ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑTΩΝ

2 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΥΠΡΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑTΩΝ

3 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΚΔΟΣΗ 2010 ISBN ΣΕΙΡΑΣ: ISBN:

4 Σχεδιασμός και Τεχνολογία Αναλυτικό Πρόγραμμα Δημοτικού σχολείου Χριστίνα Σολομωνίδου Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Νοέμβριος 2009

5 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 2 Επιτροπή Αναθεώρησης Αναλυτικών Προγραμμάτων της Κύπρου Ομάδα Τεχνολογικών Μαθημάτων Υπο-ομάδα Τεχνολογικών Μαθημάτων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης

6 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 3 Περιεχόμενα Σελίδα Σύνοψη 4 ΜΕΡΟΣ Α Γενικές αρχές και δομή του Α.Π. Εισαγωγή 7 Στόχος του Α.Π. 11 Γενικές αρχές Σκοποί 12 Δομή 16 Στόχοι: γνώσεις 16 Στόχοι: δεξιότητες 18 Στόχοι: Ικανότητες-κλειδιά 18 Παιδαγωγικές θεωρίες και μέθοδοι 20 Ισχύον και προτεινόμενο Αναλυτικό Πρόγραμμα 22 Τάξεις Α έως Δ : άξονες μελέτης 22 Τάξη Ε : άξονες μελέτης 26 Τάξη ΣΤ : άξονες μελέτης 28 Αναφορές 31 ΜΕΡΟΣ Β Το Α.Π. ανά τάξη 32 Τάξη Α 33 Τάξη Β 45 Τάξη Γ 57 Τάξη Δ 70 Τάξη Ε 86 Τάξη ΣΤ 104

7 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 4 Σύνοψη Προτείνεται ένα διαθεματικό, ενιαίο και συνεκτικό Αναλυτικό Πρόγραμμα για το μάθημα Σχεδιασμός και Τεχνολογία στο Δημοτικό σχολείο, το οποίο υποστηρίζει σύγχρονες παιδαγωγικές και διδακτικές αρχές και μεθόδους εργασίας και αξιολόγησης των μαθητών και μαθητριών. Η ενεργός και διερευνητική μάθηση, οι συνεργατικές διαδικασίες, η σύνδεση της τεχνολογίας με την καθημερινή ζωή, τις ανθρώπινες ανάγκες, την κοινωνία και το περιβάλλον, η ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων που χαρακτηρίζονται ως ικανότητες-κλειδιά για τη ζωή, και η διαμόρφωση μελλοντικών πολιτών υπεύθυνων και ενεργών, αποτελούν βασικές αρχές και στόχους της μελέτης της τεχνολογίας για κάθε μαθητή ή μαθήτρια. Συγκεκριμένα προτείνεται η διδασκαλία του μαθήματος σε όλες τις τάξεις, ενώ σύμφωνα με το ισχύον Α.Π. το μάθημα διδάσκεται στις δύο πρώτες και στις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού, ενώ στις ενδιάμεσες δύο τάξεις προβλέπονται διαθεματικές προσεγγίσεις στο πλαίσιο της διδασκαλίας των άλλων μαθημάτων. Στο παρόν Α.Π. στις τέσσερις πρώτες τάξεις μελετώνται ζητήματα Σχεδιασμού και Τεχνολογίας σε έξι κοινούς θεματικούς άξονες: 1. υλικά-ιδιότητες-χρήσεις, 2. εργαλεία-διαδικασίες, 3. μηχανισμοίδομές, 4. υπολογιστής-τπε, 5. Τεχνολογία και κοινωνία 6. Επίλυση τεχνολογικού προβλήματος και κατασκευή απλού τεχνικού αντικειμένου. Στη Δ τάξη προστίθενται δύο ακόμη θεματικοί άξονες, ενώ στις δύο τελευταίες τάξεις μελετώνται από οκτώ θεματικοί άξονες, διαφορετικοί σε κάθε τάξη. Κοινή κατεύθυνση στις τάξεις αυτές είναι να μελετηθούν διάφορες τεχνολογίες, η εξέλιξή τους στο χρόνο και η σχέση τους με τον άνθρωπο, την κοινωνία και το περιβάλλον. Στόχος είναι τα παιδιά στις μικρότερες τάξεις να εξερευνήσουν κατά το δυνατόν ευρύτερα και πληρέστερα τα υλικά, τις διαδικασίες, τα εργαλεία και τον εξοπλισμό, καθώς και τη σχέση της Τεχνολογίας με ανθρώπινες ανάγκες, την κοινωνία και το περιβάλλον, ενώ στις μεγαλύτερες τάξεις μελέτη επικεντρώνεται, με κάποιο βάθος και λεπτομέρεια, σε συγκεκριμένες τεχνολογίες, κυρίως σύγχρονες, στην εξέλιξή τους στο χρόνο, σε παλαιότερες μορφές τεχνολογίας, στη σχέση κάθε μορφής τεχνολογίας με ανθρώπινες ανάγκες, την κοινωνική ευθύνη και την ευθύνη απέναντι στο περιβάλλον.

8 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 5 ΜΕΡΟΣ Α Γενικές αρχές και δομή του Αναλυτικού Προγράμματος

9 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 6 Εισαγωγή Η πρότασή μας αφορά σε ένα νέο διαθεματικό Αναλυτικό Πρόγραμμα (Α.Π.) για το μάθημα Σχεδιασμός και Τεχνολογία στο Δημοτικό σχολείο, το οποίο αποσκοπεί στην ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών και μαθητριών και στην τεχνολογική τους ενημερότητα μέσα από την κατάκτηση ενός επαρκούς και συνεκτικού σώματος γνώσεων και την καλλιέργεια τεχνολογικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων που χαρακτηρίζονται ως ικανότητες-κλειδιά για τις ανάγκες της ζωής στο σημερινό πλούσιο τεχνολογικό περιβάλλον που αναπτύσσεται ταχύτατα. Το Α.Π. συνδυάζει πρακτική και διανοητική εργασία των μαθητών και μαθητριών με στόχο την ανάπτυξη δημιουργικότητας, πρακτικής ικανότητας, επικοινωνίας, περιέργειας, ανάληψης ευθύνης, ανεξαρτησίας αλλά και συλλογικής εργασίας, εντοπισμού προβλημάτων, σχεδιασμού λύσης. Οι γνώσεις και οι ικανότητες-κλειδιά θα είναι χρήσιμες σε παιδιά και εφήβους τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον, ώστε ως αυριανοί πολίτες να είναι σε θέση να επιλύουν με αποτελεσματικότητα προβλήματα της καθημερινής ζωής που σχετίζονται με την Τεχνολογία. Η κατανόηση της εξέλιξης της Τεχνολογίας και της σχέσης της με την κοινωνία και το περιβάλλον είναι έννοια κεντρική στο Α.Π. Στο κέντρο της διαδικασίας βρίσκονται ποικίλες ανθρώπινες ανάγκες, ενδιαφέροντα και υπαρκτά τεχνολογικά προβλήματα τα οποία οι μαθητές και οι μαθήτριες θα μάθουν να εντοπίζουν, να αναλύουν, να σχεδιάζουν και να οργανώνουν λύσεις, να τις εφαρμόζουν και να τις αξιολογούν αναπτύσσοντας, βελτιώνοντας και επαναπροσδιορίζοντας τις στάσεις, τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους. Μια τυπική διαδικασία αρχίζει με ένα πρόβλημα, ακολουθεί μια ιδέα για τη λύση του και μέσα από ατομική και συλλογική εργασία καταλήγει σε ένα τελικό προϊόν. Το προϊόν αυτό πρέπει να δοκιμαστεί, να ελεγχθεί και να αξιολογηθεί κατάλληλα ως προς τη λειτουργία και τη χρήση του. Η διαδικασία αυτή επιτρέπει και ευνοεί την ανάπτυξη γνώσης και κατανόησης, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, τεχνικών και μεταγνωστικών. Αναλυτικότερα, η Τεχνολογία αναγνωρίζεται διεθνώς ως ένα σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης ζωής που επηρεάζει τις συνήθειες και πρακτικές κάθε ατόμου, σχολικής μονάδας, κοινότητας, ολόκληρης της κοινωνίας. Θεωρείται ως ανθρώπινη καινοτομία στην πράξη (ΙΤΕΑ, 1996, 2000). Η Τεχνολογία δεν θεωρείται κάτι καλό που πρέπει να γίνει αποδεκτό ως έχει, ή κάτι κακό που πρέπει οπωσδήποτε να απορριφθεί, αλλά υπάρχει γύρω μας ως αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μας ζωής. Η Τεχνολογία βρίσκεται σήμερα παντού, σε κάθε βήμα της καθημερινής μας ζωής (παραγωγή και τυποποίηση τροφίμων, μεταφορές, επικοινωνία, ΜΜΕ, κατασκευές, ιατρική, παραγωγή ενέργειας, εξερεύνηση του διαστήματος, ψυχαγωγία, τέχνη, αθλητισμός,

10 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 7 κλπ.) και συμβάλλει στη συνεχή βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων. Παρόλα αυτά όμως σχετίζεται και με πληθώρα προβληματικών καταστάσεων, που καθιστούν αναγκαία και την κριτική αντιμετώπιση όσον αφορά τη χρήση της και τις επιπτώσεις της ευρείας χρήσης της στην κοινωνία και το περιβάλλον. Απώτερος στόχος το Α.Π. είναι η ανάπτυξη συνειδητοποιημένων πολιτών που θα ασκούν τον απαραίτητο κοινωνικό έλεγχο (πχ. σε θέματα βιοτεχνολογίας, βιοηθικής, για τη διατήρηση και βελτίωση του περιβάλλοντος, κλπ.). Ειδικότερα, η δεινή και συνεχώς επιδεινούμενη θέση στην οποία βρίσκεται σήμερα ο πλανήτης μας από άποψη κατασπατάληση των πόρων, φυσικών αλλά και ανθρώπινων, χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Δεν είναι άμοιρη ευθυνών και η ευρεία χρήση της Τεχνολογίας για τη δύσκολη αυτή κατάσταση: πηγές ενέργειας που στηρίζονται σε ορυκτά καύσιμα και που εκπέμπουν τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, ισχυρότατα πεδία λόγω της λειτουργίας κινητών τηλεφώνων, τηλεοράσεων, κλπ., υπερχρησιμοποίηση ουσιών και υλικών που παράγει η χημική βιομηχανία (π.χ. στις γεωργικές καλλιέργειες: εντομοκτόνα, παρασιτοκτόνα,...), πολλά από τα οποία είναι μη βιο-διασπώμενα (π.χ. πλαστικά), κ.ο.κ. Σε διεθνές επίπεδο προβάλλεται η ανάγκη να προετοιμαστούν κατάλληλα οι μαθητές και οι μαθήτριες για να ζήσουν σε έναν ταχύτατα αναπτυσσόμενο τεχνολογικό κόσμο και σε μια περιβαλλοντική κατάσταση η οποία είναι ιδιαίτερα δύσκολη και επιδεινώνεται συνεχώς. Στα Α.Π. πολλών προηγμένων χωρών δίδεται μεγάλη έμφαση στη μάθηση του σχεδιασμού και της παραγωγής λύσεων προκειμένου να αντιμετωπιστούν τεχνολογικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα, και να διαμορφωθούν ενήμεροι χρήστες και χρήστριες της Τεχνολογίας, που συλλογίζονται με τρόπο καινοτομικό και δρουν με τρόπο περιβαλλοντικά ορθό. Ο όρος Πράσινη Τεχνολογία έχει εισαχθεί προκειμένου να δοθεί έμφαση στο στόχο της ανάπτυξης κομβικών γνώσεων και ικανοτήτων για τον/την πολίτη του 21ου αιώνα. Η ιδέα είναι ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες πρέπει να εκπαιδευτούν για να μάθουν να χειρίζονται και να αξιοποιούν την Τεχνολογία, να την αναπτύσσουν σε ισορροπία με το περιβάλλον και την κοινωνία και να προσεγγίζουν τη μελέτη της με ρεαλιστικό, κριτικό και καινοτομικό τρόπο. Σύμφωνα με δεδομένα της Διδακτικής της Τεχνολογίας τα παιδιά του Δημοτικού σχολείου δυσκολεύονται να κατανοήσουν παλαιότερες μορφές Τεχνολογίας, καθώς θεωρούν ως τεχνολογία ένα σύνολο από μοντέρνα εργαλεία και συσκευές. Παλαιότερες μορφές τεχνολογίας οι οποίες χρησιμοποιούνταν για την επίλυση ανθρώπινων προβλημάτων της καθημερινής ζωής ή εξυπηρετούσαν ανθρώπινες ανάγκες και ενδιαφέροντα δεν περιλαμβάνονται στο νοητικό ορίζοντα των παιδιών. Συνεπώς είναι ιδιαίτερα σημαντικό να κατανοηθεί η ιστορία και η εξέλιξη της Τεχνολογίας και της τεχνολογικής αλλαγής με την πάροδο του

11 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 8 χρόνου, καθώς και οι επιπτώσεις της χρήσης της στους ανθρώπους, την κοινωνία και το περιβάλλον. Στόχος του προτεινόμενου Α.Π. είναι η μάθηση για το πώς οι άνθρωποι επινοούν τεχνολογικά μέσα για να επιλύσουν τα καθημερινά τους προβλήματα και πώς έχουν αλλάξει το φυσικό κόσμο μέσα από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Προωθείται η ιδέα ότι οι άνθρωποι είναι προσανατολισμένοι στο στόχο, ενεργητικοί και με θέληση για εκπλήρωση των στόχων τους επιδρώντας συνεχώς και αλλάζοντας το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό οι μαθητές και οι μαθήτριες θα πρέπει να μάθουν να κάνουν ορθολογικές και αιτιολογημένες επιλογές κατά τη διάρκεια της σχολικής τους ζωής ώστε να καταστούν ενεργά, υπεύθυνα και συμμετέχοντα μέλη της κοινωνίας, ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες όταν θα τελειώσουν τη φοίτησή τους στο σχολείο. Με τον τρόπο αυτό καλλιεργείται η πολιτότητα των μαθητών και μαθητριών. Η κατανόηση των υπαρχόντων κοινωνικών, περιβαλλοντικών και αισθητικών θεμάτων που άπτονται της Τεχνολογίας αποτελεί σημαντικό στοιχείο του προτεινόμενου Α.Π., ενώ προωθείται η συνεργατική μάθηση και η μάθηση με δράση που στηρίζεται και αποσκοπεί στη λύση προβλημάτων. Μέσα από την Εκπαίδευση στην Τεχνολογία, αλλά και τις Φυσικές Επιστήμες, τα Μαθηματικά, την Αγωγή Υγείας, την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και άλλα μαθήματα (διαθεματικότητα), τα παιδιά και οι έφηβοι θα μάθουν για το πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κατάλληλα τα υπάρχοντα τεχνικά προϊόντα, τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους μας και να τους διασώσουμε για το αύριο, πώς να συντηρήσουμε δηλαδή και να ενδυναμώσουμε τον πλανήτη, την κοινωνία και τον πολιτισμό μας μέσα από την έξυπνη λήψη αποφάσεων, την έξυπνη κατανάλωση, την έξυπνη σχεδίαση και δημιουργία, με τη χρήση και αξιοποίηση της ανθρώπινης διάνοιας. Ειδικά η διδασκαλία της Τεχνολογίας στο Δημοτικό σχολείο έχει μεγάλη σχέση και συνάφεια με τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών (ΦΕ), καθώς οι ΦΕ χρησιμοποιούν εργαλεία και διαδικασίες που έχουν αναπτυχθεί από την Τεχνολογία, και αντίστροφα η Τεχνολογία συχνά χρησιμοποιεί αρχές, νόμους, θεωρίες και διαδικασίες που έχουν αναπτυχθεί από τις ΦΕ. Οι αρχές αυτές της διδασκαλίας και της μάθησης της Τεχνολογίας, οι οποίες χρειάζεται να διαδοθούν και να εφαρμοστούν από σήμερα, βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν βασικές γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες ως μελλοντικοί πολίτες για μια καλύτερη κοινωνία τον 21 ο αιώνα. Στόχος του Αναλυτικού Προγράμματος Το Α.Π. στοχεύει στην προετοιμασία των παιδιών και των εφήβων για προσωπική και επαγγελματική ζωή ώστε να ζήσουν καλύτερα στον κόσμο ως άτομα και ως πολίτες. Ειδικότερα:

12 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 9 -ως άτομα καλλιεργούν και αναπτύσσουν κατανόηση για το τι συμβαίνει τόσο στον εαυτό τους, σε προσωπικό επίπεδο, όσο και στους άλλους (και ας διαφέρουν ως άνθρωποι), διαθέτουν υγεία, ηθικό χαρακτήρα, πνευματική επίγνωση, και καλλιεργούν τη δημιουργικότητά τους, ικανότητες λύσης προβλημάτων, εκτίμησης ερευνητικών δεδομένων, διερεύνησης και αξιολόγησης προϊόντων, ασφάλειας στην εργασία, κλπ, -ως πολίτες που συνεισφέρουν στην κοινωνία καλλιεργούν και διαθέτουν πολιτότητα, αποδέχονται άλλους πολιτισμούς, έχουν επίγνωση για τα ΜΜΕ και για θέματα ηθικής, εκτιμούν την ανάγκη και τα οφέλη από την κατασκευή προϊόντων που βοηθούν ειδικές κοινωνικές ομάδες, αξιολογούν πολιτισμικές τάσεις ώστε να εντοπίζουν ανάγκες και ευκαιρίες, και το πώς η Τεχνολογία συντελεί στην επικοινωνία μέσα στην κοινωνία και στα ζητήματα ηθικής για τη ζωή μας, -ως πολίτες που συνεισφέρουν στην οικονομία και το περιβάλλον καλλιεργούν και διαθέτουν εργατικότητα, οικονομική και περιβαλλοντική επίγνωση για την αειφόρο ανάπτυξη με την ανάπτυξη δεξιοτήτων για τον σχεδιασμό, την κατασκευή και τον έλεγχο στο βιομηχανικό περιβάλλον, αναλύουν και αντιμετωπίζουν κριτικά τις πληροφορίες, σχεδιάζουν τρόπους αντιμετώπισης προβλημάτων, ανιχνεύουν πηγές, χρησιμοποιούν με επαρκή, ορθολογικό και δημιουργικό τρόπο την Τεχνολογία και τις ΤΠΕ. Επίσης αναλύουν ποικίλα προϊόντα τοπικών και πολυεθνικών εταιριών, διερευνούν και προσπαθούν ενσυνείδητα να αντιμετωπίσουν περιβαλλοντικά θέματα στον κόσμο του σήμερα, αναζητώντας και εφαρμόζοντας κατάλληλες λύσεις τις οποίες σχεδιάζουν, υλοποιούν και αξιολογούν. Γενικές αρχές Σκοποί Σημεία στα οποία εστιάζει το Α.Π. είναι τα ακόλουθα: Η Τεχνολογία εμπλέκει την ανάπτυξη και χρήση υλικών, εργαλείων και διαδικασιών για την επίλυση ανθρώπινων προβλημάτων, ικανοποίηση αναγκών και επιθυμιών. Θεωρείται ως ανθρώπινη καινοτομία στην πράξη (ΙΤΕΑ, 2000). Πολλά τεχνολογικά προϊόντα βοηθούν σε δράσεις που αλλιώς θα ήταν δύσκολο ή αδύνατο να επιτευχθούν. Υπάρχουν πολλά οφέλη από την Τεχνολογία, αλλά και κίνδυνοι και επιβαρύνσεις. Οι Φυσικές Επιστήμες χρησιμοποιούν εργαλεία και διαδικασίες αναπτυγμένες από την Τεχνολογία, και αντίστροφα η Τεχνολογία συχνά χρησιμοποιεί αρχές, νόμους, θεωρίες και διαδικασίες αναπτυγμένες από τις Φυσικές Επιστήμες (εμπλαισιωμένη Τεχνολογία) Προωθείται η εκπαίδευση στην Τεχνολογία όλων των παιδιών και των εφήβων, και η ένταξη της Τεχνολογικής εκπαίδευσης στη Γενική εκπαίδευση

13 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 10 Μέσα από ποικίλα πλαίσια και περιοχές αναπτύσσεται η τεχνολογική ενημερότητα των παιδιών στους εξής τομείς: ανάπτυξη γνώσης και κατανόησης, καλλιέργεια τεχνολογικών ικανοτήτων να παράγουν τεχνικές λύσεις και κατανόηση για τη σχέση Τεχνολογίας και κοινωνίας Κατά την τεχνολογική δραστηριότητα τα παιδιά προσαρμόζουν και εφαρμόζουν γνώσεις και αναπτύσσουν κατανόηση, ικανότητες και δεξιότητες εργαζόμενα με ποικίλες πηγές Η μελέτη της Τεχνολογίας μπορεί να είναι διαθεματική, σε σύνδεση με τις Φυσικές Επιστήμες, τα Μαθηματικά, τη χρήση των ΤΠΕ, και με άλλα γνωστικά αντικείμενα Η μελέτη της Τεχνολογίας συνδυάζει τη χειρωνακτική με τη διανοητική εργασίας και προωθεί την εξοικείωση του παιδιού με το τεχνολογικό περιβάλλον όπου ζει, την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, περιέργειας, ανεξαρτησίας, υπευθυνότητας, καινοτομίας, κατάλληλων γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων (σκέψη, επικοινωνία, σύλληψη και υλοποίηση ιδεών, αναζήτηση πληροφοριών, πειραματισμός, λύση προβλημάτων, ανάπτυξη αυτοπεποίθησης στο χειρισμό υλικών, εργαλείων, συστημάτων, εξοπλισμού, κλπ.) Αξιοποιείται ο υπολογιστής, το διαδίκτυο και ο παγκόσμιος ιστός στη συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών για την επίλυση οποιουδήποτε τεχνολογικού προβλήματος Προωθείται η ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού, δηλαδή: διανοητικήγνωστική ανάπτυξη (αναγνώριση της δημιουργικότητας κατά την επίλυση προβλημάτων άλλοτε και τώρα, διάκριση των υλικών από τις μη υλικές ανάγκες), ηθική ανάπτυξη (εκτίμηση του πώς η Τεχνολογία επιδρά στην κοινωνία και στο περιβάλλον ώστε να γίνονται οι κατάλληλες επιλογές κατά τη σχεδίαση και κατασκευή τεχνικών προϊόντων, ποια ηθικά διλήμματα, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα θέτει η εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών σε τοπικές, εθνικές και διεθνείς κοινότητες), κοινωνική ανάπτυξη (διατύπωση ιδεών και επιχειρημάτων, σεβασμός στις απόψεις των άλλων κατά τη συζήτηση ιδεών σχεδίασης και υλοποίησης τεχνικών αντικειμένων), αισθητική, ψυχοκινητική, ολιστική ανάπτυξη, (εξερεύνηση της συμβολής των τεχνικών προϊόντων στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε διαφορετικούς πολιτισμούς και μέσα από τις αποκρίσεις των ανθρώπων διαφόρων πολιτισμών στη σχεδίαση, υλοποίηση και αξιολόγηση λύσεων) Χρησιμοποιούνται σχέδια εργασίας (projects), θεματικές προσεγγίσεις, ο πειραματισμός, η διερεύνηση, η επινόηση, η κατανόηση καθημερινών τεχνολογικών φαινομένων, και γίνεται

14 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 11 εισαγωγή στις λαϊκές παραδόσεις και τις πολιτισμικές τεχνικές της Κύπρου και άλλων λαών Αναπτύσσεται η ικανότητα για σχεδιασμό και εκτέλεση κατασκευών με πρωτότυπο και οικονομικό τρόπο και καλής ποιότητας προϊόντων, για επινόηση και σχεδίαση πρακτικών τρόπων λύσης προβλημάτων και πρόκλησης αλλαγών και βελτιώσεων σε υπάρχουσες καταστάσεις Συνδυάζεται η θεωρία με την πράξη, ώστε τα παιδιά και οι έφηβοι να μάθουν να καθορίζουν, να αναλύουν, να αντιμετωπίζουν και να λύνουν προβλήματα της καθημερινής ζωής χρησιμοποιώντας τη φαντασία, τις ικανότητες, τις γνώσεις, τις δεξιότητές τους και την υπάρχουσα τεχνογνωσία και τεχνολογία, κάνοντας έτσι τη ζωή τους πιο εύκολη, ενδιαφέρουσα και ευχάριστη. Η Τεχνική Γνώση που αποκτούν τα παιδιά είναι σύνθετη, αναγκαία σε κάθε τεχνολογική διαδικασία, απτή γνώση που αποκτάται στην πράξη, τείνει να είναι προσωπική, άμεση, όχι μεταβιβάσιμη πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (περιπτώσεις μαθητείας πρακτικής και γνωστικής). Αναπτύσσεται δυναμικά μέσα από όλα τα μαθήματα για τις απαιτήσεις των δραστηριοτήτων. Προωθείται η ανάπτυξη παραδοσιακής γνώσης και τεχνολογικής καλλιέργειας για το πώς η Τεχνολογία στο παρελθόν και το παρόν επηρεάζει τους ανθρώπους, την κοινωνία και τη φύση. Ενσωμάτωση της Τεχνικής Γνώσης στις προσωπικές απόψεις για τον κόσμο και τις πρακτικές ενέργειες. Η Γνώση αυτή αφορά σε συστήματα που περιλαμβάνουν υπο-συστήματα ή στοιχεία και διακρίνονται σε: πληροφοριακά (αλληλεπίδραση ανθρώπου-ανθρώπου, ανθρώπουμηχανής, μηχανής-μηχανής), φυσικά (ισχύς, μεταφορές), βιολογικά (χρήση έμβιων οργανισμών και διαδικασιών) και τεχνολογική λύση προβλημάτων σύμφωνα με τις ανθρώπινες ανάγκες και επιθυμίες οι οποίες οδηγούν στην εύρεση και αξιολόγηση τεχνικών λύσεων και επιλογών. Η Διαδικασία είναι ενεργός κατάσταση της Τεχνολογίας, σύνθετη, χρησιμοποιεί όλη τη διαθέσιμη γνώση, απαιτεί πηγές, συνδυάζει δυνατότητες της Τεχνολογίας σε παρόν και μέλλον. Σε υψηλότατο επίπεδο χαρακτηρίζεται από την πολυδιάστατη λήψη αποφάσεων. Σε χαμηλότατο επίπεδο είναι μάθηση συμπεριφορών που επιτρέπουν τη χρήση εργαλείων και την εκτέλεση δραστηριοτήτων. Περιλαμβάνει διαδικασίες επικοινωνίας, διαχείρισης, ελέγχου, χρήσης ενέργειας, παραγωγής, κλπ. Τα Προϊόντα διαμορφώνουν το ανθρωπογενές περιβάλλον. Περιλαμβάνουν φυσικά προϊόντα (αυτοκίνητα, τρόφιμα), εικονικά (ψηφιακές πληροφορίες) και υπηρεσίες (τραπεζικές, υγείας). Έχουν

15 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 12 πολιτισμική σημασία και επιπτώσεις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές. Σηματοδοτούν τον τρόπο που ζούμε, επικοινωνούμε, επιχειρούμε, αισθανόμαστε. Δομή Στις τέσσερις πρώτες τάξεις από την Α έως τη Δ οικοδομούνται βασικές έννοιες της Τεχνολογίας σε έξι θεματικούς άξονες, στη Δ τάξη προτείνονται επιπλέον δύο θεματικοί τομείς μελέτης, ενώ στις δύο τελευταίες τάξεις Ε και Στ προτείνονται διαθεματικές προσεγγίσεις της Τεχνολογίας σε διάφορους τομείς, κυρίως σύγχρονους. Βασικό άξονα της διαθεματικής αυτής μελέτης κυρίως στην Ε και την Στ τάξη αλλά και στους δύο τομείς που προτείνονται στην Δ τάξη- αποτελεί η εξέλιξη της Τεχνολογίας σύμφωνα με τις εκάστοτε ανθρώπινες ανάγκες, τα προβλήματα και τα ενδιαφέροντα, που αντιμετωπίζονται και επιλύονται κάθε φορά στην πράξη συντελώντας στην τεχνολογική αλλαγή. Ο άξονας αυτός επιλέχθηκε, καθώς η έρευνα έδειξε ότι τα παιδιά του Δημοτικού δυσκολεύονται ιδιαίτερα να αποδεχτούν ως τεχνολογία οτιδήποτε δεν είναι σύγχρονο, ενώ δεν συνδέουν την τεχνολογία με ανθρώπινες ανάγκες και προβλήματα (Solomonidou & Tasios, 2005, 2007). Ειδικότερα, οι στόχοι αυτοί είναι οι ακόλουθοι: Στόχοι: γνώσεις (στη συνέχεια αναφέρονται και αναλυτικότερα) Τάξεις Α - Δ : άξονες μελέτης 1. Υλικά, ιδιότητες και χρήσεις τους 2. Εργαλεία και διαδικασίες 3. Μηχανισμοί και δομές 4. Ηλεκτρονικός υπολογιστής και ΤΠΕ 5. Τεχνολογία και κοινωνία 6. Επίλυση τεχνολογικού προβλήματος και κατασκευή απλού τεχνικού αντικειμένου Στην Δ τάξη προτείνονται επίσης οι ακόλουθα άξονες μελέτης: 1. Γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία 2. Επεξεργασία χαρτιού, τυπογραφία Τάξη Ε : άξονες μελέτης 1. Τρόφιμα, βιομηχανία τροφίμων 2. Οικιακή τεχνολογία 3. Κατασκευές κτιρίων, οδών, γεφυρών 4. Επεξεργασία ξύλου, επιπλοποιία 5. Επεξεργασία μετάλλου, μεταλλοβιομηχανία 6. Ηλεκτρονικός υπολογιστής και ΤΠΕ

16 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού Ενέργεια, μορφές και πηγές ενέργειας 8. Επίλυση τεχνολογικού προβλήματος και κατασκευή τεχνικού αντικειμένου με τη χρήση μορφής ενέργειας Τάξη ΣΤ : άξονες μελέτης 1. Μέσα μεταφοράς 2. Μέσα καταγραφής και αναπαραγωγής ήχου και εικόνας Οπτικά συστήματα 3. Μέσα μαζικής ενημέρωσης 4. Μέσα επικοινωνίας, τηλεπικοινωνίες 5. Ηλεκτρονικός υπολογιστής άλλοτε και τώρα, διαδίκτυο, ΤΠΕ 6. Μετρήσεις μεγεθών 7. Ενέργεια και περιβάλλον 8. Επίλυση τεχνολογικού προβλήματος και κατασκευή τεχνικού αντικειμένου τη χρήση ΤΠΕ (CAD/CAM, microworlds) Στόχοι: δεξιότητες συλλογισμός, δημιουργικότητα, λύση προβλημάτων, αυτοεκτίμηση και εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους να χειρίζονται και να εφαρμόζουν τέχνες/τεχνικές, εκτίμηση δεδομένων έρευνας, διερεύνηση και αξιολόγηση προϊόντων, εκτίμηση και αξιολόγηση των συνεπειών των τεχνολογικών επιλογών, ασφάλεια στην εργασία (ως άτομα) πολιτότητα, ικανότητα αποδοχής άλλων πολιτισμών, επίγνωση για ΜΜΕ και για θέματα ηθικής, κατασκευή προϊόντων που βοηθούν ειδικές κοινωνικές ομάδες, αξιολόγηση πολιτισμικών τάσεων για εντοπισμό αναγκών και ευκαιριών, πώς η Τεχνολογία συντελεί στην επικοινωνία μέσα στην κοινωνία και στα ζητήματα ηθικής για τη ζωή μας (ως πολίτες που συνεισφέρουν στην κοινωνία) εργατικότητα, οικονομική επίγνωση, ικανότητα κρίσης των τεχνολογικών επιπτώσεων στην κοινωνία και στη φύση, εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη: ανάπτυξη δεξιοτήτων για σχεδιασμό, κατασκευές και έλεγχο στο βιομηχανικό περιβάλλον, ανάλυση πληροφοριών και προβλημάτων, ανίχνευση πηγών, λύση προβλημάτων, χρήση Τεχνολογίας και ΤΠΕ, ανάλυση ποικίλων προϊόντων τοπικών και πολυεθνικών εταιριών, διερεύνηση περιβαλλοντικών θεμάτων στον κόσμο σήμερα και αναζήτηση κατάλληλων σχεδιαστικών λύσεων (ως πολίτες που συνεισφέρουν στην οικονομία και το περιβάλλον)

17 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 14 Στόχοι: Ικανότητες-κλειδιά _ επικοινωνία, κατά τη σχεδίαση και εφαρμογή ιδεών με τον/την εκπαιδευτικό και τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριες, παραγωγή σχεδιαστικών προτάσεων, καταγραφή και αξιολόγηση της εργασίας τους, διάδοση των ιδεών τους [με σκίτσα, γραφικές παραστάσεις, μοντέλα, χρήση ΤΠΕ] _ μετρήσεις και υπολογισμοί, συγκέντρωση υλικών και στοιχείων, αξιολόγηση διαδικασιών και προϊόντων με συλλογή και καταγραφή δεδομένων και παρουσίαση ευρημάτων [πχ. μέτρηση επίδρασης βαρών και δυνάμεων σε δομές] _ χρήση υπολογιστή και ΤΠΕ, προετοιμασία, παρουσίαση και κριτική αντιμετώπιση της πληροφορίας κατά την εργασία πάνω σε ιδέεςπροτάσεις-επιχειρήματα, επικοινωνία και διάδοση σχεδιαστικών ιδεώνπροτάσεων, σχεδίαση και κατασκευή τεχνικών προϊόντων με τη χρήση η/υ (Computer Assisted Design CAD, Computer Assisted Manufacture - CAM) _ εργασία και μελέτη ατομική ή με άλλους/ες, σε ομάδες (ολιγομελείς, πολυμελείς ή σημαντικά διευρυμένες), κατά τη σχεδίαση πάνω στις ιδέες και εμπειρίες των άλλων, ανταλλαγή απόψεων πάνω σε σχέδια -δικά τους και των άλλων-, σε ομαδικά σχέδια εργασίας, μάθηση σχετική με τον κόσμο της εργασίας _ βελτίωση της μάθησης και των ικανοτήτων τους, με υλοποίηση πρακτικών δραστηριοτήτων που υποστηρίζουν τις προσεγγίσεις τους, επίτευξη στόχων μετά από διαπραγμάτευση και μετά από αξιολόγηση της όλης διαδικασίας σχεδίασης και υλοποίησης προϊόντων _ λύση προβλημάτων, με διαπραγμάτευση των αντικρουόμενων πλευρών και απαιτήσεων κατά την υλοποίηση και σχεδιασμό εργασιών, εύρεση εναλλακτικών λύσεων σχεδίασης κατά την εξερεύνηση και αξιολόγηση προϊόντων [κριτική, δημιουργική, λογική και αναστοχαστική σκέψη, συλλογισμός, φαντασία, πρωτοβουλία, ευελιξία, ανάλυση προβλημάτων, εύρεση σχέσεων, τεχνικές έρευνας, έλεγχος ιδεών/λύσεων, λήψη αποφάσεων, αξιολόγηση] _ αυτό-διαχείριση και άμιλλα σε αυθεντικά περιβάλλοντα [στόχοι, διαχείριση χρόνου, πρωτοβουλίες, επιμονή, προσαρμοστικότητα και αφοσίωση, χειρισμός προκλήσεων, λύση συγκρούσεων, χειρισμός ανταγωνισμού και αισθημάτων επιτυχίας/αποτυχίας], _ κοινωνικές και συνεργατικές δεξιότητες, ανάθεση δράσεων/ρόλων στην ομάδα με λήψη υπόψη της γνώμης όλων

18 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 15 _ σωματικές δεξιότητες, πρακτικός χειρισμός υλικών / στοιχείων, τεχνολογικές δράσεις, σωστή και ασφαλής χρήση εργαλείων και υλικών, κανόνες υγιεινής και ασφάλειας. Παιδαγωγικές θεωρίες και μέθοδοι Η όλη διαδικασία διδασκαλίας και μάθησης, η ανάπτυξη δραστηριοτήτων, η εργασία των μαθητών και μαθητριών εμπνέεται από τις αρχές του κοινωνικού εποικοδομητισμού, ο οποίος δέχεται ότι κάθε άτομο κατασκευάζει με προσωπικό τρόπο τις γνώσεις, τις δεξιότητες και ικανότητές του, με βάση τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις και δεξιότητές του, και τις ποικίλες αλληλεπιδράσεις του τόσο με τον κόσμο των υλικών, εργαλείων, διαδικασιών, κλπ., όσο και με τα άτομα του περιβάλλοντός του. Βασικά χαρακτηριστικά του εποικοδομητικού και συνεργατικού περιβάλλοντος μάθησης είναι ο ενεργός ρόλος των μαθητών και μαθητριών, η εργασία τους σε ομάδες, η μελέτη σε αυθεντικά περιβάλλοντα, η λύση προβλημάτων, ενώ ο ρόλος των εκπαιδευτικών είναι οργανωτικός, και επιτελικός, υποβοηθητικός και διευκολυντικός της εργασίας των μαθητών και μαθητριών. Μέθοδοι που προτείνεται να χρησιμοποιηθούν σε τέτοιου είδους αυθεντικά εποικοδομητικά και συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης του Σχεδιασμού και της Τεχνολογίας είναι, μεταξύ άλλων: Σχέδια εργασίας (projects): Με αφορμή ένα υπαρκτό τεχνολογικό πρόβλημα γίνεται ανάπτυξη σχεδίων εργασίας και θεματικών προσεγγίσεων. Το σκεπτικό που ακολουθείται είναι: υπαρκτές ανθρώπινες ανάγκες και επιθυμίες οδηγούν στην αναζήτηση, εύρεση και αξιολόγηση λύσεων και επιλογών, στην εύρεση πόρων, εφαρμογή λύσεων και αξιολόγηση αποτελεσμάτων Εργασία των μαθητών και μαθητριών σε μικρές ομάδες των 2-3 ατόμων, επικοινωνία, ανταλλαγή ιδεών, προτάσεων, επιχειρημάτων στο πλαίσιο ομάδων ολιγομελών ή διευρυμένων (στο επίπεδο της τάξης, του σχολείου ή της κοινότητας) Πειραματισμός, χρήση επιστημονικής μεθόδου, διερεύνηση, επινόηση, λύση προβλημάτων Συστηματική ενεργός εμπλοκή των μαθητών και μαθητριών σε εργασίες ατομικές και συλλογικές, δημιουργία, λύση προβλημάτων, ενασχόληση με καθημερινά τεχνολογικά φαινόμενα και θέματα αισθητικής, τεχνικής και ηθικής Κατανόηση και εκτίμηση της τεχνολογίας που αλλάζει και εξελίσσεται. Μελέτη της τεχνολογίας που επινοήθηκε και χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για την αντιμετώπιση ανθρώπινων αναγκών, και αυτής που

19 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 16 χρησιμοποιείται σήμερα από ομάδες ατόμων που ανήκουν σε διαφορετικά κοινωνικο-πολιτισμικά περιβάλλοντα Συστηματική χρήση των ΤΠΕ, του διαδικτύου, του παγκόσμιου ιστού σε όλα τα στάδια και τις φάσεις σχεδίασης και παραγωγής τεχνολογικών αντικειμένων και μελέτης των διαφόρων τεχνολογιών της καθημερινής ζωής. Ισχύον και προτεινόμενο Αναλυτικό Πρόγραμμα Το ισχύον Α.Π. περιέχει ξεχωριστό μάθημα Σχεδιασμού και Τεχνολογίας στις δύο πρώτες τάξεις Α και Β, καθώς και στις δύο τελευταίες τάξεις Ε και ΣΤ. Στις ενδιάμεσες τάξεις Γ και Δ προτείνονται διαθεματικές προσεγγίσεις του μαθήματος μέσα από τη διδασκαλία των άλλων μαθημάτων. Στο προτεινόμενο Α.Π. το μάθημα διδάσκεται σε όλες τις τάξεις του Δημοτικού σχολείου. Υπάρχει ένα κοινός κορμός θεμάτων στις τέσσερις πρώτες τάξεις Α έως Δ, των οποίων η μελέτη γίνεται με κλιμακούμενο βαθμό δυσκολίας και σταδιακό εμπλουτισμό, ενώ τη Δ τάξη προβλέπονται επιπλέον δύο θεματικοί άξονες που εισάγουν τα θέματα μελέτης στις δύο τελευταίες τάξεις. Το μάθημα στις τάξεις Ε και ΣΤ έχει θεματολογία που είναι μεν ενιαία με τις προηγούμενες τάξεις αλλά είναι εμπλουτισμένη με επιμέρους στοιχεία και άξονες μελέτης ώστε να καλυφθεί η μελέτη των νεότερων τεχνολογιών σε τοπικό, ευρύτερο και παγκόσμιο επίπεδο. Στη συνέχεια αναφέρονται αναλυτικότερα οι στόχοι που προτείνονται σχετικά με την οικοδόμηση γνώσεων στις τάξεις του Δημοτικού σχολείου. Άξονες μελέτης Τάξεις Α έως Δ 1. Υλικά, ιδιότητες και χρήσεις τους υλικά καθημερινής χρήσης, χαρτί, μέταλλο, πλαστικό βασικά χαρακτηριστικά και ιδιότητες υλικών (χρώμα, σκληρότητα, σχήμα, ευλυγισία, εμφάνιση, υφή, μέγεθος) ομοιότητες και διαφορές στα υλικά καθημερινής χρήσης λειτουργικά χαρακτηριστικά των υλικών και τρόποι χρήσης τους στην καθημερινή ζωή 2. Εργαλεία και διαδικασίες βασικά εργαλεία για επεξεργασία υλικών (ψαλίδι, κόπτης, κόλλα, συνδετήρας, τρυπητήρι, τροχαλίες, έκκεντρα,..)

20 Χριστίνα Σολομωνίδου: Α.Π. Σχεδιασμός και Τεχνολογία Δημοτικού 17 διαδικασίες επεξεργασίας υλικών (κοπή, αλληλοεπικάλυψη, ένωση, δίπλωμα, τρύπημα, σχίσιμο, συναρμολόγηση, φινίρισμα, ) συνδέσεις μόνιμες και συνδέσεις που επιτρέπουν κίνηση μετρήσεις, βασικές μονάδες μέτρησης, από την εκτίμηση ενός μεγέθους στη μέτρησή του (μήκος, βάρος, όγκος, θερμοκρασία) 3. Μηχανισμοί και δομές λειτουργικά χαρακτηριστικά υλικών, δομών και μηχανισμών που παράγουν κίνηση, μοχλοί διαφόρων τύπων μηχανισμοί και εξοπλισμός που κάνουν τα πράγματα να κινηθούν με διάφορους τρόπους (εφαρμογή έκκεντρων, φιγούρες με κίνηση, παιχνίδια με συγχρονισμό, ) συναρμολόγηση τροχών/αξόνων για κίνηση σε απλά οχήματα κατασκευές δομών (σκελετοί χάρτινοι, ξύλινοι, με ψαλίδια,..) συνδυασμός, ανάμιξη, επεξεργασία υλικών για παραγωγή πιο στέρεων δομών (πχ. τριγωνικές γωνίες στις άκρες ενός ξύλινου πλαισίου το ενδυναμώνουν) ηλεκτρικά κυκλώματα, διακόπτες, κυκλώματα με απλούς διακόπτες και παραλλαγές τους χρήση ενέργειας (μηχανικής, ηλεκτρικής) για κίνηση, μετατροπές ενέργειας 4. Ηλεκτρονικός υπολογιστής και ΤΠΕ μέρη του η/υ (γνωριμία) βασικές δεξιότητες χειρισμού η/υ (εκκίνηση, κλείσιμο, ποντίκι, εργαλειοθήκη) χειρισμός αρχείων (άνοιγμα, αντιγραφή-αποκοπήεπικόλληση, αποθήκευση-ανάκληση, εκτύπωση) επεξεργασία κειμένου λογισμικό σχεδίασης (paint, logo, ) διαδίκτυο, παγκόσμιος ιστός (διερεύνηση, αναζήτηση πληροφοριών, επικοινωνία) 5. Τεχνολογία και κοινωνία τεχνολογία και ανθρώπινες ανάγκες (παλαιός-σύγχρονος τρόπος εύρεσης τροφής, στέγης, ενδυμασίας) αποτελεσματικότητα τεχνικών προϊόντων (ανάγκη προϊόν, χρησιμότητα και εξέλιξη προϊόντων)