επιζηποθήρ 14 ρήκα 1.5: Παποσή ππόζβαζηρ ζηο Internet μέζω αζύμμεηπηρ απσιηεκηονικήρ 15 ρήκα 1.6: Τα δοπςθοπικά δίκηςα ωρ ημήμαηα ηος δικηύος κοπμού ηος Internet 16 ρήκα 1.7: Σςνεπγαζία δοπςθόπων μέζω ISL 16 ρήκα 1.8: Ο αζηεπιζμόρ δοπςθόπων LEO ηος δικηύος Teledesic 17 ρήκα 2.1: Απσιηεκηονική UMTS 21 ρήκα 3.1: Έλεγσορ ζςμθόπηζηρ TCP Reno 33 ρήκα 3.2: Παπάδειγμα σπήζηρ ηος SACK ζηο TCP Hybla 39 ρήκα 3.3: Παπάδειγμα λειηοςπγίαρ TCP Bic 40 ρήκα 4.1: Απσιηεκηονική πποζομοίωζηρ 42 ρήκα 4.2: Απσιηεκηονική πποζομοίωζηρ 43 ρήκα 4.3: Απόδοζη ηωνtcp Westwood, New Reno, Bic για 1 ποή 43 ρήκα 4.4: Απόδοζη ηωνtcp Westwood, New Reno, Bic για 4 ποέρ 44 ρήκα 4.5: Markov μονηέλο 2 καηαζηάζεων 46 ρήκα 5.1: Γικηςακή ηοπολογία για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 52 ρήκα 5.2: xgraph congestion window Reno vs Bic για 0,0001 error rate 55 ρήκα 5.3: xgraph congestion window Reno vs Westwood για 0,0001 error rate 55 ρήκα 5.4: xgraph slow start threshold window Reno vs Westwood για 0,0001 error rate 56 ρήκα 5.5: xgraph congestion window Westwood vs Bic 57 ρήκα 5.6: xgraph slow start threshold Hybla vs Bic 57 ρήκα 5.7: xgraph congestion window Hybla, Bic, Reno, Veno, Westwood, Vegas για 0,0001 error rate 58 ρήκα 5.8: xgraph slow start threshold Hybla, Bic, Reno, Veno, Westwood, Vegas για 0,0001 error rate 58 ρήκα 5.9: Γικηςακή ηοπολογία για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 60 ρήκα 5.10: xgraph congestion window Westwood vs Bic για 0,05 error rate 62 ρήκα 5.11: xgraph slow start threshold Hybla, Bic, Reno, Veno, Westwood, Vegas για 0,05 error rate 63 8

10 ρήκα 5.12: xgraph slow start threshold Hybla vs Bic για 0,009 error rate 63 ρήκα 5.13: xgraph congestion window Reno vs Bic για 0,009 error rate 64 ρήκα 5.14: Γικηςακή ηοπολογία για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 65 ρήκα 5.15: xgraph congestion window Bic,Hybla,Reno,Veno,Vegas, Westwood για 0,0005 error rate 67 ρήκα 5.16: xgraph slow start threshold Bic,Hybla,Reno,Veno,Vegas, Westwood για 0,0005 error rate 68 ρήκα 5.17: Γικηςακή ηοπολογία για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 69 ρήκα 5.18: xgraph congestion window Bic, Hybla,Reno.Veno,Vegas, Westwood για error rate 0, ρήκα 5.19: xgraph congestion window Bic, Hybla,Reno.Veno,Vegas, Westwood για error rate 0,

11 ΔΤΡΔΣΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΧΝ Πίλαθαο 1: Πίλαθαο 2: Πίλαθαο 3: Πίλαθαο 4: Πίλαθαο 5: Πίλαθαο 6: Αποηελέζμαηα απόδοζηρ για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 53 Αποηελέζμαηα απόδοζηρ για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 60 Αποηελέζμαηα δικαιοζύνηρ (fairness) για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο_61 Αποηελέζμαηα απόδοζηρ για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 66 Αποηελέζμαηα απόδοζηρ για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 70 Αποηελέζμαηα δικαιοζύνηρ ( fairness) για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο_72 ΔΤΡΔΣΗΡΙΟ ΓΡΑΦΗΜΑΣΧΝ Γξάθεκα 5.1: Σύγκπιζη απόδοζηρ TCP για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 53 Γξάθεκα 5.2: Σύγκπιζη απόδοζηρ TCP για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 61 Γξάθεκα 5.3: Σύγκπιζη δικαιοζύνηρ (fairness) TCP για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο_57 Γξάθεκα 5.4: Σύγκπιζη απόδοζηρ TCP για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 61 Γξάθεκα 5.5: Σύγκπιζη απόδοζηρ TCP για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 65 Γξάθεκα 5.6: Σύγκπιζη δικαιοζύνηρ (fairness) TCP για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 68 10

12 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΟΡΤΦΟΡΙΚΑ ΓΙΚΣΤΑ ΚΑΙ ΑΤΡΜΑΣΑ ΓΙΚΣΤΑ ΚΤΦΔΛΧΣΗ ΣΗΛΔΦΧΝΙΑ 1.1 Γορσθορικά Γίκησα Σα δνξπθνξηθά ηειεπηθνηλσληαθά δίθηπα απνηεινχλ ζήκεξα έλα αλαπφζπαζην ηκήκα ησλ πεξηζζφηεξσλ ηειεπηθνηλσληαθψλ ζπζηεκάησλ. Οη δνξπθφξνη έρνπλ ηελ κνλαδηθή ηδηφηεηα λα παξέρνπλ θάιπςε κεγάισλ γεσγξαθηθψλ πεξηνρψλ. Ζ δπλαηφηεηα δηαζχλδεζεο κεηαμχ δηαθφξσλ ηειεπηθνηλσληαθψλ πεγψλ παξέρεη κεγάια πιενλεθηήκαηα ζε εθαξκνγέο φπσο ε δηαζχλδεζε κεγάισλ ηειεπηθνηλσληαθψλ θφκβσλ, θηλεηέο ηειεπηθνηλσλίεο, ηειενπηηθέο δεχμεηο θηι. Ζ ρξεζηκνπνίεζε γεσζχγρξνλσλ δνξπθφξσλ γηα επηθνηλσλίεο κεγάισλ απνζηάζεσλ έρεη αλαπηπρζεί ηαρχηαηα ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. Ο φξνο γεσζχγρξνλνο δνξπθφξνο πξνζδηνξίδεη ην δνξπθφξν εθείλν, ν νπνίνο έρεη πεξίνδν πεξηζηξνθήο ίζε κε ηελ πεξίνδν πεξηζηξνθήο ηεο γεο, δειαδή Σ = 23h 56min 4.1sec. Ζ ηξνρηά ζηελ νπνία θηλείηαη έλαο ηέηνηνο δνξπθφξνο νλνκάδεηαη γεσζχγρξνλε. Έλαο γεσζχγρξνλνο δνξπθφξνο πνπ βξίζθεηαη αθξηβψο πάλσ απφ ηνλ ηζεκεξηλφ νλνκάδεηαη γεσζηαηηθφο (GEO) θαη ε ηξνρηά ζηελ νπνία θηλείηαη γεσζηαηηθή. Ζ γεσζηαηηθή ηξνρηά παξνπζηάδεη πνιιά πιενλεθηήκαηα θαη γηα απηφ ην ιφγν ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηα πεξηζζφηεξα ππάξρνληα δνξπθνξηθά ηειεπηθνηλσληαθά ζπζηήκαηα. Σα πιενλεθηήκαηα απηά πεγάδνπλ απφ ηε ζηαζεξή αιιά θαη πςειή ζέζε ηνπ δνξπθφξνπ ( ρικ.) πνπ εγγπψληαη ρακειφ θφζηνο επίγεησλ ζηαζκψλ θαη επαξθή θάιπςε ζηηο ππθλνθαηνηθεκέλεο πεξηνρέο ηνπ πιαλήηε. Άιια πιενλεθηήκαηα ησλ γεσζηαηηθψλ δνξπθφξσλ είλαη ε ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θαηλνκέλνπ νιίζζεζεο ζπρλφηεηαο (Doppler), ε δπλαηφηεηα πξφβιεςεο ηεο παξεκβνιήο απφ θαη πξνο άιια ζπζηήκαηα ξαδηνζπρλνηήησλ, ιφγσ ηεο ζηαζεξήο ηνπο γεσκεηξίαο, θαζψο θαη ε κεγάιε δηάξθεηα δσήο ηνπο (15-20 έηε). Παξ φια απηά, νη γεσζηαηηθνί δνξπθφξνη εκθαλίδνπλ θαη αξθεηά ζεκαληηθά κεηνλεθηήκαηα. Σα ζεκαληηθφηεξα είλαη ε απφζβεζε πνπ εηζάγεηαη ζηνλ ξαδηνδίαπιν, θαζψο θαη ε θαζπζηέξεζε δηάδνζεο ηνπ ζήκαηνο (πεξίπνπ 250 ms ζε απιή δηαδξνκή). Απηά νθείινληαη ζηελ πεπεξαζκέλε ηαρχηεηα δηάδνζεο ησλ ξαδηνθπκάησλ, ζηε κεγάιε απφζηαζε κεηαμχ δνξπθφξνπ θαη επίγεηνπ ζηαζκνχ θαη ζηελ χπαξμε δηαιείςεσλ ιφγσ αηκνζθαηξηθψλ θαηλνκέλσλ. Ζ θαζπζηέξεζε δηάδνζεο ηνπ ζήκαηνο δπζθνιεχεη ηηο ακθίδξνκεο επηθνηλσλίεο πξαγκαηηθνχ ρξφλνπ πνπ είλαη επαίζζεηεο ζηηο θαζπζηεξήζεηο, φπσο ε ηειεθσλία θαη νη εθαξκνγέο δνξπθνξηθψλ θηλεηψλ ηειεπηθνηλσληψλ, φπνπ ε θαζπζηέξεζε ζηνλ ήρν θαηά ηε δηεμαγσγή ηειεθσληθψλ θιήζεσλ είλαη κεγάιε. Έλαο άιινο ζεκαληηθφο παξάγνληαο είλαη ε αδπλακία ησλ γεσζηαηηθψλ δνξπθφξσλ λα παξέρνπλ επαξθή θάιπςε ζε πεξηνρέο πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηνπο πφινπο. 11

13 Δθηφο απφ ηνπο γεσζηαηηθνχο δνξπθφξνπο, άιιν έλα είδνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηειεπηθνηλσληαθνχο ζθνπνχο (internet, θηλεηή ηειεθσλία) είλαη νη Γνξπθφξνη Υακειήο Γήηλεο Σξνρηάο (LEO). Σν χςνο ησλ ηξνρηψλ απηψλ είλαη κεξηθέο εθαηνληάδεο ρηιηφκεηξα ( km) θαη ε θιίζε ηνπο πεξίπνπ o 90. Γηα ηελ παξνρή παγθφζκηαο θάιπςεο απαηηνχληαη αξθεηέο δεθάδεο δνξπθφξνη. Οη ρακειέο απψιεηεο δηαδξνκήο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ρξήζεο κηθξφηεξσλ ζε δηαζηάζεηο επίγεησλ ηεξκαηηθψλ, ελψ ε θαζπζηέξεζε δηάδνζεο ειαρηζηνπνηείηαη ζε επίπεδα ζπγθξίζηκα κε απηά ησλ ζπζηεκάησλ νπηηθψλ ηλψλ. Σν πςειφ θφζηνο θαη ε πνιχπινθε ζρεδίαζε είλαη κείδνλα πξνβιήκαηα θαη επηπιένλ ε κεγάιε ηαρχηεηα ησλ δνξπθφξσλ δπζρεξαίλεη ηελ θαηάζηαζε θαη επηθέξεη ηαρεία εμάληιεζε ησλ ζπζηεκάησλ ηξνθνδνζίαο ηνπο, κεηψλνληαο έηζη ζεκαληηθά ηε δηάξθεηα δσήο ηνπο. 1.2 Σοπολογίες και Αρτιηεκηονικές Γορσθορικών Γικηύφν Γίκησα VSAT Σα δίθηπα VSAT βαζίδνληαη ζε κηα θιηκαθσηή αξρηηεθηνληθή πνπ επηηξέπεη ηελ απηφκαηε είζνδν λέσλ ρξεζηψλ ζε έλα ήδε ππάξρνλ δίθηπν. Ο ηεξκαηηθφο εμνπιηζκφο ησλ ρξεζηψλ απνηειείηαη απφ έλα δνξπθνξηθφ θάηνπηξν κε δηάκεηξν πνπ θπκαίλεηαη απφ 0.6 m έσο 1.2 m θαη απφ ην ζχζηεκα δέθηε. Σα ζπζηήκαηα VSAT κπνξνχλ λα ππνζηεξίμνπλ εθηφο απφ ηε ιήςε ζήκαηνο απφ ην δνξπθνξηθφ αλακεηαδφηε ζηελ πξνο ηα θάησ δεχμε (downlink) θαη ηελ απνζηνιή ζήκαηνο απφ έλαλ επίγεην ζηαζκφ πξνο ην δνξπθφξν πξνο ηα άλσ δεχμε (uplink). Δλζσκαηψλνπλ ηερλνινγίεο φπσο πξνζαξκνζηηθή θσδηθνπνίεζε, δηακφξθσζε θαη εμειηγκέλεο ηερληθέο πνιιαπιήο πξφζβαζεο. Αλάινγα κε ηελ χπαξμε ή κε ελφο θεληξηθνχ ζηαζκνχ (HUB), νη ηνπνινγίεο ησλ δηθηχσλ VSAT ρσξίδνληαη ζε δπν βαζηθέο θαηεγνξίεο. ηελ ηνπνινγία πιέγκαηνο (Mesh) φπσο θαίλεηαη ζην ρήκα 1.1, ηα ηεξκαηηθά VSAT επηθνηλσλνχλ άκεζα κέζσ ηνπ δνξπθνξηθνχ αλακεηαδφηε. Γειαδή ε ξνή δεδνκέλσλ κεηαμχ δχν ηεξκαηηθψλ αθνινπζεί έλα βήκα (hop) κέζσ δνξπθφξνπ. Δπηπιένλ, ζην ρήκα 1.2 ζηελ ηνπνινγία αζηέξα (Star) φιε ε θίλεζε ηνπ δηθηχνπ VSAT δηέξρεηαη κέζσ ηνπ HUB. Ζ αξρηηεθηνληθή απηή απνηειεί πιένλ εθιεπηπζκέλε δηθηπαθή εθδνρή θαζψο ην HUB είλαη ζε ζέζε λα παξέρεη εμειηγκέλεο δηαρεηξηζηηθέο ιεηηνπξγίεο ζην δίθηπν, φπσο ε δπλακηθή αλάζεζε πφξσλ, ν έιεγρνο ξνήο θαη νη κεραληζκνί Quality of Service (QoS). 12

14 Σσήμα 1.1: Γίκηςο VSAT με ηοπολογία πλέγμαηορ (Mesh) Σσήμα 1.2: Γίκηςο VSAT με ηοπολογία αζηέπα (star) Γορσθορικά Γίκησα Πολσεκπομπής Multicast Σα multicast ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε δηαλνκή νπηηθναθνπζηηθνχ πιηθνχ θαη IP δεδνκέλσλ ζε πνιιαπινχο ρξήζηεο. Σα δνξπθνξηθά δίθηπα ελδείθλπληαη γηα παξνρή ππεξεζηψλ multicast ιφγσ ηεο εγγελνχο ηδηφηεηάο ηνπο λα είλαη ζε ζέζε λα δηαλείκνπλ πιεξνθνξία πξνο φινπο ηνπο ρξήζηεο εληφο ηεο πεξηνρήο θάιπςεο ρσξίο απμεκέλν θφζηνο ή δεκηνπξγία κεγάινπ θνξηίνπ θίλεζεο ζε ελδηάκεζα δίθηπα. ηελ πεξίπησζε φπνπ δελ ππάξρεη δηαδξαζηηθή επηθνηλσλία κε ηνπο ρξήζηεο θαηά ηε δηαλνκή πεξηερνκέλνπ, ε ππεξεζία θαιείηαη κνλφδξνκε (one-way multicast). Αλ απαηηείηαη θαλάιη επηζηξνθήο ψζηε λα ππνζηεξίδεηαη θίλεζε δεδνκέλσλ απφ ηνπο ρξήζηεο πξνο ηνλ εμππεξεηεηή, ε αλάγθε απηή κπνξεί λα θαιπθζεί είηε κέζσ δνξπθνξηθνχ είηε κέζσ θάπνηνπ επίγεηνπ δηθηχνπ. 13

15 Σσήμα 1.3: Γοπςθοπικά δίκηςα πολςεκπομπήρ Γορσθορικά Γίκησα Παροτής Internet Γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ Internet αμηνπνηνχληαη νη δπλαηφηεηεο επξείαο εθπνκπήο θαη ην κεγάιν εχξνο δψλεο ησλ GEO δνξπθνξηθψλ δηθηχσλ. Ζ εμππεξέηεζε ηεο θίλεζεο γίλεηαη κέζσ ηνπ downlink ηεο δνξπθνξηθήο δεχμεο κε ρξήζε ηνπ πξνηχπνπ DVB-S, ην νπνίν αλακέλεηαη ζηαδηαθά λα αληηθαηαζηαζεί απφ ην DVB-S2. ηε ζπγθεθξηκέλε αξρηηεθηνληθή, νη ISP επηθνηλσλνχλ κε ηα δίθηπα θνξκνχ θαη κεηαθέξνπλ ηελ πιεξνθνξία κε θαηεχζπλζε πξνο ηνπο ρξήζηεο ζε δνξπθνξηθά δίθηπα πςειήο ρσξεηηθφηεηαο κέζσ επίγεησλ ππιψλ (Gateways). Σσήμα 1.4: Παποσή ππόζβαζηρ ζηο Internet με δοπςθοπικό κανάλι επιζηποθήρ Σν Internet απνηειεί έλα κέζν πνπ κνηξάδεηαη κεηαμχ πνιιψλ ρξεζηψλ θαη εκθαλίδεη αζπκκεηξία σο πξνο ηε κεηαθεξφκελε θίλεζε. Σν κεγαιχηεξν ηκήκα ηεο κεηαδηδφκελεο 14

16 πιεξνθνξίαο έρεη θαηεχζπλζε πξνο ηνπο ρξήζηεο, νη νπνίνη κε ηε ζεηξά ηνπο παξάγνπλ ζεκαληηθά ιηγφηεξε θίλεζε. Πξνθεηκέλνπ λα ζπκβηβαζζεί ην γεγνλφο απηφ κε ην απμεκέλν θφζηνο πνπ εκθαλίδεη έλα δνξπθνξηθφ θαλάιη ζε ζρέζε κε έλα επίγεην, ζηα δνξπθνξηθά ζπζηήκαηα έρεη αλαπηπρζεί ε αξρηηεθηνληθή ησλ αζχκκεηξσλ δηθηχσλ πνπ παξέρνπλ ππεξεζίεο IP. Ζ ηερληθή απηή ζπλίζηαηαη ζηελ χπαξμε δχν δηαδξνκψλ γηα ηε κεηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο. Σσήμα 1.5: Παποσή ππόζβαζηρ ζηο Internet μέζω αζύμμεηπηρ απσιηεκηονικήρ Γορσθορικά Γίκησα Κορμού Ζ πξψηε εθαξκνγή δνξπθνξηθψλ IP δηθηχσλ ήηαλ ε παξνρή ελαιιαθηηθψλ δηαδξνκψλ γηα ηα δίθηπα θνξκνχ (backhaul) ηνπ Internet. Ζ δπλαηφηεηα ησλ δνξπθφξσλ γηα δηαζχλδεζε απνκαθξπζκέλσλ πεξηνρψλ θαη ε ζπλεπαγφκελε παξάθακςε επίγεησλ δηθηχσλ επλφεζε ηελ αλάπηπμε ηεο ζπγθεθξηκέλεο αξρηηεθηνληθήο. 15

17 Σσήμα 1.6: Τα δοπςθοπικά δίκηςα ωρ ημήμαηα ηος δικηύος κοπμού ηος Internet Γίκησο GEO Γορσθόρφν Απηή ε αξρηηεθηνληθή ζπλίζηαηαη ζηελ επηθνηλσλία GEO δνξπθφξσλ κε δηαθνξεηηθέο πεξηνρέο θάιπςεο κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε επηθνηλσλίαο κεηαμχ ηδηαίηεξα απνκαθξπζκέλσλ γεσγξαθηθψλ πεξηνρψλ. Ζ αλάπηπμε ζηελ ηερλνινγία laser επλφεζε ηε ζπζηεκαηηθφηεξε αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ άκεζεο επηθνηλσλίαο δχν δνξπθφξσλ ζε ηξνρηά κέζσ θαηάιιεισλ δεχμεσλ (Inter-Satellite Links, ISL). Ζ ζπγθεθξηκέλε αξρηηεθηνληθή επηηξέπεη ηελ άκεζε επηθνηλσλία κεηαμχ ηδηαίηεξα απνκαθξπζκέλσλ ηεξκαηηθψλ παξαθάκπηνληαο κεγάιν αξηζκφ ελδηάκεζσλ επίγεησλ δηθηχσλ θαη απαζρνιεκέλσλ δξνκνινγεηψλ. ISL Σσήμα 1.7: Σςνεπγαζία δοπςθόπων μέζω ISL 16

18 1.2.6 Γίκησα LEO Γορσθόρφν Άιιε κηα δηαδεδνκέλε αξρηηεθηνληθή είλαη ε ρξήζε δνξπθφξσλ ρακειήο ηξνρηάο κε ηθαλφηεηα επεμεξγαζίαο, νη νπνίνη επηθνηλσλνχλ κεηαμχ ηνπο ζπλζέηνληαο έλα δηαζηεκηθφ δίθηπν, ην νπνίν ιεηηνπξγεί ηφζν σο δίθηπν πξφζβαζεο φζν θαη σο ηκήκα ηνπ θνξκνχ ηνπ Γηαδηθηχνπ. Ζ εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο ησλ δνξπθφξσλ ελίζρπζε ηηο δπλαηφηεηεο ηεο ςεθηαθήο επεμεξγαζίαο ηνπ ζήκαηνο ζηνλ αλακεηαδφηε θαη έδσζε ηε δπλαηφηεηα δεκηνπξγίαο δεχμεσλ κεηαμχ δνξπθφξσλ κε νπηηθή επαθή. Απηή ε θαηλνηνκία ζηα δνξπθνξηθά ζπζηήκαηα νδήγεζε ζηελ αλάπηπμε δνξπθνξηθψλ δηθηχσλ πνπ απνηεινχληαη απφ αζηεξηζκνχο δνξπθφξσλ LEO θαη ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κέζσ ISL παξέρνληαο ηειεπηθνηλσληαθέο ππεξεζίεο ζην ζχλνιν ηεο γήηλεο επηθάλεηαο. Οη αζηεξηζκνί LEO πξνζθέξνπλ ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα φπσο ε πνιχ κηθξφηεξε ζε ζρέζε κε ηα δίθηπα GEO θαζπζηέξεζε δηάδνζεο θαη ε δπλαηφηεηα θαιχηεξεο θαζκαηηθήο απφδνζεο ιφγσ ηεο δπλαηφηεηαο επαλαρξεζηκνπνίεζεο ζπρλφηεηαο ζηηο ζεκαληηθά κηθξφηεξεο πεξηνρέο θάιπςεο ησλ δνξπθνξηθψλ αλακεηαδνηψλ. Παξάδεηγκα δηθηχνπ LEO είλαη ε αξρηθή εκπνξηθή πξφηαζε ηεο Teledesic LLC φπσο θαίλεηαη ζην ρήκα 1.8. Σσήμα 1.8: Ο αζηεπιζμόρ δοπςθόπων LEO ηος δικηύος Teledesic 17

19 1.3 Γίκησα Κινηηής Σηλεθφνίας Σρίηης Γενεάς (UMTS-HSPA) UMTS (Universal Mobile Telecommunications System) Σν UMTS απνηειεί ην παλεπξσπατθφ πξφηππν γηα ηα ζπζηήκαηα θηλεηήο ηειεθσλίαο 3εο γεληάο θαη αλήθεη ζην ζρέδην IMT-2000 (International Mobile Telecommunications 2000), ην φπνην πξνηείλεη ε ITU (International Telecommunications Union) γηα ηελ παγθφζκηα παξνρή ππεξεζηψλ 3εο γεληάο. Σν UMTS απνηειεί ηελ εμέιημε ησλ αζχξκαησλ ζπζηεκάησλ επηθνηλσληψλ. Σν WCDMA (Wideband Code Division Multiple Access) είλαη έλα DS-CDMA (Direct- Sequence Code Division Multiple Access) ζχζηεκα επξείαο δψλεο θαη απνηειεί ηε ξαδηνεπαθή ηνπ ζπζηήκαηνο UMTS (Universal Mobile Telecommunications System) φπσο πξφεθπςε απφ ηελ δηεζλή ζπλεξγαζία πνπ θαιείηαη 3GPP (3rd Generation Partnership Project). Σν WCDMA ππνζηεξίδεη δπν βαζηθέο κεζφδνπο ιεηηνπξγίαο νη νπνίεο νλνκάδνληαη Frequency Division Duplex (FDD) θαη Time Division Duplex (TDD). Βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ ζπζηεκάησλ 3εο γεληάο είλαη ε ππνζηήξημε εθαξκνγψλ πνιπκέζσλ θαη ε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζε πιεξνθνξίεο θαη ππεξεζίεο απφ δεκφζηα ε ηδησηηθά δίθηπα κε πνιχ πςεινχο ξπζκνχο κεηάδνζεο. Οη ξπζκνί κεηάδνζεο πνπ αλακέλεηαη λα ππνζηεξίδνληαη είλαη κέρξη 144 kbps ζε αγξνηηθέο θαη εκηαζηηθέο πεξηνρέο γηα πςειέο ηαρχηεηεο (>100 km/h), 384 kbps ζε αζηηθέο γηα ρακειέο ηαρχηεηεο (<100 km/h) θαη 2 Μbps ζε εζσηεξηθνχο ρψξνπο γηα ζηαηηθνχο ρξήζηεο. Τπάξρεη επίζεο δπλαηφηεηα κεηαβιεηνχ ξπζκνχ κεηάδνζεο. ηότοι και Απαιηήζεις ηοσ UMTS Οη βαζηθνί ζηφρνη ηνπ UMTS είλαη ε ζπκβαηφηεηα κε ηα ζεκεξηλά ζπζηήκαηα θαη θπξίσο ην GSM, ψζηε λα είλαη δπλαηή ε αλάπηπμε θαη ε επέθηαζε ηνπο κε ην ειάρηζην δπλαηφ θφζηνο, ε πςειή πνηφηεηα ππεξεζηψλ, ην κηθξφ κέγεζνο ηεξκαηηθψλ γηα παγθφζκηα ρξήζε, ε ππνζηήξημε εθαξκνγψλ πνιπκέζσλ, ε επίγεηα θαη δνξπθνξηθή επηθνηλσλία αιιά θαη ην αλεθηφ ησλ ππεξεζηψλ κε ρξεψζεηο ζηα επίπεδα ησλ ζεκεξηλψλ αιιά θαη πην ρακειέο, αλ είλαη δπλαηφλ. Οη απαηηήζεηο ησλ δηθηχσλ 3εο γεληάο είλαη: πςεινί ξπζκνί κεηάδνζεο, κεηαβαιιφκελνο ξπζκφο κεηάδνζεο θαηά ηε δηάξθεηα κηαο θιήζεο, πνιππιεμία ππεξεζηψλ, κεηαβαιιφκελεο φζνλ αθνξά ηελ θαζπζηέξεζε θαη ηελ πνηφηεηα (απφ 10% FER έσο 10-6 BER), ζπλχπαξμε κε ηα ζπζηήκαηα 2εο γεληάο, ππνζηήξημε κεηαπνίεζεο κεηαμχ ησλ ζπζηεκάησλ 2εο θαη 3εο γεληάο, ππνζηήξημε αζχκκεηξεο ηειεπηθνηλσληαθήο θίλεζεο ζηελ άλσ θαη ζηελ θάησ, κεγάιε θαζκαηηθή απφδνζε, θαη FDD θαη TDD ζπζηεκάησλ. 18

20 Νέες Τπηρεζίες & Δθαρμογές Ο θαζνξηζκφο ησλ ππεξεζηψλ πνπ κπνξνχζε λα πξνζθέξεη ζην παξειζφλ ε θηλεηή ηειεθσλία ήηαλ ηεηξηκκέλνο. Μηα απιή δηάθξηζε ησλ ππεξεζηψλ θσλήο θαη ησλ ππεξεζηψλ δεδνκέλσλ ήηαλ αξθεηή. ηνλ θφζκν ηεο 3εο γεληάο, ηα πξάγκαηα είλαη πνιχ δηαθνξεηηθά. Πεξά απφ ηε θσλή πνπ έρεη θπξηαξρήζεη ζηνλ θφζκν ησλ θηλεηψλ ηειεπηθνηλσληψλ ζήκεξα, ηα δίθηπα 3εο γεληάο ζα απνηειέζνπλ έλα always-on πεξηβάιινλ δεδνκέλσλ. Ζ δπλαηφηεηα ζχλδεζεο ζην δηαδίθηπν νπνηαδήπνηε ζηηγκή θαη απφ νπνηνδήπνηε κέξνο απνηειεί ζεκαληηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ησλ δηθηχσλ 3εο γεληάο. Οη ρξήζηεο είλαη ζε ζέζε λα πξνζζέζνπλ ηελ θηλεηηθφηεηα ζηελ θαζεκεξηλή ηνπο ζηαζεξή εκπεηξία κε ην δηαδίθηπν, δεδνκέλνπ ηεο ππεξεζίαο Mobile Internet Access, γηα ηνλ ρψξν ηεο αζηηθήο αγνξάο θαη Mobile Intranet/Extranet Access γηα ηνλ ρψξν ηεο επηρεηξεζηαθήο αγνξάο. Ζ θηλεηηθφηεηα, σζηφζν, δελ είλαη ην κνλαδηθφ φθεινο πνπ πξνζθέξνπλ ηα θπςεισηά. Σα θπςεισηά δίθηπα θηλεηψλ έρνπλ δπν ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηα δηαθξίλνπλ απφ ηα ζηαζεξά. Σν θηλεηφ ηεξκαηηθφ ζπλδέεηαη πεξηζζφηεξν κε ηνλ άλζξσπν παξά κε ηε ζέζε ηνπ, θαη ην δίθηπν γλσξίδεη πάληα ηελ ηξέρνπζα ζέζε ηνπ ηεξκαηηθνχ. Απηά είλαη δπν ηζρπξά ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα, φζνλ αθνξά ην πεξηβάιινλ ησλ πνιπκέζσλ. Ζ ζχλδεζή ηνπ κε ηνλ άλζξσπν επηηξέπεη ηελ παξνρή κηαο νινθιεξσκέλεο ζεηξάο ππεξεζηψλ βαζηζκέλεο ζην δηαδίθηπν (Internet-based services) νη νπνίεο πξνζαξκφδνληαη ζηηο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε θαη παξέρνληαη κέζσ θηλεηψλ. Σέηνηνπ είδνπο ππεξεζίεο αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ ππεξεζηψλ Customised Infotainment θαη απνηεινχλ ζεκαληηθή επθαηξία γηα έλαλ παξνρέα ππεξεζηψλ 3εο γεληάο. Ζ ζχλδεζε ηνπ κε ηνλ άλζξσπν δεκηνπξγεί επίζεο ηελ επθαηξία γηα ππεξεζίεο κελπκάησλ θιεηζηψλ νκάδσλ ρξεζηψλ ή θαη ζπγθεθξηκέλσλ θνηλνηήησλ κε θνηλά ραξαθηεξηζηηθά. Ζ δξακαηηθή αχμεζε ηεο θίλεζεο ζε ππεξεζίεο κελπκάησλ (SMS) ζηα 2εο γεληάο, επηδεηθλχνπλ ηελ κεγάιε δήηεζε γηα ηε δπλαηφηεηα κηαο ηέηνηαο ππεξεζίαο κελπκάησλ. Σν always-on ραξαθηεξηζηηθφ ησλ δηθηχσλ 3εο γεληάο επηηξέπεη ηε δπλαηφηεηα ηνπ instant messaging θαη ε δηαζεζηκφηεηα πςειψλ ξπζκψλ πξνζζέηνπλ ηε δπλαηφηεηα εηθφλαο θαη βίληεν γηα λα δεκηνπξγεζεί έηζη ε ππεξεζία Multimedia Messaging Service. Ζ γλψζε ηεο ηξέρνπζαο ζέζεο ηνπ θηλεηνχ (ην νπνίν κπνξεί λα ζπλδέεηαη κε ηνλ άλζξσπν ή ηνλ ππνινγηζηή) νδεγεί ζηελ θαηεγνξία ησλ Location-Based Services. Καη πάιη, ν ζπλδπαζκφο ηνπ always-on κε ηε δπλαηφηεηα πνιπκέζσλ πνπ είλαη δηαζέζηκα κε ηα δίθηπα 3εο γεληάο, πξνζζέηνπλ κηα λέα δηάζηαζε ζηελ θαηεγνξία απηή. Ζ θσλή ζα ζπλερίζεη αλαπφθεπθηα λα απνηειεί κηα ζεκαληηθή ππεξεζία ηνπ πεξηβάιινληνο ησλ δηθηχσλ 3 εο γεληάο. Οη πςεινί ξπζκνί επηηξέπνπλ ηελ δπλαηφηεηα βίληεν ζηηο παξαδνζηαθέο ππεξεζίεο θσλήο (βίληεν). Δπηπιένλ, ην IP πεξηβάιινλ ησλ 3εο γεληάο πξνζθέξεη ηε δπλαηφηεηα επηθνηλσληψλ πνιπκέζσλ κέζα απφ ηελ Rich Voice. 19

21 Μεξηθέο απφ ηηο λέεο ππεξεζίεο θαη εθαξκνγέο πνπ πξνζθέξνληαη απφ ην UMTS θαη αλήθνπλ ζηηο παξαπάλσ θαηεγνξίεο είλαη νη αθφινπζεο: Γηαδίθηπν Interactive shopping Οn-line εθεκεξίδεο Τπεξεζίεο Δληνπηζκνχ Θέζεο (Location Based Services) Δηθνληθφ ζρνιείν Οn-line βηβιηνζήθε Σερληθή εθπαίδεπζε Βίληεν Γηαδξαζηηθά παηρλίδηα Τπεξεζίεο έθηαθηεο αλάγθεο Κηλεηφ γξαθείν Σειεταηξηθή Μέζε γξακκή βνεζείαο Βίληεν ηειέθσλν (Video telephony) Βίληεν ζπλδηάζθεςε (Video conference) Σξαπεδηθέο ζπλαιιαγέο Σηκνιφγεζε πξαγκαηηθνχ ρξφλνπ Έθδνζε εηζηηήξησλ Οη πην δεκνθηιήο θαη πην επξέσο δηαδεδνκέλεο εθαξκνγέο ηνπ Internet είλαη File Transfer Protocol (FTP), Hypertext Transfer Protocol (http), , θηι.. Απηέο νη εθαξκνγέο ηνπ Internet εμαξηψληαη θπξίσο απφ δχν θνηλά πξσηφθνιια, ην TCP θαη ην IP, γηα ηελ αμηφπηζηε κεηαθνξά ησλ δεδνκέλσλ κεηαμχ εηεξνγελψλ δηθηχσλ. Ζ αζχξκαηε επηθνηλσλία ρξεζηκνπνηεί πνιιά απφ ηα πξσηφθνιια πνπ έρνπλ ζρεδηαζηεί γηα ελζχξκαηα κέζα, φπσο ην TCP. Χζηφζν, ην TCP δελ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη απνηειεζκαηηθά ζε αζχξκαηα δίθηπα φπνπ ηα ιάζε είλαη ζπρλά. Όηαλ ηα ιάζε είλαη πνιχ ζπρλά κπνξεί λα είλαη ε αηηία απνηπρίαο ηεο ζχλδεζεο θαη ηεο κεηαθνξάο δεδνκέλσλ. Μηα κεγάιε πξφθιεζε γηα ηηο αζχξκαηεο επηθνηλσλίεο είλαη ε κείσζε ηνπ πνζνζηνχ ησλ ιαζψλ. Ζ εθ λένπ απνζηνιή ησλ δεδνκέλσλ πνπ έρνπλ ιάζε κπνξεί λα δηνξζψζεη απηφ ην πξφβιεκα αιιά ζα έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηνπ ρξφλνπ κεηάδνζεο. Αλ ε ζχλδεζε έρεη ιάζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κεηάδνζεο ζα πξνζπαζήζεη λα μαλαζηείιεη ηα δεδνκέλα κε απνηέιεζκα λα ππάξρεη θαζπζηέξεζε. Ζ θαζπζηέξεζε ζα δηαθέξεη θαζψο αλακεηαδφζεηο ζπκβαίλνπλ πεξηζηαζηαθά, ιφγσ ηπραίσλ ιαζψλ. Απηφ κπνξεί λα έρεη επίδξαζε ζηα πςειφηεξα πξσηφθνιια αλ απηά εμαξηψληαη απφ ηελ θαζπζηέξεζε ηεο ζχλδεζεο. 20

22 Αρτιηεκηονική UMTS Σσήμα 2.1 : Απσιηεκηονική UMTS ην παξαπάλσ ζρήκα 2.1 θαίλεηαη ε αξρηηεθηνληθή ηνπ UMTS. To UMTS ρσξίδεηαη ζε ηξία κέξε: εμνπιηζκφο ηνπ ρξήζηε (User Equipment-UE), UMTS Terrestrial Radio Access Network (UTRAN - Γίθηπν Δπίγεηαο Αζχξκαηεο Πξφζβαζεο), θαη Core Network (Γίθηπν Κνξκνχ). Σν UTRAN απνηειείηαη απφ ηηο θεξαίεο θαη ην Radio Network Controller (RNC). Σν Core Network έρεη δχν βαζηθνχο θφκβνπο: Serving GPRS Support Node (SGSN) θαη Gateway GPRS Support Node (GGSN). Ο GGSN πξνζθέξεη δηαζχλδεζε κε άιινπ ηχπνπ δίθηπα φπσο IP δίθηπα. HSPA (High Speed Packet Access) Οη κέγηζηνη ξπζκνί κεηάδνζεο γηα ηα UMTS δίθηπα απνδείρζεθαλ ρακεινί γηα εθαξκνγέο πνιπκέζσλ έηζη θξίζεθε απαξαίηεηε ε εηζαγσγή ηνπ HSPA. Οπζηαζηηθά, ην HSPA απνηειεί κία ζεκαληηθή αλαβάζκηζε ησλ UMTS δηθηχσλ πξνζθέξνληαο πςειφηεξν εχξνο δψλεο ζηνπο θηλεηνχο ρξήζηεο θαη απμεκέλε ρσξεηηθφηεηα γηα ηνπο ηειεπηθνηλσληαθνχο παξφρνπο κε απνηέιεζκα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ θαη εθαξκνγψλ απμεκέλεο δηαδξαζηηθφηεηαο. Ζ νξνινγία HSPA αλαθέξεηαη ζε κία γεληθφηεξε έλλνηα πνπ πηνζεηήζεθε απφ ην UMTS Forum πξνθεηκέλνπ λα ηνλίζεη ηηο αλαβαζκίζεηο ηνπ UMTS Radio Interface ζηηο εθδφζεηο 5 θαη 6 ηνπ 3GPP ζηάληαξ. Ζ ζπκβνιή ηεο HSPA ηερλνινγίαο, πξνζεγγίδεη κφλν ην δίθηπν πξφζβαζεο, δειαδή ην UTRAN, ρσξίο λα επεκβαίλεη θαζφινπ ζηε δνκή θαη ηε ιεηηνπξγηθφηεηα ηνπ Core Network ηνπ UMTS. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην HSPA αλαθέξεηαη ζε βειηηψζεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηφζν ζηνλ θαηεξρφκελν αζχξκαην ζχλδεζκν, κέζσ ηνπ High Speed Downlink Packet Access (HSDPA) φζν θαη ζηνλ αλεξρφκελν, κέζσ ηνπ High Speed Uplink Packet Access (HSUPA). Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ηφζν ην HSDPA φζν θαη ην HSUPA κπνξνχλ λα πινπνηεζνχλ ζην ίδην εχξνο δψλεο κε ην UMTS (ησλ 5 MHz), γεγνλφο πνπ επηηξέπεη ηελ παξάιιειε ιεηηνπξγία ηφζν ηνπ HSPA φζν θαη ηνπ θιαζζηθνχ UMTS. 21

23 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΔΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΟ 2.1 Ιδιαιηερόηηηες ηοσ Γορσθορικού Καναλιού Μεηάδοζης Οη ηξέρνπζεο εθδφζεηο ηνπ πξσηνθφιινπ TCP ππνθέξνπλ απφ πξνβιήκαηα ζε ζπλδέζεηο πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ πςειά πνζνζηά ιάζνπο θαη ηηο καθξνρξφληεο θαζπζηεξήζεηο δηάδνζεο φπσο ζπκβαίλεη κε ηηο επίγεηεο θαη ηηο δνξπθνξηθέο ξάδην- ζπλδέζεηο. Γεδνκέλνπ φηη ην πξσηφθνιιν TCP ήηαλ βαζηθά ζρεδηαζκέλν κφλν γηα αλάθηεζε κεηά απφ θαηαζηάζεηο ζπκθφξεζεο, νη απψιεηεο ησλ TCP παθέησλ ιφγσ ησλ ιαζψλ ζηε ζχλδεζε κεηάδνζεο απνδίδνληαη ιαλζαζκέλα ζηα πξνβιήκαηα ζπκθφξεζεο, πξνθαιψληαο κηα ζπλνιηθά αθαηάιιειε ελεξγνπνίεζε ησλ κεραληζκψλ απνθπγήο ζπκθφξεζεο (Congestion Avoidance). Να ζεκεησζεί φηη ην TCP ζρεδηάζζεθε αξρηθά απνθιεηζηηθά γηα ελζχξκαηα δίθηπα κε απνηέιεζκα λα κε ιακβάλνληαη ππφςε νη πξφζζεηνη πεξηνξηζκνί ζηελ επίδνζή ηνπ, νη νπνίνη εκθαλίδνληαη ζε πεξηπηψζεηο αζχξκαηεο θαη ηδηαίηεξα δνξπθνξηθήο δηάδνζεο. Ζ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ επίδνζεο ηνπ TCP ζε δνξπθνξηθέο δεχμεηο απνηειεί κία απφ ηηο κεγαιχηεξεο ηερλνινγηθέο πξνθιήζεηο ζην πεδίν εξεπλψλ ηνπ Γηαδηθηχνπ θαη, δεδνκέλνπ ηνπ θνκβηθνχ ξφινπ πνπ δηαδξακαηίδνπλ ηα δνξπθνξηθά δίθηπα ζηελ παξνρή ηέηνησλ ππεξεζηψλ ζήκεξα, ε εχξεζε απνηειεζκαηηθψλ ιχζεσλ απνηειεί αλαγθαηφηεηα. ηε πεξίπησζε ελφο δνξπθνξηθνχ θαλαιηνχ έλαο ζεκαληηθφο πεξηνξηζκφο είλαη ε θαζπζηέξεζε κεηάδνζεο ιφγσ ηεο κεγάιεο δηαδξνκήο ηνπ ζήκαηνο δειαδή ηεο αίηεζεο ησλ ζηνηρείσλ θαη ηεο παξαιαβήο κηαο απάληεζεο, ή ζηελ πεξίπησζε ηεο κνλφδξνκεο επηθνηλσλίαο, κεηαμχ ηεο πξαγκαηηθήο ζηηγκήο ηεο ξάδην-κεηάδνζεο ελφο ζήκαηνο θαη ηνπ ρξφλνπ πνπ παξαιακβάλεηαη ζηνλ πξννξηζκφ ηεο. Έλαληη ηεο επίγεηαο επηθνηλσλίαο, φιεο νη γεσζηαηηθέο δνξπθνξηθέο επηθνηλσλίεο δνθηκάδνπλ ηελ πςειή ιαλζάλνπζα θαηάζηαζε ιφγσ ηνπ ζήκαηνο πνπ πξέπεη λα ηαμηδέςνπλ ρικ ( mi) ζε έλαλ δνξπθφξν ζηε γεσζηαηηθή ηξνρηά θαη πίζσ ζηε γε πάιη. Αθφκε θαη ζηε ηαρχηεηα ηνπ θσηφο (πεξίπνπ km/second ή κίιηα αλά δεπηεξφιεπην), απηή ε θαζπζηέξεζε κπνξεί λα είλαη ζεκαληηθή. Δάλ φιεο νη άιιεο θαζπζηεξήζεηο ζα κπνξνχζαλ λα απνβιεζνχλ παίξλεη αθφκα έλα ξάδην ζήκα πεξίπνπ 250 ρηιηνζηά ηνπ δεπηεξνιέπηνπ, ή γηα έλα ηέηαξην ελφο δεπηεξνιέπηνπ, ζην ηαμίδη ζην δνξπθφξν θαη πίζσ ζην έδαθνο. Γηα έλα παθέην Γηαδηθηχνπ, ε θαζπζηέξεζε δηπιαζηάδεηαη πξηλ γίλεη απνδεθηή κηα απάληεζε. Όηαλ ε κεηάδνζε πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ αζχξκαηνπ θαλαιηνχ ηφηε πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε δηάθνξα θπζηθά θαηλφκελα πξνθεηκέλνπ λα γίλεη κηα ζσζηή πξφβιεςε ηεο επίδξαζεο ηνπ θαλαιηνχ ζην ζήκα. Ζ βαζηθή ηδηαηηεξφηεηα ηνπ αζχξκαηνπ θαλαιηνχ είλαη ε χπαξμε πνιιψλ δηαθνξεηηθψλ επηθαλεηψλ, νη νπνίεο παξεκβάιινληαη ζηελ πνξεία ηνπ ζήκαηνο κεηαμχ πνκπνχ θαη δέθηε. ηα δνξπθνξηθά δίθηπα ε εμαζζέληζε ηνπ ζήκαηνο θαη νη 22

24 απψιεηεο παθέησλ είλαη κεγαιχηεξεο γηαηί ην κέζν εθπνκπήο ηνπ δνξπθνξηθνχ ζήκαηνο είλαη ε αηκφζθαηξα. Ζ γήηλε αηκφζθαηξα ιεηηνχξγεη ζαλ απνξξνθεηηθφ κέζν επεξεάδνληαο ζεκαληηθά ηε δηάδνζε ηνπ ζήκαηνο. Σα θαηλφκελα δηάδνζεο πνπ κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ κηα δνξπθνξηθή δεχμε εληνπίδνληαη ζηελ ηξνπφζθαηξα θαη ζηελ ηνλφζθαηξα. Ζ ηξνπφζθαηξα εθηείλεηαη απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο έσο έλα χςνο πνπ θπκαίλεηαη απφ πεξίπνπ 6 km ζηνπο πφινπο κέρξη 17 km ζηνλ ηζεκεξηλφ. ηε ηξνπφζθαηξα νη κεηαβνιέο ηνπ δείθηε δηάζιαζεο ηεο πίεζεο θαη ηεο πγξαζίαο, θαζψο επίζεο ηα λέθε θαη νη πδξνκεηεσξίηεο (βξνρή, ρηφλη, ραιάδη), επεξεάδνπλ ζεκαληηθά ηε δηάδνζε ησλ ξαδηνζπρλνηήησλ θαη εηδηθφηεξα ηηο ζπρλφηεηεο πνπ είλαη πςειφηεξεο ησλ 3 GHz. Οη ηξνπνζθαηξηθέο επηπηψζεηο ζεσξνχληαη νη πην ζεκαληηθέο, ιφγσ ηεο ζχγρξνλεο ηάζεο ησλ δνξπθνξηθψλ επηθνηλσληψλ γηα ιεηηνπξγία ζε ζπρλφηεηεο πςειφηεξεο ησλ 10 GHz θαη πξέπεη λα ιακβάλνληαη ζνβαξά ππφςε γηα ηελ αλάιπζε θαη ην ζρεδηαζκφ ησλ δνξπθνξηθψλ ζπζηεκάησλ. Ζ ηνλφζθαηξα είλαη ην άλσ ζηξψκα ηεο αηκφζθαηξαο πνπ εθηείλεηαη πάλσ απφ ηα 60 km θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ πςειή ζπρλφηεηα ειεχζεξσλ ειεθηξνλίσλ. Σα ηνλνζθαηξηθά θαηλφκελα επεξεάδνπλ ζπζηήκαηα πνπ ιεηηνπξγνχλ ζε ζπρλφηεηεο ρακειφηεξεο ησλ 3 GHz. Όια ηα παξαπάλσ θαηλφκελα επηδξνχλ δπζκελψο ηφζν ζηε ζηάζκε ηζρχνο ηνπ ζήκαηνο, φζν θαη ζηελ πφισζε απηνχ.oη βαζηθέο αηηίεο απσιεηψλ θαηά ηε δηαδξνκή ηνπ ζήκαηνο κέζα απφ ηελ αηκφζθαηξα είλαη νη απψιεηεο δηάδνζεο ειεχζεξνπ ρψξνπ, ε εμαζζέλεζε ιφγσ αηκνζθαηξηθψλ θαηαθξεκλίζεσλ,ε απνξξφθεζε απφ αέξηα (gaseous absorption), νη ηξνπνζθαηξηθνί ζπηλζεξηζκνί (tropospheric scintillations), ε απνπφισζε ηνπ ζήκαηνο (signal depolarization) θαη νη παξεκβνιέο ζε δνξπθνξηθά ζπζηήκαηα. Παξαθάησ ζα αλαιπζνχλ πεξαηηέξσ θάπνηνη ζεκαληηθνί παξάγνληεο εμαζζέλεζεο ηνπ δνξπθνξηθνχ ζήκαηνο. Απορρόθηζη αερίφν Ζ δηάδνζε ελφο ξαδηνθχκαηνο κέζσ ηεο γήηλεο αηκφζθαηξαο, ζα αληηκεησπίζεη κείσζε ηνπ ζήκαηνο ιφγσ ησλ αέξησλ ζπζηαηηθψλ πνπ ππάξρνπλ ζηε δηαδξνκή κεηάδνζεο. Ζ ππνβάζκηζε ηνπ ζήκαηνο κπνξεί λα είλαη αζήκαληε ή ζνβαξή, αλάινγα κε ηε ζπρλφηεηα, ηε ζεξκνθξαζία, ηελ πίεζε θαη ηε ζπγθέληξσζε ησλ πδξαηκψλ. Σα αηκνζθαηξηθά αέξηα επεξεάδνπλ επίζεο ηηο ξαδηνεπηθνηλσλίεο κε ηελ πξνζζήθε αηκνζθαηξηθνχ ζνξχβνπ ζηε ζχλδεζε. Ζ εμαζζέληζε ιφγσ απνξξφθεζεο απφ ην νμπγφλν ηεο αηκφζθαηξαο εκθαλίδεη ζπκπεξηθνξά ζρεδφλ αλεμάξηεηε ησλ θιηκαηνινγηθψλ ζπλζεθψλ, ελψ ε εμαζζέληζε ιφγσ απνξξφθεζεο απφ ηνπο πδξαηκνχο ηεο αηκφζθαηξαο εμαξηάηαη απφ ηε ζεξκνθξαζία θαη ηελ απφιπηε πγξαζία κηαο πεξηνρήο. 23

25 Απορρόθηζη από ύννεθα Δλψ αξρηθά ηα ζχλλεθα ζεσξνχληαλ άζρεηα κε ηελ εμαζζέληζε ησλ δνξπθνξηθψλ ζεκάησλ, ζήκεξα απνηεινχλ βαζηθφ παξάγνληα γηα ζπζηήκαηα ζε δψλεο ζπρλνηήησλ Ka θαη V (50/40 GHz). Ζ δπζθνιία γηα ηελ πξνζνκνίσζε ηεο εμαζζέληζεο ιφγσ ζπλλεθηάο βξίζθεηαη ζην γεγνλφο φηη ηα ζχλλεθα αλήθνπλ ζε δηαθνξεηηθά είδε, εληνπίδνληαη ζε πνιιά δηαθνξεηηθά επίπεδα θαη θάζε είδνο έρεη δηαθνξεηηθή πηζαλφηεηα εκθάληζεο. Σππηθέο ηηκέο γηα εμαζζέληζε ιφγσ ζπλλεθηάο γηα πγξά ζχλλεθα είλαη ηα 1 θαη 2 db γηα ζπρλφηεηεο πεξί ηα 30 GHz θαη γσλίεο αλχςσζεο θνληά ζηηο 30 0 εχθξαηα γεσγξαθηθά πιάηε. ε πην δεζηά θιίκαηα, φπνπ ηα ζχλλεθα είλαη πην ππθλά θαη κεγαιχηεξα θαη έρνπλ κεγαιχηεξε πηζαλφηεηα εκθάληζεο, ε εμαζζέληζε ιφγσ ζπλλεθηάο είλαη κεγαιχηεξε. Δπίζεο, φζν κηθξφηεξε είλαη ε γσλία αλχςσζεο ηφζν κεγαιχηεξε είλαη θαη ε εμαζζέληζε ιφγσ ζπλλεθηάο. Σροποζθαιρικοί ζπινθηριζμοί Ζ αηκφζθαηξα θνληά ζην έδαθνο, πνπ κεξηθέο θνξέο ιέγεηαη νξηαθφ επίπεδν ζπάληα είλαη αθίλεηε. Ζ ελέξγεηα απφ ηνλ ήιην ζεξκαίλεη ηελ επηθάλεηα ηεο γεο θαη ε κεηαθεξφκελε δξαζηεξηφηεηα αλαηαξάζζεη ην επίπεδν νξίνπ. Απηή ε αλαηαξαρή πξνθαιεί ηαξαρψδε κίμε δηαθνξεηηθψλ κεξψλ ηνπ νξηαθνχ επηπέδνπ πξνθαιψληαο κηθξήο θιίκαθαο αιιαγέο ζην δείθηε δηάζιαζεο. Όηαλ έλα ζήκα ζπλαληήζεη ηαξαρψδε αηκφζθαηξα ε γξήγνξε αιιαγή ηνπ δείθηε δηάζιαζεο θαηά κήθνο ηεο δηαδξνκήο ηνπ νδεγεί ζε δηαθπκάλζεηο ζην επίπεδν ηνπ ιακβαλφκελνπ ζήκαηνο. Απηέο νη δηαθπκάλζεηο νλνκάδνληαη ζπηλζεξηζκνί. Δπεηδή ε πιεηνςεθία ησλ δηαθπκάλζεσλ πξνθαινχληαη ζην δηάζηεκα απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο κέρξη 4 km πάλσ απ απηή, αλαθέξνληαη σο ηξνπνζθαηξηθνί ζπηλζεξηζκνί. Απηνί εκθαλίδνληαη ζε δηάθνξεο θαηξηθέο ζπλζήθεο. Ο ηξνπνζθαηξηθφο ζπηλζεξηζκφο δελ πξνθαιεί απνπφισζε. Σν θαηλφκελν απηφ γίλεηαη πην έληνλν φζν απμάλεηαη ε ζπρλφηεηα, φζν κεηψλεηαη ε γσληά αλχςσζεο θαη ην θιίκα γίλεηαη ζεξκφηεξν θαη πγξφηεξν. Όηαλ ε γσλία αλχςσζεο πέθηεη θάησ απφ ηηο 10 0 ηφηε παξαηεξείηαη έλα δεχηεξν θαηλφκελν απσιεηψλ δηάδνζεο, ε εμαζζέληζε κηθξήο γσλίαο. Ζ εμαζζέληζε κηθξήο γσλίαο είλαη ην ίδην θαηλφκελν κε ηελ εμαζζέληζε πνιιαπιήο δηαδξνκήο ζηηο επίγεηεο δεχμεηο. 24

26 Περιζηροθή Faraday ηελ ηνλφζθαηξα, γηα κηα δεδνκέλε ζπρλφηεηα θαη θαηεχζπλζε δηάδνζεο ζε ζρέζε κε ην καγλεηηθφ πεδίν ηεο γεο ππάξρνπλ δχν ραξαθηεξηζηηθέο πνιψζεηο. Ζ νιίζζεζε θάζεο θαη ε εμαζζέληζε κπνξνχλ λα ππνινγηζηνχλ ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν ηεο δηαδξνκήο κε ηε βνήζεηα ησλ δχν απηψλ ραξαθηεξηζηηθψλ θπκάησλ. Όηαλ έλα γξακκηθά πνισκέλν θχκα θηάλεη ζηελ ηνλφζθαηξα, δηεγείξεη θχκαηα κε ηηο δχν ραξαθηεξηζηηθέο πνιψζεηο. Απηέο ηαμηδεχνπλ κε δηαθνξεηηθέο ηαρχηεηεο θαη φηαλ βγαίλνπλ απφ ηελ ηνλφζθαηξα ε ζρεηηθή ηνπο θάζε είλαη δηαθνξεηηθή απ φηαλ κπήθαλ ζε απηή. Σν δηαλπζκαηηθφ άζξνηζκά ηνπο κπνξεί λα κεηαθξαζηεί ζαλ ηελ εμαζζελεκέλε θαη απνπνισκέλε έθδνζε ηνπ θχκαηνο πνπ κπήθε ζηελ ηνλφζθαηξα. Έηζη, ην θχκα πνπ θεχγεη απφ ηελ ηνλφζθαηξα έρεη δηαθνξεηηθή πφισζε απφ ην θχκα πνπ κεηαδφζεθε. Απόζβεζη λόγφ βροτής Οη βξνρνπηψζεηο απνηεινχλ ην ζεκαληηθφηεξν πεξηνξηζηηθφ παξάγνληα ηεο δηαζεζηκφηεηαο θαη ηεο αμηνπηζηίαο ησλ δνξπθνξηθψλ δεχμεσλ. Ζ βξνρή απνηειεί ηπραία ρσξνρξνληθή δηαδηθαζία κε έληνλε αλνκνηνγέλεηα θαη κειεηάηαη κφλν θαηά ζηαηηζηηθφ ηξφπν. Απνηειείηαη απφ πγξέο ζηαγφλεο ηπραίνπ ζρήκαηνο θαη κεγέζνπο κε κνξθή πεπιαηπζκέλνπ ζθαηξνεηδνχο. Ζ εμαζζέληζε ιφγσ βξνρήο κπνξεί λα πξνβιεθζεί κε αθξίβεηα αλ ε βξνρή κπνξεί λα πεξηγξαθεί επαθξηβψο θαηά ηε δηάξθεηα φιεο ηεο δηαδξνκήο. Σα πεξηζζφηεξα κνληέια πξνβιέςεσλ ζηεξίδνληαη ζε εκηεκπεηξηθέο πξνζεγγίζεηο πνπ ππνινγίδνπλ ην ελεξγφ κήθνο πάλσ ζην νπνίν ζεσξείηαη φηη ν ξπζκφο βξνρφπησζεο είλαη ζηαζεξφο. Όιε ε γε έρεη ρσξηζηεί ζε δηαθνξεηηθέο δψλεο πνπ αληηζηνηρνχλ ζε δηαθνξεηηθνχο ξπζκνχο βξνρνπηψζεσλ. Αλάινγα κε ην πφζν δηάζηεκα ηνπ ρξφλνπ ε ππέξβαζε ηεο εμαζζέληζεο είλαη αλεθηή κπνξνχκε λα ππνινγίζνπκε απηή ηελ αλεθηή εμαζζέληζε. Έλα επηπιένλ θαηλφκελν πνπ παξαηεξείηαη εμαηηίαο ηεο παξεκβνιήο δχν ή πεξηζζνηέξσλ εθδνρψλ ηνπ κεηαδηδφκελνπ ζήκαηνο νη νπνίεο θηάλνπλ ζην δέθηε ζε δηαθνξεηηθέο ρξνληθέο ζηηγκέο είλαη νη δηαιείςεηο. Δάλ ππάξρεη απ επζείαο κνλνπάηη δεχμεο αλάκεζα ζηνλ πνκπφ θαη ην δέθηε ηφηε ε κεηαδηδφκελε κέζσ ηεο δηαδξνκήο απηήο ζπληζηψζα νλνκάδεηαη ζπληζηψζα νπηηθήο επαθήο (Line of Sight LOS) θαη έρεη ληεηεξκηληζηηθά ραξαθηεξηζηηθά. Όηαλ κεγάια εκπφδηα παξεκπνδίδνπλ ηελ νπηηθή επαθή ηνπ πνκπνχ κε ην δέθηε, ε ζπληζηψζα LOS δελ ππάξρεη ελψ ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο ε ζπληζηψζα απηή δελ είλαη ην κνλαδηθφ κνλνπάηη πνπ κπνξεί λα αθνινπζήζεη έλα ζήκα θαηά ηε κεηάδνζε ηνπ απφ ηνλ πνκπφ ζην δέθηε. Αμίδεη λα ζεκεησζεί βέβαηα φηη ην ιακβαλφκελν ζήκα πνπ πξνέξρεηαη απφ LOS είλαη ην ηζρπξφηεξν θαη απηφ πνπ ηειηθά επηθξαηεί. 25

27 2.2 Ιδιαιηερόηηηες ηοσ Αζύρμαηοσ Καναλιού Κφδικοποίηζη Πηγής (Source Coding) Γεδνκέλνπ φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο πιεξνθνξίαο πνπ δηαθηλείηαη ζηα αζχξκαηα, θπςεισηά δίθηπα είλαη πξνο ην παξφλ ςεθηνπνηεκέλε θσλή, ζα πεξηνξηζηνχκε ζηελ θσδηθνπνίεζε θσλήο. Οη θσδηθνπνηεηέο θσλήο έρνπλ πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζε έλα ηειεπηθνηλσληαθφ ζχζηεκα, θαζψο θαζνξίδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηελ πνηφηεηα ηεο θσλήο θαη ηε ρσξεηηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο. ηηο αζχξκαηεο ηειεπηθνηλσλίεο, ην θάζκα ζπρλνηήησλ είλαη ήδε θνξεζκέλν, θαη επνκέλσο απνηειεί έλαλ αθξηβφ πφξν. Γηα απηφ ην ιφγν, νη πάξνρνη ππεξεζηψλ πξνζπαζνχλ λα θαιχςνπλ φζνπο πεξηζζφηεξνπο ρξήζηεο γίλεηαη κε ην δηαζέζηκν εχξνο δψλεο. Οη θσδηθνπνηεηέο θσλήο πνπ επηηπγράλνπλ ρακεινχο ξπζκνχο δπαδηθψλ ςεθίσλ (bit rates) απνηεινχλ έλα ζεκαληηθφ κέζν πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή. Κφδικοποίηζη Καναλιού (Channel Coding) Ζ θσδηθνπνίεζε θαλαιηνχ πξνζηαηεχεη ηα ςεθηαθά δεδνκέλα απφ ηα ζθάικαηα κεηάδνζεο, εηζάγνληαο πιενλάδνπζα πιεξνθνξία ζην κεηαδηδφκελν ζήκα. Οη θψδηθεο θαλαιηνχ κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε θψδηθεο αλίρλεπζεο ζθαικάησλ (error detection codes), πνπ απιά αληρλεχνπλ ζθάικαηα, θαη θψδηθεο δηφξζσζεο ζθαικάησλ (error correction codes), πνπ αληρλεχνπλ θαη δηνξζψλνπλ ζθάικαηα. Μηα άιιε δηάθξηζε ησλ θσδηθψλ ζρεηίδεηαη κε ηε θχζε ησλ ζθαικάησλ πνπ κπνξνχλ λα αληηκεησπίζνπλ. Δηδηθφηεξα, ηα ζθάικαηα κπνξεί λα παξαρζνχλ είηε απφ ιεπθφ, Γθανπζηαλφ ζφξπβν (Gaussian noise) (π.ρ. ζεξκηθφο ζφξπβνο θαλαιηνχ θαη ζπζθεπψλ ιήςεο εθπνκπήο, ξάδην-αθηηλνβνιία πνπ ιακβάλεηαη ζηελ θεξαία ηνπ δέθηε, θ.ά.), νπφηε εκθαλίδνληαη ηπραία ζην ιακβαλφκελν ζήκα, είηε απφ θξνπζηηθφ ζφξπβν (π.ρ. θαηαηγίδεο), πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ κεγάια ήξεκα δηαζηήκαηα θαη θαηαηγηζκνχο ζνξχβνπ κεγάινπ πιάηνπο. Έηζη, αληίζηνηρα ζπλαληάκε θψδηθεο δηφξζσζεο ηπραίσλ ζθαικάησλ θαη θψδηθεο δηφξζσζεο ζθαικάησλ θαηαηγηζκνχ. Χο πξνο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν εηζάγεηαη ε πιενλάδνπζα πιεξνθνξία, νη θσδηθνπνηεηέο θαλαιηνχ κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε δχν ηχπνπο: θψδηθεο κπινθ (block codes) θαη ζπλειηθηηθνί θψδηθεο (convolutional codes). Κώδικες Μπλοκ: Απνηεινχλ θψδηθεο πξφζζηαο δηφξζσζεο ζθαικάησλ (forward error correction - FEC). Απηφ ζεκαίλεη φηη κπνξνχλ λα αληρλεχζνπλ θαη λα δηνξζψζνπλ έλα πεξηνξηζκέλν αξηζκφ ζθαικάησλ ρσξίο λα ρξεηαζηεί επαλακεηάδνζε. Έλαο θσδηθνπνηεηήο κπινθ ζπγθεληξψλεη k δπαδηθά ςεθία πιεξνθνξίαο θαη ηα αληηζηνηρεί ζε κηα αθνινπζία n δπαδηθψλ ςεθίσλ, n>k, πνπ ιέγεηαη κωδική λέξη (codeword). Σν κέγεζνο ηεο πιενλάδνπζαο 26

28 πιεξνθνξίαο πνπ εηζήρζεθε κπνξεί λα κεηξεζεί απφ ην ιφγν n/k. Σν αληίζηξνθν απηνχ ηνπ ιφγνπ, k/n, ιέγεηαη πςθμόρ κωδικοποίηζηρ (code rate). Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα θσδηθψλ κπινθ απνηεινχλ νη Hamming, Hadamard, Golay, Κπθιηθνί Κψδηθεο, BCH θαη Reed-Solomon. σνελικηικοί Κώδικες: Ζ ζεκειηψδεο δηαθνξά ησλ ζπλειηθηηθψλ θσδίθσλ ζε ζρέζε κε ηνπο θψδηθεο κπινθ, είλαη φηη ε πιεξνθνξία δελ νκαδνπνηείηαη ζε κπινθ θαη κεηά θσδηθνπνηείηαη. Αληίζεηα, ε ζπλερήο αθνινπζία πιεξνθνξίαο αληηζηνηρίδεηαη ζε κηα ζπλερήο αθνινπζία θσδηθνπνηεκέλσλ δπαδηθψλ ςεθίσλ. Ζ αληηζηνίρηζε απηή γίλεηαη κε αξθεηά δνκεκέλν ηξφπν, έηζη ψζηε νη ζπλειηθηηθνί θψδηθεο λα είλαη πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθνί ζε ζρέζε κε ηνπο θψδηθεο κπινθ γηα ηελ ίδηα πνιππινθφηεηα πινπνίεζεο. Γηα ηελ θσδηθνπνίεζε ηεο αθνινπζίαο πιεξνθνξίαο ρξεζηκνπνηείηαη κηα δνκή απφ θαηαρσξεηέο νιίζζεζεο (shift registers), ελψ θαηά ηελ απνθσδηθνπνίεζε ζπλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη ν αιγφξηζκνο Viterbi. Γιαμόρθφζη (Modulation) Σα ζχγρξνλα ηειεπηθνηλσληαθά ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχλ ςεθηαθέο ηερληθέο δηακφξθσζεο. Ζ πξφνδνο πνπ έρεη ζπληειεζηεί ζηα θπθιψκαηα Πνιχ Μεγάιεο Κιίκαθαο Οινθιήξσζεο (Very Large Scale Integration - VLSI ) θαη ζηελ ηερλνινγία ησλ επεμεξγαζηψλ Φεθηαθήο Δπεμεξγαζίαο ήκαηνο (Digital Signal Processors - DSP) έρεη σο απνηέιεζκα, ε ςεθηαθή δηακφξθσζε λα είλαη απνδνηηθφηεξε σο πξνο ην θφζηνο ζε ζρέζε κε ηελ αλαινγηθή κεηάδνζε. Σαπηφρξνλα, ε ςεθηαθή δηακφξθσζε παξνπζηάδεη αξθεηά πιενλεθηήκαηα ζε ζρέζε κε ηελ αλαινγηθή. Κάπνηα απφ απηά ηα πιενλεθηήκαηα είλαη κεγαιχηεξε αληνρή ζην ζφξπβν θαη ζηηο παξακνξθψζεηο ηνπ θαλαιηνχ, επθνιφηεξε πνιππιεμία δηαθνξεηηθήο πιεξνθνξίαο (π.ρ. video, δεδνκέλα, θσλή) θαη κεγαιχηεξε αζθάιεηα. Δπηπιένλ, ε ςεθηαθή δηακφξθσζε κπνξεί λα ππνζηεξίμεη πεξίπινθεο ςεθηαθέο επεμεξγαζίεο ηνπ ζήκαηνο (φπσο θψδηθεο αλίρλεπζεο ή/θαη δηφξζσζεο, ζπκπίεζε δεδνκέλσλ, θξππηνγξαθία, ηζνζηάζκηζε) πνπ βειηηψλνπλ ηελ απφδνζε ηνπ ζπλνιηθνχ ηειεπηθνηλσληαθνχ ζπλδέζκνπ. χγρξνλνη πξνγξακκαηηδφκελνη DSP γεληθνχ ζθνπνχ καο έρνπλ δψζεη ηε δπλαηφηεηα λα πινπνηήζνπκε ςεθηαθνχο δηακνξθσηέο θαη απνδηακνξθσηέο πιήξσο ζε ινγηζκηθφ. Αληί λα έρνπκε έλα ζπγθεθξηκέλν modem πινπνηεκέλν ζε πιηθφ, ελζσκαησκέλεο πινπνηήζεηο ζε ινγηζκηθφ καο επηηξέπνπλ λα θάλνπκε αιιαγέο θαη βειηηψζεηο ρσξίο λα απαηηείηαη επαλαζρεδηαζκφο θαη αληηθαηάζηαζε ηνπ modem. 27

29 Πρόζβαζη Πολλαπλών Υρηζηών (Multiple Access Schemes) Οη ηερληθέο Πξφζβαζεο Πνιιαπιψλ Υξεζηψλ (Multiple Access Schemes) ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα επηηξέςνπλ ζε πνιινχο θηλεηνχο ρξήζηεο λα κνηξαζηνχλ ηαπηφρξνλα έλα πεξηνξηζκέλν θάζκα ζπρλνηήησλ. Σν κνίξαζκα ηνπ θάζκαηνο είλαη απαξαίηεην πξνθεηκέλνπ λα απμήζνπκε ηε ρσξεηηθφηεηα ελφο ζπζηήκαηνο, ελψ ζα πξέπεη λα γίλεη κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα κελ ππάξρεη ζεκαληηθή ππνβάζκηζε ηεο απφδνζεο ελφο ζπζηήκαηνο. ηηο αζχξκαηεο ηειεπηθνηλσλίεο ζπλαληψληαη ηξεηο βαζηθέο ηερληθέο πξφζβαζεο πνιιαπιψλ ρξεζηψλ: Πρόζβαζη Πολλαπλών Υρηζηών με Γιαίρεζη ζηη στνόηηηα (Frequency Division Multiple Access - FDMA): ε απηήλ ηε κέζνδν, ην ζπλνιηθφ θάζκα ζπρλνηήησλ δηαηξείηαη ζε Ν κε-επηθαιππηφκελα ππνθαλάιηα ζην πεδίν ηεο ζπρλφηεηαο θαη θάζε ρξήζηεο κεηαδίδεη ζε έλα απφ απηά. Πρόζβαζη Πολλαπλών Υρηζηών με Γιαίρεζη ζηο Υρόνο (Time Division Multiple Access - TDMA): ηελ πεξίπησζε απηή, θάζε ρξνληθή ζηηγκή αμηνπνηείηαη νιφθιεξν ην δηαζέζηκν εχξνο ζπρλνηήησλ ζε έλα ρξήζηε. πγθεθξηκέλα, νξίδεηαη έλα πιαίζην (frame) δηάξθεηαο T θαη απηφ δηαηξείηαη ζε N ρξνληθά κε-επηθαιππηφκελα ππνδηαζηήκαηα, δηάξθεηαο f T f /N, πνπ νλνκάδνληαη ρξνληθέο ζρηζκέο (time slots). ηε ζπλέρεηα, ζε θάζε ρξήζηε πνπ επηζπκεί λα κεηαδψζεη πιεξνθνξία αλαηίζεηαη κηα απφ απηέο ηηο ζρηζκέο, θαη ν ρξήζηεο κεηαδίδεη πεξηνδηθά. Πρόζβαζη Πολλαπλών Υρηζηών με Γιαίρεζη Κφδικού (Code Division Multiple Access - CDMA): ηηο πξνεγνχκελεο δχν ηερληθέο, ε πξφζβαζε ζην θπζηθφ κέζν (είηε απηφ είλαη κηα κηθξή κπάληα ζπρλνηήησλ, είηε είλαη έλα κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα ζην ζχλνιν ηεο κπάληαο) αλαηίζεηαη απνθιεηζηηθά ζε έλαλ ρξήζηε. Αληίζεηα, ζηελ ηερληθή CDMA, ην θπζηθφ κέζν κνηξάδεηαη ηαπηφρξνλα ζε φινπο ηνπο ρξήζηεο. πγθεθξηκέλα, θάζε πνκπφο ζηέιλεη ηα δεδνκέλα ηνπ ρξεζηκνπνηψληαο έλαλ θσδηθφ. Μφλν εθείλνο ν δέθηεο πνπ ζα γλσξίδεη ην ζπγθεθξηκέλν θσδηθφ ζα κπνξέζεη λα ιάβεη ηα δεδνκέλα. Ζ ηερληθή CDMA παξνπζηάδεηαη αλαιπηηθφηεξα ζηηο ζεκεηψζεηο ηνπ δεχηεξνπ κέξνπο ηνπ καζήκαηνο. Πέξα απφ ηηο ηξεηο βαζηθέο ηερληθέο πξφζβαζεο πνιιαπιψλ ρξεζηψλ, ζηηο αζχξκαηεο ηειεπηθνηλσλίεο ρξεζηκνπνηνχληαη δχν αθφκε. ηελ ηερληθή Πρόζβαζης Πολλαπλών Υρηζηών με Γιαίρεζη ζηο Υώρο (Space Division Multiple Access -SDMA), ε θεξαία ηνπ πνκπνχ δε ζηέιλεη νκνηφκνξθα πξνο φιεο ηηο θαηεπζχλζεηο, αιιά πξνο επηιεγκέλα ζεκεία. Με ηνλ ηξφπν απηφ, εάλ δχν ρξήζηεο βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθή θαηεχζπλζε σο πξνο ην ζηαζκφ βάζεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ ίδηα ζπρλφηεηα ρσξίο λα ππάξμεη παξεκβνιή. Ζ ηειεπηαία κέζνδνο είλαη ε ηερληθή ράδιο-πακέτων (Packet Radio - PR), ζηελ νπνία πνιινί ρξήζηεο πξνζπαζνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζην ίδην θαλάιη ρσξίο απηφ λα 28

30 γίλεηαη κε ζπζηεκαηηθφ, πξνζρεδηαζκέλν ηξφπν. Σα πξσηφθνιια θαη νη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ πεξίπησζε απηή απνηεινχλ αληηθείκελν ηνπ δεχηεξνπ κέξνπο ησλ ζεκεηψζεσλ ηνπ καζήκαηνο. Αζύρμαηο Κανάλι Σν αζχξκαην θαλάιη ζηηο ξαδηνζπρλφηεηεο απνηειεί έλα ζεκαληηθφ πεξηνξηζκφ ζηελ απφδνζε ησλ αζχξκαησλ ηειεπηθνηλσληαθψλ ζπζηεκάησλ. Σν κνλνπάηη κεηάδνζεο αλάκεζα ζηνλ πνκπφ θαη ην δέθηε κπνξεί λα δηαθέξεη ζεκαληηθά, απφ έλα απιφ κνλνπάηη νπηηθήο επαθήο (Line-of-Sight - LOS), κέρξη έλα κνλνπάηη πνπ εκπνδίδεηαη απφ βνπλά, θηίξηα ή θπιισζηέο. ε αληίζεζε κε ηα ελζχξκαηα θαλάιηα πνπ είλαη ζηάζηκα θαη πξνβιέςηκα, ηα αζχξκαηα θαλάιηα είλαη εμαηξεηηθά ηπραία θαη δελ πξνζθέξνληαη γηα εχθνιε αλάιπζε. Ηζηνξηθά, ε κνληεινπνίεζε ηνπ αζχξκαηνπ θαλαιηνχ απνηειεί έλα απφ ηα δπζθνιφηεξα ζεκεία θαηά ην ζρεδηαζκφ ελφο αζχξκαηνπ ζπζηήκαηνο. πλήζσο γίλεηαη κε ζηαηηζηηθφ ηξφπν θαη βαζίδεηαη ζε κεηξήζεηο πεδίνπ πνπ γίλνληαη εηδηθά γηα ην ζπγθεθξηκέλν ζχζηεκα ή ην αληίζηνηρν θάζκα. σγτρονιζμός (Synchronization) Ο ζπγρξνληζκφο κεηαμχ πνκπνχ θαη δέθηε απνηειεί έλα ζεκαληηθφ πξφβιεκα ζηηο ςεθηαθέο ηειεπηθνηλσλίεο. Σν πξφβιεκα απηφ κπνξεί λα αλαιπζεί ζε δχν δηαθνξεηηθά πξνβιήκαηα: ην έλα είλαη ο ζςγσπονιζμόρ ηηρ θέποςζαρ (carrier-phase recovery) θαη ην άιιν ο ζςγσπονιζμόρ ζηην πεπίοδο ηος ζςμβόλος (symbol synchronization). Ζ θεξαία ηνπ δέθηε ιακβάλεη έλα αλαινγηθφ ειεθηξνκαγλεηηθφ ζήκα. Ο ςεθηαθφο απνδηακνξθσηήο αλαιακβάλεη λα κεηαηξέςεη απηφ ην αλαινγηθφ ζήκα ζε έλα ζχκβνιν, δειαδή ζε κηα δηαθξηηή ηηκή. Ζ δηαδηθαζία απηή γίλεηαη ζε δχν ζηάδηα: ζην πξψην ζηάδην, ν δέθηεο πνιιαπιαζηάδεη ην ιεθζέλ ζήκα κε έλα αληίγξαθν ηεο θέξνπζαο ζπρλφηεηαο. Ζ δηαδηθαζία απηή ιέγεηαη απνδηακφξθσζε θαη έρεη σο απνηέιεζκα λα κεηαθεξζεί ην ζήκα απφ ηελ πςειή ζπρλφηεηα θέξνπζαο ζηελ νπνία κεηαδφζεθε, ζηε βαζηθή δψλε, δειαδή ζε ζπρλφηεηεο γχξσ απφ ην κεδέλ. Πξνθεηκέλνπ λα γίλεη θάηη ηέηνην, ην αληίγξαθν ηεο θέξνπζαο πνπ πνιιαπιαζηάδεη ην ιεθζέλ ζήκα ζα πξέπεη λα είλαη ζπγρξνληζκέλν (ζπκθαζηθφ) κε ηελ αξρηθή θέξνπζα. Σν πξφβιεκα εχξεζεο θάζεο ηεο θέξνπζαο νλνκάδεηαη ζςγσπονιζμόρ θέποςζαρ (carrier-phase recovery) θαη ζπλήζσο επηηπγράλεηαη κέζσ κηαο δηάηαμεο Βξφρνπ Κιεηδψκαηνο Φάζεο (Phase Lock Loop - PLL). Καηά ην δεχηεξν ζηάδην, ε αλαινγηθή θπκαηνκνξθή βαζηθήο δψλεο πνπ πξνέθπςε θηιηξάξεηαη απφ έλα εηδηθφ θίιηξν, ηνπ νπνίνπ ε έμνδνο δεηγκαηνιεπηείηαη αλά πεξίνδν 29

31 ζπκβφινπ, t m =mt s, θαη ζηε ζπλέρεηα νδεγείηαη ζε κηα δηάηαμε απφθαζεο πνπ απνθαζίδεη γηα ην πνην ζχκβνιν ζηάιζεθε ηειηθά. Καηά ηε δηαδηθαζία απηή, ν δέθηεο ζα πξέπεη λα γλσξίδεη ηελ πεξίνδν ζπκβφινπ. Σαπηφρξνλα, ην ζήκα πνπ εθπέκπεη ν πνκπφο δε θζάλεη άκεζα ζην δέθηε, αιιά κεζνιαβεί κηα θαζπζηέξεζε κεηάδνζεο η. Άξα, γηα λα είκαζηε αθξηβείο, ν 0 δέθηεο ζα πξέπεη λα δεηγκαηνιεπηεί ηελ έμνδν ηνπ θίιηξνπ ζχδεπμεο (matched filter) αλά t m =mt s +η 0. Χζηφζν, ζα πξέπεη λα ιάβνπκε ππφςε καο φηη νη δχν απηέο ρξνληθέο πνζφηεηεο δελ είλαη ζηαζεξέο ιφγσ αηειεηψλ ζηνπο ηαιαλησηέο ησλ ξνινγηψλ πνκπνχ θαη δέθηε. Γηα φινπο απηνχο ηνπο ιφγνπο, ν δέθηεο ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεί θάπνηα κέζνδν ζπγρξνληζκνχ. ε θάπνηα ηειεπηθνηλσληαθά ζπζηήκαηα, πνκπφο θαη δέθηεο είλαη ζπγρξνληζκέλνη κε έλα θχξην ξνιφη (master clock), πνπ ηνπο παξέρεη έλα πνιχ αθξηβέο ζήκα ρξνληζκνχ. ηελ πεξίπησζε απηή, ν δέθηεο ζα πξέπεη λα εθηηκήζεη ην ζρεηηθφ ρξφλν θαζπζηέξεζεο αλάκεζα ζηα κεηαδηδφκελα θαη ιεθζέληα ζήκαηα. Μηα άιιε κέζνδνο ζπγρξνληζκνχ είλαη ην ζήκα ρξνληζκνχ λα κεηαδίδεηαη καδί κε ην ζήκα πιεξνθνξίαο. Ο δέθηεο ρξεζηκνπνηεί έλα πνιχ ζηελφ θίιηξν ξπζκηζκέλν ζηε ζπρλφηεηα 1/T, νπφηε θαη εμάγεη ην ζήκα ρξνληζκνχ. Χζηφζν, ε κέζνδνο απηή παξνπζηάδεη αξθεηά κεηνλεθηήκαηα. Έλα είλαη φηη ν πνκπφο ζα πξέπεη λα δεζκεχζεη έλα κέξνο ηεο ηζρχνο ηνπ γηα ηε κεηάδνζε ηνπ ζήκαηνο απηνχ. Σαπηφρξνλα, έλα κηθξφ κέξνο ηνπ δηαζέζηκνπ εχξνπο δψλεο ζα πξέπεη λα δηαηεζεί γηα ην ζήκα ρξνληζκνχ. Παξφια απηά, ε κέζνδνο είλαη απνδνηηθή θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ην ζήκα ρξνληζκνχ εθπέκπεηαη απφ έλαλ θεληξηθφ ζηαζκφ θαη εμππεξεηεί ηαπηφρξνλα πνιινχο ρξήζηεο. Σέινο, κηα ηξίηε κέζνδνο ζπγρξνληζκνχ είλαη ε εμαγσγή ηνπ ζήκαηνο ρξνληζκνχ απφ ηα ίδηα ηα δεδνκέλα. Ιζοζηάθμιζη (Equalization) Δίλαη γλσζηφ φηη έλα ζήκα, θαηά ηε δηέιεπζή ηνπ κέζα απφ έλα θαλάιη, πθίζηαηαη δηάθνξεο αιινηψζεηο. Πέξα απφ ηηο δηάθνξεο κνξθέο ζνξχβνπ, έλα θαλάιη κπνξεί λα πξνθαιέζεη Γηαζπκβνιηθή Παξεκβνιή (Intersymbol Interference - ISI). Απηφ ζεκαίλεη φηη ηα κεηαδηδφκελα ζχκβνια κπιέθνληαη κεηαμχ ηνπο, θαη θαζέλα απφ απηά επεξεάδεηαη απφ ηα επφκελα θαη ηα πξνεγνχκελά ηνπ. Γηα ην ιφγν απηφ, ζηηο ςεθηαθέο ηειεπηθνηλσλίεο, αλάκεζα ζηνλ απνδηακνξθσηή θαη ηνλ απνθσδηθνπνηεηή θαλαιηνχ παξεκβάιιεηαη κηα δηάηαμε πνπ νλνκάδεηαη ιζοζηαθμιζηήρ καναλιού ή απιά ιζοζηαθμιζηήρ (channel equalizer). Ζ δηάηαμε απηή επεμεξγάδεηαη θαηά ηέηνην ηξφπν ηα ιεθζέληα ζήκαηα, ψζηε λα αθπξψζεη ην αλαθάηεκα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ιφγσ ηνπ θαλαιηνχ. 30

32 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΡΧΣΟΚΟΛΛΟ ΜΔΣΑΦΟΡΑ TCP 3.1 Γενικά για ηο Πρφηόκολλο Tcp Σν TCP (Transmission Control Protocol - Ππωηόκολλο Δλέγσος Μεηαθοπάρ) είλαη έλα απφ ηα θπξηφηεξα πξσηφθνιια ηνπ Γηαδηθηχνπ. Βξίζθεηαη πάλσ απφ ην IP protocol (ππωηόκολλο IP). Οη θχξηνη ζηφρνη ηνπ πξσηνθφιινπ TCP είλαη λα επηβεβαηψλεηαη ε αμηφπηζηε απνζηνιή θαη ιήςε δεδνκέλσλ, φπσο επίζεο λα κεηαθέξνληαη ηα δεδνκέλα ρσξίο ιάζε κεηαμχ ηνπ επηπέδνπ Γηθηχνπ (network layer) θαη ηνπ επηπέδνπ Δθαξκνγψλ (application layer) θαη θηάλνληαο ζην πξφγξακκα ηνπ επηπέδνπ Δθαξκνγψλ, λα έρνπλ ζσζηή ζεηξά. Οη πεξηζζφηεξεο ζχγρξνλεο ππεξεζίεο ζην Γηαδίθηπν βαζίδνληαη ζην TCP. Σν TCP ρξεζηκνπνηείηαη ζρεδφλ παληνχ, γηα ακθίδξνκε επηθνηλσλία κέζσ δηθηχνπ. Αλ θαη ην TCP ζπλήζσο δελ ην αθνξνχλ ηα φζα ζπκβαίλνπλ ζην Γηαδίθηπν (απηφ είλαη εξγαζία πνπ εθηειείηαη απφ ην πξσηφθνιιν IP ζην 3ν επίπεδν ηνπ κνληέινπ OSI) πξέπεη λα είλαη αξθεηά "έμππλν", ψζηε λα αληηιεθζεί θαη λα ρεηξηζηεί θαηάιιεια κηα ζπκθφξεζε ζην δίθηπν. Σν TCP δελ κπνξεί λα αγλνήζεη ηη ζπκβαίλεη ζην Γηαδίθηπν κεηαμχ ησλ δχν ζπλδεδεκέλσλ άθξσλ. Γηα απηφ ην ιφγν, ην TCP πεξηιακβάλεη δηάθνξνπο ζπγθεθξηκέλνπο αιγνξίζκνπο πνπ έρνπλ σο ζθνπφ είηε λα απνθχγνπλ εμ αξρήο ηε ζπκθφξεζε, είηε λα απνθξηζνχλ ζε απηή.ο αιγφξηζκνο ειέγρνπ ζπκθφξεζεο ηνπ ΣCP δηαηεξεί κηα κεηαβιεηή θαηάζηαζε γηα θάζε ζχλδεζε,ην παξάζπξν ζπκθφξεζεο (congestion window-cwnd) ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη γηα ην πεξηνξηζκφ ηνπ αξηζκνχ ησλ παθέησλ πνπ επηηξέπεηαη λα κεηαδνζνχλ ζε κηα δεδνκέλε ζηηγκή. Σν TCP ρξεζηκνπνηεί ηνλ κεραληζκφ Addictive Increase/Multiplicative Decrease (AIMD). O κεραληζκφο απηφο κεηψλεη ην παξάζπξν ζπκθφξεζεο φηαλ ην επίπεδν ζπκθφξεζεο αλεβαίλεη θαη κεγαιψλεη ην παξάζπξν ζπκθφξεζεο φηαλ ε ζπκθφξεζε κεηψλεηαη. Σν TCP εξκελεχεη ηηο δηαθνπέο κεηάδνζεο σο ζεκάδη απμεκέλεο ζπκθφξεζεο θάζε θνξά πνπ εκθαλίδεηαη κηα δηαθνπή ε πεγή ζέηεη ην παξάζπξν ζπκθφξεζεο ζην κηζφ απφ ηελ πξνεγνχκελε ηηκή ηνπ.απηή ε δηρνηφκεζε αληηζηνηρεί ζην Multiplicative Decrease κέξνο ηνπ κεραληζκνχ. Σν παξάζπξν ζπκθφξεζεο δελ επηηξέπεηαη λα κεησζεί πεξηζζφηεξν απφ ην κέγεζνο ελφο παθέηνπ θάζε θνξά πνπ ε πεγή ζηέιλεη επηηπρψο ηφζα παθέηα φζα αληηζηνηρνχλ ζην παξάζπξν ζπκθφξεζεο. Δπηπξνζζέησο ην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ ζπκθφξεζεο απμάλεη θαηά έλα παθέην ζην Addictive Increase κέξνο ηνπ κεραληζκνχ. 31

33 3.2 TCP Reno To TCP Reno [1] αξρίδεη κε ηε θάζε αξγήο-έλαξμεο (slow start). Ο αιγφξηζκνο αξγήο έλαξμεο ρξεζηκνπνηεί έλα κεηαβιεηφ απνθαινχκελν παξάζπξν ζπκθφξεζεο (cwnd). Ο απνζηνιέαο κπνξεί κφλν λα ζηείιεη ην ειάρηζην ηνπ cwnd θαη ην παξάζπξν δέθηε, ην νπνίν θαινχκε rwnd (γηα ηνλ έιεγρν ξνήο δεθηψλ). Ζ αξγή έλαξμε πξνζπαζεί λα θζάζεη γξήγνξα ζηελ ηζνξξνπία κε ην λα αλνίμεη ην παξάζπξν πνιχ γξήγνξα. Ο απνζηνιέαο αξρηθά ζέηεη ην cwnd ζε 1 θαη ζηέιλεη έλα ηεκάρην (segment). Γηα θάζε ACK πνπ ιακβάλεη ν απνζηνιέαο, ην cwnd απμάλεηαη θαηά έλα ηεκάρην. Απμάλνληαο ην θαηά έλα γηα θάζε ACK, έρεη σο απνηέιεζκα ηελ εθζεηηθή αχμεζε ηνπ cwnd. Σν TCP ρξεζηκνπνηεί έλα άιιν κεηαβιεηφ ssthresh, ην θαηψθιη αξγήο έλαξμεο. Δλλνηνινγηθά, ην ssthresh δείρλεη ην "ζσζηφ" κέγεζνο παξαζχξσλ αλάινγα κε ην ηξέρνλ θφξην εξγαζίαο. Ζ θάζε αξγήο έλαξμεο ζπλερίδεηαη εθ' φζνλ ην cwnd είλαη ιηγφηεξν απφ ην ssthresh. Μφιηο ην cwnd θηάζεη ην ssthresh, ην TCP πεγαίλεη ζε απνθπγή ζπκθφξεζεο. ηελ απνθπγή ζπκθφξεζεο, γηα θάζε ιακβαλφκελν ACK, ην cwnd απμάλεηαη απφ ηα 1/cwnd ηκήκαηα. Απηφ είλαη πεξίπνπ ηζνδχλακν κε ηελ αχμεζε ηνπ cwnd θαηά έλα ηεκάρην ζε έλα round trip (κηα πξφζζεηε αχμεζε), εάλ θάζε ηκήκα αλαγλσξίδεηαη. Ο απνζηνιέαο TCP παθέησλ πξνυπνζέηεη ζπκθφξεζε ζην δίθηπν φηαλ εμαληιείηαη ν ρξνλνδηαθφπηεο αλακνλήο ACK. To ssthresh ηίζεηαη ζε max(2, min[cwnd/2, rwnd ]) αξηζκφ ηκεκάησλ, ζέηνπκε ην cwnd ζε έλα, θαη ην ζχζηεκα πεγαίλεη ζε αξγή έλαξμε. Δάλ έλαο TCP δέθηεο ιάβεη έλα ηεκάρην εθηφο ρξφλνπ, ζηέιλεη ακέζσο έλα πίζσ δηπιφ ACK (DUPACK) ζηνλ απνζηνιέα. Ο αιγφξηζκνο γξήγνξεο αλακεηάδνζεο (fast retransmissions) ρξεζηκνπνηεί απηά ηα DUPACKs γηα λα ιάβεη ηηο απνθάζεηο αλακεηάδνζεο. Δάλ ν απνζηνιέαο ιάβεη n DUPACKs, ππνζέηεη ηελ απψιεηα θαη αλακεηαδίδεη ην ρακέλν ηεκάρην ρσξίο λα αλακέλεη ηε ιήμε ηνπ ρξνλνκέηξνπ αλακεηάδνζεο. Δλεκεξψλεη επίζεο ην ssthresh. Ζ γξήγνξε απνθαηάζηαζε (fast recovery) θαηαγξάθεη ηνλ αξηζκφ ησλ ιακβαλφκελσλ DUPACKs θαη πξνζπαζεί λα ππνινγίζεη ην πνζφ ζεκαληηθψλ ζηνηρείσλ ζην δίθηπν. Γηνγθψλεη ην cwnd (θαηά έλα ηκήκα) γηα θάζε ιακβαλφκελν DUPACK, δηαηεξψληαο θαηά ζπλέπεηα ηε ξνή ηεο θπθινθνξίαο. Ο απνζηνιέαο βγαίλεη απφ ηε γξήγνξε απνθαηάζηαζε φηαλ αλαγλσξίδεηαη ην ηεκάρην ηνπ νπνίνπ ε απψιεηα νδήγεζε ζηα δηπιά ACKs. ηε ζπλέρεηα ην TCP μεθνπζθψλεη ην παξάζπξν κε ηελ επηζηξνθή ηνπ ζην ssthresh, θαη μαλακπαίλεη ζε θάζε απνθπγήο ζπκθφξεζεο. 32

34 Σσήμα 3.1: Έλεγσορ ζςμθόπηζηρ TCP Reno 3.3 TCP Veno ην ΣCP Reno φηαλ cwnd > ssthesh, ηφηε ελεξγνπνηείηαη ν κεραληζκφο απνθπγήο ζπκθφξεζεο θαη εθαξκφδεηαη αχμεζε ηνπ παξαζχξνπ θαηά 1 /cwnd, γηα θάζε επηβεβαίσζε πνπ παξαιακβάλεηαη. Σν ΣCP Veno [2] αθνινχζσο, ζε θάζε ιακβαλφκελε επηβεβαίσζε ειέγρεη ηελ ηηκή ηνπ Diff = (Expected Actual) BaseRTT (δειαδή εθαξκφδεη ηνλ ίδην κεραληζκφ κέηξεζεο κε απηφλ ηνπ TCP Vegas) θαη εάλ δηαπηζηψζεη φηη ε δηαθνξά απηή είλαη κηθξφηεξε απφ έλα θαηψθιη β, ηφηε ζπκπεξαίλεη φηη ππάξρεη αξθεηή αθφκε δηαζέζηκε ρσξεηηθφηεηα ζην θαλάιη κεηάδνζεο θαη ζέηεη ην ξπζκφ αχμεζεο ηνπ παξαζχξνπ ίζν κε 1/cwnd γηα θάζε ACK πνπ παξαιακβάλεηαη (φπσο θαη ζην Reno). ε πεξίπησζε πνπ ε ηηκή ηνπ Diff μεπεξάζεη ην θαηψθιη β, ηφηε απηφ ζεκαίλεη φηη πιεζηάδνπκε ζηα φξηα ηεο δηαζέζηκεο ρσξεηηθφηεηαο θαη επνκέλσο ν ξπζκφο αχμεζεο ηνπ παξαζχξνπ ζα πξέπεη λα κεησζεί ζε 1/cwnd γηα θάζε δεχηεξν ACK πνπ παξαιακβάλεηαη, πξνθεηκέλνπ λα παξακείλεη γηα πεξηζζφηεξν ρξνληθφ δηάζηεκα ζε απηφ πξνηνχ πξνθιεζεί ζπκθφξεζε. Καη ζην πξσηφθνιιν απηφ είλαη αλαπφθεπθηε ε ζπκθφξεζε, (δειαδή ην TCP Veno δελ πξνζπαζεί λα απνθχγεη ηε ζπκθφξεζε φπσο ην TCP Vegas, αιιά ηελ πξνθαιεί φπσο θαη ην TCP Reno). Ζ δηαθνξά ηνπ φκσο απφ ην TCP Reno είλαη φηη ην ΣCP Veno απμάλεη κε πην αξγφ ξπζκφ ηελ ηηκή ηνπ παξαζχξνπ φηαλ βξίζθεηαη ζηα φξηα ηεο κέγηζηεο ρσξεηηθφηεηαο ηνπ θαλαιηνχ έηζη επηηπγράλεη λα παξακέλεη ζε πςεινχο ξπζκνχο κεηαθνξάο γηα πεξηζζφηεξν ρξνληθφ δηάζηεκα ζε ζρέζε κε ην TCP Reno, πξνθαιψληαο ιηγφηεξν ζπρλά ζπκθφξεζε ζην δίθηπν θαη αμηνπνηψληαο θαιχηεξα ηνπο δηαζέζηκνπο πφξνπο ηνπ ζπζηήκαηνο. ην ΣCP Reno ππάξρνπλ δχν πεξηπηψζεηο πνιιαπιαζηαζηηθήο κείσζεο: Με ηελ παξαιαβή 3 δηπινεπηβεβαηψζεσλ DACK θαη κε ηε ιήμε ηνπ ρξνληθνχ πεξηζσξίνπ (RTO). Ζ δεχηεξε πεξίπησζε πνπ ζεσξείηαη φηη πξνθαιείηαη ιφγσ θαηαζηξνθηθήο ζπκθφξεζεο, νδεγεί ζε ζεκαληηθή κείσζε ηνπ παξαζχξνπ (cwnd =1).To TCP Veno αθνινπζεί αθξηβψο 33

35 ηνλ ίδην αιγφξηζκν κε ην TCP Reno ζε φηη αθνξά απηή ηε ιεηηνπξγία γηα ηελ απνζπκθφξεζε ηνπ δηθηχνπ. Με ηελ παξαιαβή 3 δηπινεπηβεβαηψζεσλ, ην TCP Reno πξαγκαηνπνηεί γξήγνξε επαλακεηαθνξά (fast retransmit) θαη ζηε ζπλέρεηα γξήγνξε αλάθακςε (fast recovery). Σν ΣCP Veno αθνινπζεί ηνπο ίδηνπο κεραληζκνχο, κε ηε δηαθνξά φηη ρξεζηκνπνηεί ηηο κεηξήζεηο ηνπ Diff γηα λα εθηηκήζεη ηελ πξνέιεπζε ηνπ ιάζνπο. ε πεξίπησζε πνπ ην θαλάιη δελ βξηζθφηαλ ζε θαηάζηαζε ζπκθφξεζεο (δειαδή εάλ ζπκβεί Diff < β, φπνπ β θάπνην θαηψθιη ζπλήζσο, ηφηε εθηηκά φηη ε αηηία ηεο απψιεηαο ηνπ παθέηνπ είλαη θάπνην ιάζνο ζην αζχξκαην θαλάιη κεηάδνζεο, νπφηε θαη δελ πξνρσξάεη ζε δξαζηηθή κείσζε ηνπ παξαζχξνπ. Γηαθνξεηηθά, εάλ δειαδή βξηζθφκαζηε ζε θαηαζηάζεηο ζπκθφξεζεο (Diff >= β), ηφηε ην TCP Veno εθαξκφδεη κεγαιχηεξε κείσζε ηνπ παξαζχξνπ, πξνθεηκέλνπ λα ζπκβάιιεη ζηελ απνζπκθφξεζε ηνπ δηθηχνπ. 3.4 TCP Vegas Σν TCP Reno επαλεηιεκκέλσο απμάλεη ην θνξηίν ζην δίθηπν ψζηε λα βξεη ζε πνην ζεκείν εκθαλίδεηαη ζπκθφξεζε θαη έπεηηα κεηψλεη δξαζηηθά ην παξάζπξν. Με άιια ιφγηα ην TCP πξνθαιεί απψιεηεο πξνθεηκέλνπ λα αλαθαιχςεη ην δηαζέζηκν εχξνο ηεο ζχλδεζεο. Αληίζεηα ην TCP Vegas [3] εθαξκφδεη έλα ηειείσο δηαθνξεηηθφ έιεγρν ζπκθφξεζεο απφ ην TCP Reno. Ζ βαζηθή ηδέα ζην TCP Vegas είλαη λα κπνξέζεη λα αληρλεχζεη ζε πξψηκν ζηάδην ηε ζπκθφξεζε ζηνπο δξνκνινγεηέο αλάκεζα ζηελ πεγή θαη ηνλ δέθηε πξηλ ραζεί θάπνην παθέην. Απηή ε αξρηθή ζπκθφξεζε πξνβιέπεηαη ζπγθξίλνληαο ηελ αλακελφκελε ξπζκναπφδνζε κε ηελ πξαγκαηηθή θαη επηπξφζζεηα λα κεηψζεη ην ξπζκφ απνζηνιήο φηαλ δηαπηζηψζεη ηελ αξρηθή ζπκθφξεζε, δηαθνξεηηθά λα απμήζεη ην ξπζκφ απνζηνιήο φζν δελ αληρλεχεη ζπκθφξεζε ζην αξρηθφ ηεο ζηάδην, ή λα ηελ θξαηήζεη ζηαζεξή. Σν παξάζπξν ζην TCP Vegas κεγαιψλεη (ή κηθξαίλεη) πην νκαιά ζε ζρέζε κε ην παξάζπξν ζην TCP Reno. Πην αλαιπηηθά, κπνξνχκε λα πνχκε φηη θαζψο ην cwnd απμάλεη, ν ξπζκφο δηέιεπζεο ηεο ζχλδεζεο ζα έπξεπε λα απμάλεη. Αλ δελ ππάξρεη ζπκθφξεζε, ε κεηξνχκελε ξπζκναπφδνζε ζα έπξεπε λα είλαη θνληά ζηελ αλακελφκελε. Σν Vegas απνπεηξάηαη λα πξνβιέςεη ηελ αξρή ηεο ζπκθφξεζεο παξαθνινπζψληαο ηελ κεηξνχκελε ξπζκναπφδνζε κε ηελ αλακελφκελε, δειαδή Diff = (Expected-Actual). Όπνπ Expected = cwnd / BaseRTT θαη BaseRTT είλαη ην κηθξφηεξν απφ φια ηα RTT, είλαη ζηελ νπζία ην RTT ηνπ πξψηνπ ηκήκαηνο πνπ ζηάιζεθε θαη Actual = cwnd / RTT είλαη ε κεηξνχκελε ξπζκναπφδνζε ζηνλ απνζηνιέα φπνπ ην RTT είλαη ην πξαγκαηηθφ RTT ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ παθέηνπ. Παξαηεξνχκε παξαπάλσ φηη ην Diff είλαη εμ νξηζκνχ ζεηηθφ ή κεδέλ γηαηί αλ είλαη αξλεηηθφ ζα πξέπεη λα αιιάμνπκε ηελ ηηκή ηνπ BaseRTT κε απηή ηνπ πην πξφζθαηνπ RTT. 34

36 Δπίζεο νξίδνληαη δχν θαηψθιηα a<b ηα νπνία νπζηαζηηθά αληηζηνηρνχλ ζηηο δχν πηζαλέο θαηαζηάζεηο ζην δίθηπν, δειαδή λα έρνπκε κηθξφ ή κεγάιν φγθν δεδνκέλσλ αληίζηνηρα. Όηαλ ην Diff <a ην Vegas απμάλεη γξακκηθά ην cwnd, φηαλ Diff>b ην cwnd κεηψλεηαη γξακκηθά ελψ φηαλ a<diff<b ην cwnd παξακέλεη ζηαζεξφ. Δίδακε παξαπάλσ ηη ζπκβαίλεη φηαλ έρνπκε απψιεηεο ζην TCP Reno ηη γίλεηαη φκσο ζην Vegas. Σν Vegas επεθηείλεη ην κεραληζκφ αλακεηάδνζεο ηνπ Reno σο εμήο: δηαβάδεη ην ξνιφη θάζε θνξά πνπ ζηέιλεηαη έλα ηεκάρην θαη φηαλ θηάζεη επηβεβαίσζε γηα απηφ ην ηεκάρην, νπφηε ππνινγίδεη ην RTT ρξεζηκνπνηψληαο απηνχο ηνπο δχν ρξφλνπο, ρξεζηκνπνηεί απηή ηελ ηηκή θαη απνθαζίδεη αλ ρξεηάδεηαη λα αλακεηαδψζεη θάπνην παθέην ζηηο παξαθάησ πεξηπηψζεηο: Με ηε ιήςε ηνπ πξψηνπ φκνηνπ ACK ην Vegas ειέγρεη αλ ε ηηκή ηνπ RTT είλαη κεγαιχηεξε απφ ην Retransmission timeout, αλ είλαη ηφηε αλακεηαδίδεη ην παθέην ρσξίο λα πεξηκέλεη γηα ηε ιήςε ηνπ 3νπ φκνηνπ ACK. Όηαλ κηα ACK ιακβάλεηαη, αλ είλαη ε πξψηε ή ε δεχηεξε κεηά απφ κηα αλακεηάδνζε παθέηνπ, θάλεη ηνλ ίδην έιεγρν. Αλ ε ηηκή ηνπ RTT είλαη κεγαιχηεξε απφ ην Retransmission timeout ηφηε αλακεηαδίδεη ην παθέην. Έηζη πξνιαβαίλεη ηπρφλ απψιεηεο παθέησλ πνπ ζπλέβεζαλ πξηλ ηελ αλακεηάδνζε, ρσξίο λα πεξηκέλεη λα θηάζεη φκνην ACK. 3.5 TCP Westwood Σν TCP Westwood (TCPW) [4] ειέγρεη ην παξάζπξν ρξεζηκνπνηψληαο ηελ εθηίκεζε ηνπ απφ άθξε ζε άθξε ξπζκνχ, κε έλαλ ηξφπν πνπ είλαη ζαθήο ζηνπο δξνκνινγεηέο θαη ζην θφκβν πξννξηζκνχ. Καηά ζπλέπεηα είλαη ζπκβαηφ κε θάζε ηχπνπ δηθηχνπ θαη εθαξκνγή ηνπ TCP. H βαζηθή ηδέα είλαη λα ππνινγίδεηαη ζπλερψο, ζηνλ απνζηνιέα, ν ξπζκφο κε ηνλ νπνίν παξαιακβάλνληαη ηα παθέηα, παξαθνινπζψληαο ην ξπζκφ κε ηνλ νπνίν ιακβάλνληαη νη επηβεβαηψζεηο. Ζ εθηηκνχκελε ξπζκναπφδνζε ηεο ζχλδεζεο ρξεζηκνπνηείηαη έπεηηα γηα λα ππνινγηζηεί ην παξάζπξν ζπκθφξεζεο θαη ην θαηψθιη γηα ηελ εθθίλεζε ηνπ αιγνξίζκνπ slow start, έπεηηα απφ αλίρλεπζε ζπκθφξεζεο. Ζ ξχζκηζε απηή ηνπ παξαζχξνπ πνπ αληηζηνηρεί ζην δηαζέζηκν εχξνο δψλεο θάλεη ην TCPW πην εχξσζην ζε ηπραίεο απψιεηεο. Φαηλφκελν πνπ ζπρλά πξνθαιεί ζην ζπκβαηηθφ TCP λα κεηψλεη ππεξβνιηθά ην παξάζπξν ρσξίο ιφγν. Ο ζρεδηαζκφο ηνπ TCPW εκκέλεη ζηελ απφ άθξε ζε άθξε δηαθάλεηα, δειαδή ζε κηα κηθξή ηξνπνπνίεζε ηνπ TCP πνπ επηηξέπεη ζηελ πεγή λα εθηηκήζεη ηε δηαζέζηκε ξπζκναπφδνζε θαη λα ρξεζηκνπνηήζεη απηή ηελ εθηίκεζε γηα λα θαζνξίζεη ην θαηψθιη ηνπ slow start αιγνξίζκνπ θαη ηνπ παξαζχξνπ ζπκθφξεζεο (cwnd). Ζ ινγηθή ηεο ζηξαηεγηθήο ηνπ TCPW είλαη απιή, ζε αληίζεζε κε ην TCP Reno πνπ κεηψλεη ην παξάζπξν ζην κηζφ κφιηο αληηιεθζεί απψιεηα, ην TCPW απνπεηξάηαη λα θάλεη κηα πην «ζνθή» απφθαζε, 35

37 επηιέγεη θαηψθιη γηα ηνλ αιγφξηζκν slow start θαη ηηκή γηα ην παξάζπξν πνπ είλαη ζπλεπή κε ηελ βέιηηζηε ξπζκναπφδνζε ηεο ζχλδεζεο ηε ζηηγκή πνπ ζπλέβε ε ζπκθφξεζε. Απηφο ν κεραληζκφο θαιείηαη faster recovery. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ηεο εθηηκνχκελεο ξπζκναπφδνζεο έρεη πξνηαζεί μαλά κε ραξαθηεξηζηηθφηεξν παξάδεηγκα ην TCP Vegas, φπνπ ε ππνινγηδφκελε ξπζκναπφδνζε ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ πξφβιεςε πηζαλήο ζπκθφξεζεο. Ζ θαηλνηνκία ζην TCPW είλαη ε ρξεζηκνπνίεζε ηεο πξαγκαηηθήο ξπζκναπφδνζεο γηα λα εθηηκήζνπκε άκεζα ην παξάζπξν, ε ινγηθή είλαη ε εμήο: αλ ε ζχλδεζε επηηπγράλεη έλα δνζκέλν ξπζκφ, ηφηε κπνξεί κε αζθάιεηα λα ρξεζηκνπνηεζεί ην παξάζπξν πνπ αληηζηνηρεί ζε απηφλ ηνλ ξπζκφ ρσξίο λα πξνθιεζεί ζπκθφξεζε ζην δίθηπν. Όπσο ην TCP Reno έηζη θαη ην TCPW δε κπνξεί λα δηαθξίλεη αλάκεζα ζηελ απψιεηα παθέησλ ιφγσ ζπκθφξεζεο θαη ζε απηήλ ιφγσ ιαζψλ. Δληνχηνηο, παξνπζία ηπραίσλ απσιεηψλ ην TCP Reno αληηδξά ππεξβνιηθά κεηψλνληαο ην παξάζπξν ζην κηζφ, ελψ ην TCPW κεηά ηελ απψιεηα παθέηνπ θαη ηε ιήμε ηνπ ρξφλνπ αλακεηάδνζεο ζπλερίδεη κε ηε πξνεγνχκελε ηηκή ηνπ παξαζχξνπ, φζν δελ ππάξρεη ππεξρείιηζε ζηνλ buffer (ελδηάκεζε πεξηνρή κλήκεο ). ην TCPW ν απνζηνιέαο ζπλερψο ππνινγίδεη ηε ξπζκναπφδνζε ηεο ζχλδεζεο (Bandwidth Estimate: ΒWE) πνπ νξίδεηαη σο ε ξπζκναπφδνζε πνπ πξαγκαηηθά ρξεζηκνπνηεί ε ζχλδεζε. Καηά ζπλέπεηα ην ΒWE είλαη ίζν κε ην ξπζκφ πνπ ηα δεδνκέλα παξαιακβάλνληαη απφ ηνλ δέθηε. Ζ εθηίκεζε ηεο ξπζκναπφδνζεο απηήο είλαη βαζηζκέλε ζην ξπζκφ κε ηνλ νπνίν θηάλνπλ νη επηβεβαηψζεηο. Μεηά απφ απψιεηα θάπνηνπ παθέηνπ ( παξαιαβή 3 δηπιψλ επηβεβαηψζεσλ ή ιήμε ηνπ ρξφλνπ αλακεηάδνζεο), ν απνζηνιέαο ζέηεη ην παξάζπξν ειέγρνπ ζπκθφξεζεο (cwnd) θαη ην θαηψθιη ηνπ αιγνξίζκνπ slow start ζχκθσλα κε ην ΒWE. Πην ζπγθεθξηκέλα : cwnd = ΒWE x RTTmin Γηα λα θαηαλνήζνπκε ηε ινγηθή ηνπ TCPW, αο ζεκεηψζνπκε εδψ φηη ην ΒWE είλαη δηαθνξεηηθφ γηα θάζε ξνή δεδνκέλσλ αλάκεζα ζηνλ απνζηνιέα θαη ην δέθηε, αληηζηνηρεί ζην ξπζκφ πνπ επηηπγράλεηαη απφ θάζε κεκνλσκέλε ξνή (flow). πλεπψο πξφθεηηαη γηα έλα εθηθηφ ξπζκφ, απφ φιεο ηηο ξνέο δεδνκέλσλ, εμ νξηζκνχ. Όηαλ έρνπκε απψιεηεο παθέησλ ην TCPW επηιέγεη κηα νκάδα ηηκψλ γηα ην cwnd πνπ αληηζηνηρνχλ ζηνπο αθξηβείο ξπζκνχο πνπ κεηξήζεθαλ (ΒWE) θαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν αλαπαξάγεη ηη ηξέρνπζεο κεκνλσκέλεο ξπζκναπνδφζεηο. Ζ ιχζε είλαη εθηθηή αιιά φρη απαξαίηεηα δίθαηε ζε φιεο ηηο ξνέο δεδνκέλσλ. Έλα άιιν ζεκαληηθφ ζηνηρείν απηήο ηεο δηαδηθαζίαο είλαη ν ππνινγηζκφο ηνπ RTT. Σν RTT είλαη απαξαίηεην γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ παξαζχξνπ πνπ αληηζηνηρεί ζηελ εθηηκνχκελε ξπζκναπφδνζε. Ηδαληθά, ην RTT ζα πξέπεη λα ππνινγίδεηαη φηαλ ην δίθηπν είλαη άδεην. Πξαθηηθά ηίζεηαη ίζν κε ην κηθξφηεξν ζπλνιηθφ RTT ( RTTmin) πνπ έρεη 36

38 κεηξεζεί ζηε ζχλδεζε κέρξη εθείλε ηε ζηηγκή ζπλερψο). (ηα RTT ησλ ACK παξαθνινπζνχληαη Δκηίμηζη ηης Ρσθμοαπόδοζης (BWE) Ο απνζηνιέαο ηνπ TCPW ρξεζηκνπνηεί ACKs γηα λα εθηηκήζεη ην ΒWE. Πην ζπγθεθξηκέλα, ν απνζηνιέαο ρξεζηκνπνηεί ηελ παξαθάησ πιεξνθνξία (1) ηνπο ρξφλνπο αθημεο ησλ ACK θαη (2) ηελ αχμεζε ησλ δεδνκέλσλ πνπ παξαδίδνληαη ζηνλ πξννξηζκφ ηνπο. Αο ππνζέζνπκε φηη κία ACK ιακβάλεηαη ζηελ πεγή ζε ρξφλν tk ελεκεξψλνληαο φηη dk bytes δεδνκέλσλ παξαδφζεθαλ ζηνλ πξννξηζκφ ηνπο. Μπνξνχκε λα κεηξήζνπκε ηελ ξπζκναπφδνζε πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε απφ απηή ηε ζχλδεζε σο bk = dk /(tk-tk-1) φπνπ tk-1 είλαη ν ρξφλνο πνπ παξαιήθζεθε ε πξνεγνχκελε ACK. Θέηνληαο Γtk = tk-tk-1 έρνπκε bk = dk / Γtk.Αθνχ ε ζπκθφξεζε ζπκβαίλεη φηαλ ε ρακειή ζπρλφηεηαο εηζαγφκελε θίλεζε ππεξβαίλεη ηελ ρσξεηηθφηεηα ηνπ δηθηχνπ, εθαξκφδεηαη έλα βαζππεξαηφ θίιηξν ζηηο κέζεο δεηγκαηνιεπηνχκελεο κεηξήζεηο θαη γηα λα ιάβνπκε ηα ρακειήο ζπρλφηεηαο ζηνηρεία ηνπ δηαζέζηκνπ εχξνπο δψλεο. Έρνληαο εθηηκήζεη ην ΒWE ηεο ζχλδεζεο, ζα πεξηγξάςνπκε εδψ πψο κε ηε βνήζεηα ηνπ ΒWE ζέηνπκε ζσζηά ην cwnd θαη ην θαηψθιη γηα ηνλ slow start αιγφξηζκν (ssthresh) κεηά απφ κηα απψιεηα παθέηνπ. Θα πξέπεη εδψ λα ζεκεηψζνπκε φηη ε αχμεζε ηνπ παξαζχξνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αιγνξίζκνπ απνθπγήο ζπκθφξεζεο παξακέλεη φπσο ζην TCP Reno. ηελ πεξίπησζε πνπ αληρλεπζεί απψιεηα παθέηνπ κε ιήςε ηξηψλ φκνησλ ACK ην TCPW ζέηεη ην παξάζπξν θαη ην θαηψθιη σο εμήο : if (3 DUPACKs ) ssthresh = (BWE * RTTmin) / seg_size; if (cwin > ssthresh) /* congestion avoid. */ cwin = ssthresh; endif endif ηνλ ςεπδνθψδηθα, ε κεηαβιεηή seg_size αληηζηνηρεί ζην κέγεζνο ελφο TCP segment ζε bits. ηελ πεξίπησζε πνπ ε απψιεηα παθέηνπ γίλεη αληηιεπηή κε ηε ιήμε ηνπ ρξφλνπ αλακεηάδνζεο ηφηε : 37

39 if (coarse timeout expires) cwin = 1; ssthresh = (BWE * RTTmin) / seg_size; if (ssthresh < 2) ssthresh = 2; Endif; Endif Ζ ινγηθή ηνπ παξαπάλσ αιγνξίζκνπ είλαη φηη κεηά ηε ιήμε ηνπ ρξφλνπ αλακεηάδνζεο, ην cwnd θαη ην ssthresh ζέηνληαη ίζα κε ηε κνλάδα θαη ην ΒWE αλάινγα, θαηά ζπλέπεηα ε βαζηθή ζπκπεξηθνξά ηνπ TCP Reno αθνινπζείηαη ελψ εμαζθαιίδεηαη γξεγνξφηεξε αλάθακςε απφ ηε ζπκθφξεζε ζέηνληαο ην ssthresh ίζν κε ηελ ηηκή ηνπ ΒWE. 3.6 TCP Hybla Έλα βαζηθφ πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη TCP ζπλδέζεηο κε κεγάιν RTT είλαη ην πξφβιεκα ακεξνιεςίαο (fairness) πνπ ππάξρεη φηαλ TCP ζπλδέζεηο κε δηαθνξεηηθά Round Trip Times (RTT) αληαγσλίδνληαη θνηλνχο πφξνπο ζε έλα δίθηπν. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε, νη ζπλδέζεηο κε κηθξφηεξν RTT απμάλνπλ πνιχ ηαρχηεξα ην cwnd ηνπο θαη δεζκεχνπλ ζεκαληηθά κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ θνηλψλ πφξσλ. Σν TCP Hybla [5] επηρεηξεί λα δψζεη ιχζε ζην πξφβιεκα ακεξνιεςίαο ηνπ TCP ζηηο δνξπθνξηθέο επηθνηλσλίεο. Ζ βαζηθή ηδέα ηνπ TCP Hybla ζπλίζηαηαη ζηελ επίηεπμε ηνπ ίδηνπ ζηηγκηαίνπ ξπζκνχ κεηάδνζεο ηεκαρίσλ κεηαμχ TCP ζπλδέζεσλ κε δηαθνξεηηθά RTT. Απηφ επηηπγράλεηαη κε ηελ εηζαγσγή ελφο θαλνληθνπνηεκέλνπ RTT, ξ = RTT/ RTT ν, φπνπ RTT ν είλαη ην RTT ηεο ζχλδεζεο αλαθνξάο κε ηελ νπνία επηδηψθεηαη εμίζσζε ηεο δηέιεπζεο. Καηά ηε δεκηνπξγία TCP δηαζχλδεζεο ν απνζηνιέαο εμεηάδεη ην δηαζέζηκν Bandwidth κεγαιψλνληαο ην παξάζπξν ζπκθφξεζεο (W) ζηαδηαθά.ηε θάζε Αξγήο Έλαξμεο (Slow Start-SS) ην W απμάλεηαη θαηά 1 ηεκάρην γηα θάζε λέν ACK πνπ ιακβάλεηαη.έπεηηα ζηε θάζε Απνθπγήο πκθφξεζεο (CA) ην W απμάλεηαη θαηά 1/W ηεκάρην γηα θάζε λέν ACK πνπ ιακβάλεηαη. Ο ξπζκφο αχμεζεο ηνπ cwnd θαηά ηηο θάζεηο SS θαη CA βαζίδεηαη ζηε ζπλέρεηα ζην θαλνληθνπνηεκέλν RTT θαη θαζίζηαηαη αλεμάξηεηνο ηνπ πξαγκαηηθνχ. Σν TCP Hybla πξνζθέξεη θαη πξναηξεηηθά ηελ επηινγή SACK (Selective Acknowledgement). ην ΣCP πξσηφθνιιν κφλν έλα ηεκάρην αλά RTT κπνξεί λα αλαθηεζεί ζε πεξίπησζε απψιεηαο. Σν πξφβιεκα είλαη φηη γηα κεγάια RTT έρνπκε κεγάια cwnd ζην TCP Hybla, άξα θαη πνιιέο πηζαλέο απψιεηεο παθέησλ. Σν SACK επηηξέπεη ζηνλ απνζηνιέα ηελ αλάθηεζε πεξηζζνηέξσλ ηεκαρίσλ αλά RTT. 38

40 Σσήμα 3.2: Παπάδειγμα σπήζηρ ηος SACK ζηο TCP Hybla Όπσο θαίλεηαη θαη ζην παξαπάλσ ζρήκα ε βειηίσζε ηεο απφδνζεο ιφγσ ηεο επηινγήο SACK είλαη εκθαλήο θαη ηδηαίηεξα φζν κεγαιψλεη ην RTT. Σν TCP Hybla αλεβάδεη ηελ πξαγκαηηθή απφδνζε ζηα (3-2 Mbit/s), αιιά αθφκε δελ θηάλεη ηε ζεσξεηηθή αλψηαηε απφδνζε ησλ 10Mbps. Οη απψιεηεο παθέησλ ιφγσ ησλ ιαζψλ ζπλδέζεσλ πξνθαινχλ κηα ζεκαληηθή απψιεηα απφδνζεο, φζνλ αθνξά ηελ πεξίπησζε ζπκθφξεζεο κφλν. Πξνζθέξεη αθφκα κηα ηθαλνπνηεηηθή απφδνζε γηα θάζε RTT αθφκε θαη ζηελ πεξίπησζε κηαο ζπλδπαζκέλεο παξνπζίαο ζπκθφξεζεο θαη ελφο κέηξηνπ πνζνζηνχ ησλ ιαζψλ ζπλδέζεσλ θαη εμεηάδεη ην πξφβιεκα ηεο δηαθνξάο απφδνζεο κεηαμχ ησλ δνξπθνξηθψλ θαη ελζχξκαησλ ζπλδέζεσλ. Δπίζεο, γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο εθξεθηηθφηεηαο ησλ δεδνκέλσλ (burst traffic) πνπ είλαη απνηέιεζκα ηνπ κεγάινπ ξπζκνχ αχμεζεο ηνπ cwnd εθαξκφδεηαη ε ηερληθή packet spacing. Παξ φια απηά ε απνζηνιή παθέησλ θαηά ξηπάο απνηειεί κεηνλέθηεκα γηα ηελ επξεία εθαξκνγή ηνπ πξσηνθφιινπ TCP Hybla. 3.7 TCP Bic Σν θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ Bic [6] είλαη ε κνλαδηθή ιεηηνπξγία αχμεζεο ηνπ παξαζχξνπ. Σν ρήκα 3.3 δείρλεη απηή ηε ιεηηνπξγία. Όηαλ ράλεηαη θάπνην παθέην, ην Bic κεηψλεη ην παξάζπξφ ηνπ. Σν κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ πξηλ ηε κείσζε ηίζεηαη ζην κέγηζην θαη ην κέγεζνο ακέζσο κεηά ηε κείσζε ηίζεηαη ζην ειάρηζην. Μεηά, ην Bic εθηειεί κηα δπαδηθή αλαδήηεζε (binary search) ρξεζηκνπνηψληαο δχν παξακέηξνπο «κεηαθέξεηαη» ζηε κέζε ηηκή κεηαμχ ηνπ κέγηζηνπ (Wmax) θαη ηνπ ειάρηζηνπ (Wmin). Καζψο έρνπλ ραζεί παθέηα ζην Wmax ην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ πνπ κπνξεί λα δηαρεηξηζηεί ην δίθηπν ρσξίο ζθάικαηα 39

41 ζα πξέπεη λα είλαη θάπνπ αλάκεζα ζε απηνχο ηνπο δχν αξηζκνχο. Ζ κεηαθνξά ζηε κέζε ηηκή ζα κπνξνχζε λα είλαη πνιχ κεγάιε αχμεζε κέζα ζε έλα Round Trip Time (RTT), έηζη αλ ε απφζηαζε κεηαμχ ηεο κέζεο ηηκήο θαη ηεο ειάρηζηεο είλαη κεγαιχηεξε απφ κηα ζηαζεξή ηηκή πνπ ιέγεηαη Smax, ην Bic κεηψλεη ην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ θαηά Smax (γξακκηθή αχμεζε). Αλ ην Bic δελ ράζεη θαη άιια παθέηα κε ην λέν κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ, ην ηξέρνλ κέγεζνο ηίζεηαη σο ην λέν ειάρηζην. Αλ ραζνχλ θάπνηα παθέηα, ηφηε ην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ ηίζεηαη σο ην λέν κέγηζην. Απηή ε δηαδηθαζία ζπλερίδεηαη κέρξη ε κεηαβνιή ηνπ παξαζχξνπ λα είλαη κηθξφηεξε απφ κηα ζηαζεξά πνπ ιέγεηαη Smin θαη ηφηε ην παξάζπξν ηίζεηαη ζην ηξέρνλ κέγηζην. Έηζη ε απμεηηθή ιεηηνπξγία κεηά απφ κηα κείσζε ηνπ παξαζχξνπ λα είλαη ζρεδφλ γξακκηθή θαη λα αθνινπζείηαη απφ κηα ινγαξηζκηθή. Αλ ην παξάζπξν γίλεη κεγαιχηεξν απφ ην κέγηζην παξάζπξν ηζνξξνπίαο (equilibrium window size) ζα πξέπεη λα είλαη κεγαιχηεξν απφ ην ηξέρνλ κέγηζην θαη ζα πξέπεη λα ππνινγηζηεί λέν κέγηζην. Σν Bic εηζέξρεηαη ζε κηα θαηλνχξηα θάζε πνπ ιέγεηαη max probing. Ζ ιεηηνπξγία αχμεζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ max probing είλαη ε αλαζηξνθή ηεο αχμεζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δπαδηθήο αλαδήηεζεο θαη ηεο πξνζζεηηθήο αχμεζεο. Απμάλεηαη εθζεηηθά (είλαη πνιχ αξγή αχμεζε ζηελ αξρή) θαη κεηά γξακκηθά. Σν max probing ρξεζηκνπνηεί αχμεζε παξαζχξνπ ζπκκεηξηθή σο πξνο απηή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηε πξνζζεηηθή αχμεζε θαη δπαδηθή αλαδήηεζε θαη αχμεζε, κφλν κε δηαθνξεηηθή ζεηξά, ρξεζηκνπνηεί ηελ αλαζηξνθή ηεο δπαδηθή αλαδήηεζε θαη αχμεζε θαη κεηά πξνζζεηηθή αχμεζε. Σν ζρήκα 3.3 δείρλεη ηελ αχμεζε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ max probing. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ max probing, ην παξάζπξν κεγαιψλεη αξρηθά αξγά γηα λα βξεη ην κέγηζην, θαη κεηά απφ ιίγν ρξφλν αξγήο αχμεζεο, αλ δελ βξεη λέν κέγηζην (π.ρ. ιφγσ απψιεηαο παθέησλ) ηφηε ππνζέηεη φηη ην κέγηζην βξίζθεηαη ςειφηεξα θαη έηζη απμάλεη γξεγνξφηεξα κέζσ πξνζζεηηθήο αχμεζεο φπνπ ην κέγεζνο ηνπ παξάζπξνπ απμάλεηαη κε κηα κεγάιε ζηαζεξή πξνζαχμεζε. Σσήμα 3.3: Παπάδειγμα λειηοςπγίαρ TCP Bic 40

42 Ζ θαιή ιεηηνπξγία ηνπ Bic νθείιεηαη ζηελ αξγή αχμεζε γχξσ απφ ην Wmax θαη ζηελ γξακκηθή αχμεζε θαηά ηε δηάξθεηα ηελ πξνζζεηηθήο αχμεζεο θαη max probing. Πξψηνλ πξνζθέξεη θηιηθφηεηα TCP. Ζ αχμεζε ηνπ κεγέζνπο ηνπ παξαζχξνπ είλαη πην αξγή απφ ην TCP έηζη ψζηε λα δψζεη ρξφλν γηα αληηηηζέκελεο ξνέο TCP λα κεγαιψζνπλ ηα παξάζπξά ηνπο. Γεχηεξνλ, εληζρχεη ηε ζηαζεξφηεηα ηνπ πξσηνθφιινπ θαη ηνπ δηθηχνπ. Καζψο ην παξάζπξν πιεζηάδεη ην κέγηζην, θξαηά ην παξάζπξν θνληά ζην κέγηζην γηα αξθεηφ ρξφλν. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ησλ δηαθπκάλζεσλ παξάζπξνπ. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε αχμεζε ηνπ παξάζπξνπ ιίγν πξηλ απφ ην αλψηαην φξην είλαη ε κηθξφηεξε (ην ραξαθηεξηζηηθφ απηφ έξρεηαη ζε αληίζεζε κε άιια πξσηφθνιια, φπνπ ε αχμεζε είλαη ε κεγαιχηεξε θνληά ζην αλψηαην φξην). Σν Bic ηείλεη λα ππεξβεί πάλσ απφ ηε ρσξεηηθφηεηα ηνπ δηθηχνπ κε έλα κηθξφηεξν πνζφ απ φηη άιια πξσηφθνιια. Απηφ ηείλεη λα κεηψζεη ηηο επηπηψζεηο ηεο ππέξβαζεο ζε άιιεο αληαγσληζηηθέο ξνέο. Σξίηνλ, απμάλεη ηελ αμηνπνίεζε ηνπ δηθηχνπ. ε ζηαζεξή θαηάζηαζε, ζε Wmax ην δίθηπν είλαη ζε πιήξε ρξεζηκνπνίεζε. Καζψο ην Bic δηαηεξεί ην δίθηπν ζηελ πιήξε ρξεζηκνπνίεζε γηα κεγαιχηεξν ρξνληθφ δηάζηεκα (αθφκε θαη κε έλα κηθξφ ξπζκηζηηθφ κε ην router), ηείλεη λα επηηεπρζεί πςειφηεξε αμηνπνίεζε ηνπ δηθηχνπ ζε ζρέζε κε άιια πξσηφθνιια. Σέηαξηνλ, ε γξακκηθή αχμεζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξφζζεηεο αχμεζεο θαη max probing ζπκβάιιεη ζηε βειηίσζε ηεο δηθαηνζχλεο ηνπ πξσηνθφιινπ. Κάλεη ην πξσηφθνιιν λα ζπκπεξηθέξεηαη ζαλ AIMD. Σν AIMD επηηπγράλεη λα νξηνζεηείηαη RTT δηθαηνζχλε, φπνπ ε αλαινγία δηαθίλεζεο δχν αληαγσληζηηθψλ ξνψλ κε δηαθνξεηηθέο RTTs πεξηνξίδεηαη απφ ην ηεηξάγσλν ηνπ RTT. Δπηηπγράλεη επίζεο ηε δίθαηε δηαλνκή εχξνπο δψλεο κεηαμχ αληαγσληζηηθψλ Bic ξνψλ κε ηελ ίδηα RTTs. Σν Bic θιεξνλνκεί απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά απφ ην AIMD. 41

43 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ΘΔΧΡΗΣΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ 4.1 Γορσθορικά Γίκησα ην θεθάιαην απηφ παξνπζηάδεηαη κηα ζεσξεηηθή πξψηε αμηνιφγεζε ησλ πξσηνθφιισλ TCP πνπ είλαη εθαξκφζηκα ζηα δνξπθνξηθά δίθηπα. χκθσλα κε ην [7], ππήξμε κηα ζχγθξηζε ησλ TCP εθδφζεσλ TCP Hybla, TCP New Reno, TCP Westwood ζε GEO δνξπθνξηθά δίθηπα. χκθσλα κε απηή ηε δεκνζίεπζε ηα επηθξαηέζηεξα TCP πξσηφθνιια είλαη ηα πξναλαθεξζέληα θαη πξέπεη λα ιάβνπκε ππφςε φηη νη πξνζνκνηψζεηο απηέο ζπγθξίζεθαλ θη επαιεζεχηεθαλ απφ testbed πνπ αλαπηχρηεθε ζην University of Bologna. Σα κέηξα ζχγθξηζεο απηήο ηεο εξγαζίαο ήηαλ ε Δλεξγεηαθή Απφδνζε (Energy Efficiency) θαη ε Γηθαηνζχλε ζηε θαηαλνκή πφξσλ (Fairness). Σν TCP Hybla έδεημε ηα θαιχηεξα ζηελ απφδνζε θαη ηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ δηαζέζηκνπ εχξνπο δψλεο ηεο δνξπθνξηθήο δεχμεο GEO, ζηε πεξίπησζε πνπ κεγάισλε ν ξπζκφο ιαζψλ (Packet Error Rate) κε 2 ν ην Westwood θαη ηειεπηαία ην SACK θαη New Reno. Ζ ζχγθξηζε ηεο απφδνζεο (Efficiency) ησλ πξσηνθφιισλ απηψλ έγηλε θαη γηα δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο θαηξνχ (Καζαξφο Οπξαλφο, ππφ Βξνρή Οπξαλφο) δείρλνληαο πάιη πιενλέθηεκα ηνπ TCP Hybla. ηε Γηθαηνζχλε (Fairness) εμεηάζηεθε ην TCP Hybla κε ην New Reno κε ην δεχηεξν λα έρεη ειάρηζηα θαιχηεξα απνηειέζκαηα. Παξαθάησ παξνπζηάδνπκε θαη ηελ αξρηηεθηνληθή ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ πξνζνκνηψζεθε. Σσήμα 4.1: Απσιηεκηονική Πποζομοίωζηρ Ζ ζπγθεθξηκέλε έξεπλα καο δίλεη κηα πξψηε εηθφλα ηεο εθαξκνγήο ησλ TCP πξσηνθφιισλ θαη ηεο θαηαιιειφηεηαο ηνπο ζε δνξπθνξηθέο δεχμεηο. ηελ εξγαζία καο ζα παξνπζηάζνπκε ηα επξήκαηα κεηά απφ πξνζνκνίσζε ζε δηαθνξεηηθέο ηνπνινγίεο θαη 42

44 παίξλνληαο δηαθνξεηηθά ζελάξηα κε πεξηζζφηεξεο TCP εθδφζεηο ζα πξνζπαζήζνπκε λα αλαιχζνπκε πην ζπγθεθξηκέλα, ηε ζπκπεξηθνξά ησλ πξσηνθφιισλ απηψλ ζηα δνξπθνξηθά δίθηπα εζηηάδνληαο ζην Goodput θαη ην Fairness. 4.2 Κσυελφηά Γίκησα Σρίηης Γενεάς χκθσλα κε ην [15] ππήξμε κηα ζχγθξηζε ησλ TCP εθδφζεσλ New Reno, Westwood θαη Bic ζε θπςεισηά δίθηπα ηξίηεο γελεάο UMTS. Ζ ζχγθξηζε ηεο απφδνζεο έγηλε γηα κία ξνή, γηα δπν ξνέο θαη γηα ηέζζεξηο ξνέο λα κνηξάδνληαη ην ίδην θαλάιη κεηάδνζεο. χκθσλα κε απηή ηε δεκνζίεπζε ηα ηξία πξσηφθνιια έρνπλ παξφκνηα απνηειέζκαηα ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο. Σσήμα 4.2: Απσιηεκηονική πποζομοίωζηρ ηελ πεξίπησζε πνπ ππάξρεη κφλν κηα ξνή TCP ην New Reno έρεη ρακειφηεξε απφδνζε ζε ζρέζε κε ην Westwood θαη ην Bic θαηά 12% θαη 8% αληίζηνηρα. Σσήμα 4.3: Απόδοζη ηων TCP Westwood, New Reno, Bic για 1 ποή 43

45 Καη ηα ηξία TCP πξσηφθνιια παξέρνπλ ηε ρξεζηκνπνίεζε κνλν ηνπ 40% ηνπ bandwidth ζηελ πεξίπησζε ηεο κίαο ξνήο. Απμάλνληαο ην πιήζνο ησλ ξνψλ πνπ κνηξάδνληαη ην θαλάιη κεηάδνζεο ε αμηνπνίεζε ηνπ bandwidth θηάλεη πεξίπνπ ζην 90% ζηηο ηέζζεξηο ξνέο. Σσήμα 4.4: Απόδοζη ηων TCP Westwood, New Reno, Bic για 4 ποέρ Όζνλ αθνξά ηε δηθαηνζχλε ηα ηξία TCP πξσηφθνιια είραλ παξφκνηα απνηειέζκαηα θαη ζηελ πεξίπησζε ησλ δχν ξνψλ φπσο θαη ζηε πεξίπησζε ησλ ηεζζάξσλ ξνψλ. Ο δείθηεο δηθαηνζχλεο θπκαίλεηαη θνληά ζην 0.94 γηα ηηο δπν ξνέο θαη θνληά ζην 0.86 ζηελ πεξίπησζε ησλ ηεζζάξσλ ξνψλ. 44

46 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 5 ΔΞΟΜΟΙΧΗ ΓΟΡΤΦΟΡΙΚΧΝ ΓΙΚΣΤΧΝ ΚΑΙ ΑΤΡΜΑΣΧΝ ΓΙΚΣΤΧΝ ΚΤΦΔΛΧΣΗ ΣΗΛΔΦΧΝΙΑ ΣΡΙΣΗ ΓΔΝΔΑ ην θεθάιαην απηφ παξνπζηάδεηαη αλαιπηηθά ην κνληέιν εμνκνίσζεο πνπ αθνινπζήζεθε πξνθεηκέλνπ λα κειεηεζνχλ θαη λα αμηνινγεζνχλ ηα απνηειέζκαηα. Γηα ηελ αθξίβεηα παξνπζηάδνληαη ηα πξσηφθνιια κεηαθνξάο πξνο ζχγθξηζε, ηα κεηξηθά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ηεο απφδνζεο πξσηνθφιισλ ζε θάπνην δίθηπν, νη ηνπνινγίεο πνπ εμεηάδνληαη θαζψο θαη ηα απνηειέζκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ρξήζε ηνπ network simulator. 5.1 Πρφηόκολλα Μεηαθοράς προς ύγκριζη Σα ηειεπηαία ρξφληα, δηάθνξεο ιχζεηο έρνπλ πξνηαζεί γηα λα βειηηψζνπλ ηελ απφδνζε TCP πέξα απφ ηηο ελζχξκαηεο θαη ζηηο αζχξκαηεο ζπλδέζεηο. Μεξηθέο πξνηάζεηο εζηηάδνπλ ζηηο πεξηνξηζκέλεο ηξνπνπνηήζεηο ησλ ηππνπνηεκέλσλ δηαδηθαζηψλ ή θαη ζηηο παξακέηξνπο TCP ζπληνληζκνχ, ελψ άιινη πξνβιέπνπλ ηελ εηζαγσγή ελαιιαθηηθψλ δηαδηθαζηψλ TCP. Ζ ηειεπηαία θαηεγνξία πξνηάζεσλ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ εηζαγσγή ζεκαληηθψλ ηξνπνπνηήζεσλ TCP. Σν TCP Vegas ζηνρεχεη ζηελ παξεκπφδηζε ησλ απσιεηψλ ζπκθφξεζεο κε ηελ εθκεηάιιεπζε κηαο δπλακηθήο εθηίκεζεο ηνπ δηαζέζηκνπ εχξνπο δψλεο. Αλ θαη ζηα ελζχξκαηα δίθηπα κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ ζεηηθά απνηειέζκαηα απφ ην TCP Vegas, ην κέγηζην πνζνζηφ αχμεζεο ηνπ cwnd αθήλεηαη ακεηάβιεην φζνλ αθνξά ηα πξφηππα, πνηληθνπνηψληαο έηζη ηελ απφδνζε ησλ RTT κε κεγάιε θαζπζηέξεζε. Μηα άιιε ελδηαθέξνπζα πξφηαζε είλαη ην TCP Westwood, ην νπνίν εηζάγεη κηα ηξνπνπνίεζε ηνπ γξήγνξνπ αιγνξίζκνπ απνθαηάζηαζεο απνθαινχκελνπ faster recovery. ε αληίζεζε κε ηo πξφηππν TCP, πνπ κεηψλεη ζην κηζφ ην παξάζπξν ζπκθφξεζεο κεηά απφ ηξία δηπιά ACKs θαη θαζνξίδεη «ηπθιά» ην αξγφ θαηψηαην φξην έλαξμεο, ην TCP Westwood επηιέγεη έλα αξγφ θαηψηαην φξην έλαξμεο ζχκθσλα κε ην πξαγκαηηθφ δηαζέζηκν εχξνο δψλεο. Σν πξσηφθνιιν TCP Hybla πνπ παξνπζηάδεηαη θαη απηφ ζηνρεχεη ζηελ παξνρή θαη ηε ζπγθέληξσζε ελφο ζπλφινπ ηερληθψλ γηα λα ιπζεί ην πξναλαθεξζέλ πξφβιεκα δηαθνξάο RTT. Έλα ζηνηρείν θιεηδί είλαη ε ηξνπνπνίεζε ησλ ηππνπνηεκέλσλ θαλφλσλ γηα ηελ αχμεζε ηνπ κεγέζνπο ησλ παξαζχξσλ ζπκθφξεζεο, πνπ ιακβάλεηαη κε ηελ αθνινπζία ησλ ελδείμεσλ κηαο αλαιπηηθήο κειέηεο ηεο δπλακηθήο παξαζχξσλ ζπκθφξεζεο. Σν TCP Hybla είλαη έλα αμηφπηζην πξσηφθνιιν πξνζαλαηνιηζκέλν πξνο ηε ζχλδεζε πνπ εθαξκφδεη ηνλ έιεγρν ξνήο κε ηε βνήζεηα ελφο αιγνξίζκνπ παξαζχξσλ νιίζζεζεο. 45

47 Ο αιγφξηζκνο Reno, εληνχηνηο, ηεληψλεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ εκθάληζε ηεο εηεξνγέλεηαο ζην Γηαδίθηπν ζην νπνίν ηα δηαθνξεηηθά ηκήκαηα ηνπ δηθηχνπ κπνξνχλ λα εκθαλίδνπλ κεγάιεο δηαθνξέο ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο.σα δνξπθνξηθά δίθηπα κπνξεί λα έρνπλ πςειφηεξε θαζπζηέξεζε δηάδνζεο απφ ην επίγεηα δίθηπα θαη ηα αζχξκαηα δίθηπα θαη κπνξνχλ έηζη λα ππνζηνχλ πςειά πνζνζηά απψιεηαο παθέησλ. Σν Reno κεηαρεηξίδεηαη ηελ απψιεηα παθέησλ σο εθδήισζε ζπκθφξεζεο ζην δίθηπν.απηή ε ππφζεζε κπνξεί λα κελ ηζρχεη γηα ηα αζχξκαηα δίθηπα ζηα νπνία ε απψιεηα παθέησλ πξνθαιείηαη ζπρλά απφ ην ζφξπβν ή απφ άιινπο ιφγνπο εθηφο ηεο ζπκθφξεζεο δηθηχνπ. Ο δπαδηθφο έιεγρνο ζπκθφξεζεο αχμεζεο Binary Increase (BIC) είλαη κηα εθαξκνγή ηνπ TCP κε έλαλ βειηηζηνπνηεκέλν αιγφξηζκν ειέγρνπ ζπκθφξεζεο γηα ηα δίθηπα πςειήο ηαρχηεηαο κε πςειή ιαλζάλνπζα θαηάζηαζε πνπ απνηειείηαη απφ δχν κέξε: δπαδηθή αχμεζε αλαδήηεζεο θαη πξφζζεηε αχμεζε. Έλα ηειεπηαίν πξσηφθνιιν πνπ ζα εμεηαζηεί είλαη ην TCP Veno πνπ είλαη απιφ θαη απνηειεζκαηηθφ γηα ηελ ηπραία απψιεηα παθέησλ. Έλα βαζηθφ ζπζηαηηθφ Veno είλαη φηη ειέγρεη ην επίπεδν θαη ηηο ρξήζεηο ζπκθφξεζεο δηθηχσλ θαη ρξεζηκνπνηεί απηέο ηηο πιεξνθνξίεο γηα λα απνθαζίζεη εάλ νη απψιεηεο παθέησλ είλαη πηζαλφ λα νθείινληαη ζηε ζπκθφξεζε ή ζε ηπραία ιάζε κεηάδνζεο. 5.2 Σο μονηέλο Gilbert Elliot To κνληέιν Gilbert-Elliot ή δηαθνξεηηθά κνληέιν Markov 2 θαηαζηάζεσλ, πξνζθέξεη κηα αξθεηά ηθαλνπνηεηηθή πξνζέγγηζε ησλ θαηλνκέλσλ απηψλ πνπ ζπκβαίλνπλ ζην αζχξκαην θαλάιη κεηάδνζεο θαη ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηελ εξεπλεηηθή θνηλφηεηα γηα ηελ εμνκνίσζε αζχξκαησλ δηθηχσλ. χκθσλα κε ην κνληέιν απηφ, δχν είλαη νη δπλαηέο θαηαζηάζεηο πνπ ζπκβαίλνπλ ζην αζχξκαην θαλάιη κεηάδνζεο: Ζ Καλή θαηάζηαζε πνπ αληηπξνζσπεχεη ηελ θαλνληθή ιεηηνπξγία ηνπ αζχξκαηνπ θαλαιηνχ ρσξίο απψιεηεο, θαη ε Κακή πνπ αληηπξνζσπεχεη ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπ αζχξκαηνπ θαλαιηνχ θάησ απφ θαηλφκελα παξεκβνιψλ, ζθίαζεο θιπ. PGB 1-PGΒ Καλ ή Κακ ή 1-PBG PBG Σσήμα 4.5: Markov μονηέλο 2 καηαζηάζεων 46

48 Κάζε κία απφ απηέο ηηο θαηαζηάζεηο ζρεηίδεηαη κε έλα ξπζκφ ζθαικάησλ παθέησλ. ηελ Καλή θαηάζηαζε ν ξπζκφο ζθαικάησλ είλαη πνιχ κηθξφο (πξαθηηθά ακειεηένο), ελψ ζηελ κακή θαηάζηαζε ν ξπζκφο ζθαικάησλ είλαη πςειφο. Δάλ νη πηζαλφηεηεο κεηάβαζεο ηνπ θαλαιηνχ απφ ηελ Καλή θαηάζηαζε ζηελ Κακή θαη αληίζηξνθα, είλαη P GB θαη P BG αληίζηνηρα, ηφηε ν Ρπζκφο θαικάησλ Παθέησλ (Packet Δrror Rate- PER) ηνπ κνληέινπ πξνθχπηεη σο ε κέζε ηηκή ηεο πηζαλφηεηαο κεηάβαζεο απφ ηελ Καλή ζηελ Κακή θαηάζηαζε Δ[P GB ] θαη πεξηγξάθεηαη απφ ηε ζρέζε : PER = Δ[P GB ]= (1) Ζ ζρέζε (1) κπνξεί λα εθθξαζηεί θαη ζαλ ζπλάξηεζε ησλ κέζσλ ρξφλσλ παξακνλήο ζηηο δχν θαηαζηάζεηο: Ο κέζνο ρξφλνο παξακνλήο ζηελ Καλή θαηάζηαζε Δ[Σ G ] κπνξεί κε ηθαλνπνηεηηθή πξνζέγγηζε λα ζεσξεζεί ίζνο κε ην αληίζηξνθν ηεο πηζαλφηεηαο κεηάβαζεο ζηελ Κακή καηάζηαζη P GB, δειαδή: Δ[Σ G ] = 1 /P GB (2) Αληίζηνηρα, ν κέζνο ρξφλνο παξακνλήο ζηελ Καθή θαηάζηαζε Δ[Σ Β ] κπνξεί λα ζεσξεζεί ίζνο κε ην αληίζηξνθν ηεο πηζαλφηεηαο κεηάβαζεο ζηελ Καλή καηάζηαζη, δειαδή: Δ[Σ Β ] = 1 /P BG (3) Με απιή αληηθαηάζηαζε ησλ (2), (3) ζηελ (1) πξνθχπηεη φηη (4): PER = (4) Δμνκνίσζε ηνπ Gilbert-Elliot ζηνλ ns-2 Σν Gilbert-Elliot κνληέιν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηηο εμνκνηψζεηο είλαη ελζσκαησκέλν ζηνλ ns-2 έθδνζε χκθσλα κε ην κνληέιν απηφ ζηελ Καιή θαηάζηαζε δελ ζπκβαίλνπλ απψιεηεο παθέησλ, ελψ ζηελ Καθή θαηάζηαζε νη απψιεηεο είλαη 100%. Ζ επίηεπμε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ Ρπζκνχ θαικάησλ (Packet Error Rate) απφ ην κνληέιν, γίλεηαη κε θαηάιιειε ξχζκηζε ησλ κέζσλ ρξφλσλ παξακνλήο ζηελ Καλή θαη Κακή θαηάζηαζε Δ[Σ G ] θαη Δ[Σ Β ] αληίζηνηρα. Έηζη εάλ ν ζπλνιηθφο ρξφλνο πνπ δηαξθεί ε εμνκνίσζε είλαη Sim_time, ηφηε ηζρχεη κε ηθαλνπνηεηηθή πξνζέγγηζε φηη Δ[Σ G ] + Δ[ Τ Β ] = sim_time (νη ρξφλνη κεηάβαζεο κεηαμχ ησλ δχν θαηαζηάζεσλ ζεσξνχληαη ακειεηένη θαη δε ιακβάλνληαη ππφςελ). Δπνκέλσο ιφγσ ηεο (4) πξνθχπηεη φηη: Δ[Τ Β ] = PER sim_time Δ[Τ G ] = sim_time (1 PER) H δηαδηθαζία MarkovErrorProc {} πνπ γξάθηεθε ζε TCL γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ Gilbert Elliot κνληέινπ είλαη ε παξαθάησ: 47

49 proc MarkovErrorProc {} { set rvgood [new RandomVariable/Exponential] set rvbad [new RandomVariable/Exponential] $rvgood set avg_ [expr $sim_time(1-$per)] $rvbad set avg_ [expr $sim_time $PER)] set err [new ErrorModel/TwoState $rvgood $rvbad pkt] return $err } εκεηψλεηαη φηη νη ρξφλνη Σ G θαη Σ Β παξηζηάλνληαη ζην κνληέιν κε ηηο κεηαβιεηέο rvgood, rvbad θαη αθνινπζνχλ εθζεηηθή θαηαλνκή, ελψ νη avg_ εθθξάδνπλ ην κέζν ρξφλν (ζε δεπηεξφιεπηα) παξακνλήο ηνπ παθέηνπ ζηελ αληίζηνηρε θαηάζηαζε. Δπίζεο, νη απψιεηεο ζην κνληέιν πξαγκαηνπνηνχληαη αλά παθέην ιφγσ ηεο παξακέηξνπ pkt πνπ έρεη δνζεί. ηελ εμνκνίσζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ε PER ιακβάλεη δηάθνξεο δηαθξηηέο ηηκέο, πξνθεηκέλνπ λα εθηηκεζεί ε απφδνζε ησλ πξσηνθφιισλ κεηαθνξάο θάησ απφ δηαθνξεηηθέο θαηαζηάζεηο ζθαικάησλ, απφ κηθξέο παξεκβνιέο πνπ πξνθαινχλ απψιεηεο ηεο ηάμεσο ησλ 0.001%, κέρξη πνιχ κεγαιχηεξα (π.ρ. ζθάικαηα απνζχλδεζεο), πνπ πξνθαινχλ απψιεηεο έσο 10%. 5.3 Μεηρικές (goodput,fairness) ε απηφ ην θεθάιαην ζα γίλεη αλαθνξά γηα ηα κεηξηθά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ηεο απφδνζεο πξσηνθφιισλ ζε θάπνην δίθηπν. Αξρηθά ζα δνζεί ν νξηζκφο ηνπ Goodput ην νπνίν είλαη ην Throughput (Ρπζκναπφδνζε) ρσξίο ηα headers θαη ηα retransmission overheads, δειαδή ηα δεδνκέλα πνπ παξαιακβάλεη ε εθαξκνγή. Σν Throughput κε ηε ζεηξά ηνπ είλαη ε κεηξήζηκε ηαρχηεηα ξνήο, ε κέγηζηε ξνή, φηαλ πάληα ππάξρνπλ δεδνκέλα πξνο απνζηνιή θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κέηξεζεο (Sent_Data/Time). ε απηή ηελ εξγαζία ζα καο απαζρνιήζεη ην Goodput (Original_Data/Time ή Throughput (Overhead/Time)). Μηα ζπλάξηεζε πνπ εμππεξεηεί απηφ ην ζθνπφ είλαη ε εμήο: Fairness (δηθαηνζχλε): Ζ δηθαηνζχλε αλαθέξεηαη ζηελ ηθαλφηεηα λα βεβαησζεί κηα δίθαηε θαηαλνκή πφξσλ κεηαμχ ζπλδέζεσλ πνπ κνηξάδνληαη έλα θνηλφ θαλάιη επηθνηλσλίαο θαη ρξεζηκνπνηνχλ ην ίδην πξσηφθνιιν κεηαθνξάο. Ο έιεγρνο ηνπ ξπζκνχ κεηάδνζεο δεδνκέλσλ κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κε δίθαηε θαηαλνκή ησλ πφξσλ ηνπ ζπζηήκαηνο, δειαδή θάπνηεο ξνέο λα ρξεζηκνπνηήζνπλ πεξηζζφηεξν εχξνο δψλεο απφ θάπνηεο άιιεο. Έλαο 48

50 κεραληζκφο πνπ ζα ειέγρεη ην ξπζκφ απνζηνιήο κηαο ξνήο πξέπεη λα ξπζκίδεη ηελ απνζηνιή, ψζηε λα ρξεζηκνπνηεί ην ίδην εχξνο δψλεο κε ηηο ππφινηπεο ξνέο ζην δίθηπν. Οη ηππνπνηεκέλεο εθδφζεηο TCP είλαη γλσζηέο γηα ηε δηθαηνζχλε ηνπο, εθ' φζνλ νη ζπλδέζεηο έρνπλ παξφκνηα RTTs, Αληίζεηα ζηηο αζχξκαηεο ζπλδέζεηο ππάξρεη έιιεηςε δηθαηνζχλεο. Ο έιεγρνο ηνπ ξπζκνχ κεηάδνζεο καο δίλεη ηελ δπλαηφηεηα λα ειέγρνπκε αλ έρνπκε κε δίθαηε θαηαλνκή ησλ πφξσλ ηνπ ζπζηήκαηνο δειαδή θάπνηεο ξνέο λα ρξεζηκνπνηνχλ πεξηζζφηεξν εχξνο δψλεο απφ θάπνηεο άιιεο. Τπάξρνπλ δηαθνξεηηθνί ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο κπνξεί θαλείο λα κεηξήζεη ηε δηθαηνζχλε ζε έλα ζχζηεκα.μηα ζπλάξηεζε πνπ εμππεξεηεί απηφ ην ζθνπφ είλαη ε εμήο: Ζ παξαπάλσ εμίζσζε παίξλεη ηηο ηηκέο κεηαμχ 0 θαη 1 θαη ε ηηκή απηή ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ζπγθξίλεη ηελ ηδαληθή θαηάζηαζε δηθαηνζχλεο θάζε αιγνξίζκνπ. 5.4 Διζαγφγικά για ηον NETWORK SIMULATOR (NS-2) Σν πεηξακαηηθφ κέξνο ηεο εξγαζίαο πινπνηήζεθε κε ην πξφγξακκα εμνκνίσζεο Network simulator. Σν ns-2 είλαη έλα πξφγξακκα πξνζνκνίσζεο δηθηχσλ θαη απνηειεί ην πξντφλ ηνπ VINT Project, κίαο ζπλεξγαζίαο εξεπλεηψλ απφ ηα UC Berkeley, USC/ISI, LBL θαη Xerox PARC. Με ηε ρξήζε ηνπ ns-2 πξαγκαηνπνηήζεθε ε πξνζνκνίσζε δνξπθνξηθψλ δεχμεσλ θαη ε θαηαγξαθή ηεο επίδνζεο εθαξκνγψλ TCP κέζσ απηψλ. Σν πξφγξακκα ns απνηειεί κηα ζπιινγή απφ πξσηφθνιια δηαθνξεηηθψλ επηπέδσλ φπσο TCP, Mac (802.11,802.3,TDMA), Ad-hoc Routing,Sensor Network,Multicast protocols, Satellite protocols. Ζ έθδνζε πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε είλαη ε πην πξφζθαηε (2.34 ).Με ηνλ ns γίλεηαη ε ρξήζε ηεs γιψζζαο C ++ θαη ΟTcl πξφθεηηαη γηα κηα Tcl scripting γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ πνπ αλαπηχρηεθε απφ ην MIT. Ζ πξνζνκνίσζε πνιχπινθσλ πξσηνθφιισλ απαηηεί θψδηθα γξακκέλν ζε γιψζζα πξνγξακκαηηζκνχ θαη ε Tcl ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα νξηζηεί ην ζελάξην ηεο πξνζνκνίσζεο θαη λα δνζνχλ ηηκέο ζε παξακέηξνπο. Σέινο, φηαλ ηειεηψζεη ε πξνζνκνίσζε ην NS παξάγεη έλα ε πεξηζζφηεξα αξρεία πνπ πεξηέρνπλ ιεπηνκεξή δεδνκέλα ζρεηηθά κε ηε δηαδηθαζία ηεο πξνζνκνίσζεο. 49

51 5.5 NS-2 Tcp-Linux Οη αξρηθέο εθδφζεηο TCP πνπ πινπνηήζεθαλ ζε NS-2 ρξεζηκνπνηνχζαλ πεγαίν θψδηθα ηνπ BSD ππξήλα. Όζν ηα ρξφληα πεξλνχζαλ νη NS-2 TCP εθδφζεηο είραλ κεγάιν αληίθηππν ζηελ έξεπλα θαη ηε θαηαλφεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ TCP θαη νδήγεζαλ ζηελ αλάπηπμε λέσλ αιγνξίζκσλ ζπκθφξεζεο. ε απηφ ην θιίκα, ε εμέιημε ησλ θχξησλ ιεηηνπξγηθψλ ζπζηεκάησλ (Λ) ηε πξνεγνχκελε δεθαεηία έθεξε θαη ηελ απφθιηζε ησλ NS-2 TCP εθδφζεσλ απφ ηα ζεκειηψδε Λ φπσο ην Free BSD θαη Linux. Απηή ε εμέιημε δπζθνιεχεη θαη ηελ ρξεζηκνπνίεζε ηνπ NS-2 ζε ηξεηο βαζηθνχο άμνλεο φπσο παξνπζηάδνπκε παξαθάησ: Δπεθηαζηκφηεηα : Όζν ε δνκή ηνπ θψδηθα ζην NS-2 παξεθθιίλεη απφ ην θψδηθα ησλ ιεηηνπξγηθψλ ζπζηεκάησλ, γίλεηαη φιν θαη πην δχζθνιν λα ελαξκνληζηνχλ νη φπνηεο επεθηάζεηο κε ην πεγαίν NS-2 θνκκάηη πνπ βαζίδεηαη ζε Linux. Γηα ηνπο ζρεδηαζηέο αιγνξίζκσλ TCP, απνηειεί ηξνρνπέδε ε εθαξκνγή ηνπ ίδηνπ αιγνξίζκνπ θαη ζην πξφγξακκα NS-2 θαη ζε έλα πξαγκαηηθφ ζχζηεκα φπσο ην Linux. Αμηνπηζηία ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ NS-2: Γεδνκέλνπ φηη νη πεξηζζφηεξεο βειηηψζεηο έρνπλ εθαξκνζηεί ζε πεξηβάιινλ Linux αιιά φρη ζε NS-2, ε απφδνζε πνπ πξνβιέπεηαη απφ ηνλ NS-2 δηαθέξεη απφ ηελ απφδνζε ηνπ Linux. Σαρχηεηα πξνζνκνίσζεο: Οη NS-2 ρξήζηεο ζπρλά έρνπλ πξφβιεκα φζν αθφξα ηε δηάξθεηα ζην ρξφλν πξνζνκνίσζεο φηαλ πξνζπαζνχλ λα πξνζνκνηψζνπλ ζελάξηα κε LDFP (long distance fat-pipe) δίθηπα. Χο απνηέιεζκα απηψλ ησλ παξαγφλησλ, νη εξεπλεηέο απηέο ηηο κέξεο βξίζθνπλ επθνιφηεξν ζην λα ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ ππξήλα Linux θαη Dummy net [9] σο εξγαιεία γηα ηελ έξεπλα ηνπ πξσηνθφιινπ απφ ην λα ρξεζηκνπνηνχλ NS-2. Χζηφζν δελ απνηειεί ηε βέιηηζηε ιχζε ζην πξφβιεκα αθνχ ε ρξεζηκφηεηα ηνπ NS-2 είλαη αλεθηίκεηε θαη ε πξνζαξκνζηηθφηεηά ηνπ ζε πνιιαπιέο ηνπνινγίεο ην θαζηζηνχλ αλαληηθαηάζηαην εξγαιείν πξνζνκνίσζεο. Χο εθ ηνχηνπ, ζχκθσλα κε ηε πεγή [10] ζρεδηάζηεθε ην NS-2TCP-Linux ζην πιαίζην ηεο γεθχξσζεο ηνπ ράζκαηνο κεηαμχ ηνπ πεξηβάιινληνο «πξαγκαηηθήο» πινπνίεζεο πνπ ιεηηνπξγεί ζε ζχζηεκα Linux θαη ηνπ εξγαιείνπ αλάιπζεο πνπ είλαη ν NS-2. Γίλνληαο κηα ζχληνκε πεξηγξαθή, ην NS-2TCP-Linux έρεη ηξεηο άμνλεο σο ζηφρνπο ζρεδηαζκνχ : 50

52 Δληζρχεη ηελ επεθηαζηκφηεηα, επηηξέπνληαο ζηνπο ρξήζηεο λα εηζάγνπλ αιγνξίζκνπο ειέγρνπ ζπκθφξεζεο απεπζείαο απφ ηνλ πεγαίν θψδηθα ηνπ Linux. Παξέρεη απνηειέζκαηα πξνζνκνηψζεσλ πνπ είλαη πην θνληά ζηηο επηδφζεηο ηνπ Linux. Βειηηψλεη ηελ ηαρχηεηα πξνζνκνίσζεο γηα ηα LDFP δίθηπα. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην NS-2 TCP-Linux είλαη κηα λέα πινπνίεζε πνπ εκπεξηέρεη ην πεγαίν θψδηθα ηνπ ζε ππξήλεο Linux γηα ηηο TCP εθδφζεηο ειέγρνπ ζπκθφξεζεο. πγθξίλνληαο κε ηηο ππάξρνπζεο NS-2 TCP πινπνηήζεηο ην NS-2 TCP Linux έρεη ηξεηο βειηηψζεηο. 1. Έλα ζηαζεξφ interface γηα ηνλ αιγφξηζκν ηνπ παξαζχξνπ ζπκθφξεζεο παξφκνην κε απηφλ ζε Linux 2.6 εμαζθαιίδνληαο θαιχηεξε επεθηαζηκφηεηα γηα λένπο αιγνξίζκνπο ειέγρνπ ζπκθφξεζεο. 2. Μηα λέα κέζνδν αλίρλεπζεο απψιεηαο παθέησλ πνπ είλαη πην αθξηβήο. 3. Έλαο λένο βειηησκέλνο εμππξεηεηήο (scheduler) πνπ έρεη αληίθηππν ζηελ ηαρχηεηα πξνζνκνίσζεο. Χο απνηέιεζκα, ην NS-2 TCP Linux είλαη πην επεθηάζηκν, πην γξήγνξν θαη ηα παξαγφκελα απνηειέζκαηα απφ ηε πξνζνκνίσζε είλαη πνιχ πην θνληά ζηελ πξαγκαηηθή TCP ζπκπεξηθνξά ηνπ Linux. Όζν αθνξά ηε δηεπαθή (interface) κε ηελ νπνία επηηπγράλεηαη ε ζπκβαηφηεηα ηνπ NS-2 TCP θαη ησλ Linux, ν NS-2 TCP-Linux εηζάγεη έλαλ λέν TCP Agent, πνπ νλνκάδεηαη Linux TCP Agent, πνπ πινπνηεί ηε δηεπαθή ηεο έθδνζεο ησλ Linux γηα ηνλ έιεγρν ζπκθφξεζεο. Ο Linux TCP Agent αθνινπζεί ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο Linux ACK επεμεξγαζίαο, εκπεξηέρνληαο ξνπηίλεο γηα RTT δεηγκαηνιεςία, SACK επεμεξγαζία, γξήγνξε επαλεθπνκπή θαη εθπνκπή κε ρξνλνδηαθφπηε. Με απηφλ ηνλ ηξφπν επηηπγράλεηαη ε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ πεγαίνπ θψδηθα ηνπ Linux ππξήλα γηα ηελ πινπνίεζε δηαθνξεηηθψλ αιγνξίζκσλ ειέγρνπ ζπκθφξεζεο. 51

53 5.6 ενάρια Αποηελέζμαηα Γορσθορικά Γίκησα 1. ελάξην ην πξψην ζελάξην παξαηεξνχκε κηα απιή ηνπνινγία δνξπθνξηθήο επηθνηλσλίαο κε ηηο παξαθάησ νληφηεηεο: SH_A : ηαζεξφο θφκβνο (Απνζηνιέαο ή Παξαιήπηεο) SH_Β : Κηλεηφο θφκβνο (Παξαιήπηεο ή Απνζηνιέαο) GW_A,GW_Β: Gateways πνπ ιεηηνπξγνχλ σο δηεπαθέο ησλ θφκβσλ Α, Β αληίζηνηρα κε ηε δνξπθνξηθή δέπμε Satellite: GEO ή LΔΟ Δπηπιένλ, νη ζπλδέζεηο ησλ παξαπάλσ νληνηήησλ είλαη νη εμήο: SH_A GW_A: Δλζχξκαηε δεχμε κε ακθίδξνκν (Duplex) θαλάιη επηθνηλσλίαο SH_B GW_B: Aζχξκαηε δεχμε κε ακθίδξνκν (Duplex) θαλάιη επηθνηλσλίαο Satellite GW_A ή GW_B: Γνξπθνξηθή Εεχμε κε εχξνο δψλεο 6 Mbps θαη θαζπζηέξεζε παθέησλ 400 ms. Σσήμα 5.1: Γικηςακή ηοπολογία για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 52

54 ηε ζπλέρεηα πξνζνκνηψλνπκε ην script γηα δηάθνξα TCP variations (Reno, Veno, vegas Hybla Westwood, Bic) θαη γηα δηάθνξνπο ξπζκνχο ιαζψλ (0.0001, , , 0.005, 0.1) θαη κε ηε ρξήζε ηνπ excel εκθαλίδνπκε ηηο θακπχιεο απφδνζεο. ηνλ πίλαθα 1 βιέπνπκε ηα απνηειέζκαηα ηεο πξψηεο πξνζνκνίσζεο κε Error Rate Σέινο, θαη ηηο αληίζηνηρεο γξαθηθέο παξαζηάζεηο. TOP 1 SATELLITE GOODPUT Error Rates 0,0001 0,0005 0,0009 0,005 0,01 0,05 0,1 Reno 249,33 249,30 249,09 246,86 242,37 79,11 75,15 Veno 297,00 301,70 317,37 314,25 286,25 176,75 75,15 Vegas 203,20 203,12 202,02 203,70 193,70 79,11 75,15 Hybla 2481, , , , , ,31 402,81 Westwood 727,26 735,06 727,50 702,20 697,80 597,00 75,15 Bic 431,43 426,45 422,33 428,05 414,32 177,00 166,33 Πίνακαρ 1: Αποηελέζμαηα απόδοζηρ για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο Γπάθημα 5.1 :Σύγκπιζη Απόδοζηρ TCP για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο Σν Hybla ππεξέρεη εκθαλψο, γεγνλφο πνπ θαλεξψλεη φηη ιεηηνπξγεί θαιχηεξα ζε ζρέζε κε ην Reno, ην Veno, Vegas, Bic θαη Westwood. Γεχηεξν ζε απφδνζε έξρεηαη ην πξσηφθνιιν Westwood γηαηί ιφγσ ηνπ ( Bandwidth Estimate: ΒWE) ιεηηνχξγεη θαιχηεξα ζηελ εθηίκεζε ηεο ρσξεηηθφηεηαο ζε ζρέζε κε ηα άιια πξσηφθνιια. Σξίην ζε απφδνζε είλαη ην πξσηφθνιιν Bic πνπ δείρλεη λα ηα θαηαθέξλεη θαιχηεξα ζε ζρέζε κε ηα πξσηφθνιια Reno, Veno θαη Vegas. Σν πξσηφθνιιν Vegas θαη Veno δείρλνπλ (φπσο θαίλεηαη θαη απφ ηελ γξαθηθή παξάζηαζε) λα κελ έρνπλ κεγάιε δηάθνξα ζηελ απφδνζε 53

55 απηφ ζπκβαίλεη ζε θαηαζηάζεηο φπνπ δελ ππάξρνπλ πνιιά ιάζε ζηε κεηάδνζε, ηφηε παξαηεξνχκε πσο ζπκπεξηθέξνληαη ην ίδην. Σν Vegas ρξεζηκνπνηεί ηελ απψιεηα παθέησλ ζαλ κέηξν εθηίκεζεο ηεο ζπκθφξεζεο ζην δίθηπν ελψ o Reno κειεηά ηε ζπκθφξεζε ηνπ δηθηχνπ. Σν TCP Hybla δείρλεη λα αληαπεμέξρεηαη θαη ζε ζπλδέζεηο πνπ πεξηιακβάλνπλ δνξπθνξηθφ βήκα επηρεηξψληαο λα δψζεη ιχζε ζην πξφβιεκα δηθαηνζχλεο (fairness problem) φηαλ έρνπκε ηνπνινγίεο κε πεξηζζφηεξν απφ κηα ξνή φπσο ζα εμεηάζνπκε παξαθάησ. Δπίζεο θαη ζην Γξάθεκα 5.1 θαίλεηαη λα ππεξέρεη ην πξσηφθνιιν Hybla ζε ζχγθξηζε κε ηα ππφινηπα πξσηφθνιια ζπκπεξηθέξεηαη κε ηελ θαιχηεξε απφδνζε. Σα πξσηφθνιια Veno θαη Vegas δείρλνπλ λα κε δηαθέξνπλ ηφζν πνιχ σο πξνο ηελ απφδνζε θαη γηα κεγάια error rate ηα πξσηφθνιια Reno, Veno, Vegas, Westwood θαη Bic ηείλνπλ ζηελ ίδηα απφδνζε ηνπ δηθηχνπ. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ζε γξαθηθέο παξαζηάζεηο (xgraph) πνπ ειήθζεζαλ απφ ηελ εμνκνίσζε κε 0,0001 error rate γηα ην πξψην ζελάξην. Ζ παξάκεηξνο πνπ ζα εμεηαζηνχλ είλαη ε απνδνηηθφηεηα (throughput) ηνπ κεραληζκνχ κεηάδνζεο παθέησλ ζε δνξπθνξηθέο ζπλδέζεηο. Αξρηθά νη κεραληζκνί ειέγρνπ ρσξίδνληαη ζε δπν θαηεγνξίεο : Loss based: Έρνπλ σο βαζηθφ ζηφρν ηνλ έιεγρν θαη δξνπλ αλάινγα κεηψλνληαο ηε κεηάδνζε. Delay based: Μεηξνχλ ηηο απμνκεηψζεηο ησλ RTT θαη πξνζπαζνχλ λα ειέγμνπλ ηελ ζπκθφξεζε πξνιεπηηθά πξηλ απηή γίλεη θνηηψληαο ηηο νπξέο αλακνλήο. ε απηφ ην πιαίζην φηαλ γίλεη αληηιεπηή κηα ζπκθφξεζε δπν πξάγκαηα καο απαζρνινχλ: Σν πψο κεηψλεηαη ην παξάζπξν ζπκθφξεζεο (decrease) θαη έπεηηα ην πψο αλαθηάηαη (increase) ψζηε λα κε ράζνπκε απφ απφδνζε. Γηαηί κεγαιχηεξν παξάζπξν ζεκαίλεη κεγαιχηεξε απφδνζε. ην απιφ TCP έρνπκε Αddictive Increase Multiplicative Decrease (AIMI ). 54

56 Σσήμα 5.2: xgraph congestion window Reno vs Bic για 0,0001error rate Σν βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ Bic είλαη ε ζπλάξηεζε αχμεζεο ηνπ παξαζχξνπ ζπκθφξεζεο. Αξρηθά ην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ ηίζεηαη σο κέγηζην (φπσο δηαθξίλεηαη θαη ζηελ xgraph) θαη φηαλ ζπκβεί απψιεηα ην Bic κεηψλεη ην παξάζπξν ηνπ θαηά έλα πνιιαπιαζηαζηηθφ παξάγνληα. Οπζηαζηηθά ην Βic νθείιεη ην θαιχηεξν goodput έλαληη ηνπ Reno ζηνλ ηξφπν πνπ απμάλεη ην παξάζπξφ ηνπ (κεραληζκφο δπαδηθήο αλαδήηεζεο) έπεηηα απφ θάπνην ζθάικα ή επεηζφδην ζπκθφξεζεο. Ο κεραληζκφο απηφο εμαζθαιίδεη ηαρχηεξνπο ξπζκνχο αχμεζεο ηνπ παξαζχξνπ, έλαληη ηνπ Reno (πνπ απμάλεηαη κφιηο κε πνιχ αξγφ ξπζκφ κφιηο 1 παθέην αλα RTT φηαλ cwnd >SSTHRESH. Σσήμα 5.3: xgraph congestion window Reno vs Westwood για 0,0001 error rate θνπφο ηεο αλάπηπμεο ηνπ Westwood ήηαλ λα βειηηψζεη ηελ απφδνζε ηνπ Reno ζην θνκκάηη πνπ ηξέρεη ζηελ πιεπξά ηνπ απνζηνιέα. Ο αιγφξηζκνο εκθαλίδεη κηα κέζνδν 55

57 επηινγήο ηνπ θαηάιιεινπ παξάζπξνπ ζπκθφξεζεο αιιά θαη ηνπ θαησθιηνχ έλαξμεο ηεο δηαδηθαζίαο αξγή εθθίλεζε ( slow start threshold) ππνινγίδνληαο ην πξνζθεξφκελν απφ ην δίθηπν bandwidth. Ζ δηαθνξά κε ην Reno, ν νπνίνο κεηά απφ ηξεηο δηπιέο επαιεζεχζεηο κεηψλεη ην παξάζπξν ζπκθφξεζεο ζην κηζφ, είλαη φηη ην Westwood παίξλεη ππ φςηλ ηνπ ην εχξνο δψλεο ηεο ζχλδεζεο θαη πξνζαξκφδεη θαηάιιεια ην παξάζπξν ζπκθφξεζεο. Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα λα κνηξάδεηαη θαιχηεξα ην εχξνο δψλεο φηαλ κνηξάδνληαη ηελ ίδηα δεχμε ζπζηήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ ίδην αιγφξηζκν. Σν Westwood πξνζαξκφδεη θαιχηεξα ην δηθφ ηεο θαηψθιη θαη δελ ξίρλεη ηφζν φζν ην Reno ην παξάζπξν ζπκθφξεζεο. Σσήμα 5.4: xgraph slow start threshold window Reno vs Westwood για 0,0001 error rate Tν Westwood εηζάγεη κηα λέα παξαιιαγή ηνπ αιγνξίζκνπ κε ηνλ νπνίν ην TCP ξπζκίδεη ην congestion window. θνπφο απηήο ηεο κεηαηξνπήο είλαη λα απμήζεη ηελ απφδνζε ζρεηηθά κε ηηο θιαζζηθέο εθδφζεηο ηνπ TCP ηφζν ζε ελζχξκαηα φζν θαη ζε αζχξκαηα. Παξαθνινπζεί ηνλ ξπζκφ ησλ επηβεβαηψζεσλ θαηά ηελ αληαιιαγή δεδνκέλσλ κε ζθνπφ ηε κέηξεζε αμηνπνίεζεο ηνπ bandwidth. Με ηελ απνηίκεζε απηή ηνπ bandwidth ππνινγίδεηαη ην congestion window θαη ην slow start threshold κεηά απφ ζπκθφξεζε, έπεηηα απφ ηξία DACKS ή ππέξβαζε ηνπ timeout. ε αληίζεζε γηα παξάδεηγκα ην Reno πνπ κεηά απφ κηα απψιεηα ελφο παθέηνπ κεηψλεη ηπθιά ην congestion window ην Westwood πξνζπαζεί λα ππνινγίζεη ηηκέο γηα ην congestion window θαη ην slow start threshold ζρεηηθέο κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ bandwidth ηη ζηηγκή πνπ εκθαλίζηεθε ε ζπκθφξεζε. 56

58 Σσήμα 5.5 :xgraph congestion window Westwood vs Bic για 0,0001 error rate ην παξαπάλσ ζρήκα εμ αξρήο ν Bic ζέηεη κεγάιν παξάζπξν. Δλψ αληηζέησο ην Westwood μεθηλά κε κηθξφ κέγεζνο θαη βαζκσηά κεγαιψλεη. Απηφ γίλεηαη γηα λα κελ έρεη κεγάιεο απψιεηεο ν Westwood θαη ν Bic γηα λα εμππεξεηήζεη θαηαζηάζεηο bursty traffic δειαδή φηαλ έρνπκε λα ζηείινπκε κεγάιν φγθν δεδνκέλσλ άκεζα ρσξίο λα καο ελδηαθέξεη αλ ραζνχλ θάπνηα παθέηα. Με βάζε ηα απνηειέζκαηα ηνπ πίλαθα 1 ηνπ goodput ε Bic ππεξηεξεί ηνπ Westwood ζε κηθξνχο ξπζκνχο ιαζψλ, ελψ ην Westwood αξρίδεη λα θεξδίδεη έδαθνο έλαληη ηεο Bic φηαλ ην error rate απμάλεη. Σσήμα 5.6: xgraph slow start threshold Hybla vs Bic για 0,0001 error rate 57

59 Σσήμα 5.7: xgraph congestion window Hybla,Bic,Reno, Veno, Westwood,Vegas για 0,001 error rate Σσήμα 5.8: xgraph slow start threshold Hybla,Bic,Reno, Veno, Westwood,Vegas για 0,0001 error rate Ο Βic ζπλδπάδεη linear θαη ινγαξηζκηθφ increase.αξρηθά κεηψλεη ην παξάζπξν θαηά έλα παξάγνληα θαη θάζε θνξά πνπ έξρεηαη έλα λέν ACK ζέηεη κηα ηηκή ζην παξάζπξν ίζε κε ην ελδηάκεζν ηνπ πξηλ θαη ηνπ κεηά ηε ζπκθφξεζε παξαζχξνπ. Αλ ε δηαθνξά ηεο ελδηάκεζεο ηηκήο θαη ηνπ παξαζχξνπ είλαη κεγάιε (πεξλά έλα θαηψθιη) ηφηε έρνπκε linear αχμεζε (δελ αλεβαίλεη εθζεηηθά αιιά γξακκηθά). Αληίζεηα ην Hybla, παξαηεξεί εάλ θαζπζηεξνχλ νη ππνδνρέο ACKs πνπ αληηζηνηρνχλ ζηα δηαβηβαζζέληα ηκήκαηα, είλαη πηζαλφ λα 58

60 ππνινγίζνπλ ζην μεθίλεκα ηεο ζχλδεζεο κηα θαηά πξνζέγγηζε εθηίκεζε ηνπ εχξνπο δψλεοθαζπζηέξεζεο θαλαιηψλ, απφ ην νπνίν λα πξνζδηνξίζεη κηα θαηάιιειε slow start threshold. ηα ζρήκαηα 5.6,5.7 θαη 5.8 παξαηεξνχκε πσο ηηο κεγαιχηεξεο δηαθπκάλζεηο ηνπ cwnd θαη ηνπ slow start threshold ηηο έρεη ην πξσηφθνιιν Hybla ζε ζρέζε κε ηα ππφινηπα πξσηφθνιια. 2. ελάξην αλ δεχηεξν ζελάξην εμεηάδνπκε πεξηζζφηεξεο ξνέο (πνιιαπινί ρξεζηέο) θαη ηε δηθαηνζχλε (fairness) αλάκεζα ζηελ κεηάδνζε. ην ρήκα 5.9 παξνπζηάδεηαη ε δεχηεξε ηνπνινγία δνξπθνξηθήο επηθνηλσλίαο κε ηηο παξαθάησ νληφηεηεο: SH_A : ηαζεξφο θφκβνο (Απνζηνιέαο ή Παξαιήπηεο) SH_Β : Κηλεηφο θφκβνο (Παξαιήπηεο ή Απνζηνιέαο) GW_A,GW_Β: Gateways πνπ ιεηηνπξγνχλ σο δηεπαθέο ησλ θφκβσλ Α, Β αληίζηνηρα κε ηε δνξπθνξηθή δέπμε Satellite: GEO ή LΔΟ Δπηπιένλ, νη ζπλδέζεηο ησλ παξαπάλσ νληνηήησλ είλαη νη εμήο: SH_A GW_A: Δλζχξκαηε δεχμε κε ακθίδξνκν (Duplex) θαλάιη επηθνηλσλίαο SH_B GW_B: Aζχξκαηε δεχμε κε ακθίδξνκν (Duplex) θαλάιη επηθνηλσλίαο Satellite GW_A ή GW_B: Γνξπθνξηθή Εεχμε κε εχξνο δψλεο 6 Mbps θαη θαζπζηέξεζε παθέησλ 400 ms. Κάζε θνξά κεηά ην βαζηθφ script, θαηαγξάςακε θαη ηα απνηειέζκαηα γηα θάζε fairness θαζψο θάζε ξνή είλαη αλεμάξηεηε απφ ηηο άιιεο, θαη επνκέλσο ζα πξέπεη λα δηαηεξεί δηαθνξεηηθά "αληίγξαθα" ηεο κεηαβιεηήο απηήο. To script αξρείν top_2.tcl είλαη ην αξρείν πνπ πινπνηεί ηελ παξαθάησ ηνπνινγία πνπ θαίλεηαη ζηελ εηθφλα. 59

61 Σσήμα 5.9 : Γικηςακή ηοπολογία για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο ηε ζπλέρεηα πξνζνκνηψλνπκε ην script γηα δηάθνξα TCP variations (Reno, Veno, Vegas Ζybla, Westwood, Bic) θαη γηα δηάθνξνπο ξπζκνχο ιαζψλ (0, 0.001, 0.001, 0.01, 0.05, 0.1) θαη κε ηε ρξήζε ηνπ excel εκθαλίδνπκε ηηο θακπχιεο απφδνζεο. ηνλ πίλαθα 2 βιέπνπκε ηα απνηειέζκαηα ηεο πξψηεο πξνζνκνίσζεο. Σέινο, θαη ηηο αληίζηνηρεο γξαθηθέο παξαζηάζεηο. SATELLITE GOODPUT Error Rates 0,0001 0,0005 0,0009 0,005 0,01 0,05 0,1 Reno 84,33 70,82 85,41 82,30 55,62 30,14 3,12 Veno 79,06 94,90 79,90 79,45 64,36 57,64 4,60 Vegas 58,77 64,52 62,68 59,60 49,20 28,91 3,54 Hybla 508,95 481,53 479,24 452,95 434,03 373,55 188,37 Westwood 152,45 143,37 135,24 143,71 85,96 67,64 3,12 Bic 90,02 88,50 90,04 80,85 73,00 55,26 10,10 Πίνακαρ 2: Αποηελέζμαηα απόδοζηρ για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 60

62 Γπάθημα 5.2: Σύγκπιζη Απόδοζηρ TCP για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο TOP 2 SATELLITE FAIRNESS Error Rates 0,0001 0,0005 0,0009 0,005 0,01 0,05 0,1 Reno 0,99 0,99 0,99 0,97 0,98 0,94 0,80 Veno 0,98 0,99 0,95 0,99 0,99 0,99 0,82 Vegas 0,98 0,99 0,98 0,99 0,98 0,99 0,87 Hybla 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 0,99 Westwood 0,99 0,97 0,90 0,98 0,86 0,95 0,80 Bic 0,98 0,96 0,97 0,99 0,97 0,92 0,87 Πίνακαρ 3: Αποηελέζμαηα Fairness για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο Παξαπάλσ ζηνλ πίλαθα 2 έρνπκε ηα απνηειέζκαηα απφ ηελ πξνζνκνίσζε θαη ηελ απφδνζε ησλ πξσηνθφιισλ πνπ εμεηάζακε θαη παξαηεξνχκε πσο παξφιν πνπ έρνπκε πεξηζζφηεξεο ξνέο πάιη ην πξσηφθνιιν Ζybla έρεη ηελ θαιχηεξε απφδνζε. ηνλ πίλαθα 3 θαηαγξάςακε ηα απνηειέζκαηα απφ ηελ εμέηαζε ηεο δηθαηνζχλεο ζην δίθηπν καο θαη εμάγνπκε ηηο γξαθηθέο παξαζηάζεηο κε ηε ρξήζε ηνπ excel.σν θαιχηεξν fairness είλαη απηφ πνπ πιεζηάδεη ζην 1 θαη φζν κηθξφηεξν απφ απηφ, ηφζν ην fairness είλαη ρεηξφηεξν. 61

63 Γπάθημα 5.3: Σύγκπιζη δικαιοζύνηρ (fairness) ΤCP για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο Οη απνδφζεηο φισλ ησλ εμεηαδφκελσλ πξσηνθφιισλ είλαη αξθεηά κεγαιχηεξεο ζε ζρέζε κε ηα απνηειέζκαηα ζην ζελάξην 2. Γηα ρακειά error rate (0,005 θαη 0,01) ζην ζελάξην 2 ππεξέρεη ην Ζybla κε απφδνζε κε 452,95 θαη 434,03. Απηφ καο δείρλεη πσο ζε θαηαζηάζεηο κε κεγάιν ξπζκφ ζθαικάησλ πσο φια ηα πξσηφθνιια κεηψλνπλ αξθεηά ηελ απφδνζε ηνπο αιά ην TCP Ζybla πάιη είλαη αλψηεξν. Ζ δηθαηνζχλε ζην ζελάξην 2 δείρλεη λα είλαη αξθεηά θαιή αιιά γηα κεγάιν error rate (0,1) δηαθξίλνπκε πσο κεηψλεηαη ν δείθηεο δηθαηνζχλεο φισλ ησλ πξσηνθφιισλ θαη ηδηαίηεξα ηνπ Ζybla κε 0,70 παξνπζηάδνληαο κε δίθαηε ζπκπεξηθνξά ζηε θαηαλνκή πφξσλ κεηαμχ ζπλδέζεσλ πνπ κνηξάδνληαη έλα θνηλφ θαλάιη επηθνηλσλίαο. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ζε γξαθηθέο παξαζηάζεηο (xgraph) πνπ ειήθζεζαλ απφ ηελ εμνκνίσζε κε 0,005 θαη 0,0009 error rate. Σσήμα 5.10: xgraph congestion window Westwood vs Bic για 0,005 error rate 62

64 Σσήμα 5.11: xgraph slow start threshold Reno, Westwood, Hybla, Bic, Veno, Vegas για 0,005 error rate Όπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 5.10, ε ιεηηνπξγία ηνπ παξαζχξνπ ζπκθφξεζεο ζε ζρέζε κε ην πξψην ζελάξην δελ πξνθαιεί ζεκαληηθέο αιιαγέο. ην παξαπάλσ ζρήκα εμ αξρήο ν Westwood ζέηεη κεγάιν παξάζπξν. Δλψ αληηζέησο ην πξσηφθνιιν Bic μεθηλά κε κηθξφ κέγεζνο. Με βάζε ηα απνηειέζκαηα ηνπ πίλαθα 2 ηνπ goodput ην Westwood ππεξηεξεί ηνπ Bic ζε κηθξνχο ξπζκνχο ιαζψλ θαη ράλεη ην έδαθνο ηνπ γηα κεγάιν ξπζκφ ιαζψλ αθνχ γηα 0,1 (error rate) πέθηεη αξθεηά ζε απφδνζε. ην ζρήκα 5.11 δελ παξαηεξνχκε κεγάιεο δηαθνξέο κε ην ζρήκα 5.7. Σηο κεγαιχηεξεο δηαθπκάλζεηο ηνπ slow start threshold ηηο έρεη ην πξσηφθνιιν Hybla ζε ζρέζε κε ηα ππφινηπα πξσηφθνιια θαη ζε απηφ ην ζελάξην. Σσήμα 5.12 : xgraph slow start threshold Hybla vs Bic για 0,009 error rate 63

65 Σσήμα 5.13 : xgraph congestion window Reno vs Bic για 0,009 error rate ην ζρήκα 5.12 βιέπνπκε ηε ιεηηνπξγία ηνπ slow start threshold ηνπ Hybla θαη Bic. Καη ζε απηή ηε πεξίπησζε δηαθξίλνπκε νκνηφηεηεο κε ηo ζρήκα 5.5 απφ ην ζελάξην 1 παξφιν πνπ ε κέηξεζε καο είλαη γηα 0,009 error rate. Σν Hybla, παξαηεξνχκε πσο έρεη κεγάιεο απμνκεηψζεηο ιφγσ ηνπ φηη ππνινγίδεη ζην μεθίλεκα ηεο ζχλδεζεο κηα θαηά πξνζέγγηζε εθηίκεζε ηνπ εχξνπο δψλεο-θαζπζηέξεζεο θαλαιηψλ, απφ ην νπνίν πξνζδηνξίζεη κηα θαηάιιειε slow start threshold. 64

66 5.6.2 Κσυελφηά Αζύρμαηα Γίκησα Σρίηης Γενεάς 1. ελάξην Σν πξψην ζελάξην πνπ εμεηάζακε ζηα αζχξκαηα θπςεισηά δίθηπα απνηειείηαη απφ έλαλ αζχξκαην θφκβν (mobile node) πνπ ζπλδέεηαη κέζσ ελφο δηθηχνπ UMTS κε έλα ζηαζκφ βάζεο (base station). Ο ζηαζκφο βάζεο ζπλδέεηαη κέζσ ελφο ελζχξκαηνπ δηθηχνπ κε έλα δξνκνινγεηή θαη έλαλ ελζχξκαην θφκβν (wired node), φπσο θαίλεηαη θαη ζην ζρήκα Ο ελζχξκαηνο θφκβνο (wired node) ζηέιλεη ζηνλ αζχξκαην θφκβν (mobile node). Οη ηδηφηεηεο ησλ ζπλδέζεσλ κεηαμχ ησλ θφκβσλ είλαη: Mobile node Base station: o Downlink: 30 Mbps, delay 20ms o Uplink: 2 Mbps, delay 20 ms Base station Router : o 100 Mbps, delay 35 ms Router Wired node: o 100 Mbps, delay 10ms Mobile node UMTS Base Station ΔΝΤΡΜΑΣΟ ΓΗΚΣΤΟ Wired Node DL: 30Mbps, delay 20ms UL:2Mbps, delay 20ms 100Mbps, delay 25ms 100Mbps, delay 10ms Σσήμα 5.14: Γικηςακή ηοπολογία για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο Πξνζνκνηψλνπκε ηελ πξψηε ηνπνινγία γηα δηάθνξεο TCP variation (BIC, Hybla, Reno, Veno, Vegas θαη Westwood) γηα error rate , , , , , ηε ζπλέρεηα θαηαζθεπάδνπκε ηε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο απφδνζεο ηεο θάζε έθδνζεο ηνπ TCP θαη ηεο ηηκήο πνπ παίξλεη ην congestion window θαζψο θαη ην slow start threshold. Σα απνηειέζκαηα ηεο πξνζνκνίσζεο θαίλνληαη ζην γξάθεκα 5.4 θαη ζηα ζρήκαηα 5.15 θαη

67 TOP 1 UMTS GOODPUT Error Rate 0,0001 0,0005 0,0010 0,0050 0,0100 0,0050 0,0100 Bic 1438,4 1426,9 1420,1 1402,6 1377,5 176,8 216,3 Hybla ,7 3118,4 3077,2 3033,5 971,1 203,5 Reno 1181,2 1180,8 1179, , ,0 Veno 1347,4 1343,3 1326,5 1302,7 1274,4 96,1 75 Vegas 906,9 906,8 905,5 899,8 878, Westwood 5215,6 5144,8 5013,4 4881,3 4372,6 1994,9 75 Πίνακαρ 4: Αποηελέζμαηα απόδοζηρ για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο Γπάθημα 5.4: Σύγκπιζη απόδοζηρ TCP για ηο ππώηο ςπό εξέηαζη ζενάπιο Όπσο θαίλεηαη θαη ζηε γξαθηθή παξάζηαζε ηνπ goodput (Γξάθεκα 5.4) ηεο πξψηεο ηνπνινγίαο ην Westwood έρεη θαιχηεξε απφδνζε ζε ζρέζε κε ηα ππφινηπα TCP πξσηφθνιια πνπ εμεηάδνπκε. Απηφ νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ην Westwood ππνινγίδεη θαιχηεξα ην δηαζέζηκν bandwidth θαη δελ επεξεάδεηαη απφ ηπραία ιάζε πνπ κπνξεί λα εκθαληζηνχλ ζην θαλάιη κεηάδνζεο ησλ δεδνκέλσλ. Σα ππφινηπα TCP πξσηφθνιια αλ ππάξρνπλ έζησ θαη ιίγα ηπραία ιάζε κεηψλνπλ θαηά πνιχ ην ξπζκφ απνζηνιήο ησλ δεδνκέλσλ θαζψο ππνζέηνπλ πσο ππάξρεη ζπκθφξεζε ζην δίθηπν κε απνηέιεζκα λα κεηψλεηαη ε απφδνζή ηνπο. 66

68 ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηνπ congestion window θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνζνκνίσζεο γηα error rate γηα φια TCP πξσηφθνιια πνπ εμεηάδνπκε. Σσήμα 5.15 : xgraph congestion window Bic,Hybla,Reno,Veno,Vegas, Westwood για error rate 0,0005 Απφ ηα γξαθήκαηα ηνπ congestion window θαη ηνπ slow start threshold βιέπνπκε φηη ην TCP Hybla αμηνπνηεί θαιχηεξα ην κέζν κεηάδνζεο θαζψο παίξλεη πην ζπρλά ηε κέγηζηε ηηκή ζε ζρέζε κε ηα ππφινηπα πξσηφθνιια, αιιά δελ έρεη ηελ θαιχηεξε απφδνζε θαζψο έρεη ζπρλέο θαη απφηνκεο κεηαβνιέο ζην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ θαη δελ θξαηάεη ηε κέγηζηε ηηκή γηα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα. 67

69 Σσήμα 5.16 : xgraph slow start threshold Bic,Hybla,Reno,Veno,Vegas, Westwood για error rate 0,0005 Σν TCP Westwood έρεη ηελ θαιχηεξε απφδνζε θαζψο ζρεδφλ ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο πξνζνκνίσζεο ην κέγεζνο ηνπ παξαζπξνπ είλαη πνιχ θνληά ζην κέγηζην, δελ έρεη απφηνκεο κεηαβνιέο, παξακέλεη ζρεδφλ ζηαζεξφ. Ζ ηηκή πνπ έρεη ην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ γηα ηα ππφινηπα πξσηφθνιια είλαη ρακειή ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο πξνζνκνίσζεο δηφηη αθφκα θαη αλ ζπκβνχλ θαη ιίγα ηπραία ιάζε ην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ κεηψλεηαη ζε κεγάιν βαζκφ. 68

70 2. ελάξην Σν δεχηεξν ζελάξην πνπ εμεηάζακε ζηα αζχξκαηα θπςεισηά δίθηπα απνηειείηαη απφ δέθα αζχξκαηνπο (mobile nodes) θαη δέθα ελζχξκαηνπο θφκβνπο (wired nodes) πνπ ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κέζσ ελφο ζηαζκνχ βάζεο (base station) θαη ελφο δξνκνινγεηή (router). Οη ελζχξκαηνη θφκβνη ζηέιλνπλ πξνο ηνπο αληίζηνηρνπο αζχξκαηνπο θφκβνπο. Μειεηήζεθε ε απφδνζε ησλ πξσηφθνιισλ TCP θαζψο θαη ε δηθαηνζχλε αλάκεζα ζηηο ξνέο δεδνκέλσλ πνπ ππάξρνπλ ζην δίθηπν. Οη αζχξκαηνη θφκβνη ζπλδένληαη κε ην ζηαζκφ βάζεο κέζσ ελφο δηθηχνπ HSPA κε ηαρχηεηα ιήςεο (downlink) 42 Mbps θαη θαζπζηέξεζε κεηάδνζεο (delay) 20ms θαη ηαρχηεηα απνζηνιήο (uplink) 11Mbps θαη θαζπζηέξεζε κεηάδνζεο (delay) 20ms. Ο δξνκνινγεηήο ζπλδέεηαη κε ηνπο ελζχξκαηνπο θφκβνπο θαη κε ην ζηαζκφ βάζεο κε duplex ζπλδέζεηο κε ηαρχηεηα 100Mbps θαη θαζπζηέξεζε κεηάδνζεο 10ms. Wired Node 1 Mobile node 1 Mobile node 2 HSPA DL: 42Mbps, delay 20ms UL:11Mbps, delay 20ms ΔΝΤΡΜΑΣΟ ΓΗΚΣΤΟ 100Mbps, delay 10ms Wired Node 2 Wired Node 3 Mobile node 3 Base Station 100Mbps, delay 25ms Wired Node 4 Mobile node 4 Wired Node 5 Mobile node 5 Mobile node 6 Wired Node 6 Mobile node 7 Wired Node 7 Mobile node 8 Wired Node 8 Mobile node 9 Wired Node 9 Mobile node 10 Wired Node 10 Σσήμα 5.17: Γικηςακή ηοπολογία για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 69

71 Πξνζνκνηψλνπκε ηελ πξψηε ηνπνινγία γηα δηάθνξεο TCP variation (BIC, Hybla, Reno, Veno, Vegas θαη Westwood) γηα error rate , , , , , ηε ζπλέρεηα θαηαζθεπάδνπκε ηε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο απφδνζεο ηεο θάζε έθδνζεο ηνπ TCP, ηεο δηθαηνζχλεο, ηεο ηηκήο πνπ παίξλεη ην congestion window θαζψο θαη ην slow start threshold. Σα απνηειέζκαηα ηεο πξνζνκνίσζεο θαίλνληαη ζηα γξαθήκαηα 5.5 θαη 5.6 αληίζηνηρα. TOP 2 HSPA GOODPUT 0,0001 0,0005 0,0010 0,0050 0,0100 0,0050 0,0100 Bic 2203,5 2213,6 2152,1 2115,2 1414,7 43,8 29,4 Hybla 4616, ,2 4473,2 4384,2 89,2 9,1 Reno 1556,5 1541,2 1514, ,8 36,3 22,1 Veno 1732,2 1728,6 1705,9 1654,1 1373,6 31,5 18,1 Vegas 1189, ,9 1144, ,4 17,2 Westwood 8587,9 8629,2 8573,4 8586,8 8228,3 29,6 15 Πίνακαρ 5: Αποηελέζμαηα απόδοζηρ για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο Γπάθημα 5.5: Σύγκπιζη απόδοζηρ TCP για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο ηα γξαθήκαηα ηεο απφδνζεο ηνπ TCP, ηνπ congestion window θαζψο θαη ηνπ slow start threshold θαίλεηαη φηη ηελ θαιχηεξε απφδνζε θαη ζε απηή ηε ηνπνινγία έρεη ην TCP Westwood. To TCP Westwood γηα φινπο ηνπο ξπζκνχο ιαζψλ ζηέιλεη πνιχ θνληά ζην κέγηζην ξπζκφ απνζηνιήο πνπ δηαζέηεη ην δίθηπν. Μφλν φηαλ ν ξπζκφο ησλ ιαζψλ 70

72 απμάλεηαη πνιχ πέθηεη θαη ε απφδνζή ηνπ. Σν κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ (congestion window) παξακέλεη ζε πςειέο ηηκέο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο πξνζνκνίσζεο, έηζη αμηνπνηεί θαιχηεξα ην κέζν κεηάδνζεο. Δλψ φια ηα ππφινηπα πξσηφθνιια έρνπλ ζπλερείο θαη απφηνκεο απμνκεηψζεηο ζην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ ζε πεξηπηψζεηο ιάζνπο κε απνηέιεζκα λα ράλνπλ θαη ζε απφδνζε. Σσήμα 5.18 : xgraph congestion window Bic, Hybla,Reno.Veno,Vegas, Westwood για error rate 0,0005 ηελ απφδνζε αθνινπζεί ην TCP Hybla θαη ην Bic. Σν Hybla αμηνπνηεί θαιχηεξα ην θαλάιη κεηάδνζεο θαη γηα πεξηζζφηεξν ρξφλν θαζψο ην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ πιεζηάδεη ζηε κέγηζηε ηηκή πνιχ ζπρλά θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο πξνζνκνίσζεο. Δλψ ην Bic πιεζηάδεη ζην κέγηζην κέγεζνο ηνπ παξαζχξνπ, ζε πεξίπησζε ιάζνπο αξγεί λα μαλαπάξεη απηή ηε ηηκή ζε αληίζεζε κε ην Hybla πνπ αλαθάκπηεη γξήγνξα. Σα TCP Reno, Vegas θαη Veno έρνπλ πνιχ ρακειή απφδνζε θαη ην congestion window παίξλεη κηθξέο ηηκέο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο πξνζνκνίσζεο. 71

73 Σσήμα 5.19 : xgraph congestion window Bic, Hybla,Reno.Veno,Vegas, Westwood για error rate 0,0005 Παξαθάησ, ζηνλ πίλαθα 6 θαη ζην γξάθεκα 5.6, παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα Fairness (δηθαηνζχλεο) γηα θάζε TCP variation. TOP 2 HSPA FAIRNESS 0,0001 0,0005 0,0010 0,0050 0,0100 0,0050 0,0100 Bic 0,9949 0,9916 0,9967 0,9943 0,8457 0,5117 0,4421 Hybla 0,9997 0,9995 0,9997 0,9992 0,9993 0,6765 0,6616 Reno 0,9986 0,9988 0,9966 0,9986 0,9292 0,4638 0,4459 Veno 0,9982 0,9970 0,9984 0,9963 0,9300 0,5985 0,3863 Vegas 0,9988 0,9977 0,9989 0,9988 0,9411 0,6752 0,5202 Westwood 0,9867 0,9760 0,9881 0,9891 0,9910 0,4184 0,4971 Πίνακαρ 6: Αποηελέζμαηα δικαιοζύνηρ (fairness) για ηο δεύηεπο ςπό εξέηαζη ζενάπιο 72

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server

Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Η αξρή ζύλδεζεο Client-Server Δηαθνκηζηήο (Server) Πξνζθέξεη ππεξεζίεο ζηνπο Πειάηεο (Client) Μεγάινη ππνινγηζηέο γηα ηηο ππεξεζίεο Internet (π.ρ. WWW, FTP) Λακβάλεη εξσηήζεηο θαη δίδεη απαληήζεηο Πειάηεο

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

Σήκαηα Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) ΕΙΣΑΓΨΓΗ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΕΣ

Σήκαηα Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) ΕΙΣΑΓΨΓΗ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΕΣ Σήκαηα 1 Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) Σήκαηα Οξηζκόο ζήκαηνο Ταμηλόκεζε ζεκάησλ Σεηξέο Fourier Μεηαζρεκαηηζκόο Fourier Σπλέιημε Σπζρέηηζε θαη Φαζκαηηθή Ππθλόηεηα 2 Οξηζκόο Σήκαηνο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ

ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ 1 Βαζηθέο Έλλνηεο & Καηεγνξίεο Γηθηύσλ Τπνινγηζηώλ Γξαζηεξηόηεηα 1ε αο δίλεηαη ν ελλνηνινγηθφο ράξηεο "Γίθηπα Τπνινγηζηψλ - Βαζηθέο Έλλνηεο" πνπ αθνξά ζηελ θεληξηθή έλλνηα "Γίθηπα Τπνινγηζηψλ".

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Επιμέλεια: Αγκανάκηρ Α. Παναγιώηηρ Επωηήζειρ Σωζηό- Λάθορ Να χαπακηηπίζεηε ηιρ παπακάηω πποηάζειρ ωρ ζωζηέρ ή λάθορ: 1. Η ηαιάλησζε είλαη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο:

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Σύνθεζη ηαλανηώζεων Α. Σύλζεζε δύν α.α.η ηεο ίδιας ζστνόηηηας Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Η απνκάθξπλζε

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 Γενικά Η έθδνζε 8.0.0 ηνπ ελόηεηεο: Business ERP, πεξηιακβάλεη λέεο ιεηηνπξγίεο πνπ αλαιύνληαη ζηηο παξαθάησ Γεληθόηεξε ιεηηνπξγία ηεο εθαξκνγήο Εκπνξηθή Δηαρείξηζε 7/2/2013 SingularLogic

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ

ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ (Θεοδώρα Γιώηη, Νικόλας Καραηάζιος- Τπεύθσνη εκ/κος Λ. Παπαηζίμπα) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ:.., ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:.// Σε ακαμίδην πνπ κπνξεί λα θηλείηαη ρσξίο ηξηβέο πάλσ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗ36. Άσκηση 1. Άσκηση 2. Οη δηεπζύλζεηο ησλ 4 σλ ππνδηθηύσλ είλαη νη αθόινπζεο. Υπνδίθηπν Α: 10.101.1.64/27 Υπνδίθηπν Β: 10.101.1.

ΠΛΗ36. Άσκηση 1. Άσκηση 2. Οη δηεπζύλζεηο ησλ 4 σλ ππνδηθηύσλ είλαη νη αθόινπζεο. Υπνδίθηπν Α: 10.101.1.64/27 Υπνδίθηπν Β: 10.101.1. Άσκηση 1 ΠΛΗ36 1. Η κόλε πεξίπησζε λα έρνπκε ζύγθξνπζε κεηαμύ παθέησλ ησλ δύν θόκβσλ είλαη λα ζηείιεη ν δεύηεξνο πξηλ πξνιάβεη λα πιεξνθνξεζεί γηα ηελ θαηάιεςε ηνπ δηάπινπ από ηνλ άιιν. Από ηε ζηηγκή πνπ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Δ. ΔΤΡΔΗ ΣΟΤ ΜΔΣΑΥΗΜΑΣΙΜΟΤ FOURIER ΓΙΑΦΟΡΩΝ ΗΜΑΣΩΝ Εδώ ζα ππνινγίζνπκε ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier κεξηθώλ αθόκα ζεκάησλ, πξνζπαζώληαο λα μεθηλήζνπκε από ην κεηαζρεκαηηζκό Fourier γλσζηώλ ζεκάησλ

Διαβάστε περισσότερα

7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 3. Έλαο θαηαρσξεηήο SISO ησλ 4 bits έρεη: α) Μία είζνδν, β) Δύν εηζόδνπο, γ) Σέζζεξεηο εηζόδνπο.

7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 3. Έλαο θαηαρσξεηήο SISO ησλ 4 bits έρεη: α) Μία είζνδν, β) Δύν εηζόδνπο, γ) Σέζζεξεηο εηζόδνπο. 7. ΚΑΤΑΧΩΡΗΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Ση είλαη έλαο θαηαρσξεηήο; O θαηαρσξεηήο είλαη κηα νκάδα από flip-flop πνπ κπνξεί λα απνζεθεύζεη πξνζσξηλά ςεθηαθή πιεξνθνξία. Μπνξεί λα δηαηεξήζεη ηα δεδνκέλα ηνπ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ 1. ρεδίαζε πλδπαζηηθνύ Κπθιώκαηνο Έλα ζπλδπαζηηθό θύθισκα (Κ) έρεη ηξεηο εηζόδνπο A, B θαη C θαη κία έμνδν Y Y=A B+AC Να θαηαζθεπάζεηε ην ράξηε Karnaugh. B 0

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com Ώρες διδασκαλίας: 16:00 19:15 μμ

Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com Ώρες διδασκαλίας: 16:00 19:15 μμ ΠΑΙΓΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΚΤΠΡΟΤ Πξόγξακκα Δπηκόξθσζεο Τπνςεθίσλ Καζεγεηώλ Σερλνινγίαο Γελάξεο 2011 ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΑ Ι (Ύιε Γπκλαζίνπ) Διδάσκων: Σαββίδης Σάββας Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΤΟΛΕΣ WINDOWS ΚΑΙ UNIX

ΕΝΤΟΛΕΣ WINDOWS ΚΑΙ UNIX ΕΝΤΟΛΕΣ WINDOWS ΚΑΙ UNIX Σηότοι εργαζηηρίοσ Σην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ, νη θνηηεηέο ζα εμνηθεησζνύλ κε βαζηθέο εληνιέο δηθηπαθώλ πξσηνθόιισλ νη νπνίεο βξίζθνπλ εθαξκνγή ζε πεξηβάιινληα Windows

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Αιγόξηζκνη 2.2.7.4 Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Εηζαγσγή ζηηο Αξρέο ηεο Επηζηήκεο ησλ Η/Υ 1 Άζθεζε 34 ζει 53 Έλα ςεθηαθό θσηνγξαθηθό άικπνπκ έρεη απνζεθεπηηθό ρώξν N Mbytes. Να αλαπηύμεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12 ΑΚΖΔΗ ΤΜΝΑΗΟΤ - ΚΤΚΛΟ ΠΡΩΣΟ - - ηα πνηεο ηηκέο ηνπ ηα παξαθάησ θιάζκαηα δελ νξίδνληαη ; (Τπόδεημε : έλα θιάζκα νξίδεηαη αλ ν παξνλνκαζηήο είλαη δηάθνξνο ηνπ κεδελόο) - (-) - (-) - Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα

Διαβάστε περισσότερα

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2

TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ: ΒΑΛΚΑΝΙΩΣΗ ΔΗΜ. ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 TOOLBOOK ΜΑΘΗΜΑ 2 TOOLBOOK (μάθημα 2) Δεκηνπξγία βηβιίνπ θαη ζειίδσλ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΠΕ19 1 Δημιουργία σελίδων και βιβλίων Έλα θαηλνύξην βηβιίν πεξηέρεη κία άδεηα ζειίδα κε έλα άδεην background. Δελ κπνξνύκε λα μερσξίζνπκε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:

Διαβάστε περισσότερα

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H )

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H ) Ξ G O O G L E S C H O L A R Α Ο Ξ Ε Κ Ε Θ Λ Θ Α Λ Η Τ Α Μ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η Ρ Οξαγκαηνπνηώληαο αλαδήηεζε ζην GoogleScholar (http://scholar.google.com/) ν ρξήζηεο κπνξεί λα εληνπίζεη πιηθό αθαδεκαϊθνύ θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10 ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,1,1 ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ 1 ου ΜΔΡΟΤ ΣΗ ΑΝΑΛΤΗ Α Γώζηε ηνλ νξηζκό ηεο αληίζηξνθεο ζπλάξηεζεο Β Γείμηε όηη αλ κηα ζπλάξηεζε είλαη αληηζηξέςηκε ηόηε νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο

Διαβάστε περισσότερα

ύζηεκα Ωξνκέηξεζεο Πξνζσπηθνύ (Έθδνζε 2) ΤΠΗΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ

ύζηεκα Ωξνκέηξεζεο Πξνζσπηθνύ (Έθδνζε 2) ΤΠΗΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ ύζηεκα Ωξνκέηξεζεο Πξνζσπηθνύ (Έθδνζε 2) ΤΠΗΡΕΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΤΣΗΜΑΣΩΝ Πεξηερόκελα Σερληθά Υαξαθηεξηζηηθά Καηαγξαθή Ώξαο πγρξνληζκόο πζηήκαηνο Παξνπζίαζε πζηήκαηνο Πηζαλά ελάξηα Υξήζεο 2 Σερληθά Υαξαθηεξηζηηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΗΜΑ 2. Εηζάγεηε ηνλ Κωδηθό Πξόζβαζεο πνπ ιακβάλεηε κε SMS & δειώλεηε επηζπκεηό Όλνκα Πξόζβαζεο (Username) θαη ην ζαο

ΒΗΜΑ 2. Εηζάγεηε ηνλ Κωδηθό Πξόζβαζεο πνπ ιακβάλεηε κε SMS & δειώλεηε επηζπκεηό Όλνκα Πξόζβαζεο (Username) θαη ην  ζαο Δίζνδνο ζηελ Υπεξεζία Αλ είζηε ήδε εγγεγξακκέλνο ρξήζηεο ζηελ ππεξεζία, γηα ηελ είζνδν ζαο (login) ζηελ ππεξεζία e-bill, εηζάγεηαη ην Όλνκα Φξήζηε (username) θαη ηνλ Κωδηθό Πξόζβαζεο (password) πνπ είραηε

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ Κεθάλαιο 7 Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ 1 Προζθορά ανηαγωνιζηικού κλάδοσ Πώο πξέπεη λα ζπλδπαζηνύλ νη απνθάζεηο πξνζθνξάο ησλ πνιιώλ επηκέξνπο επηρεηξήζεσλ ελόο αληαγσληζηηθνύ θιάδνπ γηα λα βξνύκε ηελ θακπύιε πξνζθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ Σ.Δ.Η. ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΑ. Άγηνο Λνπθάο, 65404 Καβάια. ηει.2510462142, fax.2510462141

ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ Σ.Δ.Η. ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΑ. Άγηνο Λνπθάο, 65404 Καβάια. ηει.2510462142, fax.2510462141 ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ Σ.Δ.Η. ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΑ Άγηνο Λνπθάο, 65404 Καβάια ηει.2510462142, fax.2510462141 e-mail: eesec@teikav.edu.gr ΠΣΤΥΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΤΥΝΟΣΗΣΩΝ ΣΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΚΙΝΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία. Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP

ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ. Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία. Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP ΜΑΘΗΜΑΣΑ ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΑ Ειζαγωγή ζηη Φωηογραθία Χριζηάκης Σαζεΐδης EFIAP 1 ΜΑΘΗΜΑ 6 ο Προγράμμαηα θωηογραθικών μηχανών Επιλογέας προγραμμάηων Μαο δίλεη ηε δπλαηόηεηα λα ειέγμνπκε ην άλνηγκα δηαθξάγκαηνο θαη

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

Αλάιπζε θαη κέηξεζε παξεκβνιώλ ζηελ επίγεηα ςεθηαθή ηειεόξαζε από θηλεηέο ππεξεζίεο WCDMA, TD-SCDMA, GSM-EDGE ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ

Αλάιπζε θαη κέηξεζε παξεκβνιώλ ζηελ επίγεηα ςεθηαθή ηειεόξαζε από θηλεηέο ππεξεζίεο WCDMA, TD-SCDMA, GSM-EDGE ΓΗΠΛΧΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΔΘΝΗΚΟ ΜΔΣΟΒΗΟ ΠΟΛΤΣΔΥΝΔΗΟ ΥΟΛΖ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΧΝ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ ΚΑΗ ΜΖΥΑΝΗΚΧΝ ΤΠΟΛΟΓΗΣΧΝ ΣΟΜΔΑ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΜΔΣΑΓΟΖ ΠΛΖΡΟΦΟΡΗΑ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΤΛΗΚΧΝ Αλάιπζε θαη κέηξεζε παξεκβνιώλ ζηελ επίγεηα ςεθηαθή ηειεόξαζε από

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία 8.3.2016 A8-0046/319 319 Άρθρο 34 παράγραθος 1 ζηοιχείο δ (δ) 14 έηε γηα θηεληαηξηθά θάξκαθα πνπ πξννξίδνληαη γηα άιια είδε δώωλ από απηά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ζηνηρεία α) θαη γ). (δ) 10 έηε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΓΕΝΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΙΙ - ΦΥΕ 0 7 Ινπλίνπ 009 Απαντήσειρ στιρ ασκήσειρ τηρ τελικήρ εξέτασηρ στιρ Σςνήθειρ Διαυοπικέρ Εξισώσειρ Αγαπηηέ θοιηηηή/ηπια,

Διαβάστε περισσότερα

Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα

Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα Πολυεπίπεδα/Διασυμδεδεμέμα Δίκτυα Κοιμωμικά δίκτυα (multiplex network) Έρεηε ινγαξηαζκό ζην Facebook? Έρεηε ινγαξηαζκό ζην LinkedIn? Έρεηε ινγαξηαζκό ζην Twitter? Αεροπορικές γραμμές της Ευρώπης(multiplex

Διαβάστε περισσότερα

1. Οδηγίερ εγκαηάζηαζηρ και σπήζηρ έξςπνυν καπηών και τηθιακών πιζηοποιηηικών με σπήζη ηος λογιζμικού Μοzilla Thunderbird

1. Οδηγίερ εγκαηάζηαζηρ και σπήζηρ έξςπνυν καπηών και τηθιακών πιζηοποιηηικών με σπήζη ηος λογιζμικού Μοzilla Thunderbird 1. Οδηγίερ εγκαηάζηαζηρ και σπήζηρ έξςπνυν καπηών και τηθιακών πιζηοποιηηικών με σπήζη ηος λογιζμικού Μοzilla Thunderbird 1.1 Εγκαηάζηαζη ηυν οδηγών ηηρ έξςπνηρ κάπηαρ ζηο λογιζμικό Mozilla Thunderbird

Διαβάστε περισσότερα

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε

Διαβάστε περισσότερα

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Ναηαιία Σπαλνύ, spanou@igme.gr & natspanou@gmail.com Τερληθόο Γεσιόγνο (M.Sc.) Πεξηγξαθή Χάξηεο ρσξηθήο θαηαλνκήο

Διαβάστε περισσότερα

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67)

Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Hellas online Προεπιλεγμένες ρσθμίσεις για FritzBox Fon WLAN 7140 (Annex B) 30.04.67 FritzBox Fon WLAN 7140 - Annex B (30.04.67) Γηα λα επαλαθέξεηε ην FritzBox Fon WLAN 7140 ζηηο πξνεπηιεγκέλεο ηνπ ξπζκίζεηο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ. Μία αθηίλα θωηόο πξνζπίπηεη κε κία γωλία ζ ζηε επάλω επηθάλεηα ελόο θύβνπ από πνιπεζηέξα ν νπνίνο έρεη δείθηε δηάζιαζεο ε =,49 (ζρήκα ). Βξείηε πνηα ζα είλαη ε κέγηζηε γωλία

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD

Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD Οδηγίες τρήζης για λειηοσργία μεηαθοράς καναλιών ζε υηθιακό δέκηη OST-7060 HD Γηα ηε δηεπθόιπλζή ζαο θαηά ην switch-off ηεο πεξηνρήο ηεο Πεινπνλλήζνπ έρνπκε πξνζζέζεη ζηνπο ςεθηαθνύο καο δέθηεο κία λέα,

Διαβάστε περισσότερα

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ (ΟΜΑΓΑ Β ) ΣΔΣΑΡΣΖ 18 ΜΑΪΟΤ 16 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (ΝΔΟ ΤΣΖΜΑ) ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ (ΠΑΛΑΗΟ ΤΣΖΜΑ) (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α

Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α Σει.1 Σο ζςγκεκπιμένο εγσειπίδιο δημιοςπγήθηκε για να βοηθήζει ηην καηανόηζη ηηρ διαδικαζίαρ μεηαθοπάρ δεδομένων ηηρ

Διαβάστε περισσότερα

Μορθές Κακόβοσλοσ Κώδικα (Malicious Code)

Μορθές Κακόβοσλοσ Κώδικα (Malicious Code) Μορθές Κακόβοσλοσ Κώδικα (Malicious Code) Page 1 Υποπλοίαρτος Ν. Πεηράκος ΠΝ Αηδένηα Γνύξεηνη Ίππνη (Trojan Horses) Ινί (Viruses) Worms Root-kit Page 2 Γνύξεηνο Ίππνο (Trojan Horse) Οξηζκόο: Πξόγξακκα

Διαβάστε περισσότερα

Μουρατίδου Αικατερίνθ, Φαντίδθσ Ιάκωβοσ

Μουρατίδου Αικατερίνθ, Φαντίδθσ Ιάκωβοσ Α.Σ.Ε.Ι. Καβάλασ χολι Σεχνολογικϊν Εφαρμογϊν Βιομθχανικι Πλθροφορικι Μουρατίδου Αικατερίνθ, Φαντίδθσ Ιάκωβοσ Επιβλζποντες καθηγητζς Κωνςταντίνοσ Σςίκνασ (Α Επιβλζπων) Παπαδάκθσ τυλιανόσ (Β Επιβλζπων) πουδαστζς

Διαβάστε περισσότερα

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό.

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό. ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΠΑΙΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΛΔΤΚΩΙΑ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Μειέηε ηωλ παξαγόληωλ από ηνπο νπνίνπο εμαξηάηαη ε ειεθηξνκαγλεηηθή δύλακε. Τιηθά - πζθεπέο: Ηιεθηξνληθή δπγαξηά, ηξνθνδνηηθό ηάζεο, ξννζηάηεο, ακπεξόκεηξν,

Διαβάστε περισσότερα

Constructors and Destructors in C++

Constructors and Destructors in C++ Constructors and Destructors in C++ Σύνθεζη Πνιύ ζπρλά ζηε C++ κία θιάζε κπνξεί λα πεξηέρεη ζαλ κέιεδεδνκέλα αληηθείκελα άιισλ θιάζεσλ. Πνηα είλαη ε ζεηξά κε ηελ νπνία δεκηνπξγνύληαη θαη θαηαζηξέθνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στοςρ κβαντικούρ ςπολογιστέρ και αλγόπιθμοςρ. Γηδάζθωλ : Φνπληνπιάθεο Αληώληνο

Εισαγωγή στοςρ κβαντικούρ ςπολογιστέρ και αλγόπιθμοςρ. Γηδάζθωλ : Φνπληνπιάθεο Αληώληνο Εισαγωγή στοςρ κβαντικούρ ςπολογιστέρ και αλγόπιθμοςρ. Γηδάζθωλ : Φνπληνπιάθεο Αληώληνο Θεματικές Ενότητες 1. Απιέο έλλνηεο θβαληηθήο κεραληθήο θαη ην ζύζηεκα δύν θβαληηθώλ θαηαζηάζεωλ. 2. Qubit θαη θβαληηθόο

Διαβάστε περισσότερα

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Μάθημα 11 Τμήμα Μάπκεηινγκ και Διοίκηζηρ Λειηοςπγιών Τα δηαγξάκκαηα θαηάζηαζεο (state diagrams) ρξεζηκνπνηνύληαη γηα λα βνεζήζνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζηή λα θαηαιάβεη

Διαβάστε περισσότερα

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα!

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Cpyright 2013 Λόγος & Επικοινωνία // All rights Reserved Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Αυηό ηο παιχνίδι έχει ζηόχους: 1. ηελ εθγύκλαζε ηεο αθνπζηηθήο κλήκεο ησλ παηδηώλ 2. ηελ εμάζθεζε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟΜΟ Α Mάθημα 5: To παραγωγής σναρηήζεις κόζηοσς Η ζπλάξηεζε ζπλνιηθνύ θόζηνπο C FC VC Όπνπ FC= ην ζηαζεξό θόζηνο (ην θόζηνο γηα ηνλ ζηαζεξό παξαγσγηθό ζπληειεζηή) θαη VC= ην κεηαβιεηό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β )

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: /0/03 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΔΜΑ Α ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΘΕΜΑΣΩΝ Α.

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

Αντισταθμιστική ανάλυση

Αντισταθμιστική ανάλυση Θεσξήζηε έλαλ αιγόξηζκν Α πνπ ρξεζηκνπνηεί κηα δνκή δεδνκέλσλ Γ : Καηά ηε δηάξθεηα εθηέιεζεο ηνπ Α ε Γ πξαγκαηνπνηεί κία αθνινπζία από πξάμεηο. Παξάδεηγκα: Θπκεζείηε ην πξόβιεκα ηεο εύξεζεο-έλσζεο Δίρακε

Διαβάστε περισσότερα

Η/Υ A ΤΑΞΕΩΣ ΑΕ 2010-2011. Συστήματα Αρίθμησης. Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ

Η/Υ A ΤΑΞΕΩΣ ΑΕ 2010-2011. Συστήματα Αρίθμησης. Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ Συστήματα Αρίθμησης Υποπλοίαρχος Ν. Πετράκος ΠΝ 1 Ειζαγωγή Τν bit είλαη ε πην βαζηθή κνλάδα κέηξεζεο. Είλαη κία θαηάζηαζε on ή off ζε έλα ςεθηαθό θύθισκα. Άιιεο θνξέο είλαη κία θαηάζηαζε high ή low voltage

Διαβάστε περισσότερα

10). ΣΤΠΟΠΟΙΗΜΕΝΕ ΠΑΡΟΥΕ ΜΣ ΚΑΙ ΥΣ

10). ΣΤΠΟΠΟΙΗΜΕΝΕ ΠΑΡΟΥΕ ΜΣ ΚΑΙ ΥΣ 10). ΣΤΠΟΠΟΙΗΜΕΝΕ ΠΑΡΟΥΕ ΜΣ ΚΑΙ ΥΣ Σσποποιημένες παροτές ΥΣ Γηα ηελ ειεθηξνδόηεζε θάζε εζωηεξηθήο εγθαηάζηαζεο θαηαζθεπάδεηαη κία από ηηο «ηππνπνηεκέλεο» παξνρέο πνπ αλαθέξνληαη παξαθάηω. Γηα θάζε ηππνπνηεκέλε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ 1.Απηόο πνπ ζα αλαγλσξηζηεί απνπζηάδεη γηα πνιύ θαηξό. 2.Δπηζηξέθεη κε πιαζηή ηαπηόηεηα ή κεηακνξθσκέλνο. 3.Απνκνλώλνληαη ηα δύν πξόζσπα 4.Άξζε κεηακόξθσζεο 5.Απνθάιπςε 6.Ακθηβνιίεο-απνδεηθηηθά

Διαβάστε περισσότερα

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x)

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x) ΓΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ 54 Υλη: Παράγωγοι Γ Λσκείοσ Ον/μο:.. 6--4 Θεη-Τετν. ΘΔΜΑ Α.. Αλ f, g, h ηξεηο παξαγωγίζηκεο ζπλαξηήζεηο ζην λα απνδείμεηε όηη : f () g() h() ' f '()g()h() g'()f ()h() h'() f ()g()

Διαβάστε περισσότερα

Γίθησα ποσ παρέτοληαη από τρήζηες: Κίλεηρα, ηετλοιογίες θαη αλοητηά δεηήκαηα Λεσηέρες Μακάηας (lmamatas@ee.ucl.ac.uk)

Γίθησα ποσ παρέτοληαη από τρήζηες: Κίλεηρα, ηετλοιογίες θαη αλοητηά δεηήκαηα Λεσηέρες Μακάηας (lmamatas@ee.ucl.ac.uk) Σεκηλάξην Τνκέα Λνγηζκηθνύ Γίθησα ποσ παρέτοληαη από τρήζηες: Κίλεηρα, ηετλοιογίες θαη αλοητηά δεηήκαηα Λεσηέρες Μακάηας (lmamatas@ee.ucl.ac.uk) Περίιευε παροσζίαζες Τη είλαη ηα «Γίθηπα πνπ παξέρνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα 11 Ηουνίου 2018 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις)

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα 11 Ηουνίου 2018 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ. (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ Γευηέρα Ηουνίου 08 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α Α. Απόδεημε ζεωξήκαηνο ζει. 99 ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α. α.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 10 ε : ΜΗΥΑΝΙΚΗ ΜΔΡΟ Β ΠΙΔΗ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Καξέθια θαθίξε Όξγαλα Τιηθά Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ.

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ. ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ.. ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ..

ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ. ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ.. ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ.. ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ. ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ.. ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ.. ΘΔΜΑ Α Σηηο εκηηειείο πξνηάζεηο Α.1 Α.4 λα γξάςεηε ζην ηεηξάδην ζαο ηνλ αξηζκό ηεο πξόηαζεο θαη, δίπια, ην γξάκκα πνπ αληηζηνηρεί ζηε θξάζε ε νπνία ηε ζπκπιεξώλεη

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0046/92 92 Σημείο 8 (8) Οη βηηακίλεο, ηα αλόξγαλα ζπζηαηηθά θαη άιιεο νπζίεο πνπ πξννξίδνληαη γηα ρξήζε ζε ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο ή γηα πξνζζήθε ζε ηξόθηκα φπσο ηα παξαζθεπάζκαηα γηα βξέθε

Διαβάστε περισσότερα

Σπληήξεζε ηξνθίκσλ ρσξίο ρεκηθά πξόζζεηα PROJECT B ΛΥΚΕΙΟΥ 2 014-15

Σπληήξεζε ηξνθίκσλ ρσξίο ρεκηθά πξόζζεηα PROJECT B ΛΥΚΕΙΟΥ 2 014-15 Σπληήξεζε ηξνθίκσλ ρσξίο ρεκηθά πξόζζεηα PROJECT B ΛΥΚΕΙΟΥ 2 014-15 Εηζαγσγή Οη ηερληθέο ζπληήξεζεο ηξνθίκσλ έρνπλ ζθνπό : α) λα παξεκπνδίζνπλ αλεπηζύκεηεο κεηαβνιέο ζηα ραξαθηεξηζηηθά (γεύζε - ρξώκα -

Διαβάστε περισσότερα

Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ )

Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ ) Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ ) Τν πξόβιεκα - Γηαξξνή λεξνύ Αθόκε θαη κηα κηθξή δηαξξνή λεξνύ κπνξεί λα πξνθαιέζεη θαηαζηξνθή αλ δελ αληρλεπζεί εγθαίξσο Δηαξξνή κπνξεί λα πξνέιζεη

Διαβάστε περισσότερα

Image J Plugin particle tracker για παρακολούθηση της κίνησης σωματιδίων

Image J Plugin particle tracker για παρακολούθηση της κίνησης σωματιδίων Image J Plugin particle tracker για παρακολούθηση της κίνησης σωματιδίων (https://weeman.inf.ethz.ch/particletracker/) Τν Plugin particle tracker κπνξεί λα αληρλεύζεη απηόκαηα ηα ζσκαηίδηα πνπ θηλνύληαη,

Διαβάστε περισσότερα

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W. ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ι Τειηθή Εμέηαζε: 5 Σεπηέκβξε 6 (Δηδάζθσλ: ΑΦ Τεξδήο) ΘΕΜΑ Θεσξνύκε θβαληηθό ζύζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη από Φακηιηνληαλή Η, ε νπνία ζε κνξθή πίλαθα ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ηδηνζπλαξηήζεηο, θαη

Διαβάστε περισσότερα

Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε:

Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε: 1 ΟΡΙΜΟΙ MONOTONIA AKΡOTATA Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε: Σν ιέγεηαη ζέζε ή ζεκείν ηνπ ηνπηθνύ κεγίζηνπ θαη ην ( ηνπηθό κέγηζην.

Διαβάστε περισσότερα

Άμεσοι Αλγόριθμοι: Προσπέλαση Λίστας (list access)

Άμεσοι Αλγόριθμοι: Προσπέλαση Λίστας (list access) Έρνπκε απνζεθεύζεη κηα ζπιινγή αξρείσλ ζε κηα ζπλδεδεκέλε ιίζηα, όπνπ θάζε αξρείν έρεη κηα εηηθέηα ηαπηνπνίεζεο. Μηα εθαξκνγή παξάγεη κηα αθνινπζία από αηηήκαηα πξόζβαζεο ζηα αξρεία ηεο ιίζηαο. Γηα λα

Διαβάστε περισσότερα

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα 4. ΑΝΑΠΝΟΗ Η δηάζπαζε ηεο γιπθόδεο γίλεηαη κέζα ζηα θύηηαξα, νλνκάδεηαη θπηηαξηθή αλαπλνή θαη εμαζθαιίδεη ηελ ελέξγεηα πνπ είλαη απαξαίηεηε ζην θύηηαξν. Η δηάζπαζε γίλεηαη κε ηελ παξνπζία νμπγόλνπ θαη

Διαβάστε περισσότερα