ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΥΟΛΗ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΤΓΔΙΑ ΣΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΔΤΣΙΚΗ

Transcript

1 ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΥΟΛΗ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΤΓΔΙΑ ΣΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΔΤΣΙΚΗ Έξεπλα γηα ηα αδπλαηηζηηθά ζθεπάζκαηα ηεο Διιεληθήο αγνξάο. Απνηειεζκαηηθόηεηα θαη ηθαλνπνίεζε ησλ θαηαλαισηώλ από ηελ ρξήζε ηνπο. Αζεκαθόπνπινο Κσλζηαληίλνο ΑΜ.244 Γηπισκαηηθή εξγαζία γηα ηελ απόθηεζε κεηαπηπρηαθνύ ηίηινπ γηα ην κεηαπηπρηαθό πξόγξακκα ηνπ θαξκαθεπηηθνύ marketing Σξηκειήο επηηξνπή Κ.Πνπιάο, Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Φαξκαθεπηηθήο (επηβιέπσλ) Γ.Καξαγηάλλε Γέζπνηλα, Δπίθνπξνο Καζεγήηξηα Γηνίθεζεο Δπηρεηξήζεσλ Γ.Παηξηλόο, Δπίθνπξνο Καζεγεηήο Φαξκαθεπηηθήο Πάηξα

2 Περίληψη Ζ παρπζαξθία, είλαη κηα ζχγρξνλε λφζνο ηεο αλζξσπφηεηαο πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ πεξίζζεηα ζσκαηηθνχ ιίπνπο θαη ζπλδέεηαη άκεζα κε πνιιέο αζζέλεηεο κε απμεκέλν ηαηξηθφ θαη θνηλσληθφ θφζηνο. ηελ κάρε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο, πέξαλ ηεο πιεζψξαο δηαηηψλ, ησλ πξνγξακκάησλ εθγχκλαζεο θαη ησλ ρεηξνπξγηθψλ επεκβάζεσλ, έξρνληαη λα πξνζηεζνχλ θαη ηα αδπλαηηζηηθά ζθεπάζκαηα. Ζ αγνξά ησλ αδπλαηηζηηθψλ ζθεπαζκάησλ, κηα αγνξά κε έληνλν αληαγσληζκφ πνπ απεπζχλεηαη ζε έλα κεγάιν κεξίδην ηεο αγνξάο, παξέρεη ζήκεξα κία ηεξάζηηα γθάκα πξντφλησλ πνπ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ππφζρνληαη απψιεηα θηιψλ κε ειάρηζηε πξνζπάζεηα. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο φκσο, θαζψο θαη ε αζθάιεηα ηνπο δελ ππφθεηληαη ζε απζηεξνχο ειέγρνπο φκνηνπο κε ησλ θαξκάθσλ κε απνηέιεζκα λα ππάξρεη ζχγρπζε, θφβνο θαη αλαζθάιεηα γηα ηελ ρξήζε ησλ πξντφλησλ απηψλ. Ζ ζπγθεθξηκέλε έξεπλα έγηλε κε ζθνπφ λα απνθαιχςεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηελ ηθαλνπνίεζε πνπ πξνζθέξνπλ ζηνπο ρξήζηεο ηνπο ηα αδπλαηηζηηθά ζθεπάζκαηα πνπ θπθινθνξνχλ ζηελ ειιεληθή αγνξά, θαζψο θαη ηνπο ηξφπνπο πιεξνθφξεζεο απηψλ γηα ηα ζθεπάζκαηα. Απφ ηελ έξεπλα πξνθχπηνπλ επηπιένλ πιεξνθνξίεο φζνλ αθνξά ζην θαηαλαισηηθφ πξνθίι ησλ ρξεζηψλ θαη ηηο αμίεο ηνπο θαη πξνηεξαηφηεηεο ζηελ δσή ηνπο. Σα ζθεπάζκαηα ζηα νπνία αθνξά ε έξεπλα είλαη ηα κε ζπληαγνγξαθνχκελα αδπλαηηζηηθά ράπηα, εθρπιίζκαηα, θαζψο θαη ππνθαηάζηαηα γεπκάησλ. Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε θαηά ηνπο ζεξηλνχο κήλεο ηνπ έηνπο 2011 κε ηπραία δεηγκαηνιεςία 100 εξσηεζέλησλ. 2

3 Abstract Obesity, a disease of modern humanity, is characterized by excess body fat and is directly linked to many diseases with increased medical and social costs. At the battle to tackle obesity, in addition to the many diets, fitness programs and surgical procedures, slimming products are added such as pills, herbs and.meal substitutes. The market of slimming products, a market with intense competition addressed to a large market share, currently provides a huge range of products promising weight loss with minimal effort. Their effectiveness, however, and their safety are not subject to strict controls similar to those of drug leading in that way to confusion, fear and insecurity for the use of these products. This research was designed to reveal the effectiveness and satisfaction that slimming products offer to their users in the Greek market, as also to reveal how consumers get informed about this products. The investigation, also provides additional information regarding the general profile and their values and priorities in life. The products examined in this research, is non-prescription herbal slimming pills, herbal extracts and meal substitutes. The survey was conducted during the summer months of 2011 on a random sampling of 100 respondents. 3

4 Ευχαριςτίεσ Θα ήζεια λα απεπζχλσ ηηο ζεξκφηεξεο επραξηζηίεο κνπ ζηελ Γξ.Καξαγηάλλε γηα ηελ ζπκπαξάζηαζε ηεο, ηελ θαζνδήγεζε ηεο, ηηο νδεγίεο ηεο θαη ηελ βνήζεηα ηεο ζηε ζχληαμε θαη νξγάλσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ θαζψο θαη ζηελ επεμεξγαζία ησλ απνηειεζκάησλ. Θεξκά ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ επίζεο ηνλ θχξην Κ.Πνπιά ν νπνίνο κνπ ζπκπαξαζηάζεθε ζε θάζε δπζθνιία πνπ πξνέθπςε θαηά ηελ εθπφλεζε απηήο ηεο δηαηξηβήο, πξνηείλνληαο κνπ ιχζεηο θαη δηεμφδνπο ζε θάζε εκπφδην. Θεξκέο επραξηζηίεο ζέισ λα απεπζχλσ θαη ζηνλ θχξην Γ.Παηξηλφ πνπ δέρηεθε λα είλαη κέινο ηεο ηξηκεινχο επηηξνπήο κνπ. Σέινο πνιιέο επραξηζηίεο ζέισ λα απνδψζσ ζηνλ ζπγθάηνηθν κνπ Κσζηφπνπιν Αλδξέα γηα ηελ ακέξηζηε ππνζηήξημε ηνπ θαη βνήζεηα ηνπ γηα ηελ εθπφλεζε απηνχ ηνπ έξγνπ. 4

5 Πεξηερόκελα ζει. 1.1 Παρπζαξθία- Ιζηνξηθή αλαδξνκή Δθηίκεζε ηεο παρπζαξθίαο-δπηδεκηνινγηθή ζπρλόηεηα Αίηηα ηεο παρπζαξθίαο Δπηπηώζεηο ζηελ Τγεία Αληηκεηώπηζε ηεο παρπζαξθίαο Αδπλαηηζηηθά θεπάζκαηα Γξαζηηθέο νπζίεο αδπλαηηζηηθώλ ζπκπιεξσκάησλ δηαηξνθήο Καηαλαισηηθά πξόηππα Οξηζκνί θαη πεξηγξαθέο θαηαλαισηηθώλ πξνηύπσλ θνπόο ηεο κειέηεο Μεζνδνινγία Αλάιπζε δεδνκέλσλ έξεπλαο ζρεηηθά κε ηα αδπλαηηζηηθά ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο πδήηεζε Δξσηεκαηνιόγην Βηβιηνγξαθία 95 5

6 1.1 Παρπζαξθία- Ιζηνξηθή αλαδξνκή Ζ παρπζαξθία νξίδεηαη σο ε πεξίζζεηα ηνπ ιίπνπο ζην ζψκα, ζπλνδεχεηαη απφ ζσκαηηθέο, ςπρνινγηθέο θαη θνηλσληθέο επηπηψζεηο ζηα πάζρνληα άηνκα, νδεγψληαο ζηελ ειάηησζε ηνπ πξνζδφθηκνπ επηβίσζεο θαη ηελ εκθάληζε απμεκέλσλ πξνβιεκάησλ πγείαο. Αλαγλσξίζζεθε επίζεκα σο λφζνο ην 1948, φηαλ ηδξχζεθε ν Παγθφζκηνο Οξγαληζκφο Τγείαο θαη ηε ζπκπεξηέιαβε ζηε Γηεζλή Σαμηλφκεζε ησλ Παζήζεσλ (International Classification of Diseases). ίγνπξα ζε πνιινχο δεκηνπξγείηαη ε απνξία "γηαηί είλαη λφζνο". Ωο λφζν νξίδνπκε θάζε θαηάζηαζε πνπ κεηψλεη ην πξνζδφθηκν ρξφλν δσήο θαη ηελ πνηφηεηα δσήο. Ο Παγθφζκηνο Οξγαληζκφο Τγείαο ζηελ αλαθνξά ηνπ γηα ηελ παρπζαξθία ην 1997 επηζεκαίλεη κεηαμχ άιισλ ηα εμήο : Παίξλεη δηαζηάζεηο επηδεκίαο ζε φιν ηνλ θφζκν Οδεγεί ζε άιιεο αζζέλεηεο κε απμεκέλν ηαηξηθφ θαη θνηλσληθφ θφζηνο Σα βαζηθά αίηηα είλαη ε θαζηζηηθή δσή θαη ε πςειή ζε ιηπαξά θαη πινχζηα ζε ζεξκίδεο δηαηξνθή Δίλαη δπλαηφ λα πξνιεθζεί κε ηελ αιιαγή ζηνλ ηξφπν δσήο θαη ηηο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο Ζ πξφιεςε δελ είλαη πξνζσπηθφ ζέκα, αιιά ρξεηάδνληαη θνηλσληθέο αιιαγέο Σα ππέξβαξα άηνκα πνπ δηαηξέρνπλ ηνλ θίλδπλν λα γίλνπλ παρχζαξθα πξέπεη λα έρνπλ ηαηξηθή παξαθνινχζεζε Ζ ζεξαπεπηηθή πξνζέγγηζε πξέπεη λα είλαη καθξνρξφληα κε ζηφρνπο κέηξηαο απψιεηαο βάξνπο Τπάξρεη άκεζε αλάγθε γηα εθπαίδεπζε ηεο ηαηξηθήο θνηλφηεηαο 2,500 ρηιηάδεο ρξφληα πξηλ ηηο επηζεκάλζεηο απηέο ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Τγείαο φκσο, ν Ηππνθξάηεο, αιιά θαη νη κεηέπεηηα ζπλάδειθνί ηνπ αλά ηνπο αηψλεο, ζεσξνχζαλ ηελ παρπζαξθία λφζν θαη ρξεζηκνπνηνχζαλ ζεξαπεπηηθέο κεζφδνπο παξεκθεξείο κε ηηο ζεκεξηλέο γηα ηελ αληηκεηψπηζή 6

7 ηεο. Παξ' φια απηά ζηελ παηξίδα ηνπ Ηππνθξάηε, ζήκεξα, δελ είλαη επίζεκα αλαγλσξηζκέλε σο λφζνο Αλ θαη είλαη πιένλ θνηλψο απνδεθηφ φηη ε επηδεκηθή κνξθή ηεο παρπζαξθίαο είλαη απφξξνηα ηνπ ζχγρξνλνπ ηξφπνπ δσήο, ε παξνπζία ηεο ήηαλ εληνλφηαηε απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ. Μεγάινο αξηζκφο εηδσιίσλ ηεο παιαηνιηζηθήο επνρήο (23,000 κε 25,000 ρξφληα πξηλ), πνπ έρνπλ βξεζεί ζε φιε ηελ Δπξψπε θαη απεηθνλίδνπλ γπλαηθείεο ζεφηεηεο (φπσο ε "Αθξνδίηε ηνπ Willendorf"), έρνπλ ζηεαηνππγηθή κνξθή, δειαδή παξνπζηάδνπλ ζπιαρληθή παρπζαξθία θαη έρνπλ ππεξβνιηθά κεγάιν ζηήζνο θαη θαξδείο γινπηνχο. Οη κνξθέο απηέο, πνπ ζήκεξα ζα ηηο θαηαηάζζακε, απφ πιεπξάο Γείθηε Μάδαο ψκαηνο, ζηηο ζνβαξά παρχζαξθεο, απνηεινχζαλ ζεφηεηεο ηεο γνληκφηεηαο θαη ηεο αθζνλίαο ηεο γεο. Αιιά θαη ζηε λενιηζηθή επνρή θαη αξγφηεξα κέρξη ηελ επνρή ηνπ Υαιθνχ (κέρξη ην 3000 π.υ.), βξίζθνπκε πνιιέο Μεηέξεο-Θεέο κε ηελ ίδηα ζηεαηνππγηθή κνξθή (κεγάιν, ραιαξφ ζηήζνο θαη κεγάιε πεξηθέξεηα). Σα πεξηζζφηεξα επξήκαηα πξνέξρνληαη απφ ηελ πεξηνρή ηεο Αλαηνιίαο θαη ρξνλνινγνχληαη γχξσ ζην 5000 κε 6000 π.υ. Πξνρσξψληαο πξνο ην ζήκεξα (2900 έσο 1500 π.υ.), παξφκνηεο κνξθέο ππάξρνπλ ζε αγαικαηίδηα ζηε Μεζνπνηακία αιιά θαη ζε κνχκηεο Φαξαψ θαη ζε ηνηρνγξαθίεο ηάθσλ ζηελ Αίγππην. Αλάινγεο αλαθνξέο ππάξρνπλ ζηελ θηλεδηθή, ηε ζηβεηηαλή θαη ηελ ηλδηθή ηαηξηθή, αιιά θαη ζηελ ηαηξηθή ησλ Μάγηα θαη ησλ Αδηέθσλ, θαηαδεηθλχνληαο έηζη φηη ε παρπζαξθία απνηεινχζε ηαηξηθφ πξφβιεκα αθφκα θαη ζην καθξηλφ παξειζφλ. Φηάλνληαο ζηνπο Διιελνξσκατθνχο ρξφλνπο, ν παηέξαο ηεο Ηαηξηθήο, Ηππνθξάηεο, ζηα γξαπηά ηνπ ππνζηεξίδεη φηη "ν αηθλίδηνο ζάλαηνο είλαη πην ζπλεζηζκέλνο ζηα παρχζαξθα άηνκα απ' φ,ηη ζηα αδχλαηα" φπσο επίζεο, φηη ε παρπζαξθία πξνθαιεί γπλαηθεία ζηεηξφηεηα θαη πσο νη παρχζαξθεο γπλαίθεο παξνπζηάδνπλ" αθαλφληζηεο ζπρλφηεηαο έκκελν ξχζε". Ο Γαιελφο, ζεκαληηθφο ηαηξφο ησλ ξσκατθψλ ρξφλσλ, είρε θαηαηάμεη ηελ παρπζαξθία ζε δχν θαηεγνξίεο: κέηξηα (moderate) θαη ππεξβνιηθή (immoderate), φπνπ ε πξψηε εζεσξείην θπζηνινγηθή θαη ε δεχηεξε λνζνγφλνο. 7

8 Δπίζεο απφ ηνπο ξσκατθνχο ρξφλνπο, ππάξρνπλ πεξηγξαθέο πνπ ζπλδένπλ ηελ παρπζαξθία κε ηελ ππλειία θαη ηελ άπλνηα χπλνπ θαη αλαθέξνληαη πεξηπηψζεηο αλζξψπσλ πνπ πέζαλαλ απφ ππεξβνιηθφ βάξνο. Απφ ην 400 κ.υ., ηε ζθπηάιε παίξλεη ε Αξαβηθή ηαηξηθή. Σν θνηλφ ζεκείν αλαθνξάο φισλ ησλ ζεξαπεπηηθψλ πξνζεγγίζεσλ, φζνλ αθνξά ζηελ παρπζαξθία ζηελ αξραηφηεηα, είλαη ε δίαηηα θαη ε άζθεζε. Σφζν ν Ηππνθξάηεο ηνλ 5ν αηψλα π.υ, φζν θαη ν Γαιελφο θαη ν Αβηθέλλαο πνιχ αξγφηεξα, παξά ηηο δηαθνξέο πνπ ππάξρνπλ ζηηο ζεξαπείεο ηνπο, πξνηείλνπλ κε ηνλ έλα ή ηνλ άιιν ηξφπν ζρεδφλ ηα ίδηα πξάγκαηα: ζθιεξή δνπιεηά γξήγνξν ηξέμηκν ζθιεξή άζθεζε ιηηή δηαηξνθή θαη εγθξάηεηα φρη ηζηκπνινγήκαηα Ο Ηππνθξάηεο ζπληζηνχζε ζηνπο παρχζαξθνπο θαη ζε φζνπο επηζπκνχζαλ λα ράζνπλ βάξνο: λα εθηεινχλ θάπνηα επίπνλε εξγαζία πξηλ ην θαγεηφ λα παίξλνπλ ηα γεχκαηά ηνπο ακέζσο κεηά, θαη φζν αθφκα είλαη ιαραληαζκέλνη θαη θαηαπνλεκέλνη απφ ηελ πξνζπάζεηα λα κελ πίλνπλ πξηλ απφ ηα γεχκαηα, παξά κφλν θξαζί, αξαησκέλν θαη δξνζεξφ λα πξνζζέηνπλ ζηα γεχκαηα ζνπζάκη θαη άιια θαξπθεχκαηα λα παίξλνπλ γεχκαηα πινχζηα ζε ιηπαξά, ψζηε ν θνξεζκφο λα επέξρεηαη κε ιηγφηεξε πνζφηεηα θαγεηνχ επίζεο λα ηξψλε κφλν κία θνξά ηελ εκέξα λα κελ θάλνπλ κπάλην λα θνηκνχληαη ζε ζθιεξφ θξεβάηη θαη λα θπθινθνξνχλ γπκλνί φζν πεξηζζφηεξν κπνξνχλ 8

9 Ο Γαιελφο, πεξίπνπ ρξφληα πξηλ, ππνζηήξηδε φηη κπνξνχζε, ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα, λα θαηαζηήζεη νπνηνδήπνηε παρχζαξθν αζζελή, "κέηξηα αδχλαην". Ζ αγσγή πεξηειάκβαλε: γξήγνξν ηξέμηκν ζθνχπηζκα ηνπ ηδξψηα κε έλα πνιχ καιαθφ ή πνιχ άγξην θνκκάηη χθαζκα έληνλν καζάδ κε ηνλσηηθά έιαηα κπάλην θαη ακέζσο κεηά γεχκα φρη έληνλε δξαζηεξηφηεηα κεηά ην γεχκα ακέζσο κεηά ην γεχκα, δεχηεξν κπάλην άθζνλε ηξνθή, θησρή ζε ζξεπηηθή αμία, έηζη ψζηε λα επέιζεη θνξεζκφο ρσξίο κεγάιε ελεξγεηαθή πξφζιεςε Ο Πέξζεο ηαηξφο Αβηθέλλαο, ν νπνίνο αζρνιήζεθεεθηεηακέλα κε ηελ αληηκεηψπηζε ηεο παρπζαξθίαο, ζηνλ "Καλφλα ηεο Ηαηξηθήο" πεξηγξάθεη ηε "κέζνδν κείσζεο βάξνπο γηα ηα ππέξβαξα άηνκα", ε νπνία απαηηεί: ηαρεία θάζνδν ηεο ηξνθήο απφ ην ζηνκάρη θαη ην έληεξν, έηζη ψζηε λα εκπνδίδεηαη ε νινθιήξσζε ηεο απνξξφθεζεο απφ ην κεζεληέξην θαηαλάισζε κεγάισλ πνζνηήησλ θαγεηνχ, θησρνχ φκσο ζε ζξεπηηθή αμία κπάλην πξηλ ην θαγεηφ, ζπρλά έληνλε άζθεζε Σν 18ν αηψλα ν (J. Tweedy), παξά ην γεγνλφο φηη πξνηείλεη κία ή δχν αθαηκάμεηο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο παρπζαξθίαο (ε αθαίκαμε ήηαλ σο γλσζηφλ δηαδεδνκέλε ζεξαπεπηηθή κέζνδνο ηελ επνρή εθείλε), ζπληζηά φκσο θαη "αύμεζε ηεο ζσκαηηθήο άζθεζεο πξννδεπηηθά". Σν 1825, ν Γάιινο πνιηηηθφο, δηθαζηήο θαη ζπγγξαθέαο Jean Anthelme Brillat-Savarin, ν νπνίνο αζρνιήζεθε εθηεηακέλα κε ηε δηαηξνθή θαη ηε γαζηξνλνκία, αλαθέξεη σο αηηίεο 9

10 παρπζαξθίαο ηελ έιιεηςε ζσκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηηο θαθέο δηαηξνθηθέο ζπλήζεηεο θαη πξνηείλεη έλα ηξίπηπρν ζεξαπείαο πνπ απνηειείηαη απφ: ζχλεζε ζηε δηαηξνθή (κε κηα δίαηηα θησρή ζε άκπιν θαη δεκεηξηαθά) κέηξν ζηνλ χπλν θαη άζθεζε κε ηα πφδηα ή πάλσ ζε άινγν Σν 1835, ν Βέιγνο αζηξνλφκνο, καζεκαηηθφο, ζηαηηζηηθνιφγνο θαη θνηλσληνιφγνο Lambert Adolphe Jacques Quetelet, ζην πιαίζην ηεο έξεπλάο ηνπ, εηζήγαγε ηελ έλλνηα ηνπ "κέζνπ αλζξψπνπ" θαη ρξεζηκνπνίεζε ηελ αλαινγία ηνπ ζσκαηηθνχ βάξνπο ελφο αηφκνπ πξνο ην ηεηξάγσλν ηνπ χςνπο ηνπ, σο κνλάδα κέηξεζεο ηεο παρπζαξθίαο. Ο Γείθηεο Μάδαο ψκαηνο, γηαηί πεξί απηνχ πξφθεηηαη, παξά ην γεγνλφο φηη έρνπλ πεξάζεη 167 ρξφληα απφ ηφηε, απνηειεί κέρξη θαη ζήκεξα ην επηθξαηέζηεξν θξηηήξην γηα ηελ εθηίκεζε ηνπ ζσκαηηθνχ βάξνπο θαη ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ηεο παρπζαξθίαο θαη έλα ζεκαληηθφηαην εξγαιείν γηα εκάο ηνπο γηαηξνχο. Σν 1863, ν William Banting, ζην έληππν πνπ εμέδσζε κε ηίηιν "Δπηζηνιή πξνο ην Κνηλφ ζρεηηθά κε ηελ Παρπζαξθία" (Letter on Corpulence, addressed to the public), πξφδξνκν ησλ εληχπσλ πνπ έρεηε απηή ηε ζηηγκή ζηα ρέξηα ζαο, εμηζηνξεί κε γιαθπξφ ηξφπν ηελ πξνζπάζεηα πνπ έθαλε ν ίδηνο λα ράζεη βάξνο, φληαο ζνβαξά παρχζαξθνο θαη κε πνιιά πξνβιήκαηα πγείαο. Ζ πξψηε απηή ζνβαξή πξνζπάζεηα πξνηεηλφκελεο δηαηξνθήο, γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο παρπζαξθίαο, έγηλε κε ηε βνήζεηα ηνπ γηαηξνχ William Harvey, αιιά ήηαλ ν ίδηνο ν Banting πνπ έγξαςε θαη ρξεκαηνδφηεζε ηελ έθδνζε θαη ηελ πξνψζεζε ηνπ εληχπνπ κε ζθνπφ λα βνεζήζεη θαη άιινπο παρχζαξθνπο λα αληηκεησπίζνπλ ην πξφβιεκά ηνπο. Ζ πξνηεηλφκελε δίαηηα ήηαλ ηδηαίηεξα απζηεξή αιιά ην έληππν έγηλε αλάξπαζην θαη επαλεθδφζεθε πνιιέο θνξέο, ν δε Banting έκεηλε ζηελ ηζηνξία, παξά ην γεγνλφο φηη δελ ήηαλ παξά έλαο εξγνιάβνο μπινπξγφο. Απφ ηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα πιήζνο άιισλ εηδηθψλ πξφηεηλαλ, κέζα απφ ηα βηβιία 10

11 ηνπο, δίαηηεο γηα απψιεηα βάξνπο. Μέζα ζηνλ 20ν αηψλα φκσο, θαη άιιεο παξάκεηξνη ήξζαλ λα πξνζηεζνχλ ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο παρπζαξθίαο. Έηζη, ινηπφλ, ην ηξίπηπρν ηεο ζχγρξνλεο ηαηξηθήο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο παρπζαξθίαο απνηειείηαη απφ: πγηεηλή δηαηξνθή ηξνπνπνίεζε δηαηξνθηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ζσκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ήκεξα φκσο, ζε αληίζεζε κε ην παξειζφλ, ε αληηκεηψπηζε ηεο παρπζαξθίαο είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλε θαη κε ηελ πξφιεςε. Δίλαη θαλεξφ φηη ζηελ αξραηφηεηα νη ηαηξνί θαη νη θάζε είδνπο επηζηήκνλεο-ζεξαπεπηέο πξνζπαζνχζαλ λα αληηκεησπίζνπλ ην θαηλφκελν φηαλ απηφ είρε πιένλ εκθαληζηεί. Γελ ππάξρνπλ ελδείμεηο φηη δίλνληαλ νδεγίεο ή ζπκβνπιέο γηα λα κελ γίλεη θάπνηνο παρχζαξθνο. ηηο κέξεο καο απηφ είλαη θάηη παξαπάλσ απφ απαξαίηεην. Οη ζηξαηεγηθέο πξφιεςεο ζην γεληθφ πιεζπζκφ ζηεξίδνληαη θπξίσο ζηελ πξνζπάζεηα ζπλνιηθήο εθπαίδεπζεο θαη ελεκέξσζεο ησλ πνιηηψλ ζε ζέκαηα δηαηξνθήο θαη ζσκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Πξηλ απφ νηηδήπνηε άιιν, πξέπεη λα πεξάζεη ζηε ζπλείδεζε ηνπ θάζε πνιίηε, φηη ε παρπζαξθία είλαη κία ρξφληα λφζνο κε ζνβαξέο επηπινθέο, ε νπνία επθνιφηεξα πξνιακβάλεηαη παξά αληηκεησπίδεηαη. 1.2 Δθηίκεζε ηεο παρπζαξθίαο-δπηδεκηνινγηθή ζπρλόηεηα Με βάζε ηνλ νξηζκφ πνπ αλαθέξζεθε πξηλ, ν βαζκφο ηεο παρπζαξθίαο ζα πξέπεη θαλνληθά λα ππνινγίδεηαη κε βάζε ην πνζνζηφ ηεο ζσκαηηθήο κάδαο πνπ θαηαιακβάλεη ην ιίπνο ηνπ νξγαληζκνχ. Απηφ φκσο πξνυπνζέηεη ηελ ρξήζε εηδηθψλ ηερληθψλ πνπ δελ είλαη επξέσο δηαζέζηκεο. Αλη απηνχ ζηελ θαζεκεξηλή πξάμε ρξεζηκνπνηείηαη ν ιεγφκελνο δείθηεο κάδαο ζψκαηνο (Βody Mass Index-BMI) πνπ ππνινγίδεηε απφ ην ιφγν ηνπ βάξνπο (ζε θηιά) δηα ηνπ ηεηξαγψλνπ ηνπ χςνπο (ζε κέηξα), πνπ έρεη απνδεηρζεί φηη ζε γεληθέο γξακκέο ζπκβαδίδεη ηθαλνπνηεηηθά κε ην ζπλνιηθφ ιίπνο ηνπ ζψκαηνο. Με βάζε ην ΒΜΙ έλα άηνκν ζεσξείηαη φηη είλαη: Διιηπνβαξέο (BMI κηθξφηεξν ηνπ 18.5) Φπζηνινγηθνχ βάξνπο (BMI αλάκεζα ζε 18.5 θαη 25) Τπέξβαξν (BMI αλάκεζα ζε 25 θαη 30) Παρχζαξθν (BMI πάλσ απφ 30, κε επηπιένλ δηαβαζκίζεηο). 11

12 Σα ηειεπηαία ρξφληα έρεη δηαπηζησζεί φηη πνιχ κεγάιε ζεκαζία γηα ηελ εθδήισζε ησλ κεηαβνιηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ παρπζαξθία, ζα αλαθεξζνχλ παξαθάησ, έρεη ε ιεγφκελε θαηαλνκή ηνπ πεξίζζηνπ ιίπνπο. Ζ πεξίζζηα απηή ηνπ ιίπνπο κπνξεί λα θαηαλέκεηαη είηε ζηελ πεξηθέξεηα (παρπζαξθία «ζαλ αριάδη», «γπλαηθεία-γπλνεηδήο παρπζαξθία») νπφηε κηιάκε γηα πεξίζζεηα ππνδφξηνπ ιίπνπο, είηε ζηελ κέζε (παρπζαξθία «ζαλ κήιν», «αλδξηθή-αλδξνεηδήο παρπζαξθία») νπφηε αλαθεξφκαζηε ζε απμεκέλν ελδνθνηιηαθφ ή ζπιαρληθφ ιίπνο. Ζ πεξίζζεηα ηνπ ζπιαρληθνχ ιίπνπο είλαη εθείλε πνπ ζεσξείηαη ζαθψο επηβαξπληηθή γηα ηελ εκθάληζε κειινληηθψλ κεηαβνιηθψλ πξνβιεκάησλ. Ζ κέηξεζε θαη απηήο φκσο ηεο παξακέηξνπ απαηηεί εηδηθέο ηερληθέο γη απηφ ζηελ θαζεκεξηλή πξάμε ρξεζηκνπνηείηαη ελαιιαθηηθά ε κέηξεζε ηεο πεξηθέξεηαο κέζεο πνπ ζεσξείηαη φηη ζπζρεηίδεηαη επαξθψο κε απηφλ ηνλ δείθηε. πκπεξαζκαηηθά ινηπφλ ζα ιέγακε φηη φζν ςειφηεξν ην ΒΜΗ (ζαλ έκκεζνο δείθηεο ηνπ ζπλνιηθνχ ιίπνπο) θαη φζν κεγαιχηεξε ε πεξηθέξεηα κέζεο (ζαλ έκκεζνο δείθηεο ηεο ζπιαρληθήο θαηαλνκήο ηνπ ιίπνπο) ηφζν απμάλεη θαη ν θίλδπλνο γηα ηελ εθδήισζε δηαθφξσλ επηπινθψλ ηεο παρπζαξθίαο. Γηα ηελ εθηίκεζε ηεο επηδεκηνινγηθή ζπρλφηεηαο ηεο παρπζαξθίαο έρνπλ δηεμαρζεί πνιιέο έξεπλεο ζε παγθφζκην επίπεδν (Δηθφλα 1) [1]. Απινπζηεχνληαο ιίγν ηηο ζηαηηζηηθέο ζα ιέγακε φηη ζηηο ιεγφκελεο αλεπηπγκέλεο δπηηθέο ρψξεο ζε θάζε 3 άηνκα, 1 είλαη ππέξβαξν, 1 είλαη παρχζαξθν θαη κφλν 1 έρεη θπζηνινγηθφ βάξνο, κε ηελ Διιάδα δπζηπρψο λα θαηαιακβάλεη κία απφ ηηο πξψηεο ζέζεηο παγθνζκίσο [2]. Εικόνα 1. Πάγκοςμιοσ χάρτησ τησ ςυχνότητασ εμφάνιςησ τησ παχυςαρκίασ 12

13 Σν ηδηαίηεξα αλεζπρεηηθφ φκσο πξφβιεκα απφ επηδεκηνινγηθήο άπνςεο είλαη ε θαηαθφξπθε αχμεζε ηεο παηδηθήο παρπζαξθίαο (Δηθφλα 2) [3] (κε φηη απηφ κπνξεί λα ζεκαίλεη γηα ηελ κειινληηθή πγεία ησλ παηδηψλ απηψλ σο ελειίθσλ) θαη ηεο ζπρλφηεηαο ηεο παρπζαξθίαο ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο πνπ φιν θαη πεξηζζφηεξν πηνζεηνχλ ην δπηηθφ ηξφπν δσήο θαη δηαηξνθήο. Εικόνα 2 Παιδικθ παχυςαρκία 1.3 Αίηηα ηεο παρπζαξθίαο ε θάζε νξγαληζκφ ππάξρεη κία ζπλερήο ηζνξξνπία αλάκεζα ζηελ ελέξγεηα πνπ πξνζιακβάλεη κε ηηο ηξνθέο θαη απηήλ πνπ θαηαλαιψλεη κε ηελ θαζεκεξηλή δξαζηεξηφηεηα θαη θπζηθή άζθεζε. Όηαλ γηα νπνηαδήπνηε ιφγν πξνζιακβάλνπκε αλαινγηθά παξαπάλσ ελέξγεηα απφ απηήλ πνπ ρξεζηκνπνηνχκε, απηή απνζεθεχεηαη απφ ηνλ νξγαληζκφ κε ηε κνξθή ιίπνπο, πνπ είλαη νη ελεξγεηαθέο απνζήθεο ηνπ νξγαληζκνχ. Οπνηνζδήπνηε παξάγνληαο παξεκβαίλεη ζηελ ηζνξξνπία απηήο ηεο δπγαξηάο πξνο ηε κεξηά ηεο απμεκέλεο πξφζιεςεο ή/θαη ειαηησκέλεο θαηαλάισζεο πξνδηαζέηεη ζηελ εθδήισζε παρπζαξθίαο. Σα γνλίδηα ελνρνπνηνχληαη ζε κεγάιν βαζκφ (θάπνην 13

14 άλζξσπνη είλαη γελεηηθά πην επηξξεπείο) αλ θαη νη πεξηπηψζεηο πνπ ε παρπζαξθία επζχλεηαη απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζε θάπνηα βιάβε ηνπ γελεηηθνχ πιηθνχ είλαη ειάρηζηεο. Ζ παρπζαξθία εθδειψλεηαη ζπρλά εμαηηίαο ιήςεο θάπνηαο θαξκαθεπηηθήο νπζίαο ή ζηα πιαίζηα θάπνηαο ζπζηεκαηηθήο λφζνπ ή ζπλδξφκνπ. ηελ πεξίπησζε πνπ ππάξρεη θάπνηα ζρεηηθή ππνςία ζα πξέπεη λα γίλεηαη θαη ε αλάινγε δηεξεχλεζε απφ ηνλ ζεξάπνληα γηαηξφ. εκαληηθή επίδξαζε έρνπλ επίζεο ςπρνινγηθνί, πεξηβαιινληηθνί θαη θνηλσληθνί παξάγνληεο πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζηελ πνιππαξαγνληηθή αηηηνινγία ηεο παρπζαξθίαο. Οη βαζηθνί φκσο παξάκεηξνη πνπ ζπγθιίλνπλ φιεο απηέο νη επηκέξνπο ζπληζηψζεο θαη νδεγνχλ ζηελ εθδήισζε ηεο παρπζαξθίαο είλαη ε ππεξβνιηθή θαηαλάισζε θαγεηνχ κεγάιεο ζεξκηδηθήο αμίαο θαη ε ειαηησκέλε ή παληειήο έιιεηςε ζσκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη άζθεζεο. 1.4 Δπηπηώζεηο ζηελ Τγεία Οη ππέξβαξνη θαη παρχζαξθνη βξίζθνληαη ζε απμεκέλν θίλδπλν ζε ζρέζε κε ηνλ ππφινηπν πιεζπζκφ λα εθδειψζνπλ πνιιέο θαη δηάθνξεο ρξφληεο επηπινθέο. Ηδηαίηεξα ηα άηνκα κε θνηιηαθή παρπζαξθία εκθαλίδνπλ ζπρλφηεξα κία ζεηξά κεηαβνιηθψλ παζήζεσλ φπσο είλαη ν ζαθραξψδεο δηαβήηεο, ε αξηεξηαθή ππέξηαζε, νη δηαηαξαρέο ησλ ιηπηδίσλ θαη ε ιηπψδεο δηήζεζε ηνπ ήπαηνο πνπ απμάλνπλ θαηά πνιχ ηνλ θίλδπλν γηα ηελ εκθάληζε θαξδηαγγεηαθψλ επηπινθψλ (έκθξαγκα, αγγεηαθά εγθεθαιηθά επεηζφδηα)[4, 5]. Ηδηαίηεξα ζα πξέπεη λα αλαθέξνπκε ηε πνιχ ζηελή ζπζρέηηζε κεηαμχ ηεο παρπζαξθίαο θαη ηνπ δηαβήηε, δεδνκέλνπ φηη ε πιεηνςεθία ησλ δηαβεηηθψλ αζζελψλ έρνπλ απμεκέλα πνζνζηά ιηπψδνπο ηζηνχ, ελψ αθφκα θαη ε κηθξή ζρεηηθά απψιεηα βάξνπο (βιέπε παξαθάησ) νδεγεί ζε βειηίσζε ηεο ξχζκηζεο ηεο λφζνπ ή αθφκα θαη ζηελ εμαθάληζή ηεο. Απμεκέλνο είλαη επίζεο ν θίλδπλνο γηα ηελ εθδήισζε ή ηε βαξχηεηα ησλ ζπκπησκάησλ δηαθφξσλ κε κεηαβνιηθψλ επηπινθψλ φπσο είλαη νη δηαηαξαρέο ηεο αλαπλνήο ζηνλ χπλν (ξνραιεηφ, ζχλδξνκν χπλνπ-άπλνηαο), ε θιεβηθή αλεπάξθεηα θαη ε νζηεναξζξίηηδα, ε ρνινιηζίαζε, ε γαζηξννηζνθαγηθή παιηλδξφκεζε, νη δηαηαξαρέο ηεο πεξηφδνπ ζηηο γπλαίθεο θιπ. Σε παρπζαξθία ζπλνδεχνπλ επίζεο πνιχ ζπρλά δηαηαξαρέο απφ ηε ςπρηθή ζθαίξα (ρακειφο βαζκφο απηνεθηίκεζεο, θαηαζιηπηηθά ζπκπηψκαηα), ελψ θάηη πνπ 14

15 είλαη ιηγφηεξν γλσζηφ είλαη ην γεγνλφο φηη νξηζκέλεο κνξθέο θαξθίλνπ ζηαηηζηηθά εκθαλίδνληαη ζε ζεκαληηθά κεγαιχηεξα πνζνζηά ζηα παρχζαξθα άηνκα. Ζ παρπζαξθία θαη ηα ζρεηηδφκελα κε απηήλ λνζήκαηα είλαη ε αηηία γηα ηεξάζηηεο θνηλσληθέο δαπάλεο ζηηο αλαπηπγκέλεο νηθνλνκηθά ρψξεο (Δηθφλα 3) θαη κηα νιφθιεξε βηνκεραλία αδπλαηίζκαηνο έρεη δεκηνπξγεζεί, γηα λα πξνηείλεη ιχζεηο, πξντφληα θαη ππεξεζίεο [6]. Εικόνα 3 Δαπάνεσ οφειλόμενεσ ςε νοςθματα ςχετιζόμενα με την παχυςαρκία. 1.5 Αληηκεηώπηζε ηεο παρπζαξθίαο Ζ ζεξαπεία ηεο παρπζαξθίαο είλαη ρξνλνβφξα θαη απαηηεηηθή ελψ είλαη απαξαίηεην λα πεξηιακβάλεη έλα ζπλδπαζκφ κεζφδσλ θαη πξνζεγγίζεσλ ηνπ ζέκαηνο. Γηα ηελ απνθπγή απνηπρίαο θαη δεκηνπξγίαο αηζζήκαηνο απνγνήηεπζεο ζηνλ αζζελή αιιά θαη ζηνλ ηαηξφ ρξεηάδεηαη λα ηεξνχληαη θάπνηεο πξνυπνζέζεηο φπσο ε εηιηθξηλήο πξφζεζε ηνπ αζζελνχο λα ζπκκεηάζρεη ζε έλα ηέηνην πξφγξακκα θαη ε πηνζέηεζε ξεαιηζηηθψλ ζηφρσλ. Σν βαζηθφηεξν φκσο φισλ είλαη λα αληηιεθζεί ν αζζελήο φηη κε 15

16 ηα δεδνκέλα πνπ ππάξρνπλ ζήκεξα ε απψιεηα βάξνπο πνπ είλαη ζρεηηθά εχθνια επηηεχμηκε αιιά θαη δηαηεξήζηκε ζε βάζνο ρξφλνπ είλαη ηεο ηάμεο ηνπ 5-10%. Δίλαη φκσο ππνρξέσζε ηνπ ζεξάπνληνο γηαηξνχ λα πείζεη ηνλ αζζελή φηη απηή ε κηθξή ζρεηηθά απψιεηα βάξνπο, πνπ κπνξεί λα κελ ηθαλνπνηεί ηηο αηζζεηηθέο ηνπ απαηηήζεηο, πξνζθέξεη πνιιαπιάζηα νθέιε ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ θαξδηνκεηαβνιηθψλ παξαγφλησλ θηλδχλνπ πνπ ζπλνδεχνπλ ηελ παρπζαξθία. Οη ππιψλεο πάλσ ζηνπο νπνίνπο βαζίδεηαη ε αληηκεηψπηζε ηεο παρπζαξθίαο είλαη ε νιηγνζεξκηδηθή δίαηηα θαη ε ζσκαηηθή άζθεζε. Τπάξρνπλ πνιπάξηζκεο δίαηηεο πνπ πξνηείλνληαη γηα ηελ απψιεηα βάξνπο. Όιεο έρνπλ έλα βαζηθφ θνηλφ: ε ζπλνιηθή εκεξήζηα ζεξκηδηθή πξφζιεςε είλαη ρακειφηεξε απφ ηηο εκεξήζηεο αλάγθεο έηζη ψζηε λα εμαζθαιίδεηε αξλεηηθφ ελεξγεηαθφ ηζνδχγην, γεγνλφο πνπ αλαγθάδεη ηνλ νξγαληζκφ λα ρξεζηκνπνηήζεη ην πεξηηηφ ιίπνο γηα λα θαιχςεη απηφ ην ελεξγεηαθφ θελφ. Δθηφο απφ ηηο δίαηηεο πνιχ ρακειψλ ζεξκίδσλ πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα πνιχ πεξηνξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα θαη ζπλήζσο ζηα πιαίζηα ηεο πξνεγρεηξεηηθήο εηνηκαζίαο ππεξβνιηθά παρχζαξθσλ αζζελψλ, νη πξνηεηλφκελεο δίαηηεο ζα κπνξνχζαλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε δχν κεγάιεο θαηεγνξίεο: απηέο ησλ ρακειψλ ιηπαξψλ (ην ιίπνο έρεη πνιχ κεγάιε ζεξκηδηθή αμία) θαη απηέο ησλ ρακειψλ πδαηαλζξάθσλ («ρεκηθέο» ή θεηνγνληθέο). Όιεο νη άιιεο «αλνξζφδνμεο» θαη πεξίεξγεο δίαηηεο πνπ πξνηείλνληαη δελ έρνπλ θακία επηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε. Ζ αχμεζε ηεο ζσκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο απνηειεί ζεκαληηθφ ζπζηαηηθφ ελφο πξνγξάκκαηνο απνηειεζκαηηθήο κείσζεο ηνπ βάξνπο, θαζψο νδεγεί ζε αξλεηηθφ ηζνδχγην ζεξκίδσλ θαη βειηίσζε ησλ θαξδηαγγεηαθψλ παξαγφλησλ, ηεο δηάζεζεο θαη ηεο απηνεθηίκεζεο. Δπίζεο ε ζσκαηηθή άζθεζε, βνεζάεη ζηε κεγαιχηεξε δπλαηή απψιεηα ζσκαηηθνχ ιίπνπο, κε παξάιιειε δηαηήξεζε ή θαη ελίζρπζε ηνπ κπτθνχ ηζηνχ. Σν ζπζηεκαηηθφ βάδηζκα είλαη κηα εμαηξεηηθή επηινγή γηα ηνπο παρχζαξθνπο αζζελείο ελψ αθφκα θαη νη ζπλεζηζκέλεο δνπιεηέο ηνπ λνηθνθπξηνχ κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε ζεκαληηθφ αξλεηηθφ ηζνδχγην ζεξκίδσλ. Ζ θαξκαθεπηηθή βνήζεηα πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη ν γηαηξφο ζηελ αληηκεηψπηζε ηεο παρπζαξθίαο ζήκεξα είλαη δπζηπρψο πνιχ πεξηνξηζκέλε. ηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θπθινθνξεί έλα κφλν ζθεχαζκα κε έλδεημε ηελ αληηκεηψπηζε ηεο παρπζαξθίαο, ε νξιηζηάηε. 16

17 ε αληίζεζε κε ηα ειάρηζηα «αλαγλσξηζκέλα» θαξκαθεπηηθά ζθεπάζκαηα θπθινθνξεί κία πιεζψξα άιισλ ζθεπαζκάησλ, σο θπηηθά ζπκπιεξψκαηα δηαηξνθήο, πνπ δηαθεκίδνπλ ηηο «ζαπκαηνπξγέο» δξάζεηο ηνπο ζην κεηαβνιηζκφ θαη ηελ απψιεηα βάξνπο. Παξά ηε κέηξηα βξαρπρξφληα απψιεηα βάξνπο πνπ κπνξεί λα επηθέξεη ε ρξήζε θάπνησλ απφ απηά ζα πξέπεη λα ηνληζηεί φηη: δελ ππάξρεη θακία επηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε φζνλ αθνξά ηελ καθξνρξφληα απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο, δελ έρεη κειεηεζεί επαξθψο ε αζθάιεηά ηνπο, κε απνηέιεζκα πνιχ ζπρλά λα εκθαλίδνληαη παξελέξγεηεο, κεξηθέο θνξέο δπζηπρψο ζνβαξέο ή θαη κνηξαίεο. Δπηπιένλ, ε έιιεηςε επαξθνχο ειέγρνπ ηεο παξαζθεπήο, ηππνπνίεζεο θαη δηαθίλεζεο, ηδηαίηεξα κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ πνιιψλ απφ απηά, θαζηζηά αθφκα πην επηθίλδπλε ηελ άθξηηε ρξήζε ηνπο. Ζ ρεηξνπξγηθή αληηκεηψπηζε ηεο παρπζαξθίαο (βαξηαηξηθή ρεηξνπξγηθή) έρεη έλδεημε φηαλ ν αζζελήο είλαη πάλσ απφ 18 εηψλ, έρεη ζην παξειζφλ απνηπρεκέλεο πξνζπάζεηεο απψιεηαο βάξνπο θαη έρεη ΒΜΗ πάλσ απφ 40 ή αλάκεζα ζε κε ηελ πξνυπφζεζε φηη έρεη επηπιένλ κείδνλα πξνβιήκαηα πγείαο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ παρπζαξθία. Δθαξκφδνληαη ηξία είδε επεκβάζεσλ αλάινγα κε ηνλ πεξηνξηζκφ ζηελ ππνδνρή ησλ ηξνθψλ θαη ηε δπζαπνξξφθεζε ησλ ηξνθψλ πνπ πξνθαινχλ: πεξηνξηζηηθνχ ηχπνπ (δαθηχιηνο ηνπ ζηνκάρνπ, θάζεηε γαζηξνπιαζηηθή, επηκήθεο γαζηξεθηνκή «ζαλ καλίθη») δπζαπνξξνθεηηθνχ ηχπνπ (ρνινπαγθξεαηηθή εθηξνπή) θαη κηθηέο (γαζηξηθή παξάθακςε θαηά Roux). Ζ ηνπνζέηεζε γαζηξηθνχ δαθηπιίνπ πνπ απνηειεί θαη ηελ πιένλ ζπρλά εθαξκνδφκελε κέζνδν ζήκεξα, ιφγσ ηεο ζρεηηθήο επθνιίαο θαη ηνπ κηθξφηεξνπ πνζνζηνχ επηπινθψλ, νδεγεί ζε κηθξφηεξε απψιεηα βάξνπο ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο κεζφδνπο ελψ ε κφληκε παξνπζία ηεο ζηιηθνλνχρνπ πξφζζεζεο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κία ζεηξά απφ επηπινθέο φπσο κεηαηφπηζε ηνπ δαθηπιίνπ, δηάβξσζε ηνπ ζηνκάρνπ, ινηκψμεηο, αζηνρία πιηθνχ. H ρεηξνπξγηθή πξνζέγγηζε πνπ πξνηείλεηαη ζήκεξα ζε φινπο ηνπο ηχπνπο βαξηαηξηθψλ επεκβάζεσλ είλαη ε ιαπαξνζθνπηθή, φρη γηα αηζζεηηθνχο ιφγνπο, αιιά γηα ηελ ζρεηηθά ηαρχηεξε θαη ρσξίο ζνβαξέο επηπινθέο αλάξξσζε. Ζ ηνπνζέηεζε ελδνγαζηξηθνχ αζθνχ («κπαιφλη») έρεη ζρεδφλ σο απνθιεηζηηθή έλδεημε ηελ ηνπνζέηεζή ηνπ ζε λνζνγφλα παρχζαξθνπο αζζελείο, σο πξνζηάδην αληηκεηψπηζεο ηεο λφζνπ, ελ φςεη βαξηαηξηθήο ρεηξνπξγηθήο επέκβαζεο. ε φιεο ηηο άιιεο πεξηπηψζεηο ε (ππνρξεσηηθή) αθαίξεζε ηνπ κεηά απφ θάπνην δηάζηεκα νδεγεί ζρεδφλ πάληα ζηελ επαλαπξφζιεςε ηνπ απνιεζζέληνο βάξνπο. 17

18 Σέινο ζα πξέπεη λα ηνλίζνπκε φηη ζηα πιαίζηα ηεο πνιπδχλακεο αληηκεηψπηζεο ηεο παρπζαξθίαο ηδηαίηεξε ζεκαζία έρεη ε ςπρνινγηθή πξνζέγγηζε θαη ππνζηήξημε ηνπ παρχζαξθνπ αζζελή, ε νπνία εθφζνλ θξίλεηαη απαξαίηεην ζα πξέπεη λα γίλεηε απφ εηδηθφ ςπρνιφγν ή ςπρίαηξν. 2.1 Αδπλαηηζηηθά θεπάζκαηα Γηα πνιινχο παρχζαξθνπο αζζελείο, ε άζθεζε θαη νη ππνζεξκηδηθέο δίαηηεο ζε ζπλδπαζκφ κε παξαθνινχζεζε απφ θάπνηνλ γηαηξφ-δηαηξνθνιφγν δελ είλαη κφλν αγγαξεία αιιά πνιχ ζπρλά απνηειεί θαη ιφγν ληξνπήο. Γηα απηά ηα άηνκα ηα κε ζπληαγνγξαθνχκελα εθρπιίζκαηα βνηάλσλ θαζψο θαη ηα αδπλαηηζηηθά ζπκπιεξψκαηα δηαηξνθήο απνηεινχλ κηα ειθπζηηθή ελαιιαθηηθή ιχζε ζην πξφβιεκα ηνπο. Πνιχ ζπρλά ηα πξντφληα απηά πξνσζνχληαη έληνλα ζηελ αγνξά θαη νη θαηαζθεπαζηέο ππφζρνληαη ζεκαληηθή απψιεηα βάξνπο θαη ρσξίο παξελέξγεηεο. Παξφια απηά, πνιιά απφ ηα δξαζηηθά ζπζηαηηθά ησλ ζθεπαζκάησλ απηψλ δελ έρνπλ ειεγρζεί δηεμνδηθά ζε επηζηεκνληθέο κειέηεο θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο είλαη ακθηζβεηνχκελε. Ηζηνξηθά ηα απνηειεζκαηηθφηεξα <<βνεζήκαηα>> γηα ην αδπλάηηζκα ήηαλ ακίλεο φπσο ε θελπιπξνπαλνιακίλε, ε εθέδξα (Ma Huang) θαη ε εθεδξίλε. Παξά ην γεγνλφο φηη νη νπζίεο απηέο κείσλαλ πξάγκαηη ην ζσκαηηθφ βάξνο, παξαηεξήζεθε πσο νδεγνχζαλ ζε δνζνεμαξηψκελε αχμεζε ηεο πίεζεο ηνπ αίκαηνο γεγνλφο ην νπνίν κπνξεί λα κελ δεκηνπξγνχζε ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα ζε πγηείο αζζελείο, αιιά ήηαλ ηδηαίηεξα επηβιαβέο ζε άιινπο. Σνλ Ννέκβξε ηνπ 2000, έπεηηα απφ ηελ ζπζρέηηζε ηεο θελπιπξνπαλνιακίλεο κε ηελ ππέξηαζε θαη κε εγθεθαιηθά επεηζφδηα, απηή θαηαξγείηαη ζηελ Ακεξηθή απφ ηνλ θνξέα FDA. Απνζχξζεθαλ επίζεο απφ ηελ αγνξά θαη φια ηα ζθεπάζκαηα πνπ πεξηείραλ Ma Huang (εθέδξα) ή εθεδξίλε [7]. Με ηελ απφζπξζε απηψλ ησλ ζθεπαζκάησλ, νη θαηαζθεπαζηέο ζπκπιεξσκάησλ δηαηξνθήο αλαγλσξίδνληαο ην κέγεζνο ηεο αγνξάο απηήο αληαγσλίζηεθαλ έληνλα κε ζθνπφ ηελ δεκηνπξγία αζθαιψλ θαη απνηειεζκαηηθψλ ζπκπιεξσκάησλ γηα ην αδπλάηηζκα. Έηζη ζήκεξα ππάξρνπλ ζθεπάζκαηα πνπ ππνζηεξίδνπλ πσο κπνξνχλ λα εληζρχνπλ ηνλ βαζηθφ κεηαβνιηζκφ, λα απμάλνπλ ηελ ζεξκνγέλεζε, λα απμάλνπλ ηνλ κεηαβνιηζκφ ησλ ιηπψλ θαη νχησ θαζεμήο. 18

19 Γπζηπρψο πνιινί απφ απηνχο ηνπο αζζελείο θαηαλαιψλνπλ ηα κε ζπληαγνγξαθνχκελα ζπκπιεξψκαηα απνπζία ηαηξηθήο παξαθνινχζεζεο. Δπηπιένλ πνιινί επαγγεικαηίεο πγείαο (γηαηξνί- δηαηξνθνιφγνη) δελ γλσξίδνπλ ηελ αθξηβή απνηειεζκαηηθφηεηα ή αλαπνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ζπζηαηηθψλ απηψλ ησλ ζπκπιεξσκάησλ. Πξνηνχ ινηπφλ αλαιπζνχλ ηα ζπζηαηηθά απηψλ θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπο βάζε επηζηεκνληθψλ εξεπλψλ, ρξεηάδεηαη λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ αλάινγα κε ηνλ ηξφπν πνπ επηδξνχλ ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ γηα ηελ επίηεπμε ηεο απψιεηαο βάξνπο [8]. Καηεγνξηνπνίεζε ζπκπιεξσκάησλ απώιεηαο βάξνπο Αχμεζε ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο (Ephedra, Bitter Orange,Guarana, Caffeine, Country mallow, Yerba mate) Αίζζεζε θνξεζκνχ ( Guar gum, Psyllium, Glucomannan) Αχμεζε νμείδσζεο ιίπνπο ( L-carnitine, Hydroxycitric acid, Green tea, vitamin B 5, Licorice, CLA, Pyruvate) Μείσζε απνξξφθεζεο ιίπνπο (Chitosan) Πνηθίιεο δξάζεηο ( Apple cider vinegar, Laminaria, Spirulina, Guggul) Απνβνιή πγξψλ ( Cascara, Caffeine, Dandelion) 2.2 Γξαζηηθέο νπζίεο αδπλαηηζηηθώλ ζπκπιεξσκάησλ δηαηξνθήο Bitter orange (Citrus auranticum) Σν θπηφ bitter orange είλαη επίζεο γλσζηφ σο μηλφ πνξηνθάιη. Πεξηέρεη ζπλεθξίλε, έλαλ έκκεζν α θαη β αγσληζηή κε δξάζε παξφκνηα κε ηεο εθέδξαο. πρλά ρξεζηκνπνηείηαη σο ζπζηαηηθφ ζθεπαζκάησλ γηα ην αδπλάηηζκα, ηδηαίηεξα απφ ηφηε πνπ απαγνξεχηεθε ε εθέδξα. Πξνθαιεί ήπηα απψιεηα βάξνπο πεξίπνπ 3% ηνπ ζσκαηηθνχ βάξνπο, αιιά έρεη πνιιέο παξελέξγεηεο φπσο αχμεζε ηεο ζπζηνιηθήο θαη δηαζηνιηθήο πίεζεο ηνπ αίκαηνο θαη αχμεζε ηνπ θαξδηαθνχ παικνχ [9]. Δίλαη ακθηιεγφκελν ινηπφλ θαηά πφζν ε ζπλεθξίλε ηνπ Citrus auranticum είλαη απνηειεζκαηηθφ βνήζεκα γηα ην αδπλάηηζκα, ηδηαίηεξα αλ γίλεη εθηίκεζε ηνπ νθέινπο ζε ζρέζε κε ην ξίζθν ησλ παξελεξγεηψλ ηνπ ζθεπάζκαηνο. Ζ επίδξαζε ηεο 19

20 ζην θαξδηαγγεηαθφ ζχζηεκα απαηηεί ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηε ιήςε, ε νπνία πξέπεη λα απνθεχγεηαη απφ άηνκα κε ηζηνξηθφ θαξδηνπαζεηψλ [10]. Chitosan Σν Chitosan είλαη έλα παξάγσγν ηεο ρπηίλεο πνπ βξίζθεηαη ζην θέιπθνο ησλ αζπφλδπισλ φπσο ν θάβνπξαο θαη ε γαξίδα. Ζ αδπλαηηζηηθή ηνπ δξάζε έγθεηηαη ζην φηη ζεσξείηαη αλαζηνιέαο ηεο πξνζξφθεζεο ιίπνπο. Γηα ηελ αθξίβεηα πξνζδέλεη ιίπνο θαη ην εκπνδίδεη λα απνξξνθεζεί απφ ην έληεξν. Οη ζεσξίεο απηέο δελ βξίζθνπλ επηζηεκνληθήο επαιήζεπζεο κηαο θαη απφ κειέηεο πνπ γίλαλε κε αλάιπζε θνπξάλσλ ζε εζεινληέο πνπ δνθίκαζαλ ην chitosan, δελ θάλεθε λα αιιάδεη ε ζχζηαζε ησλ θνπξάλσλ ζε ιίπνο, ζε ζρέζε κε ηελ νκάδα control πνπ δελ έπαηξλε chitosan [11]. Έηζη ελψ ην ζπλαληνχκε ζε πνιιά αδπλαηηζηηθά ζπκπιεξψκαηα δηαηξνθήο, δελ ππάξρνπλ επηζηεκνληθέο ελδείμεηο γηα ην chitosan σο βνήζεκα γηα ην αδπλάηηζκα [12]. Chromium Σν Chromium είλαη έλα ζηνηρείν απαξαίηεην γηα ηνλ κεηαβνιηζκφ ησλ πδαηαλζξάθσλ θαη ησλ ιηπηδίσλ. Δίλαη ζπκπαξάγνληαο πνπ βνεζά ζηελ έθθξηζε ηεο ηλζνπιίλεο, σζηφζν απφ δηάθνξεο κειέηεο πνπ γίλαλε κε αζζελείο ζηνπ νπνίνπο ρνξεγήζεθε ε ηξηζζελήο κνξθή ηνπ ρξσκίνπ Chromium piccolinate, δελ θαίλεηαη λα νδεγεί ζε απψιεηα βάξνπο. Τπάξρνπλ έξεπλεο φκσο πνπ απνδεηθλχνπλ πσο αζζελείο πνπ ιάκβαλαλ ζπκπιεξψκαηα δηαηξνθήο κε ρξψκην είραλ κεησκέλε ηάζε γηα ηζηκπνιφγεκα κεηαμχ ησλ γεπκάησλ, γεγνλφο πνπ καθξνπξφζεζκα ζα κπνξνχζε λα εμεγήζεη ηελ κεησκέλε αλάθηεζε βάξνπο, έπεηηα απφ κηα δίαηηα, αηφκσλ πνπ ιακβάλνπλ ρξψκην ζε ζρέζε κε ηελ νκάδα control [13-15]. 20

21 Conjugated linleic acid ( CLA) Σν ζπδεπγκέλν ιηλνιεηθφ νμχ (conjugated linoleic acid CLA) είλαη έλα θπζηθφ πνιπαθφξεζην ιηπαξφ νμχ πνπ παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ κεηαθνξά ηνπ ιίπνπο θαη ηεο γιπθφδεο ησλ ηξνθψλ κέζα ζηα θχηηαξα. Ζ θαηαλάισζε ηνπ CLA ζεσξείηαη πσο βνεζά ζηελ πξνζηαζία θαηά ηεο απψιεηαο κπτθήο κάδαο θαηά ηελ δηάξθεηα ππνζεξκηδηθψλ δηαηηψλ, κε παξάιιειε θηλεηνπνίεζε θαη κείσζε ηνπ ιηπψδνπο ηζηνχ. Μέζα απφ θιηληθέο κειέηεο πνπ έρνπλ γίλεη δελ θαίλεηαη ε θαηαλάισζε CLA λα βνεζά ζηελ απψιεηα βάξνπο, απελαληίαο θαίλεηαη πσο κπνξεί λα βνεζήζεη ζηελ δηαηήξεζε βάξνπο [16, 17]. Πξάζηλν ηζάη (Camelia sinensis) Σν απφζηαγκα ηνπ πξάζηλνπ ηζαγηνχ είλαη πινχζην ζε πνιπθαηλφιεο ( θαηερίλεο θαη θιαβνλφιεο) νπζίεο ζηηο νπνίεο έρνπλ απνδνζεί πιεζψξα απφ ηηο επεξγεηηθέο ηδηφηεηεο ηνπ ηζαγηνχ. Οη ζεσξίεο γηα ηελ αδπλαηηζηηθή ηνπ δξάζε πεγάδνπλ απφ ηελ δηνπξεηηθή ηνπ δξάζε (ιφγσ ηεο θαθεΐλεο πνπ πεξηέρεη) θαη ηελ ππφζεζε πσο ην εθρχιηζκα πξάζηλνπ ηζαγηνχ κπνξεί λα απμήζεη ηνλ βαζηθφ κεηαβνιηζκφ εληζρχνληαο ηελ παξαγσγή ζεξκφηεηαο απφ ην αλζξψπηλν ζψκα (ζεξκνγέλεζε). Ζ απμεκέλε ελνχξεζε πνπ πξνθαιεί δίλεη ηελ ςεπδαίζζεζε ηεο απψιεηαο βάξνπο. Μέρξη ζήκεξα ινηπφλ δελ ππάξρνπλ επηζηεκνληθέο απνδείμεηο πσο ην εθρχιηζκα πξάζηλνπ ηζαγηνχ νδεγεί ζε κφληκε απψιεηα βάξνπο [18, 19]. Guar gum (Cyamopsis tetragonolobus) Σν Guar gum παξάγεηαη απφ ηνλ θαξπφ ελφο ηλδηθνχ θαζνιηνχ θαη πξφθεηηαη γηα κηα εμαηξεηηθή πεγή θπηηθψλ ηλψλ. Οη θπηηθέο ίλεο ζεσξείηαη πσο βνεζνχλ ζην αδπλάηηζκα απμάλνληαο ηελ αίζζεζε ηνπ θνξεζκνχ θαη κεηψλνληαο ην ζπλαίζζεκα ηεο πεηλάο. Αλεπαξθείο είλαη νη πιεξνθνξίεο γηα ην θαηά πφζν ην guar gum κπνξεί λα απνηειέζεη έλα απνηειεζκαηηθφ βνήζεκα γηα ην αδπλάηηζκα [20, 21]. 21

22 Guarana (Paullinia cupana) Πξφθεηηαη γηα έλα θπηφ πνπ επδνθηκεί ζηελ Βξαδηιία θαη ζηελ Βελεδνπέια. Ο θαξπφο ηνπ είλαη πινχζηνο ζε θαθεΐλε, ηαλίλεο, ιηπίδηα, άκπιν θαη άιια αιθαινεηδή. Δπεηδή δελ ππάξρνπλ αδπλαηηζηηθά ζθεπάζκαηα πνπ λα πεξηέρνπλ κφλν guarana, δελ ππάξρνπλ θαη θιηληθέο κειέηεο πνπ λα απνδεηθλχνπλ ηελ αδπλαηηζηηθή ηνπ δξάζε. ε ζπλδπαζκφ κε Yerbe mate θαη Damiana (θχιια Tumera diffusa) ην guarana νδεγεί ζε απψιεηα βάξνπο, κα ζε θάζε πεξίπησζε ε ρξήζε ηνπ πξέπεη λα πεξηνξίδεηαη ιφγν ησλ παξελεξγεηψλ ηνπ ζην θεληξηθφ λεπξηθφ ζχζηεκα θαη ζηελ θαξδηαθή ιεηηνπξγία [20, 22]. Hoodia Σν γέλνο Hoodia απνηειείηαη απφ 13 είδε παρχθπησλ πνπ κνηάδνπλ αξθεηά κε ηνπ ζπλεζηζκέλνπο θάθηνπο. Ζ αδπλαηηζηηθή ηδηφηεηα έρεη απνδνζεί ζηνλ είδνο Hoodia gordonii. Ο κεραληζκφο δξάζεο γηα ηελ απψιεηα βάξνπο πηζηεχεηαη πσο είλαη ε κείσζε ηεο φξεμεο κε απεπζείαο δξάζε ζηνλ ππνζάιακν. Έλα πιενλέθηεκα ηεο ρξήζεο ηεο Hoodia είλαη ή έιιεηςε παξελεξγεηψλ. ε πεηξάκαηα πνπ έγηλαλ ζε πνληίθηα ελχνληαο ηελ δξαζηηθή νπζία P57 ηεο Hoodia παξαηεξήζεθε κείσζε ηεο φξεμεο έσο θαη 60% [23]. ε κε δεκνζηεπκέλα πεηξάκαηα κε αλζξψπνπο εζεινληέο ε ιήςε Hoodia νδήγεζε ζηελ κείσζε ηεο εκεξήζηαο ζεξκηδηθήο πξφζιεςεο θαηά 1000 ζεξκίδεο, γεγνλφο πνπ νδήγεζε ζε απψιεηα θαηά κέζν φξν 4,5 θηιψλ. Σα παξαπάλσ θαζηζηνχλ ηα ζθεπάζκαηα πνπ έρνπλ κέζα απηφ ην ζπζηαηηθφ ππνζρφκελα βνεζήκαηα ζηελ πξνζπάζεηα γηα αδπλάηηζκα. ε θάζε πεξίπησζε φκσο ε έιιεηςε επηζηεκνληθψλ κειεηψλ εκπνδίδεη ηελ επξεία ρξήζε ζθεπαζκάησλ κε Hoodia [24]. Hydroxycitric acid (Garcinia cambogia) Οη θαηαζθεπαζηέο ηνπ ππνζηεξίδνπλ πσο ηα ζπκπιεξψκαηα δηαηξνθήο κε πδξνμπθηηξηθφ νμχ κπνξνχλ λα επηηαρχλνπλ ηελ θαχζε ησλ ιηπψλ. Πξνέξρεηαη απφ έλα θξνχην ελφο ελδεκηθνχ θπηνχ ηεο Ηλδίαο ην Garcinia cambogia. Γεληθά είλαη αζθαιέο ζηελ ρξήζε αιιά δελ ππάξρνπλ αθφκα αξθεηέο κειέηεο πνπ λα απνδεηθλχνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζηελ απψιεηα βάξνπο [20, 25, 26]. 22

23 L-Carnitine Ζ L-Carnitine είλαη έλα παξάγσγν ακηλνμέσλ πνπ ζπλζέηεη ν νξγαληζκφο καο ζε κηθξέο πνζφηεηεο θαη παίδεη ζπνπδαίν ξφιν ζηελ κεηαθνξά ησλ ιηπαξψλ νμέσλ ζην κηηνρφλδξην γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο. Παξά ηνλ ζπνπδαίν ξφιν ηεο νπζίαο απηήο ε ζπκβνιή ηεο ζην αδπλάηηζκα ππφ ηελ κνξθή ζπκπιεξψκαηνο δηαηξνθήο είλαη ακθηζβεηνχκελε, κηαο θαη δελ ππάξρνπλ κειέηεο πνπ λα επηδεηθλχνπλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά απνηειέζκαηα πνπ λα ζρεηίδνληαη κε ηελ απψιεηα βάξνπο. Μειέηεο δείμαλε πσο αθφκε θαη κε ηελ ιήςε απφ ηνπ ζηφκαηνο ζπκπιεξσκάησλ δηαηξνθήο κε θαξληηίλε, δελ επηηεχρζεθε αχμεζε ηεο ζπγθέληξσζεο ηεο θαξληηίλεο ζηνλ ηφπν δξάζεο ηεο, ζηα κπτθά θχηηαξα [27]. Λεθηζίλε Ζ ιεθηζίλε είλαη κηα θπζηθή νπζία πνπ απαληάηαη ηφζν ζε θπηά φζν θαη ζε δψα. πλήζσο παξάγεηαη απφ ηελ ζφγηα θαη ρξεζηκνπνηείηαη επξέσο ζηελ βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη φρη κφλν ράξε ζηηο ηδηφηεηεο γαιαθηνκαηνπνηεηή πνπ έρεη. Ζ δπλαηφηεηα ηεο λα δηαιπηνπνηεί ηα ιίπε ζε πδαηηθά δηαιχκαηα έδσζε κηα πξννπηηθή γηα ηελ δεκηνπξγία ζθεπαζκάησλ κε ζηφρν ην αδπλάηηζκα. Δλψ ε ιεθηζίλε κπνξεί φλησο λα δηαιπηνπνηήζεη θαη λα νδεγήζεη ζε θαιχηεξε πέςε ησλ ιηπψλ ησλ ηξνθψλ, δελ ππάξρνπλ απνδείμεηο πσο κπνξεί λα θάλεη ην ίδην θαη κε ην απνζεθεπκέλν ιίπνο ησλ ιηπνθπηηάξσλ ηνπ ζψκαηνο [3]. Willow Bark Πεξηέρεη ζαιηθπιηθφ νμχ θαη έρεη ζην παξειζφλ ρξεζηκνπνηεζεί σο αληηθιεγκνλψδεο θαη αληηππξεηηθφ ελψ πξφζθαηα άξρηζε λα ρξεζηκνπνηείηαη σο αδπλαηηζηηθφ ρσξίο φκσο πξνο ην παξψλ λα ππάξρνπλ αξθεηά ζηνηρεία πνπ λα απνδεηθλχνπλ απηή ηνπ ηε δξάζε. Βέβαηα ιφγσ ηεο ζχλζεζεο ηνπ πξέπεη λα απνθεχγεηαη ε ρξήζε ηνπ απφ αζζελείο κε άζζκα θαη απφ άηνκα επαίζζεηα ζηελ αζπηξίλε. 23

24 Yohibine Πξφθεηηαη γηα έλα Α2 αλαζηνιέα. ηηο θιηληθέο κειέηεο πνπ έιαβαλ ρψξα γηα ηελ αδπλαηηζηηθή ηνπ δξάζε θάλεθε φηη ζε γεληθέο γξακκέο πξνθαιεί κηα κηθξή ζρεηηθά απψιεηα βάξνπο ζηα άηνκα πνπ έιαβαλ απηφ ην ζθεχαζκα αιιά ππήξμαλ αξθεηέο αλαθνξέο γηα ππέξηαζε, αλεζπρία θαη άγρνο ζηνπο ιήπηεο ηνπ ζθεπάζκαηνο [28, 29]. White Kidney Bean Extract Σν ιεπθφ θαζφιη κπνξεί λα θαλεί πνιχ ρξήζηκν βνήζεκα ζηελ απψιεηα βάξνπο κηαο θαη πεξηέρεη έλαλ αλαζηνιέα ηνπ ελδχκνπ α- ακπιάζε. Ζ α- ακπιάζε θαηέρεη έλα ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ πέςε ησλ ηξνθψλ θαζψο είλαη ην έλδπκν εθείλν πνπ δηαζπά ην άκπιν ζε κνλνζαθραξίηεο θαη έηζη δηεπθνιχλεη ηελ απνξξφθεζε ηνπο. Σν ζπκππθλσκέλν εθρχιηζκα κπινθάξεη ην έλδπκν θαη θαηά ζπλέπεηα επηβξαδχλεη ηελ δηαδηθαζία κεηαηξνπήο ηνπ ακχινπ ζε ζάθραξα, γεγνλφο πνπ επηηξέπεη κεξηθέο πνζφηεηεο ακπινχρσλ ηξνθψλ λα πεξλνχλ απφ ηνλ γαζηξεληεξηθφ ζσιήλα άπεπηεο Οη παξαπάλσ ηδηφηεηεο ηνπ δίλνπλ κηα ήπηα αδπλαηηζηηθή δξάζε πνπ επαιεζεχεηαη θαη απφ εξεπλεηηθά απνηειέζκαηα [30, 31]. Yerba maté (Ilex paraguariensis) To Yerba maté είλαη έλα αεηζαιέο ελδεκηθφ δέληξν ηεο Νφηηαο Ακεξηθήο. πλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη ζε ζπκπιεξψκαηα δηαηξνθήο γηα ην αδπλάηηζκα καδί κε Damiana (θχιια Tumera diffusa) θαη guarana. Σφζν ην Yerba maté φζν θαη ην guarana έρνπλ ηδηαίηεξα κεγάιεο πνζφηεηεο θαθεΐλεο γεγνλφο πνπ απνδείρηεθε πσο επηκεθχλεη ην ρξνληθφ δηάζηεκα εθθέλσζεο ηνπ ζηνκάρνπ. Σν γεγνλφο απηφ ζα κπνξνχζε λα βνεζήζεη ζηελ κείσζε ησλ πξνζιακβαλφκελσλ εκεξήζησλ ζεξκίδσλ θαη άξα ζην αδπλάηηζκα [32]. Σα δξαζηηθά ζπζηαηηθά πνπ αλαιχζεθαλ παξαπάλσ, είλαη ηα ζπζηαηηθά ησλ πην δεκνθηιψλ αδπλαηηζηηθψλ κε ζπληαγνγξαθνχκελσλ ζπκπιεξσκάησλ δηαηξνθήο. Πνιιέο θνξέο γηα ηελ επίηεπμε θαιχηεξσλ απνηειεζκάησλ αιιά θαη πξνο εληππσζηαζκφ ηνπ θαηαλαισηή, ηα παξαπάλσ ζπζηαηηθά ρξεζηκνπνηνχληαη θαη ζε ζπλδπαζκνχο. ε θάζε πεξίπησζε δελ πξέπεη λα μερλάκε πσο ηα πξντφληα απηά 24

25 απεπζχλνληαη ζε έλα κεγάιν κεξίδην ηεο αγνξάο, ηνπο αλζξψπνπο πνπ αληηκεησπίδνπλ πξφβιεκα κε ην βάξνο ηνπο, θαη πνιχ ζπρλά δηαθεκίδνληαη έληνλα. Μηαο θαη κηιάκε φκσο γηα δηαθεκηδφκελα πξντφληα πνπ απεπζχλνληαη ζε θαηαλαισηέο, θαιφ ζα ήηαλ λα γίλεη κηα αλαθνξά θαη ζηα θαηαλαισηηθά πξφηππα πνπ ηνπο ραξαθηεξίδνπλ. 3.1.Καηαλαισηηθά πξόηππα Απφ ηελ ζηηγκή θαηά ηελ νπνία θάζε άλζξσπνο είλαη θαηαλαισηήο, είλαη επφκελν θαη ινγηθφ λα πξνθχπηνπλ εξσηήκαηα γηα ην αλ ππάξρνπλ δηαθνξεηηθέο θαηαλαισηηθέο ζπκπεξηθνξέο θαη θαηά πφζν απηέο κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ ζε θάπνηα θαηαλαισηηθά πξφηππα. Γηα λα θαηαζηεί απηφ δπλαηφ πξέπεη λα αλαδεηεζνχλ ηα θίλεηξα πνπ σζνχλ ηηο πξνηηκήζεηο ησλ αλζξψπσλ-θαηαλαισηψλ ηφζν φζνλ αθνξά ην ηη αγνξάδνπλ, αιιά θαη φζν γηα ηνλ ηφπν απφ ηνλ νπνίν πξνηηκνχλ λα αγνξάδνπλ έλα πξντφλ. χκθσλα κε ηηο δηαθνξέο πνπ παξαηεξνχληαη ζηηο αλάγθεο θαη ηα ζέισ ησλ θαηαλαισηψλ απηνί εληάζζνληαη ζε δηαθνξεηηθά θαηαλαισηηθά πξφηππα. Σα πξφηππα απηά είλαη θάηη παξαπάλσ απφ εκθαλή θαη ε βάζε ηνπο βξίζθεηαη ζηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ θάζε θαηαλαισηή, ζηηο πξνεγνχκελεο εκπεηξίεο ηνπ θαη ζηηο δηαζέζηκεο πιεξνθνξίεο.[33]. Δπηπξφζζεηα, ιφγσ ησλ δηαθνξψλ πνπ ππάξρνπλ κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ αηφκσλ, φπσο ε νηθνλνκηθή ηνπο θαηάζηαζε, ε θνηλσληθή ηνπο ζέζε, ην πεξηβάιινλ ηνπο, θάζε θαηαλαισηήο αλαπηχζζεη έλα κνλαδηθφ αγνξαζηηθφ-θαηαλαισηηθφ πξφηππν. Γηα παξάδεηγκα, θάπνηνη θαηαλαισηέο αγνξάδνπλ αθξηβέο κάξθεο πξντφλησλ ή πξντφληα πςειήο πνηφηεηαο, ελψ άιινη ζηξέθνληαη ζε πην θηελά πξντφληα, ιηγφηεξν επψλπκα αθφκε θαη ακθηβφινπ πνηφηεηαο. Γίλεηαη ινηπφλ εκθαλέο φηη πνιινί παξάγνληεο φπσο ε επσλπκία ηνπ πξντφληνο, ε ηηκή, ε πνηφηεηα θαζψο θαη πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θάζε θαηαλαισηή, ζπλδπάδνληαη γηα λα θαζνξίζνπλ ηηο κνλαδηθέο θαηαλαισηηθέο ζπλήζεηεο ηνπ θάζε αηφκνπ [34]. Πξνο επηβεβαίσζε ησλ παξαπάλσ, ζχκθσλα κε δηάθνξεο έξεπλεο [35], δηάθνξνη θνηλσληθνί παξάγνληεο κπνξνχλ λα δηακνξθψζνπλ θαη λα επεξεάζνπλ ηηο αγνξαζηηθέο ζπλήζεηεο ησλ θαηαλαισηψλ. Μεηαμχ άιισλ ε νηθνγέλεηα ηα κέζα καδηθήο ελεκέξσζεο θαη ε εθπαίδεπζε. Γηα παξάδεηγκα νη αγνξαζηηθέο ζπλήζεηεο ησλ λέσλ επεξεάδνληαη απφ ηα Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο [36] θαζψο θαη απφ ηα 25

26 θαηαλαισηηθά πξφηππα ησλ γνληψλ ηνπο. Σα πξφηππα ησλ λέσλ θαηαλαισηψλ ζπλήζσο δηακνξθψλνπλ ηηο ζπκπεξηθνξέο ηνπο σο ελήιηθεο. Παξνκνίσο, ηα πξφηππα ησλ γνληψλ θαη νη πξνηηκήζεηο ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά πξντφλησλ επεξεάδνπλ ηνπο λένπο νη νπνίνη ζπλεζίδνπλ, καζαίλνπλ θαη πνιχ ζπρλά πηνζεηνχλ ηηο πξνηηκήζεηο ησλ γνληψλ ηνπο. Δπίζεο, ζχκθσλα κε άιιεο έξεπλεο [37], νη γπλαίθεο ζπρλά ςσλίδνπλ πεξηζζφηεξν απφ ηνπο άλδξεο, ηδηαίηεξα φηαλ έρνπλ παηδηά θαη νηθνγελεηαθέο ππνρξεψζεηο. Οη απαηηήζεηο ησλ θαηαλαισηψλ θαηά ηελ δηαδηθαζία ησλ αγνξψλ ηνπο απεηθνλίδνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο θαη ζε κηθξφ ή κεγάιν βαζκφ ηνλ ηξφπν δσήο ηνπο [38]. Απηφ πνπ νη θαηαλαισηέο ιακβάλνπλ πνιχ ζνβαξά ππφςε ηνπο είλαη νη αγνξέο ηνπο λα ηαηξηάδνπλ ζηηο απαηηήζεηο θαη ηηο αλάγθεο ηνπο [39]. Γη απηφ ην ιφγν άιισζηε ηα θαηαζηήκαηα ζπλήζσο πξνζθέξνπλ κεγάιε πνηθηιία πξντφλησλ κε πνιιαπιέο επηινγέο φζνλ αθνξά ζηελ ηηκή, ηελ πνηφηεηα θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πξντφλησλ, ελψ δίλνπλ κεγάιε ζεκαζία ζηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο θαζψο θαη ζην πεξηβάιινλ ηφζν εζσηεξηθά φζν θαη εμσηεξηθά ηνπ θαηαζηήκαηνο. Γηα λα αλαδείμνπλ ηα δηαθνξεηηθά πξφηππα ιήςεο απνθάζεσλ απφ ηνπο θαηαλαισηέο, νη Sprolles & Kendall αλέπηπμαλ 40 πξνηάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνπο γεληθνχο πξνζαλαηνιηζκνχο ησλ αγνξψλ. Ζ έξεπλα ηνπο θαηέιεμε ζηελ αλαγλψξηζε δηαθνξεηηθψλ πξνηχπσλ ιήςεο αγνξαζηηθψλ απνθάζεσλ απφ ηνπο θαηαλαισηέο. Σα πξφηππα απηά ζπλνπηηθά είλαη ηα εμήο: Σειεηνκαλήο / έκθαζε ζηελ πνηόηεηα (perfectionist/ high quality conscious) Έκθαζε ζηελ κάξθα/ επσλπκία (brand conscious) Καηλνηόκνο / κνδάηνο (novelty / fashion conscious) Αγνξέο γηα αλαςπρή (recreational/ hedonic consciousness) Έκθαζε ζηελ ηηκή (price conscious) Παξνξκεηηθόο/ απξόζεθηνο (impulsive/ careless) Μπεξδεκέλνο (confused by overchoise) Πηζηόο ζε κάξθα / ζηαζεξόο (habit/ brand loyalty) 26

27 3.2 Οξηζκνί θαη πεξηγξαθέο θαηαλαισηηθώλ πξνηύπσλ 1)Σειεηνκαλήο/ έκθαζε ζηελ πνηόηεηα (perfectionist/ high quality conscious) Σν πξφηππν ηνπ θαηαλαισηή απηνχ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ γλψζε θαη ηελ επηζπκία ηνπ γηα πξντφληα πςειήο πνηφηεηαο θαζψο θαη απφ ηελ αλάγθε ηνπ λα θάλεη ηελ θαιχηεξε δπλαηή επηινγή, απφ ην λα αγνξάδεη ην πξψην πξντφλ ή κηα ηπραία κάξθα πνπ ζα βξεη κπξνζηά ηνπ [34].Σα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ελφο πξντφληνο ζρεηίδνληαη θαη κε ηελ απφδνζε θαη αμηνπηζηία ηεο ρξήζεο ηνπ [40]. Απηνχ ηνπ ηχπνπ νη θαηαλαισηέο δελ ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο ηελ ηηκή ηνπ πξντφληνο απφ ηελ ζηηγκή πνπ ην πξντφλ ηνπο πξνζθέξεη απηφ πνπ αλαδεηνχλ. Οη ηειεηνκαλείο /πνηνηηθνί θαηαλαισηέο ζπρλά επηιέγνπλ αθξηβέο κάξθεο επεηδή πηζηεχνπλ φηη ε ηηκή είλαη ελδεηθηηθή ηεο πνηφηεηαο, σζηφζν κπνξνχλ αλ αγνξάζνπλ θαη θζελφηεξα πξντφληα κε ηελ πξνυπφζεζε λα είλαη ησλ ίδησλ πνηνηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ. Ζ πνηφηεηα επεξεάδεη κε ζεηηθφ ηξφπν ηελ δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ θαη ζπρλά απνηειεί ηνλ πξψην παξάγνληα πνπ ιακβάλεηαη ππφςε θαηά ηελ αγνξαζηηθή δηαδηθαζία. 2) Έκθαζε ζηελ κάξθα/ επσλπκία (brand conscious) Πνιινί θαηαλαισηέο ελδηαθέξνληαη θπξίσο γηα ηελ επσλπκία ηνπ πξντφληνο φηαλ πξφθεηηαη λα πξαγκαηνπνηήζνπλ κηα αγνξά. Ζ έκθαζε ζηε κάξθα νξίδεηαη σο ε αλάγθε ή ε επηζπκία ησλ θαηαλαισηψλ γηα αγνξά γλσζηψλ θαη επψλπκσλ πξντφλησλ, αθξηβψλ θαη πνιπδηαθεκηζκέλσλ [34]. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, νη επψλπκεο κάξθεο ζπρλά απνηεινχλ κηα δήισζε γηα ηελ θνηλσληθή ζέζε ηνπ θαηαλαισηή [41]. Απηή ε άπνςε κπνξεί λα είλαη αιεζήο ή κε αιεζήο, αθφκα θαη αλαθξηβήο, σζηφζν αληαλαθιά ην απνηέιεζκα ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο απνθάζεσλ ησλ θαηαλαισηψλ πνπ αγνξάδνπλ ηέηνηα πξντφληα. Οη θαηαλαισηέο πνπ δίλνπλ έκθαζε ζηελ κάξθα πηζηεχνπλ πσο ηα επψλπκα πξντφληα αληαλαθινχλ θαιχηεξε πνηφηεηα θαη έηζη είλαη δηαηεζεηκέλνη λα πιεξψζνπλ αθξηβφηεξα. Φαίλεηαη επίζεο φηη πνιινί θαηαλαισηέο επηζπκνχλ λα αγνξάδνπλ πξντφληα πνπ θάλνπλ πην εχθνιε ηε δσή ηνπο θαη ηνπο απειεπζεξψλνπλ απφ ην άγρνο θαη απηφ κπνξνχλ αλ ην επηηχρνπλ εκπηζηεπφκελνη ηελ επσλπκία ησλ πξντφλησλ. ηελ θαηεγνξία απηή θαίλεηαη πσο θπξηαξρνχλ νη γπλαίθεο θαηαλαισηέο θαη ηδηαίηεξα απηέο πνπ έρνπλ θαη νηθνγελεηαθέο ππνρξεψζεηο [33, 37]. 27

28 3) Καηλνηόκνο / κνδάηνο (novelty / fashion conscious) Απηφο ν ηχπνο θαηαλαισηή ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ γλψζε ησλ λέσλ ηάζεσλ θαη ησλ αιιαγψλ ζηε κφδα θαη ηελ επηζπκία λα αγνξάδεη θάηη ζπλαξπαζηηθφ θαη <<κνδάην>> [34]. Αληηπξνζσπεχεη αλζξψπνπο νη νπνίνη ζπλήζσο αγνξάδνπλ απφ εηδηθά θαηαζηήκαηα ηα πξντφληα ησλ νπνίσλ απνηεινχλ ηελ ηειεπηαία ιέμε ηεο κφδαο θαη ην πηζαλφηεξν λα είλαη γπλαίθεο. Οη θαηαλαισηέο απηνχ ηνπ ηχπνπ ιακβάλνπλ ζνβαξά ππφςελ ηνπο ηελ πνηφηεηα θαη ηελ δηαθφζκεζε ησλ θαηαζηεκάησλ πνπ επηιέγνπλ γηα ηηο αγνξέο ηνπο, θαζψο θαη ηελ αμία ηνπ δηαζέζηκνπ ρξφλνπ ηνπο. Δπίζεο θαίλεηαη πσο νη θαηλνηφκνη θαηαλαισηέο ιακβάλνπλ ηζρπξά εξεζίζκαηα απφ ηα Μέζα Μαδηθήο Δλεκέξσζεο ελψ ζθέθηνληαη θαιά ηηο εμειίμεηο ηεο κφδαο πξψηνπ πξαγκαηνπνηήζνπλ ηηο αγνξέο ηνπο. παλίσο αγνξάδνπλ πξντφληα πνπ δηαηίζεληαη κε έθπησζε, ελψ θαίλεηαη επίζεο πσο δελ ηνπο απαζρνιεί ηδηαίηεξα ε επσλπκία ησλ πξντφλησλ ή ε πνηφηεηα ηνπο [42]. 4) Αγνξέο από αλαςπρή (recreational/ hedonic consciousness) Οη θαηαλαισηέο απηήο ηεο θαηεγνξίαο ραξαθηεξίδνληαη απφ ην φηη ζεσξνχλ ηηο αγνξέο ηνπο σο κηα επράξηζηε θαη δηαζθεδαζηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ πεξηιακβάλεη βφιηεο ζηα θαηαζηήκαηα θαη επνηθνδνκεηηθή θαη επράξηζηε ρξήζε ηνπ δηαζέζηκνπ ρξφλνπ ηνπο [34]. Ζ πιεηνςεθία απηψλ θαίλεηαη πσο είλαη θπξίσο γπλαίθεο, νη νπνίεο πξνηηκνχλ θαηαζηήκαηα κε επράξηζην πεξηβάιινλ θαη κεγάιε πνηθηιία πξντφλησλ πςειήο πνηφηεηαο. πλήζσο μνδεχνπλ αξθεηφ ρξφλν θάλνληαο ςψληα, ηείλνληαο λα αγνξάδνπλ νηηδήπνηε ηνπο αξέζεη αλεμαξηήησο ηνπ αλ ππάξρεη αλάγθε ή φρη γηα ηελ θάζε αγνξά. πρλά επίζεο αλαδεηνχλ πιεξνθνξίεο γηα ηα πξντφληα [43]. 5) Έκθαζε ζηελ ηηκή (price conscious) Πνιινί θαηαλαισηέο επεξεάδνληαη άκεζα απφ ηελ ηηκή φηαλ πξφθεηηαη λα πξνβνχλ ζε κία αγνξά. Κχξηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ αγνξαζηψλ κε έκθαζε ζηελ ηηκή είλαη ε ελεκεξφηεηα ηνπο γηα ηηο ηηκέο, νη αγνξέο πξντφλησλ κε έθπησζε θαη ε επηινγή ησλ πνην θζελψλ πξντφλησλ [34]. Όζν απμάλεηαη ε επαηζζεζία ηνπ θαηαλαισηή ζηελ ηηκή ηφζν απμάλεη θαη ε απαίηεζε ηνπ γηα ηελ πξνζθνξά κε ην κεγαιχηεξν φθεινο ζε ζρέζε κε ην θφζηνο [44]. O [42] αλαθέξεη ραξαθηεξηζηηθά φηη νη επαίζζεηε ζηελ ηηκή θαηαλαισηέο ςσλίδνπλ αξθεηά ζπρλά, αλαδεηνχλ πιεξνθνξίεο απφ εθεκεξίδεο, 28

29 πεξηνδηθά θαη ηειεφξαζε, πξνζέρνπλ πφζν θαηαλαιψλνπλ θαη θαίλεηαη πσο δελ ηνπο ελδηαθέξεη ηδηαίηεξα ε πνηφηεηα ηνπ θαηαζηήκαηνο, νχηε νη εμειίμεηο ηεο κφδαο. Καηά ηελ δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ, νη θαηαλαισηέο απηνχ ηνπ ηχπνπ ιακβάλνπλ ππφςηλ ηνπο ηα πξντφληα κε ηελ κεγαιχηεξε αμία ζην πην ινγηθφ θφζηνο, ηηο ρακειφηεξεο ηηκέο ελψ ζπρλά επηδεηθλχνπλ αθνζίσζε ζε θάπνηα κάξθα ηδηαίηεξα αλ ν ρξφλνο ηνπο είλαη πεξηνξηζκέλνο [45]. χκθσλα κε ηνλ [46], ε ηηκή επεξεάδεη ζεκαληηθά ηηο επηινγέο θαη ηελ ζπρλφηεηα ησλ αγνξψλ. ε αξθεηέο πεξηπηψζεηο θαίλεηαη πσο νη ιηαληθέο ηηκέο ησλ πξντφλησλ θάλνπλ νιφθιεξα λνηθνθπξηά λα αιιάδνπλ κάξθεο θαη λα αγνξάδνπλ πξντφληα λσξίηεξα απφ φηη ρξεηάδεηαη. Δπηπιένλ, νη θαηαλαισηέο γεληθά εθηηκνχλ ηηο ηηκέο ζηελ αγνξά πξηλ απνθαζίζνπλ αλ κηα ηηκή γηα έλα πξντφλ είλαη ειθπζηηθή θαη ζπκθέξνπζα [47]. Σέινο ραξαθηεξηζηηθφ απηήο ηεο θαηεγνξίαο αγνξαζηψλ είλαη πσο αλ φιεο νη πξντνληηθέο επηινγέο έρνπλ ην ίδην ρξεζηηθφ φθεινο, ηφηε νη θαηαλαισηέο αγνξάδνπλ πάληα ην πξντφλ κε ηελ ρακειφηεξε ηηκή. 6) Παξνξκεηηθόο/ απξόζεθηνο (impulsive/careless) Έλαο άιινο ηχπνο θαηαλαισηή είλαη απηφο ηνπ απξφζεθηνπ/παξνξκεηηθνχ, ηνπ νπνίνπ ην θχξην ραξαθηεξηζηηθφ είλαη νη απζφξκεηεο, απξνγξακκάηηζηεο θαη απξφζεθηεο αγνξέο [34]. Έξεπλεο έρνπλ δείμεη φηη ζπρλά ε επίζθεςε ζε έλα θαηάζηεκα γηα πξνγξακκαηηζκέλεο αγνξέο ζπλνδεχεηαη θαη απφ απζφξκεηεο αγνξέο νη νπνίεο κπνξεί λα αληηζηνηρνχλ αθφκε θαη ζε πνζνζηφ 40-60% ηνπ ζπλφινπ ησλ αγνξψλ. Πνιχ ζπρλά, ε ηνπνζεζία ελφο θαηαζηήκαηνο θνληά ζην θαηάζηεκα φπνπ νη θαηαλαισηέο απηνχ ηνπ ηχπνπ ζπλεζίδνπλ λα θάλνπλ ηηο αγνξέο ηνπο, κε κηα ειθπζηηθή βηηξίλα γηα παξάδεηγκα κπνξεί λα ηνπο νδεγήζνπλ κέζα ζην θαηάζηεκα θαη απηνί λα πξνβνχλ ζε απζφξκεηεο ή απξνγξακκάηηζηεο αγνξέο [48]. Ζ ειθπζηηθή βηηξίλα ή πξφζνςε κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ζαλ δηαθήκηζε [49], ή λα δεκηνπξγήζνπλ κηα ζεηηθή εηθφλα γηα ην θαηάζηεκα ζην κπαιφ ηνπ θαηαλαισηή [50], ελψ πην πξφζθαηεο έξεπλεο ππνδεηθλχνπλ πσο νη θαηαλαισηέο κπνξεί λα δψζνπλ πξνζνρή θαη λα αληιήζνπλ πιεξνθνξίεο απφ ηακπέιεο αλαξηεκέλεο ζηηο βηηξίλεο [51]. Δπίζεο, ε ςπρνινγηθή θαηάζηαζε ησλ θαηαλαισηψλ ηε ζηηγκή ησλ αγνξψλ ηνπο κπνξεί λα επεξεάζεη ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπο. Έηζη, ε θαιή/ζεηηθή δηάζεζε κπνξεί λα επεξεάζεη ζεηηθά ηελ επραξίζηεζε πνπ πεγάδεη απφ ηηο αγνξέο, λα νδεγήζεη ηνπο θαηαλαισηέο κέζα ζηα θαηαζηήκαηα θαη λα απμήζεη ζεακαηηθά ηελ 29

30 πηζαλφηεηα απζφξκεησλ θαη απξνγξακκάηηζησλ αγνξψλ, ελψ ην αληίζεην ηζρχεη φηαλ ν θαηαλαισηήο έρεη αξλεηηθή δηάζεζε θαη ςπρνινγία [52]. 7) Μπεξδεκέλνο (confuse by overchoice) Γηα έλα κεγάιν πνζνζηφ θαηαλαισηψλ ππάξρεη ζπρλά έλα αίζζεκα ζχγρπζεο ζρεηηθά κε ηηο επηινγέο πξντφλησλ πνπ είλαη δηαζέζηκεο, εμαηηίαο ηνπ ηεξάζηηνπ αξηζκνχ καξθψλ, θαηαζηεκάησλ θαη πιεξνθνξηψλ [34]. Τπάξρνπλ πξαγκαηηθά αλαξίζκεηα δηαθνξεηηθά πξνηφληα, κάξθεο θαη θπζηθά πάξα πνιιά θαηαζηήκαηα. Έηζη ζπρλά νη θαηαλαισηέο ζπλαληνχλ δπζθνιίεο θαηά ηελ αγνξά ζπγθεθξηκέλσλ πξντφλησλ ιφγσ ηεο πιεζψξαο ησλ δηαζέζηκσλ επηινγψλ. Σελ θαηάζηαζε απηή δπζρεξαίλεη θαη ην γεγνλφο φηη ηα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ απμεζεί ζεκαληηθά ηα πξντφληα πνπ είλαη πηζηά αληίγξαθα άιισλ. Σα δηαθνξεηηθά κεγέζε, ηα δηαθνξεηηθά ρξψκαηα, νη δηαθνξεηηθέο ζπζθεπαζίεο θαη νη δηαθνξεηηθέο ηηκέο κπεξδεχνπλ αθφκε πεξηζζφηεξν ηνπο θαηαλαισηέο [53]. Σέινο, πξντφληα πνπ απεπζχλνληαη ζε δηαθνξεηηθέο ειηθηαθέο νκάδεο, αιιά θαη ν ρξφλνο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ αλαδήηεζε πξντφλησλ ζηα ξάθηα, θάλνπλ ηελ απφθαζε γηα κηα αγνξά θαλεξά δχζθνιε γηα νξηζκέλνπο θαηαλαισηέο [54]. 8) Πηζηόο ζε κάξθα/ αδξαλήο (habit/ brand) Σέινο, ππάξρνπλ θαη νη θαηαλαισηέο εθείλνη πνπ δείρλνπλ ηδηαίηεξε πξνηίκεζε ζε ζπγθεθξηκέλε/εο κάξθα/εο, αγνξάδνπλ ζπλερψο ηελ/ηηο ίδηα/εο κάξθα/εο θαη ζπλήζσο πξνβαίλνπλ ζε αγνξέο πάληα απφ ην ίδην θαηάζηεκα [34]. Ζ ειθπζηηθφηεηα ελφο θαηαζηήκαηνο, ζε φξνπο αξρηηεθηνληθήο, δηαθφζκεζεο, θσηηζκνχ θαη θπζηθά ζε φξνπο παξνρήο ππεξεζηψλ, κπνξεί λα σζήζεη έλα θαηαλαισηή κα επηζθέπηεηαη ζπλερψο ην ίδην θαηάζηεκα [55, 56]. Ζ εηθφλα πνπ ζρεκαηίδεη ν θαηαλαισηήο γηα κηα κάξθα (brand) ή γηα έλα θαηάζηεκα έρεη βαξχλνπζα ζεκαζία ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ γηα αγνξέο, ηέηνηα πνπ λα σζεί θαηαλαισηέο λα πξνβαίλνπλ ζε επαλαιακβαλφκελεο αγνξέο ηεο ίδηαο κάξθαο ή ζε επαλαιακβαλφκελεο επηζθέςεηο ζην ίδην θαηάζηεκα [57, 58]. Γίλεηαη ινηπφλ πξνθαλέο φηη κέρξη λα θηάζνπλ ζηελ επηινγή γηα κία ζπγθεθξηκέλε αγνξά, νη θαηαλαισηέο παξνπζηάδνπλ δηαθνξεηηθά πξφηππα ζηελ δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ. Απηφ θπζηθά είλαη απφξξνηα ηεο μερσξηζηήο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ θάζε θαηαλαισηή, ησλ δηαθνξεηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο θαη άιισλ θνηλσληθψλ ή 30

31 νηθνλνκηθψλ θξηηεξίσλ. Κάζε θαηαλαισηήο έρεη έλα ζθνπφ/ζηφρν ζην κπαιφ ηνπ φηαλ εηζέξρεηαη ζε έλα θαηάζηεκα θαη πξνβαίλεη ζε κία αγνξά. Άιινη θαηαλαισηέο έρνπλ ην αγνξαζηηθφ ηνπο ελδηαθέξνλ ζηξακκέλν ζηελ ηηκή, άιινη ζηηο εμειίμεηο ηεο κφδαο θη άιινη ζηελ επσλπκία ή ηελ πνηφηεηα ησλ πξντφλησλ. Ζ ζπκπεξηθνξά ηνπ θαηαλαισηή φκσο δελ επεξεάδεηαη κφλν απφ ηηο ζθέςεηο ηνπο, ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ θαη ηηο πξνεγνχκελεο εκπεηξίεο ηνπ, αιιά θαη απφ ραξαθηεξηζηηθά πνπ δελ αθνξνχλ ηνλ θαηαλαισηή θαζεαπηφ αιιά ηελ εηθφλα ηνπ θαηαζηήκαηνο θαη ην επίπεδν ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. 4. θνπόο ηεο κειέηεο Αξρηθφο ζθνπφο ηεο εξγαζίαο απηήο ήηαλ ε κειέηε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ αδπλαηηζηηθψλ ζπκπιεξσκάησλ δηαηξνθήο κε θξηηήξην ηελ ςπρηθή ηθαλνπνίεζε ησλ ρξεζηψλ. Δλ ζπλερεία ε βηβιηνγξαθηθή έξεπλα γηα ηελ απνθάιπςε ππνζηεξηθηηθψλ δεδνκέλσλ γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ δξαζηηθψλ ζπζηαηηθψλ ησλ ζθεπαζκάησλ απηψλ.δπηπιένλ ζηφρνη ήηαλ ε απνζαθήληζε ηνπ ηξφπνπ πξνζέγγηζεο θαη ησλ θξηηεξίσλ επηινγήο ηνπ πξντφληνο απφ ηνπο θαηαλαισηέο. Σέινο κέζσ ηεο έξεπλαο απηήο έγηλε κηα πξνζπάζεηα απνθάιπςεο ησλ αγνξαζηηθψλ ζπλεζεηψλ βάζε ησλ θαηαλαισηηθψλ πξνηχπσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα απηή. 5. Μεζνδνινγία Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο έξεπλαο καο θαη ηελ απάληεζε ησλ εξσηεκάησλ ζηφρσλ καο δεκηνπξγήζεθε έλα εξσηεκαηνιφγην κε 4 ελφηεηεο. Ζ πξψηε ελφηεηα απαξηίδεηαη απφ 14 εξσηήζεηο πνπ αθνξνχλ ηνλ ηξφπν επηινγήο θαη πξνζέγγηζεο ηνπ πξντφληνο, ηελ ηθαλνπνίεζε απφ ηελ ρξήζε ηνπ θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ, θαζψο θαη απφ κία εξψηεζε πνπ αθνξά ηπρφλ παξελέξγεηεο. Ζ δεχηεξε ελφηεηα πεξηιακβάλεη 16 εξσηήζεηο ηχπνπ θιίκαθαο (scale) κε ηηο νπνίεο αληρλεχνληαη νη θαηαλαισηηθέο ζπλήζεηεο (ζηπι θαηαλαισηή). Ζ ηξίηε ελφηεηα πεξηιακβάλεη 40 εξσηήζεηο ηχπνπ θιίκαθαο πνπ έρνπλ ζρέζε κε ην πξνθίι ηνπ ραξαθηήξα ησλ αγνξαζηψλ κε θξηηήξην ηελ ηεξάξρεζε αμηψλ θαη πξνηεξαηνηήησλ ζηε δσή. Σέινο ε 31

32 ηέηαξηε ελφηεηα πεξηιακβάλεη 8 θιεηζηέο εξσηήζεηο πνπ αθνξνχλ ζηα δεκνγξαθηθά ζηνηρεία ησλ εξσηεζέλησλ αηφκσλ. Ζ δεηγκαηνιεςία έγηλε κε ηπραία δηαλνκή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ ζε θαξκαθεία, γπκλαζηήξηα, θνκκσηήξηα φπνπ νη ρξήζηεο αδπλαηηζηηθψλ ζθεπαζκάησλ θαηά ηελ ψξα αλακνλήο ηνπο ζπκπιήξσλαλ ην εξσηεκαηνιφγην εθείλε ηε ζηηγκή, ή ην παίξλαλε ζπίηη ηνπο θαη ην επηζηξέθαλε ζπκπιεξσκέλν ζηελ πεξίπησζε ηνπ θαξκαθείνπ. Δπεηδή ην εξσηεκαηνιφγην απεπζπλφηαλ κφλν ζηνπο ρξήζηεο αδπλαηηζηηθψλ ζπκπιεξσκάησλ δηαηξνθήο ε κειέηε έγηλε κε βάζε κηαο non probability δεηγκαηνιεπηηθήο κεζφδνπ. Ζ δηαλνκή ησλ εξσηεκαηνινγίσλ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηνλ λνκφ Ζξαθιείνπ θαηά ηνπο κήλεο Αχγνπζην- επηέκβξην Οη ζπκκεηέρνληεο ηεο έξεπλαο ελεκεξψζεθαλ κε ζπλνδεπηηθή επηζηνιή γηα ην αληηθείκελν ηεο έξεπλαο πξνηνχ ζπκπιεξψζνπλ ηα εξσηεκαηνιφγηα. Ζ αλάιπζε ησλ 100 εξσηεκαηνινγίσλ έγηλε κε ην ινγηζκηθφ ινγηζκηθφ SPSS version 17. εκεηψλεηαη φηη γηα ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηήζεθε πεξηγξαθηθή αλάιπζε. πγθεθξηκέλα ζπρλφηεηεο (frequencies) θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο επηθξαηνχζα ηηκή (mode), εχξνο (range), ειάρηζηε θαη κέγηζηε ηηκή (minimum & maximum). Δπίζεο επηζηξαηεχηεθαλ δηαγξάκκαηα, ξαβδνγξάκκαηα γηα απφιπηεο ζπρλφηεηεο, ή θπθιηθφ δηάγξακκα γηα ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο. Οη κέζνδνη απηέο επηζηξαηεχζεθαλ γηαηί φιεο νη κεηαβιεηέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ είλαη ordinal ή nominal. Δπεηδή θακία κεηαβιεηή δελ ήηαλ interval ή scale δελ ζεσξήζεθε ζσζηφ λα ρξεζηκνπνηήζνπκε κέζν θαη ηππηθή απφθιηζε ζηελ αλάιπζε καο. 32

33 6. Αλάιπζε δεδνκέλσλ έξεπλαο ζρεηηθά κε ηα αδπλαηηζηηθά ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο Ζ εξγαζία απηή γίλεηαη κε ζηφρν ηελ αλάιπζε θαη ηελ παξνπζίαζε ησλ δέδνκελσλ έξεπλαο ζρεηηθά κε ηελ αγνξά ησλ αδπλαηηζηηθψλ ζπκπιεξσκάησλ δηαηξνθήο. πκπιεξψζεθαλ 100 εξσηεκαηνιφγηα απφ αλψλπκνπο θαηαλαισηέο αδπλαηηζηηθψλ ζπκπιεξσκάησλ δηαηξνθήο, νη νπνίνη απάληεζαλ ζε ζπλνιηθά 25 εξσηήζεηο. Ζ αλάιπζε ηνπο έγηλε κε ην ινγηζκηθφ SPSS version 17. εκεηψλεηαη φηη γηα ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηήζεθε πεξηγξαθηθή αλάιπζε. πγθεθξηκέλα ζπρλφηεηεο (frequencies) θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο επηθξαηνχζα ηηκή (mode) εχξνο (range) ειάρηζηε θαη κέγηζηε ηηκή (minimum & maximum). Δπίζεο επηζηξαηεχηεθαλ δηαγξάκκαηα, ξαβδνγξάκκαηα γηα απφιπηεο ζπρλφηεηεο ή θπθιηθφ δηάγξακκα γηα ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο. Οη κέζνδνη απηέο επηζηξαηεχζεθαλ γηαηί φιεο νη κεηαβιεηέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ είλαη ordinal ή nominal. Δπεηδή θακία κεηαβιεηή δελ ήηαλ interval ή scale δελ ζεσξήζεθε ζσζηφ λα ρξεζηκνπνηήζνπκε κέζν θαη ηππηθή απφθιηζε ζηελ αλάιπζε καο. Θα αλαιχζνπκε θάζε εξψηεζε μερσξηζηά: Ερώτηση 1: Από πνύ ελεκεξσζήθαηε γηα ην αδπλαηηζηηθό ζθεύαζκα πνπ θαηαλαιώλεηε; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: 1) Aπό δηαηηνιόγν 2) Aπό δηαθήκηζε ζηελ ηειεόξαζε 3) Από ελεκεξωηηθή εθπνκπή ζηελ ηειεόξαζε 4) Aπό δηαθήκηζε ζην ξαδηόθωλν 5) Από ελεκεξωηηθή εθπνκπή ζην ξαδηόθωλν 6) Από θαηαρώξεζε ζε πεξηνδηθό 7) Από ηνλ γηαηξό κνπ 8) Απ ηνλ θαξκαθνπνηό κνπ 9) Τν πξόζεμα ζην θαξκαθείν 10) Σην ηλζηηηνύην αηζζεηηθήο-θνκκωηήξην 11) Από θαηάζηεκα πγηεηλήο δηαηξνθήο 12) Από γλωζηό-θίιν κνπ 13) Σην γπκλαζηήξην 14) Από άξζξν ζε εθεκεξίδα 15) Άιιν/αλαθέξαηε ηη εκεηψλεηαη φηη ε παξαπάλσ εξψηεζε κπνξεί λα απαληεζεί κε κηα ή παξαπάλσ επηινγέο, ζπλεπψο απνηειεί εξψηεζε multiple response θ ζα αλαιπζεί σο ηέηνηα. Δπηπιένλ ζεκεηψλεηαη φηη φινη νη εξσηψκελνη πνπ επέιεμαλ ηελ 15 ε επηινγή αλέθεξαλ σο πεγή 33

34 ελεκέξσζεο ην internet γη απηφ θαη ζηελ αλάιπζε ε εξψηεζε απηή αλαθέξεηαη σο άιιε απάληεζε-internet. Ζ αλάιπζε ηεο εξψηεζεο έγηλε κε ηελ ρξήζε ζπρλνηήησλ θαη είλαη ε εμήο: Δλεκέξσζε γηα ζθεύαζκα Responses N Percent Percent of Cases Από πνύ ελεκεξσζήθαηε γηα ην ζθεύαζκα a Δλεκεξώζεθε από δηαηηνιόγν Δλεκεξώζεθε από δηαθήκηζε ζηελ tv Δλεκεξώζεθε από ελεκεξσηηθή εθπνκπή ζηελ tv Δλεκεξώζεθε από ελεκεξσηηθή εθπνκπή ζην ξαδηόθσλν Δλεκεξώζεθε από θαηαρώξεζε ζε πεξηνδηθό Δλεκεξώζεθε από ην γηαηξό ηνπ Δλεκεξώζεθε από ην θαξκαθνπνηό ηνπ Τν πξόζεμε ζην θαξκαθείν Από θαηάζηεκα πγηεηλήο δηαηξνθήο 14 8,7% 14,0% 20 12,4% 20,0% 4 2,5% 4,0% 2 1,2% 2,0% 12 7,5% 12,0% 10 6,2% 10,0% 24 14,9% 24,0% 16 9,9% 16,0% 4 2,5% 4,0% Από γλσζηό-θίιν 31 19,3% 31,0% Σην γπκλαζηήξην 11 6,8% 11,0% Από άξζξν ζε εθεκεξίδα Άιιε απάληεζεinternet 4 2,5% 4,0% 9 5,6% 9,0% a Total ,0% 161,0% a. Dichotomy group tabulated at value 1. 34

35 Ο πίλαθαο δείρλεη φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ εξσηεζέλησλ, δειαδή ην 19,3% απάληεζαλ φηη ελεκεξψζεθαλ γηα ην ζθεχαζκα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ απφ γλσζηφ ή θίιν. Αθνινπζεί κε πνζνζηφ 14,9% ε επηινγή ελεκεξψζεθε απφ ην θαξκαθνπνηφ ηνπ ελψ κε πνζνζηφ 12,4% έπεηαη ε επηινγή ελεκεξψζεθε απφ δηαθήκηζε ζηελ ηειεφξαζε. Σα πνζνζηά πνπ αλαθέξνληαη αθνξνχλ ζρεηηθέο ζπρλφηεηεο. Με κηθξφηεξα πνζνζηά νη θαηαλαισηέο δήισζαλ φηη πξφζεμαλ ην ζθεχαζκα ζην θαξκαθείν (9,9%), ηνπο ην πξφηεηλε ν δηαηηνιφγνο ηνπο (8,7%), ελεκεξψζεθαλ απφ θαηαρψξηζε ζε πεξηνδηθφ (7,5%), απφ ην γπκλαζηήξην ζην νπνίν γπκλάδνληαη (6,8%) ελψ κφλν ην 6.2% δήισζε φηη ελεκεξψζεθε απφ ην γηαηξφ ηνπ. Σα ππφινηπα πνζνζηά είλαη κηθξφηεξα απφ 6% ελψ ε επηινγή πνπ επηιέρζεθε ιηγφηεξν ζε πνζνζηφ 1,2% είλαη ε ελεκέξσζε κέζσ εθπνκπήο ζην ξαδηφθσλν. εκεηψλεηαη φηη νη επηινγέο ελεκέξσζε κέζσ δηαθήκηζεο ζην ξάδην θ ελεκέξσζε απφ ηλζηηηνχην αηζζεηηθήο θνκκσηήξην δελ απαληήζεθαλ θαζφινπ. Σα πνζνζηά απηά κπνξνχλ λα θαλνχλ αλαιπηηθά ζην παξαθάησ δηάγξακκα. 35

36 Αθνινπζεί δηάγξακκα πνπ δείρλεη ηηο απφιπηεο ζπρλφηεηεο (Ν ζηνλ πίλαθα). Θπκίδνπκε φηη ην ζχλνιν (total) είλαη πάλσ απφ 100, ζπγθεθξηκέλα 160 γηαηί θάζε εξψηεζε κπνξεί λα έρεη παξαπάλσ απφ κηα απαληήζεηο. Ερώτηση 2: Γηα πνηόλ ή πνηνύο απ ηνπο παξαθάησ ιόγνπο επηιέμαηε, γηα ηελ απώιεηα ησλ πεξηηηώλ θηιώλ, ην αδπλαηηζηηθό ζθεύαζκα πνπ ιακβάλεηε; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: 1) Μνπ ην ζύζηεζε ν/ε γηαηξόο κνπ 2) Τν παίξλω ζε ζπλδπαζκό κε θάπνην θάξκαθν 3) Τν παίξλω γηα λα δηαηεξήζω ην βάξνο κνπ ζηαζεξό 4) Τν παίξλω θάζε θνξά πνπ πηζηεύω πωο έρω θάεη έλα πινύζην γεύκα 5) Λόγω εγθπκνζύλεο-ινρείαο 6) Γηαηί είλαη κόδα 7) Γηαηί δελ είρα απνηέιεζκα κε άιιε κέζνδν ε απηήλ ηελ πεξίπησζε έρνπκε multiple response question θ αλαιχνπκε αλαιφγσο ρξεζηκνπνηψληαο πίλαθα ζπρλνηήησλ ν νπνίνο είλαη : 36

37 Λόγνο επηινγήο Responses N Percent Percent of Cases Γηα πνην ιόγν επηιέμαηε ην ζθεύαζκα a Mνπ ην ζύζηεζε ν γηαηξόο Σε ζπλδπαζκό κε άιιν θάξκαθν Γηα λα δηαηεξήζσ ζηαζεξό βάξνο Κάζε θνξά πνπ ηξώσ πινύζην γεύκα Λόγσ εγθπκνζύλεοινρείαο 12 10,3% 12,0% 4 3,4% 4,0% 42 36,2% 42,0% 5 4,3% 5,0% 3 2,6% 3,0% Λόγσ κόδαο 8 6,9% 8,0% Καλέλα απνηέιεζκα κε άιιε κέζνδν 42 36,2% 42,0% a Total ,0% 116,0% a. Dichotomy group tabulated at value 1. Απφ ηνλ πίλαθα βγάδνπκε ην ζπκπέξαζκα φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ εξσηεζέλησλ ζε πνζνζηφ ζρεηηθήο ζπρλφηεηαο 36,2% απάληεζε φηη επέιεμε ην ζπγθεθξηκέλν ζθεχαζκα γηα λα δηαηεξήζεη ην βάξνο ηνπ ζηαζεξφ. Γηαθξίλνπκε φηη κε ην ίδην αθξηβψο πνζνζηφ νη εξσηεζέληεο επέιεμαλ θαη ηελ απάληεζε «δελ είρα θαλέλα απνηέιεζκα κε άιιε κέζνδν». Άξα έρνπκε 2 απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ εμίζνπ απφ ηνπο εξσηεζέληεο. Σν 10,3% ησλ εξσηεζέλησλ απάληεζε φηη επέιεμε ην ζθεχαζκα θαηφπηλ ζπζηάζεσο ηνπ γηαηξνχ ηνπ. Οη ππφινηπεο απαληήζεηο δελ επηιέρζεθαλ ζε πνζνζηφ κεγαιχηεξν ηνπ 7%. Απηε πνπ επηιέρζεθε ιηγφηεξν ήηαλ ε απάληεζε «ιφγσ εγθπκνζχλεο-ινρείαο» ζε πνζνζηφ 2,6%. Αθνινπζεί δηάγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ: 37

38 Σν δηάγξακκα απφιπησλ ζπρλνηήησλ (Ν) αθνινπζεί. Θπκίδνπκε φηη ην ζχλνιν (total) είλαη πάλσ απφ 100, ζπγθεθξηκέλα 116, γηαηί θάζε εξψηεζε κπνξεί λα έρεη παξαπάλσ απφ κηα απαληήζεηο. 38

39 Eρώτηση 3: Πόζν ζπρλά θαηαλαιώλεηε θάπνην αδπλαηηζηηθό ζθεύαζκα; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: 1) Όπνηε ην ζπκεζώ 2) Ληγόηεξν από κία θνξά ηελ εβδνκάδα 3) Μέξα-παξά κέξα 4) 1-2 θνξέο ηελ εβδνκάδα 5) Μία θνξά ηελ εκέξα 6) Με θάζε γεύκα Ζ αλάιπζε γίλεηαη κε πίλαθα ζπρλνηήησλ, θαζψο ε ρξήζε κέζνπ δελ ζα ρε λφεκα αθνχ ε εξψηεζε δελ είλαη scale ή interval.αθνινπζεί ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ: Πόζν ζπρλά θαηαλαιώλεηε θάπνην αδπλαηηζηηθό ζθεύαζκα Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Όπνηε ην ζπκεζώ 21 21,0 21,0 21,0 Ληγόηεξν από κηα θνξά ηε βδνκάδα 4 4,0 4,0 25,0 Μέξα παξά κέξα 11 11,0 11,0 36,0 1-2 θνξέο ηε βδνκάδα 8 8,0 8,0 44,0 Μηα θνξά ηε κέξα 40 40,0 40,0 84,0 Με θάζε γεύκα 16 16,0 16,0 100,0 Total ,0 100,0 Απφ ηνλ πίλαθα βιέπνπκε φηη 40 ζηνπο 100 εξσηεζέληεο θαηαλαιψλνπλ ην αδπλαηηζηηθφ ζθεχαζκα κηα θνξά ηελ εκέξα. Οη 21 ζηνπο 100 φπνηε ην ζπκεζνχλ, ελψ νη 16 ζηνπο 100 ην θαηαλαιψλνπλ κε θάζε γεχκα. Σν 11% ησλ εξσηεζέλησλ ην θαηαλαιψλνπλ κέξα παξά κέξα ελψ ην 8% 1-2 θνξέο ηε βδνκάδα. Μφιηο 4% απάληεζαλ φηη ην θαηαλαιψλνπλ ιηγφηεξν απφ κηα θνξά ηε βδνκάδα. εκεηψλνπκε φηη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε νη απφιπηεο ζπρλφηεηεο ηαπηίδνληαη κε ηηο ζρεηηθέο αθνχ νη εξσηεζέληεο είλαη 100 θαη ε εξψηεζε δελ παίξλεη πνιιαπιέο απαληήζεηο. Γηα ην ιφγν απηφ ζα αλαξηήζνπκε κφλν δηάγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ. Αθνινπζεί ην ζρεηηθφ δηάγξακκα: 39

40 Ερώτηση 4: ε πνία από ηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο αλήθεη ην αδπλαηηζηηθό ζθεύαζκα πνπ ιακβάλεηε; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: 1) Αδπλαηηζηηθά ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο (ράπηα κε θπηηθά ή ζπλζεηηθά ζπζηαηηθά) 2) Υπνθαηάζηαηα γεύκαηνο 3) Φαξκαθεπηηθά ζθεπάζκαηα (ρνξεγνύληαη κόλν κε ηαηξηθή ζπληαγή ) 4) Φπηηθά εθρπιίζκαηα (ξνθήκαηα από βόηαλα) 40

41 Σε πνηα θαηεγόξηα αλήθεη ην ζθεύαζκα Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Αδπλαηηζηηθά ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο(ράπηα κε ζπλζεηηθά ή θπηηθά ζπζηαηηθά) Υπνθαηάζηαηα γεύκαηνο Φαξκαθεπηηθά ζθεπάζκαηα (κόλν κε ηαηξηθή ζπληαγή) Φπηηθά εθρπιίζκαηα (ξνθήκαηα Από βόηαλα) 61 61,0 61,0 61, ,0 18,0 79,0 8 8,0 8,0 87, ,0 13,0 100,0 Total ,0 100,0 Ζ αλάιπζε ζα γίλεη κε πίλαθα ζπρλνηήησλ θαζψο ε ρξήζε κέζνπ δελ ζα ρε λφεκα αθνχ ε εξψηεζε δελ είλαη scale ή interval.αθνινπζεί ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ: Απφ φηη βιέπνπκε ην 61% ησλ εξσηεζέλησλ θαηαλαιψλεη ράπηα κε ζπλζεηηθά ή θπηηθά ζπζηαηηθά. Με κεγάιε δηάθνξα απφ ηελ πξψηε επηινγή αθνινπζνχλ ηα ππνθαηάζηαηα γεχκαηνο κε πνζνζηφ 18%. Σα ξνθήκαηα απφ βφηαλα έξρνληαη ηξίηα ζηελ επηινγή ησλ εξσηεζέλησλ κε πνζνζηφ 13%, ελψ ηειεπηαία επηινγή είλαη ηα θαξκαθεπηηθά ζθεπάζκαηα κε πνζνζηφ 8%. Αθνινπζεί δηάγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ (θαη ζε απηή ηελ πεξίπησζε νη απφιπηεο ζπρλφηεηεο ηαπηίδνληαη κε ηηο ζρεηηθέο). 41

42 Ερώτηση 5: Έρεηε δνθηκάζεη θάπνηα άιιε κέζνδν αδπλαηίζκαηνο πξνηνύ θαηαθύγεηε ζηελ ιήςε αδπλαηηζηηθώλ ζθεπαζκάησλ; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: a) Γπκλαζηηθή b) Υγηεηλή δηαηξνθή c) Άζιεζε d) Υπνζεξκηδηθή δίαηηα. e) Άιιν εκεηψλνπκε φηη πξφθεηηαη γηα multiple response εξψηεζε θαη ζα ηελ αλαιχζνπκε σο ηέηνηα. Αθνινπζεί ν πίλαθαο ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ: Άιιε κέζνδνο αδπλαηίζκαηνο Responses N Percent Percent of Cases Έρεηε δνθηκάζεη άιιε κέζνδν αδπλαηίζκαηνο Γπκλαζηηθή 65 40,9% 65,0% Υγηεηλή δηαηξνθή 46 28,9% 46,0% Άζιεζε 21 13,2% 21,0% Υπνζεξκηθή δίαηηα 23 14,5% 23,0% Άιιε κέζνδνο 4 2,5% 4,0% a Total ,0% 159,0% a. Dichotomy group tabulated at value 1. 42

43 Απφ ηνλ πίλαθα βιέπνπκε φηη ην 40,9% ησλ εξσηεζέλησλ έρεη δνθηκάζεη ηε γπκλαζηηθή σο άιιε κέζνδν αδπλαηίζκαηνο, ελψ αθνινπζεί ε πγηεηλή δηαηξνθή κε πνζνζηφ 28,9%. Σν 14,55% έρεη δνθηκάζεη ππνζεξκηθή δίαηηα ελψ ην 13.2% έρεη δνθηκάζεη ηελ άζιεζε. Σν 2.5% ησλ εξσηεζέλησλ έδσζαλ ηελ απάληεζε άιιν. Αθνινπζεί ην δηάγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ φπνπ κπνξνχκε λα δνχκε απηέο ηηο παξαηεξήζεηο: Αθνινπζεί θαη δηάγξακκα απφιπησλ ζπρλνηήησλ (Ν ζηνλ πίλαθα) κε ζχλνιν απαληήζεσλ 159 θαζψο δελ μερλάκε φηη ε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε παίξλεη πνιιαπιέο απαληήζεηο: 43

44 Ερώτηση 6: Πόζα θηιά πηζηεύεηε όηη ζα ράζεηε κε ηελ ιήςε ηνπ αδπλαηηζηηθνύ ζθεπάζκαηνο πνπ ιακβάλεηε ; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: 1) έωο 2kg 2) 3-5kg 3) 6-8kg 4) 9-12kg 5) 12+ Ζ αλάιπζε ζα γίλεη κε πίλαθα ζπρλνηήησλ θαζψο ν κέζνο δελ ζα είρε λνεκα. Ο πίλαθαο είλαη ν εμήο: Πνζά θηιά πξνζδνθάηε λα ράζεηε Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid έσο 2 Kg 29 29,0 29,0 29,0 3-5 kg 47 47,0 47,0 76,0 6-8 kg 15 15,0 15,0 91, kg 6 6,0 6,0 97,0 >12 kg 3 3,0 3,0 100,0 Total ,0 100,0 Βιέπνπκε φηη 47 ζηνπο 100 εξσηεζέληεο πξνζδνθνχλ λα ράζνπλ 3-5 Kg απφ ηελ ρξήζε ηνπ ζθεπάζκαηνο αδπλαηίζκαηνο. Αθνινπζεί ε απάληεζε έσο 2 Kg κε πνζνζηφ 29%, ελψ 15 ζηνπο 100 πεξηκέλνπλ φηη ζα ράζνπλ 6-8 Kg. Σν 6% έδσζε ηελ απάληεζε 9-12 kg, ελψ κφιηο 3 ζηνπο 100 πξνζδνθνχλ λα ράζνπλ πάλσ απφ 12 Kg κε ηε βνήζεηα ηνπ ζθεπάζκαηνο. Καη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε νη απφιπηεο ζπρλφηεηεο ηαπηίδνληαη κε ηηο ζρεηηθέο θαη γηα απηφ ζα αλαξηήζνπκε κφλν δηάγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ. Αθνινπζεί ην δηάγξακκα: 44

45 Ερώτηση 7: Γπκλάδεζηε παξάιιεια κε ηελ ιήςε ηνπ αδπλαηηζηηθνύ ζθεπάζκαηνο; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: 1) Καζόινπ 2) Μηα θνξά ην κήλα 3) Μηα θνξά ηελ βδνκάδα 4) Πάλω από κηα θνξά ηελ βδνκάδα 5) Σε θαζεκεξηλή βάζε Καη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε ε αλάιπζε κε κέζε ηηκή δελ ζα είρε λφεκα θαη έηζη ρξεζηκνπνηνχκε ζπρλφηεηεο. Ο πίλαθαο ζπρλνηήησλ είλαη ν εμήο: Γπκλάδεζηε παξάιιεια Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Καζόινπ 16 16,0 16,0 16,0 Μηα θνξά ην κήλα 4 4,0 4,0 20,0 Μηα θνξά ηε βδνκάδα 17 17,0 17,0 37,0 Πάλσ από κηα θνξά ηε βδνκάδα 50 50,0 50,0 87,0 Σε θαζεκεξηλή βάζε 13 13,0 13,0 100,0 Total ,0 100,0 Οη κηζνί απφ ηνπο εξσηεζέληεο απάληεζαλ πσο γπκλάδνληαη παξάιιεια κε ηελ ιήςε ηνπ αδπλαηηζηηθνχ ζθεπάζκαηνο πάλσ απφ κηα θνξά ηελ εβδνκάδα. Σν 17% απάληεζε πσο 45

46 γπκλάδεηαη κηα θνξά ηελ εβδνκάδα, ελψ ην 16% δελ γπκλάδεηαη θαζφινπ. Σέινο ην 13% γπκλάδεηαη ζε θαζεκεξηλή βάζε, ελψ ην 4% απάληεζε πσο γπκλάδεηαη κηα θνξά ην κήλα. Δπεηδή νη απφιπηεο ζπρλφηεηεο ηαπηίδνληαη κε ηηο ζρεηηθέο ζα αλαξηήζνπκε κφλν δηάγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ ζην νπνίν είλαη εκθαλείο νπηηθά νη παξαπάλσ παξαηεξήζεηο. Ερώτηση 8: Αθνινπζείηε θάπνηα ππνζεξκηδηθή δίαηηα ηαπηόρξνλα κε ηελ ιήςε ησλ αδπλαηηζηηθώλ ζθεπαζκάησλ; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο 1) Ναη 2) Όρη Γηα ηελ αλάιπζε απηήο ηεο δηρνηνκηθήο εξψηεζεο αζθαιψο ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηνλ πίλαθα ησλ ζπρλνηήησλ ν νπνίνο είλαη: Αθνινπζείηε θάπνηα ππνζεξκηθή δηάηα Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid λαη 38 38,0 38,0 38,0 όρη 62 62,0 62,0 100,0 Total ,0 100,0 Παξαηεξνχκε φηη ην 62% δελ αθνινπζεί θάπνηα ππνζεξκηθή δίαηηα παξάιιεια κε ηε ιήςε αδπλαηηζηηθνχ ζθεπάζκαηνο ελψ κφλν ην 38% δήισζε πσο αθνινπζεί. Αθνινπζεί ην ζρεηηθφ δηάγξακκα: 46

47 Ερώτηση 9: Αθνινπζείηε θάπνηα δηαηξνθή ηαπηόρξνλα κε ηελ ιήςε ησλ αδπλαηηζηηθώλ ζθεπαζκάησλ; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: 1) Ναη 2) Όρη Γηα ηελ αλάιπζε απηήο ηεο δηρνηνκηθήο εξψηεζεο αζθαιψο ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηνλ πίλαθα ησλ ζπρλνηήησλ ν νπνίνο είλαη: Αθνινπζείηε θάπνηα δηαηξνθή Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid λαη 83 83,0 83,0 83,0 όρη 17 17,0 17,0 100,0 Total ,0 100,0 Παξαηεξνχκε φηη ην 83% ησλ εξσηεζέλησλ, έλα πνιχ κεγάιν πνζνζηφ δειαδή, απάληεζε πσο αθνινπζεί θάπνηα δηαηξνθή παξάιιεια κε ηελ ιήςε αδπλαηηζηηθψλ ζθεπαζκάησλ. Μφιηο ην 17% απάληεζε φηη δελ αθνινπζεί δηαηξνθή. Αθνινπζεί ην ζρεηηθφ δηάγξακκα: 47

48 Ερώτηση 10: Δίζηε επραξηζηεκέλνη/λεο από ην αδπλαηηζηηθό ζθεύαζκα πνπ θαηαλαιώλεηε; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: 1) Καζόινπ 2) Διάρηζηα 3) Αξθεηά 4) Πνιύ 5) Πάξα πνιύ Ζ αλάιπζε ηεο εξψηεζεο απηήο ζα γίλεη κε ηε ρξήζε ζπρλνηήησλ θαζψο ε ρξήζε κέζνπ δελ ζα ρε λφεκα αθνχ ε κεηαβιεηή είλαη ordinal. Ο πίλαθαο ζπρλνηήησλ είλαη ν εμήο: Ιθαλνπνίεζε Από ηε ρξήζε ζθεπάζκαηνο Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid θαζόινπ 8 8,0 8,0 8,0 ειάρηζηα 32 32,0 32,0 40,0 αξθεηά 45 45,0 45,0 85,0 πνιύ 13 13,0 13,0 98,0 παξά πνιύ 2 2,0 2,0 100,0 Total ,0 100,0 Παξαηεξνχκε φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ εξσηεζέλησλ δειαδή ην 45% απάληεζε φηη είλαη αξθεηά ηθαλνπνηεκέλν απφ ηελ ρξήζε ηνπ ζθεπάζκαηνο. Αθνινπζεί ην 32% πνπ απάληεζε φηη είλαη ειάρηζηα ηθαλνπνηεκέλν απφ ην ζθεχαζκα, ελψ πνιχ ηθαλνπνηεκέλν είλαη 48

49 ην 13%. Σν 8% δειψλεη θαζφινπ ηθαλνπνηεκέλν απφ ην ζθεχαζκα πνπ ρξεζηκνπνηεί, ελψ κφιηο ην 2% απάληεζε πσο είλαη παξά πνιχ ηθαλνπνηεκέλν. Δπεηδή νη απφιπηεο ζπρλφηεηεο είλαη ίδηεο κε ηηο ζρεηηθέο ζα αλαξηήζνπκε κφλν δηάγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ ην νπνίν αθνινπζεί: Ερώτηση 11: Πόζν θαηξό θαηαλαιώλεηε ην ζθεύαζκα απηό; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο 1) Δδώ θαη 1 βδνκάδα 2) Γπν βδνκάδεο 3) Έλα κήλα 4) Γπν κήλεο 5) Τξεηο κήλεο Γηα ηελ αλάιπζε ηεο εξψηεζεο ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ζπρλφηεηεο θαζψο ε ρξήζε ηνπ κέζνπ δελ ζα ρεη ην επηζπκεηφ απνηέιεζκα. Ο πίλαθαο ζπρλνηήησλ είλαη ν εμήο Πόζν θαηξό θαηαλαιώλεηε ην ζθεύαζκα Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid 1 βδνκάδα 10 10,0 10,0 10,0 2 εβδνκάδεο 17 17,0 17,0 27,0 1 κήλα 34 34,0 34,0 61,0 2 κήλεο 24 24,0 24,0 85,0 3 κήλεο 15 15,0 15,0 100,0 Total ,0 100,0 49

50 Παξαηεξνχκε φηη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ άπαληα πσο θαηαλαιψλεη ην ζθεχαζκα έλα κήλα κε πνζνζηφ 34%. Σν 24% δειψλεη πσο θαηαλαιψλεη ην ζθεχαζκα 2 κήλεο, ελψ ην 17% κφιηο 2 εβδνκάδεο. Σέινο νη απαληήζεηο πνπ δφζεθαλ ζε κηθξφηεξν πνζνζηφ είλαη 3 κήλεο (15%) θαη κηα εβδνκάδα κφιηο 10%. Αθνινπζεί ην δηάγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ: Ερώτηση 12:. Έρεηε δεη βειηίσζε ιακβάλνληαο ην αδπλαηηζηηθό ζθεύαζκα; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: 1) Ναη 2) Όρη Γηα ηελ αλάιπζε απηήο ηεο δηρνηνκηθήο εξψηεζεο ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηνλ πίλαθα ησλ ζπρλνηήησλ ν νπνίνο είλαη: Έρεηε δεη βειηίσζε Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid λαη 78 78,0 78,0 78,0 όρη 22 22,0 22,0 100,0 Total ,0 100,0 Παξαηεξνχκε φηη ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ εξσηεζέλησλ απάληεζε φηη έρεη δεη βειηίσζε κε ηε ρξήζε ησλ αδπλαηηζηηθψλ ζθεπαζκάησλ ( πνζνζηφ 78%) ελψ Μφιηο ην 22% απάληεζε πσο δελ έρεη παξαηεξήζεη θακία βειηίσζε ιακβάλνληαο αδπλαηηζηηθφ ζθεχαζκα. 50

51 Ερώτηση 13: Πόζα θηιά, θαηά πξνζέγγηζε, έρεηε ράζεη κε ηελ βνήζεηα ηνπ ζθεπάζκαηνο πνπ ιακβάλεηε; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: 1) 0 kg 2) έωο 2kg. 3) 3-5kg 4) 6-8kg 5) 9-12kg 6) 12+ Θα ρξεζηκνπνηήζνπκε ζπρλφηεηεο γηα ηελ αλάιπζε ηεο εξψηεζεο αθνχ ε ρξήζε κέζνπ δελ ελδείθλπηαη ζ απηήλ ηελ πεξίπησζε. Ο πίλαθαο ζπρλνηήησλ είλαη ν αθφινπζνο: Πνζά θηιά ράζαηε από ηε ρξήζε ηνπ ζθεπάζκαηνο Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid 0 kg 17 17,0 17,0 17,0 έσο 2 kg 38 38,0 38,0 55,0 3-5 kg 37 37,0 37,0 92,0 6-8 kg 3 3,0 3,0 95, kg 2 2,0 2,0 97,0 πάλσ από 12 kg 3 3,0 3,0 100,0 Total ,0 100,0 51

52 Παξαηεξνχκε φηη νη δπν ζπρλφηεξεο απαληήζεηο βξίζθνληαη πνιχ θνληά ζε πνζνζηά. Ζ κηα είλαη ε απάληεζε φηη νη θαηαλαισηέο έραζαλ έσο 2 Kg απφ ηε ρξήζε ηνπ ζθεπάζκαηνο (πνζνζηφ 38%) ελψ ε δεχηεξε φηη έραζαλ απφ 3 έσο 5 kg (πνζνζηφ 37%). Αθνινπζεί κε πνζνζηφ 17% ε απάληεζε φηη 0 θηιά ράζεθαλ κε ηελ ρξήζε ηνπ ζθεπάζκαηνο. Σέινο κε πνζνζηά 3% εκθαλίδνληαη νη απαληήζεηο απφ 6 έσο 8 Kg θαη πάλσ απφ 12 kg, ελψ ηέινο κφιηο 2 ζηνπο 100 απάληεζαλ φηη έραζαλ 9-12 kg κε ηελ βνήζεηα ηνπ ζθεπάζκαηνο. Οη παξαπάλσ παξαηεξήζεηο θαίλνληαη θαη ζην αθφινπζν δηάγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ: Ερώτηση 14: Γηα πόζα από ηα θηιά πνπ ράζαηε πηζηεύεηε όηη επζύλεηαη ε δξάζε ηνπ ζθεπάζκαηνο πνπ ιακβάλεηε; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο: 1) Γηα ην κεγαιύηεξν κέξνο ηωλ θηιώλ 2) Γηα ην ήκηζπ ηωλ θηιώλ 3) Γηα έλα κηθξό κέξνο ηωλ θηιώλ 4) Γηα ζρεδόλ θαλέλα κέξνο ηωλ θηιώλ Γηα ηελ αλάιπζε ρξεζηκνπνηνχκε ηνλ πίλαθα ζπρλνηήησλ θαζψο ε επηινγή ηνπ κέζνπ δελ ζα ρε λφεκα. Ο πίλαθαο είλαη ν εμήο: 52

53 Πνζά θηιά από ηα ρακέλα νθείινληαη ζηε ρξήζε ηνπ ζθεπάζκαηνο Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent Valid Γηα ην κεγαιύηεξν κέξνο ησλ θηιώλ Γηα ην ήκηζπ ησλ θηιώλ Γηα έλα κηθξό κέξνο ησλ θηιώλ Γηα ζρεδόλ θαλέλα κέξνο ησλ θηιώλ 25 25,0 25,0 25, ,0 31,0 56, ,0 24,0 80, ,0 20,0 100,0 Total ,0 100,0 Παξαηεξνχκε φηη ε επηινγή κε ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ είλαη απηή πνπ αλαθέξεη φηη ηα κηζά θηιά απφ απηά πνπ ράζεθαλ νθείινληαη ζηελ ρξήζε ηνπ ζθεπάζκαηνο κε πνζνζηφ 31%. Σν πνζνζηφ απηφ δελ είλαη πνιχ κεγάιν θαη ε δηάθνξα ηνπ κε απηά πνπ αθνινπζνχλ δελ είλαη επίζεο κεγάιε. Σν 25% απάληεζε φηη ζηελ ρξήζε ηνπ ζθεπάζκαηνο νθείιεηαη ε απψιεηα ηνπ κεγαιχηεξν κέξνπο ησλ θηιψλ πνπ ράζεθαλ, ελψ αθνινπζεί κε πνζνζηφ 24% ε απάληεζε φηη ζηε ρξήζε ηνπ ζθεπάζκαηνο νθείιεηαη ε απψιεηα ελφο κηθξνχ κέξνπο ησλ θηιψλ πνπ έραζαλ. Σέινο ην 20% απάληεζε φηη γηα θαλέλα κέξνο ησλ θηιψλ πνπ ράζεθαλ δελ είλαη ππεχζπλν ην ζθεχαζκα πνπ ρξεζηκνπνίεζαλ. Αθνινπζεί ην δηάγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ: 53

54 Ερώτηση 15:. Έρεηε λα αλαθέξεηε θάπνηεο παξελέξγεηεο πνπ λα ζρεηίδνληαη κε ηελ ιήςε ηνπ ζθεπάζκαηνο πνπ ιακβάλεηε; Οη απαληήζεηο απφ ηηο νπνίεο θαινχληαη λα επηιέμνπλ είλαη νη εμήο 1) Κακία 2) Σπρλννπξία 3) Φνύζθωκα-ελόριεζε ζην ζηνκάρη 4) Υπεξδηέγεξζε 5) Αιιαγή κεηαβνιηζκνύ 6) Υπλειία/Εαιάδεο πλεπψο ε αλάιπζε πνπ ζα πξαγκαηνπνηήζνπκε ζα βαζίδεηαη ζηνλ πίλαθα ζπρλνηήησλ ν νπνίνο είλαη Παξελέξγεηεο από ηε ιήςε ηνπ ζθεπάζκαηνο Valid Cumulative Frequency Percent Percent Percent Valid Κακία 90 90,0 90,0 90,0 Σπρλννπξία-πίεζε γηα ηνπαιέηα Φνύζθσκα-ελόριεζε ζην ζηνκάρη 2 2,0 2,0 92,0 2 2,0 2,0 94,0 Υπεξδηέγεξζε 1 1,0 1,0 95,0 Αιιαγή κεηαβνιηζκνύ 1 1,0 1,0 96,0 Υπλειία/δαιάδεο 4 4,0 4,0 100,0 Total ,0 100,0 Παξαηεξνχκε φηη ην ζπληξηπηηθφ πνζνζηφ ηνπ 90% δελ είρε λα αλαθέξεη θακία παξελέξγεηα απφ ηε ρξήζε αδπλαηηζηηθνχ ζθεπάζκαηνο. Σν 4% αλέθεξε ππλειίεο/δαιάδεο σο θχξηα παξελέξγεηα, ελψ ην 2% αλέθεξε ηε ζπρλννπξία θαη ηελ ελφριεζε ζην ζηνκαρη. Σέινο ην 1% αλέθεξε ππεξδηέγεξζε θαη αιιαγή κεηαβνιηζκνχ. Αθνινπζεί δηάγξακκα ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ: 54

55 Ερώτηση 16: Likert scale εξώηεζε κε 16 κεηαβιεηέο ζηηο νπνίεο νη εξσηεζέληεο θαινύληαη λα επηιέμνπλ Από 1 έσο 5 όπνπ 1 ζεκαίλεη ζπκθσλώ απόιπηα θαη 5 δηαθσλώ πιήξσο. Δπεηδή ζεσξνχκε ηηο κεηαβιεηέο πξνο αλάιπζε έσο ordinal θαη φρη interval δελ ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε κέζν σο ηξφπν αλάιπζεο γηαηί δελ ζα είρε λφεκα αιιά ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηελ επηθξαηνχζα ηηκή ή αιιηψο mode.ηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ θαίλνληαη εθηφο Απφ ηελ επηθξαηνχζα ηηκή, ε κεηαβιεηφηεηα (Variance) ηα ηεηαξηεκφξηα ην εχξνο θαη ε κηθξφηεξε θαη κεγαιχηεξε ηηκή πνπ απαληήζεθε.. 55

56 Όηαλ αγνξάδσ Δάλ δελ βξσ ηε κάξθα αδπλαηηζηηθνύ Η ηηκή είλαη πνιύ γηα πξώηε θνξά έλα αδπλαηηζηηθό Αγνξάδσ πνπ ζέισ, ηελ πάληα ηελ ίδηα παξαγγέιλσ κάξθα ζηνλ αδπλαηηζηηθνύ θαξκαθνπνηό ζθεπάζκαηνο, κνπ, ή ςάρλσ εδώ θαη πνιύ ζε άιιν θαηξό. θαξκαθείν. ζεκαληηθόο παξάγνληαο γηα ηελ αγνξά ελόο αδπλαηηζηηθνύ ζθεπάζκαηνο, γηα κέλα. ζθεύαζκα, ελεκεξώλνκαη πνιύ θαιά γηα ηηο ηδηόηεηέο ηνπ θαη ηα ζπζηαηηθά ηνπ. N Valid Missing Median 3,50 4,00 3,50 5,00 Mode Variance 1,237 1,457 1,100,749 Range Minimum Maximum Percentiles 25 3,00 3,00 3,00 4, ,50 4,00 3,50 5, ,00 5,00 4,00 5,00 56

57 Statistics πγθξίλσ πάληα πνιύ ζρνιαζηηθά ηα ζπζηαηηθά Σν Έρσ πξνζέμεη δηαθόξσλ αδπλαηηζηηθό ηελ δηαθήκηζε Έρσ κεγάιε παξόκνησλ ζθεύαζκα πνπ ζην θαξκαθείν εκπηζηνζύλε ζην αδπλαηηζηηθώλ ζπλήζσο ηνπ όλνκα ηεο εηαηξίαο ζθεπαζκάησλ, αγνξάδσ, έρεη αδπλαηηζηηθνύ πνπ παξάγεη ην πξηλ θαηαιήμσ ηελ θαιύηεξε ζθεπάζκαηνο αδπλαηηζηηθό ζην ηη ζα εκθάληζε θαη πνπ ζπλήζσο ζθεύαζκα πνπ αγνξάζσ. ζπζθεπαζία. αγνξάδσ. αγνξάδσ. N Valid Missing Median 4,00 2,00 3,00 4,00 Mode Variance 1,114 1,317 1,464 1,014 Range Minimum Maximum Percentiles 25 3,00 2,00 2,00 3, ,00 2,00 3,00 4, ,00 3,00 4,00 4,00 57

58 Αλ ν/ε Αλ βξσ θάπνην θαξκαθνπνηόο άιιν παξόκνην πρλά κνπ ζπζηήζεη αδπλαηηζηηθό ζπζηήλσ ηε έλα παξόκνην ζθεύαζκα κάξθα ηνπ αδπλαηηζηηθό άιιεο εηαηξίαο, αδπλαηηζηηθνύ ζθεύαζκα κε γλσζηήο, ζθεπάζκαηνο θάπνηαο άιιεο αιιά ζε Ρσηάσ πάληα ηε πνπ εηαηξίαο, ζα ρακειόηεξε γλώκε ηνπ/ηεο θαηαλαιώλσ πάξσ απηό ηηκή, ζα γηαηξνύ κνπ, ζηνπο θίινπο πνπ ζα κνπ αγνξάζσ απηό πξηλ θαηαιήμσ κνπ θαη ζε ζπζηήζεη ν κε ηελ ζε θάπνηα κάξθα όπνηνλ/αλ κε θαξκαθνπνηόο ρακειόηεξε αδπλαηηζηηθνύ ξσηήζεη. κνπ. ηηκή. ζθεπάζκαηνο. N Valid Missing Median 3,00 3,00 2,00 3,00 Mode Variance 1,303 1,492 1,360 1,363 Range Minimum Maximum Percentiles 25 3,00 3,00 1,25 3, ,00 3,00 2,00 3, ,00 4,00 3,00 5,00 58

59 Statistics Δίκαη πνιύ ελεκεξσκέλνο /λε γηα ην πώο θαη ζε πνηεο πνζόηεηεο ζα Γηα ηα πξέπεη λα αδπλαηηζηηθά Αγνξάδσ θαηαλαιώλσ ζθεπάζκαηα Αιιάδσ ζπρλά όπνηα κάξθα ηα δελ ρξεηάδεηαη κάξθα ζηα βξσ ζην αδπλαηηζηηθά ηόζε αδπλαηηζηηθά θαξκαθείν, ζθεπάζκαηα ελεκέξσζε ζθεπάζκαηα δελ δίλσ πνπ παίξλσ, θαη πξνζνρή, πνπ παίξλσ, κεγάιε ώζηε λα έρσ όζε ρξεηάδεηαη έηζη γηα πξνζνρή ζηε ην επηζπκεηό γηα ηα αιιαγή. κάξθα. απνηέιεζκα. θάξκαθα N Valid Missing Median 2,00 2,00 4,00 2,00 Mode Variance 1,113,870,988 1,232 Range Minimum Maximum Percentiles 25 1,00 1,00 3,00 1, ,00 2,00 4,00 2, ,00 2,00 5,00 2,75 ην δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί θαίλεηαη θαιχηεξα πνηα είλαη ε επηθξαηνχζα ηηκή ζε θάζε κεηαβιεηή. Οη κεηαβιεηέο εκθαλίδνληαη κε ηελ ζεηξά πνπ εκθαλίδνληαη ζηνπο παξαπάλσ πίλαθεο. 59

60 Παξαηεξνχκε φηη νη παξαηεξήζεηο ζηηο νπνίεο ζπκθσλνχλ νη εξσηεζέληεο, έρνπλ δειαδή απαληήζεη 5 ή 4 είλαη νη 1, 2, 4, 5, 15. Οη πξψηεο δπν παξαηεξήζεηο δείρλνπλ φηη νη θαηαλαισηέο πνπ απάληεζαλ έρνπλ θαηά βάζε αθνζίσζε ζηελ κάξθα πνπ αγνξάδνπλ αθνχ φπσο δειψλνπλ αγνξάδνπλ πάληα ηελ ίδηα θαη αλ δελ ηελ βξνπλ δελ αγνξάδνπλ άιιε κάξθα αιιά παξαγγέιλνπλ ηελ ίδηα ή ηελ ςάρλνπλ αιινχ. Οη παξαηεξήζεηο 4, 15 έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ ελεκέξσζε ηελ νπνία νη εξσηεζέληεο ζεσξνχλ ζεκαληηθή, αθνχ δειψλνπλ φηη ελεκεξψλνληαη γηα ηα ζπζηαηηθά θαη ηηο ηδηφηεηεο ησλ ζθεπαζκάησλ πνπ θαηαλαιψλνπλ φπσο θαη γηα ηελ πνζφηεηα πνπ ελδείθλπηαη λα θαηαλαιψλνπλ. Σέινο ε εξψηεζε 5 καο δείρλεη φηη νη εξσηεζέληεο ζπγθξίλνπλ πάληα ηα ζπζηαηηθά ησλ ζθεπαζκάησλ πξηλ θαηαιήμνπλ ζε απηφ πνπ ζα αγνξάζνπλ. ηε ζπλέρεηα παξαηεξνχκε φηη ππάξρνπλ 5 εξσηήζεηο ζηηο νπνίεο νη εξσηεζέληεο απάληεζαλ νχηε ζπκθσλψ νχηε δηαθσλψ, πνπ ζεκαίλεη πσο είλαη είηε ειαθξψο αδηάθνξνη σο πξνο ηηο παξαηεξήζεηο απηέο, είηε δελ έρνπλ αθφκα ζρεκαηίζεη άπνςε. Οη παξαηεξήζεηο απηέο είλαη νη 3, 8, 9, 10, 12. Ζ παξαηήξεζε 3 έρεη λα θάλεη κε ηελ ηηκή φπνπ παξαηεξνχκε φηη νη εξσηεζέληεο απάληεζαλ πσο δελ είλαη νχηε ζεκαληηθή αιιά νχηε θαη ηειείσο αδηάθνξε γηα απηνχο. Ζ εξψηεζε 8 έρεη λα θάλεη κε ην φλνκα ηεο εηαηξίαο πνπ παξάγεη ην ζθεχαζκα 60