2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΡΕΨΗΣ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ Αντώνης Γ. Καφάτος Μ.D.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΡΕΨΗΣ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ Αντώνης Γ. Καφάτος Μ.D."

Transcript

1 2. ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΡΕΨΗΣ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ Αντώνης Γ. Καφάτος Μ.D. Τα προβλήµατα που σχετίζονται µε τη θρέψη του παιδιού και του ενήλικα είναι πολύ πιο συχνά απ' αυτά που αναγνωρίζονται στην καθηµερινή εξάσκηση του ιατρικού επαγγέλµατος, ίο γεγονός αυτό δε συµβαίνει µόνο στη χώρα µας αλλά και σε άλλες αναπτυγµένες χώρες του κόσµου. Αδρό συµπτώµατα ανεπαρκούς θρέψης παραγνωρίζονται σε ασθενείς εξωτερικών ιατρείων και σε ενδονοσοκοµειακούς ασθενείς. Συχνά επίσης τα συµπτώµατα ανεπαρκούς θρέψης είναι ιατρογενή, αποτέλεσµα δηλαδή της ενδονοσοκοµειακής π εξωνοσοκοµειακής ιατρικής περίθαλψης ()). Ως παράδειγµα αναφέρεται η µετεγχειρητική θεραπεία ασθενών µε φυσιολογικό ορό για µεγάλο χρονικό διάστηµα, µε αποτέλεσµα να εµφανιστούν αρχικό υποκλινικά σηµεία ανεπαρκούς θρέψης, που, αν δεν αντιµετωπιστούν έγκαιρα, ακολουθούν έκδηλα κλινικό σηµεία υποθρεψίας. Μια τέτοια κατάσταση επιπλέκει τη µετεγχειρητική πορεία του αρρώστου και θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του. Αυτό γίνεται λόγω µείωσης της κυτταρικής και χηµικής ανοσίας του ασθενούς και της γνωστής συνεργίας των περισσότερων λοιµογόνων παραγόντων µε την υποθρεψία (2). Η νοσοκοµειακή αυτή υποθρεψία είναι πολύ εκτεταµένη και αποτελεί σοβαρό πρόβληµα δηµόσιας υγείας σε αναπτυγµένες χώρες του εξωτερικού, ενώ στη χώρα µας δεν έχει ακόµη διερευνηθεί η έκταση της ()). Εκτός από τη µεγάλη σηµασία που έχει η κλινική εκτίµηση της θρέψης του ασθενούς της πρωτοβάθµιας, δευτεροβάθµιας και τριτοβάθµιας φροντίδας υγείας, η εκτίµηση της θρέψης του φυσιολογικού ατόµου, όπως γίνεται σε πληθυσµιακές µελέτες, έχει εξίσου µεγάλη σπουδαιότητα Συχνά από τις µελέτες αυτές αποκαλύπτονται υποκλινικά και κλινικά προβλήµατα θρέψης, που επηρεάζουν σοβαρά την υγεία, ενώ µπορεί να µη δηµιουργούν ενοχλήµατα που να αναγκάζουν το άτοµο να ζητήσει ιατρική βοήθεια Ένα τέτοιο παράδειγµα είναι η σιδηροπενική αναιµία, που, όταν είναι ελαφρά ή µέτρια, δεν έχει συνήθως έκδηλα κλινικά συµπτώµατα. Ως αποτέλεσµα όµως της ανεπάρκειας σιδήρου, το παιδί µπορεί να έχει κακή απόδοση στο σχολείο, να διασπάται εύκολα η προσοχή του και να είναι ανήσυχο και υπερκινητικό. Στην περίπτωση αυτή, την κλινική εξέταση θα ενισχύσει ο βιοχηµικός και αιµατολογικός έλεγχος καθώς και το λεπτοµερές διαιτολογικό ιστορικό. Το διαιτολογικό ιστορικό έχει ιδιαίτερα µεγάλη βαρύτητα γιατί µπορεί να µας οδηγήσει εύκολα στη διάγνωση ανεπαρκούς ή υπερβολικής πρόσληψης θρεπτικών συστατικών. Η σηµασία της κλινικής εκτίµησης της θρέψης του ασθενούς και του φυσιολογικού ατόµου αυξάνεται ακόµη περισσότερο, όταν γίνεται διαχρονική παρακολούθηση, όπου υπάρχει η δυνατότητα σύγκρισης µε προηγούµενα ευρήµατα Η µεθοδολογία για την εκτίµηση της θρέψης ενός παιδιού ή ενήλικα δε διαφέρει από τις υπόλοιπες κλινικές ειδικότητες, γιατί και εδώ χρησιµοποιείται το ιστορικό, η κλινική εξέταση και το εργαστήριο. (3). Οι πληροφορίες που παίρνουµε βοηθούν στην ακριβή διάγνωση και στην εκτίµηση της θρέψης του ατόµου. Η διάγνωση προβληµάτων θρέψης έχει ιδιαίτερα µεγάλη αξία στη βρεφική, παιδική και εφηβική ηλικία, όπου λόγω της γρήγορης ανάπτυξης, οι ανάγκες σε θρεπτικές ουσίες είναι αυξηµένες, Υποθρεψία στην ενδοµήτρια και βρεφική ηλικία, που µένει αδιάγνωστη και χωρίς σωστή αντιµετώπιση, δε θα έχει µόνο σοβαρές συνέπειες στη σωµατική ανάπτυξη του κυήµατος και του βρέφους, αλλά και στην ψυχοκινητική του ανάπτυξη (4). ιαταραχές της συµπεριφοράς, υπερκινητικότητα, ελαττωµένη ικανότητα προσοχής και άλλα ψυχολογικά και νευρολογικά συµπτώµατα µπορεί να έχουν τις ρίζες τους σε αδιάγνωστη ενδοµήτρια ή βρεφική υποθρεψία. Ο λόγος είναι ότι στην περίοδο αυτή της ζωής του ανθρώπου πολλαπλασιάζεται και συµπληρώνεται ο αριθµός των εγκεφαλικών κυττάρων. Εποµένως, η διάγνωση και η αντιµετώπιση προβληµάτων θρέψης, ιδιαίτερα στην κρίσιµη αυτή περίοδο της ζωής του ανθρώπου, έχει απόλυτη προτεραιότητα, Συχνά εργαστηριακά ευρήµατα που παίρνουµε από εξετάσεις ρουτίνας, δεν εκτιµούνται και παραγνωρίζονται, ενώ είναι χαρακτηριστικά ανεπάρκειας 19

2 µίας ή περισσότερων από τις θρεπτικές ουσίες. Ως παράδειγµα αναφέρεται ο µέσος ερυθροκυτταρικός όγκος (MCV) που πρέπει να συνοδεύει κάθε γενική εξέταση αίµατος κα όταν είναι αυξηµένος, συνήθως σηµαίνει µεγαλοβλαστική αναιµία από ανεπάρκεια φυλλικού οξέος ή βιταµίνης Β 12. Τα βιοχηµικά στοιχεία είναι ιδιαίτερα χρήσιµα στη χώρα µας, όπως και σ' άλλες αναπτυγµένες χώρες, όπου δεν είναι συχνές σοβαρές κλινικές µορφές υποθρεψίας Αντίθετα, οι υποκλινικές µορφές υποθρεψίας είναι συχνές στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στις κατώτερες κοινωνικοοικονοµικές κατηγορίες ατόµων (5). Πίνακας 1. Οι συνέπειες από παραµέληση της θρέψης του ασθενούς -Ανεπαρκής επούλωση τραυµάτων. -Μειωµένη ανοσοβιολογική ικανότητα (αυξηµένη συχνότητα λοιµώξεων). -Ελαττωµένη σύνθεση ενζύµων. -Αλλαγές στο µεταβολισµό των φαρµάκων. -Ελαττωµένη αντίσταση οτην ακτινοθεραπεία και χηµειοθεραπεία -Ελαττωµένη ψυχολογική αντίσταση του ασθενούς και έλλειψη αισθήµατος ζυ^ας. -Αυξηµένη νοσηρότητα και θνησιµότητα Ποσοστό 40-50% των ασθενών που νοσηλεύονται σε παθολογικές, χειρουργικές και παιδιατρικές κλινικές έχουν προβλήµατα θρέψης που σχετίζονται µε τη διατροφή τους (1) (πίνακας 1). Εποµένως η εκτίµηση θρέψης (πίνακας 2) πρέπει να αποτελεί µέρος της ολικής θεραπείας του ασθενούς. Πίνακας 2. Μέθοδοι για την εκτίµηση θρέψης 1.Κοινωνικό - οικονοµική κατάσταση. 2. Το διαιτολογικό ιστορικό του τελευταίου 24ωρου και η συχνότητα που χρησιµοποιούνται διάφορα τρόφιµα στη διάρκεια της εβδοµάδας. 3. Σωµατοµετρικές µετρήσεις. 4 Συνέντευξη µε τον ασθενή και ανασκόπηση των συστηµάτων για συµπτώµατα που σχετίζονται µε νοσήµατα θρέψης. 5, Κλινική εξέταση και αναγνώριση συµπτωµάτων υποθρεψίας ή τοξικής επίδρασης θρεπτικών συστατικών, 6. Εργαστηριακές εξετάσεις που υποβοηθούν στη διάγνωση υποκλινικών κυρίως µορφών ανεπαρκούς θρέψης. Σ τις εργαστηριακές εξετάσεις περιλαµβάνονται και οι ακτινολογικές για τον καθορισµό της οστικής ηλικίας και του πάχους του οστικού φλοιού. 7.Ανοσολογικές εξετάσεις. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΘΡΕΨΗΣ Κοινωνικοοικονοµική Κατάσταση Η κοινωνικοοικονοµική κατάσταση του ατόµου έχει µεγάλη σηµασία κατά την κλινική εκτίµηση της θρέψης του. Το επάγγελµα, η εκπαίδευση, η θρησκεία, αν ζει σε αστικό ή αγροτικό περιβάλλον, αν ζει µόνος του ή µε την οικογένεια επηρεάζουν τη διατροφή του ατόµου και κατά συνέπεια την κατάσταση θρέψης του. Ο Τοµέας Κοινωνικής Ιατρικής έχει έναν κατάλογο από 300 άνεργες και προβληµατικές οικογένειες που µένουν στην πόλη του Ηρακλείου. Επισκεφτήκαµε µερικές απ' αυτές στα σπίτια τους και εξετάσαµε 380 παιδιά ηλικίας 1 µέχρι Ιό ετών, Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά είχαν ανεπαρκή διατροφή, προβλήµατα υποθρεψίας 20

3 και µη φυσιολογική σωµατική και συναισθηµατική ανάπτυξη. Οι επισκέψεις στο σπίτι µας έδωσαν την ευκαιρία να διαπιστώσουµε τις δυσµενείς συνθήκες διαβίωσης, την ανεπαρκέστατη ιατρική περίθαλψη και την κακή φροντίδα και διατροφή των παιδί. Σωµατοµετρικές Μετρήσεις Η σωµατοµετρία είναι µία χρήσιµη µέθοδος εκτίµησης θρέψης και συµπεριλαµβάνει µετρήσεις του σωµατικού βάρους, ύψους, περιµέτρου του βραχίονα, δερµατικών πτυχών και αποθεµάτων ενέργειας και πρωτεϊνών (Υπόµνηµα 1, Πίνακες 1-9), (6,7,8). ΥΠΟΜΝΗΜΑ 1 Πίνακας 1. Βασικές σωµατοµετρικές µετρήσεις Βάρος (εκατοστιαίες θέσεις) Ποσοστό ιδανικού βάρους: = Πραγµατικό βάρος x 100 Ιδανικό βάρος (Ιδανικό βάρος αντιστοιχεί στο 100% του βάρους για το ύψος του ατόµου). (Λαµβάνεται υπόψη µέγεθος σκελετού - πλάτος αγκώνα). Μέτρια υποθρεψία 6Ο - 80% του ιδανικού βάρους. Σοβαρή υποθρεψία :< 60%. ΜΣ = Βάρος Κg/ m 2 Υψος2 Ανάστηµα - µήκος (εκατοστιαίες θέσεις) Περίµετρος κεφαλής Περίµετρος βραχίονα Περίµετρος µυϊκής µάζας= Περίµετρος βραχίονα-(0,314 x ερµατική Πτυχή Τρικέφαλου) (Τιµές κάτω από 60-70% της ιδανικής είναι µέτρια µε σοβαρή υποθρεψία). ερµατικές πτυχές: Τρικέφαλου, ικέφαλου, Ωµοπλάτης, Λαγονίου. Ποσοστό λίπους σώµατος: υπολογίζεται από δερµατικές πτυχές µε ειδικά όργανα της µέτρησης ηλεκτρικής αγωγιµότητας, ζύγιση εντός ύδατος, υπέρηχους, αξονική τοµογραφία, µαγνητική τοµογραφία. Πίνακας 2. Βάρος, Ύψος, Μήκος Η µέτρηση του βάρους είναι ένας απλός δείκτης, αλλά εξαιρετικά χρήσιµος για την εκτίµηση της θρέψης του ατόµου. Το µέσο βάρος φυσιολογικών ατόµων λαµβάνεται ως τιµή αναφοράς και σύγκρισης. Το φυσιολογικό αυτό βάρος σώµατος προκύπτει από πίνακες πραγµατικών µετρήσεων, όπως αυτοί της Metropolitan Life Insurance ( Υπόµνηµα 1, Πίνακας 3). Έτσι, το πραγµατικό βάρος του ατόµου συγκρίνεται µε εκείνο που είναι φυσιολογικό για το ύψος του, το φύλο του και το µέγεθος του σκελετού του. Το µέγεθος του σκελετού καθορίζεται σύµφωνα µε τις οδηγίες στον Πίνακα 4 του Υποµνήµατος 1. Το ύψος µετριέται σε όρθια στάση χωρίς παπούτσια µε αναστηµόµετρο προσαρµοσµένο σε ίσιο τοίχο που σχηµατίζει ορθή γωνία µε το δάπεδο. Οι φτέρνες είναι ενωµένες και εφάπτονται στον τοίχο, ενώ τα γόνατα είναι τεντωµένα, το ινίο εφάπτεται στον τοίχο και οι ώµοι και τα άνω άκρα είναι χαλαρά. Στα παιδιά προσχολικής ηλικίας µετράµε το µήκος πάνω σε ειδικό σανίδι σε ύπτια θέση. Στη σελίδα 16(Τεύχος "Παχυσαρκία, Πρόληψη και Αντιµετώπιση") παρουσιάζονται για 21

4 τους ενήλικες ο ΜΣ, το ποσοστό λίπους σώµατος και η σχέση περιµέτρου µέσης προς λεκάνη( είκτης Κεντρικής Παχυσαρκίας -ΚΠ) ΣΤΟ τεύχος "Υγεία, διατροφή και ανάπτυξη παιδιών προσχολικής ηλικίας", σελ και 35-37, δίνονται οι καµπύλες µεταβολής του βάρους, ύψους, µήκους, περιµέτρου κεφαλής και ΜΣ, ανάλογα µε την ηλικία και το φύλο σε παιδιά Ι µέχρι 17 ετών. Πίνακας 3. Ύψος και Βάρος για άνδρες και γυναίκες, σύµφωνα µε το µέγεθος του για ηλικίες χρόνων. ΑΝ ΡΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ Βάρος* σε κιλά Βάρος* σε κιλά Ύψος (µε παπούτσια**) εκατοστά ΜΙΚΡΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΜΕΤΡΙΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ Ύψος (µε παπούτσια**) εκατοστά ΜΙΚΡΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΜΕΤΡΙΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ , , , ,5 54, , , , , , , , , , ,

5 , , , , , , , Β ,2 *Με ρούχα για µέσα στο σπίτι (ζυγίζουν 2.3kg για άνδρες και 1.4kg για γυναίκες) **Παπούτσια µε 2.5 cm τακούνι. Πίνακας 4. Τρόπος υπολογισµού ταυ µεγέθους του σκελετού από το πλάτος του αγκώνα Εκτείνετε το βραχίονα και κάµψετε το αντιβράχιο του αριστερού χεριού σε γωνία 90 µοιρών. Εκτείνετε τα δάχτυλα ώστε η παλάµη να βλέπει το σώµα σας. Τοποθετήστε τον αντίχειρα και τον δείκτη του άλλου σας χεριού στα δυο οστά του αγκώνα που προεξέχουν περισσότερο. Μετρήστε, την απόσταση µεταξύ των δύο αυτών οστών µε µια µετρική ταινία. Για πιο ακριβή µέτρηση µπορεί ο γιατρός ή η αδελφή να χρησιµοποιήσει ένα διαβήτη. Συγκρίνετε τον αριθµό που βρήκατε µε τον ακόλουθο πίνακα: Ύψος (cm) ΑΝ ΡΕΣ* ΓΥΝΑΙΚΕΣ** Ύψος (cm) Πλάτος αγκώνα (cm) Πλάτος αγκώνα (cm) 23

6 ΑΝ ΡΕΣ* ΓΥΝΑΙΚΕΣ** Κάτω από 7 :µικρός σκελετός Κάτω από : µικρός σκελετός 7,1-7,8 :µέτριος σκελετός 6,2-6,9 : µέτριος σκελετός Πάνω από 7,9 :µεγάλος σκελετός Πάνω από 7 : µεγάλος σκελετός Πίνακας 5. είκτης Μάζας Σώµατος Όταν χρησιµοποιείται το βάρος του σώµατος ως δείκτης παχυσαρκίας, είναι ακριβέστερο να υπολογίζεται η σχέση του βάρους προς το ανάστηµα και να συγκρίνεται µε τοπικά πρότυπα. Η σχέση αυτή του βάρους προς το ανάστηµα ονοµάζεται είκτης Μάζας Σώµατος ( ΜΣ). Ο ΜΣ υπολογίζεται, όταν διαιρέσουµε το βάρος του ατόµου (κιλά) δια του αναστήµατος του (µέτρα), στο τετράγωνο. Αν π.χ. ένα άτοµο µέσης ηλικίας ζυγίζει 67 κιλά και έχει ανάστηµα 1,72 µέτρα ο ΜΣ είναι: 67kg 67 = m Ο δείκτης αυτός µάζας σώµατος είναι µέσα στα φυσιολογικά όρια. Όρια είκτη Μάζας Σώµατος σε Ενήλικες ΜΣ < 18,5 Ανεπαρκής θρέψη 18,5 < ΜΣ 25 Φυσιολογικός 25,1 ΜΣ 30 1 ος βαθµός παχυσαρκίας ή υπέρβαρος 30,1 ΜΣ 40 2 ος βαθµός παχυσαρκίας ή παχύσαρκος ΜΣ > 40 3 ος και τελευταίος βαθµός παχυσαρκίας ή νοσηρή παχυσαρκία Πίνακας 6.Όρια είκτη Μάζας Σώµατος στα παιδιά Κατώτερα και ανώτερα φυσιολογικά όρια του είκτη Μάζας Σώµατος σε Αγόρια και Κορίτσια ΑΓΟΡΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΗΛΙΚΙΑ 10η εκατ. θέση 90η Εκατ. θέση, 10η εκατ. θέση 90η εκατ. Θέση Νεογέννητο µηνός µηνών µηνών µηνών µηνών

7 6 µηνών µηνών µηνών µηνών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών 15 1& χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών ½ χρονών χρονών Οι τιµές αυτές υπολογίστηκαν από τα στοιχεία του National Center for Health Statistics του DΗΕW από το Health and Nutrition examination survey στις Η.Π.Α. 25

8 Πίνακας 7. Περίµετρος βραχίονα και περίµετρος µυϊκής µάζας. Η περίµετρος µυϊκής µάζας προκύπτει αν αφαιρέσουµε τη δερµατική πτυχή από την περίµετρο του βραχίονα. Η περίµετρος µυϊκής µάζας είναι ένας καλός δείκτης της µυϊκής ανάπτυξης και των αποθεµάτων πρωτεΐνης στο σώµα. Η µέτρηση της περιµέτρου του βραχίονα γίνεται στο µέσο της απόστασης µεταξύ ωλεκράνου και ακρωµίου στον αριστερό βραχίονα µε πλαστική µετρική ταινία. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται οι εκατοστιαίες θέσεις των µετρήσεων της περιµέτρου του βραχίονα και της µυϊκής µάζας. Ηλικίες (χρόνια) Περίµετρος βραχίονα (mm) εκατ. θέσεις ΑΝ ΡΕΣ Περίµετρος µυϊκής µάζας (mm) ΓΥΝΑΙΚΕΣ

9 Πίνακας 8. ερµατικές πτυχές. Η µέτρηση των δερµατικών πτυχών σε διάφορα σηµεία του σώµατος αποτελεί έναν καλό δείκτη των ενεργειακών αποθεµάτων και, κατά συνέπεια, του βαθµού υποθρεψίας ή παχυσαρκίας. Οι δερµατικές πτυχές µετριούνται στην αριστερή πλευρά του σώµατος µε Lange Skinfold Caliper ή Harpenter Caliper. Η δερµατική πτυχή του τρικέφαλου λαµβάνεται στο µέσο της οπίσθιας επιφάνειας του αριστερού βραχίονα µεταξύ ωλεκράνου και ακρωµίου. Η δερµατική αυτή πτυχή πιάνεται µεταξύ δείκτη και αντίχειρα, ώστε να είναι παράλληλη µε τον επιµήκη άξονα του βραχίονα. Η δερµατική πτυχή του δικέφαλου µετριέται στο πλέον προέχον σηµείο του δικέφαλου µυός, παράλληλα µε τον επιµήκη άξονα του βραχίονα. Η δερµατική πτυχή της αριστερής ωµοπλάτης µετριέται µε το αριστερό,άνω άκρο να κρέµεται χαλαρά, κάτω από το χείλος της κάτω γωνίας της ωµοπλάτης σε γωνία 45 µε την κατακόρυφο. Η λαγόνιος δερµατική πτυχή µετριέται πάνω από τη λαγόνιο ακρολοφία κατά τη µέση µασχαλιαία γραµµή. Η δερµατική αυτή πτυχή είναι κάθετη µε τον κατά µήκος άξονα του σώµατος. Όλες οι µετρήσεις παίρνονται τρεις φορές και µετά υπολογίζεται ο µέσος όρος. Οι τελικές τιµές από τη µέτρηση καθεµιάς από τις τέσσερις δερµατικές πτυχές του ατόµου προστίθενται και µε βάση την τιµή που προκύπτει, βρίσκεται το ποσοστό λίπους σώµατος από πίνακες για τους άνδρες και τις γυναίκες. (Πίνακας 9 του Υποµνήµατος 1) (8). Πίνακας 9. Υπολογισµός του ποσοστού λίπους σώµατος από το άθροισµα τεσσάρων δερµατικών πτυχών(τρικέφαλου, δικέφαλου, ωµοπλάτης και λαγονίου) κατά ηλικία και φύλο. Άθροισµα Πτυχών (mm) Άνδρες (ηλικία σε χρόνια) Γυναίκες (ηλικία σε χρόνια) , ,

10 , , , Source : Duruin JVGA, Womersley J, Br J Nutr 1974;32:

11 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΡΕΨΗΣ Σε κάθε γενική κλινική εξέταση θα πρέπει να αναζητούνται ειδικά διαγνωστικά σηµεία για κάθε ανεπάρκεια θρεπτικής ουσίας κατά όργανα ή συστήµατα (πίνακας 10) που σχετίζονται µε ανεπαρκή διατροφή. Πίνακας 10. Κλινικά σηµεία ανεπάρκειας ή υπερκατανάλωσης θρεπτικών συστατικών (9) Σύστηµα ή όργανο Κλινικά σηµεία Ανεπαρκής θρεπτική ουσία Τριχωτό κεφαλής :Τρίχες λεπτές, ξηρές, εύθραυστες Πρωτείνική-Θερµιδική χωρίς στιλπνότητα, άκαµπτες. ανεπ. Αποσπώνται εύκολο χωρίς πόνο Νύχια :Εύθραυστα, επιφάνεια νυχιών λεπτή σε Σιδηροπενία σχήµα κουταλιού Οφθαλµοί :Φωτοφοβία, νυκταλωπία, απώλεια της Βιταµίνη Α στιλπνότητας τον σκληρού και κερατοειδούς χιτώνα, ξηροφθαλµία, απώλεια του αντανακλαστικού του φωτός, ελάττωση της παραγωγής δακρύων, µαλάκυνση του κερατοειδούς και εξέλκωση που οδηγεί σε τύφλωση. Κηλίδες Bitot (λευκή ή κίτρινη αφρώδης κηλίδα στο σκληρό χιτώνα). Ωχρότητα των επιπεφυκότων. Αναιµία Λεπτό δίκτυο τριχοειδών αγγείων γύρω (σιδηροπενία, φυλικό οξύ ή από τον κερατοειδή Β 12) Γωνιακή Βλεφαρίτιδα Ριβοφλαβίνη Οπτική νευρίτιδα Β 12 έρµα ρινός :Ρινοχειλική σµηγµατορροική Ριβοφλαβίνη δερµατίτιδα Χείλη :Χείλωσις Πυριδοξίνη Ριβοφλαβίνη Ούλα :Μεσοδοντική υπερτροφία των ούλων, Βιταµίνη C ουλίτιδα µε αιµορραγίες Στόµα : Γωνιακή στοµατίτιδα, χειλίτιδα. Ριβοφλαβίνη αφθώδης στοµατίτιδα Φυλικό οξύ Γλώσσα όντια :Ατροφία των θηλών της γλώσσας, επώδυνη και ερυθηµοτώδης Εξέρυθρος γλώσσα, ατροφικές γλωσσικές θηλές και ραγάδες Γλωσσίτιδα Επώδυνη και ωχρή γλώσσα, γλωσσίτιδα : Τερηδόνα ιάβρωση αδαµαντίνης, φθορίαση Υποπλαστικά ούλα, χαλάρωση και τερηδονισµός δοντιών Σίδηρος Νιασίνη Τράχηλος : ιόγκωση θυρεοειδούς (βρογχοκήλη) Ιώδιο Πυριδοξίνη Φυλικό οξύ Φθόριο και φώσφορος Υπερβολικό φθόριο Πρωτεϊνική θερµιδική ανεπάρκεια 29

12 έρµα Βλενογόνοι Αιδοίο Σκελετός Μυϊκό σύστηµα Κεντρικό νευρικό Γαστρεντερικό Καρδιαγγειακό :Ξηροδερµία και υπερκεράτωση δέρµατος Περιθυλακικές αιµορραγίες, ενδοδερµικές πετέχειες, εκχυµώσεις αιµάρθρωµα, υποπεριοριστικές αιµορραγίες Αιµορραγίες γαστρεντερικού και δέρµατος Ωχρότητα Εξάνθηµα, αποφολίδωση,υπέρχρωση δέρ- µατος, στις περιοχές του δέρµατος που εκτίθενται στον ήλιο. Οίδηµα. Υπερκεράτωση, αποφολιδωτική δερµάτωση και υπερχρωµατισµός :Αιδοιοκολπίτις και χρόνια βλενοδερµατική µονιλίαση :Οστεοπόρωση (σχετίζεται µε ανεπαρκή πρόσληψη πρωτείνης και φθωρίου) Ανώδυνη διόγκωση επιφύσεων. Κοµβολογιοειδής διόγκωση των πλευροχονδρικών αρθρώσεων Καθυστέρηση στο κλείσιµο των πηγών του κρανίου, κρανιόφθιση, κύρτωση κνηµών, εξοχή του µετωπικού ή/ και βρεγµατικού κρανίου. Παραµόρφωση θώρακος (πυθοειδής, αύλακα Harrison) Υποπεριοριστικό αιµάτωµα. Επώδυνη διόγκωση επιφύσεων :Υποτονία Ελάττωση µυϊκής µάζας, αδυναµία, εξάντληση, αδράνεια Επώδυνοι γαστροκνήµιοι µύες, αδυναµία :Απάθεια. (Kwasiorkor) ευερεθιστότητα (διατροφικός µαρασµός) ψυχοκινητικές διαταραχές Ελάττωση τενόντιων αντανακλαστικών, παράισθησίες, ελάττωση αισθητικότητας Ψύχωση Περιφερική νευρίτιδα, συµµετρική αισθητική και κινητική ανεπάρκεια. Σπασµοί που δεν υποχωρούν µε φαρµακευτική αντιµετώπιση, άνοια Απώλεια τενόντιων αντανακλαστικών, προσανατολισµού και το αίσθηµα ταλαντώσεων Παραισθησιακές και ατοξικές διαταραχές :Ανορεξία. ιάρροια ιάρροια :Ταχυκαρδία. καρδιακή ανεπάρκεια, διόγκωση καρδιάς και ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλοιώσεις Βιταµίνη Α Βιταµίνη C Βιταµίνη Κ Αναιµία (σίδηρος, φυλικό οξύ, Β 12 ) Νιασίνη Πρωτεϊνική- θερµιδική ανεπάρκεια Σίδηρος Ασβέστιο Βιταµίνη D Βιταµίνη C Βιταµίνη D Πρωτεϊνική- θερµιδική ανεπάρκεια Θειαµίνη Πρωτεΐνη Θειαµίνη Νιασίνη Β 12 Β 12 Νιασίνη, Πρωτεϊνικήθερµιδική ανεπάρκεια Θειαµίνη Μερικά από τα σηµεία αυτά είναι εύκολο να διαγνωστούν, όπως η υπέρ διεγερσιµότητα, ωχρότητα, οίδηµα, παχυσαρκία ή απϊσχ-νανση. Τα περισσότερα όµως κλινικά σηµεία πρωτοπαθούς ή δευτεροπαθούς ανεπάρκειας βιταµινών ή µετάλλων πρέπει να αναζητηθούν προσεκτικά σε κάθε όργανο και σύστηµα. Οι πρωτοπαθείς βέβαια ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών δεν είναι συνηθισµένες στη χώρα µας, σε αντίθεση µε τις δευτεροπαθείς που είναι πιο συχνές και προκύπτουν συνήθως ως συνέπεια γαστρεντερικών διαταραχών, νεφρικών παθήσεων, παθήσεων του ήπατος, του ΚΝΣ και κακοηθών νεοπλασιών. Γι αυτό, κάθε γιατρός θα πρέπει να εξασκηθεί στην αναγνώριση των κλινικών αυτών σηµείων υποθρεψίας. Η επίδραση της ενδοµήτριας υποθρεψίας στην ανάπτυξη του κυήµατος µπορεί εύκολα να διαγνωσθεί από το βάρος γέννησης. Παλιότερα, τα λιποβαρή νεογέννητα τα θεωρούσαν πρόωρα παρόλο που µπορεί να ήταν τελειόµηνα µε βάση την ηµεροµηνία της τελευταίας 30

13 εµµηνορρυσίας. Σήµερα, έχουµε αντικειµενικά κριτήρια για την εκτίµηση µε ακρίβεια της εβδοµάδας κύησης. Έτσι, µε βάση την εβδοµάδα κύησης και το βάρος γέννησης ή το βάρος του κυήµατος, όπως υπολογίζεται µε το υπερηχογράφηµα, µπορεί να καθοριστεί από πίνακες η εκατοστιαία θέση βάρους. Νεογέννητα µε βάρος γέννησης κάτω από τη 10η εκατοστιαία θέση (Τεύχος "Υγεία, διατροφή και ανάπτυξη παιδιών προσχολικής ηλικίας", σελ. 19,20,23 και 24) θεωρούνται µικρά για την ηλικία της εγκυµοσύνης και είναι αποτέλεσµα ενδοµήτριας υποθρεψίας (πρωτοπαθούς ή δευτεροπαθούς). Τα βρέφη αυτά έχουν συνήθως πολύ λεπτές δερµατικές πτυχές, υπέρ διεγερσιµότητα από υπογλυκαιµία ή και ανεπάρκεια πυριδοξίνης, πιθανόν µε σπασµούς ως επακόλουθο. Η ανεπαρκής αυτή ενδοµήτρια ανάπτυξη µπορεί να είναι συνέπεια ενδογενών µεταβολικών νοσηµάτων, συγγενών ανωµαλιών ή εξωγενών παραγόντων (υποθρεψία µητέρας, λοιµώξεις). Τα βρέφη αυτά έχουν αυξηµένο κίνδυνο για αναπνευστική δυσχέρεια, πολυερυθροκυτταραιµία, υποθρεψία, συγγενείς ανωµαλίες, χρόνιες ενδοµήτριες λοιµώξεις και πνευµονική αιµορραγία. Υπερώριµα νεογέννητα παρουσιάζουν επίσης αυξηµένο κίνδυνο για αναπνευστική δυσχέρεια, εισρόφηση µηκωνίου και πνευµονοθώρακα. Τα βρέφη αυτά έχουν το χαρακτηριστικό να είναι λεπτά µε πολύ λίγο υποδόριο λίπος, ενώ το δέρµα τους είναι ρυτιδωµένο και έχει την εικόνα χαρτιού. Βρέφη που γεννιούνται από διαβητικές µητέρες είναι µεγάλα για την ηλικία της κύησης, όταν σ σακχαρώδης διαβήτης δε ρυθµίζεται επαρκώς στη διάρκεια της εγκυµοσύνης. Τα βρέφη αυτά κινδυνεύουν από το σύνδροµο της υαλοειδούς µεµβράνης, υπασβεστιαιµία και υπερχολερυθρυναιµία. Πρώιµη διάγνωση και σωστή θεραπευτική-διαιτητική αντιµετώπιση όλων αυτών των νεογέννητων µε αυξηµένο κίνδυνο θα ελαττώσει την περιγεννητική νοσηρότητα και θνησιµότητα. Εργαστηριακή Εκτίµηση Θρέψης Πριν από κάθε κλινική εκδήλωση των νοσηµάτων θρέψης ελαττώνονται τα επίπεδα της θρεπτικής ουσίας στο αίµα. Μετά ακολουθούν χηµικές αλλοιώσεις στο κυτταρικό επίπεδο, ενώ σε µεταγενέστερο στάδιο εµφανίζονται κλινικά σηµεία ανεπαρκείας. Ο χρόνος αυτός εξαρτάται κυρίως από τα αποθέµατα που έχει ο οργανισµός, από την ηλικία του ατόµου (στο στάδιο ανάπτυξης τα κλινικά σηµεία ανεπάρκειας-εµφανίζονται γρηγορότερα) ή από τη µερική ή πλήρη στέρηση της ουσίας αυτής στο διαιτολόγιο. Άλλοι επίσης παράγοντες, όπως η πρόσληψη ορισµένων-φαρµάκων ή η παρουσία παθολογικών καταστάσεων (χρόνια ηπατίτιδα, νεφροπάθεια και µεταβολικά νοσήµατα), όταν συνυπάρχουν µε µειωµένη πρόσληψη µιας θρεπτικής ουσίας, επιταχύνουν την κλινική εκδήλωση των συµπτωµάτων. Το εργαστήριο έχει µεγάλη αξία, γιατί µας δίνει τη δυνατότητα να ανιχνεύουµε µια ανεπάρκεια θρεπτικής ουσίας νωρίς µε τη µέτρηση των επιπέδων της στο αίµα, καθώς επίσης και µε τη µέτρηση της ουσίας αυτής στο κυτταρικό επίπεδο (ερυθρά ή λευκά αιµοσφαίρια) (Υπόµνηµα 3, Πίνακας 1-6). 31

14 ΥΠΟΜΝΗΜΑ 3 Πίνακας 1. Όρια φυσιολογικών και παθολογιών Εργαστηριακών τιµών για την εκτίµηση της θρέψης ενός ατόµου (9) Θρεπτική ουσία Ηλικία Ανεπάρκεια Οριακή Φυσιολογικά (χρόνια) ανεπάρκεια Αιµοσφαιρίνη (g/ dl) 6-23(µηνών) Κάτω από 9 9-9, Κάτω από 10-10, κάτω απο ,4 Ι1, κάτω απο ,9 13+ αγόρια κάτω από 10-11,4 11,5+ κορίτσια και άνω κάτω από ,9 14+ αγόρια 16 και άνω κάτω οπό ,9 12+ κορίτσια Εγκυµοσύνη κάτω από 9,5-10, ,5 Αιµατοκρίτης (νοl %) µέχρι τα 2 Κάτω από κάτω από κάτω από κάτω από αγόρια κάτω από κορίτσια 16 και άνω κάτω από αγόρια 1 6 και άνω Κάτω από κορίτσια Εγκυµοσύνη κάτω από Λευκωµατίνη ορού (g/ dl) Μέχρι του 1 - Κάτω από 2,5+ 2, Κάτω από κάτω από 3,5+ 3,5 16 και άνω Κάτω από ,5+ 2,8 εγκυµοσύνη Κάτω από 3 3-3,4 3,5+ Ολικά λευκώµατα ορού (g/dl) Μέχρι του 1 - Κάτω από Κάτω από κάτω από και άνω Κάτω από 6,5+ 2,8 εγκυµοσύνη Κάτω από 3 3-3,4 3,5+ Ασκορβικό οξύ ορού (mg/dl) όλες οι κάτω από 0,11-0,19 0,2+ ηλικίες 0,1 Βιταµίνη Α πλάσµατος (µg/dl) Όλες οι ηλικίες Κάτω από 10 10,1-19,

15 Καροτένη πλάσµατος (µg/dl) Όλες οι Κάτω από 20 20,1-39,9 40+ ηλικίες εγκυµοσύνη ,9 80+ Σίδηρος ορού (µg/dl) Μέχρι τα 2 Κάτω από Κάτω από Κάτω από και άνω Κάτω από αγόρια 12 και άνω Κάτω από κορίτσια Κορεσµός σιδηροφιλίνης Μέχρι τα 2 Κάτω από Κάτω από και άνω Κάτω από αγόρια 12 και άνω Κάτω από κορίτσια Φυλικό οξύ (ng/ml) Όλες οι Κάτω των 2 2,1-5,9 6+ ηλικίες Βιταµίνη Β 12 (pg/ml) Όλες οι Κάτω των ηλικίες 100 Τρανσκετολάση ερυθρών αιµοσφαιρίων (σχέση) Όλες οι ηλικίες Κάτω από 25 Ρεδουκτάση της νλουταθειόνης στα ερυθρά Όλες οι ηλικίες 1,2+ - Κάτω από 1,2 αιµοσφαίρια (FAD σχέση) Παντοθενικό οξύ ούρων Όλες οι κάτω απο 200+ (µg/dl) ηλικίες 200 Νικοτιναµίδη στα ούρα (mg/g Όλες οι Κάτω από 0,2-5,9 0,6+ κρεατινίνης) ηλικίες 0,2 εγκυµοσύνη Κάτω από 0,8 0,8-2,49 2,5+ Βιταµίνη Ε (mg/dl) Όλες οι ηλικίες Κάτω από 0,2 0,2-0,6 0,6+ Έτσι µπορούµε σήµερα να διαγνώσουµε πρώιµα στο προκλινικό στάδιο ανεπάρκεια πυριδοξίνης, βιταµίνης Β, βιταµίνης Β, φυλικού οξέος (µε µετρήσεις στα ερυθρά αιµοσφαίρια), ασκορβικού οξέος ή βιταµίνης C (µε µετρήσεις στα λευκά αιµοσφαίρια) και της βιταµίνης A και C (µε µετρήσεις στον ορό ή το πλάσµα) (9). Απλούστερες εξετάσεις, όπως η µέτρηση της αιµοσφαιρίνης, του αιµατοκρίτη και των ερυθροκυτταρικών δεικτών δίνουν πολύτιµες πληροφορίες για την παρουσία αναιµίας και το είδος της αναιµίας. Έτσι, πριν ακόµη εκδηλωθεί κλινικά η αναιµία µε ωχρότητα, που σηµαίνει συνήθως αιµοσφαιρίνη κάτω από 9g/dl, µπορούµε να διαπιστώσουµε εργαστηριακά οριακή αναιµία µε 10 ή 11 g/dl αιµοσφαιρίνης και να την αντιµετωπίσουµε έγκαιρα. Αν πρόκειται για σιδηροπενική αναιµία, υπάρχει σήµερα η δυνατότητα µε τη µέτρηση της φερριτίνης να έχουµε διάγνωση σε πολύ πιο πρώιµο στάδιο (πριν δηλαδή, την ελάττωση της αιµοσφαιρίνης), ενώ ακόµη πιο ενδιαφέρον είναί ότι έχουµε µία ακριβή εικόνα των αποθεµάτων σιδήρου στον οργανισµό. Πολύ χρήσιµες πληροφορίες παίρνουµε επίσης µε τη µέτρηση στο πλάσµα, της βιταµίνης Α, της λευκωµατίνης, των ολικών λευκωµάτων και των ιχνοστοιχείων. II µέτρηση των ενζύµων της πυροσταφυλικής και αδενυλικής κινάσης στα λευκά 33

16 αιµοσφαίρια µπορεί να προβλέψει ενδοµήτρια υποθρεψία του κυήµατος πριν από την 22η βδοµάδα της ολική χοληστερόλη και τα κλάσµατα των λιποπρωτεϊνών στον ορό του οµφάλιου λώρου δίνουν ακριβή διάγνωση των γενετικών υπερχοληστεριναιµιών. Για κάθε βιοχηµική ή αιµατολογική εξέταση θα πρέπει να καθορίζονται φυσιολογικά, όρια για τον πληθυσµό που εξετάζεται. Τιµές που βρίσκονται δύο τυπικές αποκλίσεις πέρα από το µέσο όρο δε θεωρούνται φυσιολογικές. Επειδή δεν υπάρχουν πρότυπα για όλες τις βιοχηµικές και αιµατολογικές εξετάσεις για τον Ελληνικό πληθυσµό, παρουσιάζονται ορισµένα αναγνωρισµένα διεθνώς πρότυπα στον πίνακα 1 του Υποµνήµατος 3. Πίνακας 2, Βιοχηµικοί δείκτες θρέψης Ο ακόλουθος πίνακας παρουσιάζει τα επίπεδα στο αίµα ορισµένων πρωτεϊνών που χρησιµοποιούνται για την εκτίµηση της θρέψης του ατόµου. Ο χρόνος υποδιπλασιασµού διαφέρει πολύ µεταξύ των πρωτεϊνών αυτών. Γι' αυτό επίπεδα πρωτεϊνών, όπως η λευκωµατίνη, µε µεγάλο χρόνο υποδιπλασιασµού είναι χρήσιµες στην εκτίµηση χρόνιας υποθρεψίας, ενώ η πρωτεΐνη, που δεσµεύει τη θυροξίνη και ρετινόλη µε βραχύ χρόνο υποδιπλασιασµού, είναι χρήσιµη σε οξείες µορφές υποθρεψίας. Λευκωµατίνη Τρανσφερινη TBP ΚΒΡ Αποθέµατα 5g/kg βάρους 100mg/kg βάρους - Χρόνος Υπσδ/σµού Φυσιολογικά επίπεδα 21 ηµέρες 9 ηµέρες 2 ηµέρες 12 ώρες 4-5 g/dl 25Ο-300 mg/dl m/dl m/dl Ελαφρά Ανεπάρκεια g/dl mg/dl Μέτρια Ανεπάρκεια Σοβαρή Υττοθρεψία g/dl mg/dl mg/dl 0.29mg/dl 2.1 g/dl 100 mg/dl 0.5-mg/dl ΤΒΡ: Πρωτεΐνη που δεσµεύει τη θυροξίνη ΚΒΡ: Πρωτεΐνη που δεσµεύει τη ρετινόλη Πίνακας 3. Τρανσφερίνη στην εκτίµηση θρέψης γ-σφαιρίνη (µεταφέρει Fe) Μετριέται µε ανοσοδιάλυση Έµµεσα από ΤΙΒC Τρανσφερίνη (mg/dl) = 0.8 ΤΙΒC 43 Αυξάνεται : στην εγκυµοσύνη Ελαττώνεται: σιδηροπενία, ηπατοπάθειες, χρόνιες λοιµώξεις, τραύµατα, κακοήθης αναιµία, νεφροπάθειες, εντεροπάθεια µε απώλεια αίµατος 34

17 Πίνακας 4. Ίο ισοζύγιο αζώτου στην εκτίµηση θρέψης (11) 1g αζώτου περιέχει 6,25g πρωτεΐνης. Ισοζ. Αζώτου (g/ηµ.)= Προσλ. Πρωτεΐνη / 6,25 Άζωτο ουρίας ούρων 24ωρου(g)+4 (Το 4 της εξίσωσης είναι για απώλειες αζώτου από δέρµα, κόπρανα, τρίχες, δέρµα) Ο έλεγχος του ισοζυγίου αζώτου είναι απαραίτητος, κυρίως σε καταστάσεις όπως η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, που οδηγούν σε αρνητικό ισοζύγιο αζώτου. * Η προσλαµβανόµενη πρωτεΐνη υπολογίζεται από τους πίνακες σύνθεσης τροφίµων ή µε χηµική ανάλυση των τροφίµων για τρεις συνήθεις ηµέρες. Πίνακας 5. Ανοσολογική κατάσταση στην υποθρεψία* (2). Υποθρεψία: Ελάττωση κυτταρικής και χυµικής ανοσίας, φαγοκυττάρωσης, κλάσµατος C 3 του συµπληρώµατος Ελαττωµένος αριθµός λεµφοκυττάρων Μειωµένη χηµειοταξία των ουδετεροφίλίον Έλλειψη επιβραδυνόµενης αντίδρασης υπερευαισθησίας (π.χ. πα ρωτίτιδα, φυµατίνη, µονίλια). Ελαττωµένα κλάσµατα συµπληρώµατος Ελάττωση 1&Λ * Το ανοσοβιολογικό σύστηµα επηρεάζεται από οξείες καν χρόνιες µορφές ανεπαρκούς θρέψης. Πίνακας 6. Προγνωστικοί δείκτες θρέψης (Π..Θ.) (12,13) Α. Π..Θ. = (Λευκωµατίνη ορού g/dl) 0.78 ( ερµατική πτυχή τρικέφαλου mm) 0.2(Τρανσφερίνη ορού mg/dl). 5.8 ( ερµατική αντίδραση) ερµατική αντίδραση 0 καµιά αντίδραση 1 αντίδραση 1-5 mm 2 αντίδραση πάνω από 5 mm Ασθενείς αυξηµένου κινδύνου: Βαθµολογία 40-49% Ένας άλλος δείκτης δίνει µεγαλύτερη βαρύτητα στην κλινική εξέταση, το διαιτολογικό ιστορικό και τη λειτουργική εκτίµηση των δραστηριοτήτων του ασθενούς και είναι ο είκτης Υποκειµενικής Σφαιρικής Εκτίµησης. Β. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ (S.G.A. Subjective Global Assessment) Προκύπτει από: ιαιτολογικό ιστορικό, κλινική εξέταση Λειτουργική εκτίµηση δραστηριοτήτων ασθενούς στην καθηµερινή ζωή Γ. ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ ΦΛΕΓΜΟΝΗΣ ΚΑΙ ΘΡΕΨΗΣ α 1 οξεία γλυκοπρωτεΐνη Χ λευκωµατίνη CRP x TBP CRP: C αντιδρώσα πρωτεΐνη, TBP: πρωτεΐνη δεσµεύουσα τη θυροξίνη. 35

18 υστυχώς δεν υπάρχει ούτε µια εξέταση που θα µπορούσε µόνη της να δώσει ακριβή εικόνα της θρέψης το ατόµου. Γι αυτό γίνεται τα τελευταία χρόνια προσπάθεια να δηµιουργηθούν δείκτες θρέψης, που να δίνουν όσο το δυνατόν ακριβέστερη εικόνα της θρέψης του ασθενούς. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1. Blackburn G L, Bristian B R, Main B S, Schlamm H T. Nutritional and metabolic assessment of the hospitalized patient. J P E N. 1977; 1:11 2. Chanda R K and Newberne P M. Nutrition immunity and infection. Mechanism of interaction. Plenum press, New York Καφάτος Α Γ. ιάγνωση προβληµάτων θρέψης. Ιατρική. 1984; 45: Kafatos A G and Pantelakis S. Factors related to perinatal morbidity and mortality. Risk factors in pregnancy influencing perinatal morbidity and mortality. Paediartritian 1982; 11: Kafatos A G. How to make diagnosis: B. Pediatric nutritional diagnosis: In: Nutrition and Medical Practice. L A Barness, Y D Codle, D I MacDonald and G Cristakis eds. AVI Publishing Company INC Westport, Connecticut Goodinso S M and Dickerson J W T. Assessment of nutritional status. In: Nutrition in the clinical Management of Disease. L W T Dickerson,H A Lee eds. Eduard Arnold, London Frisancho A R. New norms of upper limb fat and muscle areas for assessment of nutritional status. Am J Clin Nutr. 1981; 34: Durnin J V G A and Womersley J.; Body fat assessed from total body density and its estimation from skinfold thickness measurements. Br J Nutr. 1974; 32:77 9. Cristakis G. Nutritional assessment in health programs. Am J Public Health. 1973; 63: Suppl Hartley T F and Lee H. A method of determining daily nitrogen requirements Postgrad Med. J. 1975; 51: Mullen J L and Buzdy G P. Prediction of operative morbidity by preoperative nutritional assessment. Surg Forum. 1979; 30: Buzby G P, Mullen J L, Matthews D C et al. Prognostic nutritional index in gastrointestinal surgery. Am J surg. 1980; 139:

19 3. ιαταραχές θρέψης 1. ΥΠΟΘΡΕΨΙΑ ΑΠΟ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ - ΘΕΡΜΙ ΩΝ Αντώνης Γ Καφάτος ΜD, ΡhD Χρήστος Μ Χατζής, ΜD Ο δυστροφικός µαρασµός ή η πρωτεϊνική ενεργειακή ανεπάρκεια είναι µια πάθηση που οφείλεται σε ανεπαρκή πρόσληψη, για σχετικά µεγάλο χρονικό διάστηµα, τόσο πρωτεϊνών όσο και θερµίδων. Αντίθετα, το Kwashiorkor οφείλεται σε πλήρη σχεδόν στέρηση πρωτεΐνης, ενώ η πρόσληψη θερµίδων πλησιάζει τα επίπεδα που συνιστώνται ηµερήσια. Οι καταστάσεις αυτές αποτελούν τα ση- µαντικότερα προβλήµατα που αφορούν τη διατροφή σε ολόκληρο τον κόσµο. Το Kwashiorkor και ο µαρασµός (καχεξία) είναι σχετικά συχνά και αποτελούν το κυριότερο αίτιο θανάτου στις αναπτυσσόµενες χώρες της Αφρικής, της Ασίας, της Κεντρικής και Νότιας Αµερικής, σε περιοχές µε ανεπαρκή διατροφή. Στη χώρα µας οι βαριές αυτές µορφές υποθρεψίας είναι δευτεροπαθείς, συνέπεια διαφόρων παθολογικών καταστάσεων ή εµφανίζονται σε παραµεληµένα και κακοποιηµένα παιδιά. Το Kwashiorkor παρατηρείται συνήθως σε βρέφη ηλικίας 2 ετών και άνω, στην περίοδο κυρίως του απογαλακτισµού, αλλά µπορεί να παρατηρηθεί και σε παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας, ακόµα δε και σε ενηλίκους. Στην παθογένεια του Kwashiorkor πιθανόν κάποιο ρόλο παίζουν και η ανεπαρκής πρόσληψη βιταµινών και ανόργανων αλάτων. Παράλληλα έχει υποστηριχθεί ο πιθανός ρόλος των τροπικών λοιµώξεων, της διάρροιας και του υπερβολικά θερµού περιβάλλοντος, παραγόντων οι οποίοι επιδεινώνουν την ανεπάρκεια σε θρεπτικά συστατικά µε αποτέλεσµα τον περιορισµό της πρόσληψης και της απορρόφησης της τροφής, καθώς και της αύξησης των αναγκών. Στο Kwashiorkor το άτοµο παρουσιάζει απάθεια, ανορεξία, αδιαφορία και οίδηµα, λόγω της υπολευκωµατιναιµίας. Επίσης παρατηρούνται ευερεθιστότητα και δερµατικές αλλοιώσεις (εξάνθηµα, απολέπιση, υπέρχρωση είτε αποχρωµατισµός, εξέλκωση), ενώ ο αποχρωµατισµός του δέρµατος και η εκτεταµένη δερµατοπάθεια συνοδεύουν σχεδόν πάντοτε το Kwashiorkor. Γωνιακή χειλίτιδα, στοµατίτιδα, επιπεφυκίτιδα και αραίωση του τριχωτού της κεφαλής είναι άλλα συµπτώµατα της ανεπάρκειας πρωτεΐνης και ριβοφλαβίνης. Ο αποχρωµατισµός του τριχωτού της κεφαλής εµφανίζεται σε προχωρηµένο στάδιο και οι τρίχες γίνονται λεπτές, εύθραυστες και αποσπώνται εύκολα χωρίς πόνο. Το "σηµείο της σηµαίας" στο τριχωτό της κεφαλής σηµαίνει ότι σε κάποια χρονική περίοδο της ανάπτυξης του το παιδί πέρασε βαριά ανεπάρκεια πρωτεΐνης. Έµετοι, διάρροια, ηπατοµεγαλία, οίδηµα, παρασίτωση και βιοχηµικές διαταραχές (υπολευκωµατιναιµία, υπερσφαιριναιµία, χαµηλά επίπεδα ουρίας, καλίου, χοληστερόλης, αλκαλικής φωσφατάσης, αµυλάσης και λιπάσης) είναι πολύ συνηθισµένα στο Kwashiorkor. Απώλεια µυϊκής µάζας και καθυστέρηση της σωµατικής ανάπτυξης παρουσιάζεται τόσο στην πρωτεϊνική-ενεργειακή ανεπάρκεια, όσο και στο Kwashiorkor. Παρατηρείται ηπατική διόγκωση και λιπώδης διήθηση του ήπατος, µε παθολογοανατοµίες αλλοιώσεις που µπορεί να καταλήξουν µέχρι κίρρωση και επίσης ατροφία του εξωκρινούς µέρους του παγκρέατος, µε απώλεια κοκκίων, που ακολουθείται από ίνωση. 37

20 Ο δυστροφικός µαρασµός, όταν παρουσιάζεται στη βρεφική και προσχολική ηλικία, χαρακτηρίζεται από καθυστέρηση της ανάπτυξης και ατροφία κυρίως των µυών καθώς και εξαφάνιση του υποδόριου λίπους. Σε αντίθεση µε το Kwashiorkor δεν παρατηρείται οίδηµα ή αλλοιώσεις στο δέρµα. Εµφανίζεται συχνότερα όταν εκτός από την ανεπαρκή πρόσληψη τροφής συνυπάρχουν και άλλες παθολογικές καταστάσεις, όπως η προωρότητα, οι διάρροιες, η ινοκυστική νόσος του παγκρέατος και η διανοητική καθυστέρηση. Περιπτώσεις δυστροφικού µαρασµού δεν είναι σπάνιες και στην ενήλικη ζωή ; που µπορούν να οφείλονται σε εξωγενή αίτια ή δευτεροπαθή ως αποτέλεσµα διαφόρων µεταβολικών νοσηµάτων, κακοηθών νεοπλασιών, χρόνιων λοι- µώξεων, εγκαυµάτων, χειρουργικών επεµβάσεων, σε χρόνιο σύνδροµο δυσαπορρόφησης κ.ά. Τα εξωγενή αίτια εµφανίζονται ιδιαίτερα σε απόρους, ηλικιωµένους. αποµονωµένους ή χρόνια πάσχοντες. Στις περιπτώσεις του δυστροφικού µαρασµού παρατηρούνται µεταβολές στη σύσταση του σώµατος. Οι περισσότεροι ιστοί συµβάλλουν στην παρατηρούµενη απώλεια βάρους αλλά µε διαφορετικό τρόπο για κάθε ιστό. Το υποδόριο λίπος µπορεί να εξαφανιστεί τελείως, ενώ το µυϊκό σύστηµα µπορεί να ελαττωθεί στο µισό του βάρους του. Το δέρµα και το έντερο είναι από τα όργανα που επηρεάζονται και αυτά πολύ, ενώ αντίθετα τα σπλάχνα και το κεντρικό νευρικό σύστηµα διατηρούνται σε σχετικά καλή κατάσταση. Η χηµική σύσταση όλου του σώµατος µεταβάλλεται όχι µόνο από τις σχετικές µεταβολές που παρατηρούνται στα όργανα του σώµατος, αλλά και από τη µειωµένη προσαρµοστικότητα που εµφανίζει ο οργανισµός. Έτσι. για παράδειγµα, οι µεταβολές στη λειτουργικότητα της αντλίας καλίου-νατρίου οδηγούν σε αύξηση του ολικού νατρίου του οργανισµού µε συνοδό µείωση του ολικού καλίου και ως επακόλουθο έχουµε την αύξηση των εξωκυττάριων υγρών. Επίσης εµφανίζεται ελάττωση του µεταβολικού ρυθµού των κυττάρων που οδηγεί σε µείωση της παραγωγής ενζύµων, υδατοδιαλυτών πρωτεϊνών και συστατικών του RΝΑ. Με αυτόν τον τρόπο πολλά ιχνοστοιχεία, τα οποία για να παραµείνουν στους ιστούς χρειάζονται να συνδεθούν µε τις κατάλληλες πρωτεΐνες, αποβάλλονται από τον οργανισµό γιατί αυτές οι πρωτεΐνες δεν είναι διαθέσιµες. Τέλος επέρχεται µείωση τόσο της κυτταρικής όσο και της χυµικής ανοσίας, καθώς και µειωµένη αντίδραση του οργανισµού σε καταστάσεις έντασης. Ως αποτέλεσµα αυτών εµφανίζονται διάφορες Λοιµώξεις, µυκητιάσεις στο δέρµα αλλά και στον πεπτικό σωλήνα καθώς και µεγάλη καθυστέρηση στην επούλωση των τραυµάτων. Στον πίνακα 22.1 παρουσιάζονται τα κυριότερα συµπτώµατα που ξεχωρίζουν το Kwashiorkor από το δυστροφικό µαρασµό. ΠΙΝΑΚΑΣ 22.1 Κλινικά χαρακτηριστικά της πρωτεϊνικής-θερµίδικής ανεπάρκειας Κλινικά σηµεία Kwashiorkor Μαρασµός Καθυστέρηση σωµατικής ανάπτυξης Ναι Ναι Οίδηµα Ναι Όχι ψυχικές διαταραχές Ναι Ασυνήθιστες Ηπατοµεγαλία Ναι Ασυνήθιστη Αποχρωµατισµός τριχωτού Ναι Ασυνήθιστος ερµατοπάθεια Ναι Όχι Αναιµία Πολύ Συνηθισµένη Υποδόριο λίπος Ελαττωµένο Έλλειψη Όρεξη Πολύ ελαττωµένη Καλή ΠΗΓΗ: Latharman MC

Αξιολόγηση Αύξησης και Κατάστασης Θρέψης στα Παιδιά

Αξιολόγηση Αύξησης και Κατάστασης Θρέψης στα Παιδιά Αξιολόγηση Αύξησης και Κατάστασης Θρέψης στα Παιδιά ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΡΕΨΗΣ Η παρούσα σωματική κατάσταση ενός ατόμου, η οποία αντανακλά τη διατροφική του πρόσληψη και την ικανότητα του οργανισμού του να χρησιμοποιεί

Διαβάστε περισσότερα

διαιτητικές συνήθειες εμβρυϊκή εφηβείας ψυχογενής ανορεξία

διαιτητικές συνήθειες εμβρυϊκή εφηβείας ψυχογενής ανορεξία ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Οι σωστές διατροφικές συνήθειες συμβάλλουν σημαντικά στην προαγωγή της υγείας και στην πρόληψη χρόνιων νοσημάτων. Όσο πιο νωρίς αποκτάμε συνήθειες που προάγουν την υγεία μας τόσο λιγότερα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ»

ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ΣΧΕΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ Πρόληψη εμφάνισης νοσημάτων Θεραπεία ασθενών στο χώρο του νοσοκομείου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 18: ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ Οι ασθενείς με νευρογενή ανορεξία παρουσιάζουν σημαντική απώλεια βάρους, είναι ανορεκτικοί και υποφέρουν από

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 13: ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η χορήγηση διατροφής δεν ΠΡΕΠΕΙ να ξεπερνά την ικανότητα χρησιμοποίησης/οξείδωσης τους απο τον οργανισμό ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών

Διαβάστε περισσότερα

Η γαστροστομία για τον ασθενή με καρκίνο πνεύμονα

Η γαστροστομία για τον ασθενή με καρκίνο πνεύμονα Η γαστροστομία για τον ασθενή με καρκίνο πνεύμονα Κωτίδης Ευστάθιος Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Α.Π.Θ. Σαββάλα Ναταλία Γενική Χειρουργός, ΜSc Ο ρόλος του χειρουργού; Ο ρόλος του χειρουργού Καρκινική καχεξία:

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 12: HIV Ο HIV έχει συνδεθεί με κακή θρέψη και με το σύνδρομο απώλειας καθαρής σωματικής μάζας και λιπώδους ιστού (AIDS wasting syndrome). Η απώλεια σωματικού

Διαβάστε περισσότερα

Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ

Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ Άσκηση, διατροφή & υγεία Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ Άσκηση, διατροφή & υγεία Μακροχρόνια επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι πολλά από

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση της θρέψης στα παιδιά. Η χρήση των προτύπων αύξησης

Εκτίμηση της θρέψης στα παιδιά. Η χρήση των προτύπων αύξησης Εκτίμηση της θρέψης στα παιδιά Η χρήση των προτύπων αύξησης Δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων Αξιολόγηση της θρέψης στα παιδιά Η καταστασή της θρέψης ενός παιδιού είναι συνέπεια πολλών παραγόντων Εξαρτάται

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΙΔΙ Θ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΙΔΙ Θ ΕΞΑΜΗΝΟ ΠANEΠIΣTHMIO IΩANNINΩN - IATPIKH ΣXOΛH TOMEAΣ YΓEIAΣ TOY ΠAIΔIOY T.Θ. 1186, 451 10 IΩANNINA, - Tηλ. 2651-007544 - Fax: 2651-007032 Ηλ. ταχυδροµείο: paediatr@cc.uoi.gr - Ιστός: http://users.uoi.gr/paediatr

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αλεξία Θωμοπούλου MSc, Διατροφολόγος- Κλινική Διαιτολόγος, Ειδική στον καρκίνο

Γράφει: Αλεξία Θωμοπούλου MSc, Διατροφολόγος- Κλινική Διαιτολόγος, Ειδική στον καρκίνο Γράφει: Αλεξία Θωμοπούλου MSc, Διατροφολόγος- Κλινική Διαιτολόγος, Ειδική στον καρκίνο Η αντιμετώπιση του ογκολογικού ασθενή είναι μια περίπλοκη υπόθεση διότι εκτός από την κύρια θεραπεία (είτε χημειοθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι. gr

Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι.  gr Dr ΣΑΡΡΗΣ Ι. - αµ. επ. καθηγ. ΑΒΡΑΜΙ ΗΣ Α. ενδοκρινολόγοι ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια υποσιτισµού ή βαριάς µη θυρεοειδικής νόσου, παρατηρούνται µεταβολές των επιπέδων των θυρεοειδικών ορµονών στο αίµα, που

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ

ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΠΑΡΕΝΤΕΡΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ / ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ https://users.auth.gr/epontiki Ελένη Ποντίκη Θεσσαλονίκη 2018 Παρεντερικά διαλύματα Αποστειρωμένα διαλύματα που προορίζονται: για την στοιχείων αναπλήρωση

Διαβάστε περισσότερα

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία.

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Παχυσαρκία είναι η παθολογική αύξηση του βάρους του σώματος, που οφείλεται σε υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Παρατηρείται γενικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΙΑΤΡΟΦΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΙΑΤΡΟΦΗΣ Νούς υγιής εν σώµατι υγιή ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΙΑΤΡΟΦΗΣ ιατροφή και Υγεία Η υγεία αλλά και η νόσος είναι καταστάσεις που δεν οφείλονται ποτέ σε ένα µόνο παράγοντα. Οι κύριες οµάδες παραγόντων

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

r g si. d i ΟΔΗΓΙΕΣ mγια ΤΗΝ a r v ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ a i.a ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ w w ΝΕΥΡΙΚΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑΣ w r.g Βασιλικό Κολέγιο sψυχιάτρων 2004 i Μετάφραση Επιμέλεια d Κέντρο Εκπαίδευσης i Αντιμετώπισης Διατροφικών

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ

ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ Φωτεινή Ραζάκου, MSc Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής Εργ. Συνεργάτης ΑΤΕΙΘ-Τμήμα Διατροφής & Διαιτολογίας Σωστή διατροφή Θρεπτικά συστατικά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΥΡΙΔΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑ

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΥΡΙΔΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣ/ΚΗ ΙΙ ΥΠ. ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ : ΚΥΠΑΡΙΣΗ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΥΡΙΔΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑ ΛΑΡΙΣΑ 2010 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Διάλεξη 5: Σακχαρώδης Διαβήτης και Άσκηση Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς, Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 5 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 3: ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΗΠΑΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη της απώλειας βάρους Ενίσχυση προγράμματος αποκατάστασης ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Το Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center ακολουθώντας σύγχρονες διεθνείς πρακτικές στην παροχή υπηρεσιών υγείας προχώρησε στη δηµιουργία του Κέντρου

Διαβάστε περισσότερα

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ Ασβέστιο Συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου Βρέφη 0-12 μηνών Παιδιά 1-3 ετών Παιδιά 4-8 ετών Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών Ενήλικες 19-50 ετών Ενήλικες > 50 ετών Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφικές Διαταραχές & η αντιμετώπιση τους

Διατροφικές Διαταραχές & η αντιμετώπιση τους Διατροφικές Διαταραχές & η αντιμετώπιση τους www.cydadiet.org www.iph.com.cy Προσφορά Συνδέσμου Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου σε συνεργασία με την εταιρεία Iacovos Photiades Foodstuff Suppliers

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22 Δημήτρης Ι. Χατζηδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας, Υπεύθυνος Ενδοκρινολογικής Mονάδας Β' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Σοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012

Σοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012 Σοφία Παυλίδου Ιατρός, Επιστημονική Συνεργάτης Ιατρείου Αθηροσκλήρωσης, Β Καρδιολογική Κλινική ΑΠΘ Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων

Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων Η συχνότητα της παιδικής παχυσαρκίας έχει παγκοσμίως αυξηθεί και καθίσταται ολοένα

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΧΝΝ ΣΕ ΕΞΩΝΕΦΡΙΚΗ ΚΑΘΑΡΣΗ*

ΟΔΗΓΙΕΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΧΝΝ ΣΕ ΕΞΩΝΕΦΡΙΚΗ ΚΑΘΑΡΣΗ* ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΙΑΝΔΡΟΥ 15 11528 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: 2107298586 FAX: 2107237705 E-mail: nefreter@otenet.gr HELLENIC SOCIETY OF NEPHROLOGY 15 MEANDROU STR. ATHENS, 11528 GREECE TEL.: (+3021) 07298586

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ ΕΦΗΒΕΙΑ- ΑΝΑΓΚΕΣ v Επιτάχυνση ρυθμού ανάπτυξης v Ωρίμανση και αύξηση ιστών v Αποκτά το 20% του ύψους και το 50% του βάρους του ενήλικα, ενώ οι μύες, ο όγκος του αίματος και γενικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Θρεπτικά Συστατικά Η ποιοτική διαφορά µεταξύ των τροφών, έγκειται στη περιεκτικότητα τους σε Θρεπτικά Συστατικά. Για να καταλάβει κανείς, αρκεί να συνειδητοποιήσει

Διαβάστε περισσότερα

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις:

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις: Γράφει: Φανή Πρεβέντη, MSc Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Το σώμα μας περιέχει μεγάλες ποσότητες ασβεστίου. Συγκεκριμένα, το ασβέστο είναι υπεύθυνο για το 1,5-2% του σωματικού μας βάρους. Είναι το

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη/ αντιμετώπιση κακής θρέψης Πρόληψη της απώλειας βάρους Αντιμετώπιση της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΘΛΗΤΩΝ ΜΚ 913

ΕΡΓΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΘΛΗΤΩΝ ΜΚ 913 MINISTRY OF NATIONAL EDUCATION AND RELIGIOUS AFFAIRS MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING EUROPEAN COMMUNITY Co financing European Social Fund (E.S.F.)

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Σύμμαχος για όλη την οικογένεια!

Σύμμαχος για όλη την οικογένεια! Σύμμαχος για όλη την οικογένεια! Βιταμίνη Α Θειαμίνη (Β1) Ριβοφλαβίνη (Β2) Παντοθενικό Οξύ (B5) 800 mcg 1,1 mg 6,0 mg 13 βιταμίνες 11 μεταλλικά στοιχεία Ανά ημερήσια δόση (1 δισκίo) Βιταμίνη Ε Βιταμίνη

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΦΥΛΟ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΛΟΥ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ιατρική Σχολή 3 η Παιδιατρική Κλινική

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ιατρική Σχολή 3 η Παιδιατρική Κλινική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ιατρική Σχολή 3 η Παιδιατρική Κλινική ιευθυντής : Καθηγητής Ιωάννης Ν. Τσανάκας Ι οκράτειο Νοσοκοµείο Κωνσταντινου όλεως 49 Θεσσαλονίκη 54642 Τηλ.: 2310-992982 FAX:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩ Η ΙΑΒΗΤΗ. ρ. Μυλωνάκη Θεοχαρούλα. Υπεύθυνη ιαβητολογικού Ιατρείου

ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩ Η ΙΑΒΗΤΗ. ρ. Μυλωνάκη Θεοχαρούλα. Υπεύθυνη ιαβητολογικού Ιατρείου ΕΓΚΑΙΡΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩ Η ΙΑΒΗΤΗ ρ. Μυλωνάκη Θεοχαρούλα ιευθύντρια Β Παθολογικής Κλινικής Γ.Ν. Χανίων Υπεύθυνη ιαβητολογικού Ιατρείου Πινακοθήκη ήµου Χανίων, 17/02/2012 Συχνότητα του

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 14: ΤΡΑΥΜΑ Η διατροφική υποστήριξη κρίνεται απαραίτητη κατά την φλεγμονώδη και μεταβολική φάση διότι βελτιώνει σημαντικά την έκβαση του ασθενούς. Η μέτρια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραδοσιακά θεωρούνται νοσήματα των ανδρών. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 6: ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΑ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Η νεφρική υποκατάσταση (αιμοδιάλυση) οδηγεί στις ακόλουθες απώλειες: αμινοξέων (2gr/ώρα διάλυσης) και γλουταμίνης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΘΡΕΠΤΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΘΡΕΠΤΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Περιορισμοί της άσκησης σε άτομα με ΣΔ Παναγιώτης Β. Τσακλής PhD Καθηγητής Εµβιοµηχανικής Τµ Φυσικοθεραπείας - ΑΤΕΙΘ Dept Mechanical Engineering Fibers & Polymers Lab Massachusetts Institute of Technology

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ : ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Τα παιδιά παρουσιάζουν υψηλό μεταβολικό ρυθμό (3 4 φορές μεγαλύτερος των ενηλίκων). Έχουν αυξημένες ανάγκες για ανάπτυξη. Έχουν αυξημένες

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονική ημερίδα με θέμα. "Σακχαρώδης Διαβήτης: Ένα σύγχρονο πρόβλημα υγείας"

Επιστημονική ημερίδα με θέμα. Σακχαρώδης Διαβήτης: Ένα σύγχρονο πρόβλημα υγείας Επιστημονική ημερίδα με θέμα "Σακχαρώδης Διαβήτης: Ένα σύγχρονο πρόβλημα υγείας" ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Σωτήριος Τόζιος, Νοσηλευτής Τ.Ε, MSc ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2018 Επιδημιολογικά

Διαβάστε περισσότερα

Π Α Π Α Γ Ι Α Ν Ν Η Ο.

Π Α Π Α Γ Ι Α Ν Ν Η Ο. ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Παχυσαρκία σημαίνει υπέρμετρη αύξηση του σωματικού λίπους σε ποσοστό τέτοιο, ώστε να δυσχεραί- νει την υγεία του ανθρώπου. Η παιδική & εφηβική παχυσαρκία συνήθως διατηρείται και στην

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Σχ. έτος 2015-2016 Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

ΠΕΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ 8. Σημειώστε με ποιους από τους παρακάτω τρόπους δρα το σάλιο: α. συμβάλλει στην πέψη των πρωτεϊνών β. συμμετέχει στη δημιουργία βλωμού (μπουκιάς) γ. συμβάλλει στην καθαριότητα των δοντιών δ. λειαίνει

Διαβάστε περισσότερα

Παχυσαρκία και Σακχαρώδης Διαβήτης

Παχυσαρκία και Σακχαρώδης Διαβήτης Παχυσαρκία και Σακχαρώδης Διαβήτης Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2) Ο Σακχαρώδης Διαβήτης γενικά είναι μια πάθηση κατά την οποία ο οργανισμός και συγκεκριμένα το πάγκρεας δεν παράγει ή δεν

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Κώστα κουραβανα

Από τον Κώστα κουραβανα Από τον Κώστα κουραβανα Περιεχόμενα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Ορμονικοί-Γονιδιακοί-παράγοντες Επιπτώσεις στην υγεία Θεραπεία-Δίαιτα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Παχυσαρκία είναι κλινική κατάσταση στην

Διαβάστε περισσότερα

Φροντίδα ενήλικα με Σακχαρώδη Διαβήτη στο νοσοκομείο και στο σπίτι

Φροντίδα ενήλικα με Σακχαρώδη Διαβήτη στο νοσοκομείο και στο σπίτι Φροντίδα ενήλικα με Σακχαρώδη Διαβήτη στο νοσοκομείο και στο σπίτι Θεσσαλονίκη, Ιανουάριος 2016 ΚΩΤΤΑ ΘΕΟΔΩΡΑ, Αναπληρώτρια προϊσταμένη στην Α ΠΡΠ του ΠΓΝΘ ΑΧΕΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης Ετυμολογία όρου «διαβαίνω»

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπο Πειραματικό ΓΕΛ Πάτρας PROJECT Α3. Θέμα: «Η Μεσογειακή διατροφή στην Ελλάδα» Υπεύθυνος Καθηγητής: Παυλάκης Ιωάννης

Πρότυπο Πειραματικό ΓΕΛ Πάτρας PROJECT Α3. Θέμα: «Η Μεσογειακή διατροφή στην Ελλάδα» Υπεύθυνος Καθηγητής: Παυλάκης Ιωάννης Πρότυπο Πειραματικό ΓΕΛ Πάτρας PROJECT Α3 Θέμα: «Η Μεσογειακή διατροφή στην Ελλάδα» Υπεύθυνος Καθηγητής: Παυλάκης Ιωάννης Ομάδα Δ : Κατίκα Νίκη Κοντσέ Ευφημία Πατρώνη Μαρία Σταθοπούλου Βασιλική Τομπουλίδη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 2: ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια 25% - 40% των ασθενών με ΧΑΠ υποσιτίζονται. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Ν. Μυγδάλης. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα

Ηλίας Ν. Μυγδάλης. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1942 «Έναρξη ινσουλίνης στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2: πότε και πως ;» Ηλίας Ν. Μυγδάλης Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα Ειδικό φροντιστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογική Αύξηση Παιδιού & Εφήβου & Διαταραχές

Φυσιολογική Αύξηση Παιδιού & Εφήβου & Διαταραχές Φυσιολογική Αύξηση Παιδιού & Εφήβου & Διαταραχές Φλώρα Μπακοπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής - Εφηβικής Ιατρικής Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Κ.Ε.Ι.) Α Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Αθήνα 8 Μαρτίου 2011 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ένας στους δυο θανάτους, ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο, οφείλεται σε καρδιαγγειακό επεισόδιο και όχι στη νόσο αυτή καθ αυτή!!! Αυτό ανέφερε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ιατρική Σχολή 3 η Παιδιατρική Κλινική

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ιατρική Σχολή 3 η Παιδιατρική Κλινική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ιατρική Σχολή 3 η Παιδιατρική Κλινική ιευθυντής : Καθηγητής Ιωάννης Ν. Τσανάκας Ι οκράτειο Νοσοκοµείο Κωνσταντινου όλεως 49 Θεσσαλονίκη 54642 Τηλ.: 2310-992982 FAX:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΟΣ Θ.

ΣΤΕΦΟΣ Θ. Επηρεάζει την αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης Επηρεάζει τη μακροχρόνια διατήρηση των προσληφθέντων κιλών κατά τη διάρκεια της κύησης (5-9μήνες) Επηρεάζει την εμφάνιση παχυσαρκίας σε γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

gr

gr Η επίδραση της περίσσειας θυρεοειδικών ορµονών στα οστά ήταν γνωστή πριν από την εµφάνιση των αντιθυρεοειδικών φαρµάκων. Μία από τις πρώτες αναφορές καταγράφηκε το 1891από τον von Recklinghausen και αναφέρει

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται

Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος φακής που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται Πρόκειται για 4 μικρούς αδένες στο μέγεθος "φακής" που βρίσκονται πίσω από το θυρεοειδή αδένα. Οι αδένες αυτοί παράγουν μια ορμόνη που λέγεται παραθορμόνη και ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα. Ορμόνες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ιατρική Σχολή 3 η Παιδιατρική Κλινική

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ιατρική Σχολή 3 η Παιδιατρική Κλινική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ιατρική Σχολή 3 η Παιδιατρική Κλινική ιευθυντής : Καθηγητής Ιωάννης Ν. Τσανάκας Ι οκράτειο Νοσοκοµείο Κωνσταντινου όλεως 49 Θεσσαλονίκη 54642 Τηλ.: 2310-992982 FAX:

Διαβάστε περισσότερα

Κλαίρη Μ. Εργασία στη Βιολογία Α'2 Λυκείου

Κλαίρη Μ. Εργασία στη Βιολογία Α'2 Λυκείου Κλαίρη Μ. Εργασία στη Βιολογία Α'2 Λυκείου Διαβήτης. Ακούμε καθημερίνα γύρω μας πως εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο πάσχουν από διαβήτη ή παχυσαρκία. Όμως, τι πραγματικά είναι αυτό; Τι ειναι ο σακχαρώδης

Διαβάστε περισσότερα

όταν οι απλές ακτινογραφίες βάζουν την υπόνοια οστεοπόρωσης, τότε το άτοµο έχει χάσει το 30 % της οστικής του µάζας.

όταν οι απλές ακτινογραφίες βάζουν την υπόνοια οστεοπόρωσης, τότε το άτοµο έχει χάσει το 30 % της οστικής του µάζας. 1 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ για την ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Εισαγωγή Η οστεοπόρωση είναι απ ότι δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία όλων των χωρών µια ΑΡΚΕΤΑ ΣΥΧΝΗ κατάσταση. Μία στις δύο γυναίκες 65 χρόνων έχει υποστεί τουλάχιστον ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΔΕΙΚΤΗΣ STRESS ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΩΝ (ASI) Τα επινεφρίδια είναι δυο µικροί αδένες. Βρίσκονται πάνω από τα νεφρά και ο καθένας τους ζυγίζει 3 έως 5 γραµµάρια. Τους χαρακτηρίζει ο γοργός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΝΑΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΘΑ ΙΑΓΝΩΣΕΙ ΜΙΑ ΣΥΓΓΕΝΗ ΚΑΡ ΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΠΩΣ ΕΝΑΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΘΑ ΙΑΓΝΩΣΕΙ ΜΙΑ ΣΥΓΓΕΝΗ ΚΑΡ ΙΟΠΑΘΕΙΑ 2 ΠΩΣ ΕΝΑΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΘΑ ΙΑΓΝΩΣΕΙ ΜΙΑ ΣΥΓΓΕΝΗ ΚΑΡ ΙΟΠΑΘΕΙΑ Κατά κανόνα, η διάγνωση µιας συγγενούς καρδιοπάθειας γίνεται στη βρεφική ηλικία, αν και αρκετές περιπτώσεις µπορούν να διαγνωσθούν σε οποιαδήποτε

Διαβάστε περισσότερα

«Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 : Ένα χρήσιμο ΤΕΣΤ για την διάγνωση του», από την Διαιτολόγο Διατροφολόγο Βασιλική Νεστορή και το diaitologia.gr!

«Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 : Ένα χρήσιμο ΤΕΣΤ για την διάγνωση του», από την Διαιτολόγο Διατροφολόγο Βασιλική Νεστορή και το diaitologia.gr! «Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 : Ένα χρήσιμο ΤΕΣΤ για την διάγνωση του», από την Διαιτολόγο Διατροφολόγο Βασιλική Νεστορή και το diaitologia.gr! Ο διαβήτης τύπου 2 είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος διαβήτη

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα

Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα Σύνδροµο Καρπιαίου Σωλήνα Το σύνδροµο του καρπιαίου σωλήνα είναι µία συνήθης αιτία πόνου και διαταραχής της αισθητικότητας στα χέρια. Οφείλεται σε πίεση του µέσου νεύρου στην περιοχή του καρπού. Στην περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ, Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Α.Π.Θ. Γ.Ν.Θ. «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ» ΜSc Εργαστήριο Ιατρικής της Άθλησης Α.Π.Θ. Πτυχιούχος

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Πάνω από ένα αιώνα πριν, ο J. Hutchinson, ένας χειρουργός-δερματολόγος, αναγνώρισε την πρώτη περίπτωση σαρκοείδωσης, στο Λονδίνο. Στα χρόνια πριν και μετά την

Διαβάστε περισσότερα

Επίπεδο της συνείδησης

Επίπεδο της συνείδησης Καθηγητής ρ. Λάζαρος Ι. Τσούσκας ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ Θεσσαλονίκη 2003: 20-25 Επίπεδο της συνείδησης Η µερική ή ολική απώλεια της συνείδησης του πάσχοντος είναι µια σοβαρή κατάσταση, κατά την οποία διαταράσσεται

Διαβάστε περισσότερα

Βιοχημική αξιολόγηση αθλητών και αθλητριών κλασικού αθλητισμού

Βιοχημική αξιολόγηση αθλητών και αθλητριών κλασικού αθλητισμού Βιοχημική αξιολόγηση αθλητών και αθλητριών κλασικού αθλητισμού Βασίλης Μούγιος, PhD, FECSS Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης http://mougios.webpages.auth.gr

Διαβάστε περισσότερα

Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Σ Τ Ο Σ Α Κ Χ Α Ρ Ω Δ Η Δ Ι Α Β Η Τ Η

Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Σ Τ Ο Σ Α Κ Χ Α Ρ Ω Δ Η Δ Ι Α Β Η Τ Η Μ Ε Τ Α Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Ο Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α Σ Τ Ο Σ Α Κ Χ Α Ρ Ω Δ Η Ο κ. Χ είναι 45 ετών διευθυντής πολυεθνικής και από την ηλικία των 20 ετών διαγνώστηκε με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 ενώ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ Χ Ο Ν Δ Ρ Ο Μ Α Τ Ι Δ Ο Υ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ο Σ Η Λ Ε Υ Τ Ρ Ι Α T E, M S C, Μ Ε Θ Α, Π Γ Ν Α Χ Ε Π Α ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ.. Όπως είναι ευρέως

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Οστεοπόρωση Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Η οστεοπόρωση είναι πιο συχνή από τις παθήσεις της καρδιάς και των πνευμόνων Οστεοπόρωση: Η σιωπηλή επιδημία

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρολυτικές διαταραχές των αλκοολικών. Γεώργιος Τουλκερίδης, Νεφρολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας, Κύπρος

Ηλεκτρολυτικές διαταραχές των αλκοολικών. Γεώργιος Τουλκερίδης, Νεφρολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας, Κύπρος Ηλεκτρολυτικές διαταραχές των αλκοολικών Γεώργιος Τουλκερίδης, Νεφρολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Λάρνακας, Κύπρος Αλκοολισμός Διαταραχή από χρήση αλκοόλ (αιθανόλη C 2 H 6 O) 208.000.000 αλκοολικοί σε όλο τον

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος»

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Νικολούδη Μαρία Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Ο όρος δυσλιπιδαιμία εκφράζει τις ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές των λιπιδίων του αίματος. Τα λιπίδια όπως η χοληστερόλη και

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ. Διατροφικές συμβουλές σε ασθενείς με ΙΦΝΕ η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ. Διατροφικές συμβουλές σε ασθενείς με ΙΦΝΕ η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ του ΕΛ.Ι.ΓΑΣΤ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Διατροφικές συμβουλές σε ασθενείς με ΙΦΝΕ Χάρης Δημοσθενόπουλος MΜedsci. PhDc. Κλινικός Διαιτολόγος - Βιολόγος, Προϊστάμενος Διαιτολογικού Τμήματος, Γ.Ν. «Λαϊκό» 12.2.16 11η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

ρ Ελενα Κουλλαπή 2014

ρ Ελενα Κουλλαπή 2014 ρ Ελενα Κουλλαπή 2014 Κυρτέ κερατίνε πλάκε. Καλύπτουν τη ραχιαία επιφάνεια του τελευταίου τµήµατο των δακτύλων. Το χρώµα του είναι υπόλευκο ή ελαφρώ ρόδινο (οφείλεται στι αγκύλε των αγγείων του χορίου,

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Έλλη Παπαδόδημα, Ενδοκρινολόγος, Διευθύντρια Κέντρου Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, Ευρωκλινική Αθηνών

Γράφει: Έλλη Παπαδόδημα, Ενδοκρινολόγος, Διευθύντρια Κέντρου Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, Ευρωκλινική Αθηνών Γράφει: Έλλη Παπαδόδημα, Ενδοκρινολόγος, Διευθύντρια Κέντρου Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολισμού, Ευρωκλινική Αθηνών Ο πρωτοπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός είναι μια «αθόρυβη», «σιωπηρή» και παραγνωρισμένη

Διαβάστε περισσότερα

Με ποια συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνεται η κοιλιοκάκη;

Με ποια συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνεται η κοιλιοκάκη; ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ Σαββίδου Αβρόρα Η κοιλιοκάκη είναι η δυσανεξία (κάτι που ο οργανισμός δεν ανέχεται) στη γλουτένη, πρωτεΐνη που υπάρχει στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη και τη σίκαλη. Η αντίδραση του οργανισμού

Διαβάστε περισσότερα

Οι διατροφικές συνήθειες υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων με Σ τύπου 2

Οι διατροφικές συνήθειες υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων με Σ τύπου 2 Οι διατροφικές συνήθειες υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων με Σ τύπου 2 Ελένη Αθανασιάδου, Κωνσταντίνος Παλέτας, Μαρία Σαρηγιάννη, Πασχάλης Πάσχος, Ελένη Μπεκιάρη, Απόστολος Τσάπας Β Παθολογική Κλινική,

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Τσαπακίδης Ιωάννης, Χειρουργός Ορθοπαιδικός

Γράφει: Τσαπακίδης Ιωάννης, Χειρουργός Ορθοπαιδικός Γράφει: Τσαπακίδης Ιωάννης, Χειρουργός Ορθοπαιδικός Η ραχίτιδα και η οστεομαλακία αποτελούν παρόμοιες μεταβολικές παθήσεις των οστών και χαρακτηρίζονται από την ανεπαρκή αποτιτάνωση (εναπόθεση ασβεστίου),

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΙΑΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΙΑΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΙΑΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΗΠΑΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Το ήπαρ To συκώτι (ήπαρ) είναι ένα από τα µεγαλύτερα και σηµαντικότερα όργανα. Βρίσκεται κάτω από τα πλευρά, δεξιά από την κοιλιά. Ζυγίζει

Διαβάστε περισσότερα

Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3

Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3 Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3 Για χρόνια, οι καταναλωτές µαθαίνουν για τα οφέλη της µείωσης των καρδιαγγειακών παθήσεων µε τη λήψη ωµέγα-3 λιπαρών οξέων. Αυτή η άποψη έχει επικρατήσει,

Διαβάστε περισσότερα

Πανευρωπαϊκή Ημέρα Αφύπνισης για την Καρδιακή Ανεπάρκεια

Πανευρωπαϊκή Ημέρα Αφύπνισης για την Καρδιακή Ανεπάρκεια Πανευρωπαϊκή Ημέρα Αφύπνισης για την Καρδιακή Ανεπάρκεια Χριστίνα Χρυσοχόου Επιμελήτρια Α,Καρδιολογίας Ιπποκράτειο Γενικόν Νοσοκομείο Αθηνών,Αλέκος Δούρας Διευθυντης Καρδιολογικής Κλινικής Νοσοκομείου

Διαβάστε περισσότερα

Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη!

Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη! Από τους πιο σημαντικούς ελέγχους που πρέπει να κάνουμε πολύ συχνά μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία του παιδιού είναι η σωματική του ανάπτυξη! Το ύψος του, το βάρος, η περίμετρος των σημείων του σώματος του

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι οστεοπόρωση;

Τι είναι οστεοπόρωση; Τι είναι οστεοπόρωση; Η οστεοπόρωση είναι χρόνια πάθηση του μεταβολισμού των οστών, κατά την οποία παρατηρείται σταδιακή μείωση της πυκνότητας και της ποιότητάς τους, ώστε αυτά με την πάροδο του χρόνου

Διαβάστε περισσότερα

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή;

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ξεκίνησε μία μεγάλη έρευνα, γνωστή ως η μελέτη των 7 χωρών, όπου μελετήθηκαν οι διατροφικές συνήθειες ανθρώπων από τις εξής

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΕ ΔΙΑΣΑΡΑΧΕ ΘΤΡΕΟΕΙΔΟΤ

ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΕ ΔΙΑΣΑΡΑΧΕ ΘΤΡΕΟΕΙΔΟΤ 1 ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΕ ΔΙΑΣΑΡΑΧΕ ΘΤΡΕΟΕΙΔΟΤ Μήπως τελευταία νιώθετε υποτονικά, ή βρίσκεστε συνεχώς σε υπερένταση; Νυστάζετε συνεχώς και ενώ δεν έχετε αλλάξει τις διατροφικές σας συνήθειες, παίρνετε πολύ εύκολα

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση και Καρδιοπάθειες

Άσκηση και Καρδιοπάθειες Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση και Καρδιοπάθειες Συγγραφική ομάδα: Φλουρής Ανδρέας, Ερευνητής Βογιατζής Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ Σταυρόπουλος- Καλίνογλου Αντώνης, Ερευνητής Σύγχρονες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ (ΣΤΕΝΩΣΕΙΣ) ΤΗΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Ή ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ

ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ (ΣΤΕΝΩΣΕΙΣ) ΤΗΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Ή ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ 8 ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ (ΣΤΕΝΩΣΕΙΣ) ΤΗΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Ή ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ Μία παρακώλυση της ροής του αίµατος οφείλεται συχνά σε στένωση και µπορεί να σταµατήσει τη ροή του αίµατος µερικώς ή τελείως. Κάθε µία από

Διαβάστε περισσότερα

Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα

Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΗΣ ΜΚ 0501, Διάλεξη 13η Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΣΤΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Φαμίσης Κωνσταντίνος Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ. Σαββίδου Αβρόρα

ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ. Σαββίδου Αβρόρα ΚΟΝΤΟ ΠΑΙΔΙ Σαββίδου Αβρόρα Ως χαμηλό ανάστημα θεωρείται το ανάστημα ενός ατόμου όταν βρίσκεται μείον δύο σταθερές αποκλίσεις κάτω από τη μέση τιμή, δηλαδή κάτω από την 3η Εκατοστιαία Θέση στις καμπύλες.

Διαβάστε περισσότερα

Diabetes_ protect our future.mp4

Diabetes_ protect our future.mp4 Diabetes_ protect our future.mp4 14/11 Γενέθλια του νομπελίστα γιατρού Φρέντερικ Μπάντινγκ 1991 από τη Διεθνή Ομοσπονδία για το Διαβήτη 2007:επίσημη Ημέρα από τα Ηνωμένα Έθνη Θέμα 2009 2013: Εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντες Καρδιαγγειακού Κινδύνου. Ενημέρωση & Πρόληψη

Παράγοντες Καρδιαγγειακού Κινδύνου. Ενημέρωση & Πρόληψη Παράγοντες Καρδιαγγειακού Κινδύνου Ενημέρωση & Πρόληψη Παράγοντες Καρδιαγγειακού Κινδύνου Μεταβολικό Σύνδρομο Παχυσαρκία Υπερλιπιδιαμία Υπέρταση Σακχαρώδης Διαβήτης Παράγοντες Καρδιαγγειακού Κινδύνου Μεταβολικό

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί µε κοντό ανάστηµα. Όλγα Φαφούλα Επιµελήτρια Α Παιδιατρικής Υπεύθυνη Ενδοκρινολογικού Ιατρείου Γενικό Νοσοκοµείο Παίδων Πεντέλης

Το παιδί µε κοντό ανάστηµα. Όλγα Φαφούλα Επιµελήτρια Α Παιδιατρικής Υπεύθυνη Ενδοκρινολογικού Ιατρείου Γενικό Νοσοκοµείο Παίδων Πεντέλης Το παιδί µε κοντό ανάστηµα Όλγα Φαφούλα Επιµελήτρια Α Παιδιατρικής Υπεύθυνη Ενδοκρινολογικού Ιατρείου Γενικό Νοσοκοµείο Παίδων Πεντέλης Ορισµός κοντού αναστήµατος Κοντό ανάστηµα: ύψος < 3η ΕΘ ή 2 SDS (σταθερές

Διαβάστε περισσότερα