Εθνικό. «Πυρπόληση τουρκικής ναυαρχίδας - Κωνσταντίνος Κανάρης»

Transcript

1 Θέμα Εθνικό: Σάββατο 23 / Κυριακή 24 Μαρτίου 2019 Εθνικό «Πυρπόληση τουρκικής ναυαρχίδας - Κωνσταντίνος Κανάρης» Σήμερα παιδιά θα μιλήσουμε για την Επανάσταση του 1821, αλλά όχι για τον Κολοκοτρώνη, τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, τον Καραϊσκάκη γι' αυτούς θα έχετε ακούσει πολλές φορές. Θα μιλήσουμε για τη συμβολή του Ναυτικού μας στην ελληνική Επανάσταση και θα την δούμε μέσα από ένα περιστατικό, αλλά και τη ζωή ενός ήρωά μας. Την πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κωνσταντίνο Κανάρη Ας μεταφερθούμε λίγο σ' εκείνη την εποχή να δούμε πρώτα ποια ήταν η ναυτική δύναμη της χώρας μας Στην σκλαβωμένη Ελλάδα, όπως είναι φυσικό, δεν υπήρχε οργανωμένος στόλος. Υπήρχαν όμως κάποιοι Έλληνες πλοιοκτήτες, που είχαν καράβια για εμπορικούς λόγους. Μ' αυτά μετέφεραν εμπορεύματα και ανθρώπους και από το αντίτιμο που έπαιρναν, κέρδιζαν τα "προς το ζην", δηλαδή τα χρήματα για να ζήσουν. Όταν ξέσπασε η Επανάσταση, ένα μέρος από αυτά τα πλοία, όσα ήταν κατασκευασμένα για να μπορούν να λαμβάνουν μέρος στον πόλεμο, διατέθηκε για τους σκοπούς της Επανάστασης. Αυτά τα πλοία, τα οποία προέρχονταν κυρίως από την Ύδρα, τις Σπέτσες και τα Ψαρά, δεν ξεπερνούσαν τα ! Αριθμός ελάχιστος σε σχέση με όσα είχε στη διάθεσή της η οθωμανική αυτοκρατορία. Οι Τούρκοι, εκτός από το δικό τους οργανωμένο στόλο, είχαν στη διάθεσή τους τα πλοία της Αλγερίας, της Τύνιδας, της Τρίπολης της Λιβύης και τον στόλο του Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου. Η αριθμητική σύγκριση έβγαινε καταφανώς υπέρ των Οθωμανών Η ανδρεία όμως, η γενναιότητα και η ικανότητα των Ελλήνων ναυτικών ήταν τέτοιες, που η μικρή ελληνική ναυτική δύναμη αποτελούσε μεγάλη απειλή για τους αντιπάλους Ας δούμε λοιπόν ένα τέτοιο περιστατικό που φανερώνει το πώς οι Έλληνες πολεμούσαν και στη θάλασσα 1822 Οι Χιώτες ζούσαν σ ένα από τα πιο πλούσια νησιά του Αιγαίου και απολάμβαναν τις ελευθερίες που τους είχε παραχωρήσει ο σουλτάνος. Ένα ιδιαίτερο καθεστώς ελευθερίας υπήρχε στη Χίο, που έφτανε στα όρια της αυτονομίας. Κι αυτό λόγω της μαστίχας (μιας αρωματικής φυσικής ρητίνης που δεν εξάγεται πουθενά αλλού στον κόσμο, πάρα μόνο στη Χίο), αλλά και του μεταξιού, που παρήγαγε το νησί. Η εμπορική δύναμη των Χιωτών ήταν μεγάλη και γι αυτό και ο πλούτος τους πολύς 1

2 Η Επανάσταση είχε ξεσπάσει σε πολλά μέρη της Ελλάδας, οι Χιώτες όμως δίσταζαν να λάβουν μέρος. Δεν ήθελαν να χάσουν τα προνόμια που είχαν. Το Μάρτιο η Επανάσταση ξεσπά κι εκεί. Ο Λυκούργος Λογοθέτης από τη Σάμο συνοδευόμενος από Σαμιώτες, φτάνει στο νησί και ξεσηκώνει τους Χιώτες. Ο σουλτάνος Μαχμούτ ο Β το μαθαίνει κι εξαγριώνεται. Παίρνει ως προσωπική προσβολή την εξέγερση στη Χίο και αποφασίζει να καταστρέψει το νησί. 30 Μαρτίου του 1822 ο Καρά Αλής, ένας από τους πιο ικανούς και έμπειρους Τούρκους ναυάρχους, καταπλέει στο νησί με άντρες. Ακολουθεί μία ασύλληπτη, για τον ανθρώπινο νου, σφαγή, που διαρκεί 5 ολόκληρους μήνες. Όλοι οι άντρες από 12 χρονών και πάνω θανατώνονται με βασανιστήρια. Μαζί και οι γυναίκες πάνω από 40, αλλά και τα μωρά. Οι υπόλοιποι θα πουληθούν στα σκλαβοπάζαρα της Σμύρνης. Ανήμερα του Πάσχα Χιώτες κυνηγημένοι από τους Τούρκους κλείνονται στο μοναστήρι του Αγίου Μηνά. Μέσα στο ναό, οι Τούρκοι θα μπουν και θα τους σφάξουν όλους, στη συνέχεια θα κάψουν την εκκλησία. Επί 5 μήνες οι Χιώτες υφίστανται ατίμωση, λεηλασία, βασανιστήρια, θάνατο. Το νησί καταστρέφεται και καίγεται με λύσσα από τους Τούρκους. Από τις 700 εκκλησίες της Χίου, 1 μόνο θα μείνει όρθια, σύμφωνα με ιστορικές πηγές. Συνολικά άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους με φρικτό τρόπο, πουλιούνται ως σκλάβοι, σύμφωνα με τα επίσημα τουρκικά έγγραφα και περίπου καταφέρνουν να διαφύγουν στα γύρω νησιά και στη Σμύρνη ξεπληρώνοντας την ζωή τους με ό,τι διαθέτουν Ο πληθυσμός του νησιού από περίπου κατοίκους τον Μάρτιο, μέσα σε λιγότερο από 5 μήνες αριθμεί μόλις τους 1.800!... Η Ευρώπη παρακολουθεί με τρόμο αυτή την καταστροφή, χωρίς όμως να κάνει κάτι. Οι Ευρωπαίοι καλλιτέχνες συγκινούνται και αποτυπώνουν με την τέχνη τους τη φρίκη της τουρκικής θηριωδίας. Πιο γνωστός σε μας είναι ο πίνακας του Γάλλου ζωγράφου Ντελακρουά με τίτλο «η σφαγή της Χίου» Οι ξένοι αγανακτούν από την καταστροφή, αλλά μένουν άπραγοι Η σφαγή της Χίου αποτελεί μία από τις χειρότερες σφαγές ενός λαού στην παγκόσμια Ιστορία. Το νησί ερημώνει Η ελληνική απάντηση δεν θα αργήσει να έρθει... στο πρόσωπο ενός άσημου και απλού, ξυπόλητου ναυτικού από τα Ψαρά του Κωνσταντίνου Κανάρη. Τον Ιούνιο του 1822 ο Κανάρης αναλαμβάνει να δώσει απάντηση στον Τούρκο ναύαρχο Καρά Αλή και μαζί με τον Ανδρέα Πιπίνο, έναν έλληνα πυρπολητή από την Ύδρα, αποφασίζουν να κάψουν την τουρκική ναυαρχίδα, δηλαδή το μεγαλύτερο καράβι του τουρκικού στόλου, που είναι αγκυροβολημένος στη Χίο. Θα χρησιμοποιήσουν πυρπολικό, έναν τύπο πλοίου ειδικά κατασκευασμένο για το σκοπό αυτό. 2

3 Η μέθοδος γνωστή, αλλά εξαιρετικά επικίνδυνη: Το πυρπολικό δένεται με γάντζους και αλυσίδες στο πλοίο που πρόκειται να καεί και πυρπολείται. Για το λόγο αυτό το κατάστρωμα, το κήτος και τα κατάρτια του πλοίου είναι αλειμμένα με πίσσα και τα πανιά του είναι βουτηγμένα σε ρετσίνι. Οι πυρπολητές παραμένουν αρκετή ώρα πάνω στο καράβι που καίγεται, για να είναι σίγουροι ότι η επιχείρηση θα πετύχει. Πίσω από το πυρπολικό δένεται μία μικρή βάρκα, η σκαμπάβια. Είναι η βάρκα διαφυγής των πυρπολητών. Το σχέδιο παράτολμο και πολύ επικίνδυνο Υπάρχει κίνδυνος να τους πάρουν είδηση οι Τούρκοι και να τους σκοτώσουν ή να μην προλάβουν να φύγουν και να καούν και οι ίδιοι πάνω στο πυρπολικό Όμως ο Κανάρης δεν πτοείται. Είναι αποφασισμένος. Οι 2 άντρες με τα πληρώματά τους ξεκινούν για τη Χίο. Ο Κανάρης με 24 άντρες και ο Πιπίνος με 19. Είναι βράδυ 6 Ιουνίου του Η τελευταία μέρα του ραμαζανιού Στο λιμάνι της Χίου η τούρκικη ναυαρχίδα είναι αραγμένη μαζί με 12 άλλες τουρκικές φρεγάτες και βρίσκεται στο κέντρο του εχθρικού στόλου. Πάνω στο πλοίο οι Τούρκοι πίνουν και γλεντούν Ο Κανάρης με τους άντρες του πλησιάζουν με το πυρπολικό, που μοιάζει σαν σημαδούρα μπροστά στο πελώριο τουρκικό σκαρί. Με γρήγορες και επιδέξιες κινήσεις το δένουν στην τουρκική ναυαρχίδα και του βάζουν φωτιά. Οι Τούρκοι τους αντιλαμβάνονται και τους πυροβολούν. Εκείνοι επιβιβάζονται στη μικρή βάρκα, που έχει κολλήσει όμως στα σκοινιά της ναυαρχίδας και δεν φεύγει. Ο Κανάρης μ ένα τσεκούρι κόβει τα σκοινιά. Η βάρκα απομακρύνεται η ναυαρχίδα έχει λαμπαδιάσει Ο Καρά Αλής προσπαθεί να διαφύγει, αλλά ένα τμήμα από κατάρτι τον βρίσκει στο κεφάλι και τον αφήνει στον τόπο Τούρκοι χάνουν τη ζωή τους τη νύχτα αυτή, ενώ άλλα 6 τουρκικά καράβια υφίστανται καταστροφές Καθώς η βάρκα του ξεμακραίνει, ο Έλληνας πυρπολητής στρέφεται προς τη ναυαρχίδα που έχει λαμπαδιάσει και φωνάζει με όση δύναμη του απομένει: «οι Γραικοί είναι που σας καίνε Καρά Αλή! Τούρκοι τα Ψαρά σας καίνε!». Θα μπορούσε να κάψει άλλα καράβια... θα ήταν πιο εύκολο. Όμως αυτός ήθελε τη ναυαρχίδα και τον «Αλή χασάπη», όπως τον αποκαλούσαν οι Έλληνες. Το απόγευμα της άλλης μέρας οι 2 ομάδες φτάνουν στο νησί τους, στα Ψαρά. Ο κόσμος τους επευφημεί και πανηγυρίζει, καθώς το νέο της πυρπόλησης έχει ήδη φτάσει πριν από εκείνους Οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούν χαρμόσυνα. Εκείνος σεμνός όπως είναι, θα πει: «ό,τι έπραξα το έπραξα με τη βοήθεια του Χριστού, για το καλό του γένους». Οι Ευρωπαίοι μαθαίνουν το κατόρθωμα του Κανάρη και αναγνωρίζουν την αξία του ανδρός. «Ο Κανάρης είναι ο πιο έξοχος εκπρόσωπος του ηρωισμού που η Ελλάδα όλων των εποχών έχει αναδείξει» θα πει ο Άγγλος ναύαρχος Γκόρντον και χαρακτηρίζει το κατόρθωμά του ως ένα από τα πιο εκπληκτικά κατορθώματα που αναφέρει η Ιστορία. 3

4 Θα ακολουθήσουν κι άλλες πυρπολήσεις τούρκικων καραβιών Κατά την επιστροφή του από την πυρπόληση της τούρκικης αρμάδας στην Τένεδο, θα του προσφέρουν ένα δάφνινο στεφάνι. Ο Κανάρης θα το βγάλει και θα το αφήσει μπροστά στην εικόνα της Παναγίας... Ο Έλληνας πυρπολητής γίνεται ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων ναυτικών τα πλοία τους κάνουν 6 μήνες να ξαναβγούν στο Αιγαίο κι έτσι η επανάσταση κερδίζει έδαφος στην Πελοπόννησο Αυτή του την τόλμη θα την πληρώσει Ο σουλτάνος καταστρέφει τα Ψαρά. Οι γονείς του θα θανατωθούν και η γυναίκα του έγκυος στον 5 ο μήνα μαζί με τα 2 του παιδιά, θα γλιτώσουν την τελευταία στιγμή πέφτοντας στη θάλασσα και κολυμπώντας. Μετά την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους ο Κανάρης θα γίνει πρωταγωνιστής και στις πολιτικές εξελίξεις. Μαζί με τον Κολοκοτρώνη ήταν από αυτούς που υποστήριξαν την έλευση του 1 ου κυβερνήτη της Ελλάδας, του Ιωάννη Καποδίστρια. Ο Καποδίστριας τον τίμησε και αναγνώρισε την αξία του. Τον διόρισε φρούραρχο στο κάστρο της Μονεμβασιάς. Μετά τη δολοφονία του κυβερνήτη, ο Έλληνας πυρπολητής θα γίνει 5 φορές πρωθυπουργός σε διάστημα 33 ετών και θα τα καταφέρει εξίσου καλά και στη στεριά, όπως και στη θάλασσα Η σύνεση, η σεμνότητα, η ακεραιότητά του και η αγάπη του για τον ελληνικό λαό είναι αυτά που θα τον χαρακτηρίσουν. Κι ο λαός το αντιλαμβάνεται και τον θεωρεί πατέρα του. Θα γίνει ο πρωθυπουργός των δύσκολων περιστάσεων, θα αψηφήσει τα αξιώματα που του δίνει ο βασιλιάς Όθωνας και θα διεκδικήσει για τον λαό σύνταγμα και ελευθερίες Όταν στη δύση της ζωής του τον ρώτησαν «ποιο ήταν το μυστικό σας;», εκείνος απάντησε: «το μυστικό μας κρύβεται στην καρδιά μας».. Αυτούς τους ανθρώπους σήμερα τιμούμε παιδιά. Ανθρώπους πολλές φορές αγράμματους κι ασήμαντους ίσως για τους πολλούς καθημερινούς σαν κι εμάς που είχαν ανθρώπινες αδυναμίες, που όμως είχαν ψυχή και σθένος και που δεν δίστασαν την κρίσιμη στιγμή να ρισκάρουν τη ζωή τους για την ελευθερία την ελευθερία που χάριν σ εκείνους κι εμείς απολαμβάνουμε σήμερα. Ο Κανάρης ήταν ένας άνθρωπος λιγομίλητος και χαμηλών τόνων. Άσημος που δεν ήξερε πολλά γράμματα και που γύριζε ξυπόλητος στο νησί του, φορώντας πάντα μία λερωμένη 4

5 βράκα και ένα σκούφο στραβά. Δεν καταγόταν από σπουδαία γενιά, είχε όμως καρδιά και ψυχή και όταν χρειάστηκε, το απέδειξε. Αυτούς έχουμε ως πρότυπά μας τους αγίους μας και τους ήρωές μας Το 'χουμε πει και άλλη φορά και θα το πούμε και σήμερα. Δεν μισούμε τους γείτονες, αγαπάμε όμως την πατρίδα μας Αυτή είναι το σπίτι μας ο τόπος μας. Κι αν κι εμείς κάποια στιγμή κληθούμε να την υπερασπιστούμε θα το κάνουμε όπως μπορούμε με τις δυνάμεις του ο καθένας μας και με τη βοήθεια του Θεού και τότε σίγουρα θα βγούμε πάλι νικητές Και να θυμάστε: Ήρωας δεν γεννιέται κανείς... γίνεται! 5