ΟΔΗΓΟ ΛΗΧΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑΥΟΡΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΨΝ ΔΕΙΓΜΑΣΨΝ ΣΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ 1 η Τ.ΠΕ. ΑΣΣΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΟΚΟΜΕΙΟ ΝΟΗΜΑΣΨΝ ΘΨΡΑΚΟ ΑΘΗΝΨΝ «Η ΨΣΗΡΙΑ» Λ. Μεσογείων 152, ΑΘΗΝΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΣΡΟ ΑΝΑΥΟΡΑ ΜΤΚΟΒΑΚΣΗΡΙΔΙΨΝ υντονιστής Δ/ντής: Δρ. Ε.Δ. Βογιατζάκης Σηλ.: , Fax : URL: vogia2@gmail.com ΟΔΗΓΟ ΛΗΧΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑΥΟΡΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΨΝ ΔΕΙΓΜΑΣΨΝ ΣΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΗ Ιωάννα Μαρίνου - Ε. Δ. Βογιατζάκης Αθήνα, 2012

2 2 ΠΡΟΛΟΓΟ Σα αποτελέσματα των εργαστηριακών αναλύσεων και η ωφέλεια που παρέχουν στον κλινικό ιατρό εξαρτώνται άμεσα από την ποιότητα και την ποσότητα των δειγμάτων που φτάνουν στο εργαστήριο. Καμία φροντίδα ή τεχνική επιδεξιότητα από μέρους του προσωπικού του εργαστηρίου δεν μπορεί να αποτρέψει ένα λανθασμένο τελικό αποτέλεσμα, εάν το λάθος έχει συμβεί κατά τη διάρκεια της συλλογής, μεταφοράς ή διατήρησης του δείγματος. Με σκοπό την πρόληψη της προλαμβανόμενης ανακρίβειας των εργαστηριακών αποτελεσμάτων, που οφείλεται στους παραπάνω παράγοντες, το Μικροβιολογικό Εργαστήριο συνέταξε ειδικές Οδηγίες Λήψης και Μεταφοράς Βιολογικών Δειγμάτων για το Ιατρονοσηλευτικό Προσωπικό. Ο «ΟΔΗΓΟΣ ΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ», που εντάσσεται στις Οδηγίες του υστήματος Διαχείρισης Ποιότητας του Εργαστηρίου (SOP s), αποσκοπεί στην ενημέρωση όλων των εμπλεκόμενων στη λήψη και διαχείριση των βιολογικών δειγμάτων, ώστε το κλινικό δείγμα να είναι αξιόπιστο και να διευκολύνει τη γρήγορη και αποτελεσματική εργαστηριακή προσέγγιση του ασθενούς. Δρ. Ε.Δ. Βογιατζάκης υντονιστής Διευθυντής Μικροβιολογικού Εργαστηρίου και Εθνικού Κέντρου Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων ΓΝΝΘΑ «Η ΨΣΗΡΙΑ» 2

3 3 ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΣΡΟ ΑΝΑΥΟΡΑ ΜΤΚΟΒΑΚΣΗΡΙΔΙΨΝ ΓΝΝΘΑ «Η ΨΣΗΡΙΑ» υντονιστής Διευθυντής Δρ. Ε. Δ. Βογιατζάκης, Ιατρός Βιοπαθολόγος, Τγιεινολόγος, Κλινικός Μικροβιολόγος, ΣΗΛ , , ΕΨΣ 3428, vogia2@gmail.com Ιατρικό και Επιστημονικό προσωπικό 1. Μ. Μακαρώνα Βιοπαθολόγος, Δ/ντρια ΕΤ, Σμήμα Καλλιεργειών 2. Δρ. Ε. Κωνσταντινίδου Βιοπαθολόγος, Δ/ντρια ΕΤ, Σμήμα Υυματίωσης-ΕΚΑΜ 3. Δρ.. Καράμπελα Βιοπαθολόγος, Δ/ντρια ΕΤ, Σμήμα Υυματίωσης- ΕΚΑΜ 3.. Μαυρέα Βιοπαθολόγος, Επιμ.Α, Ορολογικό-Ιολογικό Σμήμα 4. Ε. Μωραίτου Βιοπαθολόγος,Επιμ.Α,ΣμήμαΚαλλιεργειών/ΕιδικώνΠαθογόνων 5. Α. Μαυρομμάτη Βιοπαθολόγος, Επιμ. Α,Σμήμα Καλλιεργειών, Ουροχημικό 6. Δρ. Δ. Παπαβέντσης Βιοπαθολόγος,Επιμ Β,Σμήμα Μοριακής Διάγνωσης Υυματίωσης- ΕΚΑΜ 7. Δρ. Ι. Μαρίνου Βιοπαθολόγος, Επιμ. Β, Σμήμα Υυματίωσης-ΕΚΑΜ 8. Δρ. Π. Ιωαννίδης Μοριακός Βιολόγος, Σμήμα Μοριακής Διάγνωσης-ΕΚΑΜ 9. Β. Μαργαρίτη Βιολόγος, Σμήμα Μοριακής Διάγνωσης-ΕΚΑΜ -Κυτταρομετρία ΣΜΗΜΑ ΚΟΙΝΨΝ ΜΙΚΡΟΒΙΨΝ/ ΟΤΡΟΦΗΜΙΚΟ/ ΠΑΡΑΚΕΤΑΣΗΡΙΟ ΘΡΕΠΣΙΚΨΝ ΤΛΙΚΨΝ Σεχνολογικό προσωπικό ΣΜΗΜΑ ΜΟΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΨΗ ΥΤΜΑΣΙΨΗ ΣΜΗΜΑ ΥΤΜΑΣΙΨΗ ΟΡΟΛΟΓΙΚΟ /ΙΟΛΟΓΙΚΟ /ΑΛΛΕΡΓΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΜΗΜΑ Σσιάκος Δημοσθένης Παναγή Μαρίνα Κωλέτου Μαρία Αλεποπούλου Δέσποινα Αλευράς Αχιλλέας κούρογλου Αναστάσιος Σουμπανιάρη Κυριακή Γεωργακοπούλου Ερασμία Σριανταφύλλου οφία Κοκόλη Ιουλία Κιούση Θεοπούλα Βούτου Μαρία ωτάκης Πέτρος Μπέλλου Μαρία Κυπρίου Θεόδωρος 3

4 4 Η ταχυδρομική διεύθυνση του εργαστηρίου είναι: Μικροβιολογικό Εργαστήριο Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων(ΕΚΑΜ) Γ. Ν.Ν.Θ. Αθηνών «Η ΨΣΗΡΙΑ» Λ. Μεσογείων Αθήνα Σηλ/φαξ Εσωτ : vogia2@gmail.com ΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΑ: 1. Σμήμα Μικροβιολογικό -Καλλιεργειών: Σηλ Εσωτ 3301, κα Ελένη Σσουνάκου. 2. Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων (ΕΚΑΜ): Σηλ , Εσωτ.3302 Υαξ: κα Βούλα Καρφή reflabtbsotiria@yahoo.gr 3.Σμήμα Ορολογικό-Ιολογικό-Αλλεργιολογικό : Σηλ Εσωτ 3133,κος Νίκος Αποστολόπουλος 4. Σμήμα Μοριακής Διάγνωσης Μυκοβακτηριδίων/Υυματίωσης και Ειδικών Παθογόνων Αναπνευστικού: Σηλ Εσωτ reflabtbsotiria@yahoo.gr 5. Σμήμα Ουροχημικό : Σηλ Εσωτ Βιοπαθολογικό Εργαστήριο Σμήματος Επειγόντων Περιστατικών: Σηλ , Εσωτ 3322,3342 Ηλεκτρονική διεύθυνση: reflabtbsotiria@yahoo.gr vogia2@gmail.com 4

5 5 ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ ΕΞΕΣΑΕΙ ΠΟΤ ΔΙΕΝΕΡΓΟΤΝΣΑΙ ΣΟ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ 6 ΣΜΗΜΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΨΝ 6 ΣΜΗΜΑ ΥΤΜΑΣΙΨΗ- ΚΕΝΣΡΟ ΑΝΑΥΟΡΑ ΜΤΚΟΒΑΚΣΗΡΙΔΙΨΝ 6 ΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΜΗΜΑ 7 ΔΙΕΡΕΤΝΗΗ ΝΟΟΚΟΜΕΙΑΚΨΝ ΛΟΙΜΨΞΕΨΝ 11 ΔΙΑΓΝΨΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΨΝ ΠΑΘΗΕΨΝ 11 ΓΕΝΙΚΕ ΟΔΗΓΙΕ ΛΗΧΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑΥΟΡΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΨΝ 12 ΔΕΙΓΜΑΣΨΝ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΥΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΦΛΨΡΙΔΑ ΑΝΘΡΨΠΙΝΟΤ ΨΜΑΣΟ 14 ΠΕΡΙΟΦΕ ΣΕΙΡΕ ΜΙΚΡΟΒΙΨΝ 16 ΜΗ ΣΕΙΡΕ ΠΕΡΙΟΦΕ 16 ΠΕΡΙΠΣΨΕΙ ΠΟΤ ΕΠΙΒΑΛΛΕΣΑΙ Η ΑΝΑΖΗΣΗΗ ΑΝΑΕΡΟΒΙΩΝ 16 ΜΙΚΡΟΒΙΨΝ ΑΙΜΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕ 16 ΜΤΕΛΟ 17 ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΟΙ ΚΑΘΕΣΗΡΕ 17 ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΓΡΑ 18 ΕΓΚΕΥΑΛΟΝΨΣΙΑΙΟ ΤΓΡΟ 18 ΑΝΑΠΝΕΤΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ 19 ΔΙΑΓΝΨΗ ΛΑΝΘΑΝΟΤΑ ΥΤΜΑΣΙΨΗ ΜΕ ΑΝΙΦΝΕΤΗ 21 ΙΝΣΕΡΥΕΡΟΝΗ-γ ΑΠΟ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΜΕΝΑ Σ-ΛΕΜΥΟΚΤΣΣΑΡΑ (QUANTIFERON TEST) ΓΑΣΡΙΚΟ ΕΚΠΛΤΜΑ ΓΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΤΚΟΒΑΚΣΗΡΙΔΙΨΝ 21 ΚΟΠΡΑΝΑ 21 ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΣΑΗ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΟΤΡΨΝ 23 ΓΕΝΝΗΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ ΓΤΝΑΙΚΑ 23 ΓΕΝΝΗΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ ΑΝΔΡΑ 24 ΔΕΡΜΑ 25 ΨΣΙΚΑ ΔΕΙΓΜΑΣΑ 26 ΔΕΙΓΜΑΣΑ ΑΠΟ ΣΟΝ ΟΥΘΑΛΜΟ 27 ΑΝΙΦΝΕΤΗ ΑΝΣΙΨΜΑΣΨΝ /ΑΝΣΙΓΟΝΨΝ ΔΙΑΥΟΡΨΝ ΙΨΝ/ 28 ΜΙΚΡΟΒΙΨΝ ΤΛΛΟΓΗ ΑΡΣΗΡΙΑΚΟΤ ΑΙΜΑΣΟ ΓΙΑ ΑΝΑΛΤΗ ΑΕΡΙΨΝ 28 ΕΡΓΑΣΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΨΗ ΛΕΠΡΑ 28 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ 29 5

6 6 ΕΞΕΣΑΕΙ ΠΟΤ ΔΙΕΝΕΡΓΟΤΝΣΑΙ ΣΟ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΣΜΗΜΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΨΝ Γενική εξέταση ούρων Καλλιέργεια ούρων για κοινά μικρόβια Καλλιέργεια ουρηθρικού και κολπικού υγρού για κοινά μικρόβια, Μycoplasma, Ureaplasma Καλλιέργεια κοπράνων για κοινά μικρόβια και C.difficile Αναζήτηση αιμοσφαιρίνης κοπράνων Γενική εξέταση κοπράνων- Έλεγχος πέψεως Παρασιτολογική εξέταση κοπράνων Ανίχνευση β-χοριακής γοναδοτροπίνης στα ούρα Καλλιέργεια αίματος για κοινά μικρόβια, μύκητες- αντιβιόγραμμα- MIC-Έλεγχος συνέργειας αντιβιοτικών σε πολυανθεκτικά μικροβιακά στελέχη Καλλιέργεια καθετήρων για κοινά μικρόβια - αντιβιόγραμμα- MIC Καλλιέργειες ημιποσοτικές κια ποσοτικές βιολογικών υγρών και εκκριμάτων- αντιβιόγραμμα- MIC για κοινά μικρόβια, μύκητες, νοκάρδια και ακτινομύκητες Γενική εξέταση βιολογικών υγρών Αναζήτηση ηωσινόφιλων σε βιολογικά υγρά Αναζήτησηση P. Carinii με έμμεσο ανοσοφθορισμό Αναζήτησηση αντιγόνου Legionella, S.pneumoniae στα ούρα Αντιψευδομοναδικά αντισώματα στον ορό ασθενών με ινοκυστική νόσο Αναζήτηση με μοριακές τεχνικές ατύπων παθογόνων του αναπνευστικού ΣΜΗΜΑ ΥΤΜΑΣΙΨΗ- ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΣΡΟ ΑΝΑΥΟΡΑ ΜΤΚΟΒΑΚΣΗΡΙΔΙΨΝ Αναζήτηση μυκοβακτηριδίων με μικροσκοπική εξέταση δείγματος μετά από επεξεργασία και οξεάντοχη ή φθορίζουσα χρώση Καλλιέργεια μυκοβακτηριδίων σε στερεά και υγρά θρεπτικά υλικά Έλεγχος ευαισθησίας σε πρωτεύοντα και δευτερεύοντα αντιφυματικά φάρμακα στελεχών μυκοβακτηριδίων σε στερεά και υγρά θρεπτικά υλικά Έλεγχος ευαισθησίας απομονωθέντων στελεχών μυκοβακτηριδίων στην πυραζιναμίδη Μοριακή ανίχνευση γενετικού υλικού M.tuberculosis σε άμεσο δείγμα 6

7 7 Μοριακός έλεγχος αντοχής σε ριφαμπικίνη και ισονιαζίδη σε άμεσο δείγμα και σε απομονωθέντα στελέχη μυκοβακτηριδίων Μοριακός έλεγχος αντοχής σε δευτερεύοντα αντιφυματικά φάρμακα σε μικροσκοπικά θετικά άμεσα δείγματα και στελέχη μυκοβακτηριδίων Μοριακή ταυτοποίηση στελεχών M.tuberculosis complex και ατύπων μυκοβακτηριδίων Έλεγχος λανθάνουσας φυματίωσης με προσδιορισμό παραγωγής ιντερφερόνης γ από ενεργοποιημένα Σ-λεμφοκύτταρα (Quantiferon- TB test) Μικροσκοπική εξέταση ρινικού επιχρίσματος ή δερματικής βλάβης οξεάντοχη χρώση Μοριακή ανίχνευση, ταυτοποίηση και έλεγχος αντοχής σε ριφαμπικίνη, κινολόνες και δαψόνη του M. leprae σε μικροσκοπικά θετικά δείγματα ρινικού επιχρίσματος ή δερματικής βλάβης ΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΜΗΜΑ Ανίχνευση αντισωμάτων ή/και αντιγόνων για τους παρακάτω ιούς: Adenovirus (Αδενοϊός)IgG IgM RSV (αναπνευστικός συγκυτιακός ιός)igg IgA Varicella(Έρπητας Ζωστήρ) IgG IgM Coxsackie B 1 B 5 IgG IgM EBV (VCA) IgG IgM, EBV (EBNA) IgG, EBV (Early Antigen) Echo IgG IgM IgA Έρπης I IgG IgM, Έρπης II IgG - IgM Parainfluenza 1,2,3 Influenza A+B IgG - IgM Rubbela IgG IgM Coxiella burnetti phase I IgG IgA Brucella IgG IgM IgA Legionella pneumophila 1-7 IgG IgM Mycoplasma pneumoniae IgG IgM IgA Chlamydia pneumoniae IgG IgM IgA Helicobacter pylori IgG IgM IgA Borrelia (Lyme)IgG IgM Leptospira IgG IgM Listeria monocytogenes IgG IgM Cryptosporidium Leishmania Cryptococcus 7

8 8 Entamoeba histolytica Echinococcus Aspergillus IgG IgM IgA, Aspergillus antigen(galactomannan) Candida albicans IgG IgM IgA Toxoplasma IgG IgM, Toxoplasma Avidity Parvo B-19 Προκαλσιτονίνη (PCT) CMV (κυτταρομεγαλοϊός) IgG IgM. 8

9 9 IgE Total F1(ΑΠΡΑΓΗ ΑΤΓΟΤ) F2(ΓΑΛΑ ΑΓΔΛΑΓΑ) F3(ΜΠΑΚΑΛΗΑΡΟ) F4(ΗΜΗΓΓΑΛΗ) F5(ΗΚΑΛΖ) F6(ΚΡΗΘΑΛΔΤΡΟ) F7(ΑΛΔΤΡΗ ΑΠΟ ΒΡΧΜΖ) F8(ΚΑΛΑΜΠΟΚΑΛΔΤΡΟ) F9(ΡΤΕΗ) F10(ΟΤΑΜΗ) F12(ΜΠΗΕΔΛΗ) F13(ΦΗΣΗΚΗ) F14(ΟΓΗΑ) F15(ΑΠΡΟ ΦΑΟΛΗ) F17(ΦΟΤΝΣΟΤΚΗ) F18(ΒΡΑΕΗΛΗΑΝΗΚΟ ΚΑΡΤΓΗ) F19(ΚΑΓΗΔΝ ΠΗΠΔΡΗ) F20(ΑΜΤΓΓΑΛΟ) F21(ΕΑΥΑΡΟΚΑΛΑΜΟ) F22(ΜΔΟΤΡΟ) F23(ΚΑΡΑΒΗΓΑ) F24(ΓΑΡΗΓΑ) F25(ΝΣΟΜΑΣΑ) F26(ΥΟΗΡΗΝΟ ΚΡΔΑ) F27(ΒΟΓΗΝΟ ΚΡΔΑ) F29(ΚΑΡΠΟΤΕΗ) F31(ΚΑΡΟΣΟ) F32(ΜΑΝΗΣΑΡΗ ΣΡΔΗΓΗΟΤ) F33(ΠΟΡΣΟΚΑΛΗ) F35(ΠΑΣΑΣΑ) F36(ΚΑΡΤΓΑ) F38(ΜΑΤΡΟ ΛΑΒΡΑΚΗ) F40(ΣΟΝΟ) F41(ΟΛΟΜΟ) F42(ΓΑΓΟ) F44(ΦΡΑΟΤΛΑ) F47(ΚΟΡΓΟ) F48(ΚΡΔΜΜΤΓΗ) F49(ΜΖΛΟ) F50(ΚΟΤΜΠΡΗ) F52(ΟΚΟΛΑΣΑ /ΚΑΚΑΟ) F53(ΑΚΑΣΔΡΓΑΣΖ ΒΡΧΜΖ) F67(ΠΑΡΜΔΕΑΝΑ) F68(ΠΡΟΒΔΗΟ ΣΤΡΗ) F75(ΚΡΟΚΟ ΑΤΓΟΤ) F76(ALPHA-LACTALBUMIN) F77(BETA-LACTOGLOBULIN) F78(ΣΤΡΗΝΖ) F79(ΓΛΟΤΣΔΗΝΖ) F80(ΑΣΑΚΟ) F81(ΣΤΡΗ CHEDDAR) F82(ΣΤΡΗ MOLD) F83(ΚΟΣΟΠΟΤΛΟ) F84(ΑΚΣΗΝΗΓΗΟ) F87(ΠΔΠΟΝΗ) F88(ΑΡΝΗ) F92(ΜΠΑΝΑΝΑ) F93 ή F52(ΚΑΚΑΟ) F94(ΑΥΛΑΓΗ) F95(ΡΟΓΑΚΗΝΟ) F96(ΑΒΟΚΑΝΣΟ) F114(ΞΤΝΟΛΑΠΑΘΟ) F179(ΣΑΦΗΓΑ) F180(ΒΤΗΝΟ) F182(ΦΑΟΛΗΑ ΓΗΓΑΝΣΔ) F203(ΦΤΣΗΚΗ) F231(ΒΡΑΜΔΝΟ ΓΑΛΑ) F235(ΦΑΚΖ) F256(ΚΑΡΤΓΗ) F299 F15(ΑΠΡΟ ΦΑΟΛΗ) F17(ΦΟΤΝΣΟΤΚΗ) F18(ΒΡΑΕΗΛΗΑΝΗΚΟ ΚΑΡΤΓΗ) F19(ΚΑΓΗΔΝ ΠΗΠΔΡΗ) F20(ΑΜΤΓΓΑΛΟ) F21(ΕΑΥΑΡΟΚΑΛΑΜΟ) F22(ΜΔΟΤΡΟ) F23(ΚΑΡΑΒΗΓΑ) F24(ΓΑΡΗΓΑ) F25(ΝΣΟΜΑΣΑ) F26(ΥΟΗΡΗΝΟ ΚΡΔΑ) F27(ΒΟΓΗΝΟ ΚΡΔΑ) F29(ΚΑΡΠΟΤΕΗ) F31(ΚΑΡΟΣΟ) F32(ΜΑΝΗΣΑΡΗ ΣΡΔΗΓΗΟΤ) F33(ΠΟΡΣΟΚΑΛΗ) F35(ΠΑΣΑΣΑ) F36(ΚΑΡΤΓΑ) F38(ΜΑΤΡΟ ΛΑΒΡΑΚΗ) F40(ΣΟΝΟ) F41(ΟΛΟΜΟ) F42(ΓΑΓΟ) F44(ΦΡΑΟΤΛΑ) F47(ΚΟΡΓΟ) F48(ΚΡΔΜΜΤΓΗ) F49(ΜΖΛΟ) F47(ΚΟΡΓΟ) F48(ΚΡΔΜΜΤΓΗ) F49(ΜΖΛΟ) F50(ΚΟΤΜΠΡΗ) F52(ΟΚΟΛΑΣΑ /ΚΑΚΑΟ) F53(ΑΚΑΣΔΡΓΑΣΖ ΒΡΧΜΖ) F67(ΠΑΡΜΔΕΑΝΑ) F68(ΠΡΟΒΔΗΟ ΣΤΡΗ) F75(ΚΡΟΚΟ ΑΤΓΟΤ) F76(ALPHA-LACTALBUMIN) F77(BETA-LACTOGLOBULIN) F78(ΣΤΡΗΝΖ) F79(ΓΛΟΤΣΔΗΝΖ) F80(ΑΣΑΚΟ) F81(ΣΤΡΗ CHEDDAR) F82(ΣΤΡΗ MOLD) F83(ΚΟΣΟΠΟΤΛΟ) F84(ΑΚΣΗΝΗΓΗΟ) F87(ΠΔΠΟΝΗ) F88(ΑΡΝΗ) F92(ΜΠΑΝΑΝΑ) F93 ή F52(ΚΑΚΑΟ) F94(ΑΥΛΑΓΗ) F95(ΡΟΓΑΚΗΝΟ) F96(ΑΒΟΚΑΝΣΟ) F114(ΞΤΝΟΛΑΠΑΘΟ) F179(ΣΑΦΗΓΑ) F180(ΒΤΗΝΟ) F182(ΦΑΟΛΗΑ ΓΗΓΑΝΣΔ) F203(ΦΤΣΗΚΗ) F231(ΒΡΑΜΔΝΟ ΓΑΛΑ) F235(ΦΑΚΖ) F256(ΚΑΡΤΓΗ) F299 G1(ΓΡΑΗΓΗ) G2(ΑΓΡΗΑΓΑ) G3(ΥΛΟΖ ΓΔΝΓΡΟΚΖΠΟΤ) G4(ΥΛΟΖ ΛΔΗΒΑΓΗΟΤ) G5(ΖΡΑ ΠΟΛΤΔΣΖ) G6(ΣΡΗΦΤΛΛΗ) G7(ΚΑΛΑΜΗΑ) G8(ΓΡΑΗΓΗ ΜΔ ΛΟΤΛΟΤΓΗΑ ΛΔΗΒΑΓΗΟΤ) G9(ΑΝΘΗΜΔΝΟ ΓΡΑΗΓΗ) G9(ΑΝΘΗΜΔΝΟ ΓΡΑΗΓΗ) G10(ΥΟΡΣΟ) 9

10 10 G1(ΓΡΑΗΓΗ) G2(ΑΓΡΗΑΓΑ) G3(ΥΛΟΖ ΓΔΝΓΡΟΚΖΠΟΤ) G4(ΥΛΟΖ ΛΔΗΒΑΓΗΟΤ) G5(ΖΡΑ ΠΟΛΤΔΣΖ) G6(ΣΡΗΦΤΛΛΗ) G7(ΚΑΛΑΜΗΑ) G8(ΓΡΑΗΓΗ ΜΔ ΛΟΤΛΟΤΓΗΑ ΛΔΗΒΑΓΗΟΤ) G9(ΑΝΘΗΜΔΝΟ ΓΡΑΗΓΗ) H1(ΠΗΣΗΚΖ ΚΟΝΖ) H2(ΠΗΣΗΚΖ ΚΟΝΖ) I1(ΓΖΛΖΣΖΡΗΧΓΖ ΜΔΛΗΑ) I2(ΛΔΤΚΟΠΡΟΧΠΖ ΦΖΚΑ) I3(ΦΖΚΑ ΚΟΗΝΖ) I4(ΦΖΚΑ ΥΑΡΣΗΟΤ) I5(ΦΖΚΑ ΚΗΣΡΗΝΖ) I6(ΚΑΣΑΡΗΓΑ) I8 I71(ΥΔΗΡΟΝΟΜΟ) I73(ΚΑΜΠΗΑ) I75(ΦΖΚΑ) T2(ΚΛΖΘΡΑ ΜΑΤΡΖ) T3 T4(ANISAKIS SIMPLEX) T6(ΚΔΓΡΟ ΒΟΤΝΟΤ) T7(ΛΔΤΚΖ ΒΔΛΑΝΗΓΗΑ) T8(ΑΜΔΡΗΚΑΝΗΚΖ ΦΣΔΛΗΑ) T9(ΔΛΗΑ) T10(ΚΑΡΤΓΗΑ) T11(ΠΛΑΣΑΝΟ) T12(ΗΣΗΑ) T14(ΛΔΤΚΖ) T15(ΜΔΛΗΑ) T16(ΛΔΤΚΟ ΠΔΤΚΟ) T18(ΔΤΚΑΛΤΠΣΟ) T19(ΜΗΜΟΕΑ) T20(MESQUITE) T21(ΜΔΛΟΛΔΤΚΖ) T22(ΦΔΤΓΟΚΑΡΤΑ) T23(ΚΤΠΑΡΗΗ ΗΣΑΛΗΚΟ) T24(ΚΤΠΑΡΗΗ ΓΗΑΠΧΝΔΕΗΚΟ) Σ25(OLIVE RUSSIAN) Σ33(ΜΔΛΗΑ) Σ34(ΗΓΔΡΟΞΤΛΟ) Σ Υ1 E1(ΔΠΗΘΖΛΗΟ ΓΑΣΑ) E2(ΔΠΗΘΖΛΗΟ ΚΤΛΟΤ) E3(ΠΗΣΤΡΗΓΑ ΑΛΟΓΟΤ) E5(ΠΗΣΤΡΗΓΑ ΚΤΛΟΤ) E7(ΚΟΠΡΗΑ ΠΔΡΗΣΔΡΗΟΤ) E71(ΔΠΗΘΖΛΗΟ ΠΟΝΣΗΚΟΤ) E94(ΚΟΠΡΗΑ ΥΖΝΑ) D1(ΑΚΑΡΗ) D2(ΑΚΑΡΗ) D3(ΑΚΑΡΗ) D70(ACARUS SIRO) D71(LEPIDOGLYPHUS DESTUCTOR) D72(TYROPHAGUS PUTRESCENTIAE) D73(GLYCYPHAGUS DOMESTICUS) D74(ΑΚΑΡΗ) G11(BROME GRASS) G12(ΚΑΛΛΗΔΡΓ. ΗΚΑΛΖ) G13(ΓΡΑΗΓΗ ΒΔΛΟΤΓΗΝΟ) G14(ΒΡΧΜΖ) G15(ΗΣΑΡΗ) G16(ΑΛΧΠΔΚΖ) GX1(GRASS MIX 1) GX2(GRASS SCREEN) W1(ΑΜΒΡΟΗΑ ΚΟΝΣΖ) W2(ΑΜΒΡΟΗΑ ΓΤΣΗΚΖ) W3(ΑΜΒΡΟΗΑ ΓΗΓΑ) W4(ΑΜΒΡΟΗΑ ΛΑΝΘΑΜΔΝΖ) W5(ΑΦΗΝΘΟ) W6(ΑΡΣΔΜΗΗΑ) W7(ΜΑΡΓΑΡΗΣΑ) W8(ΠΗΚΡΑΛΗΓΑ) W9(ΓΑΤΛΛΗΟ) W10(ΥΖΝΟΠΟΓΗ) W11(ΓΑΨΓΟΤΡΑΓΚΑΘΟ) W12 W14(PIGWEED, ROUGH) W15(ΛΔΠΗ) W18(ΛΑΠΑΘΟΝ ΞΗΝΟ) W19(ΠΔΡΓΗΚΑΚΗ-ΑΝΘΟ) W20(ΣΟΤΚΝΗΓΑ) W21(ΠΔΡΓΗΚΟΤΛΗ) M1(PENICILLIUM CHRYSOGENUM) M2(CLADOSPORIUM HERBARUM) M3(ASPERGILLUS FUMIGATUS) M4(MUCOR RACEMOSUS) M5(CANDIDA ALBICANS) M6(ALTERNARIA TENUIS) M7(BOTRYTIS CINERIA) M9(FUSARIUM MONILIFORME) M10(STEMPHYLIUM BOTRYOSUM) M17(CLADOSPORIUM FULVUM) M19(ASPERGILLUS VERSICOLOR) M29(ASPERGILLUS REPENS) C1(ΠΔΝΗΚΗΛΗΝΖ G) C2(ΠΔΝΗΚΗΛΗΝΖ V) C3(CHYMOPAPAIN) C201(ΚΔΦΑΛΟΠΟΡΗΝΖ) C203(ΑΜΠΗΚΗΛΗΝΖ) C204(ΑΜΟΞΗΗΛΗΝΖ) C211(ΣΔΣΡΑΚΤΚΛΗΝΖ) C212(ΔΡΤΘΡΟΜΤΗΝΖ) C217(ΑΠΗΡΗΝΖ) C231(ARTICAINE) C283(NAPROXEN) C295(STREPTOMYCIN) C299(ESSKASTANIE) Κ82 (LATEX-U.S. w/d.i.) P1 (ΑΚΑΡΗ) Ρ2 (ΔΥΗΝΟΚΟΚΚΟ) Ρ3 ( ΥΗΣΟΧΜΑ) 10

11 11 ΔΙΕΡΕΤΝΗΗ ΝΟΟΚΟΜΕΙΑΚΨΝ ΛΟΙΜΨΞΕΨΝ Σο Εργαστήριο σε συνεργασία με την Επιτροπή Νοσοκομειακών Λοιμώξεων συμμετέχει και έχει καθοριστικό ρόλο στη διερεύνηση επιδημιών νοσοκομειακής λοίμωξης με την απομόνωση και ταυτοποίηση των υπεύθυνων μικροοργανισμών, την εφαρμογή μοριακών τεχνικών ταχείας διάγνωσης και τον έλεγχο της αντοχής στα αντιμικροβιακά φάρμακα. Για τον μικροβιολογικό έλεγχο παρεντερικών σκευασμάτων, συσκευών κτλ και τροφίμων απαραίτητη είναι η συνεργασία των κλινικών με την Επιτροπή Ελέγχου Λοιμώξεων του Νοσοκομείου (εσωτ. τηλ ή )για την συμπλήρωση των ειδικών εντύπων και την επικοινωνία με την ειδική υπηρεσία του ΕΟΥ (τηλ. Επικοινωνίας ) ή το Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Τγείας (ΚΕΔΤ) (τηλ. Επικοινωνίας ). ΔΙΑΓΝΨΗ ΑΛΛΕΡΓΙΚΨΝ ΠΑΘΗΕΨΝ (Total IgE, RAST TEST) Οι εξετάσεις γίνονται στο ορολογικό τμήμα με ανοσοχημικές μεθόδους. Η εξέταση ειδικής IgE περιλαμβάνει λήψη δείγματος αίματος 5-10 ml και έλεγχο για την ύπαρξη ειδικών αντισωμάτων IgE έναντι κάθε ύποπτου αλλεργιογόνου. Σα αλλεργιογόνα μπορεί να επιλέγονται ένα κάθε φορά ή μέσω ειδικών ομάδων όπως π.χ. αλλεργιογόνα τροφών, που περιέχουν τα πιο κοινά τροφικά αλλεργιογόνα για ενήλικες ή παιδιά και ομάδες αλλεργιογόνων τοπικών ειδών ζιζανίων και χόρτων, που περιλαμβάνουν τα πιο κοινά αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα στην περιοχή που ζει ο ασθενής. Ειδικές επιλογές μπορεί να είναι πιο εξειδικευμένες: άγριες μέλισσες ή κοινές μέλισσες, λεύκωμα αυγού ή κρόκος κλπ. 11

12 12 ΓΕΝΙΚΕ ΟΔΗΓΙΕ ΛΗΧΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑΥΟΡΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΨΝ ΔΕΙΓΜΑΣΨΝ Επαρκής ενημέρωση και βοήθεια των ασθενών για τον τρόπο λήψης του δείγματος Έγκαιρη μέριμνα για επαρκή προμήθεια υλικών συλλογής και μεταφοράς δειγμάτων και γνώση της χρήσης τους Επικοινωνία κλινικού και εργαστηριακού γιατρού Όχι κατάχρηση της έννοιας του επείγοντος Δοχεία μεταφοράς Ειδικά, αποστειρωμένα που να κλείνουν αεροστεγώς για την αποφυγή διασποράς παθογόνων μικροοργανισμών Κατάλληλη σήμανση υνοδεία πλήρως συμπληρωμένου παραστατικού υλλογή δειγμάτων Αντιπροσωπευτικό δείγμα, χωρίς επιμολύνσεις και σε επαρκή ποσότητα ωστός χρόνος λήψης του δείγματος και σε κατάλληλα δοχεία συλλογής Άμεση μεταφορά στο εργαστήριο Ακατάλληλα δείγματα Μεγάλη καθυστέρηση στην αποστολή του δείγματος στο εργαστήριο Δείγματα που αποστέλλονται μέσα σε φορμόλη Δείγματα σε ακατάλληλα, μη αποστειρωμένα δοχεία ή σε δοχεία με διαρροή τεγνοί στυλεοί Για αναερόβια καλλιέργεια, τα δείγματα γαστρικών πλύσεων, ούρων, προστατικά (διουρηθρικά) δείγματα, κόπρανα, δείγματα ανώτερου αναπνευστικού, δέρματος, περιβάλλοντος Για την εξασφάλιση του «κατάλληλου δείγματος» απαιτείται στενή συνεργασία κλινικού και εργαστηριακού ιατρού για τον καθορισμό των κριτηρίων παραγγελίας των εξετάσεων, των κανόνων συλλογής και μεταφοράς και τέλος των κριτηρίων αξιολόγησης του αποτελέσματος, με τη συνεκτίμηση των προαναλυτικών παραγόντων που σχετίζονται με τον ασθενή και τη σωστή προετοιμασία του, όπως η ηλικία, το φύλο, η φυλή, οι βιολογικοί ρυθμοί, η κύηση, τυχόν συμπαρομαρτούσα νόσος, η διαιτητική κατάσταση, η θέση του σώματος κατά την αιμοληψία, η φυσική άσκηση και το stress, οι συνθήκες περιβάλλοντος, η λήψη φαρμάκων κ.τ.λ. Οι βιολογικοί παράγοντες,ανάλογα με τη δυνατότητα πρόληψής τους, τους διακρίνουμε σε ελεγχόμενους (μπορούν να αναιρεθούν πριν από τη λήψη του δείγματος) π.χ. στάση σώματος, καθήλωση στο κρεβάτι, σωματική άσκηση, συστηματική άσκηση, λήψη τροφής, βιολογικός ρυθμός, λήψη αφεψημάτων (καφές), κάπνισμα, αλκοολούχα ποτά, φάρμακα, πυρετός, χειρουργική επέμβαση και σε μη ελεγχόμενους (δεν 12

13 13 αναιρούνται, αλλά λαμβάνονται υπόψη στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων) π.χ. γενετική ιδιοσυστασία (ατομική οικογενειακή), φύλο, ηλικία, εποχιακές μεταβολές, διαιτητικές συνήθειες, κύηση, έμμηνος ρύση την τελική αξιολόγηση του αποτελέσματος θα πρέπει επίσης να συνεκτιμώνται οι παράγοντες εκείνοι που επισυμβαίνουν κατά τη στιγμή της δειγματοληψίας και οι οποίοι μεταβάλλουν τη σύσταση των βιολογικών δειγμάτων, όπως π.χ. η παρατεταμένη περίδεση κατά τη φλεβοκέντηση, το ψυχρό δέρμα, η σύνθλιψη ιστών κατά το νυγμό, η λήψη από κεντρικό καθετηριασμό, η αιμόλυση του δείγματος, το stress, ιδίως στα παιδιά, ο τραυματισμός κατά το νυγμό κ.τ.λ.. 13

14 14 ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΥΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΦΛΨΡΙΔΑ ΑΝΘΡΨΠΙΝΟΤ ΨΜΑΣΟ ΔΕΡΜΑ Propionibacterium spp. Corynebacterium spp. (Διφθεροειδή) Acinetobacter spp. Staphylococcus spp. Micrococcus spp. Fusobacterium spp. Bifidobacterium spp. Neisseria spp. Clostridium spp. Enterobacteriaceae Candida spp. Peptostreptococcus spp. Bacillus spp. Mycobacterium spp. (μη παθογόνα είδη) ΜΤΣΗ ΚΑΙ ΡΙΝΟΥΑΡΤΓΓΑ Streptococcus spp. Staphylococcus spp. Neisseria spp. Corynebacterium spp. (Διφθεροειδή) Enterobacteriaceae Moraxella spp. Micrococcus spp. Fusobacterium spp. Peptostreptococcus spp. Εντεροϊοί, αδενοϊοί, κοροναϊοί, κυτταρομεγαλοϊός ΥΑΡΤΓΓΑ ΑΜΤΓΔΑΛΕ Έχουν τη φυσιολογική χλωρίδα του στόματος και του στοματοφάρυγγα ΟΥΘΑΛΜΟ Streptococcus spp. Staphylococcus spp. Pseudomonas spp.( αποικίζουν συχνά νοσοκομειακούς ασθενείς) Neisseria spp. (μη παθογόνα είδη) Corynebacterium spp. (Διφθεροειδή) Enterobacteriaceae Haemophilus spp. Candida spp. Αδενοϊοί ΕΞΨ ΑΚΟΤΣΙΚΟ ΠΟΡΟ Streptococcus spp. Staphylococcus spp. Enterobacteriaceae Pseudomonas spp. Candida spp. Peptostreptococcus spp. ΣΟΜΑΦΟ - ΔΨΔΕΚΑΔΑΚΣΤΛΟ υνήθως περιοχές στείρες μικροβίων (ph 2-3) πάνια μικροί αριθμοί (0-10³)/ml) από τα μικρόβια της στοματικής κοιλότητας. ΠΑΦΤ ΕΝΣΕΡΟ Staphylococcus spp. Enterococcus spp. Bacillus spp. Candida spp. και άλλοι μύκητες Bacteroides spp. Fusobacterium spp. Clostridium spp. Eubacterium spp. Peptococcus spp. Peptostreptococcus spp. Lactobacillus spp. Bifidobacterium spp. Veillonella spp. Enterobacteriaceae Acinetobacter spp. Pseudomonas spp. Entamoeba coli Endolimax nana Dientamoeba fragilis Iodamoeba butschlii 14

15 15 Trichomonas hominis ΟΤΡΗΘΡΑ Staphylococcus spp. Corynebacterium spp. (Διφθεροειδή) Streptococcus spp. (μη αιμολυτικοί) Εντερόκοκκος Neisseria (μη παθογόνος) Enterobacteriaceae Chlamydia spp. Mycoplasma spp. Candida spp. Lactobacillus spp. Gardnerella vaginalis ΚΟΛΠΟ ΓΤΝΑΙΚΑ Streptococcus spp. Staphylococcus spp., Group B Streptococcus (GBS) Lactobacillus spp. Bacteroides spp. Corynebacterium spp. (Διφθεροειδή) Enterococcus Enterobacteriaceae Micrococcus spp. Clostridium spp. Peptostreptococcus spp. Bifidobacterium spp. Moraxella spp. Acinetobacter spp. Candida albicans Gardnerella vaginalis Chlamydia spp. Mycoplasma spp. 15

16 16 ΠΕΡΙΟΦΕ ΣΕΙΡΕ ΜΙΚΡΟΒΙΨΝ 1) Αίμα και μυελός των οστών. 2) Νωτιαίος μυελός (σωλήνας). 3) Πλευροδιαφραγματικός χώρος. 4) Περιτοναϊκή κοιλότητα 5) Ιστοί. 6) Κατώτερο αναπνευστικό. 7) Ουροποιητικό σύστημα εκτός ουρήθρας. ΜΗ ΣΕΙΡΕ ΠΕΡΙΟΦΕ 1) τόμα, μύτη, ανώτερο αναπνευστικό. 2) Δέρμα. 3) Γαστρεντερικός σωλήνας. 4) Γεννητικό σύστημα γυναίκας. 5) Ουρήθρα. ΠΕΡΙΠΣΨΕΙ ΠΟΤ ΕΠΙΒΑΛΛΕΣΑΙ Η ΑΝΑΖΗΣΗΗ ΑΝΑΕΡΟΒΙΨΝ ΜΙΚΡΟΒΙΨΝ 1) Δυσοσμία φλεγμονής. 2) Όταν στους ιστούς ή στα εκκρίματα υπάρχει αέριο. 3) Νέκρωση ιστών. 4) Η φλεγμονή συνδέεται με κακοήθεια. 5) Η φλεγμονή αναπτύσσεται παρά τη χορήγηση αμινογλυκοσιδών. 6) Μαύρο εξίδρωμα. 7) Υθορισμός εξιδρώματος. 8) Πυώδεις συλλογές. 9) Εγκεφαλικά αποστήματα. 10) Ηπατικά αποστήματα. 11) Οδοντικές φλεγμονές. 12) Πνευμονικές λοιμώξεις (εισρόφηση, απόστημα, βρογχεκτασίες). 13) Περιορθικά ή ισχυορθικά αποστήματα. 14) ηψαιμίες από ενδοκοιλιακές φλεγμονές. 15) ε ουρολοίμωξη όταν η αερόβια καλλιέργεια είναι στείρα και στη Gram χρώση υπάρχουν μικρόβια (1 %). 16) Εν τω βάθει τραυματισμοί ιδίως με επαφές με μολυσμένο περιβάλλον. 17)Δάγκωμα ζώων και ανθρώπων. ΑΙΜΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕ Καλό πλύσιμο των χεριών του αιμολήπτη και χρήση γαντιών Απολύμανση του πώματος της φιάλης με 70% ισοπροπυλική ή αιθυλική αλκοόλη και αντισηψία του σημείου φλεβοκέντησης με τα παραπάνω απολυμαντικά από το κέντρο προς την περιφέρεια για 2 min 16

17 17 Αιμοληψία με σύριγγα και αλλαγή βελόνας για τον εμβολιασμό της φιάλης Υιάλες BACTEC PLUS Aerobic για αναζήτηση αερόβιων βακτηρίων και BACTEC PLUS Anaerobic για αναζήτηση αναερόβιων βακτηρίων Υιάλες MYCO/F LYTIC για αναζήτηση μυκοβακτηριδίων Μεταφορά 5-10 ml αίματος σε κάθε φιάλη πρώτα στην αερόβια και μετά στην αναερόβια Ανακίνηση κάθε φιάλης και σήμανση με τα στοιχεία του ασθενούς Μεταφορά στο εργαστήριο σε λιγότερο από 2 ώρες σε θερμοκρασία δωματίου υμπλήρωση του παραπεμπτικού με στοιχεία ιστορικού, πιθανή διάγνωση και λήψη αντιβιοτικών και πιθανή αναζήτηση ειδικών μικροοργανισμών όπως μύκητες, ευκαιριακά βακτήρια, βρουκέλλα Οι αιμοληψίες γίνονται κατά την άνοδο του πυρετού πριν από την εμφάνιση του ρίγους και εαν είναι δυνατόν πριν από τη λήψη αντιβιοτικών ήψη: 3 ζεύγη αιμοκαλλιεργειών από διαφορετικές θέσεις εντός 10 λεπτών Οξεία ενδοκαρδίτιδα: 3 ζεύγη αιμοκαλλιεργειών από διαφορετικές θέσεις εντός 1-2 ωρών Τποξεία ενδοκαρδίτιδα: 3 ζεύγη αιμοκαλλιεργειών από διαφορετικές θέσεις εντός 24 ωρών. Εάν είναι αρνητικές, παίρνονατι άλλα 3 ζεύγη. Πυρετός αγνώστου αιτιολογίας: 3 ζεύγη αιμοκαλλιεργειών από διαφορετικές θέσεις εντός 1 ώρας. Εάν είναι αρνητικές εντός 24 ωρών, παίρνονται άλλα 3 ζεύγη. υνεχής πυρετός: τουλάχιστον 2 αιμοκαλλιέργειες εντός 12 ωρών κατά προτίμηση πριν από τη λήψη αντιβιοτικών. ΜΤΕΛΟ Σηρούνται οι οδηγίες προετοιμασίας όπως και στις αιμοκαλλιέργειες Λαμβάνεται με στερνική ή λαγόνια παρακέντηση 1 ml μυελού Σο δείγμα εμβολιάζεται σε φιάλες αιμοκαλλιεργειών(αερόβιααναερόβια) ε υποψία φυματίωσης εμβολιάζεται στη φιάλη MYCO/F LYTIC- όχι σε υλικό με EDTA, γιατί αναστέλλεται η ανάπτυξη των μυκοβακτηριδίων ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΟΙ ΚΑΘΕΣΗΡΕ (κεντρικοί και περιφερικοί φλεβικοί,αρτηριακοί, ολικής παρεντερικής διατροφής,συνεχούς αιμοδυναμικής παρακολούθησης, μόνιμοι καθετήρες δεξιού κόλπου κ.λ.π.) 17

18 18 υλλογή σε αποστειρωμένο δοχείο και άμεση αποστολή στο εργαστήριο ( η καλλιέργεια των καθετήρων πρέπει να γίνεται σε λιγότερο από 2 ώρες). Αν ο καθετήρας έχει τοποθετηθεί χειρουργικά, λαμβάνεται έκκριμα από το σημείο εξόδου για καλλιέργεια και χρώση Gram. ε περίπτωση φλεβίτιδας, γίνεται αναρρόφηση με σύριγγα από την πάσχουσα φλέβα για καλλιέργεια και χρώση Gram. Αν ο καθετήρας πρέπει να αφαιρεθεί, γίνεται σχολαστικός καθαρισμός του σημείου εισόδου με αλκοόλη 70% και ιωδοφόρα και όταν στεγνώσει η αλκοόλη, απομακρύνεται ο καθετήρας υπό άσηπτες συνθήκες, πιεζόμενος κάθετα προς το δέρμα για να μην επιμολύνεται. Καθετήρας μικρού μήκους: κόβεται με αποστειρωμένο ψαλίδι και αφήνεται να πέσει σε αποστειρωμένο δοχείο τμήμα από την κορυφή του και τμήμα μήκους περίπου 5 cm κάτω από το σημείο εισόδου. Καθετήρας μεγάλου μήκους: αποστέλλονται στο εργαστήριο δύο τμήματα, ένα από την κορυφή και ένα υποδόριο τμήμα, αμέσως μετά από το σημείο εισόδου. Παράλληλα γίνεται λήψη αιμοκαλλιέργειας από φλέβα διαφορετική από εκείνη που έχει τοποθετηθεί ο καθετήρας. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΓΡΑ (ΠΛΕΤΡΙΣΙΚΟ - ΠΕΡΙΣΟΝΑΙΚΟ - ΑΚΙΣΙΚΟ ΠΕΡΙΚΑΡΔΙΑΚΟ ΑΡΘΡΙΚΟ - ΦΟΛΗ) Αντισηψία του δέρματος με ιωδοφόρα ή 70% αλκοόλη Γενική εξέταση: συλλογή ml υγρού σε σωληνάριο γενικής αίματος με EDTA και καλή ανακίνηση Καλλιέργεια(αερόβια) : 1 ml υγρού σε αποστειρωμένο σωληνάριο Καλλιέργεια(αναερόβια) : 1 ml υγρού σε φιάλη αιμοκαλλιέργειας για αναερόβια (BACTEC PLUS Anaerobic) Καλλιέργεια για μυκοβακτηρίδια : 1 ml υγρού σε αποστειρωμένο σωληνάριο Όχι συλλογή με βαμβακοφόρους στυλεούς ακατάλληλο δείγμα ΕΓΚΕΥΑΛΟΝΨΣΙΑΙΟ ΤΓΡΟ Επιβεβλημένη η προσωπική επικοινωνία κλινικού γιατρού και εργαστηρίου υλλογή ΕΝΤ σε 3 σωληνάρια ως εξής: Γενική εξέταση: ml σε αποστειρωμένο σωληνάριο με EDTA και καλή ανακίνηση Καλλιέργεια(αερόβια-αναερόβια):0.5-1ml υγρού σε αποστειρωμένο σωληνάριο Καλλιέργεια για μυκοβακτηρίδια : 2 ml υγρού σε αποστειρωμένο σωληνάριο 18

19 19 Βιοχημικές εξετάσεις: 0.5 ml υγρού σε αποστειρωμένο σωληνάριο ε περίπτωση τρώσης αγγείου κατά την παρακέντηση, καταλληλότερο για μέτρηση κυττάρων είναι το διαυγέστερο. Άμεση μεταφορά στο εργαστήριο ΟΤΔΕΠΟΣΕ συντηρείται το ΕΝΤ στο ψυγείο παρά μόνο στον κλίβανο εκτός ανα ζητείται μόνο ιολογικός έλεγχος (αντιγόνα και αντισώματα). Επί υποψίας μικροβιακής μηνιγγίτιδας, λαμβάνεται τουλάχιστον και ένα δείγμα αιμοκαλλιέργειας. ΑΝΑΠΝΕΤΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ ΥΑΡΤΓΓΙΚΟ ΕΠΙΦΡΙΜΑ Πιέζεται η γλώσσα προς τα κάτω με γλωσσοπίεστρο. Σο δείγμα παίρνεται με 1 ή 2 στυλεούς από την περιοχή των αμυγδαλών και τον οπίσθιο φάρυγγα αποφεύγοντας τη σταφυλή, τη γλώσσα και την υπόλοιπη στοματική κοιλότητα. Ο στυλεός τοποθετείται στο υλικό μεταφοράς και αποστέλλεται στο εργαστήριο. ΦΟΛΙΑ :1) Για αναζήτηση Corynebacterium diphtheriae και Neisseriae gonorrhoeae, Bordetella pertusis, Borrelia spp., Fusobacteria spp., προηγείται συνεννόηση με το μικροβιολογικό εργαστήριο.2) Για έλεγχο φορείας από Staphylococcus aureus και Neisseriae meningitidis ενημερώνεται το εργαστήριο. 3) Αποφεύγονται γαργαρισμοί ή στοματικές πλύσεις με αντισηπτικά πριν από τη λήψη του δείγματος. ΡΙΝΙΚΟ ΕΠΙΦΡΙΜΑ Για αναζήτηση φορείας από S. aureus ή β - αιμολυτικού στρεπτόκοκκου ομάδας Α (Group A Streptococcus G. A. S.):1) Ο στυλεός υγραίνεται πριν με αποστειρωμένο φυσιολογικό ορό.2) Ο στυλεός μπαίνει 2 cm στις ρινικές χοάνες. Αφήνεται μερικά δευτερόλεπτα. 3) Περιστρέφεται με πίεση πάνω στον ρινικό βλεννογόνο.4) Σοποθετείται στο υλικό μεταφοράς και μεταφέρεται στο εργαστήριο. Για ηωσινόφιλα:1) τάδια 1, 2, 3 του Α.2) τρώνονται 2-3 αντικειμενοφόρες πλάκες και σημαίνονται και αποστέλλονται στο εργαστήριο. ΦΟΛΙΑ :-Σο ρινικό επίχρισμα δεν είναι αντιπροσωπευτικό για την απομόνωση του αιτιολογικού παράγοντα παραρρινοκολπίτιδας, οξείας μέσης ωτίτιδας και λοιμώξεων του κατωτέρου αναπνευστικού συστήματος.- Δύο ή τρία αρνητικά δείγματα για S. aureus ή G. A. S. δηλώνουν αρνητικό αποτέλεσμα για φορεία. ΠΣΤΕΛΑ Καλλιέργεια για κοινά μικρόβια(αερόβια) και μύκητες: προηγείται καλό ξέπλυμα του στόματος με νερό βρύσης και ένα ελαφρύ αντισηπτικό. 19

20 20 Προτιμότερα τα πρωινά πτύελα, προ του φαγητού. υλλογή σε αποστειρωμένο δοχείο. ύσταση στον ασθενή για συλλογή πτυέλων προερχόμενα μέσα από τους βρόγχους, μετά από βαθύ βήχα. Πιθανή βοήθεια με αποχρεμπτικά, ενυδάτωση ή φυσιοθεραπεία. άλιο ή ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις είναι ακατάλληλα δείγματα. Σα πτύελα είναι μικρής διαγνωστικής αξίας για αναζήτηση Pneumocystis carini και Legionella spp. Καλλιέργεια για μυκοβακτηρίδια: Προετοιμάζεται ο ασθενής όπως και για τη λήψη δείγματος για καλλιέργεια κοινών μικροβίων (πλύσιμο στοματικής κοιλότητας, κ.λπ.). Σα πτύελα συλλέγονται σε κατάλληλο δοχείο το οποίο πρέπει να κλείνει ερμητικά. ημαίνεται το δοχείο με το όνομα του ασθενούς και αποστέλλεται στο εργαστήριο σε λιγότερο από μία ώρα. ΦΟΛΙΑ: Απαραίτητα η απόχρεμψη να είναι πυώδης ή βλεννόπυώδης, όγκου όχι μικρότερου των 5ml. υνίσταται η συλλογή του δείγματος να γίνεται υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση νοσηλευτικού προσωπικού ή φυσικοθεραπευτού. Ενδείκνυται μετά τη συλλογή να σκουπίζεται το δοχείο εξωτερικά με ένα κομμάτι βαμβάκι εμποτισμένο σε λυσοφορμίνη. Η διαγνωστική αξία (ευαισθησία) της εξέτασης εξαντλείται στα τρία διαδοχικά δείγματα πτυέλων για τρεις συνεχείς ημέρες. ε ειδικές περιπτώσεις δυνατόν να σταλούν μέχρι πέντε διαδοχικά δείγματα. ΒΡΟΓΦΙΚΕ ΕΚΚΡΙΕΙ, ΒΡΟΓΦΙΚΗ ΒΟΤΡΣΑ(PROTECTED BRUSH), BRONCHIAL WASHING, ΒΡΟΓΦΟΚΤΧΕΛΙΔΙΚΟ ΕΚΠΛΤΜΑ (BRONCHOALVEOLAR LAVAGE BAL) ε αποστειρωμένα δοχεία για καλλιέργεια κοινών μικροβίων, μυκήτων και μυκοβακτηριδίων. Άμεση μεταφορά στο εργαστήριο Δείγματα για κυστική ίνωση : Άμεση μεταφορά στο εργαστήριο για ποσοτική καλλιέργεια κοινών μικροβίων Καλλιέργεια για αναερόβια: μόνο τα δείγματα που λαμβάνονται με διατραχειακή ή διαθωρακική παρακέντηση. Σα πτύελα και οι βρογχικές εκκρίσεις είναι δείγματα ακατάλληλα για καλλιέργεια αναεροβίων μικροβίων. ΡΙΝΟΥΑΡΤΓΓΙΚΟ ΕΚΚΡΙΜΑ 1) Σο ρινοφαρυγγικό έκκριμα λαμβάνεται σε υπερέκταση κεφαλής με εύκαμπτο συρμάτινο στυλεό με Darcon, βαμβάκι ή αλγινικό ασβέστιο. 20

21 21 2) Ο στυλεός περνά προσεκτικά διαμέσου της ρινός στη ρινοφαρυγγική κοιλότητα, περιστρέφεται, απομακρύνεται και τοποθετείται σε υλικό μεταφοράς για κοινά μικρόβια. ΦΟΛΙΑ: ε περίπτωση υποψίας υφομυκητίασης (π.χ. zygomycetes) απαιτείται λήψη ιστού και προσωπική επικοινωνία με τα μικροβιολογικό, παθολογανατομικό και ακτινολογικό εργαστήριο. ΤΛΙΚΟ ΠΑΡΑΡΡΙΝΙΚΨΝ ΚΟΙΛΟΣΗΣΨΝ Με βελόνη γίνεται παρακέντηση της παραρρινικής κοιλότητας μέση ρινική κόγχη. Σο υλικό αποστέλλεται σε αποστειρωμένο σωληνάριο στο εργαστήριο, ή τοποθετείται στα κατάλληλα υλικά μεταφοράς για συντήρηση αερόβιων και αναερόβιων μικροβίων. Έκπλυμα ή λήψη ρινικού / ρινοφαρυγγικού επιχρίσματος αποτελεί ακατάλληλο δείγμα για απομόνωση του αιτιολογικού παράγοντα παραρρινοκολπίτιδας. ΔΙΑΓΝΨΗ ΛΑΝΘΑΝΟΤΑ ΥΤΜΑΣΙΨΗ ΜΕ ΑΝΙΦΝΕΤΗ ΙΝΣΕΡΥΕΡΟΝΗ-Γ ΑΠΟ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΜΕΝΑ Σ- ΛΕΜΥΟΚΤΣΣΑΡΑ ( QUANTIFERON TEST) Προμήθεια των ειδικών σωληναρίων από το Κέντρο Αναφοράς Μυκοβακτηριδίων Λήψη 3 ml αίματος και τοποθέτηση 1 ml αίματος σε κάθε ένα σωληνάριο και ανακίνηση (βλ. οδηγίες παραπεμπτικού) Άμεση μεταφορά στο Εργαστήριο ΓΑΣΡΙΚΟ ΕΚΠΛΤΜΑ ΓΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΤΚΟΒΑΚΣΗΡΙΔΙΨΝ Δείγμα >5 ml μετά την πρωινή έγερση και επί 3 συνεχόμενες ημέρες. -Λήψη τροφής έως το αργότερο στις τα μεσάνυχτα για ενήλικες και μεγάλα παιδιά -στα βρέφη γάλα έως τις 3.00 π.μ. - εάν καθυστερήσει η μεταφορά του δείγματος στο εργαστήριο > 4 ώρες, απαιτείται η εξουδετέρωση του γαστρικού υγρού με 3 ml ΝaHCO3 των 100 mg/ml και φύλαξη στη συντήρηση του ψυγείου. ΚΟΠΡΑΝΑ 1. ΠΑΡΑΙΣΟΛΟΓΙΚΗ ΚΟΠΡΑΝΨΝ -Πρόσφατα δείγματα κοπράνων συλλέγονται σε καθαρά ειδικά δοχεία (με το κουταλάκι) σε ικανοποιητική ποσότητα (~ ½ του δοχείου). - Αριθμός δειγμάτων: τρία δείγματα σε τρεις συνεχόμενες ή ανά διήμερο ημέρες είναι 21

22 22 αρκετά. ε υποψία αμοιβάδωσης ή λαμβλίασης αποστέλλονται μέχρι 6 δείγματα ανά διήμερο. -Σα δοχεία κλείνουν καλά και μεταφέρονται στο εργαστήριο για εξέταση εντός μίας ώρας. ΦΟΛΙΑ :1) Σα κόπρανα συλλέγονται πριν σε ευρύστομα δοχεία (πλαστικά ή τύπου foil) και μετά μεταφέρονται στο ειδικό δοχείο. Ουδέποτε συλλέγονται από το νερό της τουαλέτας.2) Δείγματα με πρόσμειξη ούρων, χώματος, νερού είναι ακατάλληλα.3) Τδαρή κόπρανα εξετάζονται εντός 1-2 ωρών (ενημερώνεται το εργαστήριο). 4) Δεν πρέπει να μολύνεται εξωτερικά το δοχείο συλλογής.5) Ασθενείς οι οποίοι έλαβαν αγωγή για πρωτόζωα και για Taenia spp. επανελέγχονται μετά 4 και 5 εβδομάδες αντίστοιχα. 2. ΓΕΝΙΚΗ (ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΗ) ΚΟΠΡΑΝΨΝ (έλεγχος πέψεως μυϊκών ινών, αναζήτηση κοκκίων αμύλου και ουδέτερου λίπους). Πρόσφατα δείγματα κοπράνων συλλέγονται στο δοχείο. Σα δοχεία κλείνουν καλά και μεταφέρονται στο εργαστήριο για εξέταση εντός 1 ώρας. ΦΟΛΙΑ :Απαγορεύονται τα ελαιούχα καθαρτικά, το Βάριο, το Βισμούθιο και τα αντιδιαρροϊκά. 3. ΚΟΠΡΑΝΑ ΓΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ - τέλνεται δείγμα κοπράνων κατά προτίμηση διαρροϊκου σε κατάλληλο δοχείο (με το κουταλάκι) κάθε ημέρα επί τρεις συνεχόμενες ημέρες, σε ποσότητα 1/2 του δοχείου. -Σα δοχεία μεταφέρονται καλά κλεισμένα στο εργαστήριο αμέσως.- το παραπεμπτικό αναφέρονται στοιχεία που ενδιαφέρουν το εργαστήριο π.χ. πρόσφατα ταξίδια, αν πάσχουν άλλα άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος, υποκείμενη νόσος, ανοσοκαστολή, κ.λπ. ΦΟΛΙΑ :1) Η συλλογή των κοπράνων γίνεται σε ευρύστομα δοχεία π. χ. πλαστικά ή τύπου foil και στη συνέχεια μεταφέρεται στο δοχείο μεταφοράς, το πλέον βλεννοπυώδες μέρος των κοπράνων. Ουδέποτε συλλέγονται από το νερό της τουαλέτας. 2) Αποφεύγεται η πρόσμειξη με ούρα.3) Προσοχή : Να μη γεμίζει το δοχείο μέχρι το χείλος, διότι δημιουργούνται αέρια που πιέζουν το καπάκι και υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης.4)για την ανεύρεση Cryptosporidium spp, Y. enterocolitica, Vibrio spp και Aeromonas spp προηγείται συνεννόηση με το εργαστήριο και το αίτημα αναφέρεται στο παραπεμπτικό. 4. ΑΠΟΜΟΝΨΗ C. difficile ΑΠΟ ΚΟΠΡΑΝΑ - Δείγμα διαρροικών κοπράνων 1-2 ml για καλλιέργεια και ανίχνευση τοξίνης. - Σο δείγμα μεταφέρεται εντός 2 ωρών στο Εργαστήριο και μπορεί να παραμείνει στη συντήρηση του ψυγείου έως 2 ημέρες. 22