Μελέτη περίπτωσης παιδιού με σύνδρομο Asperger. Case study of child with Asperger syndrome

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Μελέτη περίπτωσης παιδιού με σύνδρομο Asperger. Case study of child with Asperger syndrome"

Transcript

1 Μελέτη περίπτωσης παιδιού με σύνδρομο Asperger Case study of child with Asperger syndrome Χριστοδούλου Πηνειώ, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής, MSc, Υποψήφια διδάκτωρ Α.Π.Θ. Christodoulou Pinio, Kindregatren teacher, MSc, PhD student, Aristotle University, Φωτιάδου Ελένη, Επίκουρη Καθηγήτρια Ειδικής Φυσικής Αγωγής, Τ.Ε.Φ.Α.Α. Α.Π.Θ, Fotiadou Eleni, Assistant Professor of Special Physical Education at the Department of Physical Education & Sports Science, Aristotle University, Παναγάκη Παναγιώτα, Φυσικοθεραπεύτρια, Panagaki Panagiota, Physiotherapistr, Abstract:The latest years, the Asperger syndrome preoccupies more and more the educational community. According to the Diagnostic and Statistic Manual of American Psychiatry Company DSM-IV- TR, it constitutes one of five disorder subcategories related to the Diffuse Developmental Disturbances. The purpose of this present study was the effectiveness identification of a physiological-educational intervention program, which was focused on the obliteration of an undesirable social behavior, in the case of a teenage girl aged 16, with Aspenger syndrome. Περίληψη:Το σύνδρομο Asperger, τα τελευταία χρόνια, απασχολεί όλο και περισσότερο την εκπαιδευτική κοινότητα. Με βάση το Εγχειρίδιο Διαγνωστικής και Στατιστικής της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας DSM-IV-TR, αποτελεί μία από τις πέντε υποκατηγορίες διαταραχών αναφορικά με τις Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές. Στόχος της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας ενός ψυχοπαιδαγωγικού προγράμματος παρέμβασης, το οποίο επικεντρώθηκε στην απόσβεση μιας Σελίδα 119 από 282

2 ανεπιθύμητης κοινωνικής συμπεριφοράς, σε μια περίπτωση έφηβης με σύνδρομο Asperger, χρονολογικής ηλικίας 16 ετών. Λέξεις κλειδιά: σύνδρομο Asperger, ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα παρέμβασης. Εισαγωγή Ο αυτισμός σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία αναγνωρίζεται ως διάχυτη διαταραχή της ανάπτυξης και αποτελεί μία διαταραχή της ανάπτυξης του νευρικού συστήματος, που χαρακτηρίζεται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, καθώς και από περιορισμένη και επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά (American Psychiatric Association, 2000, 1994). Οι Διάχυτες διαταραχές της ανάπτυξης χαρακτηρίζονται από χρονιότητα και συνοδεύουν το άτομο σε όλη του τη ζωή (Στεργίου, 2008), επηρεάζοντας την αντίληψη, τη σκέψη και τη συμπεριφορά του (Ρισβάς, 2005). Το σύνδρομο Asperger ανήκει στο ευρύ φάσμα των Διάχυτων Αναπτυξιακών Διαταραχών, όπου με βάση το DSM-IV-TR TM, συμπεριλαμβάνονται επίσης η Αυτιστική Διαταραχή, η Διαταραχή Rett, η Παιδική Αποδιοργανωτική Διαταραχή και η Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς. Όλοι οι προαναφερόμενοι τύποι των Διάχυτων Αναπτυξιακών Διαταραχών είναι νευρολογικής φύσεως και συνήθως γίνονται αντιληπτοί περίπου στη χρονολογική ηλικία των 3 ετών. Το σύνδρομο Asperger αποτελεί μία από τις συχνότερες διαταραχές του φάσματος του αυτισμού στην ηπιότερή του μορφή (Frith, 2004), με συχνότητα εμφάνισης της τάξης του 1/250 παιδιά (Gillberg et al., 2001). Ο πληθυσμός των ατόμων με σύνδρομο Asperger παρουσιάζει μεγάλη ετερογένεια. Στην Ευρώπη και την Αμερική τα άτομα που διαγιγνώσκονται με το συγκεκριμένο σύνδρομο καθώς και οι οικογένειές τους δέχονται ειδική υποστήριξη. Τα παιδιά με Σύνδρομο Asperger συνήθως φοιτούν στα σχολεία γενικής αγωγής, με την παρουσία κάποιου συνοδού -ο οποίος βοηθά το παιδί να αντιμετωπίσει τις καθημερινές δυσκολίες- με μακροπρόθεσμο στόχο την ομαλότερη ένταξή του στη σχολική κοινότητα, αλλά και τον ευρύτερο κοινωνικό ιστό. Το γεγονός του επιπέδου της υψηλής λειτουργικότητας του ατόμου το οποίο κατά κανόνα συνδέεται με το σύνδρομο Asperger, δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να μεταφράζεται σε μειωμένες ανάγκες για παρέμβαση. Γιατί αυτά τα άτομα έχουν περισσότερη συνείδηση της ιδιαιτερότητάς τους και ως εκ τούτου παρουσιάζουν ιδιαίτερα περίπλοκα προβλήματα στην εκπαίδευση και την καθημερινή τους ζωή (Παπαγεωργίου, 2003). Και στις περιπτώσεις των συγκεκριμένων ατόμων, εντοπίζονται δυσκολίες και ελλείμματα αναφορικά με τις περιοχές της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της λεκτικής επικοινωνίας, της έκφρασης και της αναγνώρισης συναισθημάτων. Σελίδα 120 από 282

3 Βασικός στόχος της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της επίδρασης ενός ψυχοπαιδαγωγικού προγράμματος παρέμβασης, το οποίο βασίστηκε στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς. Το εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης ήταν διάρκειας δύο μηνών και αποσκοπούσε στη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων μιας περίπτωσης εφήβου με σύνδρομο Asperger. 1. Σκιαγράφηση του προφίλ των παιδιών με σύνδρομο Asperger Το άτομο με σύνδρομο Asperger παρουσιάζει ορισμένα χαρακτηριστικά γνωρίσματα, όπως είναι η κατάθλιψη, η ανησυχία, η ψυχαναγκαστική διαταραχή, το σύνδρομο υπερκινητικότητας-ελλειμματικής προσοχής (ADHD), ο αλκοολισμός, και οι δυσκολίες σχέσης (Tantam, 2003). Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους Gillberg et al. (2001) τα χαρακτηριστικά που σκιαγραφούν το προφίλ των παιδιών με σύνδρομο Asperger, συνοψίζονται ως ακολούθως: i. Περιορισμένες κοινωνικές σχέσεις-κοινωνική απομόνωση. Λίγες ή ανύπαρκτες κοινωνικές σχέσεις. Αδέξια αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους του. Ασυνήθιστη εγωκεντρικότητα και μειωμένη ενσυναίσθηση ή ευαισθησία, γιατί δυσκολεύεται να δει τα πράγματα από την οπτική γωνία των άλλων. Έλλειψη συνειδητοποίησης των κοινωνικών κανόνων και διάπραξη «κοινωνικών σφαλμάτων». ii. Προβλήματα στην επικοινωνία. Περίεργη φωνή, μονότονη και ίσως ασυνήθιστης έντασης. Μιλάει στους άλλους με μικρή ανησυχία αναφορικά με την απάντησή τους. Επιφανειακά καλή γλώσσα, αλλά στην πραγματικότητα πολύ επίσημη, στομφώδης, σχολαστική. Δυσκολία στη σύλληψη οποιασδήποτε έννοιας εκτός από την κυριολεκτική σημασία των λέξεων. Απουσία μη λεκτικής επικοινωνιακής συμπεριφοράς: «ξύλινη», απαθής εμφάνιση με λίγες χειρονομίες, ένα κακά συντονισμένο βλέμμα που μπορεί να αποφύγει να κοιτάξει τον άλλο στα μάτια. Αδέξια ή παράξενη στάση και γλώσσα του σώματος. iii. Περιορισμένα ενδιαφέροντα. Ασυνήθιστες ρουτίνες ή τελετουργικές στερεοτυπίες και εμμονές. Αναστάτωση μετά από αλλαγές. Όπως προκύπτει από τα παραπάνω μία από τις κυριότερες δυσκολίες που εντοπίζονται στις περιπτώσεις των παιδιών και των εφήβων με σύνδρομο Asperger, είναι η αδυναμία τους να ενσωματωθούν κοινωνικά στην ομάδα των συνομηλίκων τους και να αλληλεπιδράσουν ενεργητικά (Attwood, 2000). Σελίδα 121 από 282

4 Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των ελλειμμάτων χρησιμοποιούνται ορισμένες τεχνικές και στρατηγικές κοινωνικής ενσωμάτωσης, όπως είναι η παροχή ευκαιριών αλληλεπίδρασης με παιδιά τυπικής ανάπτυξης -με βασική προϋπόθεση οι συνομήλικοι να επιδεικνύουν κατάλληλες κοινωνικές και συναισθηματικές συμπεριφορές (Attwood, 2000) και να αποδέχονται το παιδί-, η γνώση αναφορικά με τη φύση του συνδρόμου (Faherty, 2000), η διδασκαλία δεξιοτήτων που αφορούν τη Θεωρία του Νου, η χρήση της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς, η χρήση των κοινωνικών ιστοριών, έτσι ώστε τα συγκεκριμένα άτομα να κατανοούν τις διάφορες κοινωνικές καταστάσεις (Gray, 2010) κ. ά. 2. Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς Η Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς (ΑΒΑ) είναι η επιστήμη η οποία εφαρμόζει με συστηματικό τρόπο, μεθόδους που προέρχονται από τις αρχές του Συμπεριφορισμού και που έχει στόχο να βελτιώσει σε ικανοποιητικό βαθμό κοινωνικά σημαντικές συμπεριφορές και να αποδείξει πειραματικά πως οι μέθοδοι που εφαρμόστηκαν, είναι υπεύθυνες για τη βελτίωση των συγκεκριμένων συμπεριφορών-στόχων (Τσεινέ, 2003, Cooper, Heron & Heward, 1987). Πρόκειται για την εφαρμογή δομημένων προγραμμάτων παρέμβασης που στηρίζονται στην καταγραφή, την ανάλυση και την αξιολόγηση των δεδομένων. Η βασική αρχή στην οποία στηρίζεται η Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς είναι ότι όλες οι συμπεριφορές, ακόμα και οι διαταραχές της συμπεριφοράς, καθορίζονται από τις συνέπειές τους (Konarski, Favell & Favell, 1992). Οι συμπεριφορές διαμορφώνονται και συντηρούνται από την ενδεχόμενη σχέση εξάρτησης μεταξύ των γεγονότων που προηγούνται και έπονται της συμπεριφοράς. Αν εντοπιστεί αυτή τη σχέση-κλειδί, υπάρχει η δυνατότητα αποτελεσματικής παρέμβασης και τροποποίησης της συμπεριφοράς-στόχου. H Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς χρησιμοποιεί την ενίσχυση-επιβράβευση της επιθυμητής συμπεριφοράς και την αγνόηση της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς, τόσο για την τροποποίηση μιας «προκλητικής» συμπεριφοράς όσο και για την εγκαθίδρυση νέων δεξιοτήτων. Ο πρωταρχικός στόχος των προγραμμάτων που στηρίζονται στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς είναι η αποτελεσματική αντιμετώπιση της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς του παιδιού. Η προβληματική/ανεπιθύμητη συμπεριφορά δε διαφέρει από αυτή που θεωρείται «φυσιολογική», ούτε ως προς την ανάπτυξή της, ούτε ως προς τη διατήρηση, τη συνέχιση και την τροποποίησή της (Τσεινέ, 2003). Με βάση τις αρχές της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς όλοι οι εμπλεκόμενοι στη αγωγή και την εκπαίδευση του παιδιού με αυτισμό προσπαθούν να εντοπίσουν τις αιτίες που προκαλούν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά, το τι την ενισχύει, το σκοπό που εξυπηρετεί για το συγκεκριμένο παιδί, το χώρο εκδήλωσης, την ώρα της ημέρας, τη συχνότητα και τα πρόσωπα που ενδέχεται να έχουν σχέση και πιθανόν συντελούν ή επηρεάζουν την εμφάνισή της (Τσεινέ, 2003). Σελίδα 122 από 282

5 Τα βήματα που ακολουθούνται προκειμένου να γίνει μια ολοκληρωμένη εκτίμηση της συμπεριφοράς-στόχου, καθώς και της παρέμβασης που θα ακολουθηθεί στην κάθε περίπτωση παιδιού είναι τα παρακάτω: Η αξιολόγηση των συνολικών αναγκών του ατόμου και η εκτίμηση της συμπεριφοράς στόχου. Η προσεκτική επιλογή της μεθοδολογίας για την αξιολόγηση της συμπεριφοράς στόχου τόσο πριν, όσο και μετά το πέρας της παρέμβασης. Ο ορισμός και η ποσοτικοποίηση της συμπεριφοράς στόχου. Η αξιολόγηση της προόδου του ατόμου. Και τέλος η επαναξιολόγηση μετά το πέρας της εφαρμογής του εξατομικευμένου προγράμματος παρέμβασης (Γενά & Γαλάνης, 2007). Ειδικότερα, όσον αφορά το σχεδιασμό του προγράμματος παρέμβασης η συμπεριφορά του ατόμου παρατηρείται, εντοπίζεται η αιτία που την προκαλεί και ανάλογα ενισχύεται ή εξαλείφεται. Η διαδικασία της διδασκαλίας βασίζεται σε μια λογική σειρά με βάση τις ήδη κεκτημένες δεξιότητες του ατόμου. Προσδιορίζονται με σαφήνεια οι στόχοι του εξατομικευμένου παρεμβατικού προγράμματος και στη συνέχεια επιμερίζονται προκειμένου τα παιδιά να κατακτούν το στόχο βήμα προς βήμα. Όλα τα βήματα συνδέονται αντίστοιχα μεταξύ τους και το καθένα αποτελεί έναν κρίκο μιας αλυσίδας που οδηγεί στην επιτυχή κατάκτηση του κάθε στόχου. Η διαδικασία της διδασκαλίας οργανώνεται σε επαναλαμβανόμενες προσπάθειες-δοκιμές. Κάθε προσπάθεια-δοκιμή αποτελείται από τα ακόλουθα τέσσερα βήματα: Δίνεται η εντολή-οδηγία. Έπεται η ανταπόκριση του παιδιού. Συνέπεια, θετική ενίσχυση. Παύση. Κάθε κύκλος που περιλαμβάνει έναν προηγούμενο, μια απόκριση και μια συνέπεια αποτελεί μια διδακτική προσπάθεια-δοκιμή. Ακολουθούν πολλές επαναλήψεις του ίδιου κύκλου μέχρι την κατάκτηση του στόχου. Γίνεται συστηματική καταγραφή της δεδομένης συμπεριφοράς του παιδιού και στη συνέχεια διαμορφώνεται ανάλογα με τον επιθυμητό προς κατάκτηση στόχο. Σταδιακά αυξάνονται οι απαιτήσεις πριν την επιβράβευση της συμπεριφοράς στόχου. Ορίζονται νέοι στόχοι με βάση τις ήδη υπάρχουσες κεκτημένες δεξιότητες του ατόμου. Υποβοηθείται το άτομο, προκειμένου να αυξήσει τις σωστές αποκρίσεις από την πλευρά του και να ελαχιστοποιήσει τις λανθασμένες αποκρίσεις. Το άτομο που εφαρμόζει το πρόγραμμα παρέμβασης ή τη στρατηγική παρέχει ορισμένες κατευθύνσεις στο παιδί προκειμένου να κατακτήσει το στόχο π.χ. φυσική καθοδήγηση, λεκτική καθοδήγηση ή συνδυασμό και των δύο τύπων καθοδήγησης. Στη συνέχεια σταδιακά μειώνεται η παρεχόμενη βοήθεια, έτσι ώστε να μην υπάρχει εξάρτηση από τη συστηματική βοήθεια του ενηλίκου και το παιδί να μαθαίνει να ακολουθεί μόνο του το μονοπάτι που έχει διδαχθεί για την κατάκτηση του στόχου χωρίς καμία βοήθεια. Σελίδα 123 από 282

6 Σε ένα πρόγραμμα παρέμβασης που στηρίζεται στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς σημαντικό ρόλο παίζει η εφαρμογή της μεθόδου μείωσης των λαθών κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το πρόγραμμα παρέμβασης να ξεκινάει από τη σωστή βάση και οι στόχοι που τίθενται να είναι ρεαλιστικοί και να αντιστοιχούν στις δυνατότητες του παιδιού. Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται η σημασία της επιβράβευσης του παιδιού. Πρέπει προηγουμένως να εντοπίζουμε τον πιο δυνατό ενισχυτή για το συγκεκριμένο παιδί. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι έχει πολύ μεγάλη σημασία η άμεση επιτυχία του παιδιού. Κατά συνέπεια λαμβάνεται μέριμνα έτσι ώστε να προλαμβάνονται οι λανθασμένες επιλογές, πριν την εκδήλωσή τους. Παρέχεται άμεση βοήθεια, που αποτελεί άμεση διόρθωση, προκειμένου να αποφευχθεί η σύγχυση με λανθασμένες επιλογές. Επιβραβεύεται άμεσα το παιδί και του δίνεται η δυνατότητα να καταλάβει τί του ζητείται να κάνει κάθε φορά, προκειμένου να λάβει ξανά τη θετική ενίσχυση. 3. Μελέτη περίπτωσης Η Μαρία είναι ένα πολύ συμπαθητικό κορίτσι, χρονολογικής ηλικίας 16 ετών με σύνδρομο Asperger. Είναι το μοναδικό παιδί μιας οικογένειας με υψηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο (Βάμβουκας, 1988). Φοιτά για δεύτερη συνεχή χρονιά σε Ε.Ε.Ε.Ε.Κ. Όλα τα προηγούμενα χρόνια φοιτούσε σε κανονικό δημοτικό σχολείο με την παρουσία συνοδού που είχαν προσλάβει για αυτό το σκοπό οι γονείς της Με βάση τις γνωματεύσεις του Κ.Ε.Δ.Δ.Υ. και του ιατροπαιδαγωγικού κέντρου έχει υψηλό νοητικό επίπεδο. Όσον αφορά την περιοχή των κοινωνικών δεξιοτήτων το κατά προτεραιότητα πρόβλημα εντοπίζεται στη δυσκολία και την αδυναμία της να κατανοήσει και να χρησιμοποιήσει τους κοινωνικούς κανόνες με επιτυχία. Η κοινωνική της συμπεριφορά είναι αφελής και ιδιόρρυθμη και συχνά χαρακτηρίζεται εκκεντρική. Έχει περιορισμένο εύρος ενδιαφερόντων. Δυσκολεύεται να αναπτύξει και να διατηρήσει διαπροσωπικές σχέσεις με τους συνομηλίκους της, παρόλο που το επιθυμεί. Περισσότερο αναπτύσσει διαπροσωπικές σχέσεις με τους ενήλικους, πιθανόν λόγω του επαγγέλματος και του χώρου εργασίας του πατέρα της, όπου η ίδια παρευρίσκεται αρκετές ώρες την ημέρα. Η Μαρία εμφάνισε προφορικό λόγο στη χρονολογική ηλικία του μέσου παιδιού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει σημαντικές δυσκολίες στην επικοινωνία. Το λεξιλόγιό της είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο, αλλά δύσκολα κατανοεί τα λογοπαίγνια και τις μεταφορές. Ο λόγος της είναι υπερβολικά ακριβής και σχολαστικός, ο τόνος της φωνής της συχνά είναι ασυνήθιστος. Συνήθως μιλάει δυνατά και πολλές φορές επινοεί λέξεις ή προσθέτει σύμφωνα ή άλλες καταλήξεις στις ήδη γνωστές. Στη διάρκεια μιας συζήτησης δε γνωρίζει πότε μπορεί να σταματήσει το συνομιλητή της, αλλά ούτε και πότε εκείνος έχει χάσει το ενδιαφέρον του, με αποτέλεσμα συχνά να Σελίδα 124 από 282

7 μακρηγορεί, ή να μονολογεί ή και να επαναλαμβάνει τις ίδιες ερωτήσεις απευθυνόμενη στο συνομιλητή της. Η έκφραση του προσώπου της είναι «επίπεδη». Έχει δυσκολίες με τις μεταβατικές καταστάσεις και τις αλλαγές και προτιμά την ομοιομορφία. Συχνά προσκολλάται σε συμπεριφορές ρουτίνας προκειμένου να διαχειριστεί το άγχος της. Όσον αφορά τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά της, τα οποία αφορούν στη συλλογή αντικειμένων, η Μαρία έχει εμμονή στο να συλλέγει συγκεκριμένες καραμέλες ζελεδάκια με γεύσεις φρούτων και συγκριμένου είδους γλειφιτζούρια. Η Μαρία δε δυσκολεύεται ιδιαίτερα να συντονίσει τις κινήσεις της και να ακολουθήσει ένα ρυθμό. Όμως ακόμη δεν έχει κατακτήσει τη δεξιότητα να δένει τα κορδόνια των παπουτσιών της. Έχει σχετικά δυσανάγνωστο γραφικό χαρακτήρα, αλλά μπορεί να γράφει καλύτερα με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού υπολογιστή, υπό μικρή λεκτική καθοδήγηση. Όσον αφορά τις γνωστικές της δεξιότητες έχει πολύ καλή βραχυπρόθεσμη, αλλά και μακροπρόθεσμη μνήμη ιδιαίτερα σε θέματα που συνδέονται με τα ενδιαφέροντά της. Η σκέψη της δεν είναι ευέλικτη και παράλληλα παρουσιάζει μία δυσπροσαρμοστικότητα σε αλλαγές, νέα δεδομένα και καταστάσεις. Παρουσιάζει υπερβολική αισθητηριακή ευαισθησία αναφορικά με το να ανέχεται την απτική επαφή με ορισμένα υλικά, όπως για παράδειγμα το ζυμάρι. Η Μαρία βρίσκεται στην περίοδο της εφηβείας και έχει απόλυτη ανάγκη από τη στήριξη τόσο των γονέων της, όσο και των εκπαιδευτικών που θα την υποβοηθήσουν να αναπτύξει τα ταλέντα και τις ικανότητές της. 4. Πρόγραμμα παρέμβασης Όπως προαναφέρθηκε, στην περίπτωση της Μαρίας εφαρμόστηκε ένα ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα παρέμβασης, το οποίο επικεντρώθηκε στην κατάκτηση κοινωνικά αποδεκτών συμπεριφορών. Το πρόγραμμα παρέμβασης στηρίχτηκε κυρίως στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς (ΑΒΑ). Μακροπρόθεσμος στόχος της παρέμβασης ήταν η εξάλειψη μιας κοινωνικά ανεπιθύμητης- «προβληματικής» συμπεριφοράς. Το κατά προτεραιότητα πρόβλημα στην περίπτωση της Μαρίας ήταν η αποτελεσματική αντιμετώπιση και διαχείριση μιας συμπεριφοράς, η οποία αφορούσε τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ. Συγκριμένα, η Μαρία όταν πήγαινε με τους γονείς της ή μόνη της στο σούπερ μάρκετ άνοιγε τις συσκευασίες των προϊόντων, τις άφηνε εκτεθειμένες και ανοιχτές κάτω, έπαιρνε ό,τι ήθελε και έφευγε χωρίς να πληρώνει. Πρέπει να σημειωθεί ότι το κορίτσι είχε άμεση πρόσβαση στο σούπερ μάρκετ σε καθημερινή βάση, καθώς έβγαινε μόνο του έξω από το χώρο εργασίας του πατέρα του. Το αποτέλεσμα ήταν οι υπεύθυνοι του σούπερ μάρκετ και οι ιδιοκτήτες των άλλων πλησιέστερων καταστημάτων με είδη διατροφής να διαμαρτύρονται έντονα στους γονείς και αυτοί να είναι πολύ προβληματισμένοι και αγχωμένοι. Επίσης όταν πήγαιναν για Σελίδα 125 από 282

8 ψώνια μαζί με τη Μαρία στο σούπερ μάρκετ, στην κυριολεξία, αναγκάζονταν να φύγουν χωρίς να ψωνίσουν τίποτα. Σχεδιάστηκε ένα πρόγραμμα παρέμβασης με χρονική διάρκεια εφαρμογής δύο μήνες και συχνότητα εφαρμογής δύο φορές την εβδομάδα. Αφού είχε οικοδομηθεί μία σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στη Μαρία και την εκπαιδεύτρια, αποφασίστηκε να ασκηθεί αρχικά μαζί της στη δεξιότητα «ψωνίζω στο σούπερ μάρκετ». Η εκπαιδεύτρια κρατούσε χαλαρά τη Μαρία από το μπράτσο και έμπαιναν μαζί στο κατάστημα. Στο αρχικό στάδιο εφαρμογής του προγράμματος, είχαν συμφωνήσει εκ των προτέρων ότι θα ψωνίσουν μόνο ένα πράγμα, το οποίο ήταν γραμμένο σε καρτελάκι το οποίο το κρατούσε στο χέρι της η Μαρία. Στη συνέχεια πλήρωνε η Μαρία και έβγαιναν από το σούπερ μάρκετ. Η Μαρία επιβραβευόταν λεκτικά και αμέσως στη συνέχεια λάμβανε και υλική θετική ενίσχυση, η οποία ήταν μία από τις αγαπημένες της καραμέλες ζελέ, με γεύση φρούτου. Αυτή η πρακτική επαναλήφθηκε αρκετές φορές και αφού κατακτήθηκε αυτό το βήμα, με την πάροδο του χρόνου ο αριθμός των προϊόντων που αγόραζε κάθε φορά η Μαρία από το σούπερ μάρκετ, με τη συνοδεία της εκπαιδεύτριας αυξάνονταν σταδιακά. Στο σημείο αυτό πρέπει να καταστεί σαφές, ότι στην αρχή επιλέχθηκε ένα συγκεκριμένο σούπερ μάρκετ, το οποίο είχε ευρύχωρους διαδρόμους, αφενός έτσι ούτως ώστε το παιδί να μην έχει πολλά ερεθίσματα ταυτόχρονα από δεξιά και από αριστερά και αφετέρου, να κινείται άνετα με το συνοδό του και το καρότσι τους. Αφότου σταθεροποιήθηκε η κατάσταση και δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα όταν η Μαρία ψώνιζε με τη συνοδό της, αποφασίστηκε να γίνει δοκιμή και να ψωνίσει το κορίτσι με τον ένα γονέα του, στο ίδιο σούπερ μάρκετ. Ακολουθήθηκαν ξανά τα ίδια βήματα και προτάθηκε στο γονιό όταν μπαίνουν στο σούπερ μάρκετ να παίρνουν πάντα ένα μεγάλο καρότσι το οποίο θα κρατάνε μαζί με τη Μαρία. Το καρότσι, όπως είναι αυτονόητο, αποτελεί ένα φυσικό εμπόδιο και έτσι το παιδί δε θα μπορούσε να «ξεφύγει» της προσοχής του συνοδού του. Τα αποτελέσματα ήταν αρκετά ικανοποιητικά και με τη συνοδεία του γονέα. Η Μαρία σήμερα ψωνίζει μαζί με τους γονείς της σε οποιοδήποτε σούπερ μάρκετ (επήλθε η γενίκευση) όσα πράγματα χρειάζεται κάθε φορά η οικογένεια, χωρίς κανένα πρόβλημα. Επίσης ψωνίζει και μόνη της στα καταστήματα χωρίς να προξενεί καμία αναστάτωση και καμία φθορά στα προϊόντα. Παράλληλα έμαθε και να πληρώνει ό,τι αγοράζει από τα καταστήματα. Γιατί, όπως προαναφέρθηκε, πριν από την εφαρμογή του προαναφερόμενου προγράμματος παρέμβασης έφευγε από το σημείο εργασίας του πατέρα της, το οποίο βρισκόταν σε κεντρικό σημείο της πόλης και πήγαινε στα πλησιέστερα καταστήματα (σούπερ μάρκετ, περίπτερα, ζαχαροπλαστεία κ. ά) άνοιγε τις συσκευασίες των προϊόντων, τις άφηνε, έπαιρνε όποιο προϊόν ήθελε και έφευγε χωρίς να πληρώνει. Τώρα πριν βγει έξω ζητάει χρήματα από τον πατέρα της, ψωνίζει ότι χρειάζεται η ίδια ή ό,τι χρειάζονται για το σπίτι και επιστρέφει χαρούμενη. Σελίδα 126 από 282

9 Συμπεράσματα Επιστημονικό Εκπαιδευτικό Περιοδικό κύκλος» Κάθε πρόγραμμα παρέμβασης το οποίο στηρίζεται στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς χαρακτηρίζεται από τη συστηματική εφαρμογή της μεθοδολογίας και των αρχών, που αυτή προτείνει. Η Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στους τομείς της θεραπείας και της εκπαίδευσης και μάλιστα έχει καταδειχθεί ερευνητικά ότι αποτελεί μια ολοκληρωμένη και ιδιαίτερα αποτελεσματική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του αυτισμού. Από τα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών προέκυψε ότι τα οφέλη από την εφαρμογής της είναι πολύ σημαντικά, τόσο για παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας, όσο και για παιδιά χαμηλότερης λειτουργικότητας (Eldevik et al., 2006). Ειδικότερα, σύγχρονες έρευνες κατέδειξαν ότι το 90% των παιδιών που εκπαιδεύονται βάση του προγράμματος της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς, παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση στη γενική τους εικόνα. Στις περιπτώσεις των παιδιών και των εφήβων με Σύνδρομο Asperger προκειμένου τα αποτελέσματα της εφαρμογής των προγραμμάτων παρέμβασης να είναι θετικά, απαιτείται σωστός σχεδιασμός του εξατομικευμένου προγράμματος παρέμβασης, αρμονική συνεργασία με τους γονείς και όλους τους εμπλεκόμενους στην αγωγή και την εκπαίδευση των συγκεκριμένων παιδιών, χρόνος, μεθοδική προσπάθεια, υπομονή και επιμονή. Βιβλιογραφικές αναφορές American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, (4th edition), (DSM-IV). Washington, DC: American Psychiatric Association. American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed., Text Revision). Washington, DC: American Psychiatric Association. Attwood, T. (2000). The complete guide to Asperger s syndrome. London: Jessica Kingsley Publishers. Βάμβουκας, Μ. (1988). Εισαγωγή στην ψυχοπαιδαγωγική έρευνα και μεθοδολογία. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη. Γενά, Α., Γαλάνης, Π. (2007). Εφαρμογές της ανάλυσης της συμπεριφοράς στην αξιολόγηση και αντιμετώπιση του αυτισμού. Εγκέφαλος, 44, 2. Cooper, J.O., Heron, T.E, Heward, W.L. (1987). Applied behavior analysis. New York: Macmillan. Eldevik, S., Eikeseth, S., Jahr, E., Smith, T. (2006). Effects of low-intensity behavioral treatment for children with autism and mental retardation. Journal of Autism and Developmental Disorders, 36: Faherty, C. (2000). Asperger s..what Does Mean To Me? Future Horizons (www. FHautism.com). Σελίδα 127 από 282

10 Faherty, C. (2003). Τι σημαίνει για μένα; (μετάφραση: Παπαγεωργίου, Β.), Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. Frith, U. (2004). Emanuel Miller lecture: confusions and controversies about Asperger syndrome. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45, Gillberg, C., Gillberg, C., Rastam, M., et al. (2001). The Asperger Syndrome (and highfunctioning autism) Diagnostic Interview (ASDI). A preliminary study of a new structured clinical interview. Autism, 5, Gray, C. (2010). What are Social Stories?. In The Gray Centre. (Ανάκτηση από Konarski, E.A., Jr., Favell, J.E. & Favell, J.E. (1992). Manual for the assessment and treatment of the behavior disorders of people with mental retardation. Morganton, NC: Western Carolina Center Foundation. Ρισβάς, Θ. (2005). Ο ρόλος των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην ειδική αγωγή και η χρήση τους ως μέσο βελτίωσης στον αυτισμό. 3Ο Συνέδριο Σύρου ΤΠΕ, Σύρος. Στεργίου, Β. (2008). Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές. Στο: Εκπαίδευση εκπαιδευτικώνγονέων παιδιών με αναπηρίες και γονέων μαθητών με αναπηρίες. Μέτρο 1.1.: «Βελτίωση των συνθηκών ένταξης στο εκπαιδευτικό σύστημα ατόμων ειδικών κατηγοριών», Ενέργεια : «Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία», Θεσσαλονίκη. Tantam, D. (2003). The challenge of adolescents and adults with Asperger syndrome. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 12, Τσεινέ, Α.Μ. (2003). Προβληματική/δυσλειτουργική συμπεριφορά ατόμων με σοβαρές δυσκολίες μάθησης και σύνθετες πολλαπλές αναπηρίες. Μεθοδολογία και τεχνικές αντιμετώπισης βάσει Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς. «Βελτίωση των συνθηκών ένταξης στο εκπαιδευτικό σύστημα ατόμων με πολλαπλές αναπηρίες», Πρακτικά Επιμορφωτικών Σεμιναρίων, Ιωάννινα. Σελίδα 128 από 282

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικες πληροφοριες Πέτρος Γαλάνης Δρ. ΕΚΠΑ, Δάσκαλος Ε.Α. (ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Δ Αθήνας) Τι είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ); Ο όρος «Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος» (ΔΑΦ)

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος. Δρ. Αναστασία Χ Γιαννακού Λέκτορας Ενιαίας Εκπαίδευσης Ευρωπαικό Πανεπιστήμιο

Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος. Δρ. Αναστασία Χ Γιαννακού Λέκτορας Ενιαίας Εκπαίδευσης Ευρωπαικό Πανεπιστήμιο Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος Δρ. Αναστασία Χ Γιαννακού Λέκτορας Ενιαίας Εκπαίδευσης Ευρωπαικό Πανεπιστήμιο Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος Πρόκειται για μια χρόνια νευροαναπτυξιακή διαταραχή Νευρολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου)

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Ομιλία-συζήτηση με βασικό άξονα προσέγγισης το Φάσμα του Αυτισμού και με αφορμή το βιβλίο της Εύας Βακιρτζή «Το Αυγό» στο

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδρομο Asperger Το σύνδρομο του μικρού σοφού

Σύνδρομο Asperger Το σύνδρομο του μικρού σοφού Σύνδρομο Asperger Το σύνδρομο του μικρού σοφού Πώς γίνεται ένα παιδί να έχει ιδιαίτερη κλίση στα μαθηματικά, στη μουσική, στις ξένες γλώσσες, στη μετεωρολογία, να έχει ξεχωριστές ικανότητες και ενδιαφέροντα,

Διαβάστε περισσότερα

Τι Είναι το Σύνδρομο Asperger;

Τι Είναι το Σύνδρομο Asperger; Τι Είναι το Σύνδρομο Asperger; Το σύνδρομο Asperger είναι μία νευρολογική διαταραχή, η οποία, σύμφωνα με τον κλινικό ψυχολόγο και ερευνητή Tony Attwood, προσβάλλει την ικανότητα του ατόμου να κατανοεί

Διαβάστε περισσότερα

Οι Γνώσεις των Παιδαγωγών Προσχολικής Εκπαίδευσης, Σχετικά με τα Χαρακτηριστικά του Αυτισμού, και η Σημασία Αυτών.

Οι Γνώσεις των Παιδαγωγών Προσχολικής Εκπαίδευσης, Σχετικά με τα Χαρακτηριστικά του Αυτισμού, και η Σημασία Αυτών. Οι Γνώσεις των Παιδαγωγών Προσχολικής Εκπαίδευσης, Σχετικά με τα Χαρακτηριστικά του Αυτισμού, και η Σημασία Αυτών. Όνομα Φοιτήτριας: Βεκύρη Σοφία Επιβλέπουσα: Γιόκα Μαράνια BA (HONS) Early Childhood Studies

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικές Ανάγκες στον Αυτισμό. Μαρίτσα Καμπούρογλου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το Παιδί «Η Παμμακάριστος»

Εκπαιδευτικές Ανάγκες στον Αυτισμό. Μαρίτσα Καμπούρογλου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το Παιδί «Η Παμμακάριστος» Εκπαιδευτικές Ανάγκες στον Αυτισμό Μαρίτσα Καμπούρογλου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το Παιδί «Η Παμμακάριστος» Παράγοντες που επιδρούν στη μάθηση Η σοβαρότητα του αυτισμού Το επίπεδο της νοητικής τους ικανότητας

Διαβάστε περισσότερα

Ημερολόγιο συμμετοχικής παρατήρησης για το σύνδρομο Asperger

Ημερολόγιο συμμετοχικής παρατήρησης για το σύνδρομο Asperger Ημερολόγιο συμμετοχικής παρατήρησης για το σύνδρομο Asperger Εισαγωγή-Ιστορικό παιδιού Κωσταρή Αντωνία Ο μαθητής που παρακολούθησα φοιτά στην Ε τάξη δημοτικού σχολείου γενικής αγωγής. Σύμφωνα με το ιστορικό

Διαβάστε περισσότερα

Αυτισμός καλής λειτουργικότητας: Δυο χρόνια εμπειρίας στο Τ.Ε.Ν.Ε. ΑΝΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΩΤΗ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ MD, Ph.D

Αυτισμός καλής λειτουργικότητας: Δυο χρόνια εμπειρίας στο Τ.Ε.Ν.Ε. ΑΝΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΩΤΗ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ MD, Ph.D Αυτισμός καλής λειτουργικότητας: Δυο χρόνια εμπειρίας στο Τ.Ε.Ν.Ε. ΑΝΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΣΙΩΤΗ ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ MD, Ph.D ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Χαρακτηριστικά Αυτισμού Καλής Λειτουργικότητας ( ομιλία, κινητικός συντονισμός,

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικές Ανάγκες στον Αυτισμό. Μαρίτσα Καμπούρογλου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το Παιδί «Η Παμμακάριστος»

Εκπαιδευτικές Ανάγκες στον Αυτισμό. Μαρίτσα Καμπούρογλου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το Παιδί «Η Παμμακάριστος» Εκπαιδευτικές Ανάγκες στον Αυτισμό Μαρίτσα Καμπούρογλου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το Παιδί «Η Παμμακάριστος» Παράγοντες που επιδρούν στη μάθηση Η σοβαρότητα του αυτισμού Το επίπεδο της νοητικής τους ικανότητας

Διαβάστε περισσότερα

Εκµάθηση προµαθηµατικών εννοιών για ΑµεΑ στο φάσµα του Αυτισµού µε το λογισµικό LT125-ThinkingMind

Εκµάθηση προµαθηµατικών εννοιών για ΑµεΑ στο φάσµα του Αυτισµού µε το λογισµικό LT125-ThinkingMind Εκµάθηση προµαθηµατικών εννοιών για ΑµεΑ στο φάσµα του Αυτισµού µε το λογισµικό LT125-ThinkingMind Λαδιάς Αναστάσιος, Σχολικός Σύµβουλος Πληροφορικής Β Αθήνας Μπέλλου Ιωάννα, Σχολικός Σύµβουλος Πληροφορικής

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος

Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος Δρ. Αναστασία Κουμούλα Παιδοψυχίατρος Συντ. Διευθύντρια Τμ. Ψυχιατρικής Παιδιών & Εφήβων Διευθύντρια ψυχιατρικού Τομέα Σισμανόγλειο ΓΝΑ 4/10000 άτομα Α:Κ 3:1 70% IQ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ (ΔΑΦ)

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ (ΔΑΦ) Κατερίνα Μάσχα Λέκτορας Αναπτυξιακής Ψυχολογίας Τμήμα Ψυχολογίας Πανεπιστήμιο Κρήτης kmascha@psy.soc.uoc.gr ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΙΑΧΥΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Βάγια Α. Παπαγεωργίου Παιδοψυχίατρος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΙΑΧΥΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Βάγια Α. Παπαγεωργίου Παιδοψυχίατρος «Ενδυνάμωση και υποστήριξη ομάδων οικογενειών ατόμων με αυτισμό» Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων ΙΙ ΕΠΕΑΕΚ Ενέργεια 1.1.4 Εκπαίδευση Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες Πράξη 1.1.4 α Φορέας Υλοποίησης:

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Αυτισμός Υψηλής Λειτουργικότητας (Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος με Υψηλή Λειτουργικότητα) Χαρακτηριστικά

Αυτισμός Υψηλής Λειτουργικότητας (Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος με Υψηλή Λειτουργικότητα) Χαρακτηριστικά Αυτισμός Υψηλής Λειτουργικότητας (Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος με Υψηλή Λειτουργικότητα) Χαρακτηριστικά Ιουλιέττα Καλλή-Λαούρη, M.D., Ph.D. Παιδοψυχίατρος, Ψυχοθεραπεύτρια Παιδιών & Εφήβων 1 ο Παγκύπριο

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος εργασίας: Θεραπευτικές παρεμβάσεις στη διαταραχή του αυτιστικού φάσματος: βιβλιογραφική ανασκόπηση

Τίτλος εργασίας: Θεραπευτικές παρεμβάσεις στη διαταραχή του αυτιστικού φάσματος: βιβλιογραφική ανασκόπηση Τίτλος εργασίας: Θεραπευτικές παρεμβάσεις στη διαταραχή του αυτιστικού φάσματος: βιβλιογραφική ανασκόπηση Επιβλέπων καθηγητής: ΝΑΣΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΥ ΑΓΛΑΪΑ Α.Μ: 12514 Τι είναι ο αυτισμός; Είναι μία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΤΙΣΜΟΣ. Μια διαφορετική μορφή επικοινωνίας

ΑΥΤΙΣΜΟΣ. Μια διαφορετική μορφή επικοινωνίας ΑΥΤΙΣΜΟΣ Μια διαφορετική μορφή επικοινωνίας ΟΡΙΣΜΟΣ Οι Neisworth και Wolfe (2005) ορίζουν τον αυτισμό ως «αναπτυξιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από σημειωμένη δυσκολία στην επικοινωνία και τις κοινωνικές

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία. Ημερομηνία: 15/09/2017. Intellectual Output:

Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία. Ημερομηνία: 15/09/2017. Intellectual Output: Τίτλος: Εταίρος: Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία SOSU Oestjylland Ημερομηνία: 15/09/2017 Intellectual Output: IO3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ψυχολογικές Πτυχές...2

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική εικόνα και πρώιμη ανίχνευση Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος:νεώτερα δεδομένα

Κλινική εικόνα και πρώιμη ανίχνευση Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος:νεώτερα δεδομένα Κλινική εικόνα και πρώιμη ανίχνευση Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος:νεώτερα δεδομένα Κλινική εικόνα και πρώιμη ανίχνευση Διαταραχής Αυτιστικού Φάσματος: νεώτερα δεδομένα Κατερίνα Καραïβάζογλου, Παιδοψυχίατρος,

Διαβάστε περισσότερα

- Έκπτωση στη χρήση εξoλεκτικών συμπεριφορών πχ βλεμματικής επαφής, εκφραστικότητας προσώπου.

- Έκπτωση στη χρήση εξoλεκτικών συμπεριφορών πχ βλεμματικής επαφής, εκφραστικότητας προσώπου. ΑΥΤΙΣΜΟΣ- ΔΙΑΧΥΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η Διάχυτη Διαταραχή της Ανάπτυξης σύμφωνα με το ICD-10 το σύστημα της Διεθνούς Ταξινόμησης των Νόσων είναι μια διαταραχή που περιλαμβάνει δυσκολίες στην ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Έτος: Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Κα. Ζακοπούλου Βικτωρία

Σχολή: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Έτος: Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Κα. Ζακοπούλου Βικτωρία «Πολυπαραγοντική προσέγγιση αναπτυξιακών διαταραχών σε επίπεδο διάγνωσης: Μελέτη περιπτώσεων παιδιών ηλικίας 3-7 ετών με διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ASE)» Σχολή: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΗΠΕΙΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κων/νος Καλέμης, Άννα Κωσταρέλου, Μαρία Αγγελική Καλέμη Εισαγωγή H σύγχρονη τάση που επικρατεί

Διαβάστε περισσότερα

Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Μαθησιακές Δυσκολίες Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 1 Θεματικές ενότητες του μαθήματος Θεωρητικό πλαίσιο της διαδικασίας εκμάθησης

Διαβάστε περισσότερα

Ο όρος διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός) αναφέρεται σε μια αναπτυξιακή διαταραχή κατά την οποία το άτομο παρουσιάζει μειωμένες ικανότητες

Ο όρος διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός) αναφέρεται σε μια αναπτυξιακή διαταραχή κατά την οποία το άτομο παρουσιάζει μειωμένες ικανότητες Ο όρος διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός) αναφέρεται σε μια αναπτυξιακή διαταραχή κατά την οποία το άτομο παρουσιάζει μειωμένες ικανότητες στην επικοινωνία, κοινωνικότητα και συμπεριφορά, καθώς

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλαδικές εξετάσεις υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

Πανελλαδικές εξετάσεις υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Πανελλαδικές εξετάσεις υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Στεφανία Φούσκα Αν. προϊσταμένη ΚΕΔΔΥ Πειραιά Τρόπος εξέτασης των υποψηφίων με αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Εξετάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ 6 ΕΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ

Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ 6 ΕΤΩΝ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ 6 ΕΤΩΝ ΗΛΙΚΙΑ γέννηση ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Αναγνωρίζει και προτιμά τη φωνή της μητέρας καθώς και ήχους της γλώσσας. Μιμείται ήχους της γλώσσας. 2 μηνών Συνδυάζει

Διαβάστε περισσότερα

θέραπειν Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ ,

θέραπειν  Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ , θέραπειν Κέντρο Συµβουλευτικών Υπηρεσιών Ψυχικού Το κέντρο συμβουλευτικών υπηρεσιών θέραπειν αποτελεί ένα σύγχρονο κέντρο ειδικών θεραπειών, πρόληψης, διάγνωσης και αποκατάστασης. Στελεχώνεται από εξειδικευμένους

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή και αξιολόγηση προγράμματος συνεκπαίδευσης στην αγγλική γλώσσα σε ένα σχολικό έτος

Εφαρμογή και αξιολόγηση προγράμματος συνεκπαίδευσης στην αγγλική γλώσσα σε ένα σχολικό έτος Εφαρμογή και προγράμματος συνεκπαίδευσης στην αγγλική γλώσσα σε ένα σχολικό έτος Δρ Σύρου Νίκη ΠΕ 25 Νούλα Ιωάννα ΠΕ 06 Μακρυγιάννη Κων/να ΠΕ 71 Μέκρας Δημήτριος ΠΕ 70 Εισαγωγή Η συνεκπαίδευση είναι ένα

Διαβάστε περισσότερα

Τι αναμένουμε να πάρουμε;

Τι αναμένουμε να πάρουμε; Φωνάζει, διακόπτει, παίζει στο μάθημα Εφαρμόζοντας τη στρατηγική Eλέγχω και Aποχωρώ σε παιδιά με ήπια και συχνά προβλήματα συμπεριφοράς στην τάξη A Λευκή Κουρέα, Πανεπιστήμιο Κύπρου Έλενα Αγαπίου, Εκπαιδευτικός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ειδική Φυσική Αγωγή Ενότητα 10η: Αυτισμός Κοκαρίδας Δημήτρης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ

Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ Αγγελική Γενά agena@ppp.uoa.gr ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΝΤΑΞΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Επίσταση Προσοχής Ομαδική & όχι

Διαβάστε περισσότερα

Φοίτηση και εκπαίδευση παιδιών με ΔΑΦ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση

Φοίτηση και εκπαίδευση παιδιών με ΔΑΦ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Φοίτηση και εκπαίδευση παιδιών με ΔΑΦ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Wil C. Kerner, ηλικία 12χρονών, Pals" Πηλείδου Κωνσταντίνα ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΑΕ https://pileidou.wordpress.com/ DSM-V: ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση μαθητών/ητριών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος.

Εκπαίδευση μαθητών/ητριών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος. Εκπαίδευση μαθητών/ητριών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος. Κωνσταντίνα Πηλείδου ΣΣ 10 ης ΕΠ ΕΑΕ Επιμορφωτική Ημερίδα για την Παράλληλη Στήριξη Σταυρούπολη 22/11/2017 Ο όρος ΔΑΦ περιγράφει ένα ευρύ φάσμα

Διαβάστε περισσότερα

Πιο συγκεκριμένα μερικοί παράγοντες που ενοχοποιούνται είναι οι εξής:

Πιο συγκεκριμένα μερικοί παράγοντες που ενοχοποιούνται είναι οι εξής: Tι είναι ο αυτισμός Ο Αυτισμός είναι μια ισόβια αναπτυξιακή διαταραχή, που εμποδίζει τα άτομα να κατανοούν σωστά όσα βλέπουν ακούν και γενικά αισθάνονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν σοβαρά

Διαβάστε περισσότερα

Φοίτηση και εκπαίδευση παιδιών με ΔΑΦ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση

Φοίτηση και εκπαίδευση παιδιών με ΔΑΦ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Φοίτηση και εκπαίδευση παιδιών με ΔΑΦ στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Wil C. Kerner, ηλικία 12χρονών, Pals" Πηλείδου Κωνσταντίνα ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΑΕ https://pileidou.wordpress.com/ DSM-V: ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος

Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος Tα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν προβλήματα στις βασικές ψυχολογικές διαδικασίες που περιλαμβάνονται

Διαβάστε περισσότερα

Παπαμιχαλοπούλου Ελευθερία, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής Τ.Ε. 1 ο Νηπιαγωγείου Ελληνικού Υπ. Διδάκτορας Ειδικής Αγωγής, Τ.Ε.Α.Π.Η.

Παπαμιχαλοπούλου Ελευθερία, Νηπιαγωγός Ειδικής Αγωγής Τ.Ε. 1 ο Νηπιαγωγείου Ελληνικού Υπ. Διδάκτορας Ειδικής Αγωγής, Τ.Ε.Α.Π.Η. Π3.2.2. Κοινωνικές Ιστορίες που αφορούν στην Προσωπική και Κοινωνική Ανάπτυξη και στην κατανόηση κοινωνικών καταστάσεων για μαθητές με αναπηρία Π3.2.3. Κοινωνικές Ιστορίες που αφορούν στη διαχείριση κινδύνων

Διαβάστε περισσότερα

Τι πρέπει να γνωρίζει ο γονιός για τον Αυτισμό!

Τι πρέπει να γνωρίζει ο γονιός για τον Αυτισμό! Τι πρέπει να γνωρίζει ο γονιός για τον Αυτισμό! ΟΛΑ ΟΣΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ Ο ΓΟΝΙΟΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ, της Ψυχολόγου Έλλης Τιγγινάγκα, MSc Τι είναι ο αυτισμός, ποια τα αίτια που τον προκαλούν; Ο αυτισμός

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής.

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής. Αναπτύσσοντας, κινητοποιώντας και βελτιώνοντας δεξιότητες: η εφαρμογή μαθησιακού προγράμματος σε ομάδα τμήματος του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείου Αττικής. Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του

Διαβάστε περισσότερα

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά»

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» «Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» Θεοδώρα Πάσχου α.μ 12181 Τμήμα Λογοθεραπείας-Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Εισαγωγικές επισημάνσεις 1) η εκδήλωση διαταραχών στην κατάκτηση μαθησιακών δεξιοτήτων προκαλεί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΤΑΞΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΤΑΞΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Πρόλογος Η μάθηση είναι μια διαδικασία ζωής που πραγματοποιείται μέσα από αλληλεπιδράσεις του ατόμου κατά τη διάρκεια των καθημερινών συμβάντων.στο σημερινό Γενικό Σχολείο φοιτούν και μαθητές που δυσκολεύονται

Διαβάστε περισσότερα

Μετακόµιση και Αυτισµός

Μετακόµιση και Αυτισµός Μετακόµιση και Αυτισµός Ελένη Λούκουτου Λογοθεραπεύτρια Σύνοψη και περιεχόµενο του άρθρου σχετικά µε τη µετακόµιση και τον αυτισµό Το άρθρο αναφέρεται στη µετακόµιση µιας οικογένειας, στην οποία υπάρχει

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή παρουσιάζει δυσκολίες:

Το παιδί με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή παρουσιάζει δυσκολίες: Γράφει: Κωνσταντίνα Γκόλτσιου, Παιδίατρος - Αναπτυξιολόγος Το ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (ΔΑΔ), ή αλλιώς διαταραχές αυτιστικού φάσματος, στη νέα χιλιετία οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση πτυχιακής εργασίας. Γιώτη Κωνσταντίνα Φρογάκη Ήρα-Αφροδίτη

Παρουσίαση πτυχιακής εργασίας. Γιώτη Κωνσταντίνα Φρογάκη Ήρα-Αφροδίτη Παρουσίαση πτυχιακής εργασίας Γιώτη Κωνσταντίνα Φρογάκη Ήρα-Αφροδίτη Περιεχόμενα Εισαγωγή Γνώση και κατανόηση του αυτισμού Διαγνωστικά εργαλεία για την ανίχνευση του αυτισμού Βασικές αρχές αποτελεσματικής

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμός της μετάβασης

Ορισμός της μετάβασης Ορισμός της μετάβασης Ορίζεται ως το από έναν σε έναν που εμπεριέχει σύνθετες και διαδοχικές διαδικασίες αλλαγών που επηρεάζουν το συνολικό φάσμα της ατομικής και

Διαβάστε περισσότερα

Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα. Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου

Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα. Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου Η Επιθετικότητα στα Παιδιά που Έχουν Βιώσει Τραύμα Victoria Condon and Panos Vostanis Μετάφραση: Ματίνα Παπαγεωργίου Η συχνή επιθετική συμπεριφορά ενός παιδιού εναντίον ενηλίκων και συνομηλίκων, μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΠΕΡΔΙΚΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΟΚΟΜΟΣ Med candidate Επιμορφωτικές & διοικητικές λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ Κάθε ζωντανό πλάσμα που έχει ζήσει και ζει στον πλανήτη είναι το αποτέλεσμα της σεξουαλικότητας. Όπως και τα υπόλοιπα θηλαστικά, έτσι και

Διαβάστε περισσότερα

ιαταραχές επικοινωνίας στον αυτισμό

ιαταραχές επικοινωνίας στον αυτισμό ιαταραχές επικοινωνίας στον αυτισμό Βογινδρούκας Γιάννης Λογοπεδικός Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο Β. Ελλάδας ΨΝΘ ΚΟΙΝΩΝΕΩ - Ω = είμαι μέτοχος, ενεργώ από κοινού ΚΟΙΝΩΝΙΑ= κοινωνική ομάδα, συναναστροφή ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΩ

Διαβάστε περισσότερα

Η πολιτική του σχολείου για βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης: Δύο περιπτώσεις προγραμμάτων σχολικής αποτελεσματικότητας και σχολικής βελτίωσης

Η πολιτική του σχολείου για βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης: Δύο περιπτώσεις προγραμμάτων σχολικής αποτελεσματικότητας και σχολικής βελτίωσης Η πολιτική του σχολείου για βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης: Δύο περιπτώσεις προγραμμάτων σχολικής αποτελεσματικότητας και σχολικής βελτίωσης Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης, ΕΔΕ Εργαστήριο 1: «Βελτίωση

Διαβάστε περισσότερα

Αντώνης Καμπάς Αναπληρωτής Καθηγητής

Αντώνης Καμπάς Αναπληρωτής Καθηγητής Το διαγνωστικό και παρεμβατικό πλαίσιο των διαταραχών ΨΑ Αντώνης Καμπάς Αναπληρωτής Καθηγητής Η ανίχνευση και πολύ περισσότερο η διάγνωση είτε της ΑΔΚΣ είτε της ΔΕΠΥ παρουσιάζουν σημαντικές δυσκολίες Διαφορές

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Παιδιά με ειδικές ανάγκες Κατηγορίες διαφορετικών δυνατοτήτων Διανοητικές αναπηρίες (νοητική καθυστέρηση) Μαθησιακές δυσκολίες Συναισθηματικές ή συμπεριφορικές διαταραχές

Διαβάστε περισσότερα

οµηµένη διαδικασία καταγραφής και αξιολόγησης των καθηµερινών επικοινωνιακώνδεξιοτήτων,σεµορφήσυνέντευξης.

οµηµένη διαδικασία καταγραφής και αξιολόγησης των καθηµερινών επικοινωνιακώνδεξιοτήτων,σεµορφήσυνέντευξης. ΤσαφάρηΠαρασκευή, ΛογοθεραπεύτριαΤ.Ε. Ιατρική Εταιρία Ελλογον Τι είναι το πραγματολογικό προφίλ; οµηµένη διαδικασία καταγραφής και αξιολόγησης των καθηµερινών επικοινωνιακώνδεξιοτήτων,σεµορφήσυνέντευξης.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας..

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας.. 8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α 1. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ Φύση και έννοια της αναπηρίας Η συνειδητοποίηση της αναπηρίας.. Η στάση της οικογένειας απέναντι στο παιδί με αναπηρία Στάσεις της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ Β, ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ -----

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ. Κατσούγκρη Αναστασία

Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ. Κατσούγκρη Αναστασία Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Κατσούγκρη Αναστασία akatsou0708@gmail.com Διαφοροποίηση στη διδασκαλία Προϋπόθεση για την συνεκπαίδευση Η προσαρμογή της διδασκαλίας για να ανταποκριθεί σε διαφορετικές

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΑΣΗ 2: «Ενέργειες ενημέρωσης, προβολής και δημοσιότητας»

ΔΡΑΣΗ 2: «Ενέργειες ενημέρωσης, προβολής και δημοσιότητας» Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» του ΕΣΠΑ 2007-2013 Πράξεις: «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων (ΕΚΟ) στα Δημοτικά Σχολεία» Άξονες Προτεραιότητας 1, 2 & 3 ως υποψήφιες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Τερψιχόρη Γκιόκα Μέλος ΠΟΔ Αττικής Η «Συμβουλευτική Ψυχολογία» είναι ο εφαρμοσμένος κλάδος της Ψυχολογίας, ο οποίος διευκολύνει την δια βίου προσωπική

Διαβάστε περισσότερα

Π 2107 Ειδική Αγωγή και αποτελεσματική διδασκαλία

Π 2107 Ειδική Αγωγή και αποτελεσματική διδασκαλία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Π 2107 Ειδική Αγωγή και αποτελεσματική διδασκαλία Ενότητα 8.2: Το φάσμα του αυτισμού. Σουζάνα Παντελιάδου Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 5η Μαθησιακές Δυσκολίες Σύνδρομο Μειωμένης Προσοχής Και Υπερκινητικότητας

Διάλεξη 5η Μαθησιακές Δυσκολίες Σύνδρομο Μειωμένης Προσοχής Και Υπερκινητικότητας ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 5η Μαθησιακές Δυσκολίες Σύνδρομο Μειωμένης Προσοχής Και Υπερκινητικότητας Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ EKΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ EKΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ KA2 STRATEGIC PARTNERSHIP PROJECT n 2016-1-LT01- KA201-023166 ABA - OUR NEW VIEW IN SPECIAL EDUCATION ABA-Η ΝΕΑ ΜΑΣ ΟΠΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ EKΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ ΦΥΛΟ

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός εκπαίδευσης για μαθητές με ΔΑΦ: Καλές πρακτικές για τη σχολική τους ένταξη

Οδηγός εκπαίδευσης για μαθητές με ΔΑΦ: Καλές πρακτικές για τη σχολική τους ένταξη Οδηγός εκπαίδευσης για μαθητές με ΔΑΦ: Καλές πρακτικές για τη σχολική τους ένταξη Πέτρος Γαλάνης Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών Δάσκαλος Ε.Α. ΚΕΔΔΥ Δ Αθήνας «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού

Διαβάστε περισσότερα

Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής στην εκπαίδευση παιδιών με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή

Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής στην εκπαίδευση παιδιών με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής στην εκπαίδευση παιδιών με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή Η γνώση προκύπτει μέσα από την επανάληψη της μαθημένης συμπεριφοράς. Για τη μάθηση απαιτούνται γνωστικές διαδικασίες

Διαβάστε περισσότερα

αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Σύμβολο της μεθόδου "Κείμενο για Όλους" Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Τμήμα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Μάρτιος 2009 Ποια είναι τα δικαιώματα των μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Ο Νόμος

Διαβάστε περισσότερα

Για την προσαρμογή Πηλείδου Κωνσταντίνα ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΑΕ

Για την προσαρμογή Πηλείδου Κωνσταντίνα ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΑΕ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΓΙΑ ΜΑΘΗΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ Πέτρος Γαλάνης & Ντορέττα Αστέρη Π Για την προσαρμογή Πηλείδου Κωνσταντίνα ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΑΕ Βασική αρχή της διαφοροποίησης Όλα τα παιδιά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΧΙΟΥΜΟΡ ΤΩΝ ΒΡΕΦΩΝ

ΤΟ ΧΙΟΥΜΟΡ ΤΩΝ ΒΡΕΦΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΝΗΠΙΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Σειρά: Ενημερωτικά Έντυπα για την Νηπιοσχολική Αγωγή ΤΟ ΧΙΟΥΜΟΡ ΤΩΝ ΒΡΕΦΩΝ (γέννηση-3χρόνων) Ο Γιάννης (20μηνών) δίνει στην νηπιαγωγό (Μαρία) το σφουγγαράκι που

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ. Επιμέλεια: Στέργιος Νότας

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ. Επιμέλεια: Στέργιος Νότας ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ Επιμέλεια: Στέργιος Νότας ΜΥΘΟΣ: Ο αυτισμός είναι μια σπάνια διαταραχή. ΑΛΗΘΕΙΑ: Παλαιότερες επιδημιολογικές έρευνες έδειχναν ότι στον γενικό

Διαβάστε περισσότερα

TEACCH: ΘΕΡΑΠΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ & ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ. Β. Α. Παπαγεωργίου Παιδοψυχίατρος

TEACCH: ΘΕΡΑΠΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ & ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ. Β. Α. Παπαγεωργίου Παιδοψυχίατρος TEACCH: ΘΕΡΑΠΕΙΑ & ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ & ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Β. Α. Παπαγεωργίου Παιδοψυχίατρος Τι Είναι ο Αυτισμός; 1. Διαταραχή Επικοινωνίας: Επηρεάζει την κατανόηση και τη χρήση όλων των

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες

Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Διάλεξη 1η Εισαγωγή Στην Ειδική Φυσική Αγωγή: Ορισμοί, Έννοιες Κοκαρίδας Δημήτριος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Ορισμός Υγείας

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ. Αγγελική Γενά & Πέτρος Γαλάνης Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ. Αγγελική Γενά & Πέτρος Γαλάνης Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ Αγγελική Γενά & Πέτρος Γαλάνης Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Προγράμματα Αυτοαπασχόλησης Ως προγράμματα αυτοαπασχόλησης ορίζονται τα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ & ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Ευδοξία Ντεροπούλου-Ντέρου

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ & ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Ευδοξία Ντεροπούλου-Ντέρου ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ & ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ευδοξία Ντεροπούλου-Ντέρου ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Ονοματεπώνυμο του παιδιού Ημερομηνία σύνταξης της παιδαγωγικής έκθεσης Ημερομηνία γέννησης του παιδιού

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ Σχολικοί Σύμβουλοι: Φελούκα Βασιλική, 7 ης Περιφέρειας Π.Ε. Ν. Αχαΐας Γιαννόπουλος Κων/νος, 8 ης Περιφέρειας Π.Ε. Ν. Αχαΐας Ενότητες Βασικές αιτίες προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ"

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΟ ΦΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ" 19 Απριλίου 2018 4 ώρες ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΕΝΤΥΠΟ Σχεδιασμός,

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος μαθητή με αυτισμό. Τροκάνα Αρίστη ΠΕ02.50

Παρουσίαση εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος μαθητή με αυτισμό. Τροκάνα Αρίστη ΠΕ02.50 «Πρόγραμμα εξειδικευμένης εκπαιδευτικής υποστήριξης για ένταξη μαθητών με αναπηρία ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» Παρουσίαση εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος μαθητή με αυτισμό Τροκάνα Αρίστη

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι Συνάντησης. Λευκή Κουρέα & Έλενα Αγαπίου Πανεπιστήμιο Κύπρου Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού 10/23/16

Στόχοι Συνάντησης. Λευκή Κουρέα & Έλενα Αγαπίου Πανεπιστήμιο Κύπρου Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού 10/23/16 Στηρίζοντας Ομάδες Μαθητών μέσω Δευτερογενούς Πρόληψης: Η Εφαρμογή της Στρατηγικής «Ελέγχω Αποχωρώ» στο Σύστημα ΠροΘεΣυ μέσα από Μελέτη Περίπτωσης Λευκή Κουρέα & Έλενα Αγαπίου Πανεπιστήμιο Κύπρου Υπουργείο

Διαβάστε περισσότερα

το σύστηµα ελέγχει διαρκώς το µαθητή,

το σύστηµα ελέγχει διαρκώς το µαθητή, Α/Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Ένας νηπιαγωγός, προκειµένου να διδάξει σε παιδιά προσχολικής ηλικίας το λεξιλόγιο των φρούτων Σωστό και λαχανικών που συνδέονται µε τις διατροφικές συνήθειες µας, δε ζητάει

Διαβάστε περισσότερα

Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας;

Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας; Για τους γονείς και όχι μόνο από το Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας; Ακουστικός, οπτικός ή μήπως σφαιρικός; Ανακαλύψτε ποιος είναι ο μαθησιακός τύπος του παιδιού σας, δηλαδή με ποιο τρόπο μαθαίνει

Διαβάστε περισσότερα

Προσβάσιμο υλικό για μαθητές με αυτισμό

Προσβάσιμο υλικό για μαθητές με αυτισμό «Ενημέρωση για την Πρόσβαση στην Εκπαίδευση» Μεγάλη Αίθουσα του Δημοτικού Ωδείου Δράμας 23 Φεβρουαρίου 2018 Προσβάσιμο υλικό για μαθητές με αυτισμό Πέτρος Γαλάνης Δάσκαλος Ε.Α. Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακά ορόσημα λόγου

Αναπτυξιακά ορόσημα λόγου Αναπτυξιακά ορόσημα λόγου 0-6 μηνών 7-12 μηνών 13-18 μηνών 19-24 μηνών 2-3 ετών 3-4 ετών 4-5 ετών 5-6 ετών 6-7 ετών 0-6 μηνών Επαναλαμβάνει τους ίδιους ήχους Συχνά μουρμουρίζει, γελά και παράγει ευχάριστους

Διαβάστε περισσότερα

Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς

Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς των Α.Πορτσέλη, Μ. Κυριακίδου Η παρούσα εισήγηση αφορά στην παρουσίαση ενός καινοτόμου προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ενότητα #6: ΕΤΟΙΜΑ ΠΑΙΔΙΑ Διδάσκων: Γουργιώτου Ευθυμία ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Εναντιωματική και προκλητική συμπεριφορά στο σχολείο ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Γιώργος Γεωργίου, PhD Κλινικός Ψυχολόγος

Εναντιωματική και προκλητική συμπεριφορά στο σχολείο ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Γιώργος Γεωργίου, PhD Κλινικός Ψυχολόγος Εναντιωματική και προκλητική συμπεριφορά στο σχολείο ο ρόλος του εκπαιδευτικού Γιώργος Γεωργίου, PhD Κλινικός Ψυχολόγος Τι σημαίνει εναντιωματική και προκλητική συμπεριφορά; Είναι η ίδια σε κάθε ηλικία;

Διαβάστε περισσότερα

21/02/17. Μετρήσεις. Μετρήσεις. Μετρήσεις ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

21/02/17. Μετρήσεις. Μετρήσεις. Μετρήσεις ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ 02_ Εισαγωγή στην αξιολόγηση και τις μετρήσεις στην προσχολική ηλικία Μετρήσεις Η μέτρηση είναι η αριθμητική απόδοση ενός χαρακτηριστικού Π.χ. καλός

Διαβάστε περισσότερα

Β' Μέρος ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ

Β' Μέρος ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ Β' Μέρος ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ 58 Εκπαιδευτικά παιχνίδια Β Μέρος / Εκπαιδευτικά Φάκελοι ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ Οι εκπαιδευτικοί φάκελοι που παρουσιάζονται στο Β μέρος αυτού του βιβλίου έχουν δημιουργηθεί

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία:

Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία: Πολιτισμός και ψυχοπαθολογία: Επιπτώσεις στη συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία με μετανάστες και τις οικογένειές τους Βασίλης Παυλόπουλος Τομέας Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών vpavlop@psych.uoa.gr http://www.psych.uoa.gr/~vpavlop

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΤΙΣΜΟΣ. Σαββίδου Αβρόρα. Παιδίατρος

ΑΥΤΙΣΜΟΣ. Σαββίδου Αβρόρα. Παιδίατρος ΑΥΤΙΣΜΟΣ Σαββίδου Αβρόρα. Παιδίατρος Ο αυτισμός είναι μία σοβαρή, νευροψυχιατρική διαταραχή και μέρος μίας ομάδας διαταραχών γνωστή ως Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ASD). Ο αυτισμός προσδιορίστηκε πρώτη

Διαβάστε περισσότερα

710 -Μάθηση - Απόδοση. Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία

710 -Μάθηση - Απόδοση. Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία 710 -Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 5η Ποιοτική αξιολόγηση της Κινητικής Συμπεριφοράς: Προετοιμασία Περιεχόμενο ενοτήτων Ποιοτική αξιολόγηση Ορισμός και στάδια που περιλαμβάνονται Περιεχόμενο: στοιχεία που τη

Διαβάστε περισσότερα

Ευχάριστο διάβασμα στο σπίτι. Αναστασία Χ Γιαννακού Ειδική Παιδαγωγός Καθηγήτρια Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου

Ευχάριστο διάβασμα στο σπίτι. Αναστασία Χ Γιαννακού Ειδική Παιδαγωγός Καθηγήτρια Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Ευχάριστο διάβασμα στο σπίτι Αναστασία Χ Γιαννακού Ειδική Παιδαγωγός Καθηγήτρια Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Βασική Αρχή!!! Ο ενήλικας καθοδηγεί το παιδί κατά τη φοίτηση του στην Α τάξη του Δημοτικού Σχολείου

Διαβάστε περισσότερα

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ζει και να μεγαλώνει σ ένα υγιές περιβάλλον, το οποίο θα διασφαλίζει και θα προάγει την σωματική και ψυχική

Διαβάστε περισσότερα

σκοπός Κατανόηση Όρος κατάλληλος; Άτομο με ειδικές ανάγκες Άτομο με αναπηρία Παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

σκοπός Κατανόηση Όρος κατάλληλος; Άτομο με ειδικές ανάγκες Άτομο με αναπηρία Παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Β έτος Σοφία Μπάτσιου Φεβρουάριος 2012 σκοπός Κατανόηση της φύσης και της έννοιας της αναπηρίας της έκτασης και κατηγοριοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

Οι γνώμες είναι πολλές

Οι γνώμες είναι πολλές Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

«Διαγνωστικές κατηγορίες και διαγνωστικά κριτήρια για όλες τις μαθησιακές δυσκολίες, σύμφωνα με το DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V & ICD-10»

«Διαγνωστικές κατηγορίες και διαγνωστικά κριτήρια για όλες τις μαθησιακές δυσκολίες, σύμφωνα με το DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V & ICD-10» «Διαγνωστικές κατηγορίες και διαγνωστικά κριτήρια για όλες τις μαθησιακές δυσκολίες, σύμφωνα με το DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V & ICD-10» Περιεχόμενα Περιεχόμενα...1 Εισαγωγή...1 DSM-IV, DSM-IV TR, DSM-V...2

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΒΑΡΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΠΟΥ ΜΕΝΟΥΝ ΣΕ ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΟ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΒΑΡΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΠΟΥ ΜΕΝΟΥΝ ΣΕ ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΟ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ. 1 Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΣΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΒΑΡΙΑ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΠΟΥ ΜΕΝΟΥΝ ΣΕ ΟΙΚΟΤΡΟΦΕΙΟ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ. Γεωργία Γκαντώνα, Νικόλαος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΥΠΗ AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ. Mαρία Παπαντωνίου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το παιδί «Η Παμμακάριστος»

ΑΤΥΠΗ AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ. Mαρία Παπαντωνίου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το παιδί «Η Παμμακάριστος» ΑΤΥΠΗ AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΥ ΣΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ Mαρία Παπαντωνίου Λογοπεδικός Ίδρυμα για το παιδί «Η Παμμακάριστος» ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Α ΜΕΡΟΣ 1.ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ

Α ΜΕΡΟΣ 1.ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Οι αντιλήψεις - θέσεις των εκπαιδευτικών για την ειδική εκπαίδευση όπως αυτή προσφέρεται σήμερα στα συνηθισμένα σχολεία : πραγματικότητα, δυνατότητες, εμπόδια και προοπτικές ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Βασικός σκοπός της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ

ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Γρεβενά, 04-07-2013 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Αρ. Πρωτ.: 276 ------------ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Α/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ταχ.Δ/νση: Γ. Μπούσιου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΡΟ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΡΟ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΠΡΟ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Μαρίτσα Καμπούρογλου, Λογοπεδικός Ίδρυμα για το Παιδί «Η Παμμακάριστος» ΑΝ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΜΙΛΗΣΕΙ... Η γλωσσική παρέμβαση Είναι η διαδικασία μέσω της

Διαβάστε περισσότερα