Εκσυγχρονισμός της λογιστικής της ΕΕ

Transcript

1 Εκσυγχρονισμός της λογιστικής της ΕΕ Βελτιωμένη διοικητική πληροφόρηση και μεγαλύτερη διαφάνεια Οδηγός της νέας δημοσιονομικής πληροφόρησης της ΕΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

2 Καλύτερη διαχείριση των δημόσιων χρημάτων Η υψηλής ποιότητας δημοσιονομική πληροφόρηση είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική διαχείριση του δημόσιου τομέα. Με τη μεταρρύθμιση των λογαριασμών της το 2005, η Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζει πλέον ένα παγκόσμιας κλάσης σύστημα δημοσιονομικής πληροφόρησης. Στο επίκεντρο της μεταρρύθμισης αυτής βρίσκεται η μετάβαση από την παραδοσιακή λογιστική σε ταμειακή βάση στην ακριβέστερη και αποτελεσματικότερη λογιστική σε δεδουλευμένη βάση. Δεν πρόκειται για απλή τεχνική αλλαγή, αλλά για βαθιά τομή στη διαχειριστική αντίληψη, η οποία είναι ζωτική για την εξασφάλιση του αποτελεσματικού ελέγχου των δαπανών, την ελαχιστοποίηση των κινδύνων πραγματοποίησης λαθών και τη βελτίωση της καθημερινής διαχείρισης των οικονομικών της ΕΕ. Πιστεύω ακράδαντα ότι οι βελτιώσεις αυτές θα έχουν εμφανή αποτελέσματα μακροπρόθεσμα όσον αφορά τις επιδόσεις της ΕΕ και ότι θα αποφέρουν συγκεκριμένα οφέλη στους πολίτες. Dalia Grybauskaitė Επίτροπος αρμόδια για τον δημοσιονομικό προγραμματισμό και τον προϋπολογισμό Λογοδότηση και διαφάνεια Η χρησιμοποίηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των διεθνών λογιστικών προτύπων για τον δημόσιο τομέα κατά την ανάπτυξη των νέων λογιστικών της κανόνων αποτελεί μεγάλο βήμα στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της δημοσιονομικής διαχείρισης προς την κατεύθυνση της πλήρους διαφάνειας όσον αφορά τη δημοσιονομική πληροφόρηση. Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Λογιστών συνιστά ανεπιφύλακτα τη χρήση της λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση από κυβερνήσεις και δημόσιους φορείς διότι έτσι αυξάνεται η λογοδότηση και η διαφάνεια στις δημοσιονομικές τους εκθέσεις και παρέχεται καλύτερη πληροφόρηση για προγραμματισμό και διοίκηση. Ελπίζουμε ότι το παράδειγμα που δίνει η ΕΕ και οι δημόσιοι οργανισμοί και κυβερνήσεις που έχουν ήδη υιοθετήσει παρόμοια πρότυπα θα ενθαρρύνει και άλλους να πράξουν το ίδιο, με αποτέλεσμα περισσότερη διαφάνεια, σαφήνεια και συγκρισιμότητα των δημοσιονομικών πληροφοριών του δημόσιου τομέα σε όλη την Ευρώπη και πέραν αυτής. David Devlin Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Λογιστών

3 Λογιστική σε δεδουλευμένη βάση με μια ματιά Λογιστική σε ταμειακή βάση και λογιστική σε δεδουλευμένη βάση Ο καλύτερος τρόπος για να εξηγήσει κανείς την λογιστική σε δεδουλευμένη βάση είναι να τη συγκρίνει με την πιο παραδοσιακή λογιστική σε ταμειακή βάση: Στη λογιστική σε ταμειακή βάση οι συναλλαγές καταγράφονται μόνον όταν λαμβάνονται ή καταβάλλονται μετρητά. Δεν γίνεται διάκριση (όπως στη λογιστική σε δεδουλευμένη βάση) μεταξύ αγοράς ενός στοιχείου ενεργητικού και πληρωμής μιας δαπάνης και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται απλώς για «πληρωμές». Λογιστική σε δεδουλευμένη βάση στον δημόσιο τομέα παγκόσμια εικόνα Χώρες του ΟΟΣΑ οι οποίες χρησιμοποιούν λογιστική σε δεδουλευμένη βάση για ενοποιημένες δημοσιονομικές εκθέσεις ( 1 ): Αυστραλία Καναδάς Φινλανδία Γαλλία Ελλάδα Νέα Ζηλανδία Σουηδία Ελβετία Στη λογιστική σε δεδουλευμένη δουλευμ βάση, οι συναλλαγές αναγνωρίζονται νται κατά τη στιγμή της πραγματοποίησής τους: όταν ένα πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ υποβάλει ένα λογαριασμό τον Δεκέμβριο, ο λογαριασμός αυτός καταχωρείται στο μήνα εκείνο ακό - μη και αν η πληρωμή πρόκειται να πραγματοποιηθεί το επόμενο έτος. Ηνωμένο Βασίλειο Ηνωμένες Πολιτείες Ισλανδία Ιταλία ( 1 ) Πηγή: Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). ( 2 ) Λογιστική σε δεδουλευμένη βάση με ορισμένα στοιχεία σε ταμειακή βάση Πλεονεκτήματα της λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση ( 2 ) ( 2 ) Πλήρης εμφάνιση όλων των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού Πολυετής εμφάνιση στις δημοσιονομικές εκθέσεις Αναλυτική εμφάνιση των λογιστικών εγγραφών Αποτελεσματικότερη διαχείριση και λήψη αποφάσεων λόγω βελτιωμένης πληροφόρησης Αποτελεσματικότεροι έλεγχοι χάρη σε σαφείς και συνεκτικές εγγραφές Αυστηρότερος πολιτικός έλεγχος χάρη στην καλύτερη κατανόηση του δημοσιονομικού αντίκτυπου των πολιτικών Ελαχιστοποίηση του κινδύνου πραγματοποίησης λαθών στις πληρωμές προς δικαιούχους 1

4 Λογιστική της ΕΕ επισκόπηση η Λογιστική της ΕΕ: Το γνωρίζατε; Λογιστική του προϋπολογισμού Απεικονίζει λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο δαπανήθηκε ο ετήσιος προϋπολογισμός και ως εκ τούτου πραγματοποιείται σε ταμειακή βάση. Γενική λογιστική Απεικονίζει όλες τις δαπάνες και τα έσοδα του οικονομικού έτους (οικονομικό αποτέλεσμα) και σκοπός της είναι η διαπίστωση της οικονομικής κατάστασης των θεσμικών οργάνων (ισολογισμός). Από το 2005 πραγματοποιείται σε δεδουλευμένη βάση. Το λογιστικό σύστημα της ΕΕ καταγράφει περίπου 1,45 εκατ. πληρωμές το χρόνο. Η λογιστική της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπηρετεί δύο κύριους σκοπούς. Πρώτον, την παροχή στην αρχή που είναι αρμόδια για τον προϋπολογισμό της ΕΕ (δηλαδή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ στο οποίο συμμετέχουν οι κυβερνήσεις των κρατών μελών), καθώς και στο ευρύτερο κοινό, μιας εικόνας του τρόπου εκτέλεσης του ψηφισθέντος προϋπολογισμού κατά τη διάρκεια του έτους (λογιστική του προϋπολογισμού σε ταμειακή βάση). Δεύτερον, παρουσιάζει τις δημοσιονομικές καταστάσεις των θεσμικών οργάνων για το οικο νομικό έτος, περιλαμβανομένου του ισολογισμού στον οποίο περιγράφεται η δημοσιονομική κατά σταση της ΕΕ με όλα τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού, όπως έχουν στις 31 Δεκεμβρίου (γενική λογιστική σε δεδουλευμένη βάση). 2

5 Η μεταρρύθμιση ΑΒΑC Η ABAC (Accrual Based Accounting λογιστική σε δεδουλευμένη βάση) αποτελεί μέρος της γενικότερης προσπάθειας της Επιτροπής να εκσυγχρονίσει τη διαχείριση των οικονομικών της ΕΕ. Τον Δεκέμβριο του 2002 η Επιτροπή παρουσίασε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα δράσης για τη μετάβαση της γενικής λογιστικής της από τη μέθοδο της ταμειακής βάσης στη μέθοδο της δεδουλευμένης βάσης από το 2005 δηλαδή μόνο μέσα σε δύο χρόνια! Πράγματι, όπως είχε προγραμματιστεί, τον Ιανουάριο του 2005 τέθηκε σε εφαρμογή το νέο λογιστικό σύστημα μαζί με ένα νέο σύνολο λογιστικών κανόνων. Διεθνή πρότυπα Οι νέοι αυτοί κανόνες βασίζονται σε διεθνώς αποδεκτά πρότυπα για τον δημόσιο τομέα γνωστά ως IPSAS (δηλαδή International Public Sector Accounting Standards διεθνή λογιστικά πρότυπα για τον δημόσιο τομέα) και, όσον αφορά λογιστικές πράξεις που δεν καλύπτονται ακόμη από τα πρότυπα αυτά, τα αντίστοιχα διεθνή λογιστικά πρότυπα (IAS International Accounting Standards) και τα διεθνή πρότυπα χρηματοοικονομικής πληροφόρησης (IFRS International Financial Reporting Standards). Πληροφορική Η αρχιτεκτονική των πληροφοριακών συστημάτων ένα κρίσιμο στοιχείο του λογιστικού συστήματος της ΕΕ και της μεταρρύθμισης αναδιαρθρώθηκε εκ βάθρων ούτως ώστε να εξασφαλιστεί η πλήρης καταγραφή κάθε λογιστικού γεγονότος κατά τη στιγμή της πραγματοποίησής του και όχι μόνον όταν υπάρχει ταμειακή κίνηση. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν η κατάρτιση των ετήσιων λογαριασμών του 2005 με βάση τους νέους λογιστικούς κανόνες. Η επιτροπή ελέγχου των προϋπολογισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συναντάται με μέλη του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Λουξεμβούργο, Μάιος Λογαριασμοί της ΕΕ και δήλωση αξιοπιστίας Η δήλωση αξιοπιστίας, γνωστή ως DAS (από τον γαλλικό όρο déclaration d assurance), εκδίδεται κάθε χρόνο από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο. Στη δήλωση αξιοπιστίας το Ελεγκτικό Συνέδριο εκφράζει τη γνώμη του για δύο διαφορετικά θέματα: 1) αν οι λογαριασμοί είναι αξιόπιστοι 2) αν όλες οι υποκείμενες πράξεις είναι πράγματι νόμιμες και κανονικές (π.χ. αν ο δικαιούχος έλαβε το σωστό ποσό εγκαίρως). Από τότε που εκδόθηκε η πρώτη DAS το 1994, το Συνέδριο χαρακτηρίζει τους λογαριασμούς της ΕΕ ως αξιόπιστους ( 1 ) με επιφυλάξεις. Από αυτές η μεγαλύτερη επιφύλαξη αφορά τις προχρηματοδοτήσεις (δηλαδή τις προκαταβολές προς δικαιούχους ενισχύσεων της ΕΕ), οι οποίες πρέπει να καταχωρούνται ως οφειλές έναντι της ΕΕ στο μέτρο που το υπόψη έργο δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Το θέμα αυτό, συνεπώς, διευθετήθηκε το 2005 με την καθιέρωση της λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση. ( 1 ) Από την άλλη πλευρά, μέχρι στιγμής σε κάθε δήλωση αξιοπιστίας το Συνέδριο δεν ήταν σε θέση να εκδώσει ανεπιφύλακτα θετική γνώμη όσον αφορά την κανονικότητα ορισμένων πράξεων (το δεύτερο θέμα), πράγμα το οποίο εκλαμβάνεται συχνά λανθασμένα ως αρνητική γνώμη για τους ίδιους τους λογαριασμούς. 3

6 Ροή ήχ χρηματοοικονομικών μ εργασιών Συστήματα πληροφορικής ασφάλεια και λειτουργικότητα Τα συστήματα πληροφορικής αποτελούν τις αρτηρίες διαβίβασης, ανάλυσης και αποθήκευσης λογιστικών ικών πληροφοριών. Η εκ βάθρων αναδιάρθρωση αδιάρθρωσ των υφιστάμε- νων λύσεων πληροφορικής ρικής αποτελεί ένα από τα κρίσιμα στοιχεία της μεταρρύθμισης. Αποθήκη δεδομένων Εκθέσεις Διαχείριση Ελεγμένα δεδομένα αποστέλλονται σε μια ενιαία αποθήκη δεδομένων Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Εθνικές κυβερνήσεις Πολίτες της ΕΕ Βελτιωμένες και διεξοδικότερες πληροφορίες για τους λογαριασμούς της ΕΕ Συστήματα δημοσιονομικής διαχείρισης ABAC Συμβάσεις Εργασίες προϋπολογισμού Εργασίες δεδουλευμένων (τιμολόγια, εγγυήσεις, προχρηματοδοτήσεις) Απογραφή περιουσιακών στοιχείων Δανειοληψία και δανειοδοσία Λογιστική ABAC [με το λογισμικό SAP ( 1 )] Νέες λειτουργίες: αποτελεσματικότερη και ασφαλέστερη αποθήκευση δεδομένων ευκολότερος έλεγχος/παρακολούθηση των δεδομένων που επιτρέπει τον καλύτερο έλεγχο της χρήσης των χρημάτων της ΕΕ νέα αρχεία νομικών οντοτήτων ολοκληρωμένα λογιστικά δεδομένα για τα στοιχεία ενεργητικού αναλυτική λογιστική λειτουργίες διαχείρισης έργων ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ: ΠΛΗΡΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΣΕ ΔΕΔΟΥΛΕΥΜΕΝΗ ΒΑΣΗ Εγγραφή οικονομικών πράξεων στο διαδικτυακό ολοκληρωμένο σύστημα ( 1 ) SAP Μεγάλη εταιρεία λογισμικού στον τομέα της εταιρικής και της δημόσιας λογιστικής, κατατεθέν εμπορικό σήμα. ( 2 ) SWIFT Συνεταιρισμός του χρηματοπιστωτικού κλάδου που παρέχει υπηρεσίες διαβίβασης μηνυμάτων και ηλεκτρονική διεπαφή σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (όπως τράπεζες) σε περισσότερες από 200 χώρες. Ελαχιστοποίηση του κινδύνου πραγματοποίησης λαθών στις πληρωμές προς δικαιούχους SWIFT ( 2 ) Πληρωμές Είσπραξη εσόδων 4

7 Λογιστική ABAC αυξημένες δυνατότητες Γενικό καθολικό κατάλληλο για τη λογιστική σε δεδουλευμένη βάση (ΑΒAC) με νέα στοιχεία όπως: προχρηματοδοτήσεις, εγγυήσεις, τιμολόγια Το νέο αυτό εργαλείο επιτρέπει την ανάλυση των δαπανών ανά γενική διεύθυνση και ανά τομέα πολιτικής. Εργαλείο διαχείρισης πολυετών έργων που χρησιμοποιείται από το Κοινό Κέντρο Ερευνών Το Corporate Financial Module (CFM) αφορά τις πράξεις δανειοληψίας και δανειοδοσίας της Γενικής ιεύθυνσης Οικονομικών και Χρηματοδοτικών Υποθέσεων, εκτός του προϋπολογισμού της ΕΕ. Χρησιμοποιείται για τη διαχείριση του ψηφισθέντος προϋπολογισμού και τις συναφείς ενέργειες, π.χ. τους ελέγχους διαθεσιμότητας κεφαλαίων. Δημοσιονομικές πληροφορίες Διαχείριση κεφαλαίων Λογιστική κόστους Σύστημα έργων Δανειοδοσία δανειοληψία Λογαριασμοί εισπρακτέοι/ πληρωτέοι Λογιστική στοιχείων ενεργητικού Λογιστική ΑBAC Περιλαμβάνει τα αναβαθμισμένα αρχεία νομικών οντοτήτων όπου καταχωρούνται όλα τα τρίτα μέρη με τα οποία η Επιτροπή έχει οικονομικές συναλλαγές, καθώς και τους συναφείς τραπεζικούς λογαριασμούς. Τα αρχεία αυτά επιτρέπουν στην Επιτροπή να καθορίζει με ακρίβεια την οικονομική της θέση έναντι εταίρων, αντισυμβαλλομένων, οφειλετών κ.λπ. Το σύστημα αυτό συγκεντρώνει λογιστικές πληροφορίες για τα στοιχεία ενεργητικού της ΕΕ. Ενώ στο παρελθόν κάθε διαχειριστικό κέντρο είχε το δικό του σύστημα κατάρτισης εκθέσεων, τα δεδομένα είναι πλέον πλήρως ενοποιημένα. 5

8 Ανάγνωση των ετήσιων λογαριασμών Οι ετήσιοι λογαριασμοί του 2005 ήταν οι πρώτοι που καταρτίστηκαν σε δεδουλευμένη βάση. Ακολουθεί μια επιλογή βασικών πινάκων και αριθμητικών στοιχείων. Bελτίωση του βαθμού εκτέλεσης του προϋπολογισμού 100 % 1. Αποτέλεσμα της εκτέλεσης του προϋπολογισμού 95 % 90 % Το αποτέλεσμα της εκτέλεσης του προϋπολογισμού για το έτος περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο δαπανήθηκε ο προϋπολογισμός. Εκφράζει τη διαφορά μεταξύ συνολικών εσόδων του έτους και συνολικών πληρωμών που πραγματοποιήθηκαν με βάση τις πιστώσεις του έτους, με ορισμένες προσαρμογές. 85 % 80 % 75 % Εκατ. Έσοδα του οικονομικού έτους Πληρωμές έναντι πιστώσεων του οικονομικού έτους 2005 ( ) Μεταφερθείσες πιστώσεις πληρωμών στο 2006 ( 1 ) (2 687) Πιστώσεις πληρωμών ΕΖΕΣ που μεταφέρθηκαν από το 2004 (91) Ακύρωση των μη χρησιμοποιημένων πιστώσεων που μεταφέρθηκαν από το 2004 Διαφορές ισοτιμίας του οικονομικού έτους 41 Αποτέλεσμα της εκτέλεσης του προϋπολογισμού 2005 ( 1 ) Οι πόροι που προβλέπονται για ένα συγκεκριμένο έτος μπορούν να μεταφερθούν στο επόμενο έτος μόνον υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις. Στις δημοσιονομικές καταστάσεις μια αρνητική τιμή (π.χ. μια πληρωμή) εμφανίζεται σε παρένθεση. Το 2005 το πλεόνασμα ήταν μόνο 2,3 % του συνολικού προϋπολογισμού. Το τελικό ποσοστό ήταν αποτέλεσμα δύο παραγόντων: έσοδα υψηλότερα από τα προβλεπόμενα, τα οποία αύξησαν το πλεόνασμα καλή εκτέλεση του προϋπολογισμού (στο ποσοστό ρεκόρ 99 %), πράγμα που μείωσε το πλεόνασμα. Οι συνθήκες της ΕΕ απαιτούν την ισοσκέλιση του προϋπολογισμού κάθε χρόνο. Το ετήσιο πλεόνασμα εγγράφεται στον προϋπολογισμό του επόμενου έτους μειώνοντας με τον τρόπο αυτό τις συνεισφορές που καταβάλλουν τα κράτη μέλη. 6

9 2. Λογαριασμός οικονομικού αποτελέσματος Η δημοσιονομική αυτή έκθεση περιλαμβάνει όλα τα έσοδα και τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους ακόμα και αν οι συναφείς ταμειακές ροές πραγματοποιηθούν σε επόμενα έτη. Πηγές εσόδων το 2005: 66 %: ενιαίο ποσοστό που εφαρμόζεται στο ακαθάριστο εθνικό εισόδημα των χωρών της ΕΕ 15 %: ενιαίο ποσοστό που εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες της ΕΕ, βασισμένο στον ΦΠΑ 13 %: τελωνειακοί δασμοί, γεωργικά τέλη και εισφορές ζάχαρης 6 %: ποσά που δεν δαπανήθηκαν από προηγούμενα έτη, εισφορές υπαλλήλων της ΕΕ κ.λπ. Εκατ. Λειτουργικά έσοδα Ίδιοι πόροι και έσοδα από συνεισφορές Λειτουργικά έσοδα (περιλαμβανομένων των προστίμων, της ανάκτησης δαπανών, των εσόδων από διοικητικές διαδικασίες) Λειτουργικές δαπάνες ιοικητικές δαπάνες Λειτουργικές δαπάνες ( 1 ) Πλεόνασμα από λειτουργικές 293 δραστηριότητες (Έλλειμμα) από μη λειτουργικές (8 014) δραστηριότητες ( 2 ) Μερίδιο επί του καθαρού (ελλείμματος) (91) συγγενείς επιχειρήσεις και κοινοπραξίες ( 3 ) (Έλλειμμα) από τακτικές δραστηριότητες (7 812) Οικονομικό αποτέλεσμα του έτους (7 812) ( 1 ) Καλύπτει όλες τις μεγάλες δαπάνες της ΕΕ όπως τα Ταμεία Συνοχής και τα διαρθρωτικά ταμεία, τις ερευνητικές επιχορηγήσεις κ.λπ. ( 2 ) Περιλαμβάνει το αποτέλεσμα των δημοσιονομικών λειτουργιών των 30 εκ. ευρώ και τη μεταβολή στην εκτιμώμενη συνολική αξία των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των υπαλλήλων της ΕΕ (8 044 εκατ. EUR), που πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασμούς, μολονότι τα αντίστοιχα έσοδα θα καλυφθούν από μελλοντικούς προϋπολογισμούς και δεν αναγνωρίζονται εδώ (βλέπε γλωσσάριο: αρχή της σύνεσης). ( 3 ) Επενδύσεις στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων και στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα δορυφορικής πλοήγησης (Galileo). Το γνωρίζατε; Έως και το 76 % των δαπανών της ΕΕ ανατίθεται στα κράτη μέλη στο πλαίσιο της λεγόμενης επιμερισμένης διαχείρισης. Επιμερισμένη διαχείριση: 76 % Κεντρική διαχείριση (από την Επιτροπή): 22 % Αποκεντρωμένη και κοινή διαχείριση (που ανατίθεται σε τρίτες χώρες ή διεθνείς οργανισμούς): 2 % Tο οικονομικό αποτέλεσμα του έτους αντικατοπτρίζει τις αρχές της λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση, βάσει των οποίων οι δαπάνες (περιλαμβανομένων και των μακροπρόθεσμων εκτιμήσεων) αναγνωρίζονται πριν από τα έσοδα. Το αποτέλεσμα αντιστοιχεί στις δαπάνες που συμφώνησαν να πραγματοποιήσουν τα κράτη μέλη και τις οποίες θα καλύψουν τα επόμενα έτη. Αυτό δεν πρέπει να συγχέεται με το εθνικό έλλειμμα του προϋπολογισμού (όταν δηλαδή σε κάποιο συγκεκριμένο οικονομικό έτος δαπανώνται περισσότερα χρήματα απ όσα εισπράττονται). Το 2005, μάλιστα, σημειώθηκε πλεόνασμα στον προϋπολογισμό της ΕΕ το οποίο επεστράφη στα κράτη μέλη (βλέπε σ. 6). 7

10 3. Ισολογισμός Ο ισολογισμός περιγράφει τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού στα τέλη του έτους. Τα στοιχεία ενεργητικού εμφανίζονται με βάση τη ρευστότητά τους (δηλαδή τη δυνατότητα μετατροπής τους σε μετρητά), ενώ τα στοιχεία παθητικού εμφανίζονται με βάση το ποσό που θα είναι απαιτητό για αυτά. Εκατ. Μη κυκλοφορούν ενεργητικό Ασώματες ακινητοποιήσεις 27 Ενσώματες ακινητοποιήσεις Επενδύσεις άνεια Μακροπρόθεσμες προχρηματοδοτήσεις Μακροπρόθεσμοι εισπρακτέοι λογαριασμοί 244 Κυκλοφορούν ενεργητικό Αποθέματα 126 Βραχυπρόθεσμες επενδύσεις Βραχυπρόθεσμες προχρηματοδοτήσεις Βραχυπρόθεσμοι εισπρακτέοι λογαριασμοί Μετρητά και ισοδύναμα μετρητών Σύνολο ενεργητικού Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις ικαιώματα υπαλλήλων Προβλέψεις για κινδύνους και επιβαρύνσεις Χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις Άλλες μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Προβλέψεις για κινδύνους και επιβαρύνσεις 275 Χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις 22 Πληρωτέοι λογαριασμοί Σύνολο παθητικού Καθαρό ενεργητικό (62 145) Το καθαρό ενεργητικό περιλαμβάνει: Αποθεματικά Ποσά απαιτητά έναντι των κρατών μελών, (64 953) εκ των οποίων Συντάξεις υπαλλήλων (μακροπρόθεσμο) (33 156) Άλλα ποσά (31 797) Παραδείγματα στοιχείων μη κυκλοφορούντος ενεργητικού: ασώματες ακινητοποιήσεις π.χ. λογισμικό ενσώματες ακινητοποιήσεις γήπεδα, κτίρια, εξοπλισμός κ.λπ. επενδύσεις απόθεμα εγγυήσεων, Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, κοινές επιχειρήσεις (π.χ. πρόγραμμα Galileo) μακροπρόθεσμες προχρηματοδοτήσεις π.χ. προκαταβολές διαρθρωτικών ταμείων προς τα κράτη μέλη. Παραδείγματα στοιχείων κυκλοφορούντος ενεργητικού: αποθέματα όπως π.χ. επιστημονικός εξοπλισμός και υλικά παραγωγής που χρησιμοποιεί το Κοινό Κέντρο Ερευνών, η Υπηρεσία Εκδόσεων κ.λπ. βραχυπρόθεσμες επενδύσεις διαθέσιμοι προς πώληση τίτλοι βραχυπρόθεσμες προχρηματοδοτήσεις προκαταβολές προς δικαιούχους που εξακολουθούν να εκκρεμούν βραχυπρόθεσμοι εισπρακτέοι λογαριασμοί π.χ. ποσά ιδίων πόρων που οφείλουν τα κράτη μέλη μετρητά και ισοδύναμα όλα τα ποσά που διατηρεί η Επιτροπή στους τραπεζικούς της λογαριασμούς, περιλαμβανομένων των ποσών που έχουν «παγώσει» εξαιτίας δικαστικών αποφάσεων που εκκρεμούν. Παραδείγματα μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων: μελλοντικά συνταξιοδοτικά δικαιώματα των υπαλλήλων της ΕΕ (παροχές σε εργαζομένους) διάλυση πυρηνικού εργοστασίου (προβλέψεις για κινδύνους και επιβαρύνσεις). Στις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις περιλαμβάνονται οι επιλέξιμες δαπάνες που πραγματοποιούν οι δικαιούχοι ευρωπαϊκών ταμείων (πληρωτέοι λογαριασμοί). Το καθαρό ενεργητικό της ΕΕ αντικατοπτρίζει την εφαρμογή των κανόνων και αρχών της λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση (π.χ. την αρχή της σύνεσης βλέπε γλωσσάριο) από έναν δημόσιο φορέα ο οποίος χρηματοδοτεί τις δραστηριότητές του όχι μέσω υλικών στοιχείων ενεργητικού αλλά κυρίως μέσω του δικαιώματός του να εισπράττει έσοδα από τα κράτη μέλη (ίδιοι πόροι). Με τον τρόπο αυτό το καθαρό ενεργητικό είναι δαπάνες που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, για τις οποίες τα αντίστοιχα έσοδα θα εισπραχθούν σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο προτού πραγματοποιηθεί η πληρωμή. Σύμφωνα με την αρχή της σύνεσης, οι δαπάνες αυτές πραγματοποιήθηκαν μόνο και μόνο επειδή τα κράτη μέλη συμφώνησαν να τις χρηματοδοτήσουν. 8

11 Γλωσσάριο σάρ ABAC (Accrual Based Accounting): αρκτικόλεξο του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μετάβαση από τη λογιστική σε ταμειακή βάση στη λογιστική σε δεδουλευμένη βάση, καθώς και του νέου λογιστικού συστήματος (βλέπε σσ. 3 5). Αρχή της σύνεσης: λογιστική αρχή βάσει της οποίας τα στοιχεία ενεργητικού και τα εισοδήματα δεν πρέ - πει να υπερεκτιμώνται, ενώ οι υποχρεώσεις και οι επι - βαρύνσεις δεν πρέπει να υποεκτιμώνται (βλέπε σ. 8). Για το λόγο αυτόν η λογιστική σε δεδουλευμένη βάση αναγνωρίζει τις δαπάνες πριν από τα έσοδα. DAS (από τον γαλλικό όρο déclaration d assurance): δήλωση αξιοπιστίας σχετικά με τους λογαριασμούς της ΕΕ και τις υποκείμενες πράξεις, την οποία εκδίδει το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (βλέπε σ. 3). Ίδιοι πόροι: ποσά που καταβάλλονται αυτόματα στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δυνάμει των Συνθηκών και της νομοθεσίας εφαρμογής, χωρίς να υφίσταται ανάγκη επακόλουθης απόφασης από μέρους των εθνικών αρχών. Λογιστική σε δεδουλευμένη βάση: λογιστική μέθοδος που αναγνωρίζει «γενεσιουργά γεγονότα» και όχι μεταβιβάσεις μετρητών (βλέπε σ. 1). Λογιστική σε ταμειακή βάση: λογιστική μέθοδος με την οποία οι συναλλαγές καταχωρούνται μόνον αφού προηγηθεί ταμειακή πράξη (βλέπε σ. 1). Παθητικό: υποχρεώσεις της οντότητας οι οποίες απορρέουν από παρελθόντα γεγονότα, ο διακανονισμός των οποίων αναμένεται να οδηγήσει σε εκροή από τους πόρους της οντότητας. Πιστώσεις: τα κεφάλαια που διατίθενται στον προϋπολογισμό. Ο προϋπολογισμός προβλέπει τόσο αναλήψεις υποχρεώσεων (νομικές δεσμεύσεις παροχής χρηματοδότησης εξ ου και «πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων») και πληρωμές (σε μετρητά ή τραπεζικές μεταφορές προς τους δικαιούχους «πιστώσεις πληρωμών»). Οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και οι πιστώσεις πληρωμών συχνά διαφέρουν μεταξύ τους διότι η ανάληψη δέσμευσης για πολυετή προγράμματα και έργα συνήθως πραγματοποιείται το έτος κατά το οποίο λαμβάνεται η σχετική απόφαση, ενώ οι πληρωμές πραγματοποιούνται με την πάροδο των ετών βάσει της προόδου της εφαρμογής του εκάστοτε προγράμματος και έργου. Προχρηματοδότηση: πληρωμή σκοπός της οποίας είναι η παροχή στον δικαιούχο προκαταβολής σε μετρητά για τη διεξαγωγή ενός έργου. Βάσει της λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση καταχωρείται ως στοιχείο ενεργητικού διότι δεν αποτελεί οριστική δαπάνη παρά μόνον εφόσον τηρούνται όλες οι σχετικές συμβατικές προϋποθέσεις (βλέπε σσ. 3, 8). Στοιχεία ενεργητικού: πόροι τους οποίους ελέγχει μία οντότητα ως αποτέλεσμα παρελθόντων γεγονότων από τα οποία αναμένεται νεται να αποκομίσει η οντότητα στο μέλλον οικονομικά ικά πλεονεκτήματα ή εξυπηρέτηση. Το νέο λογιστικό σύστημα, ιδίως χάρη στη βελτιωμένη ροή των χρηματοοικονομικών εργασιών και την αποτελεσματικότερη διαχείριση των έργων, αναμένεται ότι θα διευκολύνει την καταβολή χρημάτων της ΕΕ στους δικαιούχους και θα μειώσει τον κίνδυνο πραγματοποίησης λαθών.

12 H Άμεση Eυρώπη είναι μια υπηρεσία που σας βοηθά να βρείτε απαντήσεις στις απορίες σας σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση. ωρεάν αριθμός τηλεφωνικής κλήσης (*): (*) Ορισμένοι φορείς κινητής τηλεφωνίας δεν επιτρέπουν την πρόσβαση σε αριθμούς ή χρεώνουν τις κλήσεις προς αυτούς. KV EL-C Φωτογραφίες: Digital Vision Ltd, σ. 9. Getty lmages, εξώφυλλο. Ευρωπαϊκές Κοινότητες, σσ. 2, 3, 4, 5. Πολλές πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν στο ιαδίκτυο. Μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση σε αυτές μέσω του διακομιστή Europa ( Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Επισήμων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 2008 ISBN Ευρωπαϊκές Κοινότητες, 2008 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή εφόσον γίνεται μνεία της πηγής. Printed in Belgium ΤΥΠΩΘΗΚΕ ΣΕ ΧΑΡΤΙ ΛΕΥΚΑΣΜΕΝΟ ΧΩΡΙΣ ΧΛΩΡΙΟ Για παρατηρήσεις ως προς το παρόν ενημερωτικό φυλλάδιο: budget@ec.europa.eu Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους λογαριασμούς, τον προϋπολογισμό, τον δημοσιονομικό προγραμματισμό και τη λογιστική της ΕΕ: Προϋπολογισμός της ΕΕ: Επίτροπος Dalia Grybauskaitė: Γενική ιεύθυνση Προϋπολογισμού: Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Λογιστών: ISBN