Περαιτέρω πληροφορίες για το δίκτυο Natura 2000 είναι διαθέσιμες στο

Transcript

1 Ευρωπαϊκή Επιτροπή

2 Το δίκτυο κέντρων μετάδοσης πληροφοριών «Europe Direct» είναι μια υπηρεσία με στόχο να σας διευκολύνει να βρείτε τις απαντήσεις στις ερωτήσεις σας σχετικά με το νέο αριθμό ατελούς τηλεφωνικής κλήσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Πολλά συμπληρωματικά στοιχεία σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση διατίθενται μέσω του διαδικτύου. Είναι προσπελάσιμα στον εξυπηρετητή Europa ( Περαιτέρω πληροφορίες για το δίκτυο Natura 2000 είναι διαθέσιμες στο Η βιβλιογραφική αναφορά παρατίθεται στο τέλος της παρούσας έκδοσης. Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Επισήμων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 2009 ISBN Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 2009 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή, εφόσον αναφέρεται η πηγή. Όλες οι φωτογραφίες της παρούσας έκδοσης καλύπτονται από κατοχυρωμένα δικαιώματα αναδημοσίευσης (πνευματικής ιδιοκτησίας) και απαγορεύεται να χρησιμοποιηθούν εκτός της παρούσας έκδοσης χωρίς τη ρητή άδεια των φωτογράφων. Εκτύπωση στο Βέλγιο Εκτύπωση σε ανακυκλωμένο χαρτί που έχει κερδίσει το ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα για γραφικό χαρτί.

3 σελίδα 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η φύση της Ευρώπης μια πλούσια φυσική κληρονομιά 4 Φύση ένας πολύτιμος πόρος 6 Η φύση... υπό διωγμό 8 Τι κάνουμε εμείς σχετικά με αυτό; η απάντηση της Ευρώπης 10 Οι Οδηγίες για τους Οικοτόπους και τα Πτηνά 12 Το δίκτυο Natura 2000 ένα ευρωπαϊκό δίκτυο τόπων 14 Natura 2000 ένα μέρος της ζωντανής υπαίθρου 16 Οι άνθρωποι στην καρδιά του Natura Πώς λειτουργεί το Natura 2000 στην πράξη; 20 Πως ξέρουμε αν έχουμε επιτύχει; 22 Natura 2000 τι μπορείς να κάνεις για να βοηθήσεις; 24 Φωτογραφικές αναφορές

4 Η φύση της Ευρώπης μια πλούσια φυσική κληρονομι Η Ευρώπη καλύπτει λιγότερο από το 5% της επιφάνειας του πλανήτη. Εντούτοις, παρά το μικρό μέγεθος της, χαρακτηρίζεται από μια εκπληκτική ποικιλία φυτών, ζώων και τοπίων, πολλά από τα οποία δεν απαντώνται πουθενά αλλού στην υφήλιο. Η εν λόγω βιοποικιλότητα εν πολλοίς οφείλεται σε κλιματικές, τοπογραφικές και γεωλογικές διαφορές. Από τον Αρκτικό Κύκλο ως τις θερμές μεσογειακές ακτές, από τις κορυφές των Άλπεων ως τις μεγάλες πεδιάδες της Κεντρικής Ευρώπης, το φάσμα των φυσικών συνθηκών στη μικρή μας ήπειρο είναι εντυπωσιακό. Η μακρά μας σχέση με το έδαφος είναι επίσης σημαντική και εξηγεί πως διαμορφώθηκε η ύπαιθρος μας. Για αιώνες οι άνθρωποι ανέπτυξαν διαφορετικές μεθόδους επεξεργασίας του εδάφους, που οδήγησαν στην διαμόρφωση των αποκαλούμενων «ημιφυσικών» οικολογικών ενδιαιτημάτων, που είναι πλούσια σε άγρια ζωή (θεριζόμενοι λειμώνες, δασόφυτοι βοσκότοποι, ανοικτοί χερσότοποι) και για να επιβιώσουν εξαρτώνται απόλυτα από τη συνέχιση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Η ύπαιθρός μας απηχεί επίσης το πλούσιο ευρωπαϊκό μείγμα εθνικοτήτων, πολιτιστικών παραδόσεων, γλωσσών και ταυτοτήτων. Ελάχιστα μέρη στον κόσμο διαθέτουν ανάλογου πλούτου, αντίθεσης και τοπικών χαρακτήρων μωσαϊκό οικολογικών ενδιαιτημάτων, άγριας ζωής και πολιτιστικών τοπίων τόσο στενά αλληλένδετων και σε τόσο μικρή περιοχή. Όλα αυτά καθιστούν τη φύση της Ευρώπης μοναδική. Αυτή είναι η φυσική μας κληρονομιά. NATURа Η ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΣΕΝΑ

5 ά

6 Φύση ένας πολύτιμος πόρος Προστατεύοντας τη φυσική μας κληρονομιά μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι τα ιδιαίτερης ποικιλίας φυτά, ζώα και οικολογικά ενδιαιτήματα στην Ευρώπη θα διατηρηθούν και για τις επερχόμενες γενεές. Ανεξάρτητα αν ζούμε σε πόλεις ή στην εξοχή, οι περισσότεροι από εμάς επιδιώκουν να έρθουν σε επαφή με τη φύση κάποια στιγμή για να θαυμάσουν το όμορφο σκηνικό που προσφέρει, να βαδίσουν, να κολυμπήσουν, να ψαρέψουν, να χαλαρώσουν, να την εξερευνήσουν ή απλώς να απολαύσουν καθαρό αέρα και να ακούσουν το κελάηδημα των πουλιών. Όλα αυτά έχουν σοβαρές ευεργετικές επιπτώσεις στην υγεία και την ευζωία μας. ΕΚΤΙΜΟΥΜΕ ΔΕΟΝΤΩΣ ΤΗ ΦΥΣΗ ΜΑΣ; Ο πίνακας με τις εκτάσεις παπαρούνας του Monet υπολογίζεται ότι κοστίζει 5 50 εκατ. ευρώ η τιμή τους στην πραγματικότητα ανέρχεται σε ευρώ ανά εκτάριο. Η φύση όμως έχει πολύ περισσότερα από την εγγενή και αισθητική αξία της μας παρέχει επίσης μια σειρά οφελών όπως τροφή, ίνες, καθαρό νερό, υγιές έδαφος και πολλά περισσότερα. Οι υγρότοποι για παράδειγμα αποτελούν φυσική άμυνα απέναντι στις πλημμύρες, λειτουργώντας σα σφουγγάρια που απορροφούν το νερό που περισσεύει. Οι καλαμιώνες συμβάλλουν στον καθαρισμό μολυσμένου νερού απορροφώντας τοξικές ουσίες, οι μέλισσες επικονιάζουν τα σπαρτά μας, ενώ οι τυρφώνες λειτουργούν ως φυσικές δεξαμενές του διοξειδίου του άνθρακα, που αποτελεί τη βασική αιτία για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Πάνω από όλα η φύση παρέχει μια ζωτική πηγή εισοδήματος για αμέτρητους ανθρώπους στην Ευρώπη που εκμεταλλεύονται τους φυσικούς της πόρους με αειφόρο τρόπο. Η χαμηλής έντασης γεωργία για παράδειγμα αναπτύσσεται σε μεγάλα τμήματα της Ευρώπης, εξασφαλίζοντας τη διαβίωση εκατομμυρίων ανθρώπων. NATURа Η ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΣΕΝΑ

7 Φύση: ένα μέρος της ταυτότητάς μας Μία πρόσφατη μελέτη για την οικονομική αξία τριών Εθνικών Πάρκων στην Ουαλία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα Πάρκα αυτά υποστηρίζουν σχεδόν θέσεις εργασίας και αποφέρουν συνολικό εισόδημα περίπου 250 εκατ. ευρώ το χρόνο.

8 Η φύση... υπό διωγμό Η φύση στην Ευρώπη αντιμετωπίζει κλιμακούμενες απειλές. Ολόκληροι πληθυσμοί ειδών μειώνονται με ανησυχητικούς ρυθμούς και πολλά πολύτιμα φυσικά και ημιφυσικά οικολογικά ενδιαιτήματα εξαφανίζονται ταχύτατα. Σήμερα, περίπου τα μισά από τα θηλαστικά της Ευρώπης και το ένα τρίτο των ειδών ερπετών, ψαριών και πτηνών κινδυνεύουν να εκλείψουν. Αυτή η δραματική συρρίκνωση οφείλεται πρωτίστως στην απώλεια και την κατάτμηση των οικολογικών ενδιαιτημάτων από τα οποία εξαρτώνται τα επιμέρους είδη. Πολλά από τα εν λόγω οικολογικά ενδιαιτήματα μειώνονται λόγω της εντατικότερης χρήσης των εδαφών, της δημιουργίας μεγάλης κλίμακας υποδομών όπως το οδικό σύστημα, και της σταθερής εξάπλωσης των αστικών περιοχών. Μόλις σε λίγες μόνο δεκαετίες οι μισές από τις πολύτιμες εκτάσεις υγροτόπων της Ευρώπης αποξηράνθηκαν για να ανακτηθούν εδάφη και σχεδόν τα τρία τέταρτα των αμμοθινών στη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία εξαφανίστηκαν υπό την ασφυκτική πίεση του μαζικού τουρισμού. Τελευταία, η κλιματική αλλαγή καθώς και η παρατεινόμενη εξάπλωση ξενικών ειδών που εκτοπίζουν τα ιθαγενή φυτά και ζώα έχουν γίνει μείζοντα θέματα τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τη βιοποικιλότητα. Άλλες απειλές για τη φύση είναι η ρύπανση, η μη βιώσιμη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και η εγκατάλειψη των εδαφών. Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ «PRESTIGE» Όταν το πετρελαιοφόρο Prestige βυθίστηκε στα ανοικτά των ακτών της Βόρειας Ισπανίας το Νοέμβριο του 2002, απελευθερώθηκαν τόνοι αργού πετρελαίου που σκότωσαν περίπου θαλασσοπούλια (ως επί το πλείστον κοινά είδη όπως ο μαραγκολεπτοραμφόκεπρος, ο μύχος του Ατλαντικού και η άλκα). Οι ζημίες που προκλήθηκαν στην αλιεία, τον τουρισμό και τη φυσική κληρονομιά στα χλμ της ακτής που προσβλήθηκε από την πετρελαιοκηλίδα κόστισαν περίπου 5 δις ευρώ. Επηρεάστηκαν άμεσα άνθρωποι στον τομέα της αλιείας και της εκμετάλλευσης των οστράκων. Πολλές από τις τοπικές αλιευτικές οργανώσεις ανέφεραν ότι τα μηνιαία αλιεύματα μειώθηκαν κατά 80%. NATURа Η ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΣΕΝΑ

9 Δεν απειλούνται μόνο τα σπάνια είδη όπως οι αρκούδες, οι πεταλούδες και τα ενδημικά φυτά. Κατά τα τελευταία 20 χρόνια μειώθηκαν ακόμη και οι πληθυσμοί του κοινού σπουργιτιού λόγω της απώλειας των οικοτόπων τους. Εξαφανίστηκαν εξάλλου και οι περισσότεροι από τους ευρωπαϊκούς χερσότοπους. Κατά συνέπεια παρακμάζουν και πολλά από τα είδη των οποίων η επιβίωση εξαρτιόταν από τα εν λόγω οικολογικά ενδιαιτήματα, όπως οι αμμόσαυρες και ο ρεικοτσιροβάκος. μείωση σταθερό Η μείωση των πληθυσμών του κοινού σπουργιτιού στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Πηγή BirdLife 2005

10 Τι κάνουμε εμείς σχετικά η απάντηση της Ευρώπης Μπροστά σ αυτήν την ανησυχητική υποβάθμιση, άνθρωποι από όλη την Ευρώπη έχουν εκφράσει ολοένα και μεγαλύτερες ανησυχίες σχετικά με την απώλεια της φυσικής μας κληρονομιάς και της βιοποικιλότητας στην οποία βασιζόμαστε όλοι για την υγεία μας και την ευημερία μας. Οι κυβερνήσεις των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανταποκρίθηκαν κατάλληλα και το 2001 δεσμεύθηκαν στην Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Κορυφής του Gothenburg να σταματήσουν την απώλεια της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη έως το Δεδομένου ότι η φύση δεν αναγνωρίζει εθνικά σύνορα, ένας τόσο φιλόδοξος στόχος μπορεί να επιτευχθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο εάν υπάρξει συντονισμός των καταβαλλόμενων προσπαθειών και συγκέντρωση των διαθέσιμων πόρων. Ποταμοί όπως ο Δούναβης διασχίζουν πολλές χώρες και εάν μία από αυτές προκαλεί ζημίες στον ποταμό όλες οι υπόλοιπες μπορεί να επηρεαστούν. Τα αποδημητικά πτηνά καλύπτουν κατά μήκος και πλάτος ολόκληρη την Ευρώπη στην προσπάθειά τους για ανάπαυση, τροφή και αναπαραγωγή. Εάν οι οικότοποί τους προστατεύονται μόνο σε ένα μέρος της Ευρώπης και όχι σε κάποιο άλλο, οι πιθανότητες επιβίωσης των ειδών αυτών αναμφίβολα μειώνονται δραματικά. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία καθορίζει πρότυπα για τη διαφύλαξη της φύσης σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και επιτρέπει στα 27 κράτη μέλη της να συνεργάζονται στο ίδιο άρτιο νομοθετικό πλαίσιο με στόχο την προστασία των πλέον ευπαθών ειδών και κατηγοριών οικολογικών ενδιαιτημάτων. NATURа Η ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΣΕΝΑ

11 με αυτό; Ο Ευρωπαϊκός γερανός μετακινείται ανά την Ευρώπη από τους χειμερινούς τόπους διατροφής του το καλοκαίρι στις θερινές τοποθεσίες αναπαραγωγής του στο Βορρά. Χάρη στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, προστατεύονται κατά μήκος της αποδημητικής του διαδρομής πολλοί τόποι με αποτέλεσμα να παρατηρείται αύξηση των πληθυσμών του στην Ε.Ε. Περιοχές Natura 2000 της Ε.Ε. που έχουν ενταχθεί για τον κοινό γερανό, κατάσταση Οκτ. 08

12 Οι Οδηγίες για τους Οικοτόπους και τα Πτη Ακρογωνιαίοι λίθοι της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την διαφύλαξη της φύσης είναι οι Οδηγίες για τα Πτηνά και τους Οικοτόπους (οικολογικά ενδιαιτήματα). Η Οδηγία για τα Πτηνά εγκρίθηκε το 1979 με στόχο την προστασία όλων των άγριων πτηνών και των πλέον σημαντικών τους οικολογικών ενδιαιτημάτων ανά την Ε.Ε. Η οδηγία τερματίζει ορισμένες πρακτικές όπως η αιχμαλωσία και η πώληση αυτοχθόνων αγρίων πτηνών ή η χρήση μεθόδων θανάτωσης αυτών άνευ διακρίσεων, και καθιερώνει νόμιμο μηχανισμό για την κανονιστική ρύθμιση άλλων δραστηριοτήτων όπως το κυνήγι, ώστε να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητά τους. Η οδηγία υποχρεώνει επίσης τα 27 κράτη μέλη να προστατεύουν τους πλέον σημαντικούς τόπους για όλα τα αποδημητικά πτηνά και ιδίως για πάνω από 190 απειλούμενα είδη, αποδίδοντας ιδιαίτερη προσοχή στους υγροτόπους διεθνούς σημασίας. Το 1992, η Ε.Ε. εξέδωσε την Οδηγία για τους Οικοτόπους (Οικολογικά Ενδιαιτήματα). Η οδηγία αυτή καθιερώνει παρεμφερή μέτρα με τα προβλεπόμενα από την Οδηγία για τα Πτηνά με στόχο την προστασία της άγριας ζωής στην Ευρώπη διευρύνοντας παράλληλα το πεδίο εφαρμογής της κατά τρόπο που να καλύπτει πολύ ευρύτερο φάσμα σπάνιων, απειλούμενων ή ενδημικών ειδών, συμπεριλαμβανόμενων πάνω από χίλια ζωικά και φυτικά είδη. Παράλληλα, για πρώτη φόρα χαρακτηρίζονται ως στόχοι διατήρησης 230 σπάνια και χαρακτηριστικά είδη οικολογικών ενδιαιτημάτων. Οι εν λόγω οδηγίες αντιπροσωπεύουν την πλέον φιλόδοξη και μεγάλης κλίμακας πρωτοβουλία μέχρι σήμερα για τη διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο ΙΒΗΡΙΚΟΣ ΛΥΓΚΑΣ (Lynx pardinus) Με πληθυσμό γύρω στα άτομα, ο ιβηρικός λύγκας είναι σήμερα ένα από τα πλέον απειλούμενα είδη στον κόσμο. Η εντατικοποίηση των γεωργικών δραστηριοτήτων και η ανάπτυξη υποδομών (όπως το οδικό σύστημα) έχουν οδηγήσει στην κατάτμηση του οικολογικού του ενδιαιτήματος σε τέτοιο βαθμό που είναι πλέον περιορισμένος σε λίγους απομονωμένους θύλακες στη νοτιοδυτική Ισπανία και την Πορτογαλία. Η παράνομη θήρα, οι παγίδες και τα οδικά ατυχήματα επιβαρύνουν περαιτέρω την κατάστασή του όπως εξάλλου συμβαίνει και λόγω της έλλειψης της κύριας πηγής τροφής του που είναι τα κουνέλια τα οποία έχουν σχεδόν ολοσχερώς εξοντωθεί από την ασθένεια της μυξωμάτωσης. Εάν δεν ανακάμψουν οι πληθυσμοί του, ο ιβηρικός λύγκας θα είναι το πρώτο είδος αιλουροειδών που θα εκλείψει μετά τη μαχαιρόδοντη τίγρη πριν από χρόνια. NATURа Η ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΣΕΝΑ

13 νά Το φάσμα των τύπων οικολογικών ενδιαιτημάτων που διαφυλάσσονται βάσει της Οδηγίας για τους Οικοτόπους είναι ιδιαίτερα ευρύ και ποικίλλει από τα φυσικά δάση της Σκανδιναβίας, μέχρι τις ασβεστολιθικές πλάκες του Ατλαντικού και τα πλούσια σε είδη βοσκοτόπια των Άλπεων. Απειλούμενα είδη όπως ο μπούφος, η πεταλούδα Lycaena dispar και το λουλούδι Pulsatilla patens προστατεύονται επίσης.

14 Το δίκτυο Natura 2000 ένα ευρωπαϊκό δίκτυο τόπων Καθοριστικό στοιχείο και των δύο οδηγιών για τη φύση είναι η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου προστατευόμενων περιοχών που αποκαλείται δίκτυο Natura Κάθε χώρα έχει χαρακτηρίσει τους τόπους του Natura 2000 με στόχο να διευκολυνθεί η διαφύλαξη σπάνιων οικολογικών ενδιαιτημάτων και ειδών στην επικράτειά της. Περισσότεροι από τόποι έχουν συμπεριληφθεί στο δίκτυο μέχρι σήμερα. Συνολικά καλύπτουν μια σημαντική επιφάνεια: σχεδόν ένα πέμπτο των ευρωπαϊκών εδαφών και ένα σημαντικό μέρος των γύρω θαλασσών. Αυτό το καθιστά το μεγαλύτερο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο. Οι επιμέρους τόποι του Natura 2000 ποικίλλουν ως προς το μέγεθος από τοποθεσίες μικρότερες του ενός εκταρίου έως εκτάσεις που υπερβαίνουν τα χλμ² ανάλογα με τα είδη ή τα οικολογικά ενδιαιτήματα των οποίων η διαφύλαξη επιδιώκεται. Ως επί το πλείστον η έκτασή τους κυμαίνεται μεταξύ 100 και εκταρίων. Ορισμένοι από τους τόπους αυτούς βρίσκονται σε απομονωμένες περιοχές αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις αποτελούν συστατικό στοιχείο της υπαίθρου μας και περιέχουν ευρύ φάσμα διαφορετικών οικολογικών ενδιαιτημάτων, ρυθμιστικών ζωνών (ζωνών απομόνωσης) και άλλων στοιχείων του τοπίου. Οδηγία των Οικοτόπων Παράρτημα Ι: Τύποι Οικοτόπων Παράρτημα ΙΙ: Είδη Εθνικός κατάλογος τόπων Ως εκ τούτου το Natura 2000 όχι μόνο προστατεύει ορισμένα από τα πλέον σπάνια είδη και οικολογικά ενδιαιτήματα της Ευρώπης, αλλά παράλληλα προσφέρει ασφαλές καταφύγιο για αναρίθμητα άλλα ζώα, φυτά και χαρακτηριστικά της άγριας ζωής που, μολονότι πιο κοινά, είναι ανάλογης σημασίας στοιχεία της φυσικής μας κληρονομιάς. NATURа Η ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΣΕΝΑ

15 ΒΙΟΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Στην Ε.Ε. διακρίνονται εννέα βιογεωγραφικές περιοχές, καθεμία από τις οποίες χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερο συνδυασμό βλάστησης, κλίματος, τοπογραφίας και γεωλογίας. Οι εργασίες στο επίπεδο αυτό καθιστούν ευκολότερο τον έλεγχο των τάσεων που παρατηρούνται όσον αφορά τη διαφύλαξη ειδών και οικολογικών ενδιαιτημάτων υπό παρεμφερείς φυσικές συνθήκες και ανεξάρτητα των πολιτικών και διοικητικών συνόρων. Μακαρονησία Μεσογειακή Μαύρη Θάλασσα Στεπική Παννωνική Αλπική Ηπειρωτική Ατλαντική Βόρεια Κατάλογος Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΠ) Οδηγία για τα Πτηνά Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) NATURA 2000 ΠΩΣ ΕΠΙΛΕΓΟΝΤΑΙ ΟΙ ΤΟΠΟΙ ΤΟΥ NATURA 2000; Για είδη και οικοτόπους της Οδηγίας των Οικοτόπων: ΣΤΑΔΙΟ 1: Το πρώτο βήμα ανήκει στα κράτη μέλη. Κάθε χώρα χαρακτηρίζει τους τόπους που θεωρούνται σημαντικοί για τη διατήρηση ειδών και οικολογικών ενδιαιτημάτων που αναφέρονται στους καταλόγους της Οδηγίας για τα οικολογικά ενδιαιτήματα και απαντώνται φυσικά στην επικράτειά της. Η επιλογή στο στάδιο αυτό γίνεται αποκλειστικά και μόνο με οικολογικά κριτήρια. ΣΤΑΔΙΟ 2: Τα κράτη μέλη αποστέλλουν τους εθνικούς καταλόγους που συντάσσουν για το Natura 2000 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία εξετάζει τις παρεχόμενες πληροφορίες για όλη τη βιογεωγραφική περιοχή και, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, τους εμπλεκόμενους οργανισμούς, ανεξάρτητους επιστήμονες και μη κυβερνητικές οργανώσεις, επιλέγει τους τόπους που θεωρούνται ιδιαίτερης κοινοτικής σημασίας. Εάν ο κατάλογος θεωρηθεί ανεπαρκής, τα κράτη μέλη καλούνται να προτείνουν περισσότερους τόπους για να συμπληρωθεί το δίκτυο. ΣΤΑΔΙΟ 3: Κατά το τελικό στάδιο τα κράτη μέλη προστατεύουν επισήμως τις εν λόγω περιοχές και καθιερώνουν μέτρα για να εξασφαλιστεί η διαφύλαξη ή η αποκατάσταση της καλής τους κατάστασης. Για είδη της Οδηγίας των Πτηνών, οι τόποι χαρακτηρίζονται από τα κράτη μέλη, και μετά από αξιολόγηση συμπεριλαμβάνονται στο δίκτυο Natura 2000.

16 Naturа 2000 ένα μέρος της ζωντανής υπαίθρ Συχνά οι άνθρωποι συσχετίζουν τη διαφύλαξη της φύσης με απόλυτα προστατευόμενες φυσικές περιοχές όπου απαγορεύεται συστηματικά η ανάπτυξη οποιασδήποτε ανθρώπινης δραστηριότητας. Το Natura 2000 υιοθετεί διαφορετική προσέγγιση. Αναγνωρίζει πλήρως ότι ο άνθρωπος αποτελεί συστατικό στοιχείο της φύσης και ότι άνθρωπος και φύση αποδίδουν καλύτερα συνεργαζόμενοι. Όντως, πολλοί τόποι του Natura 2000 είναι πολύτιμοι ακριβώς λόγω του τρόπου με τον οποίο έχει γίνει η διαχείρισή τους μέχρι σήμερα. Σε ανάλογες περιπτώσεις, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι ανάλογες δραστηριότητες (π.χ. η εκτατική γεωργία) μπορούν να συνεχιστούν και μελλοντικά. Ως εκ τούτου, ενώ υπάρχουν και κάποιες απόλυτα προστατευόμενες φυσικές περιοχές στο δίκτυο στις οποίες είναι λίαν περιορισμένες οι ανθρώπινες δραστηριότητες για να προστατευθούν άγριες μορφές ζωής και οικολογικά ενδιαιτήματα, στην πλειοψηφία τους οι τόποι του Natura 2000 εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο διαχείρισης η οποία λαμβάνει υπόψη τα ευπαθή οικολογικά ενδιαιτήματα και είδη που απαντώνται σε αυτούς. Τοιουτοτρόπως το Natura 2000 υποστηρίζει την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης. Στόχος του δεν είναι να σταματήσουν οι οικονομικές δραστηριότητες αλλά να καθοριστούν οι παράμετροι υπό τις οποίες οι εν λόγω δραστηριότητες επιτρέπεται να αναπτύσσονται ώστε να διαφυλάσσεται παράλληλα η βιοποικιλότητα στην Ευρώπη. NATURа Η ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΣΕΝΑ

17 ου ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΤΟΠΟΥΣ ΤΟΥ NATURA 2000 Στους τόπους του Natura 2000 τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε: να αποφεύγονται δραστηριότητες που θα μπορούσαν να διαταράξουν σοβαρά τα είδη ή να υποβαθμίσουν τα οικολογικά ενδιαιτήματα λόγω των οποίων έχει χαρακτηριστεί ο αντίστοιχος τόπος. να λαμβάνονται θετικά μέτρα, εφόσον αυτό χρειάζεται, για τη διατήρηση και την αποκατάσταση των οικολογικών ενδιαιτημάτων και των ειδών με σκοπό να εξασφαλίζεται ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης. Επιπλέον, οι τόποι του Natura 2000 πρέπει να προστατεύονται από κάθε νέο αναπτυξιακό έργο ή μείζονες μεταβολές στη χρήση γης που θα μπορούσαν να βλάψουν σοβαρά τη φυσική τους αξία εφόσον ανάλογες εξελίξεις δε θεωρείται ότι βασίζονται σε επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος και εφόσον λαμβάνονται κατάλληλα αντισταθμιστικά μέτρα. Εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να αποφασίσει με ποιόν τρόπο τηρούνται οι εν λόγω προϋποθέσεις. Εντούτοις όλα τα μέτρα διατήρησης επιβάλλεται να λαμβάνουν υπόψη τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά καθώς και τα περιφερειακά και τοπικά χαρακτηριστικά των εν λόγω τόπων.

18 Οι άνθρωποι στην καρδιά του Natura 2000 Σε όλη την Ευρώπη υφίστανται ήδη παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο υλοποιείται το Natura Στις περισσότερες περιπτώσεις, χρειάζονται μόνο μικρές προσαρμογές ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι ήδη υφιστάμενες χρήσεις γης συμβιβάζονται με τη διατήρηση των ειδών και των οικολογικών ενδιαιτημάτων, φροντίζοντας για παράδειγμα να θερίζονται τα χωράφια λίγες εβδομάδες αργότερα ώστε να έχει ολοκληρωθεί το φτέρωμα των νεοσσών των πουλιών που φωλιάζουν στο έδαφος, να αποφεύγεται η διαταραχή περιοχών αναπαραγωγής, τροφοληψίας ή ανάπαυσης ζώων σε ορισμένες χρονικές περιόδους του έτους κ.λ.π. Εντούτοις υπάρχουν και περιπτώσεις κατά τις οποίες επιβάλλονται ουσιαστικότερες αλλαγές για να αποφευχθεί η περαιτέρω υποβάθμιση ή να διευκολυνθεί η αποκατάσταση ενός τόπου ώστε να περιέλθει σε ικανοποιητική κατάσταση. Σε όλες τις περιπτώσεις είναι καθοριστικής σημασίας όσοι ζουν και εργάζονται σε τόπους του Natura 2000 να συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη μακροπρόθεσμη διαχείριση των εν λόγω τόπων. Είτε πρόκειται για ιδιοκτήτες γης, χρήστες γης, κυβερνητικές αρχές, βιομηχανίες, ψυχαγωγικές ομάδες, συλλόγους προστασίας της φύσης, τοπικές κοινότητες και ενδιαφερόμενους πολίτες, πρέπει να καταστεί σαφές ότι όλοι καλούνται να διαδραματίσουν σοβαρό ρόλο για την επιτυχία του Natura 2000 και για την άρση της απώλειας της βιοποικιλότητας. Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Αναπτυξιακά έργα τα οποία συνεπάγονται σοβαρές αλλαγές στον τρόπο χρήσης της γης σε τόπους του Natura 2000 (όπως για παράδειγμα η κατασκευή νέων δρόμων, η μετατροπή λειμώνων σε δασικές φυτείες για εμπορική εκμετάλλευση) πρέπει κατά πρώτον να αξιολογούνται ώστε να καθορίζεται κατά πόσον το εκάστοτε έργο ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη φυσική αξία του τόπου. Εάν ο αντίκτυπος δε θεωρείται σοβαρός το έργο μπορεί να εκτελείται. Εάν οι συνέπειες αναμένεται να είναι ουσιαστικές πρέπει να διερευνούνται πλήρως όλες οι εναλλακτικές λύσεις που αναμένεται να προκαλέσουν μικρότερες ζημίες ώστε να επιλεχθεί κάποια από αυτές, παραδείγματος χάρη αλλάζοντας τη διαδρομή του νέου δρόμου, επιλέγοντας κάποια άλλη τοποθεσία εκτός του Natura 2000 κλπ. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις προβλέπεται ότι επιτρέπεται η διεκπεραίωση έργων που προκαλούν ζημίες σε τόπους του Natura 2000 όταν θεωρείται ότι τα έργα αυτά είναι απαραίτητα για επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος και δεν υφίστανται βιώσιμες εναλλακτικές δυνατότητες. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να λαμβάνονται αντισταθμιστικά μέτρα ώστε να εξασφαλίζεται ότι δεν τίθεται σε κίνδυνο το δίκτυο Natura NATURа Η ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΣΕΝΑ

19 Η ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΑΣΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ Το δάσος οξυάς στο Hainich καλύπτει 150 χλμ², και είναι ένα από τα μεγαλύτερα του είδους του στην Ευρώπη. Μετά την ενοποίηση της Γερμανίας, η περιφερειακή κυβέρνηση της Thuringia χαρακτήρισε πολλά από τα μέρη του ως φυσικό πάρκο και ως τόπο του Natura 2000 ώστε να αποφευχθεί η υπερεκμετάλλευσή του. Η ένωση των ιδιοκτητών μεγάλου μέρους των εν λόγω εκτάσεων αρχικά αντιτέθηκε έντονα στο χαρακτηρισμό τους, φοβούμενη ότι θα είχε ως αποτέλεσμα να παρεμποδιστεί η αξιοποίηση του δάσους για οικονομικούς σκοπούς. Εντούτοις, οι αρμόδιες αρχές για τη διατήρηση των εν λόγω εκτάσεων σύντομα μπόρεσαν να διαλύσουν αυτούς τους φόβους: η ένωση κλήθηκε να ασκήσει μια μορφή επιλεκτικής δασοκομίας, που προβλέπει την κοπή των ήδη ώριμων δένδρων εκ περιτροπής, κατά τρόπο συμβατό προς τη διατήρηση της βιοποικιλότητας του δάσους. Μεταξύ των δύο μερών επετεύχθη συμφωνία όσον αφορά τη διαχείριση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο επιτρέπεται η εκμετάλλευση των δασικών πόρων και παράλληλα επιδιώκεται η διαφύλαξη πολύτιμων οικολογικών ενδιαιτημάτων και ειδών. Χάρη στην εν λόγω συμφωνία, όσοι ασχολούνται με τη δασοκομία εξακολουθούν να κερδίζουν τα προς το ζην από το δάσος δίχως να αντιμετωπίζουν τον ανταγωνισμό από επιχειρήσεις οι οποίες βασίζονται σε μεγάλης κλίμακας υλοτομία. Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΠΩΝ ΤΟΥ CASTRO VERDE ΣΤΗΝ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ Στις εκτενείς στέπες του Castro Verde στη νότια Πορτογαλία το παραδοσιακό αγροτικό σύστημα βασίζεται στην εκτατική παραγωγή σιτηρών δίχως άρδευση με αγρανάπαυση κάθε δύο με τρία χρόνια. Το προκύπτον μη φυσικό στεπικό οικολογικό ενδιαίτημα είναι τεράστιας αξίας όσον αφορά τη διατήρηση της φύσης ιδίως για τα πτηνά. Ωστόσο ο ολοένα αυξανόμενος ανταγωνισμός από την εντατική παραγωγή σιτηρών υποχρέωσε πολλούς αγρότες να εγκαταλείψουν τη γη τους και να αναζητήσουν εργασία αλλού με σοβαρές επιπτώσεις τόσο για την τοπική οικονομία όσο και για τους πληθυσμούς των πτηνών. Όταν το Castro Verde συμπεριλήφθηκε στο Natura 2000, οι ομάδες για τη διατήρηση της φύσης και οι αγρότες αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να επηρεάσουν την κυβέρνηση υπέρ ενός συστήματος χορήγησης γεωργοπεριβαλλοντικών ενισχύσεων που θα επέτρεπε στους αγρότες να εξακολουθήσουν να διαχειρίζονται τις εκτάσεις τους όπως και κατά το παρελθόν. Το εν λόγω σύστημα αποδείχθηκε ιδιαίτερα δημοφιλές: περισσότερα από 350 χλμ² αγροτικών εκτάσεων στις στέπες αυτές αποτελούν πλέον αντικείμενο εκτατικής διαχείρισης και πάλι, με αποτέλεσμα τα πουλιά να επιστρέφουν σε μεγάλους αριθμούς.

20 Πώς λειτουργεί το Natura 2000 στην πράξη; ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΘΕΙ ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΘΑΡΟ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΟ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ Η περιοχή της Auvergne στην κεντρική Γαλλία είναι φημισμένη για τα άφθονα νερά της. Τα περισσότερα από τα νερά αυτά προέρχονται από τον ποταμό Λίγηρα ο οποίος πηγάζει σε μεγάλο ύψος στον κεντρικό ορεινό όγκο της Γαλλίας. Ένας από τους παραποτάμους του Λίγηρα, ο Allier παρέχει το 70% του πόσιμου νερού στους κατοίκους που διαβιούν στην περιοχή γύρω από την πόλη του Clermont-Ferrand. Για να εξασφαλιστεί ότι η ποιότητα του νερού θα παραμείνει αρκετά υψηλή ώστε να επιτρέπεται η κατανάλωσή της από τους ανθρώπους, το δημοτικό συμβούλιο δημιούργησε ειδικές ζώνες προστασίας γύρω από τις τοποθεσίες άντλησης. Προς τούτο απαιτείται σοβαρός έλεγχος και διαχείριση με αποτέλεσμα όταν το μεγαλύτερο μέρος των εν λόγω εκτάσεων περιλήφθηκε στο Natura 2000 λόγω των σημαντικότατων αλουβιακών δασών στην περιοχή, οι τοπικές αρχές να ζητήσουν τη βοήθεια της τοπικής ομάδας για τη διατήρηση του περιβάλλοντος. Εν συνεχεία υπεγράφη συμφωνία διαχείρισης μεταξύ των δύο μερών η οποία καθόριζε τι έπρεπε να γίνει στην περιοχή για να εξασφαλιστεί η ποιότητα του ύδατος και να διαφυλαχθεί η υψηλή φυσική αξία της περιοχής. Έτσι οι κάτοικοι του Clermont-Ferrand όχι μόνο διαθέτουν σταθερές πηγές καθαρού νερού αλλά έχουν εξασφαλίσει και μια ελκυστική προστατευόμενη φυσική περιοχή δίπλα τους. Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ Το Δέλτα του Αμβρακικού είναι ένας μεγάλος και πολύπλοκος υγρότοπος ο οποίος εκτείνεται για δεκάδες χιλιόμετρα προς κάθε κατεύθυνση. Το υφάλμυρο περιβάλλον αποτελεί ιδανικό οικολογικό ενδιαίτημα για τα θαλασσοπούλια, συμπεριλαμβανομένου του σπάνιου δαλματικού πελεκάνου. Στη δεκαετία του 1980, μέρη του εν λόγω Δέλτα αποξηράνθηκαν για γεωργική εκμετάλλευση αλλά η πρωτοβουλία αποδείχθηκε ανεπιτυχής επειδή ο υδροφόρος ορίζοντας έγινε πολύ αλμυρός. Ο τοπικός οργανισμός ανάπτυξης αποφάσισε αντ αυτού να συγκεντρώσει τις προσπάθειές του στη βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση των φυσικών προσόντων της περιοχής. Χάρη στη διεθνή του φήμη λόγω της βιοποικιλότητας του, το Δέλτα προσφερόταν ιδιαίτερα για αξιοποίηση της αναβιωμένης αγοράς οικολογικού τουρισμού. Μετά από την αποκατάσταση μεγάλου μέρους του Δέλτα, διαμορφώθηκε με τις τοπικές ενδιαφερόμενες ομάδες σχέδιο ολοκληρωμένης διαχείρισης με στόχο την προώθηση πρωτοβουλιών για τη χρήση γης σχετικά με τον οικολογικό τουρισμό βάσει των αρχών του Natura Αν κρίνουμε από την έντονη τοπική υποστήριξη και τη συνεχή εισροή φυσιολατρών τουριστών η νέα αυτή αντιμετώπιση του Αμβρακικού αρχίζει να αποδίδει αποτελέσματα. Η ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΑΛΑΙΝΩΝ ΣΤΙΣ ΑΖΟΡΕΣ Απομονωμένες στο μέσο του Ατλαντικού, οι Αζόρες περιστοιχίζονται από βαθιά νερά στα οποία αφθονεί η θαλάσσια ζωή. Το εν λόγω αρχιπέλαγος αποτελεί μια από τις καλύτερες θέσεις στην Ευρώπη για την παρατήρηση φαλαινών και δελφινιών. Αυτό το πολύτιμο φυσικό προσόν προσφέρει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης οικολογικού τουρισμού αλλά θα μπορούσε να βλάψει τα ζώα εάν δεν αποτελέσει αντικείμενο προσεκτικού χειρισμού. Για να εξασφαλιστεί ότι η παρατήρηση της φάλαινας εκτελείται με σωστό επαγγελματικό τρόπο, η κυβέρνηση των Αζόρων καθιέρωσε υποχρεωτικό κώδικα διαγωγής για τη λειτουργία των θαλάσσιων περιοχών του Natura Ως αντάλλαγμα για την τήρηση των κανόνων, οι τοπικές επιχειρήσεις έχουν πρόσβαση σε πολύτιμη εκπαίδευση όσον αφορά τη διαχείριση τους καθώς και τη διαφύλαξη του θαλασσίου περιβάλλοντος. Χάρη στην εν λόγω συνεργασία οι Αζόρες τείνουν να αποκτήσουν τάχιστα διεθνή φήμη για την παρατήρηση των φαλαινών με αποτέλεσμα οι τοπικές επιχειρήσεις να γνωρίζουν ιδιαίτερη άνθιση. NATURа Η ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΓΙΑ ΣΕΝΑ

21 Πολλές από τις πρωτοβουλίες που αναφέρονται σε αυτήν τη σελίδα έχουν συγχρηματοδοτηθεί από το LIFE. To LIFE+ της Ε.Ε. διαθέτει τουλάχιστον 800 εκατομμύρια ευρώ για την περίοδο για προγράμματα σχετικά με τη φύση και τη βιοποικιλότητα, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης για καινοτόμα προγράμματα μέσα σε περιοχές Natura index.htm ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΔΙΑΣΩΣΗ ΣΠΑΝΙΩΝ ΠΤΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ Η περιφέρεια της Αραγονίας παράγει μεγάλο μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας. Δυστυχώς το εκτεταμένο δίκτυο ηλεκτρικών γραμμών και καλωδίων αποτελεί μείζονα αιτία της θνησιμότητας πτηνών που ανήκουν σε ιδιαίτερα απειλούμενα είδη όπως ο γυπαετός. Πολλά από τα πουλιά αυτά πεθαίνουν από ηλεκτροπληξία όταν συγκρούονται με τις γραμμές υψηλής τάσης. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, η τοπική κυβέρνηση συνεργάζεται στενά με τις επιχειρήσεις ηλεκτρισμού για την κατάλληλη προσαρμογή 350 χλμ γραμμών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας που διασχίζουν τόπους του Natura 2000 ώστε να είναι ασφαλείς για τα πτηνά. Αφής στιγμής άρχισε η συνεργασία, οι θάνατοι των πτηνών που οφείλονταν στα προαναφερόμενα αίτια μειώθηκαν θεαματικά. Ορισμένα από τα πτηνά απέκτησαν τη συνήθεια να φωλιάζουν στους υψηλούς ηλεκτρικούς πύργους. Οι επιχειρήσεις ηλεκτρισμού συμφώνησαν στο μέλλον όλα τα νέα καλώδια να τοποθετούνται υπόγεια. ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΣΥΜΒΙΩΣΗ ΜΕ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΣΑΡΚΟΦΑΓΑ ΣΤΗ ΡΟΥΜΑΝΙΑ Η βουνοσειρά Vrancea φιλοξενεί το δεύτερο πυκνότερο πληθυσμό μεγάλων σαρκοφάγων της Ρουμανίας, και ίσως όλης της Ε. Ε. Οι άνθρωποι εδώ έχουν βρει κατά τη διάρκεια των αιώνων τρόπους για να συνυπάρχουν με σχετική αρμονία με αυτά τα μεγάλα και δυνητικά επικίνδυνα ζώα. Όμως, πρόσφατα, πολλές από τις παραδοσιακές μεθόδους φύλαξης της γης και των κοπαδιών έχουν παραμεληθεί, με αποτέλεσμα να υπάρχει αύξηση στη βορρά προβάτων. Μετά από την είσοδο στην Ε.Ε., η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος της Ρουμανίας δημιούργησε μια τοπική μονάδα επέμβασης για να βοηθήσει τους αγρότες να προστατεύσουν τα ζώα τους ξανά και να τους αποζημιώσει για οποιεσδήποτε ζημιές προκαλούνται από τα σαρκοφάγα. Αυτές οι δαπάνες θα περιληφθούν τελικά στο Ταμείο για την Ανάπτυξη της Υπαίθρου της Ε.Ε. για τη Ρουμανία. Η Υπηρεσία βοηθά επίσης τη διαφοροποίηση της τοπικής οικονομίας μέσω της προώθησης της περιοχής σα μείζονα προορισμό για την παρακολούθηση των άγριων ζώων. Τουλάχιστον εδώ τα μεγάλα σαρκοφάγα και οι άνθρωποι έχουν βρει τρόπους να συνυπάρχουν. ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΣΤΗ ΔΑΝΙΑ Η κοιλάδα του ποταμού Varde ήταν κάποτε ένα πολύπλοκο σύμπλεγμα αλμυρών λειμώνων με μεγάλη αξία ως προς τη βιοποικιλότητα. Με την πάροδο του χρόνου οι εν λόγω εκτάσεις αποτέλεσαν αντικείμενο συστηματικής αποξήρανσης για να αποδοθούν στην εντατική γεωργία αλλά όταν κατέρρευσε η αγορά για εντατικά παραγόμενη χορτονομή, η τοπική ένωση των καλλιεργητών υποχρεώθηκε να αναζητήσει εναλλακτικές πηγές εισοδήματος. Τότε διαπίστωσαν ότι η εν λόγω περιοχή ήταν ιδανική για εκτατική βόσκηση και χορτοκοπή, η οποία θα μπορούσε να λάβει οικονομική ενίσχυση βάσει διάφορων γεωργοπεριβαλλοντικών συστημάτων - προς τούτο θα αρκούσε να αποκατασταθεί η υγρασία στους λειμώνες. Στο σημείο αυτό ανέλαβαν δράσεις οι αρμόδιες αρχές για τη διατήρηση της φύσης που επωμίστηκαν το έργο της αποκατάστασης των λειμώνων στην αρχική φυσική τους κατάσταση. Περισσότεροι από 250 αγρότες υπέγραψαν στο πλαίσιο γεωργοπεριβαλλοντικών συστημάτων αξίας 1 εκατ. ευρώ ετησίως. Σήμερα το μέλλον τους είναι πολύ ασφαλέστερο και οι υγροί λειμώνες αποτελούν και πάλι αντικείμενο διαχείρισης με γνώμονα τη φύση. Η ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΣΤΗ ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ Η κεντρική Φινλανδία αποτελεί την καρδιά της υλοτομίας στη χώρα αυτή. Στην εν λόγω περιοχή τα περισσότερα δάση βρίσκονται σε ιδιωτικά χέρια και οποιοσδήποτε περιορισμός της αξιοποίησης τους λόγω χαρακτηρισμού των περιοχών αυτών στο πλαίσιο του Natura 2000 είναι απίθανο να τύχει καλής υποδοχής. Το περιφερειακό συμβούλιο περιβάλλοντος αποφάσισε ότι ο καλύτερος τρόπος για να πεισθούν οι ιδιοκτήτες δασικών εκτάσεων να αποδεχθούν το Natura 2000 ήταν να τους δοθεί η δυνατότητα να διαμορφωθεί ένα σχέδιο διαχείρισης για τα δάση τους. Αυτό θα αξιολογούσε το οικονομικό δυναμικό των δασών για τα επόμενα 10 με 20 χρόνια και θα διευκρίνιζε τι θα μπορούσε να γίνει όσον αφορά την προστασία της φύσης. Το εν λόγω πρακτικό μέσο όχι μόνο θα διευκόλυνε τους ιδιοκτήτες να διαχειριστούν το συγκεκριμένο πόρο αποτελεσματικότερα και αποδοτικότερα αλλά θα συνέβαλε και στο να καταρριφθεί ο μύθος ότι το Natura 2000 σήμαινε την έξοδο όλων των δασών από την παραγωγή. Αυτό ήταν μια σαφής απόδειξη ότι ίσχυε ακριβώς το αντίθετο. ΟΙ ΑΡΜΟΔΙΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΤΑΜΟΥΣ ΦΡΟΝΤΙΖΟΥΝ ΝΑ ΕΠΑΝΕΛΘΟΥΝ ΟΙ ΜΑΙΑΝΔΡΟΙ ΣΤΟΥΣ ΠΟΤΑΜΟΥΣ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΙΑΣ Όπως και πολλοί άλλοι Αλπικοί ποταμοί στην Αυστρία, ο ποταμός Obere Drau ευθιάστηκε και διαμορφώθηκε με διαύλους ώστε να ρυθμιστεί η ροή του και να καταστεί δυνατή η ανάπτυξη γεωργικών δραστηριοτήτων μέχρι τις όχθες του. Εντούτοις, με την πάροδο του χρόνου κατέστη σαφές ότι τα εν λόγω πολύπλοκα μηχανικά έργα αποτελούσαν πρόβλημα αντί για λύση και μάλιστα όχι μόνο για την άγρια ζωή. Δίχως τους φυσικούς του μαιάνδρους και τα παραποτάμια ενδιαιτήματα του, ο ποταμός άρχισε να ρέει με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα με αποτέλεσμα την ταχεία διάβρωση της κοίτης του. Συνεπεία τούτου διαπιστώθηκε μείωση της στάθμης των υπογείων υδάτων και οι καλλιεργητές άρχισαν να παραπονούνται ότι τα χωράφια τους ξεραίνονταν. Όταν ο Obere Drau συμπεριλήφθηκε στο Natura 2000 οι αρμόδιες αρχές αποφάσισαν να υιοθετήσουν ηπιότερη προσέγγιση όσον αφορά τη διαχείριση του ποταμού. Οι μαίανδροι του αντικαταστάθηκαν σε ένα τμήμα 40 χλμ, δημιουργήθηκαν παραποτάμια ρεύματα και αποκαταστάθηκαν οι παραποτάμιοι υγρότοποι. Όλα αυτά είχαν τόσο θετικές επιδράσεις στη στάθμη των υπόγειων υδάτων και την άγρια ζωή, που σήμερα υπάρχουν σχέδια να πραγματοποιηθούν ανάλογα έργα και σε άλλα μέρη του ποταμού.