ΑΘΗΝΑΣ «Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ» ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ (ΚΩΜΗ) Όταν θυμάμαι το χωριό μου, είναι σαν να θυμάμαι τον ίδιον μου τον εαυτό

Transcript

1 ΑΙΟΛΟΥ ΙΛΙΟΥ ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΤΣΑΜΑΝΤΙΩΤΩΝ ΑΘΗΝΑΣ «Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ» ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ (ΚΩΜΗ) ΕΤΟΣ ΦΥΛΛΟ 1ο ΦΥΛΛΟ 10ο - IANOYAΡΙΟΣ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 5ο ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΤΟΣ 3ο - ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: 2010 ΓΡΑΦΕΙΑ: ΠΕΡΕΣΙΑΔΟΥ ΓΕΡΑΝΙΟΥ ΑΘΗΝΑ Τ.Κ. Τ.Κ ΤΗΛ. ΤΗΛ.: Όταν θυμάμαι το χωριό μου, είναι σαν να θυμάμαι τον ίδιον μου τον εαυτό Π Ρ ΟΑΦΙΕΡΩΜΑ Σ Κ Λ Η Σ Η ΕΚΤΑΚΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΣΤΙΣ 20/3/2011 ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΗΣΙΑ Το Διοικητικό Συμβούλιο της Αδελφότητας Τσαμαντιωτών ο «Άγιος Δημή- Η ιστορική Βυζαντινή Ι. Μονή ΧΟΡΟΣΥΝΕΣΤΙΑΣΗ Αγίου Γεωργίου τριος» καλεί όλους τους Τσαμαντιώτες σε Έκτακτη Γενική Συνέλευση την Κυριακή ΣΤΙΣ Αξίζει 27 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ καλύτερης 2011 τύχης! 20 Μαρτίου 2011 και ώρα 10:30 π.μ. στα Λόγω της οικονομικής κρίσης και της δύσκολης Γραφεία της Ομοσπονδίας Μουργκάνας Δύο σημερινής είναι οικονομικής τα σπουδαιότερα κατάστασης μνημεία μας πολιτισμού και ειδικότερα και κληρονο- τα χαμηλότερα ναστηριακή εισο- Σχολή της Καμίτσανης. τησης: «Συζήτηση Τζάφειον Γραφείο» πολης που πλήττει (δηλ. πριν το 1453) Γερανίου όπως η Μο- 44, 5ος όροφος με θέμα συζή- όλους δήματα, μιάς στον Δ.Σ. Τσαμαντά του Συλλόγου και στην μας «Άγιος Ο Ιωάννης Δημήτριος», περιοχή. ακούγοντας και λαμβάνοντας ται σε υπ σφραγίδα όψη αναγράφουσα Απόφαση Μονή του Εφετείου Αθηνών σύμφωνα Λαμπρίδης μετά αναφέρε- την υπ αριθ. 6001/2010 τελεσίδικη ευρύτερη πάρα Το ένα πολλές είναι το γνώμες βραβευμένο χωριανών και και του φίλων Αγίου αποφάσισε πλούσια να και μην αξιόλογα γίνει εκθέματα φέτος ο καθιερωμένος θε και επιπλέον ετή- ότι λειτουργούσε να πληρώσει ως το συνολικό ποσό των Γεωργίου της με Καμίτσανης την οποία ο Σύλλογός μας χρεώθηκε με σπρωτικό σιος χορός Λαογραφικό σε κοσμικό Μουσείο κέντρο που αλλά Γραμμάτων στην αίθουσα Σχολή για μια υπόθεση που άρχισε πριν του εκδηλώσεων έχουμε κάνει αφιέρωμα της Ομοσπονδίας σε προηγούμενα Γερανίου φύλλα 44, και 5ος που όροφος, ελπίζουμε την να Κυριακή νος Παΐσιος 27 Φε- ελθών εις την Μονήν την Μουργκάνας, Εκ των υστέρων το 1758 από ο τη ηγούμε- δωρεά του αείμνηστου χωριανού μας Σπύρου Τζάφη, στις 11/9/2006 με προβληθεί βρουαρίου και αναδειχτεί 2011 και όπως ώρα τα 12:00 αξίζει το βρήκε μεσημέρι μισοερειπωμένη με προφανώς από την υπ αριθ αγωγή της Μαρίας Σπ. και ελεύθερη το άλλο είναι είσοδο. η ιστορική Ιερά Μονή επιδρομές αλλοθρήσκων οι οποίοι σε Θα δεχτούμε με μεγάλη χαρά οτιδήποτε μπορείτε να φέρετε από πίτες μέχρι ό,τι άλλο πα- για ζημιά στο υπόγειο κατάστημά της. Βενετσιάνου κατά του Συλλόγου μας, ραδοσιακό ή με σύγχρονες συνταγές. Θα χαρούμε πολύ να ανταποκριθείτε Εμείς θα προσφέρουμε κρασί, τσίπουρο (Νίκου στο κάλεσμά μας και να διατυπώσετε Κουτούλη) και ποτά. Ελάτε με την καλή σας διάθεση. Είναι μια ευκαιρία να συναντηθούμε, να κουβεντιάσουμε και να χαρούμε τρώγοντας και διασκεδάζοντας. Σίγουρα θα περάσουμε καλά, βιώνοντας και απολαμβάνοντας, ένα μεσημεριανό Τσαμαντιώτικο γλέντι, με παραδοσιακούς χορούς, φαγητά, μουσική. Δηλώσεις συμμετοχής στα μέλη του Δ.Σ. του Συλλόγου τουλάχιστον τέσσερις μέρες νωρίτερα για την αρτιότερη οργάνωση της εκδήλωσης. Με εκτίμηση Το Δ.Σ. Το Δ.Σ. της Αδελφότητας Τσαμαντιωτών Αθήνας «Ο Άγιος Δημήτριος» Λαογραφικό εύχεται Μουσείο στους απανταχού Τσαμαντιώτες και φίλους Χρόνια Πολλά με υγεία και ευτυχισμένο το Το ξωκλήσι του Αγ. Δημητρίου στη Μάλια καλοπροαίρετα, τις σκέψεις, τις ιδέες και τις προτάσεις σας για το συγκεκριμένο θέμα που αφορά όλους μας. Περιμένουμε να συμμετέχουν ακόμη στη Γενική Συνέλευση συγχωριανοί μας γνώστες του αντικειμένου, οι οποίοι εκφράζοντες τις εξειδικευμένες απόψεις τους θα δώσουν τη δυνατότητα σωστής ενημέρωσης και εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ των συμμετεχόντων. Η όσον το δυνατόν μεγαλύτερη και πολυποίκιλη συμμετοχή σας θα οδηγήσει στην αντιπροσωπευτικότερη συλλογική έκφραση και σύνθεση απόψεών μας και ως εκ τούτου θα βοηθήσει στην αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεως για το σοβαρό αυτό ζήτημα που προέκυψε. Η Πρόεδρος και το Διοιk. Συμβούλιο της Αδελφότητας Τσαμαντιωτών εύχονται στους απανταχού συγχωριανούς και Θερμές ευχές για φίλους το του 2011 Τσαμαντά ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ-ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ Για το Δ.Σ. Η Πρόεδρος Ευτυχία Εξάρχου Θα σωθεί έστω στο παρά πέντε; του Αγίου Γεωργίου Καμίντσανης, Ναός Βυζαντινού ρυθμού μετά τρούλου, λαφυραγώγησαν το ιερόν τούτο ίδρυμα κάποιες από τις συχνές επιδρομές τους κομψότατος και καλαίσθητος Χαιρετίζουν που προσφέρεται ως χώρος αρχιτεκτονικού και Σ έναν από τους κίονες του Ναού εί- και κατόπιν το παρέδωσαν την εις έκδοση το πυρ. της εφημερίδας μας θρησκευτικού τουρισμού και του Λάβαμε οποίου πολλαπλές φωτογραφίες του Του έχουν κ. Σπύρου Ήρθα Μαλάμη, εγώ Τσαμαντιώτη ο ταπεινός και Δικηγόρου ελάχι- Αθηνών και ναι γραμμένη δημοσιεύουμε η εξής επιγραφή: τους παρακάτω χαιρετισμούς για την έκδοση της εφημερίδας μας κοσμήσει διάφορα ημερολόγια Της και Βάνας τουριστικούς οδηγούς και περί του Τους οποίου ευχαριστούμε Γεωργίου Καμίτσανης θερμά για και τα κάθισα καλά και κά-ενθαρρυντικά και συγκινητικά τους λόγια. στος Ντάικου Παΐσιος - Ευστρατίου, εις την Μονήν Δικηγόρου του Αγίου Ιωαννίνων θα αναφερθούμε στο σημερινό αφιέρωμα της εφημερίδας. είχαν που την κεφαλήν κλίναι. τω εις τον ίσκιον μήνες τρεις και δεν Προς παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος ίσως θα ήταν σκόπιμο το Δ.Σ. της Αδελφότητας Την Συντακτική Επιτροπή της εφημερίδας των απανταχού Τσαμαντιωτών, είναι ό,τι έλειπε να βάλει μια συμβολική ετήσια συνδρομή. Το Τσαμαντάς κείμενο βασίζεται στο βιβλίο του Ενταύθα Και ηύρα για κομμάτι την διατήρηση Εκκλησία και μόνον, όχι άλλο τίποτας, συνέχιση της Τσαμαντιώτικης πολιτισμικής Φυσικά ξεχωριστή υποχρέωση των Τσαμαντιωτών όπου γης είναι να στηρίξουν με κάθε του Τσαμαντιώτη Λαογράφου Ν. Νίτσο από την Βάπτισιν φύλλου εως το Χαγιάτι, κληρονομιάς, τόσο μεστής, με το Με τίλο την Μονογραφία ανάγνωση περί και του της εν τέταρτου Η- τόσο έξω αξιόλογης ήταν η εκκλησία ευτυχής, μόνον, και μη θαυμάσει τινάς εις και τόσο απαραίτητης. τρόπο αυτή την καλοστημένη εφημεριδούλα όχι πείρω της εφημερίδας μνήμης του Τσαμαντάς Τσαμαντά. αισθάνομαι Μπράβο σας. μόνο να σταθεί, αλλά να γίνει ακόμη καλύτερη αποστέλλοντας τα θερμά μου συγχαρητήρια αυτόν. Μόνον για η χάρις Χολαργός του Θεού και η Οι φθαρμένοι Με αγάπη από την υγρασία και πλουσιότερη. τοίχοι του κτιρίου (φωτογραφία πριν 2 χρόνια) Ιστορικό την πρωτοβουλία, ΙΔΡΥΣΗΣ την της τόλμη Μονής και την επιτυχημένη πρεσβεία του Αγίου και το έλεος των Σπύρος Α. Μαλάμης Μ αυτές τις σκέψεις στέλνω 50 για την παρουσία χρονολογία σας στον ίδρυσής Ηπειρωτικό της χάνεται εκδοτικό ευσεβών χώρο. Χριστιανών τα ετελείωσε.... Ήταν το 2005, που με αφορμή το Συνέδριο στον Τσαμαντά με θέμα ***** εφημερίδα στη μνήμη της Τσαμαντιώτισας μάνας Η Στη στα βάθη σημερινή των αιώνων. εποχή Πολλοί οικονομικής τόποθετούν και αβεβαιότητας, την απαρχή της πολιτισμικής στα χρόνια της πενίας ζήλω και επιδίδεται της από το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μπρίστολ με επι- αναταραχής Αφού εσκήνωσε "Κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Κληρονομιά - Μουσεία" που διοργανώθηκε Η εκεί έκδοση κινηθείς της εφημεριδούλας θείω του χωριού μας μου Κατερίνας Ντάικου, το γένος Σπύρου και ήταν στα μια έργα πολύ ανοικοδόμησης με προσωπική αίτερα εργασία, στους χαλεπούς χρηματι- καιρούς ευχάριστη επικρατούσης λαθεμένης άποψης, ότι η σωτηρία κεφαλής έκπληξη τον για καθηγητή μένα. Ιδι- αυτού Μαρίνας κ. Δημήτρη Τσουρή, Κωνσταντακόπουλο που φέτος και πέρασαν τη συμμετοχή έντεκα τοπικών παραγόντων που ζούμε. και ειδικών χρόνια Μουσειολόγων, από τον θάνατό ευαισθητοποιήθηκε της. η τότε Νομαρ- Βυζαντινής αυτοκρατορίας. μας βρίσκεται στον κλειστό ατομικό μας χώρο, Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου κά βοηθήματα και Μπράβο άλλες προσφορές σε όσους το είναι άξιος ο κόπος σ όσους τολμούν να φυλάνε χία σκέφτηκαν Θεσπρωτίας αλλά και ξεκίνησε προπαντός από τους σε όσους περιοίκους υλοποιούν μια Γιάννενα προσπάθεια 10 επανόρθωσης Δεκέμβρη 2010 του κτιρίου με αλλαγή Μαργαρίτης Ευαγγελίδης μας πληροφορεί ότι στην Ήπειρο υπήρχαν Μονές Ωστόσο επειδή γνωρίζω ότι μια τέτοια προ- Από μάνα Τσαμαντιώτισα και επικουρίαν Θερμοπύλες και αναμμένους δαυλούς - οδηγούς. των την μπροστινών ιδέα. παραθύρων σε αλουμινιένια και την αντικατάσταση Βάνα της κεντρικής Ντάικου και προ Η σύνδεση της πτώσεως μέσα της από Κωνσταντινού- την εφημερίδα σας, του Συνέχεια στη σελίδα 5 Συνέχεια στη σελίδα 8 σπάθεια χρειάζεται πολλή δουλειά και χρήματα, Από πατέρα Λιζντινό

2 2 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2011 Εκείνοι που έφυγαν Πέτρος Μάτσης Τσαμαντάς Αθήνα 2012 ετών 82 Ο Πέτρος Μάτσης γεννήθηκε στον Τσαμαντά αλλά έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στον Πειραιά. και στην Αθήνα,κυρίως. Ήταν ένα παιδί που «έπαιρνε τα γράμματα» και το μόνο από τα πέντε αδέρφια της οικογένειας του Βασίλη και της Ειρήνης Μάτση που σπούδασε. Ίσως γιατί, ε- κτός από την αγάπη του για τα γράμματα, ήταν ο μικρότερος αδελφός και οι συνθήκες εν τω μεταξύ είχαν γίνει ευνοϊκότερες. Ο Πέτρος τελείωσε το Πέμπτο Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιά «Ο Θεμιστοκλής» και οι συμμαθητές του έχουν να λένε για τις επιδόσεις του στα μαθήματα και κυρίως στα Αρχαία Ελληνικά. Στη συνέχεια σπούδασε φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και εργάστηκε στο Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού. Υπήρξε λαμπρός επιστήμονας και σπάνιος άνθρωπος, ακέραιος και ειλικρινής μέχρι...παρεξηγήσεως! Εκτός από το ερευνητικό του έργο στην Α- καδημία Αθηνών, όπου διακρίθηκε για την ε- πιστημονική του επάρκεια, την συστηματική προσήλωση και την ακάματη εργατικότητα, μας άφησε ένα πολύτιμο βιβλίο τα «Τσαμαντιώτικα Δημοτικά Τραγούδια».(2001) που έχει πάρει ήδη τη θέση του στην Κιβωτό της Δημοτικής μας παράδοσης. Η ανηψιά του η Σταυρούλα Μηλιώνη έχει στα χέρια της τα χειρόγραφα της αυτοβιογραφίας του. που της εμπιστεύτηκε ο ίδιος, με τον εύγλωττο τίτλο «Τρεις φουρτούνες μια μπουνάτσα». Εύχομαι να εκδοθεί σύντομα. Στις 25 Φεβρουαρίου, αυτής της χρονιάς, χάσαμε τον Πέτρο. Η κηδεία του έγινε στις 29 Φεβρουαρίου στην Αγία Τριάδα Φιλιατών, ό- που αναπαύεται δίπλα στο τάφο των γονιών του και της γυναίκας του Μαρίνας, που είχε φύγει νωρίτερα, τον Ιούλιο του Ο Πέτρος με τη Μαρίνα έζησαν αγαπημένοι πολλά χρόνια πριν τους χωρίσει ο θάνατος, μόνο για 7 μήνες. Τώρα ελπίζουμε να είναι και πάλι μαζί. Έχουν πολλούς δικούς τους Εκεί. στην «ξενιτιά» του Κάτω Κόσμου και πολλούς αγαπημένους εδώ που θα τους θυμούνται για πάντα. Ο Πέτρος έχει τους γονείς και τα αδέρφια του: τον Σωτήρη, που έφυγε πρώτος, τον Γιώργο που έφυγε νεώτατος το 1949, καθώς σκοτώθηκε στη μάχη της Φλώρινας, ανάμεσα στους αντάρτες και τον στρατό. Ο Γιώργος ήταν για τον Πέτρο ένα λαμπρό πρότυπο ήθους και αυτοθυσίας. Έχει εκεί τον Γρηγόρη, τον ξενιτεμένο και σπάνια ιδωμένο αδερφό που πέθανε το 2011 στον Καναδά και τον Σπύρο, τον σώφρονα επιχειρηματία και υποδειγματικό οικογενειάρχη που άφησε πίσω του παιδιά και εγγόνια τα οποία αγάπησαν και φρόντισαν τον Πέτρο και τη Μαρίνα: η Έλλη, που τους σκέφτεται όλους, η Ειρήνη, η Σταυρούλα, που του παραστάθηκε στα τελευταία του, με συγκινητική αφοσίωση, η Αθανασία, η Ιουλία και οι άντρες τους. ο Βασίλης, η Γιώτα και η θεία Ελένη,(η Σπύραινα). Με τον πατέρα μου τον Γιάννη Γκανά, που ήταν πρώτα ξαδέρφια, αντάμωναν στο Φιλιάτι, στου Τσαμαντά ή στην Πόβλα, ενώ ο αδερφός μου ο Κώστας όποτε ερχόταν από την Αμερική, καλοκαίρι συνήθως, θα έκανε μια στάση στο Φιλιάτι για τον Πέτρο και τη Μαρίνα. Η αδερφή μου η Ελένη έμενε κοντά τους και είχε την έγνοια τους ενώ εγώ. τους χρωστάω πολλά αλλά δεν είναι της ώρας... Είπα στην αρχή ότι ο Πέτρος ήταν ένας «σπάνιος άνθρωπος, ακέραιος και ειλικρινής μέχρι... παρεξηγήσεως». Όσοι τον γνώριζαν μπορούν να μαρτυρήσουν για «του λόγου το αληθές». Είχε αρχές αδιαπραγμάτευτες και απόψεις ακλόνητες και δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του. Θα συζητούσε μαζί σου ζωηρά και μεγαλόφωνα, με ένταση και πάθος που δεν τον εμπόδιζαν όμως να αναγνωρίσει το δίκιο σου και αμέσως μετά τη «φουρτούνα» να περάσει στη «μπουνάτσα», αστειευόμενος με το χαρακτηριστικό γέλιο του που θύμιζε άκακο παιδί. Το μόνο «κακό» με τον Πέτρο ήταν ότι δεν μπορούσε να κρατήσει μυστικό, κάτι που δείχνει επίσης ότι είχε μια παιδική ψυχή. Θυμάμαι τη μάνα του τη γιαγιά Ρήνη να του λέει «σε ξεσκέπαστο σπίτι γεννήθηκες παιδάκι μου;» κι αυτός να το παραδέχεται και να γελάει καλόκαρδα και ηχηρά... Αυτό το γέλιο του, μακάρι να ακούγεται κι εκεί Κάτω ή Πάνω, ποιος ξέρει, και να διασκεδάζει τους «ξενιτεμένους» μας αλλά, γιατί όχι, και τον ίδιο το Θεό, που προορίζει τον Πέτρο μας για τον Παράδεισο, εκτός κι αν έχει ο ίδιος αντίρρηση, ως συνεπής κομμουνιστής... Ο Πέτρος έφυγε από τη ζωή χωρίς να βασανιστεί ιδιαίτερα. Αυτό ήταν καλό για τον ίδιο αλλά ίσως άφησε ένα παράπονο σε κάποιους που δεν πρόλαβαν να τον «αποχαιρετήσουν». Ας τον αποχαιρετίσουμε, λοιπόν, όπως θα του άρεσε φαντάζομαι, με ένα Δημοτικό τραγούδι: Ενώ νια το χατήρι σου τρεις βάρδιες είχα βάλει Είχα τον ήλιο στα βουνά και τον αητό στους κάμπους Και το Βοριά το δροσερό τον είχα στα καράβια. Μα ο ήλιος εβασίλεψε κι ο απτός αποκοιμήθη Και το Βοριά το δροσερό τον πήραν τα καράβια Κι έτσι του δόθηκε καιρός του Χάρου και σε πήρε. Μιχάλης Γκανάς Ερασμία KENOY-Ρούμπη ετών 86 Εφυγε από τη ζωή στις και σε ηλικία 86 ετών η Ερασμία Ρούμπη, καταγόμενη από τον Τσαμαντά και χήρα του αείμνηστου φωτογράφου Τάσου Ρούμπη από τους Αγίους Πάντες. Η απώλεια της, γέμισε θλίψη τόσο την οικογένειά της αλλά και όλους όσους την γνώριζαν. Ο πράος χαρακτήρας της και τα πολλά χαρίσματά της την καθιστούσαν ιδιαίτερα αγαπητό πρόσωπο. Στα παιδιά της Μάκη, Γιώργο και Ελένη, καθώς και σε όλους τους συγγενείς και κυρίως στους αγαπητούς μας φίλους και αγαπημένα της εγγόνια Τάσο και Έρη, εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια. Και για τη θεία Ρέσμω, ευχόμαστε να συντροφεύει τον αγαπημένο της σύζυγο στην αιωνιότητα. Κων/νος Σ. Τσώνης Τα Κεράσματα της Θείας Εράσμιας Θα αναπολούμε την εποχή που από την κουζίνα της Θείας «Ρέσμως» δραπέτευαν γλυκιές μυρωδιές ζάχαρης και φρούτων, που ξεπερνούσαν τα σύνορα του σπιτιού της, της γειτονιάς της, της πόλης της... που μας καλούσαν να τα απολαύσουμε μέσα από τα πολύχρωμα γυάλινα βάζα, από το ράφι με τα κεράσματα... Το γλυκό κυδώνι με το καβουρδισμένο αμύγδαλο, το βερύκοκο, το κιτρολέμονο, το ραβανί, τα κουλουράκια,οι πίτες και τα μπουρεκάκια της, μοιράζονταν απλόχερα, όχι μόνο στα παιδιά της, τα εγγόνια της, τα ανίψια της, τους συγγενείς και τους φίλους, αλλά σε όλους γνωστούς& αγνώστους, φτωχούς & κατατρεγμένους... Η Θεία έφτιαχνε τα γλυκά της με μια μυστική, μαγική συνταγή. Το σιρόπι τους δεν εύφραινε μόνο τον ουρανίσκο σου, αλλά έσταζε βαθιά μέσα στα σωθικά σου, για να απαλύνει τη στενοχώρια, να γλυκάνει τον πόνο, που η Θεία Εράσμια μπορούσε να διακρίνει πίσω από το βλέμμα σου... Καλό Ταξίδι Θεία Εράσμια Αναστασία Στολάκη-Τρίγκου Γιώρη Νταής ετών 66 Στις 16 Ιανουαρίου απεβίωσε ο συγχωριανός μας Γιώρη Νταής γιος του Σταύρου και Θοδωρώς Νταής το γένος Μικρούλη, στην Α- θήνα όπου ζούσε και εργαζόταν. Ο Γιώρης ήταν ευγενική φυσιογνωμία, διακριτικός, με καλούς τρόπους, συμμετείχε σ όλες τις τραγουδιστικές εκδηλώσεις, με τα ηπειρώτικα τραγούδια που τα λάτρευε και σαν ερασιτέχνης ψάλτης έκανε την διαφορά. Όμως έφυγε νωρίς. Η κηδεία του έγινε στο Νεκροταφείο των Αγίων Αναργύρων και τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία συγγενείς, φίλοι, συγχωριανοί μας και γνωστοί. Στην αγαπημένη του Λουκία και σε όλους τους συγγενείς του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Ας είναι αιωνία σου η μνήμη.

3 Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2011 Πάσχα στο χωριό ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Εγώ έμενα στο Φιλιάτι αλλά πήγαινα συχνά στο χωριό στην γιαγιά μου. Και όταν βρισκόμουν εκεί το Πάσχα, τι ωραία που ήτανε! Θυμάμαι που πηγαίναμε κάτω στην Εκκλησία την Μ. Παρασκευή, με λύπη καθώς α- κούγαμε την καμπάνα να χτυπά πένθιμα. Προσκυνούσαμε τον επιτάφιο και μετά περνούσαμε από κάτω 3 φορές. Την Μ. Παρασκευή νηστεύαμε, ούτε λάδι δεν τρώγαμε, για να κοινωνήσουμε, κρατούσαμε όλοι τα κεριά που ήταν φτιαγμένα από γνήσιο κερί που μοσχομύριζε. Εμένα η γιαγιά μου το έκανε σαν σαλιγκάρι, ήταν ωραία, το χαιρόμουνα καθώς το κοίταζα ήταν ωραίο, αλλά πένθιμο. Το βράδυ στην εκκλησία ακούγαμε το η ζωή εν τάφω και ω γλυκύ μου έαρ, η πομπή του επιταφίου περιφερόταν 3 φορές γύρω από την Εκκλησία και ακολουθούσαν τον σκαλισμένο επιτάφιο μόνον οι άντρες, κρατώντας κεριά ενώ οι γυναίκες κάθονταν μπροστά από το ξώστρι της εκκλησίας. Μετά όταν επέστρεφε ο Επιτάφιος παίρναμε λουλούδια και τα βάζαμε στο εικόνισμα. Μετά περιμέναμε το Πάσχα, να βάλουμε τα καλά μας, Από την περσινή Ανάσταση στο χωριό να πάμε στην Εκκλησία, ν ακούσουμε το Χριστός Ανέστη, να μεταλάβουμε. Θυμάμαι όταν είπε ο Παπάς το Δεύτε λάβετε φως τρέξαμε έξω στο προαύλιο της εκκλησίας να πάρουμε το φως απ του παπά το χέρι. Και τότε αγκαλιές, φιλιά, αντάλασσαμε με πολλή αγάπη. Μετά πηγαίναμε μέσα στην εκκλησία και μεταλαβάναμε. Και πηγαίναμε όλοι στα σπίτια. Η γιαγιά μου έφερνε τ αυγά τα κόκκινα να τσουγκρίσουμε και μετά να φάμε την μαγειρίτσα μας και πριν από αυτό η γιαγιά μου άναβε το καντήλι με το φως που φέρναμε από την ανάσταση. Την άλλη μέρα χορούς και τραγούδια μέχρι την Αγία Κρήνη στου Βαρδέα που γίνότανε χαμός. Την άλλη μέρα την Κυριακή τρώγαμε το αρνί στην γάστρα που έψηνε η γιαγιά μου και το απόγευμα πηγαίναμε στη λειτουργία της αγάπη και μετά χορός και τραγούδια με το στόμα. Την Αγία Τρίτη πάλι χορός στα Βάρβα, που γινότανε χαμός. Τα θυμάμαι όλα αυτά με αγάπη και συγκίνηση, έιναι οι αναμνήσεις μου από το χωριό. Χρόνια Πολλά, Χριστός Ανέστη Λόπη Δήμου-Κέντρου Ο Τσαμαντάς μας έγινε μικρή εφημερίδα, και την διαβάζουμε όλοι μας, με αγάπη και λατρεία. Είναι μικρή στο μέγεθος μα όμως έχει αξία, Με αγάπη ετοιμάζεται, και με πολλή εργασία. Μόλις παίρνω τον Τσαμαντά, τρέχω και την αράζω, και με επιμέλεια πολλή, κάθομαι και διαβάζω. Αλήθεια εκείνη την στιγμή, αισθάνομαι ωραία, θυμάμαι τα όμορφα του Τσαμαντά την Ρήγω το κριάζι και χωρίς να θέλω βέβαια, τρέχει και κανά δάκρυ. Και τότε ήταν όμορφα φτιαγμένα με σοφία, και όλα είχανε θαρρώ, ιδιαιτέρα αξία. Είμαστε όλοι τρομεροί με αυτή την διάλεκτό μας, και όταν ανταμώνουμε βρίσκουμε όλοι τον εαυτό μας. Θυμάμαι πως περνάγαμε, και άσχημα και ωραία, και οι κοπέλες κάναμε, μαζί σωστή παρέα. Σε διασκέδαση καμιά, δεν είχαμε να πάμε, Ο Τσαμαντάς μας μονάχα μαζευόμαστε, μόνο να τραγουδάμε. Ήταν πολύ δύσκολα, τότε τα χρόνια εκείνα, γι' αυτό και πήραμε πολλοί, δρόμο για την Αθήνα. Είμαι μια Τσαμαντιώτισσα, το λέω και καυχιέμαι κι όταν μιλώ για Τσαμαντά, τα ωραία και παλιά θυμιέμαι. Η εφημερίδα μας ο Τσαμαντάς, είναι πολύ σπουδαία και όταν την διαβάζουμε νιώθουμε πολύ ωραία. 3 Τσαμαντά μου, Τσαμαντά, Κώμη της Θεσπρωτίας, με τον Άη Γιώργη τον θαυματουργό και το Μουσείο το Λαογραφικό. Και η Ευτυχία η πρόεδρος με αγάπη και φροντίδα βοηθάει μαζί με μας την Αδελφότητα, του Τσαμαντά κι εκδίδει και την Εφημερίδα. Λοπή Δήμου-Κέντρου Οι αρμοδιότητες του Τοπικού Εκπροσώπου Επικρατεί η άποψη, λανθασμένα βέβαια ότι ο Τοπικός Εκπρόσωπος της Κοινότητας δεν έ- χει πια αρμοδιότητες μετά την ισχύ του Καλλικράτειου Νόμου. Δημοσιεύουμε παρακάτω το άρθρο 82 του Καλ. Νόμου 3852/2010 όπου αναφέρονται όλες οι αρμοδιότητες που ασκεί ο εκπρόσωπος της Τοπικής Κοινότητος, ώστε να ενημερωθούν και οι συγχωριανοί μας και ο ίδιος και να αποφεύγονται έτσι οι εκατέρωθεν παρεξηγήσεις. Τοπικός Εκπρόσωπος ονομάζεται ο εκλεγείς υποψήφιος σε Κοινότητα με κάτω από 200 κατοίκους. Άρθρο 58 Αρμοδιότητες του δημάρχου Ο Δήμαρχος προασπίζει τα τοπικά συμφέροντα, κατευθύνει τις δράσεις του Δήμου για την υλοποίηση του σχεδίου ανάπτυξης, διασφαλίζει την ενότητα της τοπικής κοινωνίας και ασκεί τα καθήκοντά του με γνώμονα τις αρχές της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας. Άρθρο 82 Αρμοδιότητες εκπροσώπου τοπικής κοινότητας Ο εκπρόσωπος ασκεί τις ακόλουθες αρμοδιότητες: α) μεριμνά για την καλή κατάσταση του δικτύου εσωτερικής και αγροτικής οδοποιίας της τοπικής κοινότητας, εποπτεύοντας τις εργασίες συντήρησης και υποβάλλοντας προς την τεχνική υπηρεσία δια του αρμόδιου αντιδημάρχου, σχετικό υπόμνημα όπου αναγράφεται το είδος των εργασιών, ο τόπος και ο χρόνος που έγιναν αυτές, β) μεριμνά για την καθαριότητα των κοινόχρηστων χώρων και συνεργάζεται με την αρμόδια υπηρεσία του δήμου για την καλή τήρηση αυτής, γ) λαμβάνει μέτρα για την άμεση αποκατάσταση των ζημιών επείγοντος χαρακτήρα στα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης και σε εξαιρετικές περιπτώσεις αναθέτει την εκτέλεση των εργασιών αποκατάστασης ζημιών μικρής κλίμακας εάν από την καθυστέρηση αποκατάστασης δημιουργείται άμεσος κίνδυνος για την επαρκή υδροδότηση της τοπικής κοινότητας, ενημερώνοντας εγγράφως για το λόγο αυτόν τον αρμόδιο αντιδήμαρχο ή τον πρόεδρο της ΔΕΥΑ, δ) μεριμνά για την αποκατάσταση ζημιών και την καλή λειτουργία του δικτύου δημοτικού φωτισμού και συνεργάζεται γι αυτό με την αρμόδια υπηρεσία του δήμου, ε) μεριμνά για την καλή κατάσταση και την ασφάλεια των εγκαταστάσεων των παιδικών χαρών και συνεργάζεται με τον υπεύθυνο λειτουργίας των παιδικών χαρών του δήμου, στ) μεριμνά για την εύρυθμη λειτουργία, τη συντήρηση και την ευταξία του κοιμητηρίου της τοπικής κοινότητας, προεγκρίνει την κατασκευή οικογενειακών τάφων και λοιπών ταφικών μνημείων και εκδίδει τις άδειες ταφής, παράτασης ταφής και ανακομιδής οστών, ζ) καταγράφει τα μέσα και το ανθρώπινο δυναμικό που μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και είναι υπεύθυνος της ομάδας πυρασφάλειας της τοπικής κοινότητας. Για την κατάρτιση του σχεδίου πρόληψης πυρκαγιών και άλλων φυσικών καταστροφών συνεργάζεται με τα αρμόδια όργανα του δήμου ενώ κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων αντιμετώπισης πυρκαγιών ή φυσικών καταστροφών τίθεται στη διάθεση των αρμοδίων αρχών, η) είναι υπεύθυνος για την προστασία της δημοτικής περιουσίας στα όρια της τοπικής κοινότητας και έχει καθήκον να αναφέρει αμελλητί στον δήμαρχο ή στον αρμόδιο αντιδήμαρχο ζημίες ή προσβολές των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων του δήμου, θ) ενεργεί πληρωμές από την πάγια προκαταβολή, που συνιστάται κατά τις σχετικές διατάξεις. Χρηματικές προσφορές κατατίθενται στο λογαριασμό στην Αγροτική Τράπεζα Από εσωτερικό: Από εξωτερικό: ΙΒΑΝ GR ΒΙC: ABGRGRAA Παρακαλούμε να μην βάζετε χρήματα μέσα στα γράμματά σας γιατί είναι επισφαλή. Ασφαλής τρόπος είναι η κατάθεση στην Αγροτική Τράπεζα

4 4 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2011 Εκείνοι που έφυγαν Αγλαΐα Μπότσικου-Σταυρούλη ετών 91 Γυρίζω τριγυρίζω και σε ζητώ που είσαι γλυκιά μανούλα μου που τόσο σ αγαπώ; Η κόρη σου, Δέσποινα Έφυγε από την ζωή για την αντίπερα όχθη στις 17 Δεκεμβρίου στον Πειραιά η συγχωριανή μας Αγλαΐα- Μπότσικου σύζυγος του Μάρκου Σταυρούλη. Ένα αγαπημένο και ευγενικό ζευγάρι που μεγάλωσε με αγάπη και τρυφερότητα τις τρεις αξιαγάπητες κόρες τους και που έφυγαν από το χωριό οικογενειακώς το 1962 για να εγκατασταθούν μονίμως στον Πειραιά. Το 1988 έφυγε από την ζωή ο Μάρκος και από τότε η Αγλαΐα ζούσε μαζί με την κόρη της την Δέσποινα που ήταν μαζί της μέχρι και την τελευταία της πνοή. Η κηδεία της αείμνηστης Αγλαΐας έγινε στο Κοιμητήριο του Σχιστού. Εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στις αγαπημένες της κόρες, την Θάλλεια που ζει στην Αμερική, στη Δέσποινα και την Αριάδνη που ζούνε στον Πειραιά, στα εγγόνια της και σε όλους τους συγγενείς και φίλους. Αγγελική (Κούλα) Κώτση- «ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ» Τριμηνιαία έκδοση της Αδελφότητας Τσαμαντιωτών «Ο Άγιος Δημήτριος» Γερανίου 44, Αθήνα Ιδιοκτήτης: Αδελφότης Τσαμαντιωτών «Ο Άγιος Δημήτριος» Εκδότρια - Διευθύντρια: Υπεύθυνη κατά το Νόμο: Ευτυχία Λ. Εξάρχου Περεσιάδου 10 - Τ.Κ Αθήνα Τηλ.: & stsamantas@yahoo.gr Συντάσσεται από Επιτροπή Επιστολές - κείμενα ν αποστέλλονται στην διεύθυνση της εκδότριας Ευτυχίας Εξάρχου ή μέσω ηλ. ταχυδρομείου στο: klonodesign@gmail.com υπ όψιν Διευθύντριας της εφημερίδας Ηλεκτρονική σελιδοποίηση Χαλκιόπουλος Αναστάσιος Κλεισθένους 7, Αθήνα τηλ Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις του συγγραφέα και δεν αποτελούν κατ' ανάγκη και θέσεις της εφημερίδας. Μπάλλου 90 ετών Έφυγε από τη ζωή τον Μάρτιο του 2012 η Αγγελική του Γιώργη Κώτση, και σύζυγος του Φώτη Μπάλλου που ζούσαν στην Καμίτσιανη. Η κηδεία της έγινε στο Κοιμητήριο της Καμίτσανης και την συνόδευσαν στην τελευταία της κατοικία τα παιδιά της, οι συγγενείς της ο ανιψιός της εκδότης της ε- φημερίδας Τα Νέα των Φιλιατών Γιώργος Κώτσης (ήταν αδελφή του πατέρα του) φίλοι και συγχωριανοί. Συλλυπούμαστε τα παιδιά της Γιώργο, Φωτεινή και Θανάση, τα εγγόνια της, τους συγγενείς, τους φίλους. Μάρκος Σκόπας Ετών 87 Έφυγε από κοντά μας σε ηλικία 87 ετών ο συγχωριανός μας Μάρκος Σκόπας, αποβιώσας στο Γηροκομείο Φιλιατών, όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια. Ο αποθανών ζούσε και εργαζόταν στο Φιλιάτι, όπου στον κεντρικό δρόμο των Φιλιατών διατηρούσε γανωτήριο, έφτιαχνε γάστρες και κάθε είδους αντικείμενα. Συγχρόνως ασχολιόταν και με την μελισσοκομία. Η κηδεία του έγινε κατά επιθυμία του στο Ασπροκκλήσι στις 10 Ιανουαρίου 2012 με την φροντίδα του ανηψιού του Μάριου Μπέη. Τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία πολλοί Τσαμαντιώτες από το χωριό την Ηγουμενίτσα, το Φιλιάτι, Α- σπροκκλήσι, περίχωρα, φίλοι και συγγενείς. Τα συλλυπητήριά μας στον αδελφό του Μιχάλη Σκόπα, τον ανηψιό του Μάριο Μπέη και σε όλους τους συγγενείς του και φίλοι. Μαρίνα Στολάκη-Μπίτζα Ετών 99 Απεβίωσε τον Ιανουάριο του 2012 στην Αμερική η Μαρίνα Στολάκη-Μπίτζα αδελφή του Βαγγέλη και Γιάννη Στολάκη. Συλλυπούμαστε τα παιδιά και τα εγγόνια τους κι ας είναι αιωνία της η μνήμη. Ελευθερία Τσούγκρη-Λαγού ετών 99 Έφυγε από τη ζωή η τελευταία απομείνασα από το έτος γεννήσεως 1913 Λευτέρω του Τσούγκρη στις 6 Μαρτίου Ήτανε παντρεμένη με τον Μιχάλη Λαγό, ένα φιλήσυχο ζευγάρι και μετά τον θάνατό του η Λευτέρω ζούσε με την αγαπημένη της κόρη την Ελένη, που την είχε σαν κόττα μεσ το στάρι μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής της στην Κέρκυρα, όπου ζει πια μετά την συνταξιοδότησή της και μετακόμισή της από την Αθήνα. Η κηδεία της έγινε στο Κοιμητήριο του Τσαμαντά και τον συνόδευσαν, η οικογένειά της, οι συγγενείς της, φίλοι και χωριανοί μας. Τα θερμά μας συλλυπητήρια στα αγαπημένα της παιδιά Ελένη, Γιάννη, Μηνά, Λάζαρο που ταξίδεψε από την Γερμανία όπου ζει για να πει το τελευταίο αντίο στην μητέρα του, στα εγγόνια και σε όλους τους συγγενείς και φίλους. Ας είναι ελαφρύ το χώμα του Τσαμαντά που σε σκεπάζει αείμνηστη Λευτέρω και αιωνία σου μνήμη. Αντωνία Ευστρατίου Στις 12 Δεκέμβρη 2011 έφυγε απ τη ζωή, σε η- λικία 86 χρόνων η Τσαμαντιώτισα Αντωνία συζ. Ανδρέα Ευστρατίου. Η Αντωνία Ευστρατίου γεννήθηκε στον Τσαμαντά το Κατάγονταν από τη μεγάλη φαμίλια των Γιατραίων. Ήταν κόρη του Μυλωνά Πέτρου Ιατρού και της Μπαμπουριώτισσας Κατερίνας Καραμπίνα. Παντρεύτηκε τον Ανδρέα Ευστρατίου και έζησε μαζί του στο Στρατέϊκο στον Μπράνθη, πάνω από 60 χρόνια. Γέννησε και κουνάρισε εφτά παιδιά, δυο θυγατέρες και πέντε γυιούς. Απόκτησε εννιά εγγόνια και δύο δισέγγονα. Η Αντωνία, η Αντώνω όπως τη φώναζα/αγαπησιάρικα τα παιδιά της ήταν ήσυχη, ταπεινή και αξιαγάπητη γυναίκα. Δεν διεκδίκησε ποτέ και δεν κράτησε τίποτα για τον εαυτό της. Αφιέρωσε όλη τη ζωή της στη φαμίλια της, δουλεύοντας σκληρά, με τη γνωστή αυτοθυσία των γυναικών της Ηπειρώτικης γης και της γενιάς της. Ήταν απ τις τελευταίες γυναίκες του Τσαμαντά που γεννήθηκαν και πέρασαν όλη τους τη ζωή στο χωριό κάτω απ τις γνωστές σκληρές συνθήκες της εποχής τους. Αφησε την τελευταία της πνοή στην αγκαλιά των παιδιών και των εγγονών της που θα θυμούνται πάντα την τρυφερή, στοργική αγκαλιά της, το ανυπόκριτο γέλιο της, το αφράτο ζυμωτό ψωμί της και τις πεντανόστιμες τηγανίτες της. Ας είναι καλό το στερνό της ταξίδι. Ας είναι ε- λαφρύ το Τσαμαντιώτικο χώμα που τη σκεπάζει. Τα παιδιά της και τα εγγόνια της ευχαριστούν θερμά όλους όσους με οποιοδήποτε τρόπο συμμετείχαν στο πένθος της και προσφέρουν στην εφημερίδα του χωριού, στη μνήμη της 100 ευρώ. Βάνα Ντάικου-Ευστρατίου Τα θερμά μας συλλυπητήρια στα αγαπημένα της παιδιά Κώστα, Παύλο, Λαμπρινή, Πέτρο, Δημήτρη, Φιλάνθη και στις οικογένειές τους, στα εγγόνια της και σε όλους τους συγγενείς της. Ένας αποχαιρετισμός Σήμερα Τρίτη 13/12/2011 πήγαμε στον Τσαμαντά να συνοδέψουμε στην τελευταία της κατοικία μια κυρία. Την Αντωνία Α. Ευστρατίου που έφυγε από τον μάταιο ετούτο κόσμο. Εξαιρετική σύζυγος, υπέροχη μητέρα, πεθερά, γιαγιά. Καλή γειτόνισσα για τους γείτονες, καλή χωριανή για όλους. Ο ουρανός έκλαιγε μαζί με τα παιδιά της, τις τρεις νυφάδες της, τον γαμπρό της και τα υπέροχα εγγόνια της. Όλος ο κόσμος εκεί. Η Πόβλα, το Βαβούρι, ο Λιάς. Πρόσωπα θλιμμένα, γεμάτα αγάπη για την αγωνίστρια της ζωής, την ηρωίδα της οικογένειας, που έφυγε αθόρυβα γεμάτη αγάπη. Στο καλό γλυκιά Αντωνία. Το τσαμαντιώτικο χώμα που τόσα χρόνια παλίστρισες και δούλεψες να είναι ελαφρύ. Και το αεράκι της Μουργκάνας να σε δροσίζει. Συλλυπούμαι όλους τους δικούς σου. Ελένη Λαγού-Γκόγκα Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σκεπάζει τους συγχωριανούς μας εκλιπόντες και ας είναι αιωνία τους η μνήμη. Προσφορές στην Εφημερίδα-Σύλλογο Ευστρατίου Κων/νος εις μνήμη της μητέρας του (Τσαμαντάς) Κυράτσας Νικόλαος (Ηγουμενίτσα) Πανταζάκος Αχιλλέας (Αμερικής $ Κέντρου Δήμητρα (Ηγουμενίτσα) Στολάκης Μιχάλης Κέντρος Γεώργιος Μπάλης Ηλίας... 20

5 Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2011 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Η ιστορική Βυζαντινή Ι. Μονή Αγίου Γεωργίου 5 Συνέχεια από τη σελίδα 1 και από ομογενείς ομοδόξων χωρών ταξιδεύοντας εις Ουγγαρία και Μολδοβλαχίαν εξασφαλίζοντας και την βοήθεια των εκεί Ορθοδόξων πολυτάλαντων Μονών, υπό την διακυβέρνηση των Φαναριωτών. Ύστερα από 15 χρόνια το 1773 ολοκληρώθηκε η οικοδομή εν τω συνόλω λίθινη στερεά και ευπρόσωπος έχουσα εν τω μέσω Ναόν του Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Ο Ναός αυτός είναι κομψότατος, Βυζαντινού ρυθμού εν είδει σταυρού έχων τρούλλον, με τύμπανον. Κοσμείται με τοιχογραφίες καθ' όλον του το εσωτερικό. Έχει η Μονή πολυάριθμα κελιά, μαγειρείο, εστιατόρια, αίθουσες αποθήκες, σταύλους όλα τα απαραίτητα για να κοινοβιεί το πλήθος των μοναχών και να διαιτείται κοινοβιακώς, αποφεύγοντας, κάθε εγωϊστική και συμφεροντολογική φροντίδα επ απειλή αφορισμού. Η καλαίσθητη ανακαινισθείσα Ιερά Μονή εφημίσθη ταχέως και για πάρα πολλά χρονια αποτελούσε κεντρική εστία γραμμάτων όπως αποδεικνύεται και από την πλούσια βιβλιοθήκη που διάθετε, εκπέμποντας φώτα ελληνικής και χριστιανικής παιδείας, θρησκευτικό, πνευματικό και εκπαιδευτικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής συμπεριλαμβανομένης και της Βορείου Ηπείρου. Η προσφορά της θεωρείται τεράστια αν αναλογισθεί κανείς ότι η περιοχή διατελούσε υπό τουρκική κατοχή. Τοποθεσία Μονής άγνωστος πρώτος κτήτωρ της Μονής Ο αυτής (πριν το 1453) ο επιλέξας δια τον Ιερόν σκοπόν του την περικαλλή αυτή τοποθεσία εκ των ρομαντικότερων τοπίων του Τσαμαντά με τα μεγάλα δένδρα του πυκνού δάσους, με κήπους, με τα δροσερά τρεχούμενα νερά με το άφθονο γύρω από τη Μονή πράσινο χρώμα, αποδεικνύεται ότι είχε ποιητική την φύση και ρομαντική αντίληψη περί του καλού και του ωραίου, περί της υμνολογίας του ποιητή των πάντων. Επιπλέον η ιερότητα του πέριξ της Μονής πυκνού δάσους, απομάκρυνε τον καταστρεπτικό πέλεκυ των κατοίκων του Τσαμαντά και προφύλαξε τον εκπληκτικό του χώρο από την παντελή αποψίλωση αυτού. Περιουσία της Μονής Μονή είχε πλουσιώτατες γάιες, ελαιώνες, δάση, Η βοσκοτόπια και έξω από τα σύνορα του Τσαμαντά όπως στα χωριά Αχούρια, Λίντιζτα, Φοινίκι, Γυλά κλπ, περιουσία που προερχόταν από κληροδοτήματα, δωρεές, αφιερώσεις ευσεβών Χριστιανών, μικρό δε μέρος είχε αποκτηθεί και από αγορές των Ηγουμένων της. Η μονή χρειαζόταν ετησίως οκάδες σιτηρά. Τα μισά απ αυτά εδαπανώντο σε άρτο για τους διερχόμενους ξένους, του πτωχούς και τους έκτακτους εργάτες της Μονής. Τα υπόλοιπα μισά σιτηρά εδαπάνωντο για το προσωπικό της Μονής που πρέπει να αριθμούσε 25 άτομα εκ των οποίων τον μεγαλύτερο αριθμό αποτελούσαν οι Μοναχοί όπως καταμαρτυράται από τα πολυάριθμα κελία της. Εορτή Αγίου - πανηγύρι Το ετήσιο πανηγύρι της Μονής (23 Απριλίου) γινόταν πομπωδέστατα. Η μεγάλη εικόνα του Αγίου Γεωργίου μεταφερόταν έξω από τον Ναό για την τέλεση του Αγιασμού όπως και σήμερα και η λαϊκή παράδοση απέδιδε θαυματουργό δύναμη στην εικόνα, η οποία συνετάρρατε πολλάκις και παρέσυρε ασταμάτητα τον κρατούντα το κοντάριο με το λάβαρο του Αγίου. Ανάμεσα όμως στα κειμήλια της Ι. Μονής σημειώνεται και το εξής: Αργυρούν κιβώτιον περιέχον διάφορα τεμάχια αγίων λειψάνων με επιγραφή επ αυτού και αναγραφέν έτος 1779 το οποίο μεταφέρει την ημέρα της εορτής του Αγίου στην Καμίτσανη, ο ιερέας αρχιμανδρίτης Μεθόδιος από το Γηρομέρι εις το οποίο φυλάσσεται. Η εορτή του Αγίου Γεωργίου συγκέντρωνε πλήθος προσκυνητών όχι μόνον από τα γύρω χωριά αλλά και από τα λεγόμενα κατωχώρια, όπως το Φοινίκι κλπ. Η εξαιρετική Μοναστηριακή τοποθεσία με το εκπληκτικό δροσόλουστο φυσικό τοπίο, με τα γάργαρα νερά, με το σχετικώς δροσοτέρον κλίμα συνετέλουν, ώστε πολλοί κατωχωρίτες, όσοι μπορούσαν εκ πλούτου και κοινωνικής θέσεως όχι μόνον να προσέρχονται εις το ετήσιο πανηγύρι αλλά να διαθερίζουν εις την Μονήν. Απ εκεί και η ιδιαιτέρα ευλάβεια των Φοινικιωτών που ανέγειραν τα δικά τους δωμάτια όπως μας πληροφορεί η δεύτερη επιγραφή: το ήμισυ της Δυτικής σειράς των δωματίων εγένετο δαπάναις προκριτών τινών του χωριού Φοινίκι προβαίνοντες δε και σε δωρεές πολλών βιβλίων προς εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης όπως της Φοινικιώτισσας Ζωίτσας του Αγιασμός απ' την περσινή γιορτή του Αγ. Γεωργίου Δήμου Θεολόγη το έτος 1775 όπως είναι γραμμένο εις το βιβλίο Βίοι Αγίων. Ηγούμενοι της Ιεράς Μονής Οι άξιοι και φωτισμένοι ηγούμενοι που οδήγησαν το Μοναστήρι σε εποχές μεγάλης δόξας, ακομής και προσφοράς είναι οι παρακάτω και αναφέρουμε τα ονόματά τους χρονολογικά: Ο πρώτος κτήτωρ είναι άγνωστος (βυζαντινής εποχής) 1. Παΐσιος Α, είναι ο ανακαινιστής και ο δεύτερος κτήτωρ Κλήμης: 1765 ήρθε στη Μονή Αγαθάγγελος 4. Ζωσιμάς 5. Διονύσιος 6. Αγάπιος 7. Παΐσιος Β απεβιωσε Παππά Βασίλης εκ Φανερωμένης. 9. Ιγνάτιος Ακολουθούν κληρικοί από τον Τσαμαντά βραχείας περιόδου μέχρι τον διορισμό του τελευταίου Ηγουμένου. 10. Δαμιανός Πέσχος: Για την ζωή, το έργο, την ευστροφία και την φιλοπατρία του Παππά Πέσχου του τελευταίου Ηγουμένου, η προτομή του οποίου κοσμεί τον αύλειο χώρο της Ι. Μονής θα αναφερθούμε με ειδικό αφιέρωμα σε επόμενο φύλλο. ΕΥΤΥΧΙΑ ΕΞΑΡΧΟΥ Η Μονή Σήμερα Μετά τον θάνατό του τελευταίου Ηγούμενου Δαμιανού Πέσχα, η Μονή ερήμωσε και άρχισε να παρακμάζει. Τα κτίρια των κελιών κατέρρευσαν και διατηρήθηκε μόνο το Καθολικό, το οποίο χρησιμοποιούνταν ως ενοριακός Ναός του συνοικισμού Καμίτσιανη, ο οποίος είχε δημιουργηθεί εν τω μεταξύ, στην περιοχή γύρω από τη Μονή. Με το νόμο της Κυβέρνησης Ζαΐμη το 1933, καταργήθηκε από ανεξάρτητο Νομικό Πρόσωπο και συγχωνεύτηκε, όπως όλα τα υπόλοιπα Μοναστήρια της επαρχίας Φιλιατών, στη Μονή Γηρομερίου, ως Μετόχι. Η σημερινή κατάσταση της Μονής δεν θυμίζει σχεδόν τίποτε από το ένδοξο παρελθόν της, εκτός από το Καθολικό, το οποίο παρά τη φθορά των αιώνων διασώζει την αρχική του εντυπωσιακή μεγαλοπρέπεια. Βέβαια, τίποτε δεν μπορεί να αντισταθεί στον πανδαμάτορα χρόνο, ο οποίος αμείλικτα τρέχει και παρασέρνει στο πέρασμά του τα πάντα. Από αυτή τη νομοτέλεια δεν εξαιρείτει ούτε το Μοναστήρι του Άη- Γιώργη, και έτσι σήμερα οι περίφημες τοιχογραφίες του και το τέμπλο βρίσκονται σε οριακή κατάσταση. Συνεχώς, όμως σημειώνονται αποκολλήσεις και καταπτώσεις του αγιογραφικού στρώματος, ενώ το τέμπλο κατατρώγεται από το σαράκι με εμφανή πλέον τον κίνδυνο κατάρρευσης. Το 1909 πραγματοποιήθηκαν από εξειδικευμένα συνεργεία καιμ ε την ε- πίβλεψη της αρμόδιας 8ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, οι ενέργειες εξασφάλισης των στατικών του μνημείου, οι οποίες απαιτούνται ως απαραίτητη προϋπόθεση για την έγκριση της μελέτης συντήρησης όπως: α) αποκατάσταση της στέγης, β) τοποθέτηση ελκυστήρων, γ) περιμετρική υποθεμελίωση δ) αφαίρεση νεωτέρων εξωτερικών προσθηκών ε) καθαρισμός τοιχοποΐας και ς) αρμολόγημα για τη στεγανοποίηση. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών συντήρησης, απομένει ο εξοπλισμός του Καθολικού αφού είναι απογυμνωμένο από όλα τα παλαιά σκεύη και λειτουργικά αντικείμενα. Η εγκατάλειψη εξαφάνισε όλα τα παλαιά έπιπλα (στασίδια, αναλόγια κλπ), φωτιστικά (πολυελαίους, καντήλια, μανουάλια κλπ), άμφια, δισκοπότηρα, εξαπτέρυγα κ.α.). Τα τελευταία χρόνια έγιναν τα πρώτα σημαντικά βήματα για την αναστροφή αυτής της πορείας προς την καταστροφή. Με την ανάληψη δράσης και εκπονήθηκε ειδική μελέτη για τη συντήρηση των τοιχογραφιών και των ξυλογλύπτων του Καθολικού, γεγονός που αποτελεί και το σημαντικότερο βήμα για τη σωτηρία του μνημείου. Ήδη, η μελέτη κατατέθη στις αρμόδιες διευθύνσεις του Υπουργείου και αναμένεται η ολοκλήρωση της διαδικασίας των εγκρίσεων, αφού όλο το έργο εντάχθηκε για χρηματοδότηση στις δράσεις του προγράμματος Πίνδος και ελπίζουμε στην δημοπρασία του έργου σύντομα. Μέσα στα μελλοντικά σχέδια αποκατάστασης της Μονής, είναι βέβαια και η αναστήλωση του λοιπού κτιριακού συγκροτήματος, πράγμα ιδιαίτερο μεγαλόπνοο, όσο και δύσκολο, για το οποίο ωστόσο έγιναν τα πρώτα βήματα, με την έναρξη της διαδικασίας για τη σύνταξη της σχετικής μελέτης. Σήμερα, το Μοναστήρι βρίσκεται σε μια κατάσταση για την οποία κανένας δεν μπορεί να είναι υπερήφανος, ενώ μόλις προ τριών ετών άρχισε κάτι να κινείται. Γι αυτό είναι υποχρέωση όλων να συμβάλλουμε με κάθε τρόπο και στο μέτρο του δυνατού στην περαιτέρω διατήρησή του. Το χρωστούμε στην ιστορία μας, το χρωστούμε στον Πολιτισμό μας και στους προγόνους μας. Μεθοδιοσ ντελησ

6 6 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2011 Άγιος Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος Απολυτίκιο Ως των αιχμάλώτων ελευθερωτής κατά των πτυχών υ- περασπιστής, ασθενούντων ιατρός, βασιλέων υπέρμαχος, τροπαιοφόρε Μεγαλομάρτυς Γεώργιε, πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών. Άγιος Γεώργιος ο αποκαλούμενος από την Ορθόδοξη Εκκλησία Μεγαλομάρτυρας και Τροπαι- Ο οφόρος είναι από τους δημοφιλέστερους Άγιους σε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο ακόμη και στις μουσουλμανικές χώρες όπου ο Άγιος τιμάται για τα άπειρα θαύματα που επιτελεί και σ αυτούς που καταφεύγουν με πίστη την χάρη του. Κατά την παράδοση ο Άγιος γεννήθηκε στην περιοχή της Καππαδοκίας της Μικράς Ασίας απ όπου καταγόταν, ο πατέρας του ο Γερόντιος, Έλληνας στρατιωτικός και συγκλητικός από μεγάλη και ένδοξη γενιά και αφού οι γονείς του φρόντισαν να λάβει σοβαρή μόρφωση στα ονομαστά σχολεία της περιοχής, στην διάρκεια της στρατιωτικής του καριέρας -από την ηλικία των 18 ετών- στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορική φρουρά ξεχώρισε για τις ικανότητες του και την ανδρεία του πήρε πολλά αξιώματα και οι νέοι της ευρύτερης περιοχής και οι στρατιωτικοί εθαύμαζαν και εκτιμούσαν, τα σπάνια χαρίσματα του, την ευγένεια, την παρρησία, το ήθος, το κάλλος, της ψυχής του, τα ψυχικά, πνευματικά και σωματικά του χαρίσματα. Κατά τους διωγμούς των Χριστιανών το 303 ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό και ο Αυτοκράτορας Διοκλητιανός προκειμένου να το κάνει να απαρνηθεί την πίστη του διέταξε να τον υποβάλλουν σε φρικτά βασανιστήρια και μαρτύρια τα οποία υπέμεινε με θαυμάσια καρτερία τελικά όμως αποκεφαλίστηκε στις 23 Απριλίου του 303. Το Αγιο λείψανό του οι χριστιανοί το μετέφεραν στην Λύδδα της Παλαιστίνης απ όπου καταγότανε η μητέρα του Πολυχρονία όπου έκανε άπειρα θαύματα κι εκεί και σε όλο τον κόσμο που καταφεύγει με πίστη στην χάρη του. Γιορτή της Γυναίκας 8 Μαρτίου Το κείμενο αυτό είναι από το βιβλίο του ποιητή μας Μιχάλη Γκανά με τον τίτλο «Γυναικών μικρές και πολύ μικρές ιστορίες» εκδόσεις «Μελάνι» και είναι από τα πιο αγαπημένα κείμενα κυρίως των γυναικών. Αφιερωμένο σε όλες τις γυναίκες. Κοιτάζει τα χέρια της Κοιτάζει τα χέρια της. Πώς έγιναν έτσι; Πού βρέθηκαν τόσες φλέβες, τόσες ελιές και σημάδια, τόσες ρυτίδες στα χέρια της; Εβδομήντα χρόνια τα κουβαλάει μαζί της και ποτέ δεν γύρισε να τα κοιτάξει. Ούτε τότε που ήταν χωρά, ούτε που μέστωσαν, ούτε που μαράθηκαν, ώσπου ξεράθηκαν. Όλα αυτά τα χρόνια η έγνοια της ήταν αλλού, όχι στα χέρια της: Μην κοπεί, μην καεί, μην τρυπηθεί, μην το παρακάνει το βράδυ με τον άντρα της-όποτε τύχαινε, μια στις τόσες- κι ακούσει πάλι τα λόγια του, καρφί στην καρδιά της «πού τα μαθές αυτά μω γυναίκα;» Κοιτάζει τα χέρια της σα να τα βλέπει πρώτη φορά. Ξένα της φαίνονται, έτσι που κάθονται άνεργα πάνω στη μαύρη ποδιά της, σαν προσφυγάκια. Έτσι της έρχεται να τα χαϊδέψει. Και τι δεν τράβηξαν αυτά τα χεράκια, στα κρύα και στα λιοπύρια, στη φωτιά, στα νερά, στα χώματα, στα κατουρά και τα σκατά. Πέντε χρόνια κατάκοιτη η πεθερά της, αλύχτησε ώσπου να της βγει η ψυχή. Κοιτάζει πάλι τα χέρια της. Τι θα τα κάνει; Να τα κρύψει κάτω από την ποδιά της να μην τα βλέπει, να τα χώσει στην περούκα της διπλανής, που κοιμάται με το κεφάλι γουλί, να τα βάλει στις μάλλινες κάλτσες που της έφερε ο γιος της μόλις του πε ότι κρυώνει εδώ στο γηροκομείο που Ο Μεγαλομάρτυρας Γεώργιος δεν άργησε να αγιοποιηθεί στη συνείδηση της Εκκλησίας και ευθύς μετά το μαρτύριό του, οι Χριστιανοί ανήγειραν μεγαλοπρεπή Ναό στη Λύδδα της Παλαιστίνης στον οποίο μετέφεραν τα ιερά λείψανα του από τον αφανή τόπο όπου βρισκόταν, καθώς και άλλους πάμπολλους Ναούς, σε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο. Προστάτης των αδυνάτων, ειλικρινής, άδολος, τροπαιοφόρος της Αγάπης και της Προσφοράς, με πολλά στοιχεία από τους ήρωες και ημίθεους της Αρχαιότητας. Έγινε ο πιο πολυτραγουδισμένος Άγιος και αντικείμενο λατρείας, η δε γιορτή του στις 23 Απριλίου μέσα στην ανοιξιάτικη ανθισμένη εποχή δίνει την ευκαιρία στους πιστούς για έναν πασχαλινό πανηγυρισμό προς τιμή του Αγίου σε όλα τα εξοχικά μέρη της πατρίδος μας. Θαύματα του Αγίου Γεωργίου Τα αποδοθέντα εις τον Άγιο Γεώργιο θαύματα είναι πάμπολλα. Τυφλοί έβλεπαν, βαθειά ασθενείς έβρισκαν την υγεία τους, αιχμάλωτοι επέστρεφαν στα σπίτια τους χάρη στην δύναμή του. Το πλέον όμως υμνηθέν θαύμα μιλάει για τον φόνο του δράκοντα και την σωτηρία της Βασιλοπούλας που ως μύθος προϋπήρχε. Ο Λαογράφος Νίκ. Πολίτης το θεωρεί ως αναβίωση του αρχαίου μύθου του Περσέα που έσωσε την Ανδρομέδα και ο μύθος αυτός ήταν ακόμη ζωντανός στην περιοχή της Καππαδοκίας. Εξ αιτίας της δρακοκτονίας επικράτησε στην εκκλησιαστική εικονογραφία να παρουσίαζει τον Άγιο επί λευκού ίππου να διατρυπά με το δόρυ του τον δράκο που συμβολίζει τις σκοτεινές και αρνητικές δυνάμεις των ανθρώπων, τον σκοτεινό εαυτό του καθ ενός. την έριξε η μοίρα της; Τόσα χρόνια δεν γύρισε να τα κοιτάξει και τώρα δεν μπορεί να πάρει τα μάτια της από πάνω τους. Κι όταν δεν τα κοιτάει ή κάνει πως δεν τα κοιτάει, την κοιτάνε αυτά. Άνεργα χέρια, τι περιμένεις, αφού δεν έχουν δουλειά κάθονται και κοιτάνε. Δεν είναι που κοιτάνε, ασ τα να κοιτάνε, είναι που κοιτάνε σαν να θέλουνε κάτι. Ξέρει τι θέλουν: να τα χαϊδέψει. Δεν θα τους κάνει τη χάρη. Ντρέπεται, γριά γυναίκα, να χαϊδεύεται στα καλά καθούμενα. Τα κοιτάζει κλεφτά και βλέπει μια σκουριά από καφέ στο δεξί. Σηκώνεται και πάει στο μπάνιο, πιάνει το μοσχοσάπουνο και πλένει τα χέρια της. Τα πλένει, τα ξαναπλένει, δεν λέει ν αφήσει το σαπούνι, της αρέσει έτσι που γλιστρούν απαλά το ένα μέσα στο άλλο, «κοίτα, λέει, που μ έβαλαν να τα χαϊδέψω θέλοντας και μη, τα σκασμένα» και γελάει από μέσα της που δεν την κοιτάνε τώρα όπως πριν, χαμένα μέσα στους αφρούς και τα χάδια, σαν να χουν κλείσει τα μάτια, μην τους πάει σαπούνι και τα πάρουν τα δάκρυα. Μιχάλης Γκανάς Το ποίημα αυτό είναι παραδοσιακό και είναι γνωστό από τότε από την Μικρά Ασία όπου έδρασε ο Άη Γιώργης, (και υπάρχει στις διάφορες τοπικές παραλλαγές). Εμένα μου το είχε στείλει η αείμνηστη ετών 66 ποιητική φύση κι ευγενέστατη, που έφυγε πρόσφατα από κοντά μας τον Φεβρουάριο του 2012 για την γειτονιά των αγγέλων. Άη Γιώργης και Δράκος Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου κι αφέντη καβαλλάρη αρματωμένε με σπαθί και το χρυσό κοντάρι. Άγγελος είσαι στη θωριά και Άγιος στη θεότη παρακαλώ σε βοήθα με Άγιε Στρατιώτη από το άγριο θεριό και δράκοντα μεγάλο όπου τον πήγαιναν άνθρωπο κάθε πρωί και άλλον. Αν δεν τον πήγαιναν άνθρωπο κάθε πρωί στην ώρα κανένανε δεν άφηνε να πιεί νερό στην χώρα. Τα μπουλένια (λαχνοί) τα ερρίξανε σε ποιον θέλουν να τύχουν και τα μπουλένια τύχανε στου βασιλιά την κόρη. Στην άκρη εκεί του πηγαδιού την δέσαν με αλυσίδες την όμορφη πριγκίπησσα με τις μακριές κοτσίδες. Ο Δράκος εξεκίνησε Άη Γιώργης εσηκώθη Φύγε απ εδώ αφέντη μου για να μην φάει κι εσένα. Τούτο το μέγα το θεριό που θέλει να φάει εμένα. Μα αυτός δεν χασομέρησε Μια κονταριά στο στόμα του ρίχνει και τον ξάπλωσε μέσα στης γης το χώμα. Σήκω και φύγε κόρη μου πήγαινε στους γονείς σου και πες τους πως σου γλίτωσα σήμερα την ζωή σου. - Για πες μου αφέντη μου καλέ ποιο είναι τ όνομά σου; - Εμένα Γιώργη μ έλεγαν απ την Καππαδοκία, κι αν θέλεις και για χάρισμα φτιάξε μια εκκλησία και κάτσε και ζωγράφισε Χριστό και Παναγιά. Στην δεξιά του την μεριά βάλε ένα καβαλλάρη με τ ασημένιο το σπαθί και το χρυσό κοντάρι. Ανακοίνωση Λόγω της εορτής του Πάσχα οι επιστολές που λάβαμε για το πανηγύρι του μοσχαριού και για το κυλικείο, μαζί με τις ανάλογες αναμνήσεις θα δημοσιευτούν στο επόμενο φύλλο.

7 Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2011 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ 7 Μεθόδιος Ντελής Ο δραστήριος Αρχιμανδρίτης-Ηγούμενος Γεννήθηκε: το 1972 στην Ελασσόνα Λάρισας ό- που μεγάλωσε και ολοκλήρωσε τις μαθητικές του σπουδές. Σπουδές: πτυχιούχος του τμήματος ποιμαντικής και κοινωνικής θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και γνώστης Αγγλικής Γλώσσας. Μοναχισμός: 1989, γνώρισε την Ιερά Μονή Γηρομερίου. 1990: Έγινε μοναχός στην εν λόγω Μονή. 1994: Χειροτονήθηκε Διάκονος. 1998: Χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και έλαβε το αξίωμα (οφίκκιο) του Αρχιμανδρίτου από Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Παραμυθίας κ. Τίτο Οκτώβριος: Ηγούμενος στη Μονή Γηρομερίου. Η εν λόγω Μονή μετά την συστηματική ανακαίνιση και ανασυγκρότηση της έχει αναδειχτεί ο κυριότερος πόλος έλξης προσκυνητών και επισκεπτών, απ όλα τα μνημεία της Θεσπρωτίας, λαμβάνοντας μάλιστα από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού το ειδικό βραβείο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος EDEN ως ο 4ος καλύτερος τουριστικός προορισμός στην Ελλάδα για το Εφημέριος της ενορίας Αγίου Γεωργίου της Τ.Κ. Τσαμαντά εξυπηρετώντας μέχρι σήμερα τις λειτουργικές ανάγκες των λιγοστών κατοίκων του συνοικισμού της Καμίτσανης : Δίδαξε Λειτουργική και Ποιμαντική στο Τμήμα Εκκλησιαστικής και Πολιτιστικής Κατάρτισης του ΙΕΚ Ηγουμενίτσας. Συγγραφική δράση: συνέγραψε το Προσκυνητάριον δηλ. το ι- στορικό της Μονής του Γηρομερίου και αρθρογραφεί στον Τοπικό Θεσπρωτικό Τύπο. Πολιτιστικές-Κοινωνικές δραστηριότητες: Συνεργάστηκε παλαιότερα με την αρμόδια επιτροπή της τέως Νομαρχιακής Αυτοδοίκησης για την Τουριστική Προβολή των Εκκλησιαστικών Μνημείων της Θεσπρωτίας και σήμερα, με τη συνεργασία της Περιφέρειας Ηπείρου, συνεχίζει τις προσπάθειες για την περαιτέρω ανάδειξή τους -και ιδιαίτερα αυτών της περιοχής της Μουργκάνας- με την εκπόνηση μελετών αναστήλωσης και συντήρησης και την εν εξελίξει ολοκλήρωση του Κέντρου Ορθοδόξου Πολιτισμού και Πληροφόρησης στους Φιλιάτες. Η θετική παρουσία του Μεθόδιου στη Μονή παρουσία του Αρχιμανδρίτη-Ηγούμενου Η Μεθόδιου Ντελή ως Ιερέως στην Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου Καμίτσανης από το 2008 υ- πήρξε θείο δώρο. Ήτανε τότε που ο Ναός της Μονής κινδύνευε πλέον δομικά σε σημείο μάλιστα να απειλείται το κτίριο με κατάρρευση λόγων των έντονων βροχοπτώσεων και της κακοσυντηρημένης στέγης και του τρούλου από μαστορέματα ανειδίκευτων εργατών την τελευταία δεκαετία. Παράλληλα από τις μεγάλες ποσότητες νερού που εισήλθαν στον Ναό εξαιτίας των κακοτεχνιών της συντήρησης έχουν υποστεί σημαντικές ζημιές οι υπέροχες και ανεκτίμητες τοιχογραφίες του Ναού. Όμως με την ανάληψη δράσης από τον Ηγούμενο Μεθόδιο, το συγχωριανό μας καθηγητή Δημ. Κωνσταντακόπουλο και άλλους Άγγλους καθηγητές που θεωρούν αυτά τα μνημεία ευρωπαϊκή κληρονομιά κατορθώθηκε με τις δυναμικές τους ενέργειες και το κύρος τους να ξεπεραστούν οι χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες του Υπ. Πολιτισμού και να αναλάβει την επίβλεψη και καθοδήγηση των εργασιών του Ναού η αρμόδια 8η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων και έτσι τελικά δομικά να σωθεί ο Ναός. Όμως χρειάζονται πολλά ακόμη! Χρειάζεται να βοηθήσουμε όλοι για ένα τέτοιο μνημείο που οι πρόγονοί μας έχτισαν πέτρα-πέτρα, με αγώνες, θυσείς, σε πολύ δύσκολες εποχές καταδεικνύοντας την ισχυρή τους θέληση την βαθειά τους πίστη. Ευτυχία Εξάρχου Νοσοκομείο Φιλιατών Ανακούφιση από την επιστροφή του Φωτογραφία απ' τα εγκαίνια του Νοσοκομείου το 1947 παρουσία του Ευ. Αβέρωφ και του Βουλευτού Χρ. Παπασ ταύρου που σ την ομιλία αναγνώρισε την πατρότητα του Νοσοκομείου στο Γιατρό Πέτρο Μπέμπη Το Νομαρχιακό Νοσοκομείο Φιλιατών επιστρέφει οριστικά στο προηγούμενο καθεστώς της αυτονομίας και αυτοδιοίκησης με ψήφιση Νόμου που το εξαιρεί οριστικά από την διασύνδεση και συγχώνευση με το Πανεπιστημιακό Νοσ. Ιωαννίνων. Η θετική αυτή απόφαση προκάλεσε ανακούφιση στους εργαζομένους στο Νοσοκομείο και στον Νομό Θεσπρωτίας, εμείς δε ευχόμαστε τα καλύτερα, να αναβαθμιστεί το Νοσοκομείο τόσο κτιριακά όσο και με την πρόσληψη προσωπικού. Γνωμικά Βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόχευτος. (Ζωή χωρίς γιορτές, είναι μακρύς δρόμος χωρίς πανδοχείο). - Δημόκριτος Στις οικογένειες που ζούνε δίκαια, πάντα έρχεται η τύχη των καλών παιδιών Αισχύλος Συλλογάται σωστά όποιος συλλογάται ελεύθερα Ρήγας Φεραίος Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία Ανδ. Κολοβός Σ αυτόν που τον ρώτησε: Τι είναι εύκολο; είπε. Το να δίνεις συμβουλές στους άλλους. Διογένης Λαέρτιος. Έστιν δίκης οφθαλμός, ος τα πανθ ορά. (Υπάρχει οφθαλμός δικαιοσύνης που τα βλέπει όλα). -Αισχύλος Ότι προσφέρει στους γονείς σου, τα ίδια περίμενε να πάρεις από τα παιδιά σου Διογένης Λαέρτιος Δώδεκα και μισή, πως πέρασε η ώρα. Δώδεκα και μισή, πώς πέρασαν τα χρόνια Κων. Καβάφης

8 8 ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2011 Λαμπρή Πάσχα Πασχαλιά Το Πάσχα είναι η πιο όμορφη χαρούμενη, η πιο αστραφτερή γιορτή και εορτάζεται με μεγάλη κατάνυξη και λαμπρότητα από τους Χριστιανούς σε όλον τον κόσμο, με πλήθος εθίμων και παραδόσεων που συνδέονται με τον εορτασμό του. Η Ανάσταση του Χριστού που αγγίζει τόσο βαθιά την ανθρώπινη ψυχή εορτάζεται μαζί με την Ανάσταση της φύσης και είναι διπλά χαρούμενη και φωτισμένη. Μας φέρνει το μήνυμα της ανανέωσης, της ελπίδας, της ε- νότητας, της αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς, της συμπόνιας. Το βαθύτερο νόημα του Πάσχα είναι η προσφορά αγάπης, είναι η γιορτή της αγάπης, αφού ο ίδιος ο Χριστός από αγάπη προς τους ανθρώπους προσέφερε τον εαυτό του για την σωτηρία της ανθρωπότητας. Ανάσταση! Είναι Καινούργια ζωή είναι η Αφύπνιση του καθ ενός. Τραγούδι του Λαζάρου στον Τσαμαντά Μεγάλη σημασία για τους μικρούς Τσαμαντιώτες είχε η γιορτή της Ανάστασης του Λαζάρου, ετοίμαζαν τα καλάθια και κρατώντας από ένα κουδούνι έψαλλαν διάφορα τραγούδια χτυπώντας συγχρόνως το κουδούνι ρυθμικά. Ως δώρα έπαιρναν αυγά κατά το πλείστον ή νομίσματα τα οποία στο τέλος μοιραζότανε. Ένα από τα τραγούδια του Λαζάρου του χωριού μας είναι και το παρακάτω: Σήμερα έρχετ ο Χριστός Ο επουράνιος θεός Εις την πόλη Βηθανία Μάρθα κλαίει και Μαρία. Λάζαρον τον αδελφόν τους Και πολύ αγαπητόν τους Τρεις ημέρες τον θρηνούσαν Και τον εμοιρολογούσαν. Την ημέρα την Τετάρτη Κίνησ ο Χριστός για να ρθει Και βγήκε η Μαρία Έξω από τη Βηθανία. Και μπρος Του γονυκλινεί Και τους πόδας του φιλεί. «Αν εδώ ήσουν Χριστέ μου, δεν θα πέθαιν αδελφός μου. Μα και τώρα γω πιστεύω Και καλότατα ηξεύρω, Ότι δύνασ αν θελήσεις Και νεκρούς να αναστήσεις». Λέγει : «Πίστευε Μαρία. Άγωμεν εις τα μνημεία». Τότε ο Χρηστός δακρύζει Και τον Άδη φοβερίζει. «Άδη, Τάρταρο και Χάρο, Λάζαρον θε να σου πάρω. Δεύρο έξω, Λάζαρέ μου, Φίλε και αγαπητέ μου». Λάζαρος απελυτρώθη Ανεστήθη και σηκώθη, Ζωντανός σαβανωμένος Και με το κερί ζωμένος. Πες μας, Λάζαρε τι είδες Εις τον Άδη όπου πήγες; -Είδα φόβους, είδα τρόμους είδα βάσανα και πόνους. Δώστε μου λίγο νεράκι Να ξεπλύνω το φαρμάκι Της καρδιάς, των χειλέων Και να μη ρωτάτε πλέον. Ο περσινός επιτάφιος στο χωριό, τον οποίο εστόλισαν η Χαρούλα Ράπρη και η Λαμπρινή Γούλια-Βαρβέλη Λαογραφικό Μουσείο Θα σωθεί έστω στο παρά πέντε; Συνέχεια από τη σελίδα 1 πόρτας του κτιρίου. έκτοτε δεν πραγματοποιήθηκε καμία εργασία στο κτίριο αλλά το ενέταξαν στο πρόγραμμα Πίνδος με τίτλο Συντήρηση-Βελτίωση Λαογραφικού Μουσείου Δημοτικού Διαμερίσματος Τσαμαντά. Όλοι περιμέναμε πως και πως να εγκριθεί η χρηματοδότηση για να αρχίσουν οι εργασίες του Κτιρίου που οι σημαντικές φθορές που έχει υποστεί μέχρι τώρα και υφίστανται καθημερινά απειλούν με την ίδια τους την ύπαρξη τις πάνω από συλλογές και εκθέματα που φιλοξενεί. Και εγκρίθηκε το πρόγραμμα Πίνδος για το Λ. Μουσείο το Μάρτη του Όμως το έργο που δημοπρατήθηκε "αβρόχοις ποσίν" δεν προβλέπει καμία εργασία συντήρησης και βελτίωσης του κυρίως κτιρίου του Μουσείου, γιατί πέρα από τα λούκια ομβρίων και μερικές άλλες εργασίες υδατοστέγεσης του κτιρίου τα υπόλοιπα έργα είναι βιτρίνα και εξωραΐσμός, όπως: Επένδυση εξωτερικής επιφάνειας με πέτρα επιφάνειας 370 τετρ. μέτρα. Επίστρωση δαπέδου και σκάλας (αυτή που είναι στις προτομές) με φυσική πέτρα επιφάνειας 52 τ.μ. Κατασκευή ξύλινου ταβανιού επιφανείας 320 τ.μ. Καλό είναι να γίνουν κι αυτές, πρώτα όμως να εξασφαλίζονται τα βασικά και αυτά έρχονται δευτερευόντως. Για τα 7 φθαρμένα παράθυρα και τη 1 πόρτα βορείως, για τους πράσινους, μουχλιασμένους, φθαρμένους τοίχους εντός του κτιρίου του Μουσείου, τα σανίδια που λείπουν κλπ, δεν προβλέπεται καμμία μέριμνα στην σύμβαση, ούτε για την απαράδεκτη πρόσοψη του Μουσείου μαζί με την παλαιά λίθινη ημικυκλική σκάλα που είναι υπό εγκατάλειψη. Ακόμη: έχουν εξασφαλιστεί τα στατικά του κάτω κτιρίου ώστε να αντέχουν το βάρος και τον όγκο του επάνω κτιρίου; Αγαπητοί χωριανοί: πρέπει να δραστηριοποιηθούμε όλοι τώρα, είναι η ευκαιρία με αυτό το πρόγραμμα που εγκρίθηκε να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες στο κτίριο, που φιλοξενεί το Λ. Μουσείου που ειναι πολιτιστικό κέντρο και κληρονομιά όχι μόνον του χωριού μας αλλά όλης της ευρύτερης περιοχής. Τώρα είναι η ευκαιρία να εφαρμοστεί το πρόγραμμα Πίνδος όπως έχει εγκριθεί Συντήρηση και βελτίωση Λ. Μουσείου Δ.Δ. Τσαμαντά. Eίναι μοναδική ευκαιρία για μας, πιστεύουμε με την αγάπη μας θα το πετύχουμε. Η Πρόεδρος του Λαογραφικού Μουσείου Ευτυχία Εξάρχου Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Οι δαπάνες για τα έργα ανακατασκευής του Ι. Ναού Στα πλαίσια της διαφάνειας κι ενημέρωσης των συγχωριανών μας σχετικά με την οικονομική δαπάνη για τις εκτελεσθείσες μέχρι τώρα εργασίες στερεώσεως στον Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Καμίτσανης, ο ενοριακός ιεράς της Ι. Μονής Αρχιμ. Μεθόδιος ανταποκριθείς στο πνεύμα της εφημερίδας μας για ενημέρωση των χωριανών μας σχετικά με τα έργα που πραγματοποιούνται με τις δωρεές και προσφορές των Τσαμαντιωτών όπως το συγκεκριμένο μας απέστειλε τα παρακάτω οικονομικά στοιχεία: 1) Ανακατασκευή στέγης ) Υποθεμελίωση ελκυστήρες ) Χάλκινες υδρορροές ) Καθαρισμός και αρμολόγηση εξωτερικής επιφάνειας Σύνολο Το ποσό αυτό καλύφθηκε: 1. Από τους ετήσιους τόκους της δωρεάς Στ. Μπέλλου Από δωρεά του αείμνηστου Χρ. Λιάγκου Από εισοδήματος του Ναού Σύνολο Η εκτέλεση των παραπάνω έργων πραγματοποιήθηκε από εξειδικευμένο συνεργείο από τα Γιάννεα με την έγκριση και επίβλεψη της αρμόδιας 8ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων. Ευχαριστούμε τον Ηγούμενο Μεθόδιο. Η ανταπόκριση αυτή είναι μια αρχή. Στο Λαογραφικό Μουσείο Ο Κώστας Ζούλας έφτιαξε στο όμορφο σχολείο δίπλα στην πλατεία της Παναγιάς Λαογραφικό Μουσείο. Κουράστηκε πάρα πολύ έκαμε θυσία και για το έργο του αυτό έχει μεγάλη αξία. Έδωσαν τα είδη τους όλοι οι Τσαμαντιώτες για να θυμούνται οι παλιοί και να γνωρίζουνε οι νιοί. Θέλει όμως βελτίωση εδώ και τόσα χρόνια είναι ζωντανός οργανισμός θέλει βοήθεια τώρα. Όλοι μας να βοηθήσουμε το Λαογραφικό Μουσείο Αρχές, ιδιώτες, ειδικοί και έτσι να αναβαθμιστεί. Λόπη Δήμου Κέντρου