Μαριλένα Κουζίνη. Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας-Université «Paul Valéry» Montpellier III, France. Bulletin Officiel N o 6, 29 août 2002.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Μαριλένα Κουζίνη. Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας-Université «Paul Valéry» Montpellier III, France. Bulletin Officiel N o 6, 29 août 2002."

Transcript

1 «Γιατί όχι το Βυζάντιο;» Η θέση του ως συνεχιστή του ελληνικού πνεύµατος στη συνείδηση των γάλλων λόγιων επισκεπτών της Ελλάδας στα µέσα του 20 ού αιώνα Μαριλένα Κουζίνη Η παρούσα ανακοίνωση αφορά στη µελέτη των έργων του Ζακ Λακαριέρ, του Μισέλ Μπυτόρ, του Ζαν Ρουντό και του Μισέλ Ντεόν τα οποία πραγµατεύονται την αναζήτηση του αρχαίου ελληνικού πνεύµατος στη σύγχρονη Ελλάδα. Παρά την πλούσια εργογραφία των συγγραφέων, θα περιοριστούµε στα λογοτεχνικά κείµενα τα οποία εξετάζουν το ρόλο του Βυζαντίου στη συνέχεια του ελληνισµού. Συγκεκριµένα, θα εξετάσουµε την επιρροή της κλασικής παιδείας και την εικόνα αυτού του µυθικού τόπου που σφυρηλατήθηκε στη συνείδηση των τεσσάρων αυτών ταξιδιωτών κατά τα σχολικά χρόνια, τους λόγους που τους οδήγησαν να επισκεφτούν την Ελλάδα και τα συναισθήµατα που γεννήθηκαν µέσα τους ερχόµενοι σε επαφή µε την ελληνική πραγµατικότητα της εποχής τους, καθώς επίσης και τον τρόπο µε τον οποίο ανασυγκροτούν την εικόνα της Ελλάδας προκειµένου να ανακαλύψουν ψήγµατα της Αρχαιότητας στο σύγχρονο ελληνικό κόσµο. Με άλλα λόγια, αναζητούν δεσµούς ανάµεσα στο παρελθόν και το παρόν που καταλήγουν στην επιβεβαίωση ή την ακύρωση της συνέχειας του ελληνισµού. Στην ανακοίνωση αυτή θα επικεντρωθούµε στα βυζαντινά χρόνια της Ελλάδας και κατά πόσο η περίοδος αυτή θεωρείται από τους προαναφερθέντες επισκέπτες του 20 ου αιώνα σαν ένα ακόµα πολιτιστικό στάδιο του ελληνισµού ή όχι. Οι πρώτες εικόνες της Ελλάδας που θα τροφοδοτήσουν τα όνειρα αυτών των σύγχρονων λατρών του αρχαίου ελληνικού πνεύµατος διαµορφώνονται κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στο Γυµνάσιο όπου η αρχαίες γλώσσες και η ιστορία κατέχουν εξέχουσα θέση στο εκπαιδευτικό σύστηµα της Γαλλίας. Ούσα πνευµατική κληρονόµος της Αρχαίας Ελλάδας, η Γαλλία, τόσο τον 20 ο όσο και τον 21 ο αιώνα συνεχίζει να προάγει την εκµάθηση των αρχαίων ελληνικών καθώς, σύµφωνα µε τα επίσηµα δελτία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας του γαλλικού κράτους 1, η κλασική παιδεία επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση του γαλλικού πολιτισµού και τον καλύτερο χειρισµό της γαλλικής γλώσσας. Εξάλλου, ήδη από τις οδηγίες της µεταρρύθµισης του 1890 σχετικά µε τις αρχαίες γλώσσες, είναι ξεκάθαρο ότι τα ελληνικά και τα λατινικά δεν έχουν ως στόχο τη δηµιουργία λατινιστών και ελληνιστών αλλά τη γενική διαµόρφωση του πνεύµατος του µαθητή 2. Η άποψη της Ζακλίν ντε Ροµιγί για τη σπουδαιότητα αυτής της παιδείας διατυπώνεται ως εξής: «Τα ελληνικά και τα λατινικά ανήκουν σε µια εκπαίδευση του πνεύµατος που τείνει να εντυπώσει στο νου την τέχνη του να διαλογίζεσαι, να ασκείς κριτική, να βλέπεις τις ιδέες στην προέκτασή τους, στην ακρίβειά τους» 3. Μέσα από το πρόγραµµα σπουδών 4, διαπιστώνουµε ότι τα κείµενα που διδάσκονταν οι Γάλλοι, από το Γυµνάσιο µέχρι την τελευταία τάξη του Λυκείου, ανήκουν σε Έλληνες συγγραφείς Διδάκτωρ Νεοελληνικής Φιλολογίας-Université «Paul Valéry» Montpellier III, France. 1 Bulletin Officiel N o 6, 29 août (Falcucci 1968, 249) 3 Απόσπασµα από συνέντευξη της Ζακλίν ντε Ροµιγί στον Ολιβιέ Ντελόρµ δηµοσιευµένη στο περιοδικό Δεσµός, τευχ /2002, σελ

2 οι οποίοι έζησαν κατά την Αρχαιότητα. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι απουσιάζουν από την παιδεία τους µεταγενέστεροι συγγραφείς οι οποίοι άφησαν τη δική τους σφραγίδα στο χώρο της λογοτεχνίας, όπως για παράδειγµα ο Μανουήλ Χρυσολωράς, ο Μιχαήλ Γλυκάς, ο Γεώργιος Πλήθων-Γεµιστός και ο Ιωάννης Αργυρόπουλος, οι οποίοι έζησαν κατά τη βυζαντινή περίοδο και τα νεώτερα χρόνια, σαν οι τραγικοί ποιητές, οι ιστορικοί και οι φιλόσοφοι να αποτελούν τους µοναδικούς αντιπροσώπους των ελληνικών γραµµάτων όλων των εποχών. Παρακινούµενοι από διαφορετικά κίνητρα ο καθένας, άλλοι λόγω επαγγελµατικών υποχρεώσεων 5 και άλλοι λόγω της ιδιότητάς τους ως σπουδαστές 6, ταξιδεύουν στην Ελλάδα, κατά την εικοσαετία , και το ελληνικό θαύµα περνά από τη σφαίρα του φανταστικού στη σφαίρα του πραγµατικού. Η αναζήτηση του αρχαίου ελληνικού µεγαλείου, έτσι όπως αυτό παρουσιαζόταν µέσα από τα βιβλία, αρχίζει. Είναι πρόδηλο ότι η εικόνα που είχε πλάσει η φαντασία ήταν πολύ πιο διαφορετική από την πραγµατικότητα. Εκεί που η χώρα είχε µόλις αναδυθεί από τα συντρίµµια που είχε αφήσει πίσω του ο Δεύτερος Παγκόσµιος πόλεµος, ένας άλλος πόλεµος, πολύ πιο αιµατηρός, έµελλε να τη διχάσει και να αποδοµήσει εντελώς το κοινωνικοπολιτικό της σύστηµα η τρίτη και τελευταία φάση του εµφυλίου πολέµου συµπίπτει µε την πρώτη επίσκεψη του Λακαριέρ στην Ελλάδα ο οποίος δήλωνε ότι «έζησ(ε) εκείνη την εποχή και τις πρώτες µέρες του ταξιδιού του µέσα σ ένα είδος έκστασης» 7. Φανερά επηρεασµένος από τα σχολικά χρόνια και όπως ο ίδιος οµολογεί «σπρωγµένος από τα φαντάσµατα και τις οπτασίες του παρελθόντος» 8, ο συγγραφέας ήλπιζε να συναντήσει τη µυθική χώρα που είχε ονειρευτεί. Ιδού πως περιγράφει την πολιτική κατάσταση που επικρατούσε τότε και πως τα συναισθήµατα απογοήτευσης µπροστά σε ένα τόπο ρηµαγµένο τον αναγκάζουν να αφήσει πίσω του µια για πάντα τις ειδυλλιακές εικόνες της νιότης του για τη χώρα: «Τι να γυρέψει κανείς εδώ; Το νεκρό παρελθόν, το αληθινά νεκρό ή το παρόν, νεκρό κι αυτό που µέσα του όµως µάντευες τις αθόρυβες και ύπουλες δυνάµεις του πολέµου; Θυµάµαι ότι συνειδητοποίησα ενώ ήµουν καθισµένος στο θέατρο, την ώρα ακριβώς που έπαιρνε να νυχτώνει, µη µπορώντας να σηκώσω τα µάτια µου από εκείνο το απόκοσµο τοπίο πόσο αλλόκοτο ήταν αυτό το ταξίδι στην Ελλάδα» 9. Η ίδια αντίδραση συναντάται και στη µαρτυρία του Ντεόν ο οποίος χαρακτηρίζει την παρακµιακή εικόνα που παρουσιάζει ο τόπος ως «φαινόµενο παράξενο που θα µπορούσε να µας κάνει να πιστέψουµε ότι η σύγχρονη Ελλάδα έχει καταλάβει το χώρο µιας αρχαίας Ελλάδας αφού πρώτα την εξάλειψε, την έσβησε από το χάρτη» 10. Η δυσαρέσκεια του Μπυτόρ µπροστά στη σύγχρονη ελληνική πραγµατικότητα διαφοροποιείται από αυτήν των άλλων καθώς δεν αναζητά το αρχαίο ελληνικό στοιχείο αλλά το µεγαλείο της βυζαντινής περιόδου. Όντας θαυµαστής του Βυζαντίου, επιδιώκει να βρει άλλα 4 Ο καθηγητής µπορούσε να επιλέξει, µεταξύ άλλων, κείµενα του Θουκυδίδη, του Οµήρου, του Πλάτωνα και του Αισχύλου. 5 Ο Μπυτόρ ταξιδεύει στην Ελλάδα το1954 και διαµένει ως το 1955 λόγω του διορισµού του ως καθηγητής γαλλικής γλώσσας στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης. 6 Ο Λακαριέρ επισκέπτεται για πρώτη φορά την Ελλάδα το 1947 ως σπουδαστής-ηθοποιός της θεατρικής οµάδας του Αρχαίου Θεάτρου (Théâtre Antique) της Σορβόννης στα πλαίσια των παραστάσεων Πέρσες και Αγαµέµνων του Αισχύλου στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. 7 (Lacarrière 1980, 14) 8 (Lacarrière 1980, 15) 9 (Lacarrière 1980, 15) 10 (Déon 2000, 168) 2

3 ερείπια, διαφορετικά από αυτά της αρχαιότητας, όπως εκκλησίες, βυζαντινά µοναστήρια, φράγκικα, βενετσιάνικα και τούρκικα κάστρα. Αντ αυτού, βρίσκεται µπροστά σε «άµορφα λείψανα κτιρίων, µάζες από τούβλα πνιγµένες µέσα στις οικοδοµές» 11. Με τον ίδιο τρόπο, ο Ρουντό εκφράζει τη δυσανασχέτησή του µπροστά σε µωσαϊκά που κοσµούσαν άλλοτε περίλαµπρα βυζαντινά µνηµεία, ως έξης: «Ο ταξιδιώτης που αποβιβάζεται στη Θεσσαλονίκη, γοητευµένος από το σύνολο των µωσαϊκών που βρίσκονται εκεί, επιθυµώντας να τα αντιπαραβάλλει µε το αιώνιο πρότυπο που η φαντασία έχει υµνήσει µέσα του, δε µπορεί παρά να απογοητευτεί» 12. Παρά τις απογοητευτικές εντυπώσεις που αποκόµισαν οι ταξιδιώτες µας από την πρώτη επαφή τους µε την Ελλάδα, ο διακαής πόθος να αναζητήσουν τον αλλοτινό ένδοξο τόπο τούς οδηγεί στο να ανασυγκροτήσουν την εικόνα της ελληνικής Αρχαιότητας µε τη βοήθεια της φαντασίας, ξεκινώντας από την ελληνική πραγµατικότητα της εποχής. Κατ αρχάς, οι σύγχρονοι Έλληνες, όσον αφορά τα χαρακτηριστικά και το χαρακτήρα, αποτελούν ή όχι γνήσιους απογόνους των Αρχαίων Ελλήνων; Εν συνεχεία, διάφορες συµπεριφορές, ήθη και έθιµα, όπως η ελληνική φιλοξενία, το τραγούδι, ο χορός αποτελούν στοιχεία αναγνώρισης της συµπεριφοράς των προγόνων τους; Έπειτα, η ελληνική γλώσσα, θεµελιώδες στοιχείο εθνικής ταυτότητας, έτσι όπως την ανακαλύπτουν µέσα από τις συζητήσεις τους µε τους απλούς ανθρώπους, είναι η ίδια µε αυτήν που διδάσκονταν στο σχολείο και της οποίας το µεγαλείο εξυµνούσαν οι στίχοι του Αντρέ Σενιέ 13 ; Τέλος, η αρχαία θρησκεία και τα τελετουργικά της διατηρήθηκαν στο σύγχρονο κόσµο; Όπως είναι φυσικό, λόγω της θεµατικής του συνεδρίου, δε θα προχωρήσουµε σε ανάλυση των παραπάνω ερωτηµάτων. Αρκεί να αναφέρουµε, ότι σε όλη αυτή την έρευνα των γάλλων λογίων ταξιδιωτών για τη συνέχιση της ελληνικής Αρχαιότητας στην Ελλάδα του 20 ου αιώνα οι αναφορές στη βυζαντινή περίοδο είναι ελάχιστες ως και ανύπαρκτες. Με άλλα λόγια, το Βυζάντιο θεωρείται ως ρήξη ενώ αυτοί αναζητούν τη συνέχεια. Ποιες είναι όµως οι αναφορές τους στους βυζαντινούς χρόνους και ποια στοιχεία αναγνωρίζουν στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία τα οποία έχουν επιβιώσει από εκείνη την περίοδο; Σίγουρα, η αναφορά σ αυτή την εποχή γίνεται έµµεσα, όπως για παράδειγµα, µε τον εκχριστιανισµό των αρχαίων εθίµων. Για το Ντεόν, η προσφορά των κολλύβων, αυτός ο ιδιαίτερος τρόπος προετοιµασίας του σιταριού στην Ορθόδοξη Εκκλησία σε διάφορες περιστάσεις, αποτελεί µία παράδοση η οποία έχει τις ρίζες της στην Αρχαιότητα. Ιδού πως το Βυζάντιο, λόγω του θρησκευτικού του χαρακτήρα, διαιωνίζει, σύµφωνα µε το συγγραφέα, αυτό το εθιµοτυπικό: «Σήµερα, ηµέρα των νεκρών, Ψυχοσάββατο. Στον Άγιο Νικόλαο, ο παπάς ευλόγησε τα µεγάλα πιάτα µε τα κόλυβα που έφεραν οι νοικοκυρές. Από την παραµονή ετοίµαζαν µε αγάπη στα σπίτια αυτό το ανακάτεµα του σιταριού µε σταφίδες, βασιλικό, ζαχαρωµένα φρούτα ποτισµένα µε κρασί και στολισµένα µε ζάχαρη άχνη [ ]. Η Ελευθερία µας σερβίρει το µεσηµεριανό φαγητό: ούτε καλό ούτε κακό. Πρόκειται µάλλον για ένα συµβολικό γλυκό µία προσφορά σύµφωνη µε την παράδοση το ανακαλύπτω ανοίγοντας τυχαία σε µια σελίδα το βιβλίο του Μάρτιν Π. Νίλσον : Η λαϊκή θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα ιδιαίτερα συγκινητικό αφού ανάγεται στα αρχαιότερα πιστεύω. Κάτω από το 11 (Butor 1990, 11) 12 (Roudaut 1967, 91). 13 «Un langage sonore aux douceurs souveraines, Le plus beau qui soit né sur les lèvres humaines». (Chénier 1819, 1) 3

4 όνοµα πανσπερµία το κόλυβο τιµούσε τους νεκρούς, τους νιόπαντρους τον πρώτο θερισµό ή τη συγκοµιδή των φρούτων» 14. Τι είναι τα κόλλυβα και πως διατηρήθηκε µέχρι σήµερα αυτή η παράδοση; Ο όρος κόλλυβος, προσδιορίζει το σπόρο των δηµητριακών που αποτελούν τη βάση της προσφοράς αφιερωµένης στους νεκρούς. Αναµεµειγµένος µε άλλα συστατικά, προσφέρεται τα Σάββατα της Αποκριάς, γνωστά και ως Ψυχοσάββατα. Η συσχέτιση της γιορτής της Αποκριάς µε το Ψυχοσάββατο δικαιολογείται διότι ένα από τους σκοπούς της Αποκριάς είναι να συµφιλιωθεί η γη, µέσα στην οποία κρύβεται ο σπόρος των δηµητριακών, προκειµένου να ανθίσουν όλα και η σοδειά να είναι πλούσια. Πέρα από τον εορταστικό χαρακτήρα και τον ενθουσιασµό, ο άνθρωπος πρέπει να θυµάται αυτούς που είναι θαµµένοι και να συνειδητοποιεί ότι και ο ίδιος είναι σαν το σπόρο, ο οποίος φυτρώνει, µαραίνεται (πεθαίνει) και ανασταίνεται. Ποια είναι η σύνδεση αυτού του εθιµοτυπικού µε το παρελθόν; Ο θρησκευτικός και τελετουργικός χαρακτήρας των αρχαίων γιορτών έδιναν στο κοινό την ευκαιρία να ξεφύγει από τις έννοιες της καθηµερινότητας µε τη συµµετοχή του σε τελετές και θυσίες οι οποίες διαφοροποιούνταν ανάλογα µε την περιοχή. Τα Ανθεστήρια 15, φηµισµένη γιορτή των Αθηνών προς τιµήν του θεού Διόνυσου και συνδεδεµένη µε την πρώτη άνοιξη και τα πρώτα λουλούδια, γιορτάζονταν το Φεβρουάριο ή αλλιώς τον Ανθεστηριώνα. Η τελετή λάµβανε χώρα την 11 η, 12 η και 13 η ηµέρα του µηνός 16. Οι δύο πρώτες µέρες ήταν γνωστές µε την ονοµασία Πιθοιγία και Χοές 17 και χαρακτηρίζονταν από το άνοιγµα των πιθαριών που περιείχε το κρασί της νέας σοδειάς και την κατανάλωση αυτού από τους πιστούς. Η τρίτη µέρα, γνωστή και ως Χύτροι, αποτελούσε τη λήξη της γιορτής και ήταν αφιερωµένη στο Χθόνιο Ερµή Ψυχοποµπό ο οποίος οδηγούσε τις ψυχές στον Κάτω κόσµο. Στη διάρκειά της, οι συµµετέχοντες ετοίµαζαν σε µεγάλα πήλινα αγγεία την πανσπερµία, ένα χυλό από βότανα και διάφορους σπόρους, ο οποίος προσφερόταν στο κοινό στη µνήµη των ψυχών που επέστρεφαν πάνω στη γη και περιφέρονταν ανάµεσα στους ανθρώπους. Επρόκειτο δηλαδή για ένα είδος µνηµόσυνου 18. Σύµφωνα µε τις παραπάνω περιγραφές, διαπιστώνουµε ότι, από την Αρχαιότητα µέχρι σήµερα, το έθιµο αυτό διατηρήθηκε σχεδόν ακέραιο και ο Ντεόν επιβεβαιώνει την αρχαία προέλευση αυτού αναφερόµενος στην άποψη του Νίλσον, ο οποίος υποστηρίζει ότι «αυτού του είδους την προσφορά, ονοµάζουν συνήθως πανσπερµία, αν και οι Έλληνες την ονόµαζαν επίσης πανκαρπία. Οι δύο όροι σηµαίνουν µία ανάµειξη όλων των ειδών των καρπών. Απέδιδαν επίσης παρόµοιες προσφορές, τη µέρα η οποία αντιστοιχούσε στην Ελλάδα στη δική µας µέρα των Νεκρών, τους Χύτρους, τρίτη µέρα των Ανθεστηρίων. Η σύγχρονη Ελλάδα προσφέρει στους νεκρούς της την πανσπερµία, τη µέρα των Νεκρών, το Ψυχοσάββατο, που τελείται στα κοιµητήρια πριν τη Σαρακοστή ή µετά την Πεντηκοστή [ ]. Το σύγχρονο κοινό όνοµα αυτών των προσφορών είναι κόλυβα, που σηµαίνει προσφορές σιταριού και ψηµένων καρπών» 19. Η άρρηκτη συνέχεια αυτού του εθίµου επιβεβαιώνεται από το Δηµήτρη Λουκάτο, ο οποίος υποστηρίζει ότι «τα κόλυβα του πένθους, που κατάγονται από τις αρχαίες προσφορές στους νεκρούς 14 (Déon 2000, 83) 15 (Ρασσιάς 1997, 46) 16 (Flacelière 2003, ) 17 (Πλούταρχος, V, 2) 18 (Pickard-Cambridge 2011, 21) 19 (Nilsson 1954, 49-51) 4

5 µε δοξασία για κάποια πραγµατική σίτισή τους, η Εκκλησία τα υιοθέτησε σαν φιλάνθρωπη διανοµή τροφής, µε το συµβολισµό επίσης του σίτου, που σπειρόµενος, ανασταίνεται» 20. Επιπροσθέτως, ο µελετητής Ηλίας Αναγνωστάκης συνδέει το παρελθόν µε το παρόν µέσα από αυτή την παράδοση ως εξής: «Κι όµως, οι νεκροί µας, οι πρόγονοί µας, η ταυτότητα και η ιστορία µας, αρχαίοι Έλληνες, Ρωµαίοι και Ρωµιοί Βυζαντινοί πάντα διδάσκουν και κληροδοτούν µέσα στο Φλεβάρη: Λήναια και Ανθεστήρια, Λουπερκάλια και Παρεντάλια, Τσικνοπέµπτη, Απόκριες και τα Σάββατα των Ψυχών. Όλα τους µέσα από τη λατρεία των κατηχοµένων, αυτών που σαν τη σπορά των καρπών της Δήµητρας µες στο χειµώνα έφυγαν, διάβηκαν κάτω, προαγγέλλουν την Άνοιξη και τους νέους καρπούς Η Αναγέννηση, η ζωή και η αναστάσιµη χαρά έχουν ανάγκη τους κατηχοµένους µας, τη µνήµη των προγόνων» 21. Τέλος, αξίζει να σηµειωθεί ότι τα κόλλυβα δεν προσφέρονται µόνο τα Ψυχοσάββατα αλλά υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις που επιβάλλουν, κατά κάποιον τρόπο, σήµερα την προετοιµασία αυτής της προσφοράς. Σύµφωνα µε το Γεώργιο Μέγα 22, τα κόλλυβα αποτελούν αναπόσπαστο κοµµάτι διαφόρων χριστιανικών γιορτών. Χαρακτηριστικά, τη µέρα που τιµάται η Αγία Βαρβάρα και ο Άγιος Σπυρίδων, οι πιστοί προσφέρουν κόλλυβα και ζωµό από σιτάρι, το λεγόµενο κολλυβοζούµι, προκειµένου οι άγιοι να προστατέψουν τα παιδιά από την ευλογιά. Του Αγίου Νικολάου, οι γυναίκες ετοιµάζουν κόλλυβα και τα πηγαίνουν στην εκκλησία. Οι ναύτες που φεύγουν για ταξίδι εκείνη τη µέρα, πηγαίνουν στην εκκλησία και παίρνουν µια χούφτα σιτάρι προκειµένου ο άγιος να ευλογήσει το ταξίδι τους. Τη µέρα που τιµάται ο Άγιος Μόδεστος και ο Άγιος Τρύφων οι κτηνοτρόφοι δίνουν στα ζώα τους κόλλυβα για να εξασφαλίσουν τη γονιµότητα αυτών και οι οινοπαραγωγοί τα σκορπίζουν στα αµπέλια τους προκειµένου η σοδειά να είναι πλούσια. Οι κάτοικοι της Νάξου και οι Κύπριοι τα προσφέρουν την Πρωτοχρονιά ως ένδειξη ευτυχίας και ευδαιµονίας. Η συνέχεια του ελληνισµού αναζητείται από τους ταξιδιώτες µας µέσα από τη σύγκριση των παγανιστικών και των χριστιανικών γιορτών όπως αυτές έχουν µελετηθεί από τους λαογράφους των οποίων τα συµπεράσµατα αντιτίθεται στη θεωρία του Φαλµεράγιερ. Από τη διατήρηση των τόπων λατρείας και των ηµεροµηνιών αυτών πρόκειται να αποδειχθεί ο ισχυρός δεσµός ανάµεσα στο παρελθόν και το παρόν. Ο Ντεόν αναφέρεται επί του θέµατος ως εξής: «Ο Ελληνικός χρόνος δεν έχει βρει το µέτρο του. Και πού θα τον έβρισκε; Παρόν και µέλλον χωνεύονται. Αύριο θα γιορτάσουµε την Εθνική Εορτή της Ελλάδας και θα είναι του Ευαγγελισµού. Κι ο Ευαγγελισµός είναι η ηµεροµηνία κλειδί για τα µυστήρια της Ελευσίνας [ ]. Η Μεγάλη Παρασκευή είναι και αυτή µία συγκεχυµένη ηµέρα, κατά την οποία αρκετοί ορθόδοξοι πιστεύουν ότι γιορτάζουν το θάνατο κάποιου αγίου Αντωνίου, ο οποίος, στην αρχαιότητα, υπήρξε ο θάνατος του Άδωνη» 23. Η ταύτιση ηµεροµηνιών και τόπων λατρείας, κατά το συγγραφέα, µπορούν να οδηγήσουν στον παραλληλισµό των παγανιστικών γιορτών µε αυτές που καθιέρωσε ο χριστιανισµός; Στην πρώτη περίπτωση, ο Ντεόν παραλληλίζει την Επέτειο της Επανάστασης του 1821 που γιορτάζεται την 25 η Μαρτίου µε τον Ευαγγελισµό της Θεοτόκου. Στην πραγµατικότητα, οι 20 (Λουκάτος 1978, 35) 21 (Αναγνωστάκης 2001, 6) 22 (Μέγας 2005, 45-49) 23 (Déon 2000, 126) 5

6 στρατιωτικές επιχειρήσεις ξεκίνησαν την 21 η Μαρτίου. Πρόκειται, δηλαδή, για µια ηµεροµηνία ανασκευασµένη το 1938, όταν θέλησαν να καθιερώσουν µια εθνική γιορτή, δίνοντας, κατά κάποιο τρόπο µια θεολογική ερµηνεία της ελληνικής ιστορίας. Όσον αφορά την ταύτιση της γιορτής του Αγίου Αντωνίου µε τον Άδωνη, είναι προφανές ότι ο Ντεόν πέφτει θύµα της γαλλικής ακοής του: η πλειοψηφία των Γάλλων δεν ακούει το δέλτα που προφέρεται d στο όνοµα Άδωνις (Adonis) και αντιλαµβάνεται το δίφθογγο ντ που υπάρχει στο όνοµα Αντώνης (Antonis). Συνεπώς, αγνοώντας τον τονισµό, όταν ακούει Αντώνης, καταλαβαίνει Άδωνης, συµπεραίνοντας έτσι ότι οι Έλληνες τιµούν τον Άγιο Αντώνιο την ηµέρα του επιταφίου. Φυσικά, είναι αδύνατο να πιστέψουµε τις διαβεβαιώσεις του Ντεόν, ο οποίος ισχυρίζεται ότι οι Ορθόδοξοι γιορτάζουν τη Μεγάλη Παρασκευή το θάνατο κάποιου Αγίου Αντωνίου γιατί, αναµφίβολα, γιορτάζουν το θάνατο του Ιησού! Περνάµε στον παραλληλισµό του Ευαγγελισµού και των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Αφιερωµένα στη θεά Δήµητρα και την κόρη της Περσεφόνη, τα Ελευσίνια Μυστήρια συνδέονται µε τη σπορά, τη βλάστηση και το θερισµό του σιταριού. Ο κύκλος της ζωής αυτού του δηµητριακού, όπως περιγράφεται στο µύθο της Κόρης, ο οποίος συµβολίζει την διαδοχή της άνοιξης και του καλοκαιριού, δηλώνει, από τη µία, την αναγέννηση της φύσης µετά το χειµώνα όπου όλα είναι εξασθενηµένα και, από την άλλη, αναπαριστά τον κύκλο της ζωής του ανθρώπου. Αυτό το εθιµοτυπικό πραγµατοποιείται το Μάρτιο, το µήνα της εαρινής ισηµερίας, ο οποίος αποτελεί για πολλούς ευρωπαϊκούς λαούς ηµεροµηνία-κλειδί καθώς σηµατοδοτεί την αρχή του χρόνου 24. Οι Ρωµαίοι, για παράδειγµα, θεωρούσαν το Μάρτιο ως τον πρώτο µήνα του χρόνου µέχρι το 400 π. Χ. 25. Πέραν τούτου, πολλοί είναι οι ευρωπαϊκοί λαοί που διατήρησαν το ρωµαϊκό ηµερολόγιο µέχρι το τέλος του Μεσαίωνα και ένα µέρος της Ευρώπης θεώρησε την 25 η Μαρτίου, µελλοντική ηµεροµηνία του Ευαγγελισµού, σαν την αρχή της χρονιάς. Προς απόδειξη αυτής της διαπίστωσης, µπορούµε να παραθέσουµε το παράδειγµα της Αγγλίας, η οποία, µέχρι το 1752, ηµεροµηνία της εφαρµογής του γρηγοριανού ηµερολογίου, καθιερώνει την 25 η Μαρτίου ως πρώτη µέρα του χρόνου. Αξίζει να σηµειωθεί ότι, τα ηµερολόγια στην αρχαία Ελλάδα, όπως αυτό της Κέρκυρας, άρχιζαν τη στιγµή της εαρινής ισηµερίας, την 21 η Μαρτίου 26. Ως νέα θρησκεία, ο χριστιανισµός αναγκάστηκε να συµφιλιωθεί µε τα παραδοσιακά τελετουργικά του λαού, ο οποίος έµενε προσκολληµένος στις παραδόσεις των προγόνων του, και, ταυτόχρονα, να συµβιβαστεί και να αποδεχθεί ιεροπραξίες εντελώς αντίθετες µε το πνεύµα του. Για να καταργήσουν τις µεγάλες παγανιστικές γιορτές, οι οποίες ήταν οικουµενικές και συνέπιπταν µε την αρχή της άνοιξης, οι Πατέρες προσπάθησαν να τις µετατρέψουν σε χριστιανικές. Συνεπώς, ο χριστιανισµός αναγκάστηκε να επιδείξει κάποια ανοχή σε αρχαία εθιµοτυπικά όπου στη συνέχεια συµπεριέλαβε και αφοµοίωσε κάποια από αυτά στο χριστιανικό τελετουργικό. Αδυνατώντας να 24 (Θεοδοσίου - Δανέζης 2004, 43) 25 Από εκείνη την εποχή και µετά, προστέθηκαν στο µηνολόγιο ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος. Παρά την αλλαγή της θέσης στο ηµερολόγιο, η ονοµασία κάποιων µηνών δεν άλλαξε, πράγµα που επιβεβαιώνεται από τους µήνες Σεπτέµβριο, Οκτώβριο, Νοέµβριο και Δεκέµβριο, οι οποίοι αποτελούν, αντίστοιχα τον ένατο, δέκατο, ενδέκατο και δωδέκατο µήνα του χρόνου εκεί που το όνοµά τους µαρτυρά την παλιά τους κατάταξη: Σεπτέµβριος (εφτά), Οκτώβριος (οχτώ), Νοέµβριος (εννέα), Δεκέµβριος (δέκα). Ως εκ τούτου, η πρώτη µέρα του χρόνου µεταφέρθηκε από την εαρινή ισηµερία (Μάρτιο) στη χειµερινή ισηµερία (τέλος Δεκεµβρίου-αρχές Ιανουαρίου). (Θεοδοσίου - Δανέζης 2004, 92) 26 (Μέγας 2005, 46) 6

7 εξαλείψει τις ιεροπραξίες της αρχαιότητας, ο χριστιανισµός, τελικά, υιοθέτησε κάποιες παγανιστικές συνήθειες. Τα Πάθη του Χριστού και ο θάνατος του Άδωνη αποτελούν αφορµή για παράθεση κοινών στοιχείων από το Ντεόν και το Λακαριέρ. Κατά τη διάρκεια της διαµονής του στο Άγιο Όρος, ο Λακαριέρ ανακαλύπτει εξίσου τη διατήρηση αρχαίων τελετουργικών στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία κάνοντας λόγο για το εθιµοτυπικό του Πάσχα: «Όλα αυτά αποτελούν ένα θέαµα πολύ πιο φορτωµένο µε σύµβολα και εικόνες απ όσο η καθολική λειτουργία και µάλιστα, στην πασχαλινή λειτουργία συναντάει κανείς πολυάριθµα αποµεινάρια της αρχαίας τραγωδίας και της λαϊκής λατρείας. Η µνήµη του σώµατος η πιο γερά ριζωµένη ανθρώπινη µνήµη προεκτείνει εδώ προπατορικές συµπεριφορές που ο χριστιανισµός διαιώνισε µέσα στην ελληνική συνείδηση, µάρτυρες οι χορωδίες και οι ποµπές γυναικών που τη Μεγάλη Παρασκευή ακολουθούν τον επιτάφιο θρηνώντας λες και συνεχίζεται ανάµεσα απ τα σοκάκια των χωριών ο αρχαίος θρήνος για τους θεούς της βλάστησης» 27. Σύµφωνα µε τη µυθολογία, ο Άδωνης ήταν ένας όµορφος νεαρός τον οποίο η θεά Αφροδίτη ήθελε να κρατήσει κοντά της. Ωστόσο, η ζήλεια της θεάς Αρτέµιδος του κόβει το νήµα της ζωής του ενώ κυνηγούσε έναν αγριόχοιρο. Μία σταγόνα από το αίµα του νεαρού, αναµεµειγµένη µε τα δάκρυα της Αφροδίτης, πέφτει στη γη και φυτρώνει µια ανεµώνη. Για τους πιστούς, ο Άδωνης είναι η προσωποποίηση της βλάστησης: ο θάνατός του σηµαίνει την έλλειψη ανθοφορίας κατά τη διάρκεια του χειµώνα και η ανάστασή του, στο όνοµα της οποίας γιόρταζαν τα Αδώνια, συµβολίζει την αναγέννηση της φύσης την περίοδο της Άνοιξης 28. Στην αρχαία Ελλάδα, τα Αδώνια διαρκούσαν δύο µέρες. Την πρώτη µέρα, αποκαλούµενη αφανισµός, οι Αθηναίες, ντυµένες στα µαύρα, στόλιζαν το ξύλινο οµοίωµα του θεού µε λουλούδια. Κρατώντας αναµµένα κεριά, έκαναν περιφορά του οµοιώµατος και έπειτα οι ιερείς το εµβάπτιζαν σε µια πηγή ή σε έναν ποταµό.tη δεύτερη µέρα, οι γυναίκες έπλεναν το ξύλινο αυτό είδωλο, το µύρωναν και το τύλιγαν µε έναν σάβανο. Συνοδεία ψαλµών, το επανατοποθετούσαν στο ναό διακηρύσσοντας ότι ο θεός αναστήθηκε. H νεκρανάσταση αυτή ονοµαζόταν από το λαό εύρεσις. Η αντιπαραβολή µε το χριστιανισµό είναι εντυπωσιακή διότι το αρχαίο τελετουργικό διατηρήθηκε σχεδόν αναλλοίωτο µε αυτό της Μεγάλης Παρασκευής. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Διονυσίου Χιώνη ο οποίος υποστηρίζει «πως πολλά απ τα στοιχεία της τελετουργικής λατρείας του Άδωνι, αν όχι βέβαια όλο το πλαίσιο των τελετών, κληρονόµησαν οι Χριστιανοί και µε τα οποία στοιχεία έντυσαν µάλιστα τα πάθη του Χριστού, όπως µας λέει ο Frazer. Τέλος, αν κρίνουµε από το έντονο πάθος των νεκρώσιµων για τον Άδωνι θρήνων και κοπετών, θα δούµε ότι επρόκειτο για συγκλονιστικό θρησκευτικό δράµα, µε γλυκειά και χαρµόσυνη απολυτρωτική µέσω της Ανάστασης απόληξη, που την εσωτερική, θεολογική και δογµατική πλοκή του µας την κρύψανε, όπως µας αποκρύψανε όλα τα αντίστοιχα θρησκευτικά απόρρητα των Ελευσινίων Μυστηρίων» 29. Είναι αλήθεια ότι η αναπαράσταση της αναγέννησης της φύσης ενέπνευσε στις αρχαίες λατρείες το νεκραναστηµένο θεό. Ως εκ τούτου, αυτές οι λατρείες, µπορούµε να πούµε, ότι λειτούργησαν ως προάγγελος που προετοίµασε την ανθρωπότητα για την εµφάνιση του µυστηρίου 27 (Lacarrière 1980, 55) 28 (Nilsson 1954, 96) 29 (Χιώνης 1966, 51) 7

8 της σωτηρίας τους ανθρώπου και την αποκάλυψη του σχεδίου της Θείας πρόνοιας σχετικά µε την ενσάρκωση του Ιησού 30. Συµπερασµατικά, στην Αρχαιότητα οι πιστοί πίστευαν στην ανάσταση του Άδωνη, ο οποίος αντιπροσώπευε τη θεοποιηµένη φύση που πάσχει, γιατί όλα περνούσαν από το χειµώνα στην άνοιξη, από το σκοτάδι στο φως. Για τους σύγχρονους Έλληνες, το Πάσχα αποτελεί, πέρα από την αναγέννηση της φύσης και τον ερχοµό της άνοιξης, την αναγέννηση του πνεύµατος και το πέρασµα από το πνευµατικό σκοτάδι στο φως της ψυχής. Πέρα από τον εκχριστιανισµό των αρχαίων εθίµων, η αναφορά στη βυζαντινή περίοδο γίνεται από τους συγγραφείς µας µέσα από την επίσκεψή τους σε συγκεκριµένα µέρη της Ελλάδας όπως ο Μυστράς, τα Μετέωρα, ο Άθως, και η Θεσσαλονίκη. Η Θεσσαλονίκη, αλλιώς συµβασιλεύουσα, όπως αναφέρει ο Αδαµάντιος Αδαµαντίου : «ως δευτέρα πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, ως πόλις εφάµιλλος της Κωνσταντινουπόλεως, ως προµαχών ακατάβλητος του Ελληνισµού εναντίον των Βαρβάρων 31», αποτελεί τόπο αναζήτησης βυζαντινών εκκλησιών. Παρόλο που ιδρύθηκε το 315 π. Χ. από τον Κάσσανδρο, η πόλη βρίσκεται στο απόγειο της δόξας της κατά τη βυζαντινή περίοδο, τον 4 ο αιώνα, όπου οι κάτοικοί της, ήδη κατηχηµένοι από τον απόστολο Παύλο, αποτραβιούνται από τον παγανισµό και προσηλυτίζονται στο χριστιανισµό προκειµένου να υποταχθούν µπροστά στο Θεό της αυτοκρατορίας και να δεχτούν τα µυστήρια της νέας θρησκείας 32. Η εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου σηµατοδοτεί την άνθηση της βυζαντινής τέχνης και την κατασκευή σπουδαίων οικοδοµηµάτων στην πόλη, µεταξύ των οποίων η βασιλική του Αγίου Γεωργίου (Ροτόντα) και του Αγίου Δηµητρίου, φηµισµένες για την πρωτότυπη αρχιτεκτονική και τον πλούσιο διάκοσµό τους 33. Η αναφορά του Μπυτόρ 34 στο εντυπωσιακό µωσαϊκό της εκκλησίας του Όσιου Δαυίδ, η οποία χρονολογείται στα τέλη του 5 ου αιώνα, µαρτυρά τη µεγαλοπρέπεια του βυζαντινού ρυθµού. Παρά την απογοητευτική εικόνα που παρουσιάζει τον 20 ο αιώνα, η άλλοτε ένδοξη πόλη της Θεσσαλονίκης είναι η µόνη, η οποία, όπως υπογραµµίζει ο Αδαµαντίου, «διετήρησε µέχρι τέλους πιστὴν τὴν εἰκόνα των πολυκυµάντων τυχών τοῦ Μεσαιωνικοὺ Ελληνισµού, µόνη ἡ µεγάλη αὐτὴ πόλις διασῴζει ἕως σήµερον, ἐπὶ εἴκοσι τρεῖς ὅλους αἰωνας, συνεχεῖς τάς ἱστορικὰς ἀναµνήσεις, ἀδιάκοπον τὴν σειρὰν των µνηµείων τέχνης, καὶ ζῆ ἀκόµη καὶ σήµερον τὸν ἱστορικὸν αὐτης βίον ἔντονον καὶ ἀδιάσπαστον» 35. Φυσικά, πρόκειται για την άποψη ενός Έλληνα ο οποίος επιµένει στη συνέχεια του ελληνισµού και γνωρίζει το Βυζάντιο. Αδιαµφισβήτητα, η προσέγγιση της βυζαντινής περιόδου είναι πολύ πιο δύσκολη για το Δυτικό επισκέπτη καθώς, όπως είδαµε, δεν έχει σχεδόν κανένα εκπαιδευτικό σηµείο αναφοράς πάνω σ αυτόν τον τοµέα. Ορισµένοι, όπως ο Ντεόν, θεωρούν το Βυζάντιο, σύµφωνα µε αυτό που τους υπέδειξε το σχολείο, µια νεκρή αυτοκρατορία: η επίσκεψη σ ένα µοναστήρι στην περιοχή του Μυστρά τού θυµίζει έναν κόσµο, αν όχι νεκρό, τουλάχιστον ετοιµοθάνατο. Ο ίδιος αναφέρει: «Το Βυζάντιο δεν έχει πεθάνει τελείως. Ένα καντήλι τρεµόφεγγε και οι προσευχές διαιώνιζαν τη θρησκευτική θέρµη ενός πολιτισµού που είχε χαθεί κάτω από τους αιώνες των λίθων» (Βαρβούνης 1996, 9) 31 (Αδαµαντίου 1914, 39) 32 (Gasquet 1908, 101) 33 (Άµαντος 1953, 148) 34 (Butor 1990, 18-21) 35 (Αδαµαντίου 1914, 157) 36 (Déon 2000, 177) 8

9 Όσο για το Μπυτόρ, ισχυρίζεται ότι η Θεσσαλονίκη είναι «το ύστατο κύµα του Βυζαντίου που έρχεται να σβήσει στα πόδια µας, κάτω απ την πληµµυρίδα µιας δυτικοποίησης αναπόδραστης και άτσαλης» 37 και παραδέχεται την ανικανότητά του, ελλείψει ανάλογης παιδείας, να αναµορφώσει τα βυζαντινά ερείπια όπως είναι ικανός να κάνει µε αυτά της αρχαιότητας 38. Τις ίδιες απόψεις ενστερνίζεται και ο Ρουντό 39 ο οποίος σηµειώνει ότι «στον Άγιο Γεώργιο, συνοδευόµενος ακόµα από το µιναρέ του (οι Τούρκοι έχοντας µετατρέψει αυτό που ήταν κάποτε ρωµαϊκό µνηµείο, έπειτα χριστιανική εκκλησία), δε βλέπει τίποτα [ ]. [Ο ταξιδιώτης] τότε ξεκινάει το έργο του. Αυτός που είχε έρθει για να µελετήσει µεγάλες εικόνες, δε θα µπορέσει να ικανοποιηθεί απ το να διακρίνει κάποιες διάσπαρτες κηλίδες. Θα πρέπει να επιδοθεί σε µία ενέργεια φανταστικής ανασυγκρότησης [ ]. Θα πρέπει να διασχίσει αιώνες γιατί η δουλειά της ανασυγκρότησης που πρέπει να επιτελέσει στο χώρο απέναντι σ αυτό το µωσαϊκό του Αγίου Γεωργίου, θα πρέπει να την κάνει και στο χρόνο». Η επίσκεψη στον Άθω γίνεται η αφορµή για να εκδηλώσει ο Λακαριέρ την αµηχανία του και την έκπληξή του µπροστά σ αυτόν τον άγιο τόπο της ορθόδοξης Ανατολής, αποκοµµένο από τον κόσµο και το χρόνο : «κάθε µέρα η ζωή του Αγίου Όρους µού αποκάλυπτε απροσδόκητες εικόνες κι συµπεριφορές». Ωστόσο ο ίδιος επιβεβαιώνει τη συνέχεια λέγοντας τα εξής: «Παρόλο που ο Άθως δίνει µόνο µια µερική και απολιθωµένη εικόνα αυτής της Ελλάδας, κρατάει ακόµα κάτι που υπάρχει µόνον εδώ από τη µεγάλη θεοκρατική εποχή της». Αξίζει να σηµειωθεί ότι ο συγγραφέας χρησιµοποιεί την έκφραση «µεγάλη θεοκρατική εποχή της Ελλάδας» και όχι «µεγάλη θεοκρατική εποχή του Βυζαντίου». Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι ότι ο ίδιος βρίσκεται εκεί προς αναζήτηση του αρχαιοελληνικού ανθρώπινου µοντέλου και φαντάζεται να µπορούσε να υπάρχει µια ορατή εθνική επιβίωση ανάµεσα στους Αρχαίους Έλληνες και τους Βυζαντινούς 40. Κατά τη βυζαντινή περίοδο, πέρα από την ανέγερση εκκλησιών, παρατηρείται και µια τάση προς τον ασκητισµό. Ο ιδιάζων αυτός τρόπος ζωής οδηγεί στη δηµιουργία κοινοβίων τα οποία καταλαµβάνουν σηµαντική θέση στη βυζαντινή αυτοκρατορία καθώς συµβάλλουν στην ενίσχυση της δύναµης της Εκκλησίας. Ο Λακαριέρ και ο Ντεόν θεωρούν τη µοναστική ζωή και τα µοναστήρια σαν τα τελευταία ίχνη της βυζαντινής εποχής και, κατ επέκταση, τη συνέχεια του Βυζαντίου στη σύγχρονη Ελλάδα. Εξάλλου, πολλά από αυτά έπαιξαν σπουδαίο πολιτιστικό ρόλο καθώς οι βιβλιοθήκες τους έγιναν χώροι φύλαξης και αντιγραφής από τους λογίους της εποχής σπάνιων αρχαίων χειρογράφων 41. Εξελίχθηκαν, δηλαδή, σε επιφανή πνευµατικά κέντρα και φυτώρια χριστιανικής αρετής, παιδείας και τέχνης 42. Αυτή την πλευρά του Βυζαντίου θέλησαν να παρατηρήσουν ο Λακαριέρ και ο Ντεόν ταυτίζοντας τα µοναστήρια που επισκέφτηκαν µε µία ολόκληρη εποχή. Αποτελεί, άραγε, η µοναστική ζωή µια µορφή συνέχειας του Βυζαντίου µέχρι τις µέρες µας; Η απάντηση δίνεται από την Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ η οποία εκφράζει τη διατήρηση της βυζαντινής εποχής υποστηρίζοντας ότι, «τα παιδιά, όταν πηγαίνουν στο σπίτι βλέπουν να 37 (Butor 1990, 16) 38 (Butor 1990, 17-18) 39 (Roudaut 1967, 91-93) 40 (Lacarrière 1980, 55-56) 41 (Άµαντος 1953, 26) 42 (Rice 2006, 103) 9

10 ξαναζεί το Βυζάντιο, είτε από τα χριστιανικά ονόµατα που φέρουν στην οικογένεια, είτε από το εικονοστάσι» 43. Μέσα από τις περιγραφές που προαναφέραµε, διαπιστώνουµε ότι οι ταξιδιώτες που επισκέφτηκαν την Ελλάδα, από το τέλος του εµφυλίου πολέµου µέχρι την άνοδο των Συνταγµαταρχών στην εξουσία, δεν διαφέρουν από αυτούς των προηγούµενων αιώνων: φεύγουν από τη Γαλλία έχοντας στο µυαλό τους µια εικόνα για την Ελλάδα σφόδρα καθορισµένη από την παιδεία τους η οποία δεν αποκλίνει από τα στερεότυπα που κληροδότησαν τα οδοιπορικά του 19 ου αιώνα. Επιπροσθέτως, οι γνώσεις τους, όσον αφορά τη βυζαντινή περίοδο, είναι ελλιπείς. Όπως επιβεβαιώνει και ο Λακαριέρ, πρόκειται για «µια Ελλάδα αγνοηµένη, που τα δυτικά εγχειρίδια ιστορίας την έχουν παραπεταµένη στο τέλος των κεφαλαίων και στις υποσηµειώσεις: τη Βυζαντινή Ελλάδα» 44. Είναι αλήθεια ότι οι Ευρωπαίοι θεωρούν το Βυζάντιο έναν κόσµο ξεχωριστό, έως και µια νεκρή αυτοκρατορία. Ήδη από την εποχή του Διαφωτισµού, η συγκεκριµένη περίοδος ήταν περιφρονηµένη διότι θεωρείτο ένα κράτος θεοκρατικό, βάρβαρο και διεφθαρµένο. Οι αναφορές του στα σχολικά εγχειρίδια του 20 ου αιώνα είναι γενικόλογες, έως και ανύπαρκτες, και σε καµία περίπτωση αυτή η αυτοκρατορία δεν παρουσιάζεται σαν στάδιο της ιστορίας του Ελληνισµού 45. Όποια και να ναι η άποψη των ταξιδιωτών µας για το Βυζάντιο και τη συνέχειά του στη σύγχρονη Ελλάδα, είναι προφανές ότι τα θρησκευτικά έθιµα, που χρονολογούνται από τη βυζαντινή εποχή, εξακολουθούν να υπάρχουν µέχρι σήµερα και αποτελούν ένα από τα θεµέλια της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Αυτό που διαπιστώνουµε είναι ότι το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών µας επικεντρώνεται στη θρησκευτική πλευρά του Βυζαντίου, αφήνοντας στην άκρη τα άλλα δύο χαρακτηριστικά της βυζαντινής αυτοκρατορίας: τη ρωµαϊκή οργάνωση του Κράτους και το ελληνική πολιτιστική της βάση. Πρόκειται για ένα θεοκρατικό κράτος και οι Βυζαντινοί, συµπεριλαµβανοµένου και του αυτοκράτορα, θεωρούν σαν αρχηγό του κράτους τον Ιησού 46, δηλαδή ο αυτοκράτορας, ως εκπρόσωπος του Θεού στη γη, κυβερνά στο όνοµα του Ιησού 47. Συνοψίζοντας, όπως υποστηρίζει και ο Hans-Georg Beck 48, αν θέλουµε να ξαναβρούµε ίχνη της βυζαντινής εποχής, πρέπει να παραχωρήσουµε µια ιδιαίτερη θέση στη θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας. Αυτό που έλκει, πραγµατικά, το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών µας στη βυζαντινή εποχή είναι η φανερή κληρονοµιά της, δηλαδή η θρησκεία, η οποία αποτελεί θεµελιώδη ρήξη µε την Αρχαιότητα. Βιβλιογραφία Beck, Hans-Georg : Η Βυζαντινή χιλιετία. Αθήνα, ΜΙΕΤ, Butor, Michel : Θεσσαλονίκη Αθήνα, εκδ. Άγρα, Chénier, André: L Invention. OEuvres Compètes. Paris, Foulon, Déon, Michel : Σελίδες για την Ελλάδα. Αθήνα, εκδ. Χατζηνικολή, Diehl, Charles : Histoire de l Empire byzantin. Paris, Auguste Picard, (Κούκος 2010, 8) 44 (Lacarrière 1980, 55) 45 Βλέπε Malet et Isaac, L Histoire, Paris, Hachette, 1958, όπου αφιερώνει στο Βυζάντιο πέντε σελίδες! 46 (Magdalino 2006, 276) 47 (Diehl 1919, 3) 48 (Beck 1992, 225) 10

11 Falcucci, Clément: L Humanisme dans l enseignement secondaire en France au XIX e siècle, Thèse de doctorat, Lettres, Paris, Toulouse, Privat, Στο: Prost, Antoine: L Enseignement en France Paris, Librairie Armand Colin, Gasquet, Amédée Louis Ulysse : Η Βυζαντινή αυτοκρατορία και η φράγκικη µοναρχία. Αθήνα, Π.Δ. Σακελλαρίου, Lacarrière, Jacques : Το Ελληνικό καλοκαίρι: µια καθηµερινή Ελλάδα 4000 ετών. Αθήνα, εκδ. Χατζηνικολή, Magdalino, Paul: «H Μεσαιωνική αυτοκρατορία ( )». Στο: Mango, Cyril (Επιµ.), Ιστορία του Βυζαντίου. Αθήνα, εκδ. Νεφέλη, 2006: Malet et Isaac : L Histoire. Paris, Hachette, Nilsson, Martin : La Religion populaire dans la Grèce Antique. Tom. 1. Paris, Plon, Pickard-Cambridge, Sir Arthur, Could, J., Lewis, D.M. : Οι Δραµατικές εορτές της Αθήνας. Θεσσαλονίκη, Βάνιας, Rice, Tamara Talbot: Ο Δηµόσιος και Ιδιωτικός βίος των Βυζαντινών. Αθήνα, εκδ. Παπαδήµα, Roudaut, Jean: Trois villes orientées. Paris, Gallimard, Αδαµαντίου, Αδαµάντιος: Η Βυζαντινή Θεσσαλονίκη. Αθήνα, Σύλλογος προς διάδοσιν ωφέλιµων βιβλίων, Άµαντος, Κωνσταντίνος: Ιστορία του Βυζαντινού κράτους.tόµ. Α. Αθήνα, Οργανισµός Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων, Αναγνωστάκης, Ηλίας: «Ο Φεβρουάριος των προγόνων και της προσδοκίας της Άνοιξης». Επτά Ηµέρες (2001). Βαρβούνης, Μανόλης: Πάσχα των Ελλήνων. Ελληνικά λαϊκά έθιµα για τον εορτασµό του Πάσχα. Αθήνα, Ακρίτας, Θεοδοσίου, Στράτος Δανέζης, Μάνος: Ο Κύκλος του χρόνου. Αστρονοµία και µυστηριακές λατρείες. Αθήνα, Δίαυλος, Κούκος, Στέλιος: «Το Βυζάντιο ήταν µονοπολιτιστικό αλλά όχι µονοεθνικό». Μακεδονία, (2010). Λουκάτος, Δηµήτρης: Εισαγωγή στην Ελληνική Λαογραφία. Αθήνα, ΜΙΕΤ, Μέγας, Γεώργιος: Ελληνικές γιορτές και έθιµα της λαϊκής λατρείας. Αθήνα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Πλούταρχος: Ηθικά, Συµποσιακών. Αθήνα, Κάκτος, Ρασσιάς, Βλάσσης: Εορτές και Ιεροπραξίες των Ελλήνων. Αθήνα, Ανοιχτή Πόλη, Flacelière, Robert: Ο Δηµόσιος και ιδιωτικός βίος των αρχαίων Ελλήνων. Αθήνα, εκδ. Παπαδήµα, Χιώνης, Διονύσιος: Η Αποκάθαρση του Χριστιανισµού από τα εβραϊκά στοιχεία. Αθήνα, Ελεύθερη σκέψις,

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος και τον τόνο της αποτίμησης γ) τα στοιχεία της ιστορικής

Διαβάστε περισσότερα

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου.

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου. ΜΑΘΗΜΑ 22 ο ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Θ.ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με την ιστορία της αρχαίας Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Κόλιντα (Colinda) : Τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα είναι ενα παραδοσιακό λαϊκό τραγούδι, που το λένε παιδιά, έφηβοι και άντρες για να γιορτάσουν τα

Κόλιντα (Colinda) : Τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα είναι ενα παραδοσιακό λαϊκό τραγούδι, που το λένε παιδιά, έφηβοι και άντρες για να γιορτάσουν τα Κόλιντα (Colinda) : Τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα είναι ενα παραδοσιακό λαϊκό τραγούδι, που το λένε παιδιά, έφηβοι και άντρες για να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα και την πρωτοχρονιά. Colindul românesc: Το

Διαβάστε περισσότερα

Καθορισμός ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα

Καθορισμός ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ Σχολικό έτος 2013-14 Καθορισμός ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ ΜΑΡΙΟΣ-ΔΗΜΗΤΡΗΣ Τάξη : Α1 ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΑΣΧΑ: Η γιορτή και ο υπολογισμός της ημερομηνίας

Διαβάστε περισσότερα

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής. ΜΑΘΗΜΑ 15 Ο ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

Αποτελέσματα των ερωτηματολογίων

Αποτελέσματα των ερωτηματολογίων ΜΟΔΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Στα πλαίσια της εργασίας μας με θέμα τη μόδα και παράδοση, πραγματοποιήθηκε σύνταξη ερωτηματολογίων τα οποία σχετίζονται με το θέμα μας και μοιράστηκαν σε μαθητές της β και γ λυκείου.

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ 2014 Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή «Αυτός σήκωσε τις αμαρτίες μας με το ίδιο Του το σώμα στο σταυρό, για να πεθάνουμε κι εμείς ως προς την αμαρτία και να

Διαβάστε περισσότερα

Μύθοι. Τοπικοί μύθοι Η ανάγκη των ανθρώπων οδήγησε στη δημιουργία μύθων

Μύθοι. Τοπικοί μύθοι Η ανάγκη των ανθρώπων οδήγησε στη δημιουργία μύθων Μύθοι Τοπικοί μύθοι Η ανάγκη των ανθρώπων οδήγησε στη δημιουργία μύθων Ορισμός : Προσπαθώντας να δώσουμε έναν ορισμό στο µζύθο µπορθούμε να πούμε ότι είναι µια φανταστική, πλαστή διήγηση µε στοιχεία συχνά

Διαβάστε περισσότερα

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους ΜΑΘΗΜΑ 30 Ο 31 Ο ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ Να συμπληρώσετε την πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία την επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

«Το Πάσχα στη Λιλιπούπολη!» ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ: ΜΠΟΥΦΕΑ ΙΩΑΝΝΑ ΤΜΗΜΑ: ΠΝ2 Τα αλεπουδάκια ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗ

«Το Πάσχα στη Λιλιπούπολη!» ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ: ΜΠΟΥΦΕΑ ΙΩΑΝΝΑ ΤΜΗΜΑ: ΠΝ2 Τα αλεπουδάκια ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗ «Το Πάσχα στη Λιλιπούπολη!» ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ: ΜΠΟΥΦΕΑ ΙΩΑΝΝΑ ΤΜΗΜΑ: ΠΝ2 Τα αλεπουδάκια ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗ 2017-2018 «Κι είναι ακόμη τα γόνατα που κάθιζε αμίλητος, δυο δυο τα παιδιά κι απλώνοντας δίπλα του,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 16 Ο ΠΑΝΑΓΙΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη. 1. Ο χώρος τέλεσης της χριστιανικής λατρείας ονομάστηκε ναός ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. 1. Ο χώρος τέλεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Της Μαρίας Αποστόλα

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Της Μαρίας Αποστόλα ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Της Μαρίας Αποστόλα Η Ελλάδα υπήρξε από τους πρώτους δέκτες του Χριστιανισμού και τα μνημεία της ελληνικής ορθοδοξίας αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εθνικής κληρονομιάς, αποτελώντας

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή;

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα

Η Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου

Η Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου Η Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου Η Συνθήκη για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς, που υιοθετήθηκε από την UNESCO το 1972, σηματοδότησε μια νέα εποχή στη διατήρηση των πολιτιστικών

Διαβάστε περισσότερα

Δημοτική Στέγη Ενηλίκων Αθηένου Κλεάνθειος Κοινοτική Στέγη Ενηλίκων Πρόγραμμα Συμβουλίου Κοινοτικού Εθελοντισμού

Δημοτική Στέγη Ενηλίκων Αθηένου Κλεάνθειος Κοινοτική Στέγη Ενηλίκων Πρόγραμμα Συμβουλίου Κοινοτικού Εθελοντισμού Χαιρετίζοντας την ανοιξιάτικη έκδοση του Ημερολογίου μας, νοιώθουμε την ανάγκη να υπερευχαριστήσουμε τους εθελοντές μας, χωρίς την ενεργό στήριξη των οποίων η Στέγη μας δε θα μπορούσε να ανθίσει και να

Διαβάστε περισσότερα

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ.

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Διαπιστώσεις Α. Δεν εντοπίζονται άμεσοι φιλολογικοί δεσμοί με τους

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β,

Διαβάστε περισσότερα

Το Τελευταίο Αντίο...

Το Τελευταίο Αντίο... Το Τελευταίο Αντίο... Ελληνικά Ταφικά Έθιμα στη Σύγχρονη Εποχή Το πότε θα πεθάνεις είναι σαν το δάκτυλο του ποδιού σου... Δεν είναι στο χέρι σου! Αρκάς (Έλληνας δημιουργός κόμικς) (το) αγγελτήριο (η) εκκλησία

Διαβάστε περισσότερα

Τα Χριστούγεννα είναι μια παγκόσμια γιορτή και γιορτάζονται από όλες τις χριστιανικές χώρες του κόσμου με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Βέβαια ο τρόπος που

Τα Χριστούγεννα είναι μια παγκόσμια γιορτή και γιορτάζονται από όλες τις χριστιανικές χώρες του κόσμου με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Βέβαια ο τρόπος που ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ Τα Χριστούγεννα είναι μια παγκόσμια γιορτή και γιορτάζονται από όλες τις χριστιανικές χώρες του κόσμου με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Βέβαια ο τρόπος που γιορτάζονται και οι παραδόσεις διαφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ Η πολυπόθητη μέρα για την εκδρομή μας στην Κωνσταντινούπολη είχε φτάσει! Βαλίτσες, φωτογραφικές μηχανές, τα λόγια που είχε να μάθει ο καθένας από όσους συμμετέχουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Εισαγωγή Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις ΜΑΘΗΜΑ 8 Ο ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

Μετά το 2700 λόγω συσσώρευσης του Μετώνειου σφάλματος δεν θα μπορούν να συμπέσουν ποτέ την ίδια εβδομάδα η Ιουλιανή και η Γρηγοριανή πανσέληνος

Μετά το 2700 λόγω συσσώρευσης του Μετώνειου σφάλματος δεν θα μπορούν να συμπέσουν ποτέ την ίδια εβδομάδα η Ιουλιανή και η Γρηγοριανή πανσέληνος Μετά το 2700 λόγω συσσώρευσης του Μετώνειου σφάλματος δεν θα μπορούν να συμπέσουν ποτέ την ίδια εβδομάδα η Ιουλιανή και η Γρηγοριανή πανσέληνος Το 2017 το Πάσχα των Ορθοδόξων και των Καθολικών συνέπεσαν,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος 2015-2016 ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Διαβάστε περισσότερα

5. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΟΡΦΩΣΗΣ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΚΑΙ Η ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ

5. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΟΡΦΩΣΗΣ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΚΑΙ Η ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ 5. Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΟΡΦΩΣΗΣ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΚΑΙ Η ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΑΘΗΝΑ ΓΙΟΡΤΑΖΕΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΗ 5 ος αι. π.χ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ Η Μόρφωση των νέων - αγοριών Η εκπαίδευση στην αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Ιουδαϊσµός. α) Παρουσίαση θρησκείας:

Ιουδαϊσµός. α) Παρουσίαση θρησκείας: Ιουδαϊσµός α) Παρουσίαση θρησκείας: Ο Ιουδαϊσµός είναι η παραδοσιακή θρησκεία των Εβραίων. Σύµφωνα µε τον ορθόδοξο Ιουδαϊσµό και τους βαθιά θρησκευόµενους Εβραίους, ο βιβλικός πατριάρχης Αβραάµ ήταν ο

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ. Συντροφιά με την Κιθάρα ΕΚΔΟΣΗ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ. Συντροφιά με την Κιθάρα ΕΚΔΟΣΗ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ Συντροφιά με την Κιθάρα ΕΚΔΟΣΗ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Συντροφιά με την Κιθάρα ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ Συντροφιά με την Κιθάρα ΑΘΗΝΑ 2011 Έκδοση: c Πνευματικό

Διαβάστε περισσότερα

16 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΤΑΞΕΙΣ: Ε1 & Ε2

16 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΤΑΞΕΙΣ: Ε1 & Ε2 16 Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΤΑΞΕΙΣ: Ε1 & Ε2 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΛΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΩΝ ΑΠΛΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ» ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ: ΣΑΒΒΑΪΔΟΥ ΕΥΣΤΡΑΤΙΑ ΤΣΙΑΠΑΛΙΩΚΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 1 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»;

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Ο όρος«βυζαντινόν» αναφέρεται στο Μεσαιωνικό κράτος που εδιοικείτο από την Κωνσταντινούπολη, τη μεγάλη πόλη των ακτών του Βοσπόρου. Οι ιστορικοί χρησιμοποιούν τον όρο αυτόν

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία

Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία Ερωτήσεις Επανάληψης 1 Οι Θεολογικές Δηλώσεις στην Συστηματική Θεολογία Διάλεξη Τρίτη από την σειρά Δημιουργώντας μια Συστηματική Θεολογία Οδηγός Μελέτης Περιεχόμενα Περίγραμμα Ένα περίγραμμα του μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΕ ΘΕΣΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ: 1ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΤΑΞΗ: Β ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ: 23 ΑΓΟΡΙΑ: 13 ΚΟΡΙΤΣΙΑ: 10 ΕΚΠΟΝΗΣΗ: ΛΙΑΠΗ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ:

Διαβάστε περισσότερα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα

Ένα γόνιμο μέλλον. στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα 1 Ένα γόνιμο μέλλον Ένα γόνιμο μέλλον χρειάζεται μια καλή συνείδηση στο παρόν και πνευματικές ιδιότητες που εκδηλώνουν οι Έλληνες όταν κάνουν τα καλά τους έργα Χρειαζόμαστε οι Έλληνες να συνδεθούμε πάλι

Διαβάστε περισσότερα

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017»

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017» ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ ΣΤΟΧΟΣ 3 ος : Η αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου του συνόλου των κατοίκων της Ευρώπης και η ανάδειξη των κοινών στοιχείων και της πολυμορφίας των ευρωπαϊκών πολιτισμών, μέσα από πολιτιστικές

Διαβάστε περισσότερα

(Σταυροπροσκυνήσεως, Απόκρεω, Αγίου Ιωάννη Κλίμακος, Τελώνη & Φαρισαίου, Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Τυρινής, Ασώτου, Οσίας Μαρίας Αιγυπτίας, Ορθοδοξίας)

(Σταυροπροσκυνήσεως, Απόκρεω, Αγίου Ιωάννη Κλίμακος, Τελώνη & Φαρισαίου, Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Τυρινής, Ασώτου, Οσίας Μαρίας Αιγυπτίας, Ορθοδοξίας) (Σταυροπροσκυνήσεως, Απόκρεω, Αγίου Ιωάννη Κλίμακος, Τελώνη & Φαρισαίου, Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Τυρινής, Ασώτου, Οσίας Μαρίας Αιγυπτίας, Ορθοδοξίας) Τ ρ ι ώ δ ι ο Η περίοδος αυτή πήρε το όνομα της από

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΝΩΝ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

ΤΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΝΩΝ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ ΤΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΝΩΝ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ Στράτος Θεοδοσίου Αναπληρωτής καθηγητής Τμήμα Φυσικής Πανεπιστήμιο Αθηνών Τομέας Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής Tο ημερολογιακό ζήτημα από την άποψη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΤΖΕΚΤ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΤΖΕΚΤ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΤΖΕΚΤ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΔΙΟΝ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ Το Δίον ήταν μια αρχαιότατη πόλη στρατηγικής σημασίας και μια από τις πιο φημισμένες μακεδονικές πολιτείες. Η γεωγραφική θέση

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή;

Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΟΙΝΗ ΓΙΟΡΤΗ. Σκηνή 1 η

Η ΚΟΙΝΗ ΓΙΟΡΤΗ. Σκηνή 1 η ΠΡΟΣΩΠΑ Μέγας Βασίλειος Γρηγόριος ο Θεολόγος Ιωάννης ο Χρυσόστομος Μαυρόπους Ιωάννης Βασιλίτης 1 ος Βασιλίτης 2 ος Βασιλίτης 3 ος Γρηγορίτης 1 ος Γρηγορίτης 2 ος Γρηγορίτης 3 ος Ιωαννίτης 1 ος Ιωαννίτης

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία 3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία Εισαγωγή Και οι τρεις γεννήθηκαν τον 4ο αιώνα μ.χ., στα Βυζαντινά Χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας

Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας 1. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή: Αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Κυριακή της Αναστάσεως. Είναι η πιο αυστηρή νηστεία όλου του χρόνου (λάδι καταλύουμε

Διαβάστε περισσότερα

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα. με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα. με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη ΜΑΘΗΜΑ 3 Ο Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΕΙ ΤΗΝ ΑΛΗΘΙΝΗ ΛΑΤΡΕΙΑ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική εξέλιξη των μουσείων από την Αρχαία Ελλάδα έως και τον 20ο αιώνα

Η ιστορική εξέλιξη των μουσείων από την Αρχαία Ελλάδα έως και τον 20ο αιώνα 1 Απριλίου 2014 Η ιστορική εξέλιξη των μουσείων από την Αρχαία Ελλάδα έως και τον 20ο αιώνα Πολιτισμός / Μουσεία Αναστασία Ματσαρίδου, Εικαστικός Νέο μουσείο Ακρόπολης Αθηνών Το μουσείο χαράζει μια μακραίωνη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

Μια οµαδικοαναλυτική άποψη για την ιστορία και το χρόνο

Μια οµαδικοαναλυτική άποψη για την ιστορία και το χρόνο Η παρακάτω εργασία παρουσιάστηκε στο εισαγωγικό σεµινάριο στα οµαδικά δυναµικά στην Ελληνική Εταιρεία Οµαδικής Ανάλυσης και Ψυχοθεραπείας, τον Ιανουάριο του 2000. Στην οµάδα που συνεργάστηκε µαζί µου για

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Αποτελεσμάτων Online Έρευνας για τα Χριστούγεννα

Παρουσίαση Αποτελεσμάτων Online Έρευνας για τα Χριστούγεννα M A R K E T I N G R E S E A R C H S E R V I C E S Παρουσίαση Αποτελεσμάτων Online Έρευνας για τα Χριστούγεννα Δεκέμβριος 2010 Εισαγωγή Φέτος, είπαμε να γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα με μια έρευνα που αφορά

Διαβάστε περισσότερα

Η νηστεία των Χριστουγέννων

Η νηστεία των Χριστουγέννων 15 Νοεμβρίου 2018 Η νηστεία των Χριστουγέννων Θρησκεία / Θρησκευτική ζωή Γεώργιος Αραμπατζόγλου, Αναγνώστης της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών Ιερός Ναός Αγίου Λουκά Πατησίων Μία ακόμη ευλογημένη περίοδος

Διαβάστε περισσότερα

Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: Η ουσία της Εκκλησίας. Διδ. Εν. 15

Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: Η ουσία της Εκκλησίας. Διδ. Εν. 15 Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: Η ουσία της Εκκλησίας Διδ. Εν. 15 α) Η εξάπλωση της Εκκλησίας Μετά την Πεντηκοστή, η νέα πραγματικότητα που δημιουργείται στον κόσμο, η Εκκλησία, ζει και κινείται σε μια

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Αγαπητοί συνεργάτες, Το γραφείο µας σε συνεργασία µε την Ένωση Ξενοδοχείων Αρκαδίας και µε τη στήριξη των ήµων Τρίπολης, Γορτυνίας και του Επιµελητήριο Αρκαδίας σας προσκαλούν να συµµετέχετε

Διαβάστε περισσότερα

Με τα λόγια του Ι. Θ. Κακριδή, πριν από σαράντα χρόνια, τα αρχαία ελληνικά ενδιαφέρουν για τρεις λόγους:

Με τα λόγια του Ι. Θ. Κακριδή, πριν από σαράντα χρόνια, τα αρχαία ελληνικά ενδιαφέρουν για τρεις λόγους: Με τα λόγια του Ι. Θ. Κακριδή, πριν από σαράντα χρόνια, τα αρχαία ελληνικά ενδιαφέρουν για τρεις λόγους: «Πρώτ? απ? όλα γιατί είμαστε Έλληνες: από τον καιρό του Ομήρου ως σήμερα έχουν περάσει 2700 χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Συνεστίαση κατηχητών την Ιεράς Μητροπόλεως

Συνεστίαση κατηχητών την Ιεράς Μητροπόλεως Συνεστίαση κατηχητών Ιεράς Μητροπόλεως την Με πολύ χαρά και μεγάλη συμμετοχή πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνεστίαση των κατηχητών της Ιεράς Μητροπόλεως μας στον πολυχώρο Διακονία στην Πυλαία Θεσσαλονίκης.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΤΡΕΣ Le parole sono pietre

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΤΡΕΣ Le parole sono pietre Archaeoschool for the Future: a Sustainability Approach ΕΝΟΤΗΤΑ 2 Unità 2 ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΤΡΕΣ Le parole sono pietre Ελένη Γαλάνη Πάμε ξανά! 1. Πώς χαιρετάμε στα ελληνικά 2. Ρωτάμε πώς είμαστε στα ελληνικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Θρησκευτικά B Δημοτικού (Μέρος Α ) Ομορφος κόσμος ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Θρησκευτικά Β Δημοτικού Ομορφος κόσμος (Μέρος A ) Συγγραφική ομάδα:

Διαβάστε περισσότερα

Επιλέγεται η διερευνητική μέθοδος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΠΣ. Παρουσιάζοντας: Σύγχρονα πρότυπα και στοιχεία λατρείας προς αυτά.

Επιλέγεται η διερευνητική μέθοδος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο ΠΣ. Παρουσιάζοντας: Σύγχρονα πρότυπα και στοιχεία λατρείας προς αυτά. ΔΕ2:ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΑ:ΛΑΤΡΕΙΑ Οι μαθητές/μαθήτριες να: - διακρίνουν τη λατρεία ως συστατικό στοιχείο της θρησκευτικότητας, - συνδέουν τους λατρευτικούς κύκλους της Ορθόδοξης λατρείας με την καθημερινότητά.

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ 4 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012 13 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΤΜΗΜΑ : Α4 ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΡΑΖΑΚΗ, ΜΑΡΙΑ ΜΕΡΑΜΒΕΛΙΩΤΑΚΗ, ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑ ΑΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ : ΕΥ. ΣΕΡ ΑΚΗ 1 Ο ρόλος του οίκου

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία Κουτίδης Σιδέρης Η βυζαντινή κοινωνική διαστρωμάτωση Εισαγωγή Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρξε μία από τις πλέον μακραίωνες κρατικές δομές στην μέχρι τώρα ανθρώπινη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Μαθητικό Συνέδριο Ιστορίας "Το Βυζάντιο ανάμεσα στην αρχαιότητα και τη σύγχρονη Ελλάδα" ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Η επίδραση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στο Βυζαντινό Πολιτισμό Μαθητική Κοινότητα

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός:

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Χειμερινό Εξάμηνο 2009-2010 Μάθημα: Σχολική Πρακτική, Επίπεδο ΙΙΙ, Υπεύθυνος Διδάσκων: Υπεύθυνη Εκπ/κός: Φοιτητής/ρια:.. Μάθημα: ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Σχολείο:11 ο Δημοτικό Τάξη: Γ Διδακτική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ- «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;»

ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ- «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;» ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ- «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η έρευνα «ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟ;» πραγματοποιήθηκε τους μήνες Φεβρουάριο-Μάρτιο 2014 σε πέντε σχολεία της Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή 32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή Η Θεσσαλονίκη, από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, είναι η δεύτερη σημαντική πόλη της αυτοκρατορίας. Αναπτύσσει σπουδαία εμπορική, πνευματική και πολιτική κίνηση, την

Διαβάστε περισσότερα

Όψεις Βυζαντίου... στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας. Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας

Όψεις Βυζαντίου... στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας. Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας... στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας Το φυλλάδιο αυτό είναι του/της... που επισκέφθηκε το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας στις... Το φυλλάδιο που κρατάς στα χέρια σου

Διαβάστε περισσότερα

Η ευλογημένη συνάντηση.

Η ευλογημένη συνάντηση. Η ευλογημένη συνάντηση. Μετά το τέλος μιας δύσκολης εξεταστικής περιόδου, η παρέα των παιδιών του λυκείου του Ναού μας συναντήθηκε για μια ακόμα φορά, πριν τις καλοκαιρινές διακοπές. Η χαρά των παιδιών

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015 Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015 Δημητριάννα Σκουρτσή Γ2 Σχολικό έτος 2014-15 Τάξη Γ Γυμνασίου Λογοτεχνικό Εξωσχολικό

Διαβάστε περισσότερα

Προαγωγικές εξετάσεις περιόδου Μαΐου Ιουνίου Καθορισμός εξεταστέας ύλης των μαθημάτων της Α τάξης του Γενικού Λυκείου

Προαγωγικές εξετάσεις περιόδου Μαΐου Ιουνίου Καθορισμός εξεταστέας ύλης των μαθημάτων της Α τάξης του Γενικού Λυκείου 2 ο Γενικό Λύκειο Αμαλιάδας Προαγωγικές εξετάσεις περιόδου Μαΐου Ιουνίου 2016 Καθορισμός εξεταστέας ύλης των μαθημάτων της Α τάξης του Γενικού Λυκείου Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία Στην εξεταστέα

Διαβάστε περισσότερα

30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους

30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους 30α. Η τέταρτη σταυροφορία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους Οι σταυροφόροι βοηθούμενοι από τους Βενετούς καταλαμβάνουν την Πόλη. Πολλοί Έλληνες αναγκάζονται να φύγουν και να ιδρύσουν

Διαβάστε περισσότερα

1 ο ηµοτικό Σχολείο Κερατσινίου. Ολοήµερο Πληροφορική

1 ο ηµοτικό Σχολείο Κερατσινίου. Ολοήµερο Πληροφορική 1 ο ηµοτικό Σχολείο Κερατσινίου Ολοήµερο Πληροφορική 2011-12 Μεγάλη Σαρακοστή Σαρακοστή λέµε τις 40 µέρες πριν από την Κυριακή του Πάσχα, την περίοδο των επτά εβδοµάδων της νηστείας. Η πρώτη ονοµάζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Σεπτέμβριος 2015 Α ΤΑΞΗ (Δίωρο πρώτο τετράμηνο) 1.(ΔΕ 2) Το νόημα και η εξέλιξη της χριστιανικής λατρείας. (ΔΕ 3) Ο Χριστός εγκαινιάζει την αληθινή λατρεία. (ΔΕ 4) Με τη λατρεία εκφράζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία. Διδ. Εν. 9

Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία. Διδ. Εν. 9 Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία Διδ. Εν. 9 Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Κυρίου μας είναι αποτυπωμένα στις ακίνητες Δεσποτικές γιορτές

Διαβάστε περισσότερα

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΜΑΘΗΜΑ 25 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β α. «Κατ οίκον εκκλησία» 1.

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6400 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1o ΘΕΜΑ 1.α. Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Η ομηρική εποχή ονομάζεται επίσης:

Διαβάστε περισσότερα

Ο συγγραφέας Δημήτρης Στεφανάκης και «Ο χορός των ψευδαισθήσεων» Πέμπτη, 10 Σεπτεμβρίου :26

Ο συγγραφέας Δημήτρης Στεφανάκης και «Ο χορός των ψευδαισθήσεων» Πέμπτη, 10 Σεπτεμβρίου :26 Ο συγγραφέας Δημήτρης Στεφανάκης και «Ο χορός των ψευδαισθήσεων» Πέμπτη, 10 Σεπτεμβρίου 2015-10:26 Γράφει η Μαίρη Γκαζιάνη «Οι ψευδαισθήσεις είναι ένας θεμιτός μηχανισμός της ανθρώπινης ψυχής. Χωρίς την

Διαβάστε περισσότερα

Κλασικές Σπουδές και Σύγχρονη Κοινωνία

Κλασικές Σπουδές και Σύγχρονη Κοινωνία Κλασικές Σπουδές και Σύγχρονη Κοινωνία Γιατί εξακολουθεί να είναι σηµαντικό να σπουδάζουµε αρχαία Ελληνικά και Λατινικά, γλώσσες που σπάνια πια χρησιµοποιούνται στη σύγχρονη κοινωνία; Γιατί να ξοδεύουµε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΑΣ

ΤΟ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΑΣ Dies Domini ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΔΕΛΤΙΟ της Ποιμαντικής Ενότητας της Καθολικής Μητροπόλεως Νάξου Αρ. 30 5-19 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2015 ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ & ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑΛΙΝΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΑΣ Προσφιλείς

Διαβάστε περισσότερα

Η σημαντικότητα του ελληνικού πολιτισμού και μέσα διάδοσης αυτού στη Γεωργία. DR. MEDEA ABULASHVILI Καθηγήτρια του Κρατικού Πανεπιστημίου Τιφλίδας

Η σημαντικότητα του ελληνικού πολιτισμού και μέσα διάδοσης αυτού στη Γεωργία. DR. MEDEA ABULASHVILI Καθηγήτρια του Κρατικού Πανεπιστημίου Τιφλίδας Η σημαντικότητα του ελληνικού πολιτισμού και μέσα διάδοσης αυτού στη Γεωργία DR. MEDEA ABULASHVILI Καθηγήτρια του Κρατικού Πανεπιστημίου Τιφλίδας Ελληνικός πολιτισμός - το ενιαίο και διαχρονικό φαινόμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, 105 56 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 2103352364 FAX: 2103237654 www.iaath.gr, E-Mail: ipe.iaath@gmail.com ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 5 Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ. : ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ. : ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων του Γενικού και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ----- Βαθμός Ασφαλείας: Να διατηρηθεί μέχρι: Βαθ. Προτεραιότητας:

Διαβάστε περισσότερα

Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες

Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες 1 Ιουνίου 2018 Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες Άγιον Όρος / Αγιορείτικες Ιχνογραφές Γέροντας Πλακίδας Ντεσέιγ, Καθηγούμενος Ι.Μ. Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στη Γαλλία

Διαβάστε περισσότερα

3. Να αναλύσετε τον τρόπο µε τον οποίο η στωική φιλοσοφία και ο νεοπλατωνισµός επηρέασαν τους Απολογητές και τους Πατέρες της Εκκλησίας.

3. Να αναλύσετε τον τρόπο µε τον οποίο η στωική φιλοσοφία και ο νεοπλατωνισµός επηρέασαν τους Απολογητές και τους Πατέρες της Εκκλησίας. 2.2.2. Η Ανατολική Λεκάνη της Μεσογείου κατά τους τρεις πρώτους µ.χ. αιώνες - Το Ελληνικό Πνεύµα κατά τους τρεις πρώτους µ.χ. αιώνες - Η Παλαιοχριστιανική τέχνης - Μια Τέχνη Ελληνική Eρωτήσεις ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

A Λυκείου Εξεταστέα ύλη περιόδου Μαΐου-Ιουνίου 2015 Θρησκευτικά Αρχαία Ελληνική Γλώσσα

A Λυκείου Εξεταστέα ύλη περιόδου Μαΐου-Ιουνίου 2015 Θρησκευτικά Αρχαία Ελληνική Γλώσσα A Λυκείου Εξεταστέα ύλη περιόδου Μαΐου-Ιουνίου 2015 Θρησκευτικά ΚΕΦ 2 Το νόημα και η εξέλιξη της χριστιανικής λατρείας σελ 13 ΚΕΦ 3 Ο χριστός εγκαινιάζει την αληθινή λατρεία σελ 16 ΚΕΦ 6 «Ποιήσωμεν άνθρωπον»

Διαβάστε περισσότερα

Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς. Νίκος Γκάτσος

Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης στου κόσμου το μπαλκόνι ποτέ μην ξαναβγείς. Νίκος Γκάτσος ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ Ο ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗΣ Εκεί που φύτρωνε φλησκούνι και άγρια μέντα κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο. Εκεί

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ

ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ 3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΙΕΡΟΣ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΟΦΙΑΣ Εργασία του μαθητή: Μαγγιώρου

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1. Ύστερη Μεσαιωνική Περίοδος - Η Ύστερη Μεσαιωνική περίοδος ξεκινάει από τον 11 ο αι., ο οποίος σηματοδοτεί την έναρξη μίας διαφορετικής

Διαβάστε περισσότερα

Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα

Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα ΣΤΟΧΟΙ: Οι μαθητές να 1. Διατυπώνουν τους προβληματισμούς τους γύρω από τη λατρεία. 2. Υποστηρίζουν με επιχειρήματα ότι στη χριστιανική θρησκεία η λατρεία

Διαβάστε περισσότερα

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ. Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν.

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ. Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν. ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν. Όταν οι άνθρωποι παρακολουθούν από τα Μ.Μ.Ε εκρήξεις ηφαιστείων το θέαμα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΥΠΕΥΘΗΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Αλεξανδρή Ελευθερία. Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ: Δημαράκης Κοσμάς Δράκου Άννα Καίρης Μάριος Κομίνη Ιωάννα Σουλάνδρος Τάσος

Η ΥΠΕΥΘΗΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Αλεξανδρή Ελευθερία. Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ: Δημαράκης Κοσμάς Δράκου Άννα Καίρης Μάριος Κομίνη Ιωάννα Σουλάνδρος Τάσος Η ΥΠΕΥΘΗΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Αλεξανδρή Ελευθερία Η ΕΛΙΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ: Δημαράκης Κοσμάς Δράκου Άννα Καίρης Μάριος Κομίνη Ιωάννα Σουλάνδρος Τάσος Ξεκινώντας την εργασία θα θέλαμε να παραθέσουμε το παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός κεφάλαιο 6 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648) 2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός Ορισμός Πρόκειται για μια γενικότερη πνευματική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ. Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου

ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ. Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ H Βυζαντινή Αυτοκρατορία (αλλιώς Βυζάντιο, Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε Σάββατο και διαφορετική εμπειρία στο Μουσείο Ακρόπολης

Κάθε Σάββατο και διαφορετική εμπειρία στο Μουσείο Ακρόπολης Κάθε Σάββατο και διαφορετική εμπειρία στο Μουσείο Ακρόπολης Εναλλασσόμενες θεματικές παρουσιάσεις Κάθε Σάββατο και διαφορετική εμπειρία στο Μουσείο Ακρόπολης Εναλλασσόμενες θεματικές παρουσιάσεις Ποιοι

Διαβάστε περισσότερα

Ήθη και έθιμα του Πάσχα σε όλη την Ελλάδα

Ήθη και έθιμα του Πάσχα σε όλη την Ελλάδα Ήθη και έθιμα του Πάσχα σε όλη την Ελλάδα Στην Κέρκυρα, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου χτυπούν οι καμπάνες των εκκλησιών και από τα παράθυρα των σπιτιών πέφτουν κατά χιλιάδες, πήλινα δοχεία στους δρόμους

Διαβάστε περισσότερα

Μιλώντας με τα αρχαία

Μιλώντας με τα αρχαία Επίσκεψη στο μαντείο της Δωδώνης Πώς έβλεπαν το μέλλον οι αρχαίοι; Πώς λειτουργούσε το πιο αρχαίο μαντείο της Ελλάδας; Τι μορφή, σύμβολα και ρόλο είχε ο κύριος θεός του, ο Δίας; Τι σημασία είχαν εκεί οι

Διαβάστε περισσότερα

Περπατώντας τις εποχές του Βυζαντίου

Περπατώντας τις εποχές του Βυζαντίου Στην Αγορά των αρχαίων Αθηναίων (με τον Κ. Βέτση), Γνώση, Αθήνα 19893, Καλειδοσκόπιο, Αθήνα 20064 (έκδοση αναθεωρημένη και εμπλουτισμένη) Αρχαιολογία Ένα ταξίδι στο παρελθόν, οδηγός για παιδιά, Κέδρος,

Διαβάστε περισσότερα

Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό.

Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό. Οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης: άνθρωποι εμπνευσμένοι από το Θεό. Το διάγραμμα του χρόνου Εποχή Αβραάμ Θάνατος Μ. Αλεξάνδρου Γέννηση Ιησού Χριστού Άλωση Κων/πολης 2000 1900 1800 1700 1600 1500 1400

Διαβάστε περισσότερα

Ο Λαογραφικός Όμιλος Ελλήνων Αμερικής εορτάσε την Επέτειο ίδρυσης του

Ο Λαογραφικός Όμιλος Ελλήνων Αμερικής εορτάσε την Επέτειο ίδρυσης του 19/02/2019 Ο Λαογραφικός Όμιλος Ελλήνων Αμερικής εορτάσε την Επέτειο ίδρυσης του / Ομογένεια Πραγματοποιήθηκε με εξαιρετική επιτυχία η τσιπουροβραδιά το Σάββατο 9 Φεβρουαρίου 2019 στο Πολιτιστικό Κέντρο

Διαβάστε περισσότερα

«Ανακαλύπτοντας τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Επαρχίας Ελασσόνας»- Μια διδακτική προσέγγιση

«Ανακαλύπτοντας τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Επαρχίας Ελασσόνας»- Μια διδακτική προσέγγιση «Ανακαλύπτοντας τους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Επαρχίας Ελασσόνας»- Μια διδακτική προσέγγιση Μαρία Θ. Παπαδοπούλου, PhD Σχολική Σύμβουλος 6 ης Περιφέρειας Π.Ε. ν. Λάρισας Ελασσόνα, 7 Νοεμβρίου 2015

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 1.Α. Ο ρόλος και η λειτουργία του Προλόγου ως δομικό στοιχείο της τραγωδίας: Ο πρόλογος μιας τραγωδίας αποτελεί τα πρώτο από τα απαγγελλόμενα μέρη και εκτελείται από τους

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγικά στοιχεία στην Παλαιά Διαθήκη

Εισαγωγικά στοιχεία στην Παλαιά Διαθήκη Εισαγωγικά στοιχεία στην Παλαιά Διαθήκη Οι φιλολογικές πηγές της Πεντατεύχου (Φιλολογικά στρώματα): Οι τέσσερις πηγές της Πεντατεύχου είναι: η Γιαχβική, η Ελωχειμική, το Δευτερονόμιο και ο Ιερατικός Κώδικας.

Διαβάστε περισσότερα

1. Η Αγία Γραφή λέει ότι ο Χριστός είναι η μόνη δυνατότητα σωτηρίας. 2. Ο Θεός φανερώνεται στην Παλαιά Διαθήκη πάντα με κεραυνούς και αστραπές.

1. Η Αγία Γραφή λέει ότι ο Χριστός είναι η μόνη δυνατότητα σωτηρίας. 2. Ο Θεός φανερώνεται στην Παλαιά Διαθήκη πάντα με κεραυνούς και αστραπές. ΜΑΘΗΜΑ 13 Ο Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε πρότασης τη λέξη «σωστό»

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 2 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα