ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

Transcript

1 22ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ & ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2008 ΑΙΓΛΗ ΖΑΠΠΕΙΟΥ - ΑΘΗΝΑ 3

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ... ΣΕΛ 7 ΣΤΡΟΓΓΥΛΑ ΤΡΑΠΕΖΙΑ... ΣΕΛ 11 ΗΜΕΡΙΔΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟ... ΣΕΛ 18 ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ... ΣΕΛ 25 ΕΠΙΤΟΙΧΙΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ (POSTERS)... ΣΕΛ 56 Αγαπητοί συνάδελφοι, Το συμπλήρωμα του περιοδικού περιέχει περιλήψεις των επιστημονικών ανακοινώσεων του συνεδρίου και καλύπτει τις εισηγήσεις, τις ελεύθερες και τις επιτοίχιες ανακοινώσεις, ενώ έγινε προσπάθεια καταχώρησης των επιστημονικών εργασιών κατά γνωστικό αντικείμενο. Σημειώνεται ότι οι περιλήψεις των εργασιών τυπώθηκαν όπως στάλθηκαν από τους συγγραφείς. Γ.Πάνος Διευθυντής Σύνταξης, Μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής 5

3 Τετραμηνιαίο Επιστημονικό Περιοδικό Ιδιοκτησία Ελληνική Εταιρεία Στοματικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής Λ. Λαυρίου 65, τ.κ Παιανία, Αττική Διεύθυνση διαδικτύου : Εκδότης Ι. Γ. Καρκατζούλης Διευθυντής Σύνταξης Γ. Πάνος Σόλωνος 66, Αθήνα Τηλ./Fax: panosgeorge@hotmail.com archives@haoms.org Αναπληρωτές Διευθυντές Σύνταξης Ν. Θεολόγη-Λυγιδάκη, Π. Κανάκης Επίτημη Συμβουλευτική Επιτροπή Κ. Αλεξανδρίδης, Κ. Αντωνιάδης, Ε. Βαϊρακτάρης, Ι. Ιατρού, Ν. Λαzαρίδης, Π. Χατζημανώλης HELLENIC ARCHIVES Of Oral & Maxillofacial Syrgery ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΤΟΜΟΣ 9, ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ 2008 ISSN II X Κριτές επιστημονικών εργασιών Ακτινολογία Ν. Παρίσης, Ε. Στεφάνου, Κ. Τσιχλάκης Εμφυτευματολογία - Προπροσθετική Χειρουργική Π. Αναστασιάδης, Λ. Ζουλούμης, Στ. Σωτηριάδου Επανορθωτική Χειρονργική Ν. Παπαδογεωργάκης, Θ. Ράπης, Β. Θωμαΐδης Έρευνα, Βιοϋλικά, Νέες Τεχνολογίες Ι. Δημητρακόπουλος, Γ. Ηλιάδης, Σ. Τσόδουλος Λοιμώξεις Χρ. Δενδρινός, Γ. Γιαμαρέλος, Α. Πατρικίου Ογκολογία Κ. Βαχτσεβάνος, Σ. Γαβριήλ, Α. Ραπίδης Οδοντοφατνιακή Χειρουργική Σ. Ιορδανίδης, Κ. Μάρτη, Π. Χριστόπουλος Ορθογναθική Χειρουργική & Αισθητική Χειρουργική Προσώπου Ν. Κατσικέρης, Ε. Καραμπούτα, Θ. Σεμερτζίδης Παθολογία Στοματος Δ. Αντωνιάδης, Α. Κολοκοτρώνης, Α. Σκλαβούνου Στοματική & Γναθοπροσωπική Χειρουργική στα Παιδιά Σ. Δαλαμπίρας, Ε. Στυλογιάννη, Φ. Τζέρμπος Τραυματολογία Ε. Ελευθεριάδης, Μ. Μεζίτης, Γ. Ράλλης OFFICIAL PUBLICATION OF THE HELLENIC ASSOCIATION FOR ORAL AND MAXILLOFACIAL SURGERY VOL 9, SUPPLEMENT 2008 ISSN II X ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΜΕΝΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ KEY NOTE LECTURE Indications for facial allotransplantation Bernard Devauchelle After the first facial allotransplantation which imposed itself as a necessity, it is time today to extrapolate and deal with indications of allotransplantation of composite tissues for face reconstruction not only medically but also ethically and philosophically. According etiology, three different types of disfigurements (traumatic, tumor, malformations) exist with very different requirements regarding treatment management. The traumatic disfigurements (the two first face transplantations are from this etiology) are certainly the less contestable indications in primary reconstruction. The secondary facial traumatic reconstruction (after blast, burns or shot gun trauma) are more difficult because of the primary surgery and the risks of more severe sequellae in case of failure. The congenital malformations usually request other type of treatments. Very exceptionally a transplant could be discussed but with very difficult problems to answer as growth and the potential to find an adequate donor At the stage of sequellae, after growth time, malformations could constitute a good indication for facial graft in case of evaluative process. It is just in between tumor and congenital malformations that there are high blood pressure malformations without tacking in account the potential evolution of the disease or the influence of the immunosuppressive treatment on it, the allotransplantation could actually be a new way of treatment for future because nowadays the abstention of treatment is more due to the impossibility to propose a reconstruction than the difficulty to make an exeresis. Just remaining malignant tumours, obviously with the today totally incompatibility with immunosuppressive treatment. Sometimes for benign tumor (for example the third case of facial transplant) facial transplantation could be a good solution because of the evolutivity of the disease or because of the first treatment or in particular syndromic case. That is to say that the facial graft will always remain exceptional and its indication is strictly and strongly medically linked to a patient. 6 Triannual Scientific journal Proprietor Hellenic Association for Oral and Maxillofacial Surgery 65 Lavriou Aveneu, Paiania, Attiki , Greece Website: Publisher J. G. Karkatzoulis Editor in chief George Ch. Panos 66 Solonos Str, Athens, Greece Tel/Fax: panosgeorge@hotmail.com archives@haoms.org Associate Editors P. Kanakis, N. Theologie-Lygidakis Honorary Advisory Board C. Alexandridis, K. Antoniadis, P. Hatzimanolis, I. Iatrou, N. Lazaridis, E. Vairactaris Reviewing Committee Dentoalveoral Surgery P. Christopoulos, S. Iordanidis, K. Marti Implantology P. Anastasiadis, S. Sotiriadou, L. Zouloumis Infections G. Giamarelos, C. Dendrinos, A. Patrikiou Oral and Maxillofacial Surgery in Children S. Dalabiras, E. Stylogianni, F. Tzerbos Oral Pathology D. Antoniadis, A. Kolokotronis, A. Sklavounou Oncology S. Gabriel, A. Rapidis, K. Vachtcevanos Orthognathic and Facial Aesthetic Surgery N. Katsikieris, I. Karabouta, T. Semertidis Radiology N. Parisis, E. Stefanou, K. Tsihlakis Reconstructive Surgery N. Papadogeorgakis, Th. Rapis, V. Thomaidis Research, Biomatelials, New Technology I. Dimitrakopoulos, G. Eliades, S. Tsodoulos Traumatology E. Eleftheriadis, M. Mezitis, G. Rallis ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ Εισήγηση 1 The use of fibula free osseous flap in the reconstruction of mandibular defects. Joseph I. Helman Δεν εστάλη περίληψη Εισήγηση 2 Functional surgery in the management of primary cleft lip and nose. Reha S. Kisnisci Contemporary management of cleft lip and nose requires precise understanding of nasolabial musculature where a favourable outcome of a surgical repair is highly dependent. The underlying tissues from surface down to the bone are known to effect facial growth and development. Functional stimuli derive from facial muscles exert forces in an equilibrium unless a correct repair is ensured. Altered tissue continuity and disruption of the equi- 7

4 librium of functional forces acting upon each halves of lips, nose and the entire facial skeleton, may responsibly constitute unfavourable establishment of normal growth. Therefore a surgical plan is required to incorporate a reconstructive concept where anatomically misaligned and dysfunctional regional muscles and muscle groups are properly handled. Precise execution and reconstruction of labial and nasal muscles restore transmitting forces through these structures. The technique requires identification, isolation and reconstruction of these muscles and/or muscle groups that situate around lips and nose. Muocutaneous structures also need to be carefully assessed and noted for their correct positions in order to design incisions and reposition them more or less into where they should be. Therefore violation of subjacent esthetic units which in turn yield unacceptable clinical esthetic outcomes may be avoided. Primary septorhinoplasty and nasal floor reconstruction are also important operative phases in the surgical correction of cleft lip and nose. Εισήγηση 3 Κακοήθεις όγκοι σιαλογόνων αδένων. Διάγνωση & Θεραπεία. Νικόλαος Παπαδογεωργάκης mas [ITAC]), 60 squamous cell carcinomas, 43 adenoid-cystic carcinomas, 34 sarcomas, 38 esthesioneuroblastomas, 37 undifferentiated carcinomas, 14 mucosal melanomas, and 22 rare histologies. According to AJCC-UICC 2002 T classification, 52 tumours were in stage T2, 97 T3, 121 T4a, and 168 T4b. Five-year overall survival was 44.6% for patients treated with anterior craniofacial resection (T2 60.3%, T3 48.2%, T4a-T4b 35.4%), and 35.9% for tumours involving the middle crania fossa. According to histology, fiveyear overall survival was: adenocarcinoma 45.5%, adenoid-cystic carcinoma 55.1%, squamous-cell carcinoma 42.2%, esthesioneuroblastoma 81.7%, sarcoma 48.7%, undifferentiated carcinoma 25.5%, melanoma 0%, and rare histologies 33.1%. In conclusion, I can say that infratemporal approach or craniofacial resection is mandatory for malignant paranasal tumours involving the infratemporal fossa or the skull base. The histologic findings of the primary tumour, intracranial extent, and potential for complete surgical resection are important factors to be considered when selecting therapy for these patients. Moreover, sometimes a surgical resection, even if with a low percentage of local control, may be the best option for a fair quality of residual life. Εισήγηση 5 Οι δύο παρωτίδες με τους δύο υπογνάθιους και τους δύο υπογλώσσιους σιαλογόνους αδένες αποτελούν το σύνολο των μειζόνων σιαλογόνων αδένων. Ένας αριθμός ελασσόνων σιαλογόνων αδένων βρίσκονται διασκορπισμένοι στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου. Τόσο οι μείζονες όσο και οι ελάσσονες σιαλογόνοι αδένες προσβάλλονται από καλοήθεις και κακοήθεις όγκους. Οι κακοήθεις όγκοι απαντώνται σε ένα ποσοστό 12-17% των όγκων της παρωτίδας, 50% στις περιπτώσεις των όγκων του υπογναθίου αδένα, ενώ περίπου το 80% των όγκων του υπογλωσσίου αδένα είναι κακοήθεις. Όσον αφορά στους ελάσσονες σιαλογόνους αδένες περίπου το 80% των όγκων είναι κακοήθεις. Θα πρέπει να τονισθεί ότι οι κακοήθεις όγκοι των σιαλογόνων αδένων παρουσιάζουν μεγάλη και δύσκολη ποικιλομορφία, ως προς τα ιστολογικά τους χαρακτηριστικά, έτσι ώστε πολλές φορές οι απόψεις ως προς τη διάγνωσή τους διίστανται. Η διάγνωση των όγκων αυτών θα στηριχθεί στην κλινική εξέταση και τον εργαστηριακό έλεγχο, ενώ τις περισσότερες φορές επιβάλλεται η ανοικτή βιοψία. Η θεραπευτική τους αντιμετώπιση έγκειται στη ευρεία και επί υγιών ορίων αφαίρεση της πρωτοπαθούς βλάβης. Καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των κακοήθων όγκων της παρωτίδας έχει η προεγχειρητική κατάσταση του προσωπικού νεύρου. Ο ετερόπλευρος ή αμφοτερόπλευρος τραχηλικός λεμφαδενικός καθαρισμός εξαρτάται από την ύπαρξη ή όχι λεμφαδενικών μεταστάσεων και από την φύση του όγκου.η μετεγχειρητική ακτινοβολία φαίνεται να βοηθά στην επιμήκυνση του χρόνου ζωής του ασθενούς, ενώ η χημειοθεραπεία έχει θέση για τις απομακρυσμένες μεταστάσεις. Παρουσιάζονται περιπτώσεις ασθενών της κλινικής και συζητείται η διαγνωστική και θεραπευτική αντιμετώπιση των κακοήθων όγκων των σιαλογόνων αδένων. Εισήγηση 4 Craniofacial resection for malignant tumours involving the skull base. Giulio Cantù After the paramount paper of Ketcham in 1963, advances in surgical technique and reconstruction have made larger and more complex tumour involving the skull base amenable to surgical resection. Most existing outcomes data in the literature comes from reports based on a limited number of patients with a diversity of different histologic findings. At the National Cancer Institute of Milan we have a very large series of these tumours, and this allowed us to draw significant conclusions. Between 1987 and 2006 we operated 438 patients with malignant tumours of paranasal sinuses involving the anterior skull base (362) or with posterior-lateral extension to the middle cranial fossa (76). According to histology we had 190 adenocarcinomas (12 originated from minor salivary glands and 178 Intestinal Type Adenocarcino- The use of radial forearm flap in the reconstruction of maxillary defects. Simon N. Rogers There are a group of patients in whom the use of the radial forearm flap is ideal for the reconstruction of maxillary defects. Such patients tend to have 2a type defects 1 or resections involving the nasal bones and cutaneous skin. The advantages of a radial (composite) in these situations are that the skin is soft and pliable, there is excellent vessel length, the amount of bone is small, the flap success is excellent, and generally the morbidity is low. Of course, the limited soft tissue bulk and bone volume tends to makes it an unsuitable reconstruction in type 3 and 4 and class b and c defects. 2 Donor site fracture is problematic although occurs in the region of 10% of patients. The type of reconstruction that is most appropriate involves discussion with the Oral Rehabilitation Team and the patient. 3,4 The indications for radial are all relative for example; to seal oral cavity, to reconstruct the nose, to fill small bone defects, in patients with comorbidity, operator experience and based in certain health care infrastructure The presentation will be illustrated with examples of the use of radial forearm flap in the reconstruction of maxillary defects 1. Brown JS, Rogers SN, McNally DN, Boyle MA. A modified classification of the maxillectomy defect. Head Neck 2000: 22: Brown JS, Jones DC, Summerwill A, Rogers SN, Vaughan ED. The vascularised hip with internal oblique for maxillectomy reconstruction. BJOMS 2002; 40: Rogers SN, Lowe D, McNally D, Brown JS, Vaughan ED. Health related quality of life following maxillectomy: A comparison between prosthetic obturation and free flap. JOMS 2003; 61: Rogers SN, Panasar J, Pritchard K, Lowe D, Howell R, Cawood JI. A survey of oral rehabilitation in a consecutive series of 130 patients treated by primary surgery for oral and oro-pharyngeal squamous cell carcinoma. BJOMS 2005; 43: Εισήγηση 6 Repairing surgical damage: the management of trigeminal nerve injuries. Peter P. Robinson Injury to branches of the trigeminal nerve is extremely common, particularly as a result of the extraction of lower third molar teeth. However, confusion and uncertainty still exists over the optimal management of these 8 9

5 patients. This presentation will clarify the management by presenting simple algorithms to aid decision-making. The aim is to distinguish those patients who may benefit from some form of intervention, from the larger proportion of patients who will recover spontaneously. Patients who are ultimately left with a minor degree of hypoaesthesia (reduced sensation) or mild paraesthesia (abnormal sensation) cope well with the sensory deficit, are unlikely to benefit from intervention, and are best left untreated. In contrast, patients who have either a substantial sensory deficit or who develop dysaesthesia (unpleasant abnormal sensation) may benefit from intervention, and so must be identified and managed in a manner that will optimise the outcome. For both inferior alveolar and lingual nerve injuries, we recommend monitoring patients with simple sensory tests for approximately 3 months after the initial injury. If there is no evidence of sensory recovery by that stage, surgical intervention should be considered. The surgical method for repair of the lingual nerve, and decompression and neurolysis of the inferior alveolar nerve, will be shown and the expected outcome will be described. Most patients find these procedures worthwhile but the outcome is variable and never complete. Unfortunately, some patients who sustain a nerve injury may be left with chronic pain in the affected area. The aetiology of this condition is not clear but the results of a series of laboratory investigations into the potential management of this condition will be summarised. ημιεγκλείστων που δεν μπορούν ή δεν χρειάζεται να γίνουν λειτουργικοί. Αρχικά θα αναπτυχθούν οι νεώτεροι προβληματισμοί πάνω στο θέμα και στη συνέχεια θα προταθεί η ενδεικνυόμενη θεραπευτική αντιμετώπιση που φαίνεται να είναι η προληπτική αφαίρεσή τους το συντομότερο δυνατό μετά την ανακάλυψή τους. Τα οφέλη για τον ασθενή, αν η αφαίρεση γίνει νωρίς, φαίνεται να είναι πολλαπλά αφού το νεαρό της ηλικίας και η μερική διάπλαση των δοντιών εξασφαλίζουν τη ταχύτερη και ομαλότερη αφαίρεση, τη γρηγορότερη επούλωση και φυσικά μειωμένη πιθανότητα διεγχειρητικών και μετεγχειρητικών προβλημάτων. Όσον αφορά την χειρουργική τεχνική θα αναφερθούν οι επικρατέστερες τεχνικές αφαίρεσης των 3ων γομφίων που χρησιμοποιούνται σήμερα και θα συζητηθούν τα προτερήματα και μειονεκτήματα της καθεμίας. Καταλήγοντας θα προταθεί η, κατά την άποψη μας, καλύτερη τεχνική προς όφελος του ασθενή, ανάλογα με την ηλικία του, τη γενική κατάσταση της υγείας του και φυσικά την εμπειρία και την ικανότητα του επεμβαίνοντα. Εισήγηση 9 Συμβολή της γναθοπροσωπικής χειρουργικής στην σύγχρονη εμφυτευματολογία. Στέλλα Σωτηριάδου Εισήγηση 7 Η αισθητική προσέγγιση του προσώπου και η σημασία της ανάλυσης των βασικών σημείων και δομών. Ειρήνη Καραμπούτα-Βουλγαροπούλου Στην εισήγηση αυτή γίνεται αναφορά και ανάπτυξη των παραμέτρων που συμβάλλουν στην απόδοση του αρμονικού περιγράμματος του προσώπου σε σχέση με τις διαταραγμένες, από διάφορα αίτια, διαστάσεις και θέσεις των οστών του σκελετικού υποστρώματος του σπλαχνικού κρανίου. Κυρίως, προσδιορίζεται και αναλύεται η σημασία του ρόλου της ορθοδομής βασικών στοιχείων που καθορίζουν δυναμικά τη μορφολογία του προσώπου καθώς και ο τρόπος της διαφοροποίησης για βελτίωση των αναλογιών με βάση την ανάλυση μετρήσεων που προκύπτουν από την καταγραφή, την κλινική εξέταση και τις λοιπές εργαστηριακές εξετάσεις. Επίσης, αναπτύσσεται η έννοια της άποψης για την αισθητική και πόσο αυτή συμβάλλει στην απόφαση τροποποίησης των δομών άλλων μορίων του προσώπου. Ασφαλώς, πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραματίζει η θέση και το μέγεθος των γνάθων στο τρισδιάστατο του χώρου, η αρμονία των οδοντικών φραγμών και η θέση και ανάπτυξη των υπολοίπων μαλακών μορίων του προσώπου που επικάθονται επί των οστικών δομών του σπλαχνικού κρανίου. Τέλος η όλη εργασία πλαισιώνεται με επίδειξη περιπτώσεων ασθενών και γίνεται συζήτηση επί των λαμβανομένων αποτελεσμάτων. Η προπροσθετική χειρουργική εξελίχθηκε ώστε να βοηθηθούν οι ασθενείς με ατροφικές ανεπαρκείς γνάθους για προσθετική αποκατάσταση και μάλιστα σε μία εποχή στην οποία η τοποθέτηση εμφυτευμάτων δεν ήταν τόσο γνωστή. Τότε διευκρινίστηκε μια πληθώρα απαντήσεων σε επιστημονικό επίπεδο. Πολλά από αυτά τα ερωτήματα τίθενται σήμερα, στην εποχή της εμφυτευματολογίας και της πλαστικής περιοδοντολογικής χειρουργικής. Οι οστεοπλαστικές παρεμβολής αποτελούν ένα καλό παράδειγμα για επί δεκαετίες δοκιμασμένες τεχνικές από την προπροσθετική χειρουργική, οι οποίες την εποχή της σύγχρονης εμφυτευματολογίας μπορούν να γίνουν και πάλι σημαντικές προς όφελος του ασθενή. Γι αυτό απαιτούνται χειρουργοί στόματος και γναθοχειρουργοί οι οποίοι γνωρίζουν αυτές τις μεθόδους, μεγάλη δε σημασία έχει οι θεράποντες ιατροί που θα τοποθετήσουν τα εμφυτεύματα να μην αγνοούν τις ενδείξεις αυτών των χειρουργικών τεχνικών και να είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν ως ομάδα με τον χειρουργό. Η προπροσθετική χειρουργική εμφυτευματολογία λοιπόν είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία προπροσθετικών επεμβάσεων, η οποία συμπληρώνει και εξελίσσει την κλασσική προπροσθετική χειρουργική. Οι σύγχρονες αναπλαστικές τεχνικές παρέχουν την δυνατότητα ώστε τα εμφυτεύματα να τοποθετούνται σε όλες σχεδόν τις ατροφικές περιοχές των γνάθων και αποτελούν την πλέον σύγχρονη μέθοδο αντιμετώπισης της μερικής ή της ολικής νωδότητας. Μόνο με την ομαδική συνεργασία ιατρών στις περισσότερες δύσκολες περιπτώσεις ασθενών μπορεί να πραγματοποιηθεί μια πραγματική γναθοπροσωπική αποκατάσταση. Εισήγηση 8 ΣΤΡΟΓΓΥΛΑ ΤΡΑΠΕΖΙΑ Προβληματισμοί στην αφαίρεση του 3ου γομφίου. Κων/νος Χούπης Στρογγυλό Τραπέζι 1: Τραυματολογία. Η χειρουργική αφαίρεση των 3ων γομφίων είναι από τις παλαιότερες επεμβάσεις στο χώρο της στοματικής και γναθοπροσωπικής χειρουργικής. Παρότι αποτελεί, μέχρι και τις μέρες μας, την συχνότερη επέμβαση της ειδικότητας παραμένουν προβληματισμοί τόσο όσον αφορά τις διάφορες τεχνικές που εφαρμόζονται για την αφαίρεση τους όσο και για τις απόλυτες και σχετικές ενδείξεις εξαγωγή τους. Οι προβληματισμοί φαίνεται να παραμένουν, πέραν από τις αντικειμενικές αιτίες τους, και λόγω της διαφορετικής οπτικής που αντιμετωπίζεται το θέμα από τις διάφορες συναφείς ειδικότητες και εξειδικεύσεις (γναθοχειρουργού, ορθοδοντικού, περιοδοντολόγου, χειρουργού στόματος, γενικού οδοντίατρου) που καταπιάνονται είτε άμεσα είτε έμμεσα με την αφαίρεση τους. Όσον αφορά τις ενδείξεις αφαίρεσης ο βασικός προβληματισμός και διαφωνίες επικεντρώνονται στο αν είναι προτιμότερη η παρακολούθησή ή η έγκαιρη προληπτική αφαίρεσή των ασυμπτωματικών εγκλείστων και 1.Α. Το επιπεπλεγμένο κάταγμα της κάτω γνάθου. Μιχάλης Μεζίτης Επιπεπλεγμένο καλείται κάθε κάταγμα που συνοδεύεται από επιπλοκές οι οποίες είναι δυνατόν να εμφανίζονται είτε τοπικά όπως τραυματισμοί αγγείων, νεύρων και αρθρώσεων, είτε σε περιοχές μακρύτερα της βλάβης. Επιπεπλεγμένα μπορεί να θεωρηθούν και τα κατάγματα τα οποία λόγω της μορφολογίας τους μπορεί να εγκυμονούν τον κίνδυνο ανάπτυξης λοίμωξης. Στην κάτω γνάθο από κατάγματα μπορεί άμεσα να τραυματιστεί το κάτω φατνιακό νεύρο, σπανίως μπορεί να τραυματιστεί κάποιος περιφερικός κλάδος του προσωπικού νεύρου ή τέλος να τραυματιστούν τα προσωπικά αγγεία

6 Τα κατάγματα της κάτω γνάθου που αφορούν τις ενόδοντες περιοχές επικοινωνούν άμεσα με το στοματικό περιβάλλον έχουν σημαντικό κίνδυνο ανάπτυξης λοίμωξης και για τον λόγο αυτό θεωρούνται επιπεπλεγμένα. Τα βαρύτερα επιπεπλεγμένα κατάγματα στην κάτω γνάθο είναι αυτά που προκαλούνται από τραύματα από πυροβόλα όπλα και τα οποία προκαλούν επιπλοκές τοπικά αλλά και σε περιοχές μακρύτερα της αρχικής βλάβης. Η αντιμετώπιση των επιπεπλεγμένων καταγμάτων της κάτω γνάθου περιλαμβάνει την αποκατάσταση της οστικής συνέχειας αλλά και την αποκατάσταση της όποιας βλάβης έχει προκληθεί στα παρακείμενα ή τα πιο απομακρυσμένα ανατομικά στοιχεία. 1.Β. Το κάταγμα του κονδύλου. Παναγιώτης Χριστόπουλος Τα κατάγματα του κονδύλου είναι, σύμφωνα με όλες τις στατιστικές, τα συνηθέστερα κατάγματα της κάτω γνάθου. Ο Killey υποστηρίζει ότι το συχνότερο ετερόπλευρο κάταγμα της κάτω γνάθου είναι ένα κάταγμα κονδύλου, ενώ το συχνότερο αμφοτερόπλευρο κάταγμα της κάτω γνάθου είναι ο συνδυασμός ενός κατάγματος κονδύλου με ένα οποιοδήποτε κάταγμα της αντίθετης πλευράς. Το σημείο που ασκείται η δύναμη, καθώς και η διεύθυνση, η φορά και η ένταση της, αλλά και ο βαθμός δραστηριότητας του σύστοιχου έξω πτερυγοειδούς καθορίζουν την τελική θέση του κονδυλικού κολοβώματος, σε σχέση με το υπόλοιπο τμήμα της κάτω γνάθου. Η θεραπεία των καταγμάτων του κονδύλου είναι είτε συντηρητική (κλειστή αντιμετώπιση), είτε χειρουργική (ανοικτή ανάταξη). Η κλειστή αντιμετώπιση μπορεί να περιλαμβάνει μαλακή δίαιτα και κινησιοθεραπεία, ή διαγναθική ακινητοποίηση για 2 έως 4 εβδομάδες και στη συνέχεια κινησιοθεραπεία. Η ανοικτή ανάταξη περιλαμβάνει χειρουργική προσπέλαση, ανατομική ανάταξη του κατάγματος και οστεοσύνθεση ακολουθούμενη ή όχι από διαγναθική ακινητοποίηση, ενώ η μετεγχειρητική κινησιοθεραπεία θεωρείται πολύ σημαντική. Η επιλογή μεταξύ κλειστής και χειρουργικής θεραπείας των καταγμάτων του κονδύλου αποτελεί ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο θέμα. Παλαιότερα η συντηρητική αντιμετώπιση ήταν πιο διαδεδομένη ενώ σήμερα η ανοικτή ανάταξη δείχνει να κερδίζει έδαφος διεθνώς. Σε αυτό έχει συντελέσει και η εδραίωση τεχνικών όπως η ενδοσκοπική προσπέλαση που επιτρέπει την ενδοστοματική ανάταξη και οστεοσύνθεση και ελαττώνει τις μετεγχειρητικές επιπλοκές. Στην εισήγηση θα παρουσιαστούν οι διάφορες τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την θεραπευτική αντιμετώπιση των καταγμάτων του κονδύλου με αναφορά στα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τους, αλλά και οι νεώτερες απόψεις σχετικά με την επιλογή συντηρητικής ή χειρουργικής αντιμετώπισης τους. 1.Γ. Ολοπροσωπικό κάταγμα - σύγχρονες τάσεις. Ιωάννης Δημητρακόπουλος Τα ολοπροσωπικά κατάγματα χαρακτηρίζονται από ταυτόχρονη, ευρεία, ποικίλων οστικών υπομονάδων συντριβή του προσώπου που προκύπτουν σαν αποτέλεσμα εφαρμογής υψηλών κινητικών ενεργειών κακωτικών δυνάμεων στο κρανιοπροσωπικό σκελετό του αρρώστου. Η έκταση και η πολυπλοκότητα της οστικής συντριβής, οι συνυπάρχουσες κακώσεις των μαλακών ιστών και των παρακείμενων οργάνων σε συνδυασμό με την παρουσία συστηματικών κακώσεων, που επιβραδύνουν πολλές φορές την άμεση αντιμετώπισή τους, αποτελούν μεγάλες θεραπευτικές προκλήσεις για το Γναθοπροσωπικό χειρουργό. Οι γενικοί θεραπευτικοί στόχοι που αποσκοπούν στην ανατομική, αισθητική και λειτουργική αποκατάσταση του τραυματία, στην περίπτωση των ολοπροσωπικών καταγμάτων, υλοποιείται με τον καθορισμό της απαιτούμενης σειράς ενεργειών, την ευρεία αποκάλυψη των καταγματικών γραμμών την άμεση αποκατάσταση των οστικών αντηρίδων με σταθερή ακινητοποίηση και οστική μεταμόσχευση, όπου κρίνεται αναγκαίο, και την αποτελεσματική αναδιευθέτηση των καλυπτικών μαλακών ιστών. Στην παρούσα εργασία παρουσιάζονται και συζητούνται κριτικά τα νεότερα δεδομένα που σχετίζονται με επιμέρους πτυχές της αντιμετώπισης αυτών των καταγμάτων και αφορούν τη διάγνωση, την αναισθησία, τις θεραπευτικές προσεγγίσεις καθώς και τα αποτελέσματα αλλά και τα προβλήματα από την εφαρμογή αυτών των τεχνικών στη θεραπεία των ολοπροσωπικών καταγμάτων. 1.Δ. Η απώλεια της όρασης στα κατάγματα του μέσου και άνω τριτημορίου του προσώπου. Παναγιώτης Κανάκης Η απώλεια της όρασης ύστερα από μια κάκωση αποτελεί ένα δραματικό σύμβαμα, γεγονός που αποκτά μια ξεχωριστή θέση στην μελέτη της πρόληψης και αντιμετώπισης του κατά την υποδοχή του ασθενούς στα ιατρεία των επειγόντων περιστατικών. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να παρουσιαστούν αναλυτικά οι μηχανισμοί πρόκλησης της τύφλωσης τόσο όσον αφορά στη βλάβη του βολβού όσο και στου οπτικού νεύρου. Επίσης επιχειρείται ο στατιστικός συσχετισμός του τύπου του κατάγματος με την απώλεια της όρασης καθώς και ο τρόπος που αυτή επήλθε (άμεσα ή απώτερα). Επίσης, προτείνεται ένα πρωτόκολλο πρόληψης της απώτερης τύφλωσης καθώς και προειδοποιητικά σημεία και συμπτώματα από την κλινική, ακτινολογική και οφθαλμολογική εξέταση. Τέλος, όλα τα παραπάνω αντιπαρατίθενται με κλινικά περιστατικά και συζητείται η πορεία του καθενός. Στρογγυλό Τραπέζι 2: Προβλήματα και επιλογές στην χειρουργική του καρκίνου του στόματος. 2.Α. Aesthetic reconstruction after tumor surgery. Bernard Devauchelle The aesthetic dimension of the tumoral surgery in head and cancer concern different field and stages, all of them are strongly linked as: - stage of tumor exeresis - stage of primary reconstruction - stage of secondary reconstruction - stage of aesthetic and morphological sequellae. This last dimension, condition for social integration entirely belongs to the treatment management. The authors, thanks to more than 1000 flaps in this field, try to demonstrate here the important part of microsurgery, with its constraints but also the freedom of choice for surgeons. It is obviously the most sophisticated mean but the only which could match with the aesthetical demand without denied the efficiency regarding the tumoral exeresis and the priority of functional recovering. Few rules are also précised, as answers for paradoxal difficult clinical situations : - tumoral resection and body integrity, - primary reconstruction and adjuvant therapy. In the impossibility to change the length of life (even if this criterias should be discussed), the reconstruction of the head and neck defect after tumoral exeresis should improve the quality of life. Beyond the restoration of the function, the aesthetical rehabilitation belongs entirely to this goal : remove the tumor, of course! But hiding that it had been resected. 2.Β. Minimizing the burden of treatment for optimal quality of life outcomes. Simon Rogers Well-validated health-related quality of life measures are now readily available. There are many that are suitable for use in aspects of surgical practice including; aesthetic, cleft lip and palate, craniofacial, dentoalveolar, distraction osteogenesis, oncology, orthognathic, pre-prosthetic and dental implants, reconstructive, salivary gland, skull base, temporomandibular joint, and trauma as well as facial pain, and oral medicine. Although questionnaires can be quite simple in their assessment they still can have considerable clinical meaning. Patients don t mind completing outcome data and perhaps they even expect us to be collecting it. Computer 12 13

7 technology makes the process easier and makes it possible for HRQOL data to become part of routine clinical practice. Questionnaires allow the clinical team an understanding of the patient perspective of outcome. This use of HR- QOL data has a critical role in enhancing patient i. information, ii. involvement, iii. interaction, iv. innovation, v. intervention. Hence minimizing the burden of treatment and supporting improved cost effective care. 2.Γ. Non lip splitting approach in transmandibular resections. Giulio Cantù Mandibular resection approach (Commando or Composite resection) is one of the fundamental techniques for oral and oropharyngeal large tumour resection. Hayes Martin wrote: After completion of the neck dissection the lip and chin are split in the mid-line and the cheek reflected laterally. Since then on, almost all authors took for granted this sentence. I want to demonstrate that it is possible to perform this surgery without lip-splitting. In a retrospective study I reviewed the charts of patients who underwent a transmandibular resection for an oral and/or oropharyngeal cancer between 1980 and Of 700 patients who underwent a mandibular resection for cancer, 332 had been operated without lower lip splitting. A mono or bilateral en-block neck dissection was always performed, except in cases of relapses after a prior surgical treatment with neck dissection. I repaired 307 patients with flaps ( pedicled or free flaps, with or without bone). Unsplitting of the lip never complicated resection and reconstruction. Furthermore the procedure was time sparing, as I avoided haemostasis and the suture of the lip. The cosmetic results were better than those obtained by traditional technique. I used a nonlip-splitting technique also for pull-through, marginal mandibulectomy and, sometimes, for mandibular-swing approaches. In the latter case, the technique has some advantages and disadvantages and must be applied according to circumstances. I can conclude that the lip splitting in transmandibular resection for oral and oropharyngeal tumors is almost always useless. 2.Δ. The use of pedicled flaps in head and neck reconstruction: a reappraisal. Joseph Helman Δεν εστάλη περίληψη Στρογγυλό Τραπέζι 3: Ορθογναθική Χειρουργική άκαμπτων συρμάτων με σύρματα εργασίας και η επισκευή των ορθοδοντικών μηχανημάτων όπου αυτά έχουν υποστεί ζημιές. Τέλος, τοποθετούνται διαγναθικές ελαστικές δυνάμεις με σκοπό την καθοδήγηση των δοντιών σε σταθερή σύγκλειση αλλά και την υποστήριξη των σκελετικών μετακινήσεων με διεύθυνση και φορά τέτοιες που να αντιρροπούν τις τάσεις της χειρουργική υποτροπής 3.Β. Διεγχειρητικές και μετεγχειρητικές επιπλοκές στην ορθογναθική χειρουργική. Θεμιστοκλής Σεμερτζίδης Τις τελευταίες δεκαετίες ο αντικειμενικός κριτής λίγες θεαματικές εξελίξεις θα διαπιστώσει στα καθαρά χειρουργικά επιτεύγματα της ορθογναθικής χειρουργικής. Εντούτοις οι κλινικές εφαρμογές αυτού του σημαντικού αντικειμένου παραμένουν δημοφιλείς σε μια εξαιρετικά απαιτητική ομάδα νέων και υγιών, κατά τεκμήριο, ασθενών. Το θεραπευτικό εύρος αυτών των επεμβάσεων είναι επακριβώς σχεδιασμένο και τα αποτελέσματα με τις πιθανές αποκλίσεις από το στόχο αξιολογούνται τόσο από απεικονιστικής πλευράς όσο και σε λειτουργικό επίπεδο από τη θεραπευτική ομάδα και τον ίδιο τον ασθενή. Ο χειρουργός, αντιμέτωπος με σκελετικές ανωμαλίες, εκτός από την τεχνική αρτιότητα της διαγνωστικής και θεραπευτικής διαδικασίας αφοσιώνεται στην πρόβλεψη και αποφυγή, κατά το δυνατόν, επιπλοκών και συμβαμάτων κατά και μετά την επέμβαση. Στις πρώτες συγκαταλέγονται αιμορραγία, κάκωση ευγενών ανατομικών στοιχείων, αδυναμία λεπτών και ατραυματικών χειρισμών και επιβάρυνση χρονική και φυσιολογική του ασθενή με περιττό χειρουργικό sress, ενώ στις δεύτερες φλεγμονή, διάσπαση τραύματος, πλημμελής πόρωση οστεοτομίας, αποκάλυψη οστεοσυνθετικών υλικών, οστεομυελίτις, αστοχία αποτελέσματος (συνήθως άμεσα διαπιστούμενη), σκελετική υποτροπή, συγκλεισιακή υποτροπή, κακή αποδοχή έκβασης από τον ασθενή. Η αξιολόγηση, αντιμετώπιση και μεθοδολογία αποφυγής των επιπλοκών ορθογναθικής χειρουργικής αφορά σ αυτήν την παρουσίαση τεχνικές με οστεοτομίες: οβελιαία του κλάδου, τύπου Le Fort, οπίσθια άνω γναθική, βαθμιδωτή σώματος κάτω γνάθου, μέσης γραμμής κάτω, πρόσθια κάτω, τμηματική. Καθοριστικό ρόλο στην κατάστρωση σχεδίου θεραπείας σκελετικών διαταραχών έχει σήμερα ο πολυτομικός τομογράφος με ανασυνθέσεις σε τρία επίπεδα και εικόνες ιδιαίτερα ακριβείς. Ο θεράπων έχει έτσι καλύτερες προϋποθέσεις περιορισμού επιπλοκών αλλά και ένα εξαιρετικά πιστό εργαλείο καταγραφής, τεκμηρίωσης και συγκριτικής αξιολόγησης αποτελέσματος. Άλλες τεχνολογικές ενισχύσεις της σύγχρονης χειρουργικής φαρέτρας, που συμβάλλουν στη μείωση του ποσοστού επιπλοκών, περιλαμβάνουν τον οστεοτόμο υπερήχων (πιεζοχειρουργική), απορροφήσιμα υλικά οστεοσύνθεσης, τεχνικές κατευθυνόμενης ιστικής ανάπλασης καθώς και διάφορα εμφυτεύματα και βιοϋλικά. Στον ενημερωμένο χειρουργό εναπόκειται πλέον να επιλέξει από τις νέες μεθόδους και τεχνικές εκείνες που στα χέρια του θα αποδώσουν καλύτερα περιορίζοντας έτι περαιτέρω τις επιπλοκές. 3.Α. Προ-χειρουργική και μετά-χειρουργική ορθοδοντική. Δημήτριος Μαυρέας Κύριος στόχος της προ-χειρουργικής ορθοδοντικής θεραπείας είναι η μετακίνηση των δοντιών από τις αντισταθμιστικές θέσεις τις οποίες καταλαμβάνουν λόγω της υπάρχουσας σκελετικής ανωμαλίας, σε νέες οι οποίες να επιτρέπουν τη μέγιστη επιθυμητή σκελετική διόρθωση μέσω της χειρουργικής μετάθεσης των γνάθων. Η μετακίνηση αυτή χαρακτηρίζεται από τις γενικές αρχές α)της ευθείασης των δοντιών, β)της επιπέδωσης των οδοντικών τόξων, γ)της απόδοσης συμβατότητας (συντονισμός) στα οδοντικά τόξα και δ)του καθορισμού της επιθυμητής θέσης -στο πρόσθιο-οπίσθιο επίπεδο- για τους τομείς. Εάν η προχειρουργική προετοιμασία του ασθενή δεν εκτελεσθεί επιτυχώς τότε η αποτελεσματικότητα της χειρουργικής επέμβασης τελεί υπό αμφισβήτηση, υποβιβάζεται η ποιότητα του αποτελέσματος και αυξάνεται ο χρόνος της μεταχειρουργικής ορθοδοντικής θεραπείας. Η μετά-χειρουργική ορθοδοντική αρχίζει αφότου ο χειρουργός προσδιορίσει ότι η επούλωση έχει προχωρήσει σε βαθμό που να προσφέρει ικανοποιητική κλινική σταθερότητα. Προτεραιότητα αποτελεί η αφαίρεση (όταν υπάρχει) του χειρουργικού νάρθηκα, η αλλαγή των 3.Γ. Χειρουργική αντιμετώπιση ασυμμετριών. Νικόλαος Κατσικέρης Το σχήμα η θέση και η μορφή των γνάθων καθορίζονται από γενετικούς παράγοντες που καθορίζουν την ανάπτυξη του προσωπικού κρανίου τόσο κατά την εμβρυϊκή περίοδο όσο και μετά από αυτήν. Γενετικές ανωμαλίες ή παράγοντες του περιβάλλοντος είναι δυνατό να διαταράξουν την φυσιολογική διάπλαση προκαλώντας κλινικά εμφανείς δυσπλασίες. Η ανάπτυξη των οστών του κρανιοπροσωπικού συμπλέγματος γίνεται με τρείς διαφορετικούς τρόπους. Ο ένας χαρακτηρίζεται από την δραστηριότητα χόνδρινου ιστού (αντικατάσταση χόνδρινου ιστού από οστίτη ιστό) και αφορά τόσο το ρινικό διάφραγμα και την ραφή του με το σφηνοειδές οστούν όσο και την ενδοχόνδριο συνοστέωση των οστών της βάσης του κρανίου (σφήνοϊνιακή, σφηνοηθμοειδής ραφή). Επίσης είναι γνωστό ότι ο χόνδρος του κονδύλου της κάτω γνάθου κατευθύνει την ανάπτυξη του οστού αυτού. Ο δεύτερος τρόπος χαρακτηρίζεται από την αντικατάσταση ινώδους ιστού από οστίτη και αφορά τις συναρθρώσεις των ραφών του κρανίου και ο τρίτος χαρακτηρίζεται από συνεχή παραγωγή και απορρόφηση οστίτη ιστού από την μάζα των επί μέρους οστών (remodelling) η οποία είναι παρούσα σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Το σχήμα και η μορφή του προσωπικού κρανίου εξαρτάται απόλυτα από την φυσιολογική ανάπτυξη της κάτω 14 15

8 γνάθου την οποία κατευθύνει η λειτουργία και ανάπτυξη του υαλοειδούς χόνδρου του κονδύλου. Η ανάπτυξη στην περιοχή αυτή γίνεται σε όλες τις διαστάσεις του χώρου, ιδιαίτερα στο οβελιαίο επίπεδο σε προσθιοπίσθια κατεύθυνση. Αυτή η συνεχής ανάπτυξη της κάτω γνάθου είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ανάπτυξη του μέσου τριτημορίου του προσώπου μια και η άνω γνάθος ακολουθεί την ανάπτυξη της κάτω προκειμένου να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την δημιουργία φυσιολογικής σύγκλεισης. Διαταραχές επομένως στην ανάπτυξη της κάτω γνάθου προκαλούν διαταραχές στην ανάπτυξη του μέσου τριτημορίου και την εμφάνιση κλινικά δυσπλασιών. Η παρουσία στην κατά μέτωπο προβολή ημιμορίων του προσώπου τα οποία είναι το ένα είδωλο του άλλου χαρακτηρίζουν την ύπαρξη συμμετρίας. Κάθε απόκλιση από τον κανόνα αυτό θα προκαλέσει την παρουσία κλινικά δυσπλασίας (ασυμμετρία). Οι δυσπλασίες αυτές γενικά χαρακτηρίζονται από την παρουσία ημιμορίων του προσώπου με υπολειπόμενη σε σχέση με το φυσιολογικό ανάπτυξη ή σπανιότερα με υπέρ το φυσιολογικό ανάπτυξη και παρουσιάζουν χαρακτηριστική κλινική εικόνα ενώ είναι δυνατό να αποτελούν μέρος κλινικών συνδρόμων (σύνδρομο Goldenhar). Διαφορετικοί ενδεχομένως παθογενετικοί μηχανισμοί δημιουργούν ασυμμετρίες με διαφορετικά κλινικά χαρακτηριστικά που απαιτούν κάθε φορά την δική τους λεπτομερή αξιολόγηση και το δικό τους σχέδιο θεραπείας. Στην παρουσίαση αυτή θα αναφερθούν η πιθανή αιτιολογία των δυσπλασιών αυτών, η κλινική αξιολόγηση των ασθενών, η δημιουργία του σχεδίου θεραπείας όπως και η χειρουργική αντιμετώπισή τους. πρόκληση για την εμφυτευματολογική ομάδα και ιδιαίτερα για τον χειρουργό. Και τούτο όχι τόσο για τον υπολειπόμενο αριθμό σε σχέση με την κάτω γνάθο τεκμηριωμένων πρωτοκόλλων για την μακροχρόνια πρόβλεψη των εμφυτευμάτων όσο για το πτωχό ποιοτικά και πολλές φορές ποσοτικά οστικό υπόστρωμα. Με την πληθώρα των χρησιμοποιούμενων πλέον βιουλικών (μεμβράνες, οστικά υποκατάστατα, παράγοντες αυξητικούς και αναγεννητικούς κ.λ.π.) και σε συνδυασμό με την εξέλιξη των χειρουργικών τεχνικών ο μέχρι πρότινος προβληματισμός για την αποκατάσταση της ατροφικής άνω γνάθου με εμφυτεύματα έχει δώσει την θέση του σε ίσως πιο πολύπλοκα αλλά σίγουρα επιτυχημένα σχέδια θεραπείας τα οποία γίνονται αποδεκτά πλέον τόσο από την εμφυτευματολογική ομάδα όσον και από τους ασθενείς. Η εφαρμογή των διαφόρων τεχνικών και η χρησιμοποίηση των κατάλληλων βιουλικών εξαρτάται από την περιοχή του οστικού ελλείμματος καθώς και από την έκταση του ελλείμματος. Σκοπός αυτής της εισήγησης είναι να αναπτυχθεί ένα πρωτόκολλο αντιμετώπισης μερικής η και ολικής ατροφίας της άνω γνάθου με έμφαση στις αισθητικές απαιτήσεις ιδίως της πρόσθιας περιοχής και στις τεκμηριωμένες χειρουργικές τεχνικές όπως η ολική αποκατάσταση με αυτόλογα οστικά μοσχεύματα, η ανύψωση του εδάφους του ιγμορείου άντρου, τα εμφυτεύματα ζυγωματικού πτερυγοειδούς κ. α. 4.Γ. Ο χειρισμός των μαλακών ιστών στην Εμφυτευματολογία. Φοίβος Μαδιανός 3.Δ. O ρόλος της γενειοπλαστικής στην αισθητική του προσώπου. Λάμπρος Ζουλούμης Η αποκατάσταση επί εμφυτευμάτων αποτελεί σήμερα μια από τις πλέον τεκμηριωμένες και ενδεδειγμένες θεραπευτικές λύσεις στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει δυνατότητα διατήρησης ενός η περισσοτέρων δοντιών. Ιδιαίτερα στην πρόσθια περιοχή της άνω γνάθου, η τοποθέτηση εμφυτευμάτων αποτελεί μια μοναδική πρόκληση για τον κλινικό οδοντίατρο. Οι αυξημένες αισθητικές απαιτήσεις της περιοχής και η έλλειψη ιδανικής μορφολογίας των μαλακών και σκληρών ιστών, οδηγούν πολλές φορές σε αισθητικά μη αποδεκτά αποτελέσματα. Ο χειρουργός, πρέπει να γνωρίζει καλά τη βιολογία των μαλακών και των σκληρών ιστών και την απόκρισή τους μετά την τοποθέτηση εμφυτευμάτων, καθώς και να έχει τις γνώσεις και την κλινική εμπειρία ως προς την ακριβή τοποθέτησή τους με το ελάχιστο δυνατό χειρουργικό τραύμα. Η εισήγηση αυτή θα εστιάσει στον χειρισμό των μαλακών ιστών σε όλες τις θεραπευτικές ενέργειες που σχετίζονται με την επιτυχή, τόσο λειτουργικά όσο και αισθητικά, εμφυτευματική θεραπεία. Θα περιγραφούν τεχνικές που αφορούν στη διαχείριση των ιστών κατά την φάση της εξαγωγής και την προσπάθειας διατήρησης της φατνιακής ακρολοφίας, τη φάση της τοποθέτησης, καθώς και τη φάση της αποκάλυψης των εμφυτευμάτων. Επιπλέον, θα περιγραφούν τεχνικές αντιμετώπισης ελλειμμάτων μαλακών ιστών με τη βοήθεια διαφόρων μοσχευμάτων συνδετικού ιστού, καθώς και έλλειψης κερατινοποιημένων περιεμφυτευματικών ιστών με ελεύθερα ουλικά μοσχεύματα. Τέλος, θα παρουσιαστούν τα μέχρι σήμερα ερευνητικά δεδομένα που προσφέρουν επιστημονική τεκμηρίωση στη χρήση των τεχνικών αυτών. Το κάτω τριτημόριο του προσώπου αποτελεί σημαντικό παράγοντα της αισθητικής εμφάνισης και αρμονίας του προσώπου. Οποιαδήποτε δυσαρμονία του γενείου (πρόταξη, οπίσθια-πλάγια θέση) μπορεί να προκαλέσει διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ του κάτω τριτημορίου και του υπόλοιπου προσώπου προκαλώντας έντονα πολλές φορές αισθητικά προβλήματα που αναγκάζουν τον ασθενή να ζητήσει τη συμβουλή του ειδικού. Υπάρχουν διαφορές στη δομή και εμφάνιση του γενείου μεταξύ των δύο φύλων που εστιάζεται κυρίως στη μεγαλύτερη πρόταξη και τετράγωνη κατασκευή στους άνδρες από ότι στις γυναίκες. Σημαντικές παράμετροι όπως το ύψος του προσώπου (κοντό-μακρύ πρόσωπο), η απόκλιση του γενείου από τη μέση γραμμή, το μέγεθος και η λειτουργική επάρκεια του κάτω χείλους παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιτυχή έκβαση μιας γενειοπλαστικής. Στην εισήγησή μας αυτή θα παρουσιάσουμε όλες τις παραμέτρους που απαιτείται να αξιολογήσουμε πριν την απόφασή μας για οποιοδήποτε τύπο επέμβασης που θα επιλέξουμε (ολισθητική γενειοπλαστική, αυξητική με ή χωρίς αλλοπλαστικά υλικά κ.α.). Θα παρουσιάσουμε περιπτώσεις οι οποίες αντιμετωπίσθηκαν με διάφορους τύπους γενειοπλαστικής, με τη χρήση ή μη αλλοπλαστικών υλικών καθώς και τα αποτελέσματα που αφορούν την αισθητική και λειτουργικότητα της περιοχής. Στρογγυλό Τραπέζι 4: Εμφυτεύματα. 4.Δ. Ενδείξεις άμεσης τοποθέτησης εμφυτεύματος μετά από εξαγωγή. Ιωάννης Μελακόπουλος 4.Α. Η ατροφική οπισθία κάτω γνάθος. Ιωάννης Φακίτσας Η προσδοκία των ασθενών για καλύτερο αισθητικό και λειτουργικό αποτέλεσμα, χωρίς ή με μικρότερες μεταβατικές περιόδους, ωθεί κλινικούς και ερευνητές για εξεύρεση λύσεων που θα μειώνουν τη διάρκεια θεραπείας για αποκατάσταση με εμφυτεύματα. Ως εκ τούτου το κλασσικό πρωτόκολλο του Branemark για τοποθέτηση εμφυτευμάτων σε επουλωμένο οστούν τροποποιείται. Τα οδοντικά εμφυτεύματα μπορούν να τοποθετηθούν σε φατνία άμεσα μετά την εξαγωγή των δοντιών και ονομάζονται «άμεσα εμφυτεύματα». Άμεσα μεθύστερα εμφυτεύματα ονομάζονται αυτά που τοποθετούνται στο φατνίο μερικές εβδομάδες μετά την εξαγωγή με σκοπό να επιτρέψουν την επούλωση των μαλακών ιστών. Ενδείξεις της μεθόδου μπορούν να θεωρηθούν όλες οι εξαγωγές δοντιών χωρίς ύπαρξη ενεργού φλεγμονής (εάν υπάρχει μπορεί να γίνει μεθύστερη τοποθέτηση), η απορρόφηση ρίζας νεογιλών δοντιών χωρίς διάδοχο Δεν εστάλη περίληψη 4.Β. Αποκατάσταση ατροφικής άνω γνάθου. Φώτιος Τζέρμπος Η αποκατάσταση της άνω γνάθου με οστεοενσωματούμενα εμφυτεύματα έχει αποτελέσει μία διαρκή 16 17

9 μόνιμο, επιπλοκές στην ενδοδοντική θεραπεία όπου ενδείκνυται εξαγωγή, κατάγματα ή απορρόφηση ριζών. Το σημαντικότερο θέμα που τίθεται είναι η προσαρμογή του εμφυτεύματος στο σχήμα του φατνίου και η κάλυψη ή όχι του οστικού κενού με μοσχεύματα και μεμβράνες. Πλεονεκτήματα της μεθόδου θεωρούνται: Ο μικρότερος αριθμός επεμβάσεων με συνέπεια τη μείωση του χρόνου θεραπείας και τη μείωση του συνολικού κόστους. Η καλύτερη διατήρηση του όγκου και του σχήματος των μαλακών ιστών, μικρότερη απώλεια οστού σε κάθετη και σε οριζόντια διάσταση. Η μείωση του αριθμού των μεταβατικών αποκαταστάσεων που είναι συνήθως κινητές και δυνατότητα υπό προϋποθέσεις για ακίνητη αποκατάσταση. Μειονεκτήματα της μεθόδου μπορεί να θεωρηθούν ότι η επέμβαση είναι δυσκολότερη και πολύπλοκη, ενώ σε περίπτωση χρησιμοποίησης μοσχευμάτων αυξάνει το κόστος των υλικών και η πιθανότητα λοίμωξης του τραύματος. Απαραίτητη προϋπόθεση της μεθόδου είναι η όσο το δυνατό ατραυματική για το οστούν εξαγωγή του δοντιού. Αντενδείξεις θεωρούνται η σημαντική απώλεια οστού μετά την εξαγωγή και η ανεπαρκής ποσότητα οστού που δεν επιτρέπει την αρχική σταθερότητα του εμφυτεύματος, η ύπαρξη σοβαρής φλεγμονής στους ιστούς καθώς και ανατομικοί λόγοι (πχ προστομιακός προσανατολισμός του φατνίου). Ευνόητο είναι ότι ισχύουν όλες οι γενικές και τοπικές αντενδείξεις που ισχύουν για τα οστεοενσωματούμενα εμφυτεύματα. ιστορικού, καλής κλινικής εξέτασης ( επισκόπηση, ακρόαση, επίκρουση, ψηλάφηση) καθώς και τη συμβολή της κλασσικής ακτινογραφίας στην άντληση πληροφοριών τόσο για τη διάγνωση και την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας όσο και για την πρόληψη συμβαμάτων και επιπλοκών. A.2. Βασικές αρχές χειρουργικής. Αντώνης Βασίλας 4.Ε. Ενδείξεις άμεσης φόρτισης. Γεώργιος Παπαβασιλείου Δεν εστάλη περίληψη ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟ A.1. Η σημασία του γενικού κλινικού και ακτινογραφικού έλεγχου σε κάθε ασθενή. Ροδόπη Κουρσούμη Καθημερινά αυξάνει ο αριθμός των ασθενών που προσέρχονται για επεμβάσεις στο στόμα με γενικά προβλήματα υγείας από την καρδιά, τους νεφρούς, το αίμα, ψυχικές παθήσεις κ.α.. Στην αντιμετώπιση αυτών των ασθενών είναι ιδιαίτερα σημαντική η μέριμνα για λήψη προληπτικών μέτρων που μειώνουν την εμφάνιση των επιπλοκών και της νοσηρότητας. Επίσης., το φάσμα των συστηματικών νοσημάτων που εκδηλώνονται στους μαλακούς και σκληρούς ιστούς του στόματος είναι πολύ ευρύ. Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι περιπτώσεις γενικών νοσημάτων (αυτοάνοσα, αιματολογικές διαταραχές, λοιμώξεις και δερματοβλεννογόνια) όπου οι βλάβες του στόματος αποτελούν συχνά πρώιμες και για μεγάλο χρονικό διάστημα μοναδικές εκδηλώσεις της νόσου. Ο ρόλος του οδοντίατρου είναι καθοριστικός για τη έγκαιρη διάγνωση που μερικές φορές κρίνει την τύχη του ασθενούς. Στη διαγνωστική προσέγγιση και το σχέδιο θεραπείας σημαντική είναι η συμβολή του ακτινογραφικού ελέγχου. Με την κλασσική ακτινογραφία παρ όλους τους περιορισμούς που προκύπτουν από την αλληλεπίθεση των τρισδιάστατων ανατομικών δομών σε μια εικόνα με δύο διαστάσεις, επιτυγχάνεται η απεικόνιση παθολογικών αλλοιώσεων των σκληρών ιστών κυρίως και είναι δυνατή η άντληση πληροφοριών για την εντόπιση, το είδος και τα όρια της βλάβης, το σχήμα και το μέγεθος,τη σχέση με ανατομικά μόρια της περιοχής. Συζητώντας αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις ασθενών με επιβαρημένη γενική υγεία, διαγνωστικά προβλήματα στη γναθοπροσωπική χώρα, επιπλοκές χρόνιας φαρμακευτικής αγωγής, ποικίλης βαρύτητας και πρόγνωσης και με αναλυτική παράθεση των ενεργειών του θεράποντα είναι δυνατό να αντληθούν συμπεράσματα και πρακτικές αντιμετώπισης. Προϋπόθεση για ασφαλή θεραπευτική παρέμβαση σαφώς αποτελεί η βαθειά γνώση των ιατρικών προβλημάτων του ασθενή που ξεφεύγει από τα όρια της παρουσίασης. Στόχος αυτής της εισήγησης είναι η ευαισθητοποίηση των συναδέλφων στην αναγκαιότητα λήψης αναλυτικού ιατρικού και οδοντιατρικού Ο οδοντίατρος που θέλει να ασχοληθεί με την Στοματική Χειρουργική όπως και κάθε χειρούργος προκείμενου να επιτελεί με επιτυχία το έργο του πρέπει να γνωρίζει και να εφαρμόζει τις βασικές αρχές που διέπουν κάθε Χειρουργική πράξη. Η φροντίδα του χειρουργικού ασθενούς που αρχίζει από την προεγχειρητική περίοδο περνά στην διεγχειρητική και συνεχίζεται στην μετεγχειρητική εξασφαλίζει όλες τις συστηματικές και τοπικές συνθήκες που συνεπάγονται την ομαλή επούλωση κάθε χειρουργικού τραύματος. Το λεπτομερές ιστορικό, η επιμελής κλινική εξέταση και οι απαραίτητες εργαστηριακές εξετάσεις συμβάλουν στην σωστή προεγχειρητική αξιολόγηση, τον ακριβή σχεδιασμό και εκτέλεση της χειρουργικής πράξης, καθώς και την εξασφάλιση μιας ομαλής μετεγχειρητικής πορείας του ασθενούς προς την ίαση που είναι και το ζητούμενο. Η επαρκής αναισθησία αναλγησία, η αυστηρή ασηψία-αντισηψία, η σχολαστική τήρηση των κανόνων ορθής εγχειρητικής και η επιμελής αιμόσταση είναι αρχές που πρέπει να εφαρμόζονται απαρέγκλιτα καθ όλη τη διεγχειρητική περίοδο. Παράλληλα ο επεμβαίνων πρέπει να έχει εκπαιδευτεί και να γνωρίζει επαρκώς την τοπογραφική ανατομική, τα στάδια της χειρουργικής πράξης που εκτελεί, την εγχειρητική τεχνική, τις συσκευές και τα εργαλεία που χειρίζεται, καθώς και τα διάφορα υλικά που ενδεχομένως θα χρησιμοποιήσει. Αυτονόητη είναι η διατήρηση της ψυχραιμίας του, η προσήλωση του στην επέμβαση όσο εξοικειωμένος και αν είναι με αυτήν και η ικανότητα του ανά πάσα στιγμή να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε διεγχειρητικη επιπλοκή. Εξίσου σημαντική βέβαια είναι και η μετεγχειρητική περίοδος που δεν πρέπει καθόλου να υποβαθμίζεται από τον επεμβαίνοντα. Αντίθετα πρέπει να συνεχίζει να βρίσκεται σε εγρήγορση και να φροντίζει για τον έλεγχο των ζωτικών λειτουργιών του ασθενούς, την περιποίηση της περιοχής του χειρουργικού τραύματος, την τυχόν παρεντερική χορήγηση υγρών, την φαρμακευτική αγωγή, το διαιτολόγιο και την αντιμετώπιση κάθε πιθανής μετεγχειρητικής επιπλοκής. A.3. Αφαίρεση μικρών ενδοστοματικών όγκων. Στυλιανός Δαλαμπίρας Κάθε εγχειρητική διαδικασία έχει σκοπό την ίαση του ασθενούς με χειρουργικά μέσα και σαν τέτοια πρέπει να διακρίνεται από: 1. Ριζικότητα, 2. Ελάχιστη αλλά αποτελεσματική επεμβατότητα, 3. Ομαλή διαδικασία που να εξασφαλίζει την άνεση του ασθενούς σε κάθε στάδιο της διαδικασίας. Η χειρουργική διαχείριση των μικρών ενδοστοματικών βλαβών προϋποθέτει την τήρηση των βασικών κανόνων της εγχειρητικής διαδικασίας που είναι: Α. Η ακριβής διάγνωση της βλάβης, Β. Ο σωστός σχεδιασμός της επέμβασης, Γ. Η συνολική νοσηλεία του ασθενούς (φαρμακευτική αγωγή, οδηγίες κ.α.) με σκοπό την ελάχιστη ταλαιπωρία. Ακριβής διάγνωση: Εργαλεία για την επίτευξη μιας ακριβούς διάγνωσης είναι 1. Η κλινική εξέταση (μαζί με το ιστορικό), 2. Ο απεικονιστικός έλεγχος (συμβατικές ακτινογραφίες CT-scan, TD, Pet, κλπ), 3. Η βιοψία. Σχεδιασμός της επέμβασης: Κάθε χειρουργικός σχεδιασμός πρέπει να τείνει να καλύψει τον όρο restitutio ad integrum της περιοχής της βλάβης. Αυτό σημαίνει τα εξής: 1. Τομή επαρκής για την ριζική αφαίρεση της βλάβης. 2. Προστασία των ευγενών ανατομικών δομών (αγγεία και νεύρα). 3. Ελάχιστη κάκωση των υγιών ιστών. 4. Συρραφή που να συμβάλλει στην επούλωση. A.4. Χειρουργική αφαίρεση υπολειμματικής ρίζας. Αναστάσιος Μυλωνάς Η διαπίστωση της παρουσίας υπολειμματικής ρίζας συχνά προβληματίζει τον γενικό οδοντίατρο, είτε ως σύμβαμα κατά την προσπάθεια εξαγωγής ενός δοντιού όταν επέρχεται θραύση και απόσπαση της μύλης του, 18 19

10 είτε όταν ανακαλύπτεται τυχαία μετά από ακτινογραφικό έλεγχο. Η χειρουργική αφαίρεση επιλέγεται όταν η υπολειμματική ρίζα βρίσκεται κάτω από το επίπεδο των ούλων και είναι αδύνατη η αφαίρεσή της με την απλή (ενδοφατνιακή) μέθοδο, καθώς επίσης και στις περιπτώσεις εκείνες όπου η υπολειμματική ρίζα περιβάλλεται από περιακρορριζική αλλοίωση, η οποία δεν είναι δυνατόν να αφαιρεθεί στο σύνολό της με απλή απόξεση δια μέσου του φατνίου. Η χειρουργική αφαίρεση υπολειμματικής ρίζας απαιτεί την εφαρμογή συγκεκριμένης εγχειρητικής διαδικασίας η οποία περιλαμβάνει τέσσερα στάδια: α) Δημιουργία βλεννογονοπεριοστικού κρημνού, β) επαρκή αφαίρεση οστού ώστε να αποκαλυφθεί ικανοποιητικό μέρος της υπολειμματικής ρίζας για να καταστεί δυνατή στην συνέχεια η αφαίρεσή της, γ) αφαίρεση της υπολειμματικής ρίζας με ριζομοχλούς, ριζάγρες ή ακόμη και με άλλα οξύαιχμα μικρής διαμέτρου οδοντιατρικά εργαλεία (ανιχνευτήρες, ευθείς-κυρτούς συνδεσμοτόμους κ.λπ.), δ) περιποίηση του τραύματος που συνίσταται σε χειρουργικό καθαρισμό, διακλυσμούς με φυσιολογικό ορό και τέλος συρραφή του. Έχουν προταθεί διάφορες εγχειρητικές τεχνικές για την χειρουργική αφαίρεση υπολειμματικής ρίζας: i) Αφαίρεση τμήματος προστομιακού οστικού φατνιακού πετάλου ώστε να καταστεί δυνατή η αφαίρεση της ρίζας προστομιακά, ii) διάνοιξη οπής στο προστομιακό φατνιακό οστικό πέταλο για την διαφατνιακή αφαίρεση της ρίζας ή ακόμη και δια μέσου της διανοιχθείσας οστικής οπής, iii) δημιουργία εγκοπής στην επιφάνεια της ρίζας μετά από αφαίρεση μικρού τμήματος οστού προστομιακά, ώστε να καταστεί δυνατή η εφαρμογή μοχλού, iv) δημιουργία αύλακας μεταξύ ρίζας και προστομιακού φατνιακού πετάλου, για να καταστεί δυνατή η τοποθέτηση μοχλού. Η χειρουργική αφαίρεση υπολειμματικής ρίζας, μπορεί να διενεργηθεί είτε από τον γενικό οδοντίατρο εφόσον διαθέτει χειρουργική επάρκεια για την αντιμετώπιση αυτού του συμβάματος, ή από τον ειδικό στοματικό και γναθοπροσωπικό χειρουργό, στον οποίο παραπέμπεται ο ασθενής από τον γενικό οδοντίατρο. A.5. Λοιμώξεις οδοντογενούς αιτιολογίας. Αξιολόγηση, φαρμακευτικά σχήματα, αντιμετώπιση. Αικατερίνη Τριανταφυλλίδου A.6. Οδοντοφατνιακά αποστήματα- αντιμετώπιση. Γρηγόρης Βενέτης Τα οδοντοφατνιακά αποστήματα είναι εντοπισμένες, συχνά περιγεγραμμένες λοιμώξεις που προσπελάζονται συνήθως ενδοστοματικά. Η χειρουργική παροχέτευσή τους οδηγεί σε κλινική ύφεση και γιαυτό είναι σημαντικό να γίνεται έγκαιρα, ώστε να προλαμβάνεται η επέκταση και η επικινδυνότητα των λοιμώξεων. Ο γενικός οδοντίατρος μπορεί και πρέπει να προβαίνει στη χειρουργική παροχέτευση των οδοντογενών αποστημάτων με τρόπο αποτελεσματικό και ασφαλή για τα παρακείμενα σημαντικά ανατομικά στοιχεία. Τα αποστήματα από τα πρόσθια δόντια της άνω γνάθου εντοπίζονται στην άνω προστομιακή αύλακα, τη βάση του άνω χείλους και τον κυνικό βόθρο. Στη άνω προστομιακή αύλακα και τον παρειακό χώρο εντοπίζονται επίσης αποστήματα προερχόμενα από τους άνω προγομφίους, 1ους και 2ους γομφίους. Η παροχέτευσή τους είναι εύκολη και ασφαλής, αλλά πρέπει να φθάνει μέχρι τη συλλογή που είναι συνήθως υποπεριοστικά. Το ίδιο ισχύει και για τα υπερώια αποστήματα, στα οποία θα πρέπει να υπολογίζεται η θέση των μείζονος υπερωίου και τομικού αγγειονευρωδών δεματίων. Από τα δόντια της κάτω γνάθου μέχρι τον πρώτο γομφίο προκαλούνται αποστήματα στην κάτω προστομιακή αύλακα, στο υπογενείδιο και υπογλώσσιο διάστημα, που παροχετεύεται με αναγνώριση και διαφύλαξη του πόρου του Warton. Ο υπομασητήριος και ο πτερυγογναθιαίος χώρος καταλαμβάνονται από λοιμώξεις κάτω γομφίων, εμφανίζουν τρισμό, και η παροχετεύονται παράλληλα με την έξω και την έσω επιφάνεια του κλάδου της κάτω γνάθουαντίστοιχα. Η έγκαιρη αντιμετώπισή τους είναι σημαντική, γιατί από αυτά η λοίμωξη εξαπλώνεται στα βαθύτερα διαστήματα και γίνεται υψηλού κινδύνου. Εξάλλου η λύση του τρισμού διευκολύνει την περαιτέρω θεραπευτική αντιμετώπιση του υπαίτιου δοντιού. Το υπεύθυνο για τη λοίμωξη δόντι αντιμετωπίζεται είτε με εξαγωγή ή με ενδοδοντική θεραπεία. Δόντια βιώσιμα και λειτουργικά θα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια να παραμείνουν στο φραγμό. Οι διακλυσμοί διαμέσου παροχετευτικού σωλήνα, που πάντοτε θα πρέπει να τοποθετείται, είναι αμφιλεγόμενο θέμα. Οι οδοντογενείς λοιμώξεις αποτελούν ένα κεφάλαιο της γενικής Οδοντιατρικής γενικότερα και της ειδικότερα, που μέχρι τις μέρες μας προβληματίζει τον Οδοντίατρο, διότι παρόλη την εξέλιξη των σύγχρονων αντιβιοτικών, κάποιες φορές (ευτυχώς λίγες), η εξέλιξη μιας οδοντογενούς λοίμωξης μπορεί να είναι μοιραία για την ζωή του ασθενούς. Ουσιαστικής σημασίας είναι η διάγνωση της λοίμωξης στα αρχικά στάδια εξέλιξης της (περιακρορριζικό απόστημα). Στη φάση αυτή το σωστό θεραπευτικό σχήμα αποτρέπει την περαιτέρω εξάπλωση της λοίμωξης η οποία γίνεται συνήθως, κατά συνέχεια ιστών. Βασικές αρχές της αξιολόγησης και αντιμετώπισης των οδοντογενών λοιμώξεων είναι: Εκτίμηση της σοβαρότητας της λοίμωξης, έλεγχος της άμυνας του οργανισμού και σωστός σχεδιασμός του θεραπευτικού σχήματος (χειρουργική παρέμβαση, αντιβιοτική κάλυψη, αντιμετώπιση του αιτιολογικού παράγοντα). Η εκτίμηση της σοβαρότητας της οδοντογενούς λοίμωξης βασίζεται: στο ιστορικό του ασθενούς, την κλινική και ακτινογραφική εξέταση και κάποιες εργαστηριακές εξετάσεις (αν κρίνονται απαραίτητες). Κάποια κλινικά σημεία που δηλώνουν την επικινδυνότητα μιας οδοντογενούς λοίμωξης είναι : τρισμός, υψηλός πυρετός >38C, δυσκαταποσία κ.λ.π. Για περισσότερα από 50 χρόνια, η πενικιλίνη και τα παράγωγα της έχουν αποδειχθεί πολύτιμοι σύμμαχοι στην καταπολέμηση των οδοντογενών λοιμώξεων. Τα τελευταία χρόνια η κλινδαμυκίνη (Dalacin-C) προτιμάται από πολλούς ειδικούς για την αντιμικροβιακή θεραπεία των οδοντογενών λοιμώξεων, επειδή οι μικροοργανισμοί που εμφανίζουν αντοχή στην πενικιλίνη είναι κυρίως αναερόβια μικρόβια ευαίσθητα στο αντιβιοτικό αυτό. Οι συνδυασμοί πενικιλινών ευρέως φάσματος με αναστολείς της β-λακταμάσης που κυκλοφορούν με τις εμπορικές ονομασίες Begalin και Augmentin, εμφανίζουν συνολικά την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα απέναντι στη μικτή χλωρίδα των οδοντογενών αποστημάτων. Στους ασθενείς με ιστορικό υπερευαισθησίας στην πενικιλίνη ως εναλλακτικό αντιβιοτικό προτείνεται μία νεώτερη μακρολίδη, η αζιθρομυκίνη (Zithro max), με βελτιωμένα αντιμικροβιακό φάσμα και επιπλέον σημαντικά σημαντικά πλεονεκτήματα, μεταξύ των οποίων η επίτευξη σταθερών πυκνοτήτων στους ιστούς που υπερβαίνουν κατά πολύ τις πυκνότητες στον ορό και ο υπέρμακρος χρόνος ημίσειας ζωής που επιτρέπει την εφάπαξ ημερήσια δόση. A.7. Αρχές αντιμετώπισης οδοντοφατνιακού τραύματος. Λάμπρος Γκουτζάνης Αν και το οδοντοφατνιακό τραύμα δεν παριστά κάκωση σοβαρής νοσηρότητας, εντούτοις σε περίπτωση μη επαρκούς θεραπευτικής αντιμετώπισής του οι μακροπρόθεσμες συνέπειές του μπορεί να είναι καταστροφικές. Η αποτυχία έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας του μπορεί να καταλήξει σε πρόωρη απώλεια τόσο των εμπλεκομένων στην κάκωση δοντιών, όσο και του φατνιακού οστού. Η ενδεδειγμένη αντιμετώπιση του οδοντοφατνιακού τραύματος σε περιπτώσεις μετατοπίσεων ή ολικής εκγόμφωσης δοντιών, καθώς επίσης και σε κατάγματα φατνιακής απόφυσης και σε περισσότερο σύνθετες περιπτώσεις με συνδυασμό των ανωτέρω κακώσεων, συνίσταται κυρίως στην ακινητοποίηση των δοντιών με την εφαρμογή διαφόρων τύπων ναρθήκων. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η σταθεροποίηση των δοντιών και κατά περίπτωση των κατεαγότων τμημάτων της φατνιακής απόφυσης. Η ακινητοποίηση των δοντιών σε περιπτώσεις κακώσεων που αφορούν μόνο στα δόντια της περιοχής μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, που περιλαμβάνουν τη χρήση σύνθετων ρητινών, ακρυλικών και ορθοδοντικών συρμάτων. Στα κατάγματα της φατνιακής απόφυσης η ακινητοποίηση μπορεί να επιτευχθεί είτε με ανοικτή οστεοσύνθεση με πλάκες τύπου micro, είτε συνηθέστερα με τη χρήση προστομιακών τόξων. Σκοπός της εισήγησης αυτής είναι η παρουσίαση των αρχών αντιμετώπισης του οδοντοφατνιακού τραύματος. Γίνεται περιγραφή των διαφόρων μεθόδων ακινητοποίησης και συζητούνται τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τους. B.1. Αφαίρεση εγκλείστων δοντιών. Η σημασία της προ-εγχειρητικής εκτίμησης. Μαρία Χριστοπούλου Η ανεύρεση ενός ή περισσοτέρων εγκλείστων δοντιών σ έναν ασθενή είναι συχνό εύρημα και αφορά κανονικά ή υπεράριθμα δόντια

11 Τα αίτια έγκλεισης των δοντιών αποδίδονται σε λόγους φυλογενετικούς, συγγενείς, σοβαρές αναπτυξιακές ανωμαλίες των γνάθων κατά την παιδική ηλικία ή σε τοπικούς μηχανικούς παράγοντες, που η έλλειψη έγκαιρης και αποτελεσματικής επέμβασης οδήγησε στην έγκλειση τους. Μεταξύ των εγκλείστων δοντιών τη μεγαλύτερη, κατά σειρά, συχνότητα έγκλεισης εμφανίζουν οι σωφρονιστήρες της κάτω γνάθου (54,04%), οι σωφρονιστήρες της άνω γνάθου (37,55%), οι κυνόδοντες της άνω γνάθου (4,57%) και ακολουθούν με πολύ μικρότερη συχνότητα οι προγόμφιοι, οι γομφίοι και οι τομείς. Τα έγκλειστα δόντια συνήθως προκαλούν προβλήματα οφειλόμενα στην ύπαρξή τους αλλά κυρίως στην έλλειψη έγκαιρης αντιμετώπισης τους. Η κλινική και η απεικονιστική εξέταση του ασθενή παρέχει πληροφορίες αφ ενός μεν για τον ασθενή (ηλικία, γενικά νοσήματα) αφ ετέρου για το έκλειστο δόντι (είδος και θέση αυτού στις γνάθους, συνύπαρξη φλεγμονής ή άλλων παθολογικών καταστάσεων), απαραίτητες για την σωστή εκτίμηση εάν ο έγκλειστος πρέπει να οδηγηθεί ( με χειρουργική και ορθοδοντική θεραπεία) στη φυσιολογική του θέση στο φραγμό ή θα πρέπει να αφαιρεθεί. Η ενδεδειγμένη απεικονιστική εξέταση επίσης καθορίζει το βαθμό δυσκολίας και την σωστή σχεδίαση της χειρουργικής επέμβασης για αφαίρεση των εγκλείστων, προς αποφυγή μετεγχειρητικών επιπλοκών. Η χειρουργική αφαίρεση εγκλείστων δοντιών, κυρίως σωφρονιστήρων, είναι η περισσότερο διαδεδομένη επέμβαση της χειρουργικής στόματος και γίνεται συνήθως με τοπική αναισθησία. Μπορεί να παρουσιάσει διεγχειρητικές και μετεγχειρητικές επιπλοκές, όπως υπαισθησία του κάτω φατνιακού νεύρου, υπαισθησία του γλωσσικού νεύρου, βλάβη γειτονικών δοντιών, προώθηση τμήματος ή ολόκληρου του δοντιού σε παρακείμενους ανατομικούς χώρους, στοματοκολπική επικοινωνία στους άνω σωφρονιστήρες, κάταγμα κάτω γνάθου, μετεγχειρητική αιμορραγία, εάν δεν γίνει σωστή προεγχειρητική εκτίμηση και ο γιατρός δεν διαθέτει τις γνώσεις και την ανάλογη εμπειρία για την επέμβαση αυτή. Στην εισήγηση αυτή αναλύονται οι παράγοντες που πρέπει να εκτιμηθούν προεγχειρητικά στον ασθενή με έγκλειστα δόντια που προέρχονται από τη σωστή κλινική εξέταση και τις ενδεδειγμένες απεικονιστικές μεθόδους, ώστε να διαμορφωθεί το σωστό σχέδιο θεραπείας, προς αποφυγή διεγχειρητικών και μετεγχειρητικών επιπλοκών. B.2. Ακροριζικές αλλοιώσεις, αξιολόγηση, αντιμετώπιση. Σπύρος Τσόδουλος Η προσπάθεια διατήρησης ενός υποψήφιου προς εξαγωγή δοντιού στον οδοντικό φραγμό και ιδιαίτερα για δόντια που αποτελούν βασικό στήριγμα προσθετικών εργασιών, ήταν και είναι βασικό μέλημα του οδοντιάτρου αλλά και η απαίτηση του σημερινού ασθενή Στην προσπάθεια αυτή εκτός από την κλασική συντηρητική ενδοδοντική θεραπεία, που ομολογουμένως αποτελεί το πρώτο θεραπευτικό βήμα για την αποτελεσματική θεραπεία μιας ακρορριζικής αλλοίωσης, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η χειρουργική αφαίρεση της αλλοίωσης και η ακρορριζεκτομή,αλλά μόνο στις περιπτώσεις όπου η ικανοποιητική ενδοδοντική θεραπεία είτε δεν είναι εφικτή,είτε δεν αρκεί από μόνη της για μια αποτελεσματική εξάλειψη της βλάβης. Μια αλλοίωση που εντοπίζεται στην περιοχή του ακρορριζίου δεν είναι υποχρεωτικό να είναι φλεγμονώδους οδοντογενούς αιτιολογίας. Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα πραγματικών ακρορριζικών αλλοιώσεων των οποίων η θεραπευτική προσέγγιση διαφέρει γεγονός το οποίο δεν θα πρέπει να ξεχνά ο επεμβαίνων. Η επιτυχημένη θεραπεία των ακρορριζικών αλλοιώσεων που αποτελούν επακόλουθα λοίμωξης του πολφού, προϋποθέτει την εξάλειψη των επιμολυντικών παραγόντων που είναι τα νεκρά δόντια, τα οποία συνδέονται με την αλλοίωση. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή αξιολόγηση της βλάβης και τον καθορισμό του θεραπευτικού σχήματος είναι η γνώση των αιτίων που προκάλεσαν την βλάβη και η σωστή διαφορική διάγνωση. πρώτοι γομφίοι, δεύτεροι γομφίοι, τρίτοι γομφίοι, δεύτεροι προγόμφιοι, πρώτοι προγόμφιοι και κυνόδοντες και λιγότερο συχνά σε ακρορριζεκτομές, εξαγωγές εγκλείστων και εκπυρηνίσεις κύστεων. Εκτός από αυτές καθεαυτές τις χειρουργικές πράξεις, την ίδια σχεδόν βαρύτητα επωμίζονται η χρήση ακατάλληλων χειρουργικών εργαλείων καθώς και η βίαιη ή υπέρμετρη εφαρμογή δυνάμεων για την εκτέλεση των χειρουργικών πράξεων. Εάν η επικοινωνία είναι μικρή η συμπλησίαση των χειλέων του τραύματος και η συρραφή είναι επαρκείς μέθοδοι αντιμετώπισης. Εάν υπάρχει εξαφάνιση ή μερικό έλλειμμα του οδόντος ο ακτινογραφικός έλεγχος για την εξακρίβωση της θέσης είναι απαραίτητος. Κατόπιν, η εφαρμογή της χειρουργικής αναρρόφησης δια μέσου της επικοινωνίας με λεπτό ρύγχος μπορεί να έχει καλά αποτελέσματα. Διαφορετικά ίσως είναι αναγκαία μια προστομιακή προσπέλαση. Η χορήγηση αντιβίωσης και αποσυμφορητικού δεν πρέπει να παραλείπεται, καθώς και οι σχετικές οδηγίες στον ασθενή για την αποφυγή της αύξησης της πίεσης στη θέση της επικοινωνίας. Τέλος, η μη εκδήλωση πανικού και οι προεγχειρητικές ενέργειες ενός ακτινογραφικού ελέγχου, της μελέτης κάθε περίπτωσης με περίσκεψη και χειρουργικό σχεδιασμό και της ενημέρωσης του ασθενή για την πιθανότητα της επικοινωνίας αποτελούν άριστες κινήσεις. Στη θεματολογία αυτή αναπτύσσονται σταδιακά οι ανατομικοί και χειρουργικοί παράγοντες μιας στοματοκολπικής επικοινωνίας με πολλά χειρουργικά παραδείγματα, καθώς και τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης, την οποία, άσχετα αν είναι ή όχι υπεύθυνος ο ίδιος οδοντίατρος, επωμίζεται σχεδόν σταθερά σαν δική του πράξη. B.4. Ασθενείς με γενικά νοσήματα στο ιατρείο. Ιωάννης Λογοθέτης Τα τελευταία χρόνια παράλληλα με την αύξηση του μέσου όρου ζωής παρατηρείται αύξηση του ποσοστού των ηλικιωμένων, γεγονός που έχει σα συνέπεια την αλλαγή τωνδημογραφικών χαρακτηριστικών των ασθενών που προσέρχονται στο οδοντιατρείο. Έτσι πολύ συχνά ο οδοντίατρος είναι αναγκασμένος να διαχειριστεί ασθενείς με σημαντικά γενικά νοσήματα. Αυτό ενισχύεται και από το σύγχρονο τρόπο άσκησης της οδοντιατρικής, που απαιτεί ολοένα πιο σύνθετες επεμβάσεις (τοποθέτηση οδοντικών εμφυτευμάτων, αναπλαστικές τεχνικές των μαλακών και σκληρών ιστών του στόματος κ.α.) ακόμη και σε ασθενείς με προβλήματα υγείας. Η ασφαλής αντιμετώπιση των ασθενών αυτών προϋποθέτει : Ορθή προεγχειρητική εκτίμηση, Εκτίμηση του διεγχειρητικού κινδύνου. Κατάλληλη τροποποίηση τόσο της οδοντιατρικής παρέμβασης, όσο και της θεραπευτικής αγωγής του ασθενούς όπου αυτό είναι εφικτό. Με βάση τα ανωτέρω, θα πρέπει κατ αρχήν να γίνει διάκριση των ασθενών που μπορούν να αντιμετωπισθούν στο ιατρείο και αυτών που η ασφαλής διαχείρισή τους απαιτεί νοσοκομειακό περιβάλλον. Υπάρχει πληθώρα από γενικά νοσήματα που απασχολούν συχνά τον οδοντίατρο, όπως καρδιαγγειακά, σακχαρώδης διαβήτης, αιματολογικές, πνευμονικές, νεφρικές διαταραχές. Στην εισήγηση αυτή, θα γίνει αναφορά στη σύγχρονη και ασφαλή προσέγγιση ασθενών στο ιατρείο με τα σημαντικότερα από τα ανωτέρω νοσήματα. B.5. Αντιμετώπιση ασθενών με αιμορραγική διάθεση. Γεώργιος Παντέλας Δεν εστάλη περίληψη B.3. Στοματοκολπική επικοινωνία. Διάγνωση, άμεση αντιμετώπιση. Χρήστος Μάκος B.6. Εισαγωγή στην Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση. Νικόλαος Κολόμβος Η επικοινωνία της στοματικής κοιλότητας με το γναθιαίο άντρο (στοματοκολπική επικοινωνία) παραμένει ένα ανεπιθύμητο και δυσάρεστο συμβάν στην καθημέρα οδοντιατρική πράξη. Η στοματοκολπική επικοινωνία συμβαίνει συχνότερα σε εξαγωγές δοντιών της άνω γνάθου με σειρά συχνότητας Καρδιοαναπνευστική ανακοπή είναι η αιφνίδια και απρόβλεπτη διακοπή της λειτουργίας της αναπνοής, της κυκλοφορίας ή και των δύο, με αποτέλεσμα την ανεπαρκή παροχή οξυγωνομένου αίματος στα ζωτικά όργανα και αποτελεί μία από τις πιο δραματικές επείγουσες καταστάσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει 22 23

12 ένας λειτουργός υγείας ή ακόμη και ένας απλός πολίτης. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο περισσότερες από ανακοπές συμβαίνουν στην Ευρώπη. Η επιβίωση αυτών των ασθενών, αν γίνει έγκαιρα (στα πρώτα 1-2 min) η έναρξη Αναζωογόνησης και Απινιδισμός είναι >60-70%, ενώ για κάθε min που περνά η επιβίωση ελαττώνεται κατά 7-10%. Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση είναι η αλληλουχία των ενεργειών που αποσκοπούν στην επαναφορά του θύματος καρδιακής ανακοπής στη ζωή και τη βαθμιαία αποκατάσταση των ζωτικών λειτουργιών του, και έχει σκοπό να αποκαταστήσει τη μεταφορά Ο2 στους ιστούς, να καθορίσει τις ειδικές αιτίες της καρδιακής ανακοπής και να διατηρήσει όσες λειτουργίες διασώθηκαν, ενώ ως Βασική Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση ή Βασική Υποστήριξη της ζωής ορίζεται η υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών, δηλαδή της αναπνοής και της κυκλοφορίας, με απλά μέσα και χωρίς εξειδικευμένο εξοπλισμό. Η Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση, ως επιστήμη και τέχνη, εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς και οι οδηγίες στην κλινική πράξη εκσυγχρονίζονται και προσαρμόζονται σε νέα επιστημονικά δεδομένα, ώστε να προσφέρουν στο θύμα ανακοπής υψηλής ποιότητας φροντίδα. Για το λόγο αυτό, οι κατευθυντήριες οδηγίες για την αναζωογόνηση ανανεώνονται κάθε 5 χρόνια. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να δώσει στον πιθανό ανανήπτη, όλα τα νεότερα δεδομένα που προκύπτουν από τις νέες κατευθυντήριες οδηγίες των διαφόρων διεθνών οργανισμών, σκιαγραφώντας την Αλυσίδα της Επιβίωσης. Συγκεκριμένα θα δοθεί έμφαση στην αρχική προσέγγιση με ασφάλεια ενός θύματος καρδιακής ανακοπής, στην αλληλουχία Θωρακικών Συμπιέσεων και Αναπνοών (ΘΣ/Αν) και στη θέση ανάνηψης. B.7. Βιοϋλικά για μικρές επανορθωτικές ενδοστοματικές επεμβάσεις. Κωνσταντίνος Ψωμαδέρης Η σύγχρονη προσθετική είναι σε θέση να καλύπτει τις ανάγκες των ασθενών για λειτουργική, αισθητική και ψυχολογικά αποδεκτή αποκατάσταση των οδοντικών τους απωλειών. Η χρήση των νέων αυτών τεχνικών αποκατάστασης π.χ. με οδοντικά εμφυτεύματα απαιτεί την ανατομική, αισθητικά αποδεκτή και ποιοτική ακεραιότητα του οστικού υπόβαθρου, δηλαδή των γνάθων. Αρκετές φορές είτε λόγω τοπικών νοσημάτων, είτε γενικών παραγόντων παρατηρείται απώλεια οστού από διάφορες ενδοστοματικές περιοχές και ιδιαιτέρως από τις φατνιακές αποφύσεις η οποία οπωσδήποτε πρέπει να αναπληρωθεί προκειμένου η περιοχή αυτή να καταστεί λειτουργικά αξιοποιήσιμη. Σκοπός της εισήγησης αυτής είναι να παρουσιαστούν τα διαθέσιμα βιοϋλικά για την οστική ανάπλαση, οι τεχνικές χρησιμοποίησης τους, οι ενδείξεις και αντενδείξεις του κάθε υλικού και τεχνικής καθώς και οι πιθανές επιπλοκές τους. Στην παρουσίαση αυτή εκτός της βιογραφικής ανασκόπησης θα παρουσιαστούν και κλινικά περιστατικά. ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ: 1. Κακοήθης εξαλλαγή ανάστροφου θηλώματος ιγμορείου. Δενδρινός Χ., Ζανάκης Σ., Αγγελίδης Ι., Χρυσοβέργης Α., Γιαμαρέλος Γ. Γ. Ν. Α. Ιπποκράτειο Το ανεστραμμένο θήλωμα της μύτης και των παραρρινίων κόλπων είναι καλοήθης νόσος, που όμως προκαλεί τοπική καταστροφή, έχει τάση για υποτροπή και κακοήθη δυναμική. Παρουσιάζουμε περίπτωση ανάστροφου θηλώματος ιγμορείου με κακοήθη εξαλλαγή, που προέβαλε στην στοματική κοιλότητα και η ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας. 2. Οδοντογενές καρκίνωμα που δεν εντάσσεται στις υπάρχουσες ταξινομήσεις. Αναφορά περίπτωσης. Κυριακόπουλος Β.Φ., Τόσιος Κ.Ι., Κούτλας Ι.Γ., Χριστόπουλος Π. Οδοντιατρική Σχολή Αθηνών, Τομέας Παθολογίας και Χειρουργικής Στόματος, University of Minnesota, Department of Oral Pathology Οι κακοήθεις οδοντογενείς όγκοι είναι σπάνιες βλάβες που απαντούν στις γνάθους κεντρικά ή περιφερικά και προέρχονται από εμβρυϊκά υπολείμματα της οδοντογένεσης. Σύμφωνα με την τελευταία ταξινόμηση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (2005) διακρίνονται οι εξής οντότητες: (1) μεταστατικό αδαμαντινοβλάστωμα, (2) αδαμαντινοβλαστικό καρκίνωμα, (3) πρωτοπαθές ενδοστικό ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, (4) διαυγοκυτταρικό οδοντογενές καρκίνωμα και (5) οδοντογενές καρκίνωμα με κύτταρα φαντάσματα. Σκοπός της εργασίας είναι η παρουσίαση περίπτωσης οδοντογενούς καρκινώματος με ιστολογικά χαρακτηριστικά που δεν εντάσσονται σε κάποια από τις παραπάνω κατηγορίες. Λευκός άνδρας ηλικίας 69 ετών υποβλήθηκε το 2001 σε μερική βιοψία πολύχωρης διαύγασης στην κάτω γνάθο στην περιοχή προγομφίων και κυνόδοντα αριστερά. Κλινικά, ο ασθενής εμφάνιζε διόγκωση κάτω αριστερά με έκπτυξη του οστού γλωσσικά και παρεικά, καθώς και παραισθησία. Ιστοπαθολογικά, τον όγκο αποτελούσαν επιθηλιακές νησίδες που κατά περιοχές εμφάνιζαν αστεροειδές δίκτυο κεντρικά και βασικοειδή κύτταρα με πασσαλοειδή διάταξη περιφερικά, με κατά τόπους υπερχρωματικούς πυρήνες και μιτώσεις. Οι νησίδες διηθούσαν το παρακείμενο οστούν, το περιόστεο και τους μαλακούς ιστούς. Το υπόστρωμα του όγκου ήταν συνδετικός ιστός με μυξωματώδεις περιοχές καθώς και έντονο πολλαπλασιασμό ατρακτοειδών κυττάρων. Η διάγνωση ήταν κακόηθες νεόπλασμα οδοντογενούς προέλευσης μη άλλως προσδιοριζόμενο και ο ασθενής υποβλήθηκε σε ευρεία χειρουργική εκτομή και λεμφαδενικό καθαρισμό του τραχήλου, χωρίς ευρήματα διήθησης τόσο στον υπογνάθιο σιαλογόνο αδένα, όσο και στους λεμφαδένες του τραχήλου. Ο ασθενής 7 χρόνια μετά εξακολουθεί να είναι υγιής και ελεύθερος νόσου. 3. Λειομυοσαρκώματα τραχηλοπροσωπικής χώρας. Λιανού Β., Σπανού Α., Σταθόπουλος Π., Μαχαίρα Ε., Μεζίτης Μ., Σκούρα Κ. Ζαχαριάδης Ν. Κλινική Στοματογναθοπροσωπικής Χειρουργικής ΚΑΤ Τα λειομυοσαρκώματα είναι κακοήθεις όγκοι μεσεγχυματικής προελεύσεως των λείων μυικών ινών. Οι συχνότερες εντοπίσεις τους είναι στα ενδοπεριτοναικά όργανα όπως κατά μήκος της πεπτικής οδού, στη μήτρα αλλά μπορεί να αναπτυχθούν και στον οπισθοπεριτοναικό χώρο. Πρόκειται για όγκους που στο σύνολό τους αντιπροσωπεύουν το 7% των σαρκωμάτων που προέρχονται από μαλακά μόρια με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης στις ενήλικες γυναίκες. Η εμφάνιση των λειομυοσαρκωμάτων στη στοματογναθοπροσωπική χώρα είναι σπάνια, η δε ενδοστική ανάπτυξή τους είναι ένα ασύνηθες φαινόμενο

13 Αναφέρουμε δύο περιπτώσεις τέτοιων κακοήθων νεοπλασμάτων που εντοπίζονταν στο ιγμόρειο άντρο και στη βάση της γλώσσας αντίστοιχα και αντιμετωπίστηκαν στην Κλινική της Στοματογναθοπροσωπικής Χειρουργικής του Κ.Α.Τ. 4. Μετάσταση βασικοκυτταρικού καρκινώματος στην κάτω γνάθο. Αναφορά περίπτωσης. Λαζαρίδου Μ., Ξηρού Π., Κυργίδης Α., Ντομουχτσής Ά., Κοντός Κ., Βαχτσεβάνος Κ. ΑΝΘ Θεαγένειο Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (BCC) του δέρματος θεωρείται το συχνότερα απαντώμενο κακόηθες νεόπλασμα που εμφανίζεται στον άνθρωπο. Η βιολογική συμπεριφορά του είναι συνήθως καλοήθης και η θεραπεία του συνίσταται σε τοπική ευρεία εκτομή ή ακτινοθεραπεία. Σπάνια μπορεί να έχει επιθετική συμπεριφορά και να εμφανίσει περιοχικές ή απομακρυσμένες μεταστάσεις. Οι μεταστάσεις αυτές αφορούν κυρίως τους περιοχικούς λεμφαδένες και τους πνεύμονες και σπανιότερα τα οστά. Ειδικότερα, τα βασικοκυτταρικά καρκινώματα του δέρματος του προσώπου μεθίστανται συχνότερα από αυτά άλλων περιοχών του σώματος, γεγονός που αποδίδεται στην πλούσια αγγείωση του. Παρουσιάζουμε την περίπτωση ασθενούς που προσήλθε στα Εξωτερικά Ιατρεία της Στοματικής και του ΑΝΘ Θεαγένειου το 2004 με κλινική διάγνωση BCC κάτω βλεφάρου. Ο ασθενής υποβλήθηκε σε εκτομή του όγκου και πλαστική αποκατάσταση. Η ιστολογική εξέταση έδειξε ότι πρόκειται για βασικοκυτταρικό καρκίνωμα κερατωτικού τύπου. Δύο χρόνια αργότερα ο ασθενής προσήλθε αιτιώμενος αιμωδία στο κάτω χείλος αριστερά. Στον ακτινολογικό έλεγχο που ακολούθησε διαπιστώθηκε εκτεταμένη οστεολυτική αλλοίωση στην περιοχή της κάτω γνάθου αριστερά. Ο ασθενής υποβλήθηκε σε βιοψία και ακολούθησε ημιγναθεκτομή. Η ιστολογική εξέταση του παρασκευάσματος αποκάλυψε διήθηση του οστού από BCC κερατωτικού και μετατυπικού τύπου. Στην διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται ελάχιστες περιπτώσεις οστικών μεταστάσεων από βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και μόνο μία περίπτωση μετάστασης στο οστό της γνάθου. Οι Lattes και Kessler αναφέρουν ότι προκειμένου να μπει η διάγνωση της οστικής μετάστασης από βασικοκυτταρικό καρκίνωμα θα πρέπει να ισχύουν τα εξής κριτήρια: 1) η πρωτοπαθής εστία θα πρέπει να εντοπίζεται στο δέρμα και όχι στο βλεννογόνο 2) η μεταστατική εστία θα πρέπει να εντοπίζεται μακριά από την πρωτοπαθή και 3) ο ιστολογικός τύπος της μεταστατικής εστίας θα πρέπει να είναι παρόμοιος με αυτόν της πρωτοπαθούς. Στον ασθενή που παρουσιάζουμε πληρούνται όλα τα παραπάνω κριτήρια 5. Ενδοστοματική ιστιοκύτωση κυττάρων Langerhans με πολλαπλές υποτροπές και συνοδό μονοκλωνικό πλασματοκυτταρικό πληθυσμό: αναφορά σπάνιας περίπτωσης. Γκούβερης Ι., Νικητάκης Ν., Τόσιος Κ., Αρσενόπουλος Α., Σκλαβούνου Α. Εργαστήριο Στοματολογίας, Οδοντιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Η ιστιοκύτωση κυττάρων Langerhans (ιστιοκύτωση-χ) αποτελεί μια σπάνια νοσολογική οντότητα, αγνώστου αιτιολογίας που χαρακτηρίζεται από διήθηση κυττάρων Langerhans σε διάφορους ιστούς και όργανα του σώματος. Έχει αναφερθεί η συσχέτιση της νόσου με ορισμένα κακοήθη νεοπλάσματα και έχουν διατυπωθεί υποθέσεις που επιχειρούν να την εξηγήσουν. Παρουσιάζεται περιστατικό ασθενούς με πολλαπλές υποτροπές ιστιοκύτωσης-χ και συνοδή εμφάνιση μονοκλωνικού πλασματοκυτταρικού πληθυσμού στην περιοχή της στοματικής κοιλότητας. Η ασθενής εμφάνισε για πρώτη φορά τη βλάβη σε ηλικία 19 ετών με τη μορφή έλκωσης στη φατνιακή ακρολοφία της πρόσθιας κάτω γνάθου, η οποία αφαιρέθηκε και διαγνώστηκε ιστολογικά ως ηωσινόφιλο κοκκίωμα. Η βλάβη υποτροπίασε τρεις φορές σε ηλικία 26, 45 και 46 ετών σε διάφορες θέσεις του βλεννογόνου της φατνιακής απόφυσης τόσο στην άνω όσο και στην κάτω γνάθο. Αν και η βλάβη η οποία εμφανίστηκε σε ηλικία 45 ετώνδιαγνώστηκε αρχικά ως μονήρες εξωμυελικό πλασματοκύτωμα λόγω λ μονοκλωνικότητας, περαιτέρω ανοσοϊστοχημικός έλεγχος αποκάλυψε λ μονοκλωνικότητα τόσο στην αρχική εμφάνιση όσο και στις υπόλοιπες υποτροπές. Επιπλέον, σε όλες τις περιπτώσεις παρατηρήθηκαν κύτταρα θετικά για τον ειδικό για κύτταρα Langerhans CD1a δείκτη, όπως και ασθενώς S100 θετικά κύτταρα. Αντιθέτως, οι δείκτες LCA, CD20, HMB45, EMA,κερατίνη και CD-68 ήταν σε όλες τις περιπτώσεις αρνητικοί. Η ασθενής στα πλαίσια των περιοδικών ελέγχων, υποβαλλόταν τακτικά σε γενικό αιματολογικό έλεγχο ενώ οι μαγνητικές και αξονικές τομογραφίες δεν έχουν καταδείξει οποιαδήποτε συστηματική συμμετοχή. Η νόσος όλες τις φορές αντιμετωπίστηκε με ολική εξαίρεση των βλαβών. Στην περίπτωση του αρχικά διαγνωσθέντος πλασματοκυτώματος η ασθενής υπεβλήθη επίσης σε τοπική ακτινοβολία. Οι πολλαπλές υποτροπές σε αποκλειστικά ενδοστοματική εντόπιση αποτελούν μία ασυνήθη κλινική εικόνα της ιστιοκύτωσης Χ, Επιπλέον, ο συνδυασμός ιστιοκύτωσης Χ και μονοκλωνικού πλασματοκυτταρικού πληθυσμού αποτελεί ιδιαίτερα σπάνιο εύρημα, η σημασία του οποίου για την πιθανή νεοπλασματική φύση και το δυναμικό εξαλλαγής της νόσου χρήζει περαιτέρω διερεύνησης. 6. Διαγνωστική και θεραπευτική προσέγγιση ακανθοκυτταρικού καρκινώματος άγνωστης πρωτοπαθούς εστίας. Σκουτέρης Χ.Α., Μάρτη Κ. Ευρωκλινική Αθηνών Το καρκίνωμα αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας εκδηλώνεται με την εμφάνιση επιχωρίων ή απομακρυσμένων μεταστάσεων. Παρά τον πλήρη κλινικό, απεικονιστικό και εργαστηριακό έλεγχο, η προέλευση της βλάβης μπορεί να παραμείνει άγνωστη. Στην εργασία αυτή περιγράφεται η περίπτωση γυναίκας ασθενούς 54 ετών με προοδευτικά αυξανόμενη, ασυμπτωματική διόγκωση στη δεξιά τραχηλική χώρα. Η βλάβη εκτιμήθηκε με κατάλληλες απεικονιστικές μεθόδους.βιοψία με λεπτή βελόνα έδειξε αδενοκαρκίνωμα μη τυποποιούμενο. Η ασθενής εκτιμήθηκε στα πλαίσια του Ογκολογικού Συμβουλίου και αποφασίστηκε η χειρουργική εξαίρεση της βλάβης σε συνδυασμό με εκλεκτική τραχηλική εκσκαφή επιπέδων Ι, ΙΙ, ΙΙΙ και IV. Ιστολογικά, η βλάβη ήταν μονήρης μεταστατική διήθηση λεμφαδένα από νεόπλασμα με χαρακτήρες πλακώδους καρκινώματος μέσης διαφοροποίησης.στα πλαίσια του ευρήματος αυτού η ασθενής υποβλήθηκε σε ενδελεχή συστηματικό κλινικό έλεγχο που περιλάμβανε διαγνωστική αμυγδαλεκτομή και τυφλές βιοψίες ρινοφάρυγγα καθώς και σε συμπληρωματικό απεικονιστικό έλεγχο που περιλάμβανε FDG/PET-CT. Ο έλεγχος απέβη αρνητικός για πρωτοπαθή εστία ή απομακρυσμένες μεταστάσεις. Η χειρουργική εκτομή συμπληρώθηκε με χημειο-ακτινοθεραπεία. Η ασθενής παραμένει ελεύθερη νόσου 3 χρόνια μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Η άγνωστη πρωτοπαθής εστία εκδηλώνεται στη περιοχή του τραχήλου με λεμφαδενικές μεταστάσεις σε ποσοστό 5-10%. Η θεραπεία είναι χειρουργική σε συνδυασμό με ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία. 7. Χυλοχόο συρίγγιο μετά από ριζικό ή τροποποιημένο τραχηλικό λεμφαδενικό καθαρισμό. Η κατάθεση της εμπειρίας μας και ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας. Κολούτσος Γ., Κοντός Κ., Κυργίδης Α., Γιοβάνη Π., Τελειούδης Ζ,, Μπαρμπετάκης Ν., Ηλιοπούλου Χ., Βαχτσεβάνος Κ. Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Θεαγένειο Σκοπός: Η κατάθεση της εμπειρίας μας όσον αφορά την όχι συνήθη αυτή επιπλοκή των τραχηλικών λεμφαδενικών καθαρισμών και η ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας όσον αφορά την επίπτωση και την αντιμετώπιση της. Υλικό-Μέθοδοι: Οι ασθενείς του τμήματος της Στοματικής και που κατά την χρονική περίοδο υποβλήθηκαν σε τροποποιημένο ή ριζικό τραχηλικό λεμφαδενικό καθαρισμό και οι οποίοι εμφάνισαν μετεγχειρητικά χυλοχόο συρίγγιο

14 Αποτελέσματα: Από τους 120 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε τραχηλικό καθαρισμό (ριζικό ή τροποποιημένο), 3 εμφάνισαν την επιπλοκή αυτή. Σε όλες τις περιπτώσεις η εντόπιση ήταν αριστερά και η αντιμετώπιση ήταν συντηρητική. Στις δύο περιπτώσεις η θεραπεία είχε αποτέλεσμα. Στην τρίτη περίπτωση ο ασθενής τελικά κατέληξε την 26η μετεγχειρητική ημέρα. Ο τρόπος αντιμετώπισης συνίστατο σε παρεντερική διατροφή πτωχή σε λιπαρά, πιεστικές επιδέσεις, αφαίρεση των παροχετεύσεων κενού και χρήση κοινών παροχετεύσεων (σωλήνες Penrose), χρήση σωματοστατίνης αλλά και δόσεων ακτινοβολίας κατά περίπτωση. Συζήτηση-Συμπεράσματα: Ο συντηρητικός τρόπος αντιμετώπισης δεν έχει πάντοτε αποτελέσματα. Στην διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται ενδείξεις-κριτήρια χειρουργικής αντιμετώπισης, πάντοτε μετά από αποτυχία της συντηρητικής θεραπείας, χωρίς όμως απόλυτη επιτυχία. Είναι προτιμότερη η πρόληψη και η αποφυγή τραυματισμού του θωρακικού πόρου. 8. Ασύνηθες μετεγχειρητικό σύμβαμα στην χειρουργική της παρωτίδας: αναφορά ενδιαφέρουσας περίπτωσης. Μυλωνάς Α. Ι., Σκουτέρης Χ. Α., Βρετάκος Γ., Πετράκη Κ. Κλινική ΣΓΠΧ, Νευροχειρουργική Κλινική και Παθολογοανατομικό Εργαστήριο Θεραπευτηρίου METROPOLI- TAN, Κλινική ΣΓΠΧ ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΗΣ Αθηνών. Τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΑΕΕ) μετά την χειρουργική αφαίρεση όγκων της παρωτίδας έχουν σπάνια αναφερθεί στην διεθνή βιβλιογραφία. Οι διάφορες ερευνητικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα, δεν έχουν ευρέως καταστήσει σαφή την συσχέτιση μεταξύ της παρουσίας βατού ωοειδούς τρήματος και κρυπτογενούς εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς ηλικίας 55 ετών ή μεγαλύτερους. Υλικό και Μέθοδος: Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ενδιαφέρουσα περίπτωση άνδρα ασθενή ηλικίας 61 ετών με ελεύθερο ιατρικό ιστορικό, ο οποίος υποβλήθηκε σε μερική επιπολής παρωτιδεκτομή μετά από ανεύρεση και παρασκευή του αριστερού προσωπικού νεύρου, για την χειρουργική αφαίρεση ενός ευμεγέθους όγκου Warthin της αριστερής παρωτίδας, με χρησιμοποίηση συσκευής συνεχούς διεγχειρητικής νευροφυσιολογικής παρακολούθησης του προσωπικού νεύρου. Τρεις ώρες μετά την ομαλή και ανεπίπλεκτη επιστροφή του ασθενή από το χειρουργείο, κατά την διάρκεια της κινητοποίησης και έγερσής του υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο. Η υπολογιστική αξονική τομογραφία εγκεφάλου απεκάλυψε εμβολική απόφραξη της αριστερής μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας και ο ασθενής μεταφέρθηκε επειγόντως στην ΜΕΘ για περαιτέρω εκτίμηση, αντιμετώπιση και παρακολούθηση. Αποτελέσματα: Ο μετεγχειρητικός διαγνωστικός έλεγχος απεκάλυψε ότι η αιτία του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου που υπέστη ο ασθενής μας, ήταν παράδοξη εμβολή λόγω ύπαρξης βατού ωοειδούς τρήματος με συνυπάρχον ανεύρυσμα μεσοκολπικού διαφράγματος. Πέντε ημέρες μετά το ΑΕΕ ο ασθενής υποβλήθηκε σε αποσυμπιεστική κρανιοτομία ώστε να προληφθεί η συμπίεση του άνω εγκεφαλικού στελέχους και ο επακόλουθος εγκολεασμός. 67 ημέρες μετά την χειρουργική επέμβαση της παρωτίδας και το ΑΕΕ ο ασθενής έλαβε εξιτήριο, έχοντας παρουσιάσει σημαντική βελτίωση τόσο κινητικά όσο και λεκτικά, συνεχίζοντας την ανάρρωσή του με κατάλληλη αγωγή αποκατάστασης. Συμπέρασμα: Το κρυπτογενές εγκεφαλικό επεισόδιο, αν και εξαιρετικά σπάνιο, μπορεί να επιπλέξει την κατά τα άλλα συνήθως ομαλή μετεγχειρητική πορεία και νοσηλεία ενός ασθενή, που υποβάλλεται σε συνήθη ογκοχειρουργική επέμβαση της παρωτίδας. 9. Πολλαπλοί πρωτοπαθείς όγκοι της στοματικής κοιλότητας ως ιδιαίτερη νοσολογική οντότητα. Κλινική μελέτη 257 ασθενών με ακανθοκυτταρικό καρκίνο της στοματικής κοιλότητας. Μαγόπουλος Χ., Κατωπόδη Θ., Ιορδανίδης Φ., Θεοχάρη Γ., Λαμπρόπουλος Α., Δημητρακόπουλος Ι. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Εισαγωγή : Η ανάπτυξη δεύτερων και πολλαπλών πρωτοπαθών όγκων, σε ασθενείς με ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα της στοματικής κοιλότητας αλλά και γενικότερα σε ασθενείς με καρκινώματα της κεφαλής και του τραχήλου έχει υπολογισθεί ότι αφορά περίπου το 9-30% των περιπτώσεων. Σκοπός της παρούσης μελέτης είναι να αναδείξει τη σημασία του καθορισμού ενός όγκου ως δεύτερου πρωτοπαθούς καθώς και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των πολλαπλών όγκων με κλινικά κριτήρια. Ασθενείς και Μέθοδοι: Η μελέτη αφορά την κλινική και ιστολογική εξέταση, σε δείγμα 25 ασθενών που ανέπτυξαν συνολικά 80 δεύτερες πρωτοπαθείς βλάβες ακανθοκυτταρικού καρκινώματος στη στοματική κοιλότητα, από ένα σύνολο 257 ασθενών, κατά το χρονικό διάστημα από το 1993 έως το Αποτελέσματα: Από την ανάλυση των παραπάνω παραμέτρων προκύπτει ότι οι δεύτερες πρωτοπαθείς βλάβες εμφανίζονται σε ποσοστό 9,7% με ετήσιο ρυθμό 2,1%, ενώ εμφανίζουν μία σαφή προτίμηση σε νεότερες ηλικιακές ομάδες (μ.ο. 56 έτη) και στο γυναικείο φύλο (άνδρες/γυναίκες: 1/1,5) έναντι των υπολοίπων ασθενών με ακανθοκυτταρικό καρκίνο (μ.ο. 63 έτη και άνδρες/γυναίκες: 2,5/1 αντίστοιχα). Χαρακτηριστική των πολλαπλών όγκων είναι η ένδειξη για παράταση του ολικού χρόνου επιβίωσης (overall survival), καθώς και για προτίμησή τους για εμφάνιση στη γλώσσα. Έτσι διαφαίνεται πιθανή διαφορετική κλινική πορεία των πολλαπλών πρωτοπαθών βλαβών σε σχέση με τα σύγχρονα βιβλιογραφικά δεδομένα για τους ασθενείς με ακανθοκυτταρικό καρκίνο που δεν εμφάνισαν δεύτερες πρωτοπαθείς βλάβες. 10. Αξιολόγηση της πρωτεϊνικής έκφρασης των κασπασών 3 και 8 στο ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα της γλώσσας με τη βοήθεια της ανοσοιστοχημείας και της υπολογιστικής ανάλυσης εικόνας. Ανδρεσάκης Δ.Δ., Λάζαρης Α., Τσιάμπας Ε., Καβαντζάς Ν., Ραπίδης Α.Δ, Πατσούρης Ε. Κλινική, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας», Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών. Εισαγωγή: Η απόπτωση αποτελεί μια διαδικασία προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου, η οποία είναι στενά συνυφασμένη με τη ρύθμιση της ιστικής ομοιοστασίας. Η μείωση της έκφρασης και κατά επέκταση της λειτουργίας μορίων που δρουν ως ευοδωτικοί ρυθμιστές στη διάρκεια του προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου, όπως τα συστήματα των κασπασών, οδηγεί σε αυξημένο κυτταρικό πολλαπλασιασμό, αναστολή της αποπτωτικής διαδικασίας και επίσης ευθύνεται για τη χημειοανθεκτικότητα διαφόρων κακοήθων όγκων. Σκοπός: Η παρούσα εργασία έχει σκοπό την αξιολόγηση της πρωτεϊνικής έκφρασης των αποπτωτικών μορίων της κασπάσης 3 και 8, στο ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα της γλώσσας καθώς και στη διερεύνηση της πιθανής συσχέτισης τους με κλινικοπαθολογοανατομικές παραμέτρους και την επιβίωση των ασθενών. Υλικό και Μέθοδος: Πραγματοποιήθηκε ανοσοιστοχημική διερεύνηση σε 87 πρωτοπαθείς όγκους ακανθοκυτταρικού καρκινώματος της γλώσσας με μονοκλωνικά αντισώματα anti-caspase 3 και anti-caspase 8. Για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της χρησιμοποιήθηκε υπολογιστική ανάλυση εικόνας. Αποτελέσματα: Οι κασπάσες 3 και 8 παρουσίασαν χαμηλού βαθμού ανοσοιστοχημική έκφραση σε 79/87 (90.5%) και σε 30/87 (34.5%) περιπτώσεις αντίστοιχα. Στατιστικώς δεν αποδείχθηκε σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στην υποέκφραση των πρωτεϊνών αυτών και την επιβίωση των ασθενών (p=0.174 για την κασπάση 3, και p=0.608 για την κασπάση 8). Αντίθετα η επιβίωση σχετίσθηκε σε βαθμό στατιστικά σημαντικό με το μέγεθος του όγκου (p=0.024), και οριακά με το στάδιο (p=0.091). Συμπεράσματα: Παρά το γεγονός ότι δεν κατέστη στατιστικά σημαντική η προγνωστική αξία των αποπτωτικών αυτών ένζυμων για την επιβίωση των ασθενών, ο αποσυγχρονισμός τους αποτελεί κομβικό σημείο στην αποδιοργάνωση του αποπτωτικού μηχανισμού, καθώς η ικανοποιητική παραγωγή της κασπάσης 8 δεν αρκεί για τη τέλεση του προγράμματος της απόπτωσης αφού η δραματική μείωση της κασπάσης 3 στερεί το κύτταρο από τον προοδευτικό κατακερματισμό του γενετικού του υλικού, συμβάν που συνδέεται με την χαμηλή ανταπόκριση σε χημειοθεραπευτικά σχήματα. 11. Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του δέρματος κεφαλής και τραχήλου και κίνδυνος περιοχικής λεμφαδενικής μετάστασης. Μουρούζης Κ., Clive Pratt Maxillofacial Unit, Royal West Sussex Hospital, Chichester, UK 28 29

15 Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του δέρματος (ΑΚΚΔ) στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου αποτελεί το δεύτερο συχνότερο τύπο επιθηλιακού καρκινού του δέρματος μετά το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Έχει τη δυνατότητα μετάστασης στους τραχηλικούς λεμφαδένες καθώς και στους ενδο και περι παρωτιδικούς. Σκοπός αυτής της μελέτης είναι η αξιολόγηση και εκτίμηση του κινδύνου περιοχικής λεμφαδενικής μετάστασης μετά την χειρουργική εξαίρεση ΑΚΚΔ της κεφαλής και τραχήλου. Υλικό & Μέθοδος: Στην μελέτη αυτή περιλαμβάνονται ασθενείς με ΑΚΚΔ της κεφαλής και τραχήλου που αντιμετωπίστηκαν με χειρουργική εξαίρεση κατά τη διάρκεια τριών ετών. Το φύλλο και η ηλικία των ασθενών, η θέση, το μέγεθος, ο βαθμός διαφοροποίησης, το βάθος διήθησης, η παρουσία λεμφαγγειακής ή περινευρικής διήθησης και η καθαρότητα των χειρουργικών ορίων καταγράφηκε. Κατά τη διάρκεια των 5 ετών της παρακολούθησης (follow up), η θέση της περιοχικής μετάστασης και ο χρόνος που αυτή παρουσιάστηκε σε σχέση με το χρόνο εξαίρεσης της πρωτοπαθούς βλάβης σημειώθηκε και στατιστική ανάλυση ακολούθησε με χρήση X2 (Chi-square) και ανάλυσης πολλαπλής παλινδρόμησης (logistic regression). Αποτελέσματα: Συνολικά αφαιρέθηκαν 218 ΑΚΚΔ από 194 ασθενείς κατά τη διάρκεια των 3 χρόνων της μελέτης και 20 ασθενείς εμφάνισαν πολλαπλές βλάβες. Οι θέσεις με την μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης ΑΚΚΔ ήταν το κρανίο και το πτερύγιο του ωτός. Η επίπτωση τηςπεριοχικής μετάστασης βρέθηκε 5,15% και η παρωτίδα ήταν η συχνότερη θέση μετάστασης. Όλες οι μεταστάσεις παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια των 2 πρώτων χρόνων της παρακολούθησης. Η παρουσία ΑΚΚΔ στο πτερύγιο του ωτός, οι φτωχής διαφοροποίησης βλάβες και η ύπαρξη μη καθαρών χειρουργικών ορίων βρέθηκαν να αποτελούν παράγοντες κίνδυνου (risk factors) για την εμφάνιση περιοχικής μετάστασης με σχετικό κίνδυνο (odds ratio) 16, 21, and 2 αντίστοιχα. Συμπεράσματα: Παρά το χαμηλό ποσοστό μετάστασης μετά από χειρουργική εξαίρεση διηθητικού ακανθοκυτταρικού καρκίνωματος δέρματος της κεφαλής και τραχήλου, ορισμένες ομάδες ασθενών με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά βλαβών παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο μετάστασης και χρήζουν τουλάχιστον ιδιαίτερα στενής παρακολούθησης κατά τα 2 πρώτα έτη μετά την χειρουργική εξαίρεση. 12. Κλινικοί, ιστολογικοί και δημογραφικοί προγνωστικοί δείκτες για υποτροπή και εκδήλωση δεύτερου πρωτοπαθούς βασικοκυτταρικού καρκινώματος (BCC) κεφαλής και τραχήλου. Κυργίδης Α., Βαχτσεβάνος Κ., Τζέλλος Θ., Τριαρίδης Σ., Ξηρού Π., Κολούτσος Γ., Κοντός Κ., Αντωνιάδης Κ. Α.Ν.Θ. «Θεαγένειο» δεύτερο πρωτοπαθές BCC για κάθε χρόνο παρακολούθησης (RR 1.25, 95% CI: ). Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης τεκμηριώνουν ότι η εκτομή όγκων BCC πρέπει πάντα να ακολουθείται από την αξιολόγηση ενός ειδικού παθολογοανατόμου. Η συχνότητα και η διάρκεια παρακολούθησης των ασθενών με BCC για να ανιχνεύσουν υποτροπή και δεύτερους πρωτοπαθείς όγκους θα μπορούσαν να υπόκεινται σε ορισμένους δημογραφικούς, κλινικούς και παθολογικούς προγνωστικούς δείκτες. 13. Οστεοσαρκώματα και χονδροσαρκώματα των γνάθων: Κλινικοστατιστική Μελέτη και Ανασκόπηση της Βιβλιογραφίας. Καμπέρος Γ., Νικητάκης Ν., Σκλαβούνου Α. Εργαστήριο Στοματολογίας, Οδοντιατρική Σχολή ΕΚΠΑ Εισαγωγή: Τα σαρκώματα των γνάθων είναι ιδιαίτερα σπάνια κακοήθη νεοπλάσματα που αντιπροσωπεύουν μικρό ποσοστό των συνολικών σαρκωμάτων του σώματος. Τα κεντρικά (ενδοοστικά) σαρκώματα των γνάθων στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αντιπροσωπεύουν οστεοσαρκώματα, χονδροσαρκώματα και, σπανιότερα, σάρκωματα Ewing. Σκοπός: Η παρούσα κλινικοστατιστική μελέτη έχει ως σκοπό την ανάλυση των χαρακτηριστικών των κεντρικών σαρκωμάτων των γνάθων του αρχείου του Εργαστηρίου της Στοματολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ και τη σύγκρισή τους με τα δεδομένα της διεθνούς βιβλιογραφίας. Υλικό και Μέθοδος: Αναδρομική μελέτη του αρχείου του εργαστηρίου της Στοματολογίας κατά την περίοδο αποκάλυψε 10 περιστατικά κεντρικών οστεοσαρκωμάτων και 5 περιστατικά κεντρικών χονδροσαρκωμάτων των γνάθων. Καταγράφηκαν και μελετήθηκαν από τα διαθέσιμα στοιχεία τα εξής χαρακτηριστικά: φύλο, ηλικία, εντόπιση, περιοχή γνάθου, συμπτωματολογία, διάρκεια, ακτινογραφικά ευρήματα, ιστολογικός υπότυπος, βαθμός διαφοροποίησης, υποτροπές. Αποτελέσματα: Για τα οστεοσαρκωμάτα η αναλογία ανδρών/γυναικών ήταν 1:0,25 και η μέση ηλικία τα 45 έτη. Εντόπιση στην κάτω γνάθο παρατηρήθηκε στο 60% των περιστατικών οστεοσαρκώματος έναντι 40% στην άνω γνάθο. Η μέση διάρκεια των οστεοσαρκωμάτων ήταν 1,8 μήνες και συμπτωματολογία αναφέρθηκε στο 50% των περιστατικών. Ακτινογραφική εικόνα διαύγασης παρατηρήθηκε στο 44,4%, σκίασης στο 33,3% και συνδυασμός στο 22,2%. Ο συχνότερα παρατηρούμενος ιστολογικός υπότυπος ήταν ο χονδροβλαστικός (60%), ενώ ο οστεοβλαστικός και ο ινοβλαστικός υπότυπος αντιστοιχούσαν σε 30% και 10% των περιπτώσεων αντίστοιχα. Ο βαθμός διαφοροποίησης ήταν χαμηλός στο 56% των όγκων, μέτριος στο 33% και υψηλός στο 11%. Υποτροπές αναφέρθηκαν στο 30% των οστεοσαρκωμάτων. Τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά των χονδροσαρκωμάτων ήταν: άνδρες/γυναίκες 1:1,3, μέση ηλικία 44 έτη, άνω γνάθος 40%, κάτω γνάθος 60%, συμπτώματα στο 50% των περιστατικών, μέση διάρκεια 2,1 μήνες, ακτινογραφική εικόνα σκίασης 33,3% / διαύγασης 33,3% / συνδυασμός 33,%, χαμηλός βαθμός διαφοροποίησης 100%, αναφερόμενες υποτροπές 0%. Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας συμφωνούν με τη διεθνή βιβλιογραφία και καταδεικνύουν τη σπανιότητα των ενδοοστικών σαρκωμάτων στις γνάθους και τη σημασία συνεχιζόμενης καταγραφής των κλινικοπαθολογικών τους χαρακτήρων για την καλύτερη κατανόησή τους. Εισαγωγή: Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια του δέρματος στους καυκάσιους, τους λατινοαμερικάνους και τους λαούς της άπω ανατολής. Η εντόπιση του στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου αναφέρεται σε ποσοστό άνω του 70% όλων των περιστατικών. Σκοπός: Ανάδειξη των κλινικών, ιστολογικών και δημογραφικών παραγόντων κινδύνου σε σειρά ασθενών που υποβλήθηκαν σε χειρουργική αφαίρεση βασικοκυτταρικού καρκινώματος στην περιοχή κεφαλής και τραχήλου και σε μετεγχειρητική παρακολούθηση κατά το διάστημα στο Γναθοπροσωπικό Ογκολογικό Τμήμα του Α.Ν.Θ. «Θεαγένειο». Υλικό & Μέθοδος: Συνολικά στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν 1062 ασθενείς από 23 νομούς της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας, 1480 ιστολογικά τεκμηριωμένα περιστατικά βασικοκυτταρικού καρκινώματος, συνολικά 3540 άτομα-έτη παρακολούθησης. Αποτελέσματα: 1480 όγκοι καταγράφηκαν. Ο λόγος ανδρών:γυναικών βρέθηκε στο 1.4:1.0, ενώ η μέση ηλικία των ασθενών βρέθηκε (εύρος 15-97) έτη. Η παρακολούθηση μετρήθηκε στα 3540 άτομα έτη ενώ κάθε ασθενής παρακολουθήθηκε 3.3±2.1 (εύρος 1-12) έτη κατά μ.ο. 223 (21%) ασθενείς εμφάνισαν περισσότερους από 1 όγκους. Οι εντόπισης των όγκων ήταν στο μέτωπο (12,0%), την παρειά (11,6%), την υποκόγχια χώρα (9,5%) και τη μύτη (9,2%). Τα χείλη εκτομής ήταν υγιή σε 1316 (90,8%) περιπτώσεις, διηθημένα σε 72 (5%) περιπτώσεις και κοντινά σε 61 (4,1%) περιπτώσεις. Ο επιθετικός ιστολογικός τύπος βρέθηκε να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για υποτροπη (RR 3.47, 95% CI: ). Υπήρξε τετραπλάσιος κίνδυνος για υποτροπή όταν τα χείλη εκτομής ήταν διηθημένα (RR 4.31, 95% CI: ). Υπήρχε 21% αυξημένος κίνδυνος υποτροπής για κάθε χρόνο παρακολούθησης (RR 1.21, 95% CI: ). Καταγράφηκε 25% αυξημένος κίνδυνος 14. Αυτοεκτίμηση της ποιότητας ζωής ασθενών πριν και μετά απο μια γναθοχειρουργική επέμβαση. Αλεξοπούλου Μ., Κοντοδημόπουλος Ν., Νιάκας Δ. Στοματογναθο Χειρουργική Κλινική Π.Π.Γ. Πατρών, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Η στοματική υγεία επηρεάζει σημαντικά την φυσική και ψυχική κατάσταση του ατόμου, αφού από αυτή εξαρτάται η λήψη τροφής, η ομιλία, ακόμα και οι συναναστροφές και η κοινωνικότητα του. Γενικότερα, δηλαδή η στοματική υγεία αποτελεί ένα καθοριστικό παράγοντα διαμόρφωσης της ποιότητας της ζωής του ατόμου

16 Σκοπός της εργασίας ειναι να μελετηθεί η προσωπική εκτίμηση της μεταβολής της ποιότητας ζωής των ατόμων που υφίστανται μια γναθοχειρουργική επέμβαση καθώς επίσης ο βαθμός αποκατάστασης τους ένα μήνα μετεγχειρητικά. Υλικό και μέθοδος:οι ασθενείς συμπλήρωσαν δύο ερωτηματολόγια, το EQ-5D που αφορά στη γενική υγεία, και το ΟΗΙΡ-14 σε ελληνική έκδοση, που αφορά στη κατάσταση της στοματικής υγείας. Και τα δύο ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν πριν την επέμβαση και ένα μήνα μετά. Αποτελέσματα: Συμμετείχαν 144 άτομα, 68,1% ήσαν γυναίκες και 31,9% άνδρες. Η μέση ηλικία ήταν τα 22 έτη, και η πιο συχνή επέμβαση ήταν η χειρουργική αφαίρεση εγκλείστου ή υπολείμματος ρίζας (72%). Από την στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων διαφαίνεται ότι, ένα μήνα μετά την χειρουργική επέμβαση, η ποιότητα ζωής έχει επανέλθει στα επίπεδα πριν της επέμβασης: 95,1% των ασθενών στην ερώτηση που αφορά την ύπαρξη έντονου / οξέος πόνου απάντησαν ποτέ / σπάνια, σε σύγκριση με το 74,3% των ασθενών πριν την επέμβαση. Ακόμα 90,2% των ασθενών, ένα μήνα μετά την επέμβαση αναφέρουν ότι ποτέ/σπάνια είχαν δυσκολία στη μάσηση σε σύγκριση με το 69,4% των ασθενών πριν την επέμβαση. Οι υπόλοιπες απαντήσεις του ερωτηματολογίου ΟΗΙΡ-14, δεν έδειξαν σημαντική διαφορά πριν και μετά την επέμβαση, ενώ στις απαντήσεις του EQ-5D που αφορά στην γενική υγεία, 93,0 % των ασθενών αναφέρουν καθόλου πόνο/δυσφορία ένα μήνα μετεγχειρητικά, συγκριτικά με το 73,7% που έδωσαν την ίδια απάντηση πριν την επέμβαση. Η συμμετοχή στις καθημερινές δραστηριότητες (εργασία, μελέτη, νοικοκυριό) στο 95,1% των ασθενών, ένα μήνα μετά είναι ανεπηρέαστη σε σχέση με το 96,5% πριν την χειρουργική επέμβαση. Τα συμπεράσματα αυτής της μελέτης συνοψίζονται στο ότι ένα μήνα μετά από μια γναθοχειρουργική επέμβαση, έχουν υποχωρήσει πλήρως τα συμπτώματα πόνου, οιδήματος, δυσφορίας, δυσκολίας στη μάσηση και την ομιλία, ενώ ο ασθενής έχει επανέλθει πλήρως στις καθημερινές του δραστηριότητες. (6), λήψη μοσχεύματος από την άνω γνάθο -απιοειδές στόμιο, ζυγωματική αντηρίδα- (3), λήψη μοσχεύματος από την κάτω γνάθο -περιοχή γενείου, ανιόντος κλάδου- (5), μετακίνηση κάτω φατνιακού αγγειονευρώδους δεματίου (4), ανύψωση εδάφους γναθιαίου κόλπου (7), οστεκτομή (9). Αποτελέσματα: Σ αυτούς τους ασθενείς η πιεζοχειρουργική παρουσίασε πλεονεκτήματα: α) οστεοτομιών ακριβείας ασκώντας μικρότερη πίεση στο πεδίο, β) καθαρού χειρουργικού πεδίου, γ) αυξημένου ελέγχου ποσότητας-ποιότητας αφαιρούμενου οστού, δ) αποκλειστικής δράσης σε ενασβεστιωμένους ιστούς αφήνοντας άθικτα ευγενή ανατομικά στοιχεία, ε) οργάνωσης χειρουργείου λόγω ενσωματωμένου διακλυσμού, στ) ποικιλίας κοπτικών μέσων αλλά και μειονεκτήματα: α) αυξημένου χρόνου οστεοτομίας, β) ανάγκης εξοικείωσης του επεμβαίνοντος και γ) αυξημένου κόστους. Συμπέρασμα: Η κλινική μας εμπειρία από τον οστεοτόμο υπερήχων σ αυτήν την ομάδα ασθενών αναδεικνύει σημαντικές ενδείξεις εφαρμογής της μεθόδου στη χειρουργική στόματος. 17. Μαζική οστεολυσία άνω και κάτω γνάθου. Παρουσίαση ασυνήθιστης περίπτωσης. Σπανού Α., Σκούρα Κ., Λυρίτης Γ., Ζαφείρης Χ., Ζαχαριάδης Ν. ΓΝΑ ΚΑΤ Οι οστεολυτικές βλάβες των γνάθων είναι δυνατόν να οφείλονται σε φλεγμονώδη, νεοπλασματικά, μεταβολικά, ενδοκρινικά ή αιματολογικά νοσήματα. Σπάνιες περιπτώσεις ιδιοπαθούς οστεολυσίας έχουν αναφερθεί. Παρουσιάζεται ασυνήθιστη περίπτωση ασθενούς 45 ετών με εκτεταμένη οστεολυσία άνω και κάτω γναθου και συνοδό απώλεια οδόντων. Παρουσιάζεται η κλινική, εργαστηριακή και απεικονιστική διερεύνηση του ασθενούς, η διαφοροδιαγνωστική προσέγγιση και οι θεραπευτικές δυνατότητες, καθώς επίσης και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας. 15. Η χρήση του CO2 Laser στη Χειρουργική του Στόματος. Εμπειρία μιας διετίας. Σπανού Α., Σταθόπουλος Π., Μεζίτης Μ., Ζαχαριάδης Ν. ΓΝΑ ΚΑΤ Η χρήση των Laser στη Χειρουργική ξεκίνησε πριν από αρκετές δεκαετίες και επεκτείνεται διαρκώς σε όλες τις Χειρουργικές ειδικότητες. Αναφέρονται τα αποτελέσματα της χρήσης CO2 Laser στο τμήμα Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής του ΓΝ «ΚΑΤ» κατά τα έτη , για τη θεραπεία βλαβών των μαλακών μορίων της γναθοπροσωπικής χώρας και κυρίως του στοματικού βλεννογόνου. Συζητώνται οι ενδείξεις, τα πλεονεκτήματα, οι περιορισμοί και οι επιπλοκές από τη χρήση του, καθώς και οι μελλοντικές προοπτικές. 18. Συντηρητική αντιμετώπιση ευμεγέθους οδοντογενούς κερατινοκύστης. Αναφορά περίπτωσης και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας. Ανδρεσάκης Δ.Δ., Χρυσομάλη Ε., Ραπίδης Α.Δ. Κλινική, ΑΟΝΑ «Ο Άγιος Σάββας» Η οδοντογενής κερατινοκύστη (ΟΚ) κατατάσσεται στις αναπτυξιακές κύστεις και αποτελεί περίπου το 11% όλων των κύστεων των γνάθων. Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη προέρχεται από τα υπολείμματα της οδοντικής ταινίας και οι συχνότερες θέσεις εντόπισης είναι η γωνία και ο κλάδος της κάτω γνάθου. Απεικονιστικά εμφανίζεται σαν σαφώς περιγεγραμμένη μονόχωρη ή πολύχωρη διαύγαση. Η ΟΚ αποτελεί στοιχείο του συνδρόμου Πολλαπλών Σπιλοειδών Βασικοκυτταρικών Σπίλων γι αυτό και όλοι οι ασθενείς που εμφανίζουν πολλαπλές κύστεις θα πρέπει να ελέγχονται για την παρουσία αυτού του συνδρόμου. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της βλάβης είναι η επιθετική συμπεριφορά της και η αυξημένη συχνότητα υποτροπών. Κύστεις που στο τοίχωμα τους παρουσιάζουν ορθοκερατίνη ή συνδυασμό ορθοκερατίνης και παρακερατίνης εμφανίζουν λιγότερο επιθετική συμπεριφορά σε σχέση με τις παρακερατινοποιημένες βλάβες. Τα κλινικά χαρακτηριστικά της ΟΚ προκαλούν έντονες συζητήσεις ανάμεσα στους ερευνητές για τον καταλληλότερο τρόπο αντιμετώπισής της. Κατά καιρούς έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες θεραπευτικές μέθοδοι. Σκοπός της εργασίας μας είναι η παρουσίαση περίπτωσης ΟΚ σε ασθενή, άνδρα, ηλικίας 62 ετών, που αντιμετωπίσθηκε μόνο με την τεχνική της αποσυμπίεσης, και σήμερα δύο χρόνια μετά παραμένει χωρίς κλινικά και απεικονιστικά σημεία υποτροπής της βλάβης. Στην συζήτηση γίνεται αναφορά στα δεδομένα της σύγχρονης διεθνούς βιβλιογραφίας σχετικά με τις θεραπευτικές μεθόδους αντιμετώπισης της ΟΚ και των απόψεων που επιχειρούν να εξηγήσουν τη βιολογική συμπεριφορά της. 16. Εφαρμογές πιεζοχειρουργικής στη χειρουργική του στόματος. Σεμερτζίδης Θ., Στάμος Α., Τσίνας Γ.,. Ιατρού Γ.Μ Κλινική Στοματικής και ΠΝΛ Εισαγωγή: Η οστεοτομία υπερήχων είναι μια εφαρμογή του πιεζοηλεκτρικού φαινομένου, με ευρύ φάσμα ενδείξεων στη χειρουργική στόματος. Η παρέμβαση στους σκληρούς ιστούς αφορά μικροδονήσεις του κοπτικού εργαλείου της συσκευής, επιτρέποντας αυξημένο έλεγχο χειρισμών σε σχέση με συμβατικές μεθόδους και ασφάλεια μαλακών ιστών που δεν θίγονται. Σκοπός: Η παρουσίαση και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της πιεζοχειρουργικής στην κλινική πράξη, σε σειρά επιλεγμένων ενδοστοματικών επεμβάσεων. Υλικό - Μέθοδος: Παρουσιάζεται η εμπειρία μας από την αντιμετώπιση 34 ασθενών με τις ακόλουθες χειρουργικές τεχνικές: χειρουργική αφαίρεση υπολειμματικής ρίζας (9), έγκλειστου δοντιού (6), ενδοδοντική χειρουργική (8), χειρουργικός καθαρισμός σε οστεομυελίτιδα (7), αφαίρεση υλικών οστεοσύνθεσης (4), διαμόρφωση ακρολοφίας 32 33

17 19. Η εικόνα της μεθυλίωσης στη ρυθμιστική περιοχή του γονιδίου της Μεθυλγουανίνης-DNAμεθυλτρανσφεράσης (ΜGMT) σε οδοντογενείς κερατινοκύστεις. Βογιατζή Σ., Jurisic V., Κολούτσος Γ., Κυργίδης Α., Κεχαγιάς Ν., Jurisic M., Βαχτσεβάνος Κ., Αντωνιάδης Κ., Στραβοράβδη Π. Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ Εισαγωγή: Η μεθυλίωση της κυτοσίνης στα CpG (κυτοσίνη-po4-γουανίνη) νησίδια ογκοκατασταλτικών γονιδίων και γονιδίων επιδιόρθωσης του DNA, όπως το MGMT, αποτελεί γνωστή επιγενετική τροποποίηση.to MGMT γονίδιο απομακρύνει μεταλλαξιογόνα συμπλέγματα από την Ο6 θέση της γουανίνης στο DNA. Απώλεια της λειτουργίας του, λόγω μεθυλίωσης, οδηγεί σε αδυναμία επιδιόρθωσης του DNA και σε μικροδορυφορική αστάθεια, συνθήκες που μπορεί να οδηγήσουν σε προνεοπλασματικές και νεοπλασματικές καταστάσεις. Σκοπός: Σκοπός της έρευνας είναι η διερεύνηση της συσχέτισης μεταξύ της κατάστασης μεθυλίωσης της ρυθμιστικής περιοχής του MGMT γονιδίου και της πορείας του ασθενούς με οδοντογενή κερατινοκύστη, μετά την αρχική εκτομή της. Ασθενείς και Μέθοδοι: Στη μελέτη συμπεριλήφθηκαν 28 ασθενείς με οδοντογενείς κερατινοκύστεις. Η ανάλυση της μεθυλίωσης στη ρυθμιστική περιοχή του MGMT γονιδίου έγινε σε DNA που απομονώθηκε από 28 εγκυβωτισμένα σε παραφίνη παρασκευάσματα. Το DNA στη συνέχεια υπέστη επεξεργασία με τροποποιημένο πρωτόκολλο αντίδρασης δισουλφιδικών και ειδική για μεθυλίωση αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης [ Hot Start Methylation Specific PCR (MSP)]. Τα προϊόντα της MSP εκτιμήθηκαν μετά από ηλεκτροφόρηση σε γέλη αγαρόζης. Αποτελέσματα: Η ιστολογική μελέτη επιβεβαίωσε την αρχική κλινική διάγνωση. Υπερμεθυλίωση στη ρυθμιστική περιοχή του MGMT γονιδίου διαπιστώθηκε σε 3 από τους 28 ασθενείς( 10.7%). Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι τρεις αυτοί ασθενείς υποτροπίασαν πολύ σύντομα μετά την αφαίρεση της βλάβης. Συμπεράσματα: Από την βιβλιογραφία διαπιστώνεται ότι παρόμοια μοριακή προσέγγιση της συμπεριφοράς των οδοντογενών κερατινοκύστεων δεν υπάρχει. Από τα αποτελέσματά μας, προκύπτει ότι η υπερμεθυλίωση του γονιδίου θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν προγνωστικός δείκτης υποτροπής. Η μοριακή μελέτη των εν λόγω οντοτήτων μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση της βιολογίας τους και συνεπώς σε χειρισμούς που θα περιορίσουν ή και θα εξαφανίσουν περιπτώσεις υποτροπών. 20. Οι μεταβολές της συγκέντρωσης της κεφουροξίμης στο αίμα και στο σάλιο της παρωτίδας μετά απο ενδοφλέβια χορήγηση. Έρευνα σε 12 ασθενείς. Κεχαγιάς Ν., Χατζίκα Κ., Βενέτης Γ., Κοντού Π., Κιουμής Ι., Αντωνιάδης Κ. Κλινική Στοματικής &, ΑΠΘ Εισαγωγή: Η κεφουροξίμη αποτελεί τη συχνότερα χορηγούμενη κεφαλοσπορίνη 2ης γενιάς σε ασθενείς που υποβάλλονται σε γναθοπροσωπικές επεμβάσεις, με δραστικότητα έναντι των κοινότερων παθογόνων μικροοργανισμών της περιοχής, όπως: S. epidermidis, St. mitis, St. sanguis και St. salivarious. Σκοπός: Η μελέτη της διακύμανσης των συγκεντρώσεων της κεφουροξίμης στο αίμα και στο σάλιο της παρωτίδας και η συσχέτισή τους με τις ελάχιστες ανασταλτικές συγκεντρώσεις (MIC) των συνηθέστερων παθογόνων της περιοχής. Υλικό: 12 ασθενείς, 10 άνδρες και 2 γυναίκες με μέση ηλικία τα 41 χρόνια και μέσο σωματικό βάρος τα 76 κιλά υποβλήθηκαν σε δειγματοληψία σάλιου μετά από καθετηριασμό του πόρου της παρωτίδας και αίματος από περιφερική φλέβα. Όλοι οι ασθενείς είχαν συμπληρώσει το 3ο 24ωρο φαρμακευτικής αγωγής (κατάσταση steady state) με ενδοφλέβια κεφουροξίμη 1,5 gr X 3. Κανείς δεν λάμβανε άλλο φάρμακο, δεν έπασχε από μεταβολικό νόσημα και δεν είχε ηπατική ή νεφρική δυσλειτουργία. Μέθοδος: Δείγματα αίματος και σάλιου λαμβάνονταν αμέσως πριν (trough) και μισή ώρα μετά το τέλος της ημίωρης έγχυσης του φαρμάκου (peak), για να παρακολουθείται ταυτόχρονα στα δύο υγρά η μεταβολή συγκέντρωσης του φαρμάκου. Οι συγκεντρώσεις κεφουροξίμης στο αίμα και το σάλιο προσδιορίστηκαν με Υγρή Χρωματογραφία Υψηλής Απόδοσης (HPLC) και UV ανίχνευση. Αποτελέσματα: Οι μέγιστες (peak) και ελάχιστες (trough) συγκεντρώσεις κεφουροξίμης που προσδιορίστηκαν στο αίμα και το σάλιο της παρωτίδας των ασθενών, εκφρασμένες σε τιμές mean ± SD, καθώς και οι μέγιστες και ελάχιστες τιμές που παρατηρήθηκαν, ήταν οι ακόλουθες: Συγκεντρώσεις σε μg/ml Mean±SD Min Max Αίμα trough 2.08± Αίμα peak 55.54± Σάλιο trough 0.45± Σάλιο peak 14.50± Συμπεράσματα: Στατιστικά, τα μέγιστα (peak) επίπεδα της κεφουροξίμης στο αίμα υπερέβαιναν την MIC για τα συνήθη παθογόνα μικρόβια (2 μg/ml) κατά 27 περίπου φορές και διατηρούνταν γενικά υψηλότερα της MIC σε όλο το μεσοδιάστημα των δόσεων. Στο σάλιο τα αντίστοιχα επίπεδα peak υπερέβαιναν την τιμή της MIC κατά 7 φορές, αλλά βρέθηκε σε υπo-ανασταλτικές πυκνότητες στο τέλος του μεσοδιαστήματος. Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν ότι πιθανά απαιτείται δοσολογική τροποποίηση της κεφουροξίμης (π.χ. αύξηση της δόσης, μείωση του μεσοδιαστήματος των δόσεων ή συνεχής έγχυση) προκειμένου να βελτιστοποιηθεί το φαρμακοδυναμικό αποτέλεσμα στις περιπτώσεις όπου η συγκέντρωση του φαρμάκου στο σάλιο έχει κλινική σημασία. 21. Σύνδρομο Eagle: η πρόκληση της χειρουργικής αποκατάστασης. Πιάγκου Μ., Κουλαδούρος Κ., Πιάγκος Γ., Αναγνωστοπούλου Σ., Κοτσιομήτης Β., Μαζαράκης Α. Εργαστήριο Ανατομίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Με τον όρο σύνδρομο Eagle ή βελονοϋοειδές σύνδρομο περιγράφεται ένα σύμπλεγμα συμπτωμάτων που οφείλονται στην επιμήκυνση της βελονοειδούς απόφυσης ή στην οστεοποίηση τμήματος ή ολόκληρου του βελονοϋοειδούς συνδέσμου. Το σύνδρομο Eagle αποτελεί μία σχετικά σπάνια αιτία πόνου στην τραχηλοπροσωπική περιοχή. Επειδή, δε, συχνά παραλείπεται στα πλαίσια της διαφορικής διάγνωσης επώδυνων συνδρομών του προσώπου και του τραχήλου, υποδιαγιγνώσκεται συστηματικά και η αναφερόμενη συχνότητά του είναι μάλλον μικρότερη από την πραγματική. Η συμπτωματολογία του συνδρόμου μπορεί να ποικίλει και οφείλεται συνήθως στην πίεση αγγείων (έσω και έξω καρωτίδα) ή νεύρων (V, VII, IX ή Χ εγκεφαλικές συζυγίες) από την κορυφή της βελονοειδούς απόφυσης. Για πρώτη φορά το 1872 ο Weinlecher εξαίρεσε χειρουργικά τη βελονοειδή απόφυση, προκειμένου να ανακουφίσει τα συμπτώματα μίας ασθενούς. Έκτοτε, έχουν προταθεί διάφορες μορφές συντηρητικής αντιμετώπισης, αλλά μέχρι και σήμερα η χειρουργική παρέμβαση αποτελεί τη συνηθέστερη και πιο αποτελεσματική θεραπεία. Για την εκτομή της βελονοειδούς απόφυσης έχουν περιγραφεί δύο διαφορετικές προσπελάσεις: η στοματική συνίσταται στην αποκάλυψη της βελονοειδούς απόφυσης κάτω από τον αμυγδαλικό βόθρο, μέσα από το ανοικτό στόμα, ενώ η εξωστοματική συνίσταται στην ανεύρεσή της κάτω από τους μύες και ανάμεσα στα διάφορα μορφώματα του τραχήλου, μέσω μίας τομής στο δέρμα του οπισθίου τραχηλικού τριγώνου. Καθεμία από αυτές τις προσπελάσεις έχει τα θετικά και τα αρνητικά της στοιχεία, ενώ η τελική εκλογή εξαρτάται από την ιδιαίτερη ανατομική κατασκευή του ασθενούς και την εμπειρία του γιατρού. 22. Μελέτη ασθενών & μαρτύρων για την συσχέτιση της οστεονέκρωσης των γνάθων απο διφωσφονικά σε ασθενείς με καρκίνο μαστού με δημογραφικούς και κλινικούς παράγοντες. Κυργίδης Α., Βαχτσεβάνος Κ., Κολούτσος Γ., Τελειούδης Ζ., Ανδρεάδης Χ., Μπουκοβίνας Ι., Κητηκίδου Κ., Πατρικίδου Ά., Τριαρίδης Σ. Α.Ν.Θ. «Θεαγένειο» 34 35

18 Εισαγωγή : Τα διφωσφονικά άλατα φαίνεται πως επάγουν την απόπτωση τόσο των οστεοκλαστών όσο και των επιθηλιακών κυττάρων του βλεννογόνου. Έτσι εξασθενούν την τοπική αντίσταση στη λοίμωξη, επιτρέποντας τόσο τη διείσδυση όσο και των πολλαπλασιασμό των μικροβίων. Όμως δεν αναπτύσσουν όλοι οι ασθενείς οστεομυελίτιδα. Σκοπός της μελέτης είναι η περιγραφή των δημογραφικών και κλινικών παραμέτρων ασθενών με καρκίνο μαστού που ανέπτυξαν οστεομυελίτιδα των γνάθων κατόπιν θεραπευτικής αγωγής με διφωσφονικά. Αναλυτική θεώρηση των δεδομένων και προσπάθεια ανίχνευσης πιθανών παραγόντων κινδύνου σε σύγκριση με δείγμα μαρτύρων. Υλικό και Μέθοδοι: Το Α.Ν.Θ. έχει την μεγαλύτερη μονοκεντρική εμπειρία διεθνώς στην αντιμετώπιση της οστεομυελίτιδας των γνάθων. 20 ασθενείς ηλικίας 59+9 ετών με καρκίνο μαστού που ανέπτυξαν οστεομυελίτιδα των γνάθων αποτέλεσαν την ομάδα ασθενών. Ομάδα 20 μαρτύρων ηλικιακά ταιριασμένη (age matched, 60+8 ετών, p<0,01) τυχαιοποιήθηκε από το σύνολο των ασθενών που έλαβαν διφωσφονικά για καρκίνο μαστού, που όμως δεν ανέπτυξαν οστεομυελίτιδα για διάστημα 2 έτη μετά τη θεραπεία. Ανεξάρτητες μεταβλητές ορίστηκαν το εμπορικό σκεύασμα, η υπό ή μετά την αγωγή εξαγωγή δοντιών, η ενδοδοντική θεραπεία, η ύπαρξη οδοντοστοιχιών, το επάγγελμα και το κάπνισμα. Λεπτομερής περίληψη αποτελεσμάτων : Φαίνεται πως οι πρόσφατες εξαγωγές αποτελούν παράγοντα κινδύνου για ανάπτυξη οστεομυελίτιδας των γνάθων σε ασθενείς με καρκίνο μαστού που λαμβάνουν διφοσφωνικά (OR 16.4). Επίσης η χρήση οδοντοστοιχιών από τους ασθενείς φαίνεται να αυξάνει την πιθανότητα της επιπλοκής (OR 4.9). Συμπεράσματα : Χρειάζονται περισσότερες μελέτες με μεγαλύτερο αριθμό ασθενών για την καλύτερη τεκμηρίωση των υποθέσεων. Θεμιτό είναι να ζητείται οδοντιατρική εκτίμηση των ασθενών πριν της έναρξη θεραπείας με διφωσφονικά ώστε να αποφεύγονται οι εξαγωγές κατά τη διάρκεια ή μετά τη θεραπεία.(η παρούσα μελέτη δημοσιεύτηκε στο Journal of Clinical Oncology, 1/8/08) 24. Χειρουργική τοποθέτηση εμφυτεύματος με την χρήση στερεολιθικού νάρθηκα. Φτούλη Μ., Ψωμαδέρης Κ. Tufts University School of Dental Medicine Ο στερεολιθογραφικός νάρθηκας κατασκευάζεται για κάθε ασθενή εξατομικευμένα με την βοήθεια αξονικής τομογραφίας υψηλής ευκρίνειας και ειδικού λογισμικού και hardware. Μέθοδος και υλικό: Στα συγκεκριμένα περιστατικά αξιοποιήθηκε τεχνογνωσία της Nobel Biocare και χρησιμοποιήθηκε το σύστημα Nobel Guide. Τα περιστατικά αφορούν στη τοποθέτηση εμφυτευμάτων για ολική στοματική αποκατάσταση. Αποτελέσματα: Περιγράφεται η τεχνική εφαρμογής του νάρθηκα, η προσωρινή άμεση προσθετική αποκατάσταση καθώς και η τελική υπερκατασκευή, όλα με την βοήθεια του συστήματος Mobel Guide. Συζήτηση: Θα αναλυθούν εκτενώς οι ενδείξεις χρήσης του συστήματος, οι απαραίτητες προϋποθέσεις εφαρμογής του, τα πλεονεκτήματα του καθώς και οι πιθανές επιπλοκές του. 25. Μεγάλη ατροφία προγομφιακής χώρας δεξιά και αριστερά στη κάτω γνάθο. Ανάπλαση με αυτομοσχεύματα από τις σύστοιχες περιοχές της κάτω γνάθου. Σωτηριάδου Σ, Κούρτης Σ, Παπαβασιλείου Χ, Κατερέλου Ι. Οδοντιατρική Σχολή ΕΚΠΑ 23. Οστεονέκρωση γνάθων από λήψη διφωσφονικών. Η εμπειρία μας. Ρωμάνος Γ., Κονσολάκη Ε., Γκανασούλη Δ., Κανούτος Δ., Χατζημανώλης Π. Κλινική Στοματικής &, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου Γυναίκα 60 ετών με μεγάλη ατροφία της υπολειμματικής ακρολοφίας δεξιά και αριστερά στη κάτω γνάθο, φορούσε χρόνια μηχάνημα το οποίο δεν συνήθισε ποτέ. Επιθυμία της ήταν να βάλει εμφυτεύματα δεξιά και αριστερά για να έχει και πάλι τα δόντια της. Ενημερώθηκε ή ασθενής ότι η περίπτωση ήταν ακραία και για τις επιπλοκές που τυχόν θα αντιμετωπίζαμε. Παρόλα αυτά το επιχειρήσαμε με όλα τα ρίσκα και με την απόλυτη συγκατάθεσή της ασθενούς. Εγινε πλήρης ακτινογραφικός έλεγχος (πανοραμική και αξονική τομογραφία), πρωτόκολλο εργασίας, εκμαγεία μελέτης κλπ. Προγραμματίστηκε το χειρουργείο με τοπική αναισθησία για ανύψωση της δεξιάς και αριστερής περιοχής της προγομφιακής χώρας με αυτομοσχεύματα των οποίων δότρια περιοχή ήταν η γομφιακή χώρα της αριστερής και δεξιάς κάτω γνάθου. Στην εργασία θα αναφερθούμε στις αναπλαστικές τεχνικές που έγιναν, τα διεγχειρητικά προβλήματα που αντιμετωπίσαμε, τα θεραπευτικά αποτελέσματα της ανάπλασης και την τοποθέτηση της προσθετικής εργασίας. Η οστεονέκρωση των γνάθων από λήψη διφωσφονικών αποτελεί μία σχετικά πρόσφατη κλινική οντότητα η οποία χαρακτηρίζεται, από την παρουσία εκτεθειμένου οστού πέραν των 8 εβδομάδων, σε ασθενείς που δεν έχουν δεχθεί ακτινοβολία στην κρανιοπροσωπική χώρα, σύμφωνα με τον ορισμό της ΑΑΟΜS το Μόλις το 2003 παρουσιάζονται στην διεθνή βιβλιογραφία οι πρώτες δημοσιεύσεις, και έκτοτε ο αριθμός των αναφορών αυξάνεται συνεχώς δικαιώνοντας τον Marx, ο οποίος έκανε από νωρίς λόγο για μία «αναδυόμενη επιδημία». Τα διφωσφονικά χορηγούνται σε ένα ευρύ φάσμα ασθενών για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης, των οστικών μεταστάσεων, του οστικού πόνου, της υπερασβεστιαιμίας (λόγω κακοήθειας) κ.ά Η οστική νέκρωση που προκαλείται από τα ενδοφλέβια χορηγούμενα σκευάσματα προκαλούν και τον μεγαλύτερο προβληματισμό όσον αφορά την διαχείριση αυτών των ασθενών, κάτι που δεν φαίνεται να ισχύει με τις περιπτώσεις εκείνες που αποδίδονται στην λήψη των σκευασμάτων από το στόμα οι οποίες είναι σαφώς πιο προβλέψιμες και ευκολότερα αντιμετωπίσιμες από τον στοματογναθοπροσωπικό χειρουργό. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία εμφανίζονται μετά από οδοντιατρική παρέμβαση γεγονός που δημιουργεί την ανάγκη για ευρύτερη ενημέρωση των συναδέλφων οδοντιάτρων για την ύπαρξη αυτής της επιπλοκής. Σκοπός αυτής της παρουσίασης είναι να αναδείξει τους προβληματισμούς που προκύπτουν από την αντιμετώπιση και διαχείριση των ασθενών αυτών που προσήλθαν στην κλινική της Στοματογναθοπροσωπικής Χειρουργικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου από το 2006 και μετά. 26. Κακοήθεις όγκοι σιαλογόνων αδένων. Κλινικοστατιστική μελέτη 69 περιστατικών και βιβλιογραφική ανασκόπηση. Νικητάκης Ν.Γ., Αργύρης Π.Π., Διαμαντή Σ., Τούτουζας Ι., Σκλαβούνου Α. Εργαστήριο Στοματολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ. Εισαγωγή: Οι κακοήθεις όγκοι των μειζόνων και ελασσόνων σιαλογόνων αδένων συνιστούν σχετικά σπάνιες νεοπλασματικές εξεργασίες. Ανάλογα με την ιστοπαθολογική εικόνα και τη βιολογική τους συμπεριφορά, τα αδενοκαρκινώματα των σιαλογόνων κατατάσσονται σε ανεξάρτητες κατηγορίες. Σκοπός: Η καταγραφή των επιδημιολογικών και κλινικοπαθολογικών χαρακτηριστικών όλων των περιπτώσεων κακοήθων όγκων των σιαλογόνων αδένων που διαγνώστηκαν ιστοπαθολογικά στο Εργαστήριο Στοματολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής, ΕΚΠΑ. Υλικό Και Μέθοδοι: Για την παρούσα μελέτη αναζητήθηκαν οι περιπτώσεις που αφορούσαν σε κακοήθη νεοπλάσματα σιαλογόνων αδένων (πρωτοπαθή και μεταστατικά) από το ιστοπαθολογικό αρχείο του Εργαστηρίου 36 37

19 Στοματολογίας κατά τη χρονική περίοδο Τα 69 περιστατικά που εντοπίστηκαν ταξινομήθηκαν, με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, ως προς το φύλο, την ηλικία, την εντόπιση, την κλινική διάγνωση και τον ιστολογικό τύπο του νεοπλάσματος. Αποτελέσματα: Παρατηρήθηκε υπεροχή των γυναικών (39, 57,4%) έναντι των ανδρών (29, 42,6%) και κατανομή σε ένα ευρύ ηλικιακό φάσμα από 25 έως 89 έτη, με μέσο όρο τα 54,4 έτη. Στην πλειοψηφία των βλαβών ως εντόπιση αναφερόταν η άνω γνάθος (27%), ακολουθούμενη από την υπερώα (23%) και την παρειά (22%). Οι πιθανότερες κλινικές διαγνώσεις περιελάμβαναν καλοήθη νεοπλάσματα (πλειόμορφο αδένωμα), καθώς και κακοήθη, όπως το αδενοειδές κυστικό καρκίνωμα,το βλεννοεπιδερμοειδές και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Άλλες νοσολογικές οντότητες που αναφέρθηκαν ήταν η νεκρωτική σιαλαδενομεταπλασία, το λέμφωμα, η ακρορριζική κύστη και το αδαμαντινοβλάστωμα. Οι συχνότερα παρατηρούμενοι ιστολογικοί τύποι ήταν το βλεννοεπιδερμοειδές καρκίνωμα (18, 26%), το αδενοειδές κυστικό καρκίνωμα (13, 19%), το πολύμορφ χαμηλής κακοήθειας αδενοκαρκίνωμα (8, 12%), και το καρκίνωμα εκ πλειομόρφου αδενώματος (5, 7%). Επίσης, ανευρέθηκαν 1 πορογενές καρκίνωμα (1%), 6 μεταστατικά αδενοκαρκινώματα (9%) με κυριότερη πρωτοπαθή εστία το μαστό, και τέλος 18 μη ταξινομημένα αδενοκαρκινώματα (26%). Συμπεράσματα: Οι κακοήθεις όγκοι των σιαλογόνων αδένων συνιστούν ετερογενή ομάδα νεοπλασμάτων με ποικίλη ιστολογική εικόνα, βιολογική συμπεριφορά και πρόγνωση. Έγκαιρη αναγνώριση και ακριβής ταξινόμηση των κακοήθων αυτών όγκων αποτελεί προϋπόθεση για την κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπισή τους. 28. Ανοσοϊστοχημική έκφραση των ki-67 και p53 στο πλειόμορφο αδένωμα του υπογναθίου σιελογόνου αδένα. Μαγόπουλος Χ., Δημητρακόπουλος Ι., Ιορδανίδης Φ., Κατωπόδη Θ. Στοματική και Γναθοπροσωπική Χειρουργική ΑΠΘ Εισαγωγή: Το πλειόμορφο αδένωμα (ΠΑ) του υπογνάθιου σιελογόνου αδένα είναι μία ιδιαίτερα σπάνια νοσολογική οντότητα της παθολογίας κεφαλής και τραχήλου. Η ανοσοϊστοχημική έκφραση των πρωτεϊνών ki- 67 και p53 έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως στην πρόγνωση του ΠΑ κυρίως της παρωτίδας. Περιορισμένα όμως είναι τα δεδομένα για την έκφραση των πρωτεϊνών ki-67 και p53 στο ΠΑ του υπογνάθιου σιελογόνου αδένα. Σε πρόσφατες μελέτες, η ανοσοϊστοχημική έκφραση των παραπάνω δεικτών ήταν αρνητική σε όλα τα ΠΑ που εξετάστηκαν. Σκοπός της παρούσης μελέτης είναι να εξετάσει την ανοσοϊστοχημική έκφραση των πρωτεϊνών ki-67 και p53 ώστε να αξιολογηθεί η αξιοπιστία τους ως πιθανών προγνωστικών δεικτών του ΠΑ του υπογνάθιου σιελογόνου αδένα. Ασθενείς και μέθοδοι: Πρόκειται για αναδρομική μελέτη της ανοσοϊστοχημικής έκφρασης των παραπάνω πρωτεϊνών σε πέντε παρασκευάσματα ΠΑ του υπογνάθιου σιελογόνου αδένα ασθενών που χειρουργήθηκαν κατά το χρονικό διάστημα Αποτελέσματα. Το Ki-67 βρέθηκε αρνητικό και στα πέντε παρασκευάσματα ΠΑ, ενώ το p53 βρέθηκε θετικό στο παρασκεύασμα του ασθενούς Νο 1 (30% των θετικών καρκινικών κυττάρων) και αρνητικό στα υπόλοιπα τέσσερα παρασκευάσματα. Συμπεράσματα: Κρίνοντας από την ευνοϊκή κλινική πορεία της p53 θετικής περίπτωσης 10 χρόνια μετά την επέμβαση, συμπεραίνεται ότι η ανοσοϊστοχημική έκφραση του p53 δεν είναι αξιόπιστη ως προγνωστικός δείκτης του ΠΑ του υπογνάθιου σιελογόνου αδένα. 27. H χρήση κυανοακρυλικής κόλλας σε αγγειωματώδεις βλάβες της περιστοματικής περιοχής. Βενέτης Γ., Ιορδανίδης Φ., Μαγγούδη Δ., Τριανταφυλλίδου Α., Κομματά Α. ΣΓΠ Χειρουργική Κλινική, Γ Παπανικολάου, Θεσ/νίκη Εισαγωγή: Κυανακρυλικές κόλλες ιστών χρησιμοποιούνται για σύγκλειση τραυμάτων, ενδαγγειακό εμβολισμό και λαπαροσκοπικά για έγχυση σε βλάβες παρεγχυματωδών οργάνων. Δεν υπάρχει εμπειρία από τη χρήση του στη Γναθοπροσωπική Χειρουργική. Υλικό Μέθοδος: Πέντε ασθενείς με αγγειακές δυσπλασίες στο βλενογόνο του στόματος, τα χείλη ή το πρόσωπο υποβλήθηκαν σε έγχυση κυανοακρυλικής κόλλας (Glubran 2, Viareggio, Italy) απευθείας στα όρια της βλάβης, χωρίς καθετηριασμό. H κόλλα χορηγήθηκε αραιωμένη, ώστε να επιταχυνθεί η απορρόφησή της. Σε δύο ασθενείς την έγχυση ακολούθησε εκτομή της βλάβης με συναφαίρεση του μεγαλύτερου τμήματος του υλικού. Στους υπόλοιπους μόνη θεραπεία ήταν η έγχυση. Δείγματα διαφορετικών ασθενών ελέγχθηκαν ιστολογικά αμέσως μετά την έγχυση, σε μία, τρείς, πέντε και εικοσιπέντε εβδομάδες. Σε μία περίπτωση έγινε αφαιρετική αγγειογραφία μία εβδομάδα μετά την έγχυση. Αποτελέσματα: Η εκτομή των βλαβών μετά από προηγούμενη έγχυση glubran έγινε σε αναίμακτο πεδίο. Δεν παρατηρήθηκε διάσπαση τραύματος ή άλλη διαταραχή επούλωσης ούτε υποτροπή για έξη μήνες μετεγχειρητικά. Μια ήπια διόγκωση στην περιοχή της έγχυσης υποχώρησε σε περίπου ένα μήνα. Στους ασθενείς που έγινε μόνον έγχυση glubran οι βλάβες εξαφανίστηκαν κλινικά αλλά η διόγκωση παρέμεινε για περισσότερο από 2 μήνες και σε έναν ασθενή εμπόδιζε την προσθετική αποκατάσταση. Καταγράφηκε ένα τροφικό έλκος σε θέση έγχυσης και μία επιμόλυνση υπολειπόμενου υλικού. Αυτά αποτέλεσαν ενδείξεις μερικής αφαίρεσης του υλικού που συνοδεύτηκε από ιστολογική μελέτη. Τα δυσπλαστικά αγγεία εμφάνιζαν αποπλάτυνση λόγω εξωτερικής πίεσης και τάση εκφύλισης από την πρώτη εβδομάδα. Σε όλα τα δείγματα παρατηρήθηκε φλεγμονή και μικρά νεόπλαστα τριχοειδή ανάμεσα στα ανομοιόμορφα κατανεμημένα κοκκία glubran. Φαγοκυττάρωση διαπιστώθηκε μόλις την τρίτη εβδομάδα και η πρόοδός της υπήρξε εξαιρετικά αργή. Συμπέρασμα: Η κόλλα glubran ενδείκνυται για προετοιμασία της κοίτης εκτομής αγγειακών βλαβών. Θα πρέπει γιαυτό να υποβάλλεται στη μέγιστη δυνατή διάλυση, και το μεγαλύτερο τμήμα της να συναφαιρείται με τον όγκο. Καθώς απορροφάται αργά θα πρέπει να χρησιμοποιείται με σκεπτικισμό σαν αποκλειστική θεραπεία. 29. Treatment of deep seated lesions using ultra sound-guided interstitial photodynamic therapy. Vourvachis M., Jerjes W., Upile T., Abbas S., Vincent A., Morley S., Hopper C. University College London Hospitals Background Photodynamic therapy (PDT) is a minimally invasive method of treating a variety of tumours and other malformations. The three fundamental elements of PDT are oxygen, photosensitiser and visible light. PDT uses photosensitising drugs that are activated by exposure to light of a specific wavelength. We describe the first clinical application of ultrasound-guided interstitial photodynamic therapy (US-iPDT). Materials and methods: A total of 23 mthpc US-guided ipdts were performed on 21 consecutive patients who presented with various pathologies (tumours and hamartomas) to the Head & Neck Unit, University College London Hospital. All treatments took place under general anaesthesia. An ultrasound scan of the area to be treated was implemented prior to needle insertion in order to accurately identify the abnormal area. This was followed by needle insertion under continuous ultrasound guidance. Bare polished tip fibres were introduced through the needles. A four-channel 625nm diode laser was used for illumination. Results: Ultrasound is very easy to perform, non-invasive, relatively inexpensive, quick and convenient, suited to imaging soft tissues and does not cause any discomfort. However, resolution of images is often limited. Follow-up showed a satisfactory healing and treatment outcome in all patients. Conclusion: Interstitial photodynamic therapy (ipdt) allows the treatment of solid, thicker and deeper-lying pathologies. Ultrasound can be used to guide photodynamic therapy to deep seated tumours, vascular, malformations and neurofibromas, and can replace other imaging modalities without affecting the patient s treatment outcome

20 Management of T1 and T2 Squamous Cell Carcinoma of Anterior 2/3 of Tongue and Anterior Floor of the Mouth: A 15 Year Review of Practice. Pappa E., Rogers S.N., Vaughan E.D., Brown J.S., Shaw R.J. University Hospital Aintree Liverpool Optical biopsy application in the head and neck. Vourvachis M., Jerjes W., Upile T., Sharwani A., Hopper C. University College London Hospitals Optical diagnostics have proved to be a reliable source that can be used to give an instant diagnosis of soft and, more recently, hard tissue diseases. In the field of head and neck malignancy, most of the experimental spectroscopy work has been performed using fluorescence spectroscopy, Raman spectroscopy, elastic scattering spectroscopy, microendoscopy and optical coherence tomography. These have all shown a marked increase in the sensitivity and specificity when compared to both clinical examination and frozen section analysis. Optical biopsies can be acquired through different modalities; each has its own mechanism of action and requires different modes of data analysis. However, they share the ability of being able to provide a real time, non-invasive and in situ optical signature. Most of these techniques have been applied only in clinical trials and are yet to be employed in clinical practice, with the exception of fluorescence spectroscopy. Results from these trials are very promising, and current results indicate the possibility of these techniques being applied in clinical practice in the next few years. This could have a great impact on diagnostics, by reducing the histopathology workload, reducing patient s anxiety, and allowing rapid surgical or adjuvant intervention. Elastic scattering spectroscopy (ESS) has proved to be a promising method for detecting premalignant and malignant changes in oral tissues, with high sensitivity and specificity. Several head and neck tissues, including lymph nodes and bones, have been interrogated using ESS, which detects changes at the cellular and subcellular level, with very promising results. Fluorescence spectroscopy, unlike ESS, can identify changes through the fluorophores detected in the tissue, and has been found to be very accurate in detecting oral dysplasia. Raman spectroscopy can detect biochemical changes in tissue, but it has limited clinical applications due to its weak signal. The first application of Microendoscopy in the head and neck was described by Upile et al. at University College Hospital, London; resected tumour margins were examined and the results were impressive; however, a fundamental understanding of histopathology is essential for achieving a high sensitivity and specificity. We describe our experience in the clinical application of elastic scattering spectroscopy, fluorescence spectroscopy, microendoscopy and optical coherence tomography in the head and neck. Title:- Management of T1 and T2 squamous cell carcinoma of anterior 2/3 of the tongue and anterior floor of mouth : a 15 year review of practice Introduction:- In recent years the Regional Unit at Liverpool seems to have adopted a more conservative approach in management of T1 and T2 squamous cell carcinoma of anterior tongue and floor of mouth. Aim:- The aim of this study was to review our practice from to see if a more conservative approach had been adopted over time and to look at the influence this might have in surgical resection margins, recurrence rates and survival (overall and disease specific). Method:- The Liverpool Head and Neck Oncology Database was used to identify patients and to retrieve their clinical, surgical and pathological data. Where data was missing the casenotes and pathology records were reviewed. Follow-up was taken to October Results:-Over the years the Unit has adopted a more conservative approach to treatment with less free flaps (77% , 61% , 39% ) and less adjuvant radiotherapy (33% , 29% , 22% ). Initial analysis of data would suggest that the casemix has been similar over time. Overall survival at 2 years was 66% (SE 5%) for , 77% (SE 4%) for and 81% (SE 4%) for Overall survival at 5 years was 58% (SE 5%) for , 69% (SE 5%) for The lack long-term of follow-up but there was no obvious increase in local recurrence rates. Further analyses to be presented will include survival data in relation to site, age, site, surgery margins, and other pathology factors such as perineural invasion, tumour grade, cervical metastasis. Conclusion:- Clinical experience in the management of T1 and T2 squamous cell carcinoma of anterior 2/3 of the tongue and anterior floor of mouth would suggest that a more conservative approach is appropriate in carefully selected cases. Protocols of care should reflect this. Such an approach can improve the quality of life outcome without compromising survival Όγκοι πλάγιου φαρυγγικού διαστήματος. Διαγνωστική προσέγγιση και χειρουργική τεχνική. Παπαδογεωργάκης Ν., Οκτσελόγλου Β., Πετσίνης Β., Καλφαρέντζος Ε., Αλεξανδρίδης Κ. Κλινική Στοματικής και Οδοντιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Ν.Α. «Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ» Μεταστάσεις στην περιοχή κεφαλής & τραχήλου. Αναδρομική μελέτη Ντομουχτσής Α., Λαζαρίδου Μ., Κοντός Κ., Κεχαγιάς Ν., Κιζιρίδου Α., Πουλόπουλος Α., Κιττικίδου Κ., Ανδρεάδης Χ., Βαχτσεβάνος Κ., Αντωνιάδης Κ. ΑΝΘ «Θεαγένειο» Οι όγκοι του πλάγιου φαρυγγικού διαστήματος αποτελούν μια όχι και τόσο συχνή νοσολογική οντότητα, η οποία προβληματίζει πολλές φορές το χειρουργό λόγω κυρίως της δυσχερούς διάγνωσης αλλά και προσπέλασης. Η γειτνίαση του πλάγιου φαρυγγικού διαστήματος με τον αεραγωγό και τα μεγάλα αγγεία του τραχήλου αυξάνουν ακόμη περισσότερο τη δυσκολία διενέργειας της χειρουργικής επέμβασης. Ανατομικά το πλάγιο φαρυγγικό διάστημα ορίζεται ως χώρος κωνικού σχήματος που έχει τη βάση του στη βάση του κρανίου και κορυφή στο μείζον κέρας του υοειδούς οστού. Η έξω του επιφάνεια αντιστοιχεί στην έσω επιφάνεια του έσω πτερυγοειδούς μυός προς τα πάνω, τη γωνία της κάτω γνάθου και τον υπογνάθιο αδένα κατώτερα, η έσω του επιφάνεια αφορίζεται από τον άνω σφιγκτήρα του φάρυγγα, το βελονογλωσσικό, το βελονοφαρυγγικό και το μέσο σφιγκτήρα του φάρυγγα, ενώ το οπίσθιο τοίχωμά του ορίζεται από την προσπονδυλική περιτονία. Την τελευταία επταετία στην κλινική αντιμετωπίστηκαν 13 ασθενείς με όγκο του πλάγιου φαρυγγικού διαστήματος. Οι 11 αφορούσαν σε καλοήθεια και οι 2 σε κακοήθεια. Συζητούνται η διαγνωστική προσέγγιση καθώς επίσης και οι χειρουργικές τεχνικές αφαίρεσης των όγκων αυτών. Σκοπός: Οι μεταστάσεις στη στοματική κοιλότητα και στην περιοχή κεφαλής τραχήλου από απομακρυσμένες πρωτοπαθείς εντοπίσεις νεοπλασμάτων γενικά είναι σπάνιες. Αναφέρεται ότι περίπου το 1% όλων των κακοήθων όγκων της στοματικής κοιλότητας είναι μεταστατικής φύσεως και ότι το 1% περίπου των κακοήθων όγκων όλου του σώματος μπορεί να δώσει μεταστάσεις στη στοματική κοιλότητα. Στους άντρες οι συχνότερες εντοπίσεις είναι στους πνεύμονες, στους νεφρούς και στο δέρμα, ενώ στις γυναίκες είναι στο μαστό και στα γεννητικά όργανα, ενώ συχνά μία μεταστατική βλάβη μπορεί να είναι αγνώστου πρωτοπαθούς. Υλικό-Μέθοδος: Παρουσιάζεται αναδρομική μελέτη ασθενών που αντιμετωπίστηκαν στη Στοματική και Γναθοπροσωπική Χειρουργική Ογκολογική Κλινική του Α.Ν.Θ. Θεαγενείου κατά τη χρονική περίοδο , με μετάσταση στην περιοχή κεφαλής και τραχήλου, διάγνωση που ετέθη από βιοψικό υλικό σε συνδυασμό με κλινικοεργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο. Αποτελέσματα. Από το σύνολο των ασθενών που εξετάσθηκαν και αντιμετωπίστηκαν την περίοδο , 40 41