Η βιομηχανία ξύλου της Μαλαισίας και η διαχειριστική πολιτική των δασών της

Transcript

1 Η βιομηχανία ξύλου της Μαλαισίας και η διαχειριστική πολιτική των δασών της Στις 6-16 Ιουλίου 2009 το περιοδικό μας είχε την τύχη να προσκαλεστεί από το Μαλαισιανό Συμβούλιο Ξυλείας (MTC - Malaysian Timber Council) σε ένα ταξίδι στην Μαλαισία για να παρακολουθήσει ένα δεκαήμερο πρόγραμμα πλήρους ενημέρωσης γύρω από τη βιομηχανία ξυλείας αλλά και τα δάση της Μαλαισίας. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν εκπρόσωποι κλαδικών περιοδικών, ενώσεων αλλά και περιβαλλοντολόγοι από διάφορες χώρες της Ευρώπης. Της Φανής Μοτεσνίτσα 82 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

2 Την τελευταία δεκαετία οι νόμοι γύρω από την υλοτόμηση των δέντρων και τη διαχειριστική πολιτική των δασών είναι όλο και αυστηρότεροι. Όλοι πλέον, ιδιοκτήτες δασών, υλοτόμοι αλλά και έμποροι οφείλουν να έχουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά που να πιστοποιούν πως τα προϊόντα τους δεν προέρχονται από παράνομη ξύλευση. Σε πολλές χώρες οι ποινές για παράνομη υλοτόμηση αλλά και για εμπόριο παράνομης ξυλείας είναι πά ρα πολύ αυστηρές. Η εικόνα που έχουμε στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας, όταν ακούμε για ξυλεία αλλά και προϊόντα που προέρχονται από Ασιατικές χώρες δεν είναι σαφής. Από τη μια γνωρίζουμε πως από εκεί προέρχεται ένα μεγάλο μέρος της τροπικής ξυλείας που εισάγουμε αλλά από την άλλη δεν έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα της προέλευσής τους, άρα και αμφιβολία τόσο για την ποιότητά τους όσο και για τη νομιμότητά τους. Η Μαλαισία είναι μια χώρα που είναι πολύ γνωστή για τα δάση τροπικής ξυλείας που διαθέτει, καθώς και τις εμπορικές σχέσεις που έχει με πολλές χώρες τις Ευρώπης όπως και με τη χώρα μας. To Μαλαισιανό Συμβούλιο Ξυλείας (Malaysian Timber Council - MTC) προσπαθώντας να ανατρέψει τη λάθος εικόνα που υπάρχει στην Ευρώπη για τα προϊόντα που προέρχονται από τη χώρα τους, εδώ και οκτώ χρόνια, πραγματοποιεί ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα προσκαλώντας εκπροσώπους από ευρωπαϊκές χώρες ώστε να γνωρίσουν από κοντά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η εν λόγω βιομηχανία στη συγκεκριμένη χώρα. Φέτος είχε την τύχη να προσκληθεί στο πρόγραμμα αυτό το περιοδικό μας το οποίο παραβρέθηκε στην Μαλαισία δια μέσω της αρχισυντάκτριάς του Φανής Μοτεσνίτσα. Οι υπόλοιποι προσκεκλημένοι στο φετινό πρόγραμμα ήταν: η κα Alice Heras από το γαλλικό κλαδικό περιοδικό Bois, ο κος Mr. Ireneusz Maciag από την πολωνική κλαδική εφημερίδα Gazeta Przemysłu Drzewnego, ο κος Andrea Brega από το ιταλικό περιοδικό Il Legno και ο κος Henrik Stoldt από το γερμανικό περιοδικό Parkett Magazin & Parquet International. Επίσης, παραβρέθηκαν ο κος Bert Kattenbroek εκπρόσωπος της Ολλανδικής Ένωσης Κουφωμάτων (NBvT), ο κος Michele Meoli εκπρόσωπος της ιταλικής ένωσης ξυλείας Fedecomlegno, ο κος Bernd Slesazeck εκπρόσωπος της επιτροπής αξιολόγησης εφοδιασμού ξυλείας της Ολλανδίας, η κα Rachel Butler υπεύθυνη διαχειριστικής πολιτικής δασών της Μεγάλης Βρετανίας και ο κος Christoph Rullmann Υπεραιωνόβιο Meranti 3.7% του συνόλου εξαγωγών της χώρας US $ 6 δις Μέγεθος της αγοράς εξαγωγών απασχολούνται (3.5% της συνολικής απασχόλησης) 4.07% ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) Σχήμα 1. Η συμβολή της βιομηχανίας ξυλείας στην οικονομία της Μαλαισίας 83

3 Managing Director της γερμανικής ένωσης για την προστασία των δασών (SDW). Το MTC - Μαλαισιανό Συμβούλιο Ξυλείας, ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1992 με πρωτοβουλία της ίδιας της βιομηχανίας ξύλου για να προωθήσει την ανάπτυξη της. Διοικείται από ένα Διοικητικό Συμβούλιο που τα μέλη του διορίζονται από τον Υπουργό βιομηχανίας και εμπορίου. Σκοπός του MTC είναι η προώθηση του εμπορίου ξυλείας της Μαλαισίας και η ανάπτυξη των εξαγωγών ξύλινων προϊόντων στην παγκόσμια α - γορά. Παράλληλα βοηθά στην ανανέωση και τεχνολογική εξέλιξη της κατασκευαστικής βιομηχανίας εκπαιδεύοντας τον κλάδο και παρέχοντας πληροφορίες και ενημέρωση στη βιομηχανίας. Πρωταρχικός του, όμως, στόχος είναι να βοηθάει στη βελτίωση της εικόνας της Μαλαισιανής βιομηχανίας στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΧΩΡΑ Η Μαλαισία είναι ένα ομοσπονδιακό κράτος που βρίσκεται στη Νοτιοανατολική Ασία. Εκτείνεται σε δυο ανεξάρτητες γεωγραφικές περιοχές, τη Μαλαισιανή χερσόνησο (όπου συνορεύει με την Ταϊλάνδη) και το νησί Βόρνεο (όπου συνορεύει με την Ινδονησία και το Μπρουνέι). Έχει πληθυσμό που ξεπερνά τα 25,5 εκατομμύρια, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2009 και έκταση 330,252 km. Πρόκειται για μια ομοσπονδία 13 πολιτειών και 3 ομοσπονδιακών διαμερισμάτων (Peninsular Ma - laysia, Sabah και Sarawak που παράγει και τη με - γα λύτερη ποσότητα ξυλείας). Χώρες Μεταβολή % Πολωνία ,138.1 Ουκρανία ,156.7 Καζακστάν Ρωσσία Ην. Αραβικά Εμιράτα , Κατάρ Σαουδική Αραβία Μπαχρέιν Ινδία , Σρι Λάνκα Πίνακας 1. Συνολικές εξαγωγές ξυλείας σε νέες αγορές σε εκατομ. Ringgit (1 Ringgit = EUR) Είδος εργοστασίων Αριθμός Πριστήρια 670 Εργοστάσια παραγωγής κόντρα πλακέ 53 Εργοστάσια επεξεργασίας ξυλείας 175 Εργ. Επίπλων/Ξυλοκατασκευών/Kουφωμάτων Blockboard 10 Εργοστάσια παραγωγής μοριοσανίδας 12 Εργοστάσια παραγωγής ΜDF 9 Πίνακας 2. Εργοστάσια παραγωγής ξύλινων προϊόντων (στοιχεία 2008) Η ομάδα των ευρωπαίων αντιπροσώπων με εκπροσώπους του δασαρχείου της Peninsular Malaysia 84 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

4 Η Μαλαισία έχει 5,46 εκατομ. εκτάρια προστατευμένων δια νόμου περιοχών από αυτά τα: 2,25 εκατομ. εκτάρια είναι Εθνικά Πάρκα αλλά και πάρκα προστασίας πανίδας (άγριων ζώων και πουλιών) και 3,21 εκατομ. εκτάρια δασών που είναι κάτω από μόνιμη προστασία και δεν γίνεται καθόλου ξύλευση. Αυτές οι περιοχές προστατεύονται λόγο της βιοποικιλότητάς τους και καταλαμβάνουν το 28% από τις συνολικές δασοσκεπείς εκτάσεις της χώρας και συνολικά το 16,6% της συνολικής έκτασης της χώρας. Οπότε μιλάμε για μεγάλης εκτάσης προστατευόμενες περιοχές. Καθένα γεωγραφικό διαμέρισμα της Μαλαισίας (Peninsular Malaysia, Sabah, Sarawak) έχει δι κό της Δασαρχείο (Forestry De par tment) τα οποία έχουν ιδρυθεί από τα τέλη του 1800!! Η Μαλαισία είναι πολύ ευαισθητοποιημένη σε θέματα διαχειριστικής πολιτικής των δασών και έχει θεσπίσει πολύ αυστηρούς νόμους ενώ οι κανόνες της αειφόρου διαχειριστικής πολιτικής της είναι ιδιαίτερα αυστηροί και τηρούνται στο έπακρο. Παλαιός δασικός δρόμος που έχει δεντροφυτευτεί και έχει αρχίσει να αναδασώνεται φυσικά ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΛΟΤΟΜΗΣΗΣ Το σύστημα ξύλευσης που εφαρμόζεται στη χώρα ονομάζεται Selective Management System και βασίζεται στην προεπιλογή κορμού που θα ξυλευτεί ο οποίος θα έχει κύκλο ζωής χρόνια, γεγονός που βοηθά τόσο στη διατήρηση και Διάγραμμα 1. Εξαγωγές ξύλινων προϊόντων Μαλαισίας ανά είδος (2008) Πριστή Ξυλεία 13.5% Koρμοί 9.0% MDF 5.1% BJC 4.4% Άλλα 4.7% Επεξεργασμένη ξυλεία 3.3% Ξύλινα Έπιπλα 30.4% Καπλαμάς 1.9% Κόντρα Πλακέ 27.8% 86 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

5 ανάπτυξη του είδους όσο και στη μεγαλύτερη δυνατή εκμετάλλευση πρώτης ύλης. Η επίσκεψή μας σε ένα δάσος που γίνονταν υλοτομίες ήταν κάτι παραπάνω από εντυπωσιακή και πλήρως κα - τατοπιστική. Η τακτική που ακολουθείται είναι η ακόλουθη: όλη η δασική έκταση χωρίζεται σε τετράγωνα και η ξύλευση γίνεται μόνο σε ένα τετράγωνο, επιλεκτικά σε κορμούς που είναι ηλικίας ετών. Αρχικά γίνεται η σήμανσή τους με ειδικά καρτελάκια τόσο χαμηλά προς τη ρίζα (ώστε να παραμείνει μετά την ξύλευση) όσο και πάνω στον κορμό. Στη συνέχεια δίνονται σαφείς οδηγίες για τον τρόπο που θα γίνει η κοπή και η ρίψη του κορμού ώστε να μην επηρεάσει άλλα μικρότερα δέντρα που βρίσκονται τριγύρω. Μετά την υλοτόμηση η πε - ριοχή ξαναφυτεύεται και παραμένει κλειστή για τα επόμενα χρόνια. Το εντυπωσιακό είναι πως στο συγκεκριμένο δάσος παρόλο που γίνονται χρόνια υλοτομίες δεν υπήρχε σημείο που να φαινόταν κενό από δέντρα και αυτό συμβαίνει γιατί η επιλογή είναι πολύ προσεκτική και επιλεκτική. Όταν ο υλοτόμος μπει στο δάσος θα βρει τη σήμανση στους κορμούς και θα κόψει μόνο αυτούς. Στη συνέχεια θα συμπληρώσει ένα τρίπτυχο δελτίο με όλες τις πληροφορίες του συγκεκριμένου κορμού. Το ένα φύλλο του τρίπτυχου κρατιέται από τον υλοτόμο, το δεύτερο πηγαίνει στο δασαρχείο της περιοχής και το τρίτο στον έμπορα που θα το αγοράσει. Οπότε ανά πάσα στιγμή ο Υλοτόμηση κορμών στη Μαλαισία (2006) Ομοσπονδιακό διαμέρισμα 000m 3 % Peninsular Malaysia ,44 Sabah ,37 Sarawak ,19 Σύνολο Ο κος Ηarnarinder Singh του Συμβουλίου Πιστοποίησης Μαλαισιανής Ξυλείας (ΜTCC) μας εξηγεί τη σήμανση των κορμών και παρουσιάζει τα τρίπτυχα δελτία που συμπληρώνονται για κάθε κορμό 88 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

6 Διάγραμμα 2. Εξαγωγές ξύλινων προϊόντων Μαλαισίας ανά χώρα (2008) Άλλα 32% Ιαπωνία 21% ΗΠΑ 11% Σιγκαπούρη 4% Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα 4% Αυστραλία 4% Ινδία 5% Ταϊβάν 5% Ην. Βασίλειο 5% Νότια Κορέα 5% Κίνα 4% Σύνολο 22.8 δις Ringgits (1 Ringgit = EUR) κάθε έμπορας ή ακόμα και ο κατασκευαστής που θα αγοράσει την ξυλεία, θα μπορεί μέσω των συ - γκε κριμένων δελτίων και των κωδικών που φέ - ρουν, να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή από πιο ακριβές σημείο προέρχεται η ξυλεία, πότε υλοτομήθηκε το δέντρο ακόμα και από ποιον. Το σύστημα αυτό το είχαν εφαρμόσει πρώτα οι Βρετανοί (η Μαλαισία ήταν Βρετανική αποικία) και διατηρήθηκε όλα αυτά τα χρόνια, καθώς είναι ένα πολύ λειτουργικό και εμπεριστατωμένο σύστημα. Γενικότερα τα μέτρα που εφαρμόζονται σε δάση που επιτρέπεται η υλοτόμηση είναι: i. Δεν επιτρέπεται η ξύλευση σε κεκλιμένα ε - δάφη (>40 o ) και σε ύψος μεγαλύτερο των 1000 μέτρων. ii. Σήμανση κορμών για το ποια θα ξυλευτούν και καθοδήγηση για το πώς θα πρέπει να κοπούν και που να πέσουν. iii. Υλοτομούνται μόνο τα δέντρα που έχουν προσημειωθεί και οριστεί και ούτε ένα παραπάνω. iv. Μείωση στο ελάχιστο του κινδύνου "τραυματισμού" άλλων δέντρων από την πτώση του κορμού. v. Διατηρούνται ουδέτερες ζώνες κατά μήκος των ποταμών, ρυακιών και περιοχών που κατοικούν ζώα (όπως εθνικά πάρκα κ.λπ.). vi. Διατήρηση και προστασία των μεγάλων σε ηλικία δέντρων (mother trees), δέντρων με φρούτα (fruit trees) και προστατευόμενων ειδών. vii. Προσεκτικός καθορισμός των δασικών δρόμων. Αξίζει να σημειωθεί πως στη Μαλαισία εφαρμόζεται ένα πρόγραμμα παρακολούθησης δασών μέ - σω δορυφόρων ώστε να μπορούν να ανιχνευθούν άμεσα αλλαγές στα δάση (είτε στη σύστασή τους είτε ακόμα και στην παρακολούθηση της διάνοιξης δασικών δρόμων) και να κινηθούν οι αντίστοιχοι μηχανισμοί. ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΥΛΟΤΟΜΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Το 1993 προστέθηκε σε άρθρο του Συντάγματος το λεγόμενο National Fo restry Act που καθόριζε πολύ αυ στηρά μέτρα και τιμωρίες για παράνομες υλοτομίες και έδινε την άδεια στην αστυνομία αλλά και στις ένοπλες δυνάμεις να βοηθήσουν το Δασαρχείο ώστε να περιορίσει αυτά τα φαινόμενα που έπλητταν αλλά και εξέθεταν διεθνώς τη χώ - ρα για δεκαετίες. Η συμβολή τους δε θα περιορίζονταν μόνο στα παραπάνω αλλά και στις κλοπές ξυλείας, που ήταν συχνό φαινόμενο, όπως και στις καταπατήσεις δασικών εκτάσεων (π.χ. ελικόπτερα του στρατού χρησιμοποιούνται για να ανιχνεύσουν παράνομες ενέργειες σε δάση). 90

7 Προστατευόμενο δάσος που είναι "κλειστό" ακόμα και για τους κατοίκους της περιοχής. Η είσοδος σε αυτό γίνεται μόνο με άδεια από το αρμόδιο Υπουργείο Πίνακας 3. Εξαγωγές πριστής ξυλείας της Sarawak στην Ευρώπη (2008) Προϊόντα 2008 Ποσότητα (m 3 ) Aξία (RM 000) Βέλγιο Γαλλία Γερμανία Ελλάδα Ιταλία Ολλανδία Ρουμανία Ηνωμένο Βασίλειο Τουρκία Ρωσία ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

8 Σε πολλές περιοχές τα δάση που υλοτομούνται βρίσκονται σε σημεία που δεν υπάρχει άλλη πρόσβαση παρά μόνο μέσα από το νερό Η τροποποίηση το νόμου προβλέπει υποχρεωτική φυλάκιση από ένα έτος μέχρι 20 χρόνια (πα - λαιότερα ήταν μόλις μέχρι 3). Επίσης, το χρηματικό πρόστιμο 50πλασιάστηκε από RM10,000 σε RM500,000 ενώ θα προσφέρεται και αμοιβή σε όσους δίνουν πληροφορίες για παράνομες ενέργειες. Έτσι, σταδιακά, οι περιπτώσεις παράνομης υλοτόμησης έπεσαν από ένα μέσο όρο 223 που ήταν την περίοδο σε μόλις 28 την περίοδο ! Σήμερα σύμφωνα με έρευνες οι παράνομες υλοτομίες στις περιοχές Sabah και Sarawak δεν ξεπερνούν το 1%. ΣΗΜΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΞΥΛΕΙΑΣ Τον περασμένο Μάιο η Μαλαισία απέκτησε σήμα πιστοποίησης της ξυλείας της Malaysian Timber Certification Scheme MTCS όντας η πρώτη χώρα της Ασίας που το φέρει και η δεύτερη στον κόσμο μετά την Γκαμπόν. Το σήμα δόθηκε από τον (PEFC - Programme for the Endorsement of Forest Certification schemes) ένα διεθνώς αναγνωρισμένο οργανισμό πιστοποίησης που βεβαιώνει για την αειφόρα διαχείριση των δασών της χώρας. Το σήμα πιστοποίησης είναι σημαντικό επίτευγμα και αποδεικνύει ξεκάθαρα τη σωστή διαχειριστική που εφαρμόζει στα δάση της η Μαλαισία διαχωρίζοντας πλέον ξεκάθαρα τη θέση της από τις υπόλοιπες χώρες που παράγουν τροπική ξυλεία. Το σήμα αυτό έχει έγκυρη διάρκεια 5 ετών ενώ το σύστημα διαχείρισης δα σών θα υπόκειται σε αυ - στηρό περιοδικό έλεγχο προκειμένου να ε πι βε - βαιώ νεται η συνεχής προσαρμογή στις α παι τήσεις του PEFC. Το ταξίδι αυτό ήταν μια πολύ καλή εκπαιδευτική και επιμορφωτική εμπειρία. Βλέποντας τα πράγματα από κοντά ο καθένας σχηματίζει πληρέστερη εικόνα για τη συγκεκριμένη βιομηχανία. Σε επόμενα τεύχη του περιοδικού Επιπλέον θα επανέλθουμε με αρ θρογραφία για να σας παρουσιάσουμε περισσότερα στοιχεία για την τροπική ξυλεία της Μαλαισίας και τα προϊόντα της. 93