Πραγματικότητα η πλωτή νοσηλευτική μονάδα των Σφακίων

Transcript

1 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ τριμηνιαία έκδοση της ΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ, Ζαλόγγου 13-15, ΑΘΗΝΑ ΦΥΛΛΟ 128, έτος 43, ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ 2009 ΚΩΔ: 1077 τιμή φύλλου 0,01j Γ. ΞΕΝΟΥΔΑΚΗΣ Κ. Κ. Αιγάλεω 207 ΤΑ Πραγματικότητα η πλωτή νοσηλευτική μονάδα των Σφακίων Αναµένεται η παράδοση κατά τον εορτασµό της επετείου της Θυµιανής ΗΕΝΩΣΗ των ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ στα πλαίσια των πρωτοβουλιών που έ- χει αναλάβει για ουσιαστική βοήθεια στους κατοίκους της παραμελημένης από την πολιτεία επαρχίας μας σας ενημερώνει ότι συγκέντρωσε ήδη μετά από χορηγίες και το ετήσιο γλέντι του συλλόγου ένα σοβαρό ποσό για την αγορά ταχύπλοου φουσκωτού νοσοκομειακού σκάφους παντός καιρού το οποίο θα διατεθεί για την έγκαιρη μεταφορά ασθενών και τραυματιών από όλο το μήκος της ακτογραμμής Παλαιοχώρα έως Χώρα Σφακίων και την α- κριτική Γαύδο. Όπως είναι γνωστό η επαρχία μας προικισμένη με ένα ασύγκριτο φυσικό πλούτο, λόγω της διαμόρφωσης του εδάφους σε ένα πολύ μεγάλο μέρος της ακτογραμμής δε διαθέτει ο- δική πρόσβαση. Σε ευθεία γραμμή το σύνολο της έκτασης αυτής μαζί με τα αντίστοιχο τμήμα της επαρχίας Σελίνου υπερβαίνει τα 40 χιλιόμετρα. Τα τελευταία χρόνια με την αύξηση του τουριστικού ρεύματος (λόγω και της ανάπτυξης μορφών εναλλακτικού τουρισμού) προς αυτήν την περιοχή αλλά και την Γαύδο και ταυτόχρονα λόγω της αύξησης των μόνιμων κατοίκων συχνά είναι επιτακτική η ανάγκη για γρήγορη και ασφαλή μεταφορά ασθενών ή τραυματιών από αυτά τα μέρη προς σημεία που υπάρχει οδική πρόσβαση για μεταφορά σε νοσοκομείο. Λόγω της αδυναμίας μέχρι τώρα για κάτι τέτοιο αρκετοί άνθρωποι έχουν ταλαιπωρηθεί και δυστυχώς κάποιοι έχουν πεθάνει (ντόπιοι ή επισκέπτες). Παρά τις κυβερνητικές υποσχέσεις για να διατεθεί στο Δήμο ένα φουσκωτό από αυτά που είχαν χρησιμοποιηθεί στις ανάγκες της Ολυμπιάδας κάτι τέτοιο δεν έγινε. Γι αυτό το λόγο η Ένωσή μας που αποτελεί το σωματείο των αποδήμων Σφακιανών της Αττικής, συνεχίζοντας την προσπάθεια για υ- γειονομική κάλυψη των κατοίκων και επισκεπτών της επαρχίας μας (προσπάθεια που ξεκίνησε με την επιτυχημένη εβδομάδα πρωτοβάθμιας περίθαλψης που οργάνωσε σε συνεργασία με την Κλινική ΙΑΣΙΣ ΠΕΙΡΑΙΑ του Ομίλου του ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΘΗΝΩΝ το 2006) προχώρησε με τα χρήματα που έχουν συγκεντρωθεί μέχρι τώρα στην παραγγελία ενός κατάλληλα μεταποιημένου και εξοπλισμένου φουσκωτού πολυεστερικού σκάφους GREAT WHITE FAETHON 900 OPEN (με εμπορική αξία ) από την εταιρεία ΚΗΡΥΚΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ τον οποίο ευχαριστούμε για την προσφορά που μας έκανε. Το σκάφος είναι γνωστό για την ά- ριστη πλεύση του και την βαριά κατασκευή του θα δέχεται δυο φορεία σε ασφαλείς και προφυλαγμένες θέσεις, θα διαθέτει υγειονομικό ε- ξοπλισμό μεταφοράς ασθενών, θα είναι κλειστο περιμετρικά με ανοξείδωτη υπερκατασκευή και τέντες, θα διαθέτει εξοπλισμό για νυχτερινή πλεύση (GPS plοtter ραντάρ, προβολείς) και θα είναι βαμμένο σε πορτοκαλί χρώμα. Οι μηχανές του σκάφους θα είναι 2 YAMAHA 225 HP τετράχρονες λιανικής αξίας οι οποίες παραγγέλθηκαν ήδη από την εταιρεία Ι. ΜΟΣΧΑΚΗΣ ΑΕ από το Ρέθυμνο Κρήτης τον οποίο ευχαριστούμε πολύ για την διάθεση των μηχανών σε τιμή κόστους. Η Ένωση μας σκοπεύει, αν όλα πάνε καλά, να κατεβάσει δια θαλάσσης το σκάφος στα τέλη του Μάη στη Χώρα Σφακίων, ώστε το καλοκαίρι να είναι στη διάθεση των κατοίκων και των επισκεπτών της επαρχίας μας. Η κάθοδος του σκάφους θα γίνει συνοδεία σκαφών της φυσιολατρικής λέσχης φουσκωτού σκάφους ΝΑΥΤΙΛΟΣ και θα υπάρχει τελετή παράδοσηςπαραλαβής και θα τιμηθούν όσοι βοήθησαν στην αγορά και εξοπλισμό του. Σε συνεννόηση με τον δήμο Σφακίων θα αποφασιστεί ο τρόπος χρήσης του και η κάλυψη των εξόδων λειτουργίας και συντήρησης του. Η ΕΝΩΣΗ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ ΘΕΡΜΑ τους κάτωθι ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΧΟΡΗΓΟΥΣ που οι προσφορές τους έκαναν δυνατή την παραγγελία του σκάφους : 1. Τον παλιό φίλο της επαρχίας των Σφακίων Γ. ΜΟΛΙΝ που προσέφερε Την φαρμακευτική Εταιρεία DEMO ΑΕ που προσέφερε Την εταιρεία Ιατρικών Εξοπλισμών PAROFIL Θ. ΚΟΝΤΟΜΗΤΡΟΣ ΟΕ που προσέφερε Τον Ιατρικό Σύλλογο Πειραιώς που προσέφερε Την εταιρεία ιατρικών εξοπλισμών INTERTRONICS που προσέφερε Την φαρμακευτική εταιρεία ΒΙΑΝΕΞ που προσέφερε Τον Όμιλο του ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΑΘΗΝΩΝ που προσέφερε Την εταιρεία ΑΛΕΞΗΣ ΜΑΝΤΟΣ που διέθεσε δωρεάν όλο τον εξοπλισμό των φορείων του σκάφους αξίας Επίσης ευχαριστούμε όλους όσους συνέφεραν μικρότερα ποσά μέχρι τώρα. Το Δ.Σ της Ένωσης των Σφακιανών καλεί ό- λους τους Σφακιανούς της διασποράς, όλους τους φίλους των Σφακιανών αλλά και τους ε- πιχειρηματίες της επαρχίας να συνεισφέρουν τον «οβολό» τους για να ολοκληρωθεί η αγορά και ο εξοπλισμός του σκάφους που θα προσφέρει τα μέγιστα στην έκτακτη υγειονομική κάλυψη της επαρχίας μας και της Γαύδου. Τέλος το ΔΣ της Ένωσης ανακοινώνει ότι μετά την ολοκλήρωση του νοσοκομειακού σκάφους θα ασχοληθεί σε συνεργασία με τον Δήμο για την βελτίωση και εξοπλισμό του αγροτικού ιατρείου της Χώρας Σφακίων και την πρόσληψη προσωπικού με βάση την πρόβλεψη για πολυδύναμο περιφερειακό ιατρείο Το Σ της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών, ο ήµος και οι φορείς της επαρχίας και οι Ενώσεις Σφακιανών Χανίων, Ρεθύµνου και Ηρακλείου εύχονται στους Σφακιανούς και στους φίλους των Σφακίων Καλή Ανάσταση!

2 2 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ Προσφορές προς την εφηµερίδα Βρετουδάκης Εμμ (Ηράκλειο) 30 Πετράκης Κων/νος 20 Μοσχοβάκη Ζαμπελία (στη μνήμη του πατέρα της Νικολάου Εμμ Μπσχοβάκη) 50 Μπραουδάκη Αργυρώ (Ηράκλειο) 50 Γρυλλάκης Γεώργιος Κων/νου 100 Καπριδάκης Σήφης 20 Καγιαδάκης Ανδρέας 35 Καρκαβάτσος Στέλιος 25 Ψαρουδάκης Στ 20 Παπαδόσηφου Αριάδνη 50 Τσαγκαράκη 25 Μπαιλάκης Γιάννης 40 Σειμενάκης Αντ Γεώργ 20 Παπαδημητρίου Νίκος 50 Κριαράς Ιωάννης Ευστρατίου 60 Μπολιώτης Μανώλης 30 Ψαρουδάκης Νικόλαος 50 Βρετουδάκης Εμμ 30 Μανουσέλης ιωάννης 50 Βολουδάκη Αικ/νη 10 Βαρυμποπιώτη Ζηνοβία 50 Κακαβέλα Στέλλα 100 Ριτζάκη Ζαμπία 20 Μάντακας Διονύσιος 100 Γιανναράκης Αλέκος (Ποτιστήρια) 50 Παύλος Μανούσου Σειμένης 50 Κανδηράκη Αθηνά του Εμμανουήλ 50 Κατσανεβάκης Λεωνίδας 200$ Γερονυμάκης Σταύρος 50 Γερονυμάκης Γεώργιος 50 Κεχουδάκη-Γιαντάκη 20 Ψαρουδάκης Στέλιος 20 Καρκαβάτσος Στέλιος 25 Καπριδάκης Σήφης 20 Καγιαδάκης Ανδρέας 35 Ψαρουδάκης Νίκος στη μνήμη Θεοδώρου Ψαρουδάκη του Νικολάου Και Θεοδώρου Ψαρουδάκη του Ιωάννου 50 Γιανετάκης Κων/νος του Ιωάννου 50 Η ενιαία σχολική επιτροπή Δημοτικού Νηπιαγωγείου Ασκύφου ευχαριστεί θερμά τον κον Καρκάνη Ευάγγελο για τη δωρεά 1000 ευρώ που προσέφερε στο σχολείο μας εις μνήμη του πατέρα του Καρκάνη Ευστράτιο. τριμηνιαία έκδοση της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών Ιδιοκτήτης Ένωση των Απανταχού Σφακιανών Εμμανουήλ Μπενάκη & Ζαλόγγου Αθήνα τηλ.: , Εκδότης Διευθυντής Μανουσογιαννάκης Σήφης τηλ.: , ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ Επιστημονικοί συνεργάτες Πολάκης Παύλος, Τζαρδής Περικλής. Γουμενάκης Βαγγέλης Νομικός σύμβουλος Μανώλης Εγγλέζος - Δεληγιαννάκης Συντακτική επιτροπή Βοτζουράκης Γιώργος, Γιάνναρης Στέλιος Μανώλης Εγγλέζος - Δεληγιαννάκης Επιμέλεια φωτογραφιών: Νίκος Κάντας Επιταγές - εμβάσματα Προς Ένωση Απανταχού Σφακιανών Εμμανουήλ Μπενάκη & Ζαλόγγου 15, Αθήνα Επιμέλεια εντύπου - Ηλεκτρονική σελιδοποίηση Αθηναϊκό Κέντρο Τύπου & Ενημέρωσης τηλ , fax: ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 2009 Ευλογία Κυρίου στους προσφέροντες στο έργο της Εκκλησίας Είναι αλήθεια ότι στο διάβα των αιώνων πάντοτε υπήρχαν οι Χριστιανοί εκείνοι που έδιδαν από το υστέρημα, ως η χήρα του Ευαγγελίου που επαίνεσε ο Κύριος προκειμένου να ε- νισχύσουν τον πάσχοντα, να φροντίσουν για τους οίκους λατρείας του τριαδικού Θεού, να συμβάλουν στο ενοριακό έργο. Άλλοι προσέφεραν εθελοντική εργασία στις κάθε μορφής λατρευτικές, κοινωνικές ή φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, άλλοι φρόντιζαν το ναό, προσέφεραν τα απαραίτητα, λάδι, σιτάρι και θυμίαμα άλλοι βοηθούσαν οικονομικά. Όλοι έδιδαν από την καρδιά τους ότι καλύτερο μπορούσαν προς τον Κύριο. Ως μέλισσες εργατικές έραβαν στην κηρύθρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και Εκείνος τους αντάμειβε παρέχοντας το μέλι ως ευλογία στους ί- διους, στους οικείους τους, στον τόπο τους, στη χώρα τους, στο Έθνος τους. Μέσα λοιπόν στο πλαίσιο αυτό της προσφοράς το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο και ο Εφημέριος π. Αθανάσιος Κουκούναρης αισθάνεται την υποχρέωση να ευχαριστήσει και να επαινέσει εκείνους που ε- μπράκτως αποδεικνύουν πως νοιάζονται για την ενορία. Στον πλούσιο κατάλογο των προσφερόντων στην Εκκλησία προστίθενται τούτο το μήνα οι: 1) Βολουδάκης Μανούσος, Βουλευτής Χανίων Με ενέργειες του δόθηκε από το υποκατάστημα της Τράπεζας της Ελλάδος στα Χανιά το ποσό των για απαραίτητα έργα συντήρησης του Ι. Ν. Αγίου Παντελεήμονα. 2) Ποντικάκης Γιώργος, κάτοικος Μουρνιών Χανίων, Γεωπόνος διακοσμητής ε- ξωτερικών χώρων, γκαζόν κλπ. Δωρεά ποσότητας πορτοκαλιών προς την ενορία Χώρας Σφακίων και προς την Ιερά Μητρόπολη για το συσσίτιο που παρέχεται στους άπορους, γέροντες κλπ. 3) Νταμούλης και Κατερίνα Περράκη Ανέλαβαν την πληρωμή εργασιών στον Ι. Ν. Τίμιο Σταυρό και Αγίας Βαρβάρας με ποσό της τάξης των ) Χριστιανός που επέλεξε να διατηρήσει την ανωνυμία του αρκούμενος στο ό- τι ο Κύριος και Παντογνώστης το γνωρίζει πρόσφερε ένα δεσποτικό θρόνο στον Ι. Ν. Χριστού μαζί με εικόνα αξίας ) Χριστιανός επίσης που θέλησε να παραμείνει ανώνυμος ώστε να μην επαίρεται ως οι Φαρισαίοι πλήρωσε 200 για ελαιοχρωματισμούς στον Ι.Ν. Χριστού. 6) Ελένη Μπασδάνη πρόσφερε στον Ι.Ν. Αγίου Αντωνίου 50. 7) Μπραουδάκη Γεωργία ανέλαβε εξ ο- λοκλήρου το κόστος για την κατασκευή πέργκολας στον Ι. Ν. Υπαπαντής. 8) Κουκουνάρη Χρυσή πρεσβυτέρα πρόσφερε δύο κανδήλες στον Ι.Ν. Χριστού. 9) Λυκογιάννης Γιώργος έδωσε 40 για ενίσχυση του ενοριακού έργου. 10) Βαρδουλάκη Μαρία δώρισε ένα προσκυνητάρι στον Ι.Ν. Αγίας Βαρβάρας αξίας ) Αντριάννα Μπούχλη Παπαλυμπερίου ανέλαβε εξ ολοκλήρου το κόστος α- γοράς ένα παγκαρίου για τον Ι. Ν. της Αγία Βαρβάρας αξίας ) Μαγγελάκης Σταύρος πρόσφερε χρήματα για αγιογραφία στον Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονα 13) Μαγγελάκη Βασιλική και Σοφία Βεντόλη αγιογραφία στον Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονα 14) Ζαφειρένια Αντρουλακάκη πρόσφερε για την ενίσχυση του Φιλοπτώχου Ταμείου του Ι. Ν. Χριστού ) Μπραουδάκης Μανώλης του Ιωάννου (Καπετάνιος) ανέλαβε το κόστος εξ ολοκλήρου της εξωτερικής πόρτας καθώς και το κόστος αγοράς δενδρυλλίων και εργασιών εμφύτευσης τους στον Ι.Ν. Υπαπαντής. 16) Καγιαδάκης Γιώργος εργολάβος οικοδομών πρόσφερε εθελοντική εργασία στον Ι.Ν. Υπαπαντής 17) Κλεονίκη Βαρδουλάκη πρόσφερε ε- θελοντική εργασία στο ενοριακό έργο. Ως γίνεται κατανοητό εκ των ανωτέρω ήταν φυσικό επακόλουθο κατόπιν τούτου να προωθηθούν προγραμματισμένες και αναγκαίες εργασίες όπως: 1) Αποπεράτωση κεραμιδοσκεπής Ι.Ν. Αγίου Παντελεήμονα 2) Ελαιοχρωματισμός εσωτερικά Ι.Ν. Χριστού 3) Δρόμος με σκαλιά Ι. Ν. Υπαπαντής 4) Επισκευή, συντήρηση του τέμπλου Αγίου Νικολάου του δικλίτου Ναού (Αγίου Παντελεήμονος - Αγίου Νικολάου) κ.ά ωρεές Συνεχίζοντες οι συνεπαρχιώτες μας τις δωρεές τους για την συντήρηση του Βυζαντινού Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Κομητάδες κατέθεσαν τα παρακάτω χρηματικά ποσά: 1) Η Ελένη Καβρού- Μαράκη εις μνήμη του συζύγου της Ανδρέα το ποσό των 300 (τριακοσίων) ευρώ. 2) Η Κατίνα Μαράκη εις μνήμη του υιού Κωνσταντίνου και του συζύγου της Σταύρου το ποσό των 300 (τριακοσίων) ευρώ. 3) Η Θεοδώρα Κατσανεβάκη εις μνήμη του συζύγου της Νικολάου το ποσό των 100 (εκατό) ευρώ. Είθε ο Θεός να παρέχει στους ανωτέρω, στους οικείους τους αλλά και σ ό- λους τους πάντα πρόσχαρους ενορίτες μας κάθε ευλογία, ώστε να συνεχίζουν ε- μπράκτως να δοξολογούν τον Θεό. π. Αθανάσιος Κουκουνάρης Εφημέριος Χώρας Σφακίων Ένωση Σφακιανών Ν. Ηρακλείου Ανακοίνωση πρόσκληση Την 10η Μαΐου 2009 θα τελέσουμε Θεία Λειτουργία στο ναό των Σφακιανών Αγίων Μανουήλ, Ιωάννη κ Τιμίου Σταυρού στον Καρτερό Ηρακλείου- Κρήτης. Μετά την Θεία Λειτουργία θα γίνει τραπέζι, χορός και θα στηθεί μεγάλο γλέντι για αυτούς που θα προσέλθουν να τιμήσουν τους αγίους μας. Σας περιμένουμε όλους. Ευχές για καλό Πάσχα. Το Δ.Σ. της Ένωσης Σφακιανών Ν. Ηρακλείου Με θερμές ευχαριστίες Ο εφημέριος Πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντίνος Χομπιτάκης Τηλ. επικοινωνίας: Προς τον σκοπό αυτό υπάρχει λογαριασμός καταθέσεων στη τράπεζα Χανίων με αριθμό ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Πολλές ευχαριστίες απευθύνουμε στον Μητροπολίτη μας, Λάμπης Συβρίτου καί Σφακίων, κ. Ειρηναίο, για το ενδιαφέρον και την επανειλημμένη έμπρακτη αγάπη προς το σχολείο και τα Σφακιά. Αυτή τη φορά ο καλός ποιμενάρχης μας πρόσφερε: 1) Ένα κλιματιστικό PTU για την αίθουσα υπολογιστών του Γυμνασίου- Λυκείου Χώρας Σφακίων. 2) Ποσό για την καθιερωμένη ετήσια εκδρομή της Γ Λυκείου. Τον ευχαριστούμε θερμά και του ευχόμαστε ο Θεός να του δίνει δύναμη να συνεχίσει το έργο του προς όφελος των ανθρώπων και της Εκκλησίας προς δόξαν Θεού. π. Αθανάσιος Κουκουνάρης

3 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ 2009 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 3 Ιστορικές οικογένειες των Σφακίων ΘΟΔΩΡΗΣ ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΙΓΛΗΣ Eκατόν επτά χρόνια πέρασαν από τη γέννηση του αντρειωµένου Θοδωρή Ρ. Βίγλη και 62 χρόνια από το θάνατό του το Ο Θοδωρής γεννήθηκε στη θρυλική Σαµαριά της Επαρχίας Σφακίων του νοµού Χανίων το Γονείς του ήταν ο Ρούσσος Θ. Βίγλης ( ) και η Ελένη Μανωλεδάκη ( ). Οι γονείς του έφεραν στον κόσµο 18 παιδιά 12 εν ζωή, 6 αγόρια και 6 κορίτσια. 1. Θοδωρής Ρ. Βίγλης ( ). 2. Χρυση Ρ. Βίγλη (1906-; ). Παντρεύτηκε τον Διωματάρη Τζάτζιμο από την Αγιά Ρουμέλη. 3. Μανώλης Ρ. Βίγλης ( ). 4. Μαρία Ρ. Βίγλη (1909-;). Παντρεύτηκε τον Παύλο Βότζη από τον Αι Γιάννη Σφακίων. 5. Σταύρος Ρ. Βίγλης ( ). Παντρεύτηκε την Κατερίνη Σ. Βότζη κόρη του Μακεδονομάχου Σπύρου Βότζη. 6. Παρασκευή Ρ. Βίγλη (1910-;). Παντρεύτηκε τον Γιάννη Τζάτζιμο ή Κατσουλό. 7. Σήφης Ρ. Βίγλης ( ). 8. Ιφιγένεια Ρ. Βίγλη (1912-;). Παντρεύτηκε τον Γιώργο Λουκάκη ή Ξαμώνη. 9. Γιάννης Ρ. Βίγλης ( ). Παντρεύτηκε την Χρυσή Ξηραδάκη από τη Νίμπρο. 10. Άννα Ρ. Βίγλης (1915-;). Παντρεύτηκε τον Ν. Ντουρουντό από τη χώρα Σφακίων. 11. Γιώργης Ρ. Βίγλης ( ). Παντρεύτηκε την Ελβίρα Τορναζάκη-Κριαρά. 12. Καλλιόπη Ρ. Βίγλη ( ). Παντρεύτηκε τον Δ. Ξανθουδάκη ή Καντή Ηιστορία της οικογένειας Βίγλη χάνεται πολλούς αιώνες πίσω και, σύμφωνα με τους ειδικούς, η οικογένεια πήρε το όνομά της α- πό τους προγόνους της, που είχαν διατελέσει Βιγλάτορες ειδική στρατιωτική ομάδα που χρησίμευε για να εντοπίζουν πιθανούς κινδύνους από στεριά και θάλασσα, και έπρεπε να μεταδίδουν τις σχετικές πληροφορίες στην ανώτατη στρατιωτική αρχή. Υπήρχαν τότε σε στρατηγικής σημασίας υψώματα (Βίγλες Βιγλιά) δηλαδή παρατηρητήρια για να ε- λέγχουν από στεριά και θάλασσα κάθε πιθανό κίνδυνο, π.χ. πειρατές, κουρσάρους, ξένους στόλους κτλ. Το σπίτι που γεννήθηκε ο Θοδωρής στη Σαμαριά και ό- που σήμερα στεγάζεται το α- γροτικό ιατρείο μετά τη δημιουργία του Εθνικού Δρυμού, το 1962 ανήκε αρχικά στον πρώτο ξάδερφο του πατέρα του, Θεόδωρο Γ. Βίγλη (ή Αναγνώστη), που σκοτώθηκε από τους Τούρκους τον Ιανουάριο του 1897 στη μάχη της Ξυλοκαμάρας στα Νεροκούρου, και στη συνέχεια περιήλθε στον Ρούσσο Θ. Βίγλη, πατέρα του Θοδωρή. Υπάρχει σχετική μαρμάρινη πλάκα σήμερα στο ιατρείο, όπου ανάμεσα στα άλλα μάς κάνει γνωστό ότι εδώ φιλοξενήθηκε ο βασιλιάς Γεώργιος τον Μάιο του 1941 μαζί με τον πρωθυπουργό και την Ελληνική κυβέρνηση, κατά την αναχώρησή τους για το Κάιρο. Από αυτό το σπίτι συντάχθηκε το τελευταίο διάγγελμα επί ελληνικού εδάφους προς τον Ελληνικό λαό για τη συνέχιση του αγώνα κατά των κατακτητών. Ο πατέρας του Ρούσσος Βίγλης λέγεται ότι έψησε 16 αρνιά για τους επισκέπτες του και πιστός στα Σφακιανά και γενικότερα κρητικά έθιμα για τη φιλοξενία, πρόσφερε ό,τι του περνούσε από το χέρι εκείνες τις δύσκολες ώρες. Αρνήθηκε ευγενικά οποιαδήποτε αποζημίωση, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Εδώ όποιος πέρναγε πάντα, έτρωγε έπινε και κοιμόταν χωρίς πληρωμή, και τώρα εγώ θα πάρω λεφτά από τον βασιλιά και την κυβέρνηση;». Ο Ρούσσος Βίγλης, πατέρας του Θοδωρή, ήταν ένας τίμιος, εργατικός και φιλόξενος κτηνοτρόφος που, αν και ξεκίνησε βόσκοντας ξένα πρόβατα σαν βοσκός, σύντομα με την α- ξία του και την εργατικότητά του απέκτησε δικό του κοπάδι πάνω από 400 πρόβατα, αριθμός μεγάλος για την εποχή. Ασχολήθηκε πέρα από την κτηνοτροφία και με τη μελισσοκομία, την υλοτομία και με τη δημιουργία πριονιστηρίου, την κατασκευή νερόμυλου για άλεσμα δημητριακών, και την κατασκευή καμινιών για την παραγωγή κάρβουνου. Για να γνωρίσουμε περισσότερο την ψυχοσύνθεση του Θοδωρή, θα πρέπει να πούμε λίγα λόγια για το φυσικό περιβάλλον που μεγάλωσε και ανδρώθηκε ο νεαρός Θοδωρής. Όσοι έχουν περάσει το θρυλικό φαράγγι και γνωρίζουν τα Λευκά Όρη ξέρουν τα αισθήματα που σου δημιουργεί το συγκλονιστικό αυτό μέρος. Για όσους δεν έτυχε να τα γνωρίσουν πρέπει να πούμε ότι το τοπίο, αλλού είναι άγριο και συγκλονιστικό και αλλού ήρεμο με πλούσια βλάστηση, με πελώρια αιωνόβια κυπαρίσσια, αγριοβελανιδιές, θεόρατα πεύκα, άγριες ελιές, κάκτους και συκιές. Στο βουνό σχηματίζονται γιγάντιοι γκρεμοί, θεόρατα χαράκια, χιονισμένες πλαγιές και σχισμάδες που σου προκαλούν δέος. Το χωριό Σαμαριά βρίσκεται στο μέσο περίπου του φαραγγιού ή Φάραγγα όπως τον αποκαλούν οι Σφακιανοί, σε μια στενή κοιλάδα που τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες ο ήλιος ίσα που μπαίνει, απλώνοντας τις ακτίνες του. Ένα μικρό ξύλινο γεφύρι ένωνε και ενώνει ακόμα και σήμερα το χωριό πάνω από το ποτάμι με τον έξω κόσμο. Νότια του χωριού το μονοπάτι οδηγεί προς την Αγιά Ρουμέλη και βόρεια προς τον Άγιο Νικόλαο, το ξυλόσκαλο και το οροπέδιο του Ομαλού. Δεν μπορείς να μιλήσεις για το φαράγγι της Σαμαριάς και τα λευκά όρη χωρίς να μιλήσεις για τον κρητικό αίγαγρο (το κρητικό αγριοκάτσικο) που μαζί με τους αετούς και τα γεράκια συμβολίζει την περηφάνια και το αίσθημα ανεξαρτησίας και ελευθερίας της Σφακιανής ψυχής. Οι Βίγληδες υπήρξαν, πέραν των άλλων, και σπουδαίοι Αγριμολόγοι, μαζί με τους συγγενείς τους Τζάτζιμους και άλλους. Ο Θοδωρής Βίγλης πριν τον Β Παγκόσμιο πόλεμο, ε- κτιμώντας σωστά το ρόλο που μπορούσε να παίξει στη ζωή των κατοίκων το φαράγγι και ο κρητικός αίγαγρος, προστάτευε τα αγρίμια, απαγορεύοντας πολλές φορές το κυνήγι τους και ιδιαίτερα των θηλυκών αγριμιών. Πολλές φορές ήρθε σε σύγκρουση με παράνομους κυνηγούς που σκότωναν αδιάκριτα αγρίμια. Προφητικά κάποτε είπε σε μια ομάδα νέων παλικαριών τα εξής: «Βλέπετε αυτό το φαράγγι και αυτά τα αγρίμια; Αυτά τα δυο μια μέρα θα βελτιώσουν τη ζωή σας και θα σας δώσουν ψωμί». Ο Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς ιδρύθηκε το 1962 ύστερα από ενέργειες της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης. Έχει έκταση στρέμματα και περιλαμβάνει το φαράγγι της Σαμαριάς και τις γύρω πλαγιές, μέχρι τις κορυφές (2.080 μέτρα) και Βολακιάς (2.116 μέτρα) στα δυτικά, και την κορυφή Ψιρίστρα στα ανατολικά. Νότια ορίζεται από τον όρμο της Αγιάς Ρουμέλης, στο Λυβικό πέλαγος και βόρεια από ο οροπέδιο του Ομαλού. Θ. Βίγλης και οι θείοι του Μανωλέδες Ο Εθνικός Δρυμός προστατεύεται με απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και στις μέρες μας χιλιάδες Έλληνες και ξένοι επισκέπτες επισκέπτονται το φαράγγι γνωρίζοντας τις ομορφιές, την ιστορία και τον πολιτισμό μας, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και οικονομική ανάπτυξη στο νησί μας. Ο Βίγλης με το ενδιαφέρον του για τα Αγρίμια και το φαράγγι συνέβαλε σ αυτό. Ο Θοδωρής είχε συνδεθεί τόσο με τα αγρίμια, που πολύ παλαιοί Χανιώτες τον θυμούνται ακόμα να κυκλοφορεί προπολεμικά στην πόλη των Χανίων μ ένα μικρό αγρίμι που τον ακολουθούσε κατά πόδας σε όλη την διαδρομή του στα μαγαζιά και στην αγορά των Χανίων, όπως όμοια ακολουθά το σκυλί το αφεντικό του. Όταν καμιά φορά για κάποιο λόγο το άφηνε σε κάποιον φίλο η συγγενή, τους έλεγε να το προσέχουν το αγρίμι, να μην το μαλώνουν, γιατί είναι παραπονιάρικο και στεναχωράται. Κάποτε, όπως μου είπε έ- νας ανιψιός του, ο Θοδωρής ή- ταν κρατούμενος στη φυλακή για κάποιο λόγο και το αγρίμι που ήταν μακριά απ αυτόν αρνιόταν να φάει και μαράζωνε. Οι συγγενείς και φίλοι πήραν ειδική άδεια από τη διεύθυνση των φυλακών του και το πήγαν μέσα στη φυλακή και το αγρίμι χάρηκε, έφαγε κι έτσι σώθηκε. Μ αυτό το αγρίμι και με άλλα τρία ζευγάρια αγριμιών που δόθηκαν από τον Βαγγέλη Βίγλη και με τη βοήθεια του κυνηγητικού συλλόγου και του δασαρχείου, το 1976 δημιουργήθηκε με προεδρικό διάταγμα το εκτροφείο θηραμάτων «Θοδωρού», και σήμερα στο παραπάνω εκτροφείο ζουν πάνω από 100 αγρίμια. Ο Θοδωρής Βίγλης λοιπόν μεγάλωσε και ανδρώθηκε μέσα σ αυτό το φυσικό, κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον. Από το φυσικό περιβάλλον κληρονόμησε την περηφάνια του αετού, τη γρηγοράδα του αγριμιού, το απροσκύνητο του φαραγγιού και των ψηλών κορφών των Λευκών Ορέων, τη δύναμη και τη σκληρότητα των βράχων, την ηρεμία των κυπαρισσιών τις ήσυχες και ζεστές μέρες της άνοιξης και του καλοκαιριού, και την αειφυγία του νερού του ποταμού προς τις μεγάλες θάλασσες. Ακόμη, το αίσθημα δικαιοσύνης από τον πατέρα του και την τρυφερότητα και αγάπη από τη γλύκα των γαλάζιων ματιών της αρχόντισσας μάνας του, Ελένης Μανωλεδάκη. Η μάνα του υπήρξε μια αρχόντισσα Σφακιανή από τη μεγάλη και ιστορική οικογένεια της Αγιάς Ρουμέλης Μανωλεδάκη, έφερε στη ζωή 18 παιδιά, εκ των οποίων έζησαν τα 12. Και όπως λέει και ο Γερμανός συγγραφέας Έρχαρτ Κάστνερ στο βιβλίο του «ΚΡΗΤΗ», που σύντομα θα κυκλοφορήσει για πρώτη φορά στα Ελληνικά από τις εκδόσεις «ΔΩΡΙΚΟΣ» με την πρώτη γέννα έφερε στον κόσμο το αριστούργημά της, τον Θοδωρή τον Μέγα, τον Βασιλιά των Λευκών Ορέων, τον Άσσο των Άσσων. Συνεχίζοντας ο Κάστνερ την περιγραφή, γράφει: «Ήταν μια μικρή, σχεδόν λεπτοκαμωμένη φιγούρα, είχε μάλιστα κάτι α- ριστοκρατικό πάνω της. Με τα γαλανά μάτια της έριχνε ένα έ- ξυπνο, καλοσυνάτο, σιωπηλό, γυναικείο βλέμμα, που τα έ- βλεπε όλα και δεν έλεγε τίποτα Με τόσους γιους είχε μάθει να σιωπά, δεν την είδα ποτέ ημέρα να κάθεται δούλευε πάντα, σε 12 παιδιά είχε χαρίσει τη ζωή και τι παιδιά!». Τα ήθη και έθιμα της Κρήτης, και ιδιαίτερα της περιοχής των Σφακίων, τα χρόνια εκείνα ήταν ιδιαίτερα αυστηρά. Η Σφακιανή κοινωνία είχε ισχυρούς δεσμούς ανάμεσα στα μέλη της, ένα είδος ιδιότυπης τιμής επικρατούσε εκεί. Η φιλοξενία ήταν ιερή και οι άγραφοι κανόνες συμπεριφοράς ή- ταν σε πλήρη ισχύ. Οι προστριβές ανάμεσα σε κτηνοτρόφους με αφορμή το φαινόμενο των ζωοκλοπών, αλλά και για άλλους λόγους, δημιουργούσε αρκετά δύσκολες καταστάσεις που πολλές φορές έ- φταναν στα άκρα. Η απουσία κρατικής μέριμνας και η έλλειψη επίσημης δικαιοσύνης εκ μέρους του ανοργάνωτου α- κόμα ελληνικού κράτους άφηνε αρκετό χώρο και έδαφος στο θεσμό της αυτοδικίας, που εδώ είχε βαθιές ρίζες αιώνων. Ο κάθε ένας που μπορούσε, έ- παιρνε το νόμο στα χέρια του. Την επίσημη δικαιοσύνη δεν την υπολόγιζε κανείς. Η δύναμη των μεγάλων οικογενειών ήταν μεγάλη, και όποιος πείραζε ένα μέλος της, έκανε αυτόματα εχθρούς και τα άλλα μέλη της οικογένειας. Η παραδοσιακή προπολεμική κοινωνία των Σφακίων είχε έναν κλειστό χαρακτήρα συνόλου, όπου το άτομο έπρεπε να υ- πηρετεί την ομάδα και την κοινότητα. Το άτομο δεν είχε τη δυνατότητα να ξεχωρίζει παρά μόνο στο βαθμό που αποδε- συνεχίζεται σελίδα 15

4 4 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 2009 Πελίτι θα πεί βελανίδι στην ποντιακή διάλεκτο. Το όνομα αυτό διάλεξε να φέρει μια ομάδα δραστήριων καλλιεργητών με αγωνία για το μέλλον των καλλιεργειών και την ολοένα αυξανόμενη εξάρτηση των αγροτών από τις εταιρείες-εμπόρους που επιδιώκουν να ελέγξουν την κατοχή των σπόρων. Αλλά ας μιλήσει το ίδιο το Πελίτι για τον εαυτό του, όπως παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα του Φιλοσοφικό υπόβαθρο του Πελίτι Ξεκινάμε από την άποψη ότι ό- λοι μας φέρουμε ευθύνη γι' αυτά που γίνονται σε προσωπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Εμείς οι ίδιοι οδηγούμε τα γεγονότα με τη στάση και τη σκέψη μας. Κατά συνέπεια ο καθένας μας κρατάει έ- να μέρος από τη λύση των προβλημάτων σε προσωπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν είμαστε θύματα καταστάσεων ούτε φταίνε οι άλλοι γι' αυτά που ζούμε εμείς. Εστιάζουμε την προσοχή μας στα θετικά πράγματα που γίνονται και αυτά ως δια μαγείας αυξάνουν. Δε γνωρίζουμε τι είναι το καλό και τι το κακό. Δε γνωρίζουμε γιατί γίνονται κάποια γεγονότα. Αν δούμε τα πράγματα μέσα στην πορεία του χρόνου, αυτό που σήμερα είναι πόνος αύριο θα είναι χαρά και μετά μπορεί να είναι πάλι πόνος και ούτω καθεξής. Δεν έχει σημασία η κοινωνική ή η οικονομική μας θέση. Η σκέψη μας είναι πολύ δυνατή και αρκετή για να κατευθύνει τα πράγματα. Όλοι μαζί έχουμε ακόμη πιο μεγάλη δύναμη. Το σημαντικό δεν είναι να βλέπουμε τι κάνουν οι άλλοι αλλά τι κάνουμε εμείς. Το πρόβλημα δεν είναι αν θα βγει στην αγορά ένα καινούριο προϊόν. Το ζήτημα είναι αν θα το στηρίξουμε ή όχι. Οι πολυεθνικές κάνουν τη δουλειά τους κι εμείς τη δική μας. Δεν καταναλώνουμε και δεν στηρίζουμε τα προϊόντα που καταστρέφουν το περιβάλλον. Δεν πολεμάμε με κανέναν έξω από μας, αυξάνουμε τη συνειδητότητά μας και αυτό είναι αρκετό για να φέρει τεράστιες αλλαγές. Νομικό πρόσωπο του Πελίτι Το Πελίτι είναι αστική μη κερδοσκοπική εταιρία, εγκεκριμένη α- πό το πρωτοδικείο της Δράμας. Συλλογή, διατήρηση και διάδοση Πελίτι Για να διαφυλάξουμε τις τοπικές ποικιλίες των ντόπιων ποικιλιών. Το Πελίτι σήμερα είναι μία από τις σημαντικότερες μη κυβερνητικές οργανώσεις στην Ελλάδα, στο θέμα της συλλογής, διάδοσης και διάσωσης των ντόπιων ποικιλιών. Επίσης ασχολείται και με την καταγραφή των αυτόχθονων αγροτικών ζώων. Εξερευνητικές αποστολές Σε όλη τη διάρκεια του χρόνου πραγματοποιούνται εξερευνητικές αποστολές στην ηπειρωτική και την νησιώτικη χώρα. Μέχρι σήμερα έχουν συγκεντρωθεί και διανεμηθεί πάνω από 1500 ποικιλίες λαχανικών, σιτηρών, κ.λ.π., σε ερασιτέχνες και επαγγελματίες καλλιεργητές Η διατήρηση των ποικιλιών Ένα μέρος από τις ποικιλίες που βρίσκουμε στις εξερευνητικές αποστολές το δίνουμε στην Τράπεζα Γενετικού Υλικού, που είναι ο εθνικός φορέας για το φυτικό γενετικό υλικό. Ένα άλλο μέρος το δίνουμε σε συνεργαζόμενους καλλιεργητές διατηρητές, προκειμένου να αναλάβουν τη ζωντανή διατήρησή του και την αξιολόγησή του. Αποστολές σπόρων Το Πελίτι έχει την δυνατότητα να δίνει μικρές ποσότητες σπόρων σε καλλιεργητές. Οι σπόροι αυτοί είναι αβελτίωτες ποικιλίες και δίνονται κυρίως σε ανοιχτές εκδηλώσεις, ομιλίες, κ.λ.π Πανελλαδική Γιορτή Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών Το Μάρτιο του 1999, το Πελίτι οργάνωσε την 1η Πανελλαδική Γιορτή Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών. Στις 25 Απριλίου του 2009 θα πραγματοποιηθεί η 9η Πανελλαδική Γιορτή Ανταλλαγής Ντόπιων Ποικιλιών στην Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου στην Ανατολή Κισσάβου του νομού Λάρισας. Οι στόχοι της γιορτής είναι: 1. Να δοθούν σε όσο το δυνατόν περισσότερους καλλιεργητές παραδοσιακές ποικιλίες λαχανικών, σιτηρών κ α. 2. Να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους οι καλλιεργητές ντόπιων ποικιλιών και να ανταλλάξουν ποικιλίες, πληροφορίες και εμπειρίες. 3. Να βρουν παραδοσιακές ποικιλίες οι καλλιεργητές που δεν έ- χουν παραδοσιακούς σπόρους. 4. Να γίνουν όλες οι ανταλλαγές ελεύθερα χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος. Κατά τόπους αγροκτήματα Το 2000 ξεκίνησαν τα Κατά τόπους αγροκτήματα για τη διαφύλαξη των ντόπιων ποικιλιών και των αυτόχθονων αγροτικών ζώων. Τα κατά τόπους αγροκτήματα... είναι ένας χάρτης που καταγράφει τους καλλιεργητές, την περιοχή τους και τις ποικιλίες που διατηρούν. Τα κατά τόπους α- γροκτήματα... κυκλοφορούν κάθε Σεπτέμβριο μόνο σε έντυπη μορφή. Τον Σεπτέμβριο του 2008 θα κυκλοφορήσει το 8ο τεύχος. 7η Απριλίου μέρα αφιερωμένη στις ντόπιες ποικιλίες α- πό το Πελίτι Το 2002 το Πελίτι πρότεινε και καθιέρωσε την 7η Απριλίου ως μέρα αφιερωμένη στις ντόπιες ποικιλίες. Η ιδέα ήρθε από μια ομάδα μαθητών που είχαν συνεργαστεί με το Πελίτι, από το γυμνάσιο Λεχαίου Κορινθίας. Οι μαθητές αυτοί κάθε χρόνο κάνουν φυτά και τα μοιράζουν σε ανοιχτή γιορτή σε καλλιεργητές της περιοχής τους. Το 2003 η κ. Σάρον Ρέμπελ από τον Καναδά μας έδωσε την ιδέα να καθιερωθεί ως παγκόσμια ήμερα για τις ντόπιες ποικιλίες. Έτσι αρχίσαμε να προτείνουμε σε οργανώσεις του εξωτερικού να συμμετέχουν στον εορτασμό μοιράζοντας δωρεάν σπόρους και φυτά σε καλλιεργητές. Τον Απρίλιο του 2003 η μέρα αυτή γιορτάστηκε στο Μπαγκλαντές το 2004 γιορτάστηκε στην Ινδία και το 2005 γιορτάστηκε στην Ινδία και στην Αγγλία. Στη γιορτή αυτή δεν πάμε να καταγγείλουμε τους «υπεύθυνους», αλλά πάμε να πάρουμε ένα μέρος από την ευθύνη μας για το θέμα των ντόπιων ποικιλιών. Ενθαρρύνοντας τοπικές ομάδες Το Πελίτι έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην ενθάρρυνση και δημιουργία τοπικών ομάδων για τη συλλογή και διάδοση των ντόπιων ποικιλιών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η περιβαλλοντική ομάδα Ερέτριας, κ.α. Ακόμη έχει εμπνεύσει και στηρίζει τις ε- νέργειες που γίνονται στην Κύπρο για τη δημιουργία Τράπεζας Γενετικού Υλικού. Εγχειρίδιο για τη συλλογή και τη διατήρηση των ντόπιων ποικιλιών Το εγχειρίδιο για την συλλογή και διατήρηση των ντόπιων ποικιλιών, είναι ένα βιβλιαράκι που α- ναφέρεται στο πώς να συλλέξετε σπόρους και πώς να τους συντηρήσετε. Εκδόθηκε με σκοπό να βοηθήσει τους συνεργαζόμενους καλλιεργητές. Ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος Το 2002 το Πελίτι ξεκίνησε το Πανελλαδικό Δίκτυο Ανταλλαγής Αγαθών και Υπηρεσιών Χωρίς Χρήματα με σκοπό: την επαφή και συνεργασία των ανθρώπων χωρίς τη μεσολάβηση του χρήματος. Κάθε χρόνο εκδίδεται το έ- ντυπο από χέρι σε χέρι και από καρδιά σε καρδιά Από τον Σεπτέμβριο του 2007 κυκλοφορεί το 6ο τεύχος. Τα Οικονομικά του Πελίτι Όλοι όσοι συμμετέχουμε στις δράσεις του Πελίτι είμαστε εθελοντές. Σε σύνολο κάθε χρόνο προσφέρουν εργασία, γνώσεις, τεχνική υποστήριξη κ.λ.π. πάνω από 70 εθελοντές. Στον εορτασμό της 7ης Απριλίου συμμετέχουν κάθε χρόνο κοντά στους 100 με 150 μαθητές. Τα έσοδα του Πελίτι είναι α- πό: α) τις προσφορές και δωρεές, των φίλων του β) τις εκδόσεις του Πελίτι (βιβλία, καρτ ποσταλ, μπλούζακια, πάνινες τσάντες κ.α). γ) από τους οικονομικούς υποστηρικτές. Αν επιθυμείς μπορείς να γίνεις οικονομικός υποστηρικτής του Πελίτι, Με την ελάχιστη συνδρομή των 20 ευρώ θα λαμβάνεις κάθε χρόνο την ετήσια έκδοση Κατά τόπους αγροκτήματα... ενημέρωση για εκδηλώσεις και δράσεις που θα γίνονται στην περιοχή σου, καθώς και για κάθε σοβαρό ζήτημα που αφορά τους σπόρους. Για την οικονομική υ- ποστήριξη του Πελίτι έχει ανοιχτεί τραπεζικός λογαριασμός στην Αγροτική τράπεζα της Ελλάδος. Αριθμός λογαριασμού: IBAN:GR BIC:ABGRGRAA είναι σημαντικό, να μας ενημερώσεις για την κατάθεση σου. Δημιουργία μιας εναλλακτικής κοινότητας Ένα αγρόκτημα για το μέλλον μια κιβωτός για το παρόν. Ονειρευόμαστε τη δημιουργία ενός α- γροκτήματος - κοινότητας κιβωτού για τις ντόπιες ποικιλίες. Μια κοινότητα ειρήνης και αγάπης ό- που η διατήρηση των ντόπιων ποικιλιών ή ανταλλαγή των αγαθών και η αρμονική συνύπαρξη, θα είναι μια φυσική στάση των ανθρώπων, που θα πηγάζει μέσα α- πό την αγάπη τους για τη ζωή και την ποικιλομορφία της φύσης. Όλα τα πράγματα που κατασκεύασε ο άνθρωπος πήραν μορφή πρώτα στη σκέψη του. Μια μέρα η κοινότητά μας θα είναι μια πραγματικότητα. Για περισσότερες πληροφορίες peliti@peliti.gr ή στο τηλέφωνο Θυρανοίξια Ι.Ν. Αγίου Ιωσήφ Ενηµερώνοµε τους αγαπητούς µας συµπατριώτες ότι τα Θυρανοίξια του Ιερού Ναού του Αγίου Ιωσήφ θα γίνουν την 25η Ιουλίου 2009, η Εκκλησία ευρίσκεται στη τοποθεσία Φωκιά στο χωριό Βουβάς Σφακίων. Ο περικαλλής Ιερός ναός ε- χει σχεδόν τελειώσει αλλά χρειάζονται µερικά χρήµατα ακόµα για την πλήρη αποπεράτωση του, παράκληση όσοι µπορούν να βοηθήσουν να ε- πικοινωνήσουν µε τον κον Σήφη Χιωτάκη τηλ επικοινωνίας ωρεές για Άγιο Ιωσήφ Οι μπογιές για το βάψιμο της εκκλησίας και του τέμπλου είναι δωρεά από το ελαιο-χρωματοπωλείο Σπυριδάκης Χάρης που βρίσκεται στην οδό Παρασκευοπούλου στο Ηράκλειο. οι πάγκοι της εκκλησίας είναι δωρεά από τον Αρχοντάκη Κώστα (ναυτικός πράκτορας)οδός Κοσμά Ζώτου 2 ο Μανούσος Χιωτάκης του Εμμανουήλ δωρεά τα υδραυλικά της εκκλησίας ο Ανδρέας Μιχελαράκης από Ιεράπετρα δωρεά την εικόνα του Άγιου Ιωσήφ (ηγιασμένου) ο Ελευθέριος Σταματάκης από ηράκλειο δωρεά την εικόνα για την πρόθεση ο Ιωσήφ Περάκης του Χαραλάμπου από βουβά δωρεά την εικόνα του Άγιου Ιωσήφ (μνήστωρ) ο Μανούσος Κλάδος από Ρέθυμνο δωρεά τα δισκοπότηρα ο π. Τίτος Σφακιωτάκης από Καστέλι Κίσσαμου δωρεά το καντήλι προθέσεως ο Σάββας Σωτηράκης από τη ρόδο δωρεά το θυμιατό Παττακός Μανώλης 300ευρώ Γλυνιαδάκης Ιωσήφ του Γεωργίου(υδραυλικός) 100ευρώ Βαρδουλάκη Μαρία 200ευρώ Μανούσος Χατζηδάκης Ασή Γωνιά 50ευρώ Λεωνίδας Κατσανεβάκης του Εμμανουήλ εις μνήμην της αδερφής του Αθηνάς 200 (δολάρια Αμερικής) Κουρεμπίνης Γεώργιος Ηράκλειο 100ευρώ Η ΑΝΝΑ ΣΠΟΝΤΙΔΑΚΗ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΗΣ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Η ΜΑΡΙΚΑ ΧΟΜΠΙΤΑΚΗ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥ ΓΙΟΥ ΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΙΝΑΚΗΣ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΓΛΥΝΙΑΔΑΚΗΣ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΥ ΑΔΕΡΦΟΥ ΤΟΥ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΣΗΦ Ο ΚΟΤΖΑΜΠΑΣΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΜΑΝΟΥΗΛ Κ ΙΩΑΝΝΗ ΕΚ ΣΦΑΚΙΩΝ O ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥ ΕΜΜ 200ευρω ΤΑ ΜΑΡΜΑΡΑ ΤΟ ΚΑΜΠΑΝΑΡΙΟ ΚΑΙ ΔΥΟ ΣΤΑΥΡΟΥΣ ΜΑΡΜΑΡΙΝΟΥΣ ΔΩΡΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΜΑΡΑΔΙΚΟ ΤΟΥ ΒΑΡΔΙΝΟΓΙΑΝΝΗ Ο ΚΑΓΙΑΔΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΔΩΡΕΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΜΗ ΤΟΥ ΠΛΑΚΑΤΖΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΡΜΑΡΩΝ Η ΚΩΣΤΑΚΗ ΕΛΕΝΗ 2000 ΕΥΡΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΤΑ ΚΟΛΟΚΑΣΙΑ

5 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ 2009 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 5 Βιότοπος περιγραφή: Ηλατινική ονομασία του βοτάνου είναι Origanum dictamnus L. ή Dictamus creticus (όταν προορίζεταιγια φαρμακευτική χρήση) και ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών. Στον τόπο μας το συναντούμε αυτοφυές μεδιάφορα ονόματα ανάλογα με την περιοχή όπως αδίχταμος, ατίταμος, δίκταμνο, δίκταμο, δίταμο, έρωντας, λιβανόχορτο, μαλλιαρόχορτο, σταθόρι, σταμνόχορτο, στοματόχορτο, στομαχόχορτο, σταματόχορτο, τίταμος. Είναι φυτό ενδημικό της Κρήτης και το συναντούμε σε ορεινές και λοφώδεις ασβεστολιθικές εκτάσεις, σε φαράγγια, σε γκρεμούς και βράχους των ορεινών περιοχών από το επίπεδοτης θάλασσας μέχρι και 1900 μέτρα. Επιπλέον, ο βοτανολόγος Ι. Πρινέας αναφέρει ότι είχε βρει το φυτό και στα απόκρημνα βράχια των Κυθήρων. Είναι πολυετές φυτό, αρωματικό, με βλαστούς από εκατοστά. Τα φύλλα του έχουν μήκος χιλιοστά, είναι καρδιόσχημα, καλυμμένα με πυκνές τρίχες. Ανθη με στεφάνη ροδινοπρασινωπή έως κοκκινολιλά περιβαλλόμενη από μεγάλα κοκκινωπά βράκτια. Κάλυκας με 5 οδόντες. Στην Κρήτη καλλιεργείται οργανωμένα από το 1920, αλλά η ποιότητα του καλλιεργούμενου είναι πολύ κατώτερη του αυτοφυούς, δεδομένου ότι οι ιδιότητες του φυτού μειώνονται όταν αυτό καλλιεργείται και επιπλέον, αυτές μειώνονται ακόμα περισσότερο όταν αυτό καλλιεργείται μακριά από την Κρήτη. Ιστορικά στοιχεία: Είναι έ- να από τα σπουδαιότερα φαρμακευτικά φυτά, γνωστό στη Μινωική Κρήτη και την Αρχαία Ελλάδα. Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε κατά των παθήσεων του στομάχου και του πεπτικού συστήματος, στους ρευματισμούς, τα αρθριτικά, ως επουλωτικό, εμμηναγωγό, τονωτικό και αντισπασμωδικό. Το αναφέρουν στα κείμενα τους ο Ομηρος, ο Βιργίλιος, ο Ευρυπίδης και ο Αριστοτέλης, ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης και πολλοί άλλοι. Οι Τραππιστές χρησιμοποιούσαν το δίκταμο για την παρασκευή ενός λικέρ που έφερε το όνομά τους, τη τραππιστίνη, όπως και το λικέρ Benedictin που καθιερώθηκε από τους Βενεδεκτίνους κατά το Μεσσαίωνα. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι το φυτό αυτό διευκολύνει τον τοκετό, είναι εμμηναγωγό, εκβάλλει τα βέλη, είναι επουλωτικό των πληγών, θεραπεύει τα έλκη και τα κατάγματα των οστών, προφυλάσσει από τα δήγματα ζώων που έφεραν ιούς και δρα θεραπευτικά ενάντια σε αυτούς. Επιπλέον, θεωρούσαν ότι είναι αντιλυσσικό, φάρμακο των νεύρων και ευεργετικό για τις αρθρίτιδες και Σφακιανά Βότανα Δίκταμο Συστατικά χαρακτήρας Το δίκταμο περιέχει μεγάλο πλήθος και ποικιλία χημικών συστατικών, στα οποία αποδίδονται οι διάφορες α- ρωματικές και θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού. Το φυτό περιέχει αιθέριο έλαιο με κύρια συστατικά τη θυμόλη, καρβακρόλη και καμφορά, ουσίες που προσδίδουν στο φυτό τις θεραπευτικές του ιδιότητες, καθώς επίσης και πουλεγόνη, ουσία που του δίνει τις α- ρωματικές του ιδιότητες Τα φύλλα περιέχουν στερόλες, στερυλικούς εστέρες, λιπαρές αλκοόλες, ελεύθερα λιπαρά οξέα (παλμιτικό, ολεϊκό και το λινολεϊκό ο- ξύ), φλαβονοειδή (εριοδυκτιόλη, απιγενίνη, λουτεολίνη και κερκετίνη), κηρούς, τριγλυκερίδια, υδρογονάνθρακες, καρβακρόλη, εστέρες και τριτερπενικά οξέα. Πηγή: Περιοδικό «Διαδρομές» Επιμέλεια: ΣΑΚΗΣ ΚΟΥΒΑΤΣΟΣ τις ρευματικές παθήσεις, θεραπεύει τη χοιράδα, τις δοθιήνες και τα συρίγγια. Ακόμα, το είχαν ως αποτελεσματικό κατά των κεφαλαλγιών και των πόνων της σπλήνας και του στομάχου και ότι χρησιμεύει για την παρασκευή του δικταμνίτου οίνου. Παλιά στη Δυτική Κρήτη έλεγαν ότι ο έρωντας κάνει πολλές χρείες και το χρησιμοποιούσαν κατά των παθήσεων του ήπατος, στομάχου, κατάτων νευραλγιών, πονοκεφάλων και ως επουλωτικό, ε- νώ στην Ανατολική Κρήτη δεν το χρησιμοποιούσαν ούτε ως θερμαντικό ρόφημα. Μόνο σε μερικά ορεινά χωριά το χρησιμοποιούσαν οικοπέλες αραιά ως εμμηναγωγό. Aνθιση συλλογή χρησιμοποιούμενα μέρη: Χρήσιμα μέρη του φυτού, για φαρμακευτικούς σκοπούς, είναι τα αέριαμέρη. Το βότανο πρέπει να φυλάσσεται σε κουτιά ή σε γυάλινα βάζα καλά σφραγισμένα, γιατί αλλιώς το φυτό χάνει τη μυρωδιάκαι τις θεραπευτικές ιδιότητές του. Οι καλά αποθηκευμένες κορυφές του φυτού έχουν δυνατή μυρωδιάσαν βάλσαμο Το δίκταμο κατά την παράδοση συλλέγεται μετά του Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου) όταν είναι πια λαδωμένος μέχρι και τέλος του Οκτώβρη. Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις. Το δίκταμο δρα ως αποτελεσματικό αντιοξειδωτικό στον ανθρώπινο οργανισμό ενώ έχει διαπιστωθεί ότι τόσο τα φύλλα όσο και το αιθέριο έλαιο του φυτού έχουν αντιμικροβιακή δράση.το δίκταμο εμφανίζει επουλωτικές και στυπτικές ιδιότητες και για το λόγο αυτό θεωρείται φάρμακο για το στομάχι, αλλά και για τα αποστήματα και τα σπυριά (σαν κατάπλασμα). Καταπραΰνει τους πόνους του στομάχου και των εντέρων. Για τους παραπάνω λόγους συστήνεται σε διαταραχές, κολικούς και φλεγμονές του γαστρεντερικού συστήματος. Είναι ευστόμαχο και πολύ χωνευτικό. Συνιστάται σε νευρικές διαταραχές, νευρικούς πονοκεφάλους και άλλα νοσήματα του νευρικού συστήματος, εξαιτίας των καταπραϋντικών ι- διοτήτων που εμφανίζει. Για τις αντισηπτικές του ιδιότητες χρησιμοποιείται σε διαλείποντες πυρετούς, γρίπη και κρυολογήματα Τέλος, χρησιμοποιείται ως αιμοστατικό και τονωτικό. Παρασκευή και δοσολογία: Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε ένα κουταλάκι του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε δύο φορές την ημέρα. Προφυλάξεις: Το μόνο που πρέπει να προσέχουμε είναι η υπερδοσολογία, πράγμα που ισχύει για όλα τα βότανα. Καλό είναι να μην καταναλώνεται από τις εγκύους συχνά.

6 6 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ Το σφακιανό τραγούδι αποτελεί έναν από τους τρόπους με τους οποίους εκφράζεται η παράδοσή μας. Κι είναι ίσως ο πιο χαρακτηριστικός, αφού αποτελεί δημιούργημα της επαρχίας, σάρκα από τη σάρκα της, και εξαπλώθηκε παραπέρα αποτελώντας τρόπο έκφρασης, παρέας καταγραφής γεγονότων μέσα από την προφορική παράδοση. Το τραγούδι σήμερα, όχι μόνο παραμένει ζωντανό σε μιαν εχθρική για τις τοπικές ταυτότητες εποχή, αλλά συνεχίζει με νέα ορμή την πορεία του προσφέροντας ένα όπλο αντίστασης στην ισοπέδωση και ομοιομορφία του δυτικού προτύπου. Κι η νέα του ορμή ο- φείλεται στην καλλιέργειά του από νεώτερους τόσο στα χωριά της Μαδάρας και της Ρίζας όσο και στην Αττική και τη Δυτική ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ Για το τραγούδι 2009 Κρήτη από νέες πατούλιες, που με όρεξη σμίγουν και τραγουδούν, σχολιάζουν την ιστορία του κάθε τραγουδιού και συνδέονται με αδιάσπαστο τρόπο με τις προηγούμενες γενιές, αυτές που δημιούργησαν τα τραγούδια και που μας τα στείλανε για να θυμίζουν, πέρα από γεγονότα, αξίες και έναν τρόπο ζωής που έχει πολλά να μας διδάξει σήμερο. Ξεκινούμε από αυτό το φύλλο μια στήλη για το τραγούδι. Ανεπίσημα ξεκίνησε η στήλη αυτή από το προηγούμενο, με το κείμενο ενός από τους καλούς παλιούς μας, του Βασίλη του Καγιά από το Βουβά, που κατέθεσε μιαν άποψη που πηγάζει από την εμπειρία και τα βιώματά του. Κι αυτό είναι το τραγούδι μας, εμπειρία, πράξη και καθημερινή πρακτική, όχι μελέτη και απόψεις λογίων. Φιλοξενούμε δυό πολύτιμα κείμενα: Ένα του δικού μας Γιώργη Βοτζουράκη, υπεύθυνου τραγουδιού στο σωματείο «Δροσουλίτες», κι ένα του μερακλή, από τους πολλούς, της ο- μάδας «Ριζίτες», του Μιχάλη του Φραγκεδάκη. Φιλοδοξία μας θα είναι να αποτελέσει η στήλη αυτή βήμα διαλόγου όσον αφορά το τραγούδι και τις αξίες που αυτό εκπροσωπεί. Μ. Ε-Δ «Αρχόµεθ αείδειν» («Ας αρχίσουµε το τραγούδι» Ησίοδου Θεογονία) του Γιώργου Βετουράκη Τον τελευταίο καιρό γίνεται μια αρκετά μεγάλη σύγκρουση α- πόψεων, με παρουσίαση επιχειρημάτων άλλοτε πειστικών και άλλοτε όχι, σχετικά με το ποιος δικαιούται να φέρει τον τίτλο του άξιου και ορθόδοξου συνεχιστή της εκτέλεσης των τραγουδιών της Κρήτης. Ο Γιάννης Αποστολάκης γράφει το 1983: «Δεν θέλει καν ρώτημα, ο κοινός άνθρωπος δεν θα γίνει ούτε ο διανοούμενος του γραφείου, ούτε ο έξυπνος του κόσμου. Ένας μονάχα είναι ο δρόμος του, να δοκιμάσει με κάθε τρόπο να ξαναβρεί πάλι τη στεριά που θεμελίωσαν στη ζωή οι Πατέρες του.» (Γιάννης Αποστολάκης: «Το κλέφτικο τραγούδι - το πνεύμα και η τέχνη του»). Θέλω να πιστεύω ότι τελικά αυτή τη «στεριά» ψάχνουμε όλοι, και ότι δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν ψήγματα υστεροβουλίας και προσπάθειας προσωπικής προβολής στην διάρκεια της πορείας προς την ε- πανάκαμψη του κρητικού παραδοσιακού τραγουδιού. Η πλειοδοσία, στην συνείδηση του Έλληνα, θεωρείται δυστυχώς απολύτως φυσιολογική σε τομείς της κοινωνίας μας που άπτονται παραδείγματος χάριν εθνικών ζητημάτων και ασκείται συνήθως από επαγγελματίες πολιτικούς. Μας «βομβαρδίζουν» κυριολεκτικά επί καθημερινής βάσεως με κορώνες πατριωτισμού για να μας πείσουν πως η τύχη μας βρίσκεται ή θα βρεθεί στο μέλλον σε καλά χέρια, θα ευδοκιμήσουμε και θα προοδεύσουμε, θα συνεχίσουμε να είμαστε τέλειοι καταναλωτές και πειθήνια όργανα του γεμάτου ψυχικές ευαισθησίες χρηματοπιστωτικού μας συστήματος που «συμπάσχει» με μας. Ε, λοιπόν η παράδοση, ο χορός, το τραγούδι, δεν έχει ανάγκη από επαγγελματίες που θα θελήσουν να πλειοδοτήσουν για άλλο ένα εθνικό θέμα. Γιατί η παράδοση είναι εθνικό θέμα. Μόνο που δεν κινδυνεύει από έναν εχθρό εκτός συνόρων, αλλά από την προχειρότητα την δική μας. Η αντίδραση σ αυτήν την επιπόλαια αντιμετώπιση των ζητημάτων που αφορούν έμμεσα ή άμεσα την παράδοση της Κρήτης και ειδικότερα το τραγούδι έπρεπε να έχει ξεκινήσει εδώ και τουλάχιστον μια εικοσαετία. Τότε που με γνώμονα μόνο το υλικό κέρδος οι δισκογραφικές εταιρείες κατέγραφαν α- ποδόσεις τραγουδιών σε περιορισμένα χρονικά όρια και με συνοδεία παραδοσιακών και μη μουσικών οργάνων. Πολλοί έπεσαν στην παγίδα της αλλοτρίωσης που επέβαλαν αυτές οι καταγραφές, όσον αφορά τον λεγόμενο σκοπό του τραγουδιού αλλά ακόμη και τα λόγια. Οι ηλικίες (των απόδημων Κρητών συνήθως) που συγκίνησαν οι μαγνητοφωνήσεις εκείνες είναι οι σημερινοί σαραντάρηδες και πενηντάρηδες πολλοί από τους οποίους ανήκουν σε κάποια ο- μάδα απόδοσης Κρητικών τραγουδιών. «Απού κοπελομάθει δεν γεροντοξεχνά» έλεγε ο σοφός λαός μας και τελικά διαλέ το ψωμα. Με αναζωογονεί ιδιαίτερα η διαδικασία του να συγκρίνω τις απόψεις δύο καταξιωμένων, στη συνείδησή μου, ε- κτελεστών Κρητικών τραγουδιών όσον αφορά αν το τάδε ή το δείνα τραγούδι λέγεται σ αυτόν ή τον άλλο σκοπό. Ο καθένας κουβαλάει ενθυμήσεις και βιώματα του ιδιαίτερου τόπου καταγωγής. Έχει ακούσματα ζωντανά που ηχούν α- κόμη στα αυτιά του. Μέσα από αυτή την διαδικασία βγαίνει κάτι το χρήσιμο, και αυτό δεν είναι το συμπέρασμα ποιος έ- χει δίκιο και ποιος έχει άδικο. Είναι οι βαθμοί, «τα γράδα» που παίρνει το «προϊόν παραγωγής» μέσα στο πιεστήριο των αιώνων. Ο κάτοικος της ρίζας, ο τραχύς, ο ταλαιπωρημένος από τις φυσικές συνθήκες του περιβάλλοντος, εκτοξεύει από τη δεξαμενή των συναισθημάτων του ένα σκοπό, μια μελωδία εξίσου τραχειά και ασμίλευτη. Ο κάτοικος της δαμασμένης, καλλιεργήσιμης γης, με παραστάσεις από κοινωνικές συναναστροφές και εκδηλώσεις όπου ο μουσικός γλυκός ήχος και τα τσακίσματα του βιολιού ή της λύρας εξημερώνει τα ήθη θα αποδώσει πιο γλυκά, πιο ε- πιτηδευμένα το τραγούδι που κληρονόμησε. Στην ακουστική γλυκύτητα που παρέλαβε, ίσως προσθέσει κι άλλη, θέλοντας να το φέρει πιο κοντά στην ι- διοσυγκρασία του. Αυτή η προσπάθεια όμως επ ουδενί δεν οδηγεί σε μετάλλαξη. Τα γονίδια παραμένουν τα ίδια. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης προσπαθώντας να ορίσει την βυζαντινή μελωδία και να προσδιορίσει τη ρίζα της έ- λεγε τα εξής: «βυζαντινή μουσική είναι η μουσική της ορθοδόξου εκκλησίας, η μουσική της Ελλάδος, η μουσική των Ελλήνων και των αγγέλων.». Αποδεχόμενοι ως δεδομένο ότι τι μέλος των Κρητικών ασμάτων αποτελεί συνέχεια,αν όχι κορύφωση, της Βυζαντινής μελωδίας, σύμφωνα με τον μεγάλο μας συγγραφέα, τότε το μέλος αυτό, το ά- κουσμα της στεντόρειας φωνής. Δίχως το Γαρνίρισμα μουσικών χορδών, είναι κληρονομιά όλων των Ελλήνων, όλων των Κρητών. Το εάν θα του επιτρέψουμε να γίνει και απόκτημα των αγγέλων εναπόκειται σε μας. Ναι μεν το εμβαπτίζουμε στην κολυμπήθρα της ψυχής και το βγάζουμε απ αυτήν με το χάρισμα της μεταδοτικότητας αλλά πέρα απ αυτή τη διαδικασία καθαρμού δεν του προσθέτουμε στοιχεία που αποπροσανατολίζουν. Καλός τραγουδιστής δεν είναι αποκλειστικά και μόνο εκείνος που τραγουδάει σαγηνεύοντας το α- κροατήριο με το ταλέντο του. Καλός τραγουδιστής είναι κι εκείνος που διαθέτει μέτριες επιδόσεις όσον αφορά τις φωνητικές του χορδές, αλλά έχει να ε- πιδείξει παραδειγματισμό συμπεριφοράς και τρόπων. Το ίδιο θα μπορούσαμε να πούμε ό- τι είναι απαραίτητο να ισχύει και για άλλους επιμέρους τομείς της εκδήλωσης των ηθών και εθίμων ενός λαού. Ο χορός, οι λαϊκές τέχνες τα δρώμενα δεν πρέπει να ξεφεύγουν από ένα λογικό πλαίσιο εφαρμογής. Η αείμνηστη Σοφία Σπανούδη ( ), μουσικός, μεταφράστρια και μουσικοκριτικός αναφέρει ότι η βυζαντινή μελωδία έχει ως γνώρισμα τη μονοφωνία- ομοφωνία, εκτελείται μόνο από ανθρώπινη φωνή, δεν συνοδεύεται από όργανα, δεν επιδέχεται μετροφωνία, είναι μια έξαρσις των σχημάτων ή των ενστίκτων και είναι δογματική. Και διερωτώμαι: μήπως όταν έγραφε αυτά, αποκαλύπτοντας τις ιδιότητες της Βυζαντινής μουσικής, είχε στο μυαλό της τα τραγούδια της Κρήτης; Μονοφωνία: τραγουδάει ένας Ομοφωνία: Αυτοί που παίρνουν το τραγούδι οφείλουν να τηρούν απαρέγκλιτα το μέτρο Εκτελείται μόνο από ανθρώπινη φωνή απουσία οργάνων Δεν επιδέχεται μετροφωνία εξ ου και η ποικιλία των σκοπών αλλά και οι παραλλαγές στην ερμηνεία από ιδιαίτερο τόπο σε άλλο έστω και γειτονικό Έξαρσις των σχημάτων ή των ενστίκτων ο άνθρωπος- εκφραστής σχηματοποιεί συναισθήματα, χρησιμοποιεί παραβολικά στοιχεία, εξωτερικεύει τα ένστικτά του. Πόσο ανάγκη έχουν οι σύγχρονες κατοικίες από την εσωτερίκευση των ενστίκτων των μελών τους το γνωρίζουμε όλοι. Η εσωστρέφεια είναι αυτή που δημιουργεί ανθρώπους φαντάσματα, μαστροπούς, ναρκομανείς και παιδόφιλους. Ο θεός Διόνυσος επείχε θέση ξαγοράρη (Εξομολόγου) στην αρχαία κοινωνία. Ξαλάφρωνε από την τρέλα και το δυσβάσταχτο βάρος του καθωσπρεπισμού τον άνθρωπο για λίγες έστω στιγμές και τον παρέδιδε με ε- ξουδετερωμένα τα άγρια ένστικτα του στην κοινωνία. Σε μια σύγχρονη παρέα με τραγούδι, χορό, μαντινάδες δεν λείπουν τα πειράγματα, η καλοπροαίρετη χιουμοριστική διάθεση, το φαί, το ποτό. «Κλέψαμε μια του χάρου» έλεγαν οι παλιοί μας. Δεν το λέμε με ευκολία σήμερα. Τέλος το στοιχείο του δογματισμού (dogmatic λένε οι Βρετανοί, dogmatique οι Γάλλοι). Μια λέξη καθαρά ελληνική. Τα αλλόφυλα λεξιλόγια την ίδια χρησιμοποιούν. Έτσι λέγεται κάθε θεμελιώδης θεωρητική αρχή ενός θρησκευτικού ή άλλου συστήματος που δεν επιτρέπει αντίρρηση από αυτούς που την παραδέχονται (Εγκυκλοπαίδεια Γιοβάνη). Είναι όμως το κρητικό παραδοσιακό τραγούδι «θρησκευτικό ή άλλο σύστημα»; όχι βέβαια. Δεν είναι καν συστηματοποιημένο, εξ ου και οι γνώμες που διίστανται, οι διαφορές και η ποικιλομορφία των απόψεων. Δεν διέπεται α- πό απαγορευτικούς κανόνες, δεν πληρώνει πρόστιμο αυτός που θα κάνει λάθος, με μια διαφορά, δεν μπορεί να πηγαίνει κόντρα εσαεί στα δεδομένα, στα πρότυπα που πηγάζουν από το πολύ βαθύ παρελθόν. Αυτή η αντίθετη πορεία αποτελεί ύβρη, περιφρόνηση και έλλειψη σεβασμού προς το κοινό κτήμα, όπου όλοι οι Έλληνες, όλοι οι Κρήτες δικαιούνται ίσα μερίδια. Ας ευχηθούμε όλοι ότι θα διαψευστεί ο μεγάλος Ελβετός μουσικολόγος και ε- ρευνητής Baud Bovy που επισκεπτόμενος την Κρήτη ως μάντης Κακών δήλωνε πριν 50 χρόνια: «Τίποτε δεν μπορεί να παρατείνει την ύπαρξη του ριζίτικου καθώς μετασχηματίζεται η κοινωνία την ο- ποία εξέφραζε». Αρκεί να αποδείξουμε στην πράξη ότι συνεχίζουμε να είμαστε μια κοινωνία που εκφράζεται το ίδιο ό- μορφα και καλαίσθητα.

7 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ 2009 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 7 Ριζίτικη παρέα Του Μιχάλη Φραγκεδάκη - Με ικανοποίηση παρατηρείται τα τελευταία χρόνια ότι τα Κρητικά Σωματεία του Λεκανοπεδίου Αττικής, και όχι μόνο δραστηριοποιούνται έντονα με διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, ολοχρονίς του χρόνου. - Οι εκδηλώσεις αυτές αναφέρονται κυρίως σε θέματα ι- στορικά, επετειακά, σε ήθη και έθιμα της Κρήτης, σε κοινωνικού περιεχομένου, και σε διάφορα άλλα ποικίλου ενδιαφέροντος. - Και είναι αλήθεια πως η συμμετοχή του κοινού (Κρητικού και μη) είναι σημαντική, ό- ταν βέβαια η ποιότητα της παρουσίασης είναι επιμελημένη και δεν ακολουθεί τυποποιημένα και πρόχειρα πρότυπα που κουράζουν και δεν προσελκύουν. - Έχει καθιερωθεί οι διάφορες εκδηλώσεις να διανθίζονται και με ποικίλες καλλιτεχνικές, μουσικοχορευτικές - τραγουδιστικές παρενθέσεις, ώστε να δημιουργείται μεγαλύτερο ενδιαφέρον και παραστατικότητα. - Έτσι βλέπουμε πολλά νέα παιδιά, οργανοπαίχτες, χορευτές, τραγουδιστές να επιδίδονται στις καλλιτεχνικές των α- ναζητήσεις τέρποντας τους θεατές, ενώ παράλληλα κρατούν ζωντανούς τους θεσμούς με την πατρίδα Κρήτη και διαδίδουν τους μουσικοχορευτικούς θησαυρούς της. - Είναι αξιέπαινοι οι νέοι μας αυτοί, αλλά και οι γονείς των και οι μουσικοχοροδιδάσκαλοί των που τους ωθούν και τους μαθαίνουν την πολιτιστική κληρονομιά της Κρήτης, κόντρα στα κάθε λογής ξενόφωνα και ξενόφερτα ρεύματα που επιδιώκουν να αλλοτριώσουν και να ισοπεδώσουν τη συνείδηση του λαού μας για να περάσει εύκολα και γρήγορα η συνταγή της παγκοσμιοποίησης. - Επιβάλλεται όμως με την ί- δια επαινετική διάθεση και κριτική για ό,τι καλό γίνεται, να ε- πισημάνουμε και την κακοποίηση, κακομεταχείριση και αλλοίωση που γίνεται από ορισμένους δήθεν καλλιτέχνες (οργανοπαίχτες - χορευτές - τραγουδιστές) που προσπαθούν να δώσουν το προσωπικό τους στίγμα προσθέτοντας διάφορα ά- σχετα στοιχεία π.χ. μερικοί οργανοπαίχτες χρησιμοποιούν ε- κτός από τα παραδοσιακά όργανα της Κρήτης (βιολί - λύρα - λαγούτο), διάφορα άλλα όργανα που θυμίζουν λαϊκή ορχήστρα κοσμικού κέντρου και όχι τη «ζυγιά». Επίσης ορισμένοι χορευτές επιδίδονται σε άσχετες ή ακαλαίσθητες φιγούρες (πηδήματα) που δεν ταυτίζονται με την πανάρχαια «όρτσα» και τις εφαρμόζουν με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους χορούς (συρτό - πεντοζάλη - μαλεβυζώτη κ.ο.κ.) ενώ είναι γνωστό ότι κάθε χορός έχει τη δική φυσιογνωμία και το δικό το ύφος. Και τέλος οι τραγουδιστές, πάντα ορισμένοι και όχι όλοι, στην κυριολεξία «εκτελούν» τους σκοπούς που με τόση μελωδία, ευαισθησία, συναίσθημα και μεράκι συνέθεσαν οι παλιοί δημιουργοί των, είτε πρόκειται για μαντινάδες είτε για τραγούδια (από τον Ερωτόκριτο ως τα Ριζίτικα) ή και το χειρότερο ακόμη, προσφεύγουν σε στιχουργικές συνθέσεις, κυρίως στις μαντινάδες, που προσβάλλουν κάθε έννοια ποίησης και ρίμας, με τη «φτήνια» που προσφέρουν από τα πιο προσφιλή τους θέματα είναι κυρίως τα κουμπούρια, τα 45άρια, τα χασίσια κλπ. που τίποτα άλλο δεν προσφέρουν παρά τη διαιώνιση μιας υποκουλτούρας. - Βεβαία κάποιος θα ισχυρισθεί ότι όλοι αυτοί οι νεωτερισμοί (χορού-τραγουδιού) είναι εξέλιξη και να αντιταχθεί στα παλιά μοντέλα παιξίματος - χορού - τραγουδιού. - Όμως πρέπει να μάθει και να κατανοήσει ότι η «ΠΑΡΑΔΟΣΗ» έχει στοιχεία στατικότητας και αυστηρής προσήλωσης στις πρωταρχικές δημιουργίες διαφορετικά δεν θα λεγόταν «ΠΑΡΑΔΟΣΗ». Κάθε προσωπική αυθαίρετη διασκευή δεν υπηρετεί την παράδοση, αλλά την αντιστρατεύεται και συμβάλλει στην καταστροφή της. - Όποιος μπορεί να «ποιήσει» δικά του τραγούδια, να «συνθέσει» δικούς του σκοπούς ή να «δημιουργήσει» δικούς του χορούς, ας το κάνει, αλλά να ξέρει πως δεν είναι θεμιτή η παραχάραξη και γι' αυτό να αποφεύγει τις απομιμήσεις γιατί καταλήγουν σε κακόγουστα αποτελέσματα. Τους πρωτομάστορες πρέπει να τους σέβονται ό- λοι και ένα παραπάνω, να μην «περνούν» κακέκτυπα πρότυπα στους νεώτερους ή στους μη γνωρίζοντες, γιατί έτσι αλλοιώνουν το ύφος και το ήθος της παράδοσης. Ας μην παίζομε «εν ου παικτοίς»! ή για να το πούμε Κρητικά: «με ξένα κόλλυβα μην κάνεις ποτέ μνημόσυνο»! - Ένα άλλο πολύπαθο κομμάτι της μουσικής μας κληρονομιάς είναι το Ριζίτικο τραγούδι, που παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια πολλούς μνηστήρες, που το κακοποιούν τόσο - πολύ, όσο δεν συμβαίνει με κανένα άλλο δημοτικό τραγούδι (νησιώτικο ή στεριανό). - Μακάρι να μάθουν όλοι οι Κρητικοί και μη να τραγουδούν ριζίτικα τραγούδια, αλλά να μην τα διαστρεβλώνουν, να μην τα οικειοποιούνται όσοι δεν τους α- νήκουν, και να τα αποδίδουν σωστά και όχι όπως βολεύει τον καθένα οργανοπαίχτη ή τραγουδιστή - Και ακόμα να μην παρομοιάζονται μερικοί νεόκοποι ριζίτες, ως ποιητές νεοριζίτικων τραγουδιών ο όρος «νεοριζίτικα» είναι αδόκιμος όπως δεν υ- πάρχουν νεοδημοτικά, νεορεμπέτικα, νεολαΐκά, έτσι δεν υ- πάρχουν και νεοριζίτικα τραγούδια. Τα «ριζίτικα» δεν είναι είδος ρίμας - μαντινάδας που τρέχει σαν το νερό της πηγής. - Τα «ριζίτικα» έχουν καταγραφεί προ πολλού, έχουν κατασταλάξει, και έχουν «κλειδώσει» σαν μουσικοποιητικό δημιούργημα συγκεκριμένου τόπου και χρόνου, και εκφράζουν συναισθήματα και γεγονότα κάτω από ειδικές ιστορικοκοινωνικές συνθήκες. Γεννήθηκαν στα χωριά της ρίζας, δηλαδή στις υ- πώρειες των Λευκών Ορέων του Ν. Χανίων και όχι στον κάμπο ή στα αστικά κέντρα κατά τα α- κριτικά χρόνια (7ος μ.χ. αιώνας) και καλύπτουν χρονικά την περίοδο μέχρι τη Γερμανική κατοχή. Από εκεί διαδόθηκαν και σε όλα τα γύρω χωριά των άλλων επαρχιών του Νομού Χανίων σε περιοχές δηλαδή που ζούσαν ως επί το πλείστον αγροτοποιμενικά και κάτω από τις ίδιες ι- στορικές και κοινωνικές συνθήκες και είχαν τα ίδια ήθη και έ- θιμα, τα ίδια αισθήματα ζούσαν με τα ίδια παθήματα από τους κατά καιρούς κατακτητές, άρα είχαν κοινή μοίρα και ως μέσον διάδοσης και διάσωσης υπήρξαν οι κοινωνικές επαφές που υ- πήρχαν μεταξύ των επαρχιών του Ν. Χανίων (γάμοι - βαπτίσεις - πανηγύρια και κάθε είδους χαροκόπια) παρατηρείται βέβαια κάποια μικρό διαφοροποίηση σε λίγους σκοπούς λίγων τραγουδιών, δικαιολογημένη οπό τις ι- διαιτερότητες κάποιων περιοχών. Πάντως τραγουδιέται μέχρι σήμερα και θα τραγουδιέται το πανάρχαιο αυτό «άσμα» και θα αντιλαλεί βροντερά και απαράλλαχτα ο δωρικός του τόνος σε όλα τα χωριά του Νομού, ό- που ζουν ριζίτες, - Ο λογοτέχνης και συγγραφέας ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΡΟΥΛΑΚΗΣ στο βιβλίο του «ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΩΝ ΡΙΖΙΤΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ» λέει τα εξής: - «Τα ριζίτικα τραγούδια αποτελούν ίσως μοναδικό φαινόμενο αυτοσυντήρησης, αντοχής και αντιστάσεως ενάντια στη φθορά και το ξεθώριασμα που επιφέρει ο χρόνος... Μέσα στο απρόσιτο κάστρο των Λευκών Ορών, στις «ρίζες» εκεί που κρατήθηκα αναλλοίωτες και ζωντανές όλες οι καταβολές της φυλής, το τραγούδι αυτό αιωνία, εκφράζει την ψυχική επαφή των ανθρώπων με τους προγόνους, το περιβάλλον και την ι- στορία για το λόγο αυτό τα «ριζίτικα» δεν είναι τραγούδια του καιρού μας με σύγχρονα ποιητικά και μουσικά μετρά...». - Τι άλλο να επικαλεσθεί κανείς, όταν τόσο γλαφυρά περιγράφονται, όσα προαναφέρονται από ερευνητή - λογοτέχνη - άνθρωπο του πνεύματος και της «ρίζας»; - Ταυτόσημες απόψεις για τα «ριζίτικα» διατυπώνουν όλοι οι ερευνητές - συγγραφείς που α- σχολήθηκαν διαχρονικά με αυτά. - Αυτά ισχύουν οτιδήποτε άλλο είναι προϊόν άγνοιας αίρεσης ή και ορισμένες φορές, όπως διαφαίνεται, υστεροβουλίας και αθέμιτης οικειοποίησης προς «ίδιον όφελος». - Τα «ριζίτικα» στίχοι και σκοποί έχουν όπως προείπαμε «κλειδώσει», όπως ακριβώς συμβαίνει με τα τροπάρια της εκκλησίας μας. Κανείς δεν μπορεί να προσθέσει καινούργια ή να συνθέσει άλλους ήχους από τους 8. Άλλο αν έχομε φάλτσους ψάλτες όμως κανείς δεν τολμά να βγάλει δικά του τροπάρια ή άλλους ήχους. Όπως λοιπόν έχομε κακούς ή καλούς ψάλτες, έτσι μπορούμε να έχομε κακούς ή καλούς τραγουδιστές. Αυτό είναι κατανοητό και συγγνωστό. Αλλά είναι εντελώς απαράδεκτη η οίηση και φαντασία, όσων προσπαθούν να εκφράσουν με τον τρόπο που τους βολεύει ιερά άσματα, ό- πως είναι τα «ριζίτικα». - Αυτά ας τα έχουν υπόψη τους όσοι οργανοπαίχτες ή «ανάλαφροι ρέκτες» τραγουδιστές προσπαθούν να αυτοπροβληθούν ελαφρά τη καρδία. - Ας προστεθούν λίγα λόγια ακόμη σχετικά με την αυθεντικότητα των «ριζίτικων». - Κάθε νομός της Κρήτης ή και κάθε περιοχή Νομού, έχει τη δική του φυσιογνωμία, τη δική του κουλτούρα κλπ. και είναι σεβαστό. Όμως στο Ν. Χανίων δεν οικειοποιούνται ό,τι δεν τους α- νήκει- έτσι π.χ. χορεύουν το Μαλεβιζιώτικο χορό, αλλά τον χορεύουν σωστά και δεν λένε ότι βγήκε στα Χανιά. Δεν οικειοποιούνται τις Ανωγειανές μαντινάδες και χορούς και ούτε τις Σητειακές κοντυλιές, το ίδιο συμβαίνει και αντίστροφα. Το φαινόμενο που παρουσιάζεται και θίγεται εδώ; αφορά όχι νομούς και περιοχές, αλλά τους οργανοπαίχτες εκείνους άλλων περιοχών η νομών που διασκευάζουν (διάβαζε αλλοιώνουν) τραγούδια και σκοπούς ό- ντας εντελώς άσχετοι με τη γνώση και το βίωμα που είναι α- παραίτητα στοιχεία για να μπορέσει οποιοσδήποτε να αγγίξει τη μελωδία των, επίσης αφορά λίγους, ευτυχώς, που όμως χρησιμοποιούν διάφορα ΜΜΕ, παριστάνοντας τους τραγουδιστές, συγγραφείς, ριζίτες, συνθέτες κλπ. και δημιουργούν με την πολυπραγμοσύνη των σύγχυση στο κοινό που τους παρακολουθεί (σε όσους φυσικά δεν γνωρίζουν) - Παρά την έντονη κριτική μας δε θα παραλείψουμε να α- ναφερθούμε και να επαινέσουμε όσους νέους καλλιτέχνες οργανοπαίχτες και χορευτές που κρατώντας "αντισκάρι" στη φθορά, παίζουν και χορεύουν όπως οι πρωτομάστορες εθεμελίωσαν. Όπως επίσης είναι αξιοζήλευτη η προσπάθεια που καταβάλλουν πολλοί σύλλογοι ή παρέες σε όλο το Ν. Χανίων και στα σύνορα του Ρεθύμνου για τη σωστή εκμάθηση και απόδοση των ριζίτικων τραγουδιών. - Με τις σκέψεις και τις γνώμες που περιγράφονται ως εδώ, και με στόχο τη διατήρηση και διάδοση της αλώβητης ριζίτικης παράδοσης (τραγουδιών και σκοπών, αλλά και χορών), από τις αρχές Νοεμβρίου 2008, ανασυγκροτήθηκε και αναπτύχθηκε και διευρύνθηκε στην Αθήνα μια νέα παραδοσιακή παρέα που ο- νομάσθηκε «ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΠΑΡΕΑ ΡΙΖΙΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ και ΧΟΡΟΥ ΟΙ ΡΙΖΙΤΕΣ». Πολλά από τα μέλη της είχαν συμμετοχή στο παρελθόν σε πολλές εκδηλώσεις Κρητικών Σωματείων Αττικής και εκτός και έχουν δώσει δείγματα της κατά το δυνατόν αυθεντικότητας των ριζίτικων σκοπών. Η νέα αυτή παρέα έχει σκοπό να υπηρετήσει, όσο πιο σωστά μπορεί, τη μουσικοχορευτική παράδοση όπως μας την κληρονόμησαν οι ανώνυμοι γεροριζίτες που ζουν ακόμη στα χωριά μας, οι Μουσικοί Σύλλογοι των Χανίων, και οι Κισσαμίτες πρωτομάστορες οργανοπαίχτες και χορευτές. Η συμμετοχή μας στην προσπάθεια αυτή διακατέχεται από αγάπη, πάθος και συνείδηση α- ποστολής για το ό,τι κάνομε και είναι εντελώς ΑΦΙΛΟΚΕΡΔΗΣ γιατί σαν παρέα και όχι επαγγελματίες πιστεύουμε πως η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΔΕΝ ΠΩΛΕΙΤΑΙ, ΔΕΝ ΕΜΠΟΡΕΥΕΤΑΙ ούτε ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ για προσωπική προβολή ή κερδοσκοπικούς λόγους. Αθήνα Η ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΠΑΡΕΑ «ΡΙΖΙΤΕΣ» ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Θεωρείται σκόπιμο να επισημανθεί το εξής: Υπάρχει ένας αυθεντικός ριζίτης που ζει στο ορεινό χωριό του στα Χανιά, που έχει. πλούσια βιώματα και φροντίζει να μαθαίνει σε νεώτερους τα «ριζίτικα» έχει μια καταπληκτική έ- μπνευση και έχει συνθέσει ένα μικρό αριθμό τραγουδιών, που τα έχει εντάξει στους υπάρχοντες σκοπούς. Τα λόγια, το ύφος και το ή- θος ταυτίζονται απόλυτα με τα «κλειδωμένα» ριζίτικα και έχουν γίνει αποδεκτά από τη ριζίτικη κοινωνία. Αυτό είναι μια εξαίρεση, που δεν αναιρεί τον κανόνα, βάσει των όσων προαναφέρονται για τα νεοριζίτικα.

8 8 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 2009 Ο ετήσιος χορός της Ένωσης Σφακιανών Αττικής «Καλώς ήρθαν οι φίλοι μας καλώς κι οι γεδικοί μας Κ αν δεν χωρούν στο σπίτι μας πάνω στη κεφαλή μας» Ριζίτικο από την οµάδα «Ριζίτες» Ο Πρόεδρος της Ένωσης «Παύλος Πολάκης βραβεύει τον Ανδρέα Γλυνιαδάκη Χορός του.σ. µε τα παιδιά από τα Σφακιά Νομίζω ότι αυτή είναι η καλύτερη περιγραφή για τον φετινό Ετήσιο Χορό της Ένωσης μας τον Φεβρουάριο. Χαρακτηρισμοί όπως «επιτυχημένη εκδήλωση, διασκέδασε ο κόσμος, ωραία η μουσική και τα όργανα, καλό το φαί και η περιποίηση, συγκινητικό το ριζίτικο, πανάξια τα χορευτικά συγκροτήματα, καλή προσπάθεια στην οργάνωση κλπ» έχουν υποκειμενικό χαρακτήρα και μπορεί να διαφέρουν α- πό καλεσμένο, σε καλεσμένο. Εκείνο που όμως είναι αδιαμφισβήτητο είναι η έμπρακτη εκδήλωση αγάπης των Σφακιανών αλλά και των Φίλων μας προς την Σύλλογό μας. Η αγάπη αυτή φάνηκε από την τεράστια προσέλευση του κόσμου, που έφτασε στο σημείο να φέρει σε πολύ δύσκολη θέση τα μέλη του ΔΣ του Συλλόγου, που πραγματικά δεν ξέραμε πώς να ε- ξυπηρετήσουμε καλύτερα όλους αυτούς τους φίλους, που μας τίμησαν με την παρουσία τους. Το τελετουργικό περιελάμβανε χαιρετισμό του Γραμματέα του Συλλόγου Σήφη Μανουσογιάννη, πανηγυρική ομιλία του νέου μας Προέδρου Παύλου Πολάκη, που είχε και χαρακτήρα προγραμματικών δηλώσεων για το νέο ΔΣ με ιδιαίτερη έμφαση στην α- γορά του Σωστικού Σκάφος για τα Σφακιά. Aκολούθησε βράβευση των άξιων πρεσβευτών της νέας γενιάς των Σφακίων, του Ανδρέα Γλυνιαδάκη και του Μάνου Μανουσέλη για την προσφορά τους στον Ελληνικό αθλητισμό σε Πανελλήνιο αλλά και Παγκόσμιο επίπεδο. Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τα παιδιά μας από τον Μουσικοχορευτικό Σύλλογο Σφακίων που ήρθαν και χόρεψαν, μεταφέροντας το άρωμα των Σφακιών. Τους ανυπέρβλητους «Κουρήτες» του Πατακομανώλη. Τους «Δροσουλίτες» και τους «Ριζίτες» που τραγούδησαν με ψυχή και συναίσθημα. Ευχαριστούμε επίσης όλους τους φίλους μας που υποστήριξαν το έργο μας με παροχή δώρων για την λαχειοφόρο αγορά, που γνώρισε πρωτοφανή επιτυχία. Το μεγαλύτερο ευχαριστώ σε όλους εσάς τους καλεσμένους μας που συμβάλλατε στην επιτυχία της εκδήλωσης και μια υπόσχεση ότι του χρόνου θα προσπαθήσουμε περισσότερο. Περικλής Τζαρδής Ο Πρόεδρος της Ένωσης Παύλος Πολάκης Μουσικοχορευτικό συγκρότηµα από τα Σφακιά Ο βραβευθείς από την ένωσή µας Μάνος Μανουσέλης Το Δ.Σ της Ένωσης μας εκφράζει τις ευχαριστίες του σ αυτούς που πρόσφεραν δώρα στο χορό μας. Τον κον Σωτήρη Κολομβούνη για ένα πλοηγό G.P.S Τον κον Παττακό Γεώργιο για την προσφορά μπιζού και κομπολόγια για όλα τα αγόρια και κορίτσια του Σφακιανού χορευτικού συγκροτήματος Την ταβέρνα ΑΝΥΦΑΝΤΟΥ για ένα τραπέζι 4 ατόμων του Γ.Βοτζουράκη και Μ.Ψυχουντάκη Την ταβέρνα ΚΡΙ-ΚΡΙ επίσης του Παύλου Κυμιωνή Τον Πέτρο Ψυχουντάκη για τη προσφορά ενός αρνιού από Αση-Γωνιά Τον Πετρο και Σπύρο Γιανναράκη για τη προσφορά δύο δοχείων τσικουδιά 5 κιλών κάθε ένα. Τον Γιώργο Αναστασάκη για τη προσφορά λαογραφικών βιβλίων Την κα Βάνα Λαβίδα για τη προσφορά καλλυντικών κρεμών. Την εταιρία GAEA για τη προσφορά παραδοσιακών προιόντων Κρήτης Την αεροπορική εταιρία ANGIER LINE για τη προσφορά ενός εισιτηρίου για το εξωτερικό. Τον κον Μάρκο Ντουρουντάκη για την αποστολή Σφακιανών παξιμαδιών για τους φίλους μας. Όπως και το Γιάννη Ορφανουδάκη για τα παξιμάδια που μας έστειλε στην εκδήλωση του φθινοπώρου. Τέλος θα ευχαριστήσομε τους αδελφούς Χιωτάκη για τη συνεχή προσφορά τους σε κάθε εκδήλωση της Ενωσης μας. Η Ένωση μας ευχαριστεί όσους ανταποκρίθηκαν μέχρι τώρα να προσφέρουν οικονομική ε- νίσχυση για την αγορά του νοσοκομειακού σκάφους Κατσανεβάκης Λεωνίδας του Εμμ. 300$ Κατσανεβάκης Ιωάννης του Νικ 1004 Πέππας Νικόλαος κ Παούρης Γιώργης 5004 Κοσταντινίδης Φώτης 1504 Κοτσίφης Ανδρέας 1004 Πατακομανώλης 3004 Αθητάκη Ευλαμπία στη μνήμη του συζύγου της Καπετάν - Σήφη Γερωνυμάκης Σταύρος 1004 Παπαδημητρίου Νίκος και Χρυσούλα 3004 Περάκης Μανούσος του Σταύρου 1004 Ιατροί κλινικής ΙΑΣΙΣ Κολομβούνης Σωτήρης 5004 Πλατανίδης Φώτης 5004 Πολάκης Μάρκος 1004 Πολάκης Γιώργης 504 Πολάκης Χαράλαμπος 504

9 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ 2009 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 9 Ένα λεύκωµα που µαγειρεύεται αυτές τις µέρες Ορέων γεύσεις των Σφακιών Φαγητά λιτά, παρασκευασμένα με λιγοστά υ- λικά όπου κυριαρχούν το ελαιόλαδο, τα χόρτα, τα βότανα, το κρέας και τα τυροκομικά προϊόντα και κουβαλούν στη γεύση τους μια γαστρονομική παράδοση χιλιάδων χρόνων: Αυτή είναι η Σφακιανή κουζίνα, τον αθησαύριστο πλούτο της οποίας παρουσιάζει στο υπό έκδοση λεύκωμα "Ορέων Γεύσεις" η συγγραφέας Ελένη Βουγιοϋκαλου, με τη βοήθεια του φωτογραφικού φακού του Ανδρέα Σμαραγδή και του βοηθού του Μάκη Κληρονόμου και τις πολύτιμες γνώσεις του σεφ του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (Μ.Α.Ι.Χ.) Γιάννη Αποστολάκη. "Διαδρομές" ξεναγήθηκαν πριν από λίγες μέρες στο πρωτότυπο φωτογραφικό στούντιο που έχει στηθεί στο φιλόξενο χώρο του Μ.Α.Ι.Χ. για τις ανάγκες τις έκδοσης που "μαγειρεύεται" αυτόν τον καιρό και η οποία αναμένεται με τη βοήθεια του Ινστιτούτου και του δήμου Σφακιών να έχει ολοκληρωθεί και να βρίσκεται στις προθήκες των βιβλιοπωλείων έως τον ερχόμενο Αύγουστο. Μέσα από μυρωδιές που ξυπνούν μνήμες α- πό το χωριό και τα γενναιόδωρα τραπέζια των γιαγιάδων, λαχταριστά πιάτα που η θέα τους μας άνοιξε την όρεξη, αλλά και γεύσεις που μας ταξίδεψαν σε μια -δυστυχώς- παραμελημένη από πολλούς Κρητικούς κουζίνα, μιλήσαμε με τους πρωταφωνιστές της έκδοσης και την προσπάθεια τους να φέρουν στο φως τον γαστρονομικό πλούτο των Σφακιών... ΕΝΑΣ ΑΝΕΞΕΡΕΥΝΗΤΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ ΓΕΥΣΕΩΝ Ψυχή της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας είναι η συγγραφέας Ελένη Βουγιούκαλου, η οποία συγκέντρωσε και κατέγραψε τις παραδοσιακές συνταγές, ανασύροντας προσωπικές μνήμες και παράλληλα ερευνώντας στην περιοχή των Σφακιών από την οποία και η ίδια κατάγεται: "Είναι γεγονός -μας είπε-ότι πρωτεύουσα θέση στον πολιτισμό κατέχει ο διατροφικός μας πολιτισμός. Και στο διατροφικό μας πολιτισμό, πρωτεύουσα θέση κατέχει η αναγνωρισμένη παγκόσμια και τεκμηριωμένα επιστημονικά για την διατροφική της αξία, περίφημη Κρητική διατροφή. Στην Κρητική διατροφή πρωτεύουσα θέση διεκδικεί επάξια πιστεύω η διατροφή των Σφακιανών. Κι αυτό γιατί λόγω του απομονωμένου έως και πολύ πρόσφατα της περιοχής, και λόγω των ελάχιστων υλικών που είχαν στην διάθεση τους οι κάτοικοι, είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια ανάλογη κουζίνα, λιτή αλλά με εξαιρετικές καθαρές γεύσεις, λόγω κυρίως του τρόπου μαγειρέματος και το συνδυασμό των ελάχιστων υλικών. Παρ όλα αυτά, με τα ελάχιστα αυτά υλικά, η Σφακιανή κουζίνα διαθέτει ένα πλούτο συνταγών, που μπορεί να έχει κοινά στοιχεία με της υπόλοιπης Κρήτης, αλλά διαφοροποιείται τόσο όσο να αποτελεί α- πό μόνη της μια πλήρη κουζίνα. Άλλωστε είναι γνωστές και έξω από τα όρια της Κρήτης οι περίφημες Σφακιανές πίτες, το Σφακιανό τσιγαριαστό, το Σφακιανό παξιμάδι, προϊόντα που αποτελούν μέρος της ταυτότητας των Σφακιών και των Σφακιανών". Η περιπέτεια της εξερεύνησης του γαστρονομικού πλούτου των Σφακιών ξεκίνησε για την ίδια -όπως σημείωσεπριν από δύο χρόνια: "Με δεδομένη την αγάπη και το ενδιαφέρον για τον τόπο μου, αφού η καταγωγή μου είναι από τον Καλλικράτη Σφακιών, και ύστερα από παρότρυνση της κόρης μου της Κατερίνας, άρχισα πριν από περίπου δυο χρόνια να καταγράφω στον ελεύθερο χρόνο μου, στην αρχή κάποιες συνταγές που κι ε- γώ ακόμη τις μαγειρεύω και τις οποίες τις έχω μάθει από τη μητέρα μου και τις γιαγιάδες μου. Στη συνέχεια όποτε βρισκόμουν στα Σφακιά, ρωτούσα, μάθαινα και κατέ-γραφα κι άλλες συνταγές. Ετσι όταν οι συνταγές έφτασαν να είναι περίπου 85 σκέφτηκα ότι θα άξιζε να γίνει μια ανάλογη έκδοση, μια πολυτελής μάλιστα έκδοση, ένα λεύκωμα συγκεκριμένα 200 περίπου σελίδων, το οποίο πέρα από τον σκοπό της καταγραφής των διατροφικών συνηθειών των Σφακιανών, θα αποτελέσει έναν καλό πρεσβευτή του τόπου μου και έξω από τα όρια της Κρήτης". Η κα Βουγιούκαλου επεσήμανε ότι στο λεύκωμα εκτός από τις συνταγές θα συμπεριλαμβάνονται και κείμενα καταξιωμένων ε- πιστημόνων, με αναφορές τόσο στον διατροφικό πολιτισμό, όσο και στη φιλοσοφία των Σφακιανών, αλλά και στο φυσικό και αν-θρωπογενές περιβάλλον των Σφακιών: νναυτή είναι η φιλοδοξία μου και όχι να προσθέσω μια ακόμη έκδοση με συνταγές, ένα τσελεμεντέ δηλαδή", ανέφερε και πρόσθεσε: Για να το ε- πιτύχω αυτό και στο βέλτιστο βαθμό, είναι α- παραίτητο οι συντελεστές της έκδοσης να είναι οι καλύτεροι. Όπως προανέφερα η Σφακιανή κουζίνα είναι λιτή, και γι' αυτό έχει μια μεγάλη δυσκολία στην παρουσίαση της. Έτσι επειδή σε μια τέτοια έκδοση τον κυρίαρχο λόγο έχει η φωτογραφία, ύστερα από ανάλογη έ- ρευνα, κατέληξα στον Ανδρέα Σμαραγδή, καταξιωμένο φωτογράφο, με μεγάλη εμπειρία και σε ανάλογες εκδόσεις και βέβαια μου ταίριαζε και το στυλ της φωτογράφησης του. Επίσης, όταν έμαθα ότι είναι Κρητικός, από τις Γωνιές, ένα χωριό δίπλα στ' Ανώγεια, χάρηκα ακόμη παραπάνω γιατί ήμουν βέβαιη και το διαπιστώνω τώρα ότι όλη η δουλειά γίνεται με πολύ περισσότερη αγάπη, καθώς κι εκείνος όπως κι ε- γώ αγαπά πολύ την Κρήτη". Ασφαλώς ένα τέτοιο εγχείρημα δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς το 'άγγιγμα' ενός βαθύ γνώστη της Κρητικής παραδοσιακής γαστρονομίας όπως είναι ο Γιάννης Αποστολάκης, διαπίστωση την οποία υπογράμμισε η συγγραφέας: "Καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία αυτού του εγχειρήματος έχει ο σεφ, και νομίζω ότι δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον γνωστό για την αγάπη του στην Κρητική διατροφή και τις δημιουργικές του ιδέες, που δοκιμάζουμε όλοι όταν έχουμε την ευκαιρία να βρεθούμε στο Μ.Α.Ι.Χ., Γιάννη Αποστολάκη, ο οποίος πολύ πρόθυμα συμμετέχει σε αυτήν προσπάθεια. Έτσι εδώ και 10 η- μέρες έχει ξεκινήσει η φωτογράφηση, εδώ στο Μ.Α,Ι,Χ., που μας φιλοξενεί, διαθέτοντας όχι μόνο το χώρο για το στήσιμο του στούντιο αλλά παρέχοντας μας τις πρώτες ύλες καθώς και την φιλοξενία τόσο του κ. Σμαραγδή όσο και του βοηθού του. Για αυτή την απλόχερη φιλοξενία οφείλω ένα μεγάλο "ευχαριστώ" στον κ. Αλκίνοο Νικολαΐδη, διευθυντή του Μ.Α.Ι.Χ., ε- νός ιδρύματος που δρώντας αθόρυβα, και σεμνά παράγει έργο ουσιαστικό και τιμά τον τόπο μας διεθνώς. Επίσης, θέλω να πω ένα μεγάλο "ευχαριστώ" στο δήμαρχο Σφακιών κ. Σήφη Λύκο που είναι στο πλευρό μου και σ' αυτή την προσπάθεια, γεγονός που με ενθαρρύνει και ενδυναμώνει, όπως και στα καταστήματα της κυρίας Βίκυ Μαστρομανώλη και του Γιώργου Ζαγουράκη για την διάθεση των απαραίτητων για την φωτογράφηση σκευών". ΑΠΛΕΣ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡΕΣ ΓΕΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΣΕ ΚΕΡΔΙΖΟΥΝ Για τα γαστρονομικά χαρακτηριστικά της Σφακιανής κουζίνας απευθυνθήκαμε στον ειδικό. Τον σεφ του Μ.Α.Ι.Χ. Γιάννη Αποστολάκη ο οποίος αρχικά επεσήμανε με λύπη ότι η Κρητική κουζίνα και γαστρονομία έχουν παραμεληθεί τα τελευταία χρόνια. "Την κουζίνα αυτή την χαρακτηρίζει η απλότητα και τα καθαρά, πολύ καλής ποιότητας, προϊόντα. Δεν χρειάζεται ας πούμε να έχουμε υλικά ή ακόμα και 10 υλικά για να γίνει νόστιμο ένα φαγητό". Οι πρωταγωνιστές' των Σφακιανών πιάτων είναι, όπως μας είπε, το ελαιόλαδο, τα βότανα, το καλό κρέας, τα ψάρια και τα λαχανικά. "Σε ό,τι αφορά το πόσο υγιεινές είναι οι συνταγές αυτές είναι επιβαιωμένο από τις μελέτες που έχουν κάνει οι γιατροί Ανσελ Κέις και Σερζ Ρενώ οι οποίοι με πειράματα έχουν αποδείξει ότι η Κρητική κουζίνα έχει αναδειχθεί ως η πιο υ- γιεινή και θεωρούν ότι το μυστικό αυτής της ε- πιτυχίας είναι το ελαιόλαδο και τα χόρτα". Ο κ. Αποστολάκης, ο οποίος έχει εντρυφήσει στην Κρητική κουζίνα ιδρύοντας, μάλιστα, μαζί με άλλους λάτρεις της την Λέσχη Κρητικής Γαστρονομίας, υπογράμμισε ότι ένα μεγάλο μέρος των Κρητικών συνταγών, όπως το τσιγαριαστό, το σύκλινο και το απάκι, έρχεται από την αρχαιότητα και τους Μινωικούς χρόνους, ε- νώ παράλληλα μας καθησύχασε για τον τρόπο παρασκευής των φαγητών: "Είναι πολύ εύκολο για κάθε άνθρωπο που ενδιαφέρεται να παρασκευάσει αυτά τα φαγητά. Απλώς δεν γίνεται σωστή προβολή για να αντιληφθεί ο κόσμος την ποιότητα αυτών των φαγητών. Όταν βλέπεις στην Κρήτη ανθρώπους να αγοράζουν βούτυρο και ηλιέλαιο ενώ ο ίδιος είναι παραγωγός ελαιολάδου είναι γιατί βομβαρδίζεται με διαφημιστικά μηνύματα που τον έχουν πείσει ό- τι αυτά που αγοράζει είναι 'καλύτερα'. Ωστόσο, δεν ευσταθεί με τίποτα κάτι τέτοιο. Ανοίγοντας νέους δρόμους στην παράδοση Πολύτιμος αρωγός στην προσπάθεια έκδοσης του λευκώματος είναι ο δήμος Σφακίων. Ο δήμαρχος Σήφης Λύκος, μιλώντας στις Διαδρομές υπογράμμισε τη μεγάλη σημασία στήριξης κάθε πρωτοβουλίας που αναδεικνύει τον πλούτο της λαϊκής παράδοσης της περιοχής σημειώνοντας: Κάθε ενέργεια που αναδεικνύει την Κρητική διατροφή και ειδκά των ορεινών περιοχών θα την στηρίξουμε με όποιο τρόπο μπορούμε. Είναι πολύ σημαντικό να προβάλλονται αυτές οι όψεις του πολιτισμού μας και ως δήμος έχουμε συνεργαστεί ξανά με την κα Βουγιούκαλου για την έκδοση ενός ακόμα βιβλίου. Πιστεύω ότι κι αυτό θα είναι στα ίδια πλαίσια. Πρέπει ο κόσμος να μάθει ποια είναι η σωστή διατροφή και να μάθει και τον πολιτισμό του. Ως μια ευκαιρία επιστροφής στις γευστικές εμπειρίες που έζησε ως παιδί στο χωριό του στην Κρήτη βιώνει ο φωτογράφος Ανδρέας Σμαραγδής τη διαδικασία της έκδοσης του συγκεκριμένου λευκώματος. Οπως τόνισε από την κρητική κουζίνα έχει πολλές παιδικές μνήμες καθώς κι ο ίδιος είναι Κρητικός: Αυτές τις μνήμες προσπαθώ να α- ποτυπώσω γιατί όλα αυτά που έχουν φτιάξει οι άνθρωποι, που έγραψαν τις συνταγές και μαγειρεύει ο σεφ, πρέπει να τα κάνω εικόνα. Αυτό έχει ένα μεγάλο βαθμό δυσκολίας. Η εικόνα αυτών των φαγητών ήταν απέριττη και λιτή όπως είναι και η γαστρονομία τους. Δεν βασίζονταν στα πλουμιά αλλά τη νοστιμιά. Κι αυτό πρέπει να βγει στη φωτογραφία. Ομως πως μπορείς να βγάλεις τη νοστιμιά του λαδιού ή τη μυρωδιά μέσα στη φωτογραφία; Αυτά λείπουν και το μόνο που μένει είναι το χρώμα. Η εικόνα και η φόρμα. Αυτά προσπάθώ να δώσω εδώ. Τίποτα άλλο. Ωστόσο, τα σφακιανά πιάτα προσφέρουν στον φωτογράφο απλόχερα μια μεγάλη γκάμα χρωμάτων διευκολύνοντας κάπως με αυτόν τον τρόπο το έργο του: Υπάρχει πολύ χρώμα. Υπάρχει το πράσινο σε μια τεράστια γκάμα. Μετά έχουμε ένα ουρανό. Το βασικό σκεπτικό σε αυτή τη δουλειά είναι ότι προβάλλουμε την ορεινή κουζίνα, έτσι κατά κάποιο τρόπο στήνουμε τα φαγητά μέσα στο πιάτο με τρόπο ώστε να έχουν αυτή την κορύφωση και να βρίσκονται σε ένα παραλληλισμό με τα βουνά των Λευκών Ορέων. Η εικόνα που συνοδεύει κάθε συνταγή δίνει μια ι- δέα για το πως θα είναι το αποτέλεσμα της παρασκευής, ενώ ο απώτερος στόχος μας είναι να προβάλλουμε αυτή την κουζίνα εντός και εκτός της Κρήτης. Αλλωστε όπως μας α- ποκάλυψε ο κ. Σμαραγδής, ανάλογη είναι και η επιδίωξη του λευκώματος με τίτλο Τσικουδιά Κρήτης πνεύμα που έχει ολοκληρώσει και βρίσκεται προ των βιβλιοπωλείων. Πηγη-Περιοδικό διαδρομές: Δημήτρης Μαριδάκης

10 10 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΜΕ ΤΟ ΤΟΥΦΕΚΙ ΚΑΙ ΤΗ ΛΥΡΑ Του Μανώλη Εγγλέζου Δεληγιαννάκη ΑYΤOΝΟΜΙΑ: Τι παιχνίδι παίζεται; 2009 Βλέπουµε και ακούµε αρκετές αναφορές τελευταία στην αυτονοµία της Κρήτης. Περιθωριακές, αλλά µε επαναλαµβανόµενη συχνότητα, δηµιουργούν προβληµατισµούς, όταν γίνεται παντιέρα η σηµαία της Κρητικής Πολιτείας κι όταν αρχίζουµε να βλέπουµε την προοπτική µιας Κρήτης ξεκοµµένης από τον εθνικό κορµό. Μπορούµε να συνοψίσουµε την επιχειρηµατολογία µας στα εξής: 1) Το αίτημα για αυτονομία δεν είναι αίτημα των Κρητικών Εμείς για ελευθερία σκέτη αγωνιστήκαμε μόνο μέχρι το τέλος της επανάστασης του '21, οπότε η μη συμπερίληψη της Κρήτης στο Ελλαδικό κράτος γέμισε οργή και θλίψη τους αγωνιστές. Συμμετείχαμε στις συνελεύσεις για τα επαναστατικά συντάγματα και συντονιστήκαμε με κάθε τρόπο με τον αγώνα των υπολοίπων ελληνικών πληθυσμών, στέλνοντας και δεχόμενοι εθελοντές και συμμετέχοντας στους σχεδιασμούς. Μετά το 1830, οι επαναστάσεις μας ή- ταν πια μόνο για την Ένωση με τον υπόλοιπο ελεύθερο ε- θνικό κορμό. Η ελευθερία δίχως την Ένωση με την Ελλάδα δεν αποτελεί στόχο ούτε προοπτική για τους Κρητικούς και η Ελεύθερη Ελλάδα συμπαραστέκεται στους αγώνες μας. Ακόμα περισσότερο, ό- ταν διώξαμε τους Τούρκους ουσιαστικά, αποδεχόμενοι σαν τακτικό ελιγμό τη δημιουργία μιας αυτόνομης υποτελούς στο Σουλτάνο Πολιτείας, της Κρητικής Πολιτείας, συνεχίσαμε να αγωνιζόμαστε για την Ένωση. Οι Κρήτες βουλευτές θέλησαν να εισβάλουν στη Βουλή των Ελλήνων και να συνεδριάσουν μαζί με τους υπόλοιπους Βουλευτές, ώστε να επιβάλουν μ' αυτό τον τρόπο την Ένωση, μέσα από μια συνεδρίαση της Βουλής όλων των Ελλήνων Βουλευτών. Οι Μακεδονομάχοι μας πήγαν και σκοτώθηκαν στη Μακεδονία για να την ενώσουν με την Ελλάδα, σε μιαν εποχή που στην Κρήτη ακόμα δεν είχαμε πετύχει το στόχο αυτό. Είχαν όμως μια συνολική οπτική του Ελληνισμού και βρίσκονταν παντού, όπου η Ελλάδα τους χρειαζόταν. Και όταν ήρθε η Ένωση, παλαίμαχοι καπετάνιοι ύψωσαν την ελληνική σημαία στο Φιρκά, έχοντας αγωνιστεί γιαυτό τον εθνικό πόθο. Η Κρητική Πολιτεία δεν ή- ταν η μόνη προσωρινή κατάσταση ελληνικής περιοχής. Παράλληλες πορείες άλλων ελληνικών πληθυσμών που βρέθηκαν στην ίδια θέση, πάντα με στόχο την Ένωση, είναι η Ιόνιος Πολιτεία, από τα Επτάνησα με δημοψήφισμα κήρυξαν ακολούθως την Ένωση, η Ηγεμονία της Σάμου, η Κύπρος. Η τελευταία δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τον πόθο της Ένωσης, είναι όμως ε- δώ για να μας δίνει πολλά μαθήματα για τα λάθη μας. 2) Η σημαία της Κρητικής Πολιτείας δεν είναι σημαία των Κρητικών Οι δικές μας σημαίες, αυτές που υψώνανε τα σώματα των χαϊνηδων, που σήκωσε όρθια ο Καγιαλές κάνοντας το κορμί του ιστό στους βομβαρδισμούς του Ακρωτηρίου, είναι οι Ελληνικές σημαίες είτε σκέτες ή με την επιγραφή '' Ένωση ή Θάνατος'' ή '' Ένωση''. Αυτές ενέπνεαν τους παλιούς μας και μ' αυτές αγωνίζονταν. Κανείς δεν αγωνίσθηκε για τη δοτή σημαία με το κόκκινο τεταρτημόριο πάνω αριστερά, που επέβαλαν οι Δυνάμεις στους Κρητικούς μετά απαίτηση του Σουλτάνου, και που συμβολίζει την Τουρκική μειονότητα και την επικυριαρχία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στην Κρήτη. Και με χαρά την υπέστειλαν, μαζί με την Τουρκική, ανεβάζοντας στον ιστό την Ελληνική σημαία το Δε μπορούμε λοιπόν σήμερα να ταυτίζουμε την σημαία των Δυνάμεων, του Σουλτάνου και των Τούρκων με την Κρήτη. Είναι λάθος, καλοπροαίρετο αλλά πια πολύ επικίνδυνο, να την κατεβάζουν οι πατριώτες μας ως ταπετσαρία στα κινητά τους τηλέφωνα, στα αμάξια τους, να την τυπώνουν στα μπλουζάκια τους. Μια άλλη αντίστοιχη σημαία, την κυπριακή, ο λαός μας στην Κύπρο την αποκαλεί ''το κουρελόπανο της Ζυρίχης'' αφού κι αυτοί για την Ελληνική σημαία πάλεψαν ρεζιλεύοντας τη μεγαλύτερη α- ποικιοκρατική δύναμη. 3. Τελικά, ποιοι θέλουν την αυτονομία; Πέρα από μια διάθεση πλάκας με την οποία εκφέρεται σε παρέες το θέμα, υπάρχουν πράγματι κάποιοι που τη θέλουν. Αυτοί είναι οι Αμερικάνοι και οι Τούρκοι, στα πλαίσια μιας πολιτικής που ήδη χτύπησε τη Γιουγκοσλαβία, και η οποία αποσκοπεί στο να μεταβάλει τα Βαλκάνια σε μικρά αδύναμα αλληλοσυγκρουόμενα κρατίδια, τα ο- ποία δε θα μπορούν να αντισταθούν στα ηγεμονικά σχέδια της Άγκυρας για ανάδειξη της σε περιφερειακή υπερδύναμη. Κι αυτό σε συνδυασμό με την επιδίωξη των ΗΠΑ να εντάξουν την Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να ματαιώσουν έτσι την ανάδειξή της σε ομοιογενή ισχυρό πόλο στην παγκόσμια σκακιέρα. Είναι ακόμα το οργανωμένο έγκλημα στην Κρήτη, το οποίο προτιμά να έχει απέναντι του έ- να κράτος αδύναμο και εν πολλοίς ελεγχόμενο από αυτό, παρά ένα κράτος που όποια στιγμή θελήσει θα το πατάξει. Το ότι τώρα το ελληνικό κράτος δεν έχει αυτή τη βούληση, δε σημαίνει ότι δε θα την έχει στο μέλλον, κι αυτό θέλουν να το προλάβουν. Είναι ακόμα αυτοί που νιώθουν ισχυροί οικονομικά και θέλουν να διαχειρίζονται μόνοι τους τον πλούτο που συσσωρεύουν. Δίχως την αλληλεγγύη μεταξύ των Ελληνικών πληθυσμών, δίχως την αίσθηση του ότι την Ένωση δεν τη ζητήσαμε για να γίνουμε πλουσιότεροι, αλλά για να είμαστε μαζί με τα αδέλφια μας. Η Κύπρος προσφέρει ε- δώ ένα συγκινητικό παράδειγμα: Όταν οι Άγγλοι τους ρωτούσαν γιατί θέλουν την Ένωση με ένα φτωχό κράτος ό- πως η Ελλάδα, γράφανε στους τοίχους ''την Ελλάδα θέλωμεν και ας τρώγωμεν πέτρες''. Τη θέλουν και κάποιοι που έχουν δικαιολογημένα παράπονα από το κράτος. Αυτό το Αθηναϊκό βαμπίρ που ρουφάει το αίμα της υπόλοιπης Ελλάδας, και που παρασιτεί σε βάρος της. Όμως αυτό δεν είναι παράπονο της Κρήτης κατά της Ελλάδας. Είναι οργή της περιφέρειας κατά της Αθήνας, κι έτσι πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Με σύμπραξη όλων των ελληνικών περιφερειών, με τη Θράκη και τα νησιά που κινδυνεύουν, την Ήπειρο που είναι η πιο φτωχή περιοχή της Ευρώπης, τη Μακεδονία, την Πελοπόννησο. Περιοχές που αγαπούν και πονάνε την Ελλάδα και δεν την σκοτώνουν όπως η Αθήνα. Με αίτημα την άμεση μεταφορά της πρωτεύουσας, την ανασύσταση των ελληνικών κοινοτήτων, που τόσο μακριά πήγαν τον Ελληνισμό. Κι αυτή η κατηγορία των πατριωτών μας είναι αυτή που πρέπει να προσέξουμε, γιατί οι προθέσεις τους δεν είναι κακές, έχουν μια βάση, οδηγούνται όμως σε λάθος αντιδράσεις. 4. Τι θα γίνει αν τελικά γίνει η Κρήτη ανεξάρτητη; Καταρχάς δεν υπάρχει κάποια συνθήκη που να προβλέπει δημοψήφισμα και λοιπά φαιδρά. Αν η Κρήτη γίνει α- νεξάρτητη θα το επιβάλουν αυτό οι ΗΠΑ και η Τουρκία, με την στήριξη κάποιων ντόπιων που δε συνειδητοποιούν τις προεκτάσεις αυτών που λένε. Έτσι, θα προστεθεί ένα α- κόμα αδύναμο κράτος στην περιοχή, έρμαιο στις διαθέσεις των Τούρκων που έχουν ήδη δείξει τις προθέσεις τους. Κι οι Τούρκοι δε θα επιτρέψουν ούτε άσκηση αυτόνομης πολιτικής ούτε ηρεμία στο νησί. Θα επιχειρήσουν να το ξαναπάρουν και οι δυνάμεις θα είναι πολύ άνισες. Έτσι, θα α- κυρωθούν και οι μακάριες βλέψεις των τουριστικών και α- γροτικών παραγόντων, που θα δούνε τον πλούτο τους να το νέμονται άλλοι. Μην ξεχνούμε ότι πολλοί από αυτούς που μιλάνε σήμερα για την Τουρκική μειονότητα της Κρήτης, και δίνουν στις επιχειρήσεις τους τα χρώματα του ελληνικού θαλασσί και του τουρκικού κόκκινου, θα βρεθούν σε μια τέτοια κατάσταση στη θέση να μοιραστούν με τους Τουρκοκρητικούς περιοχές και επιχειρηματική δραστηριότητα σε ένα περιβάλλον που θα ευνοεί τους τελευταίους. Μια ματιά στις εξελίξεις στο Κυπριακό θα πείσει και τον πιο δύσπιστο. Οι Τούρκοι που έ- φυγαν θα επιστρέψουν κι όχι μόνο αυτοί. Εκεί, δε θα είναι κανείς σε θέση να μας βοηθήσει. Παράλληλα, θα αποσταθεροποιηθεί κι η υπόλοιπη Ελλάδα. Οι Τούρκοι θα λυμαίνονται το Αιγαίο, όπως ήδη κάνουν, ενώ οι δικές μας δυνάμεις θα είναι διασπασμένες. Κι αυτό θα οδηγήσει προοπτικά στην ακύρωση της επανάστασης του '21, στην επιστροφή της Τουρκίας στο χώρο μας είτε ως επικυρίαρχου κακού γείτονα που δεν τολμάμε να πειράξουμε είτε ως κανονικού δυνάστη. Και καμιά Ευρώπη δε θα συμπαρασταθεί σε ένα λαό που δε σέβεται την ιστορία του και την αξιοπρέπειά του. Γιατί αν ήμασταν Παλαιστίνιοι, το σεβασμό θα τον κερδίζαμε. Τώρα που είμαστε μια κοινωνία παραιτημένη και αφοσιωμένη στην κατανάλωση δανεικών, ποιος θα μας γλιτώσει από τον εαυτό μας; 5. Τι να κάνουμε; Η Κρήτη είναι το δεύτερο μεγαλύτερο Ελληνικό νησί. Και τέτοιο θα παραμείνει. Χρειάζεται ενημέρωση των συμπατριωτών μας για τη λάθος εντύπωση που έχουν για την αυτονομία, για το αντιιστορικό λάθος της χρήσης της σημαίας της Κρητικής Πολιτείας ως κρητικού συμβόλου, που προσβάλει τους ίδιους τους παππούδες μας, ενίσχυση των επαφών με τους υ- πόλοιπους ελληνικούς πληθυσμούς κατά του Αθηναϊκού παρασιτισμού και απόλυτη α- ποφασιστικότητα απέναντι στους Αμερικάνους, τους Τούρκους και τους λίγους ντόπιους υπηρέτες τους. Ό,που εμφανίζονται, πρέπει να μας βρίσκουν μπροστά τους. Το χρωστάμε στο παρελθόν μας, στην ιστορία μας, στους εαυτούς μας και στο μέλλον μας. MOBILE

11 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ 2009 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 11 Πολιτικές για την ποιότητα και την αειφόρο ανάπτυξη του αγροτικού χώ ρου Γιώργος Βλάχος Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εισαγωγή Αρκετά χρόνια, με σημείο εκκίνησης την συζήτηση της πρώτης μεγάλη μεταρ ρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) το 1992, πολλοί ισχυρίζονται ότι επίκειται η διακοπή των επιδοτήσεων. Οι ισχυρισμοί αφορούσαν τις επιδοτήσεις που δίνονταν στην παραγωγή, αφού αυτές ήταν οι μόνες που θεωρείτο ότι εν διέφεραν. Κι όμως, από την είσοδο της χώρας στις τότε Ευρωπαϊκές Κοινότητες (και πριν από το 1981 για τα παλαιότερα Κράτη μέλη) υπήρχαν και οι άλλες επι δοτήσεις, οι οποίες, επιεικώς, υποβαθμίζονταν, οι διαρθρωτικές επιδοτήσεις. Αυ τές που δίνονταν για την ενίσχυση των επενδύσεων στη γεωργία, τους νέους α γρότες, τις μεταποιητικές επιχειρήσεις, στους παραγωγούς των προβληματικών περιοχών και των μικρών νησιών του Αιγαίου αλλά και άλλες που εξεταστούν αναλυτικότερα παρακάτω. Σ αυτά τα χρόνια που πέρασαν οι επιδοτήσεις, πα ραδόξως, δεν καταργήθηκαν, ούτε καν οι επιδοτήσεις στα προϊόντα. Έγιναν ό- μως σταδιακά δύο σημαντικές αλλαγές. Η πρώτη αλλαγή έχει να κάνει με τη μορφή των ενισχύσεων στην παραγωγή και τον τρόπο με τον οποίο αυτές δίνονται. Στη συντριπτική πλειοψηφία των προϊό- ντων που ενισχύονται, οι επιδοτήσεις δεν δίνονται πια βάσει της παραγωγής τη συγκεκριμένη χρονιά. Δίνονται βάσει των ποσών που είχε εισπράξει ο συγκεκρι μένος παραγωγός κατά τη διάρκεια τριών ή τεσσάρων καλλιεργητικών περιόδων («ενιαία ενίσχυση»)i. Σε κάποιες περιπτώσεις παρακρατείται ένα ποσοστό της επιδότησης το οποίο αποδίδεται στους παραγωγούς που πετυχαίνουν ένα επίπε δο ποιότητας στο παραγόμενο προϊόν. Βέβαια οι παραγωγοί για να συνεχίσουν να εισπράττουν τις ενισχύσεις θα πρέπει να συμμορφώνονται σε ένα σύνολο κα - νόνων που έχουν σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος, την ασφάλεια και την υγιεινή των τροφίμων και τις καλές συνθήκες διαβίωσης των ζώων, αυτό που αποκαλείται «πολλαπλή συμμόρφωση». Μια δεύτερη αλλαγή στις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τον αγρο τικό τομέα είναι ότι ολοένα και μεγαλύτερα ποσά αφαιρούνται από τις επιδοτή σεις στο προϊόν και μετατοπίζονται στις διαρθρωτικές επιδοτήσεις (Πολιτικές Αγροτικής Ανάπτυξης) οι οποίες και βάρος οικονομικό μεγαλύτερο αποκτούν αλλά και επεκτείνονται σε περισσότερους τομείς και έχουν ευρύτερους στόχους. Μάλιστα στην καινούρια προγραμματική περίοδο , χρηματοδοτούνται από ξεχωριστό ταμείο, το Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξηςii. Η αλλαγή αυτή, δηλαδή το βάρος που δίνεται στην πολιτική α- γροτικής ανάπτυξης, θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα θετικό για τους έλληνες παραγωγούς και την ελλη νική γεωργία που παρουσιάζει σημαντικές διαρθρωτικές αδυναμίες. Υπάρχει όμως μια προϋπόθεση για τη χορήγηση των ενισχύσεων αυτών που δημιουργεί, αν και δεν θα έπρεπε, προβλήματα. Ενώ για τις επιδοτήσεις στην παραγωγή και τώρα την ενιαία ενίσχυση, αρκεί η κατοχή ή διαχείριση αγροτεμαχίων ή ζώων για να τις εισπράξει κάποιος (με τις επιπρόσθετες υποχρεώσεις της πολλαπλής συμμόρφωσης), α- ντίθετα για τα μέτρα στο πλαίσιο της Πολιτικής Αγροτικής Ανάπτυξης πρέπει το κάθε Κ.Μ. να ετοιμάσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για τα 7 χρόνια που διαρκεί και βάσει αυτού να δίνονται οι ενισχύσεις. Αυτή η απαίτηση, που α- φορά τον κρατικό μηχανισμό τόσο σε κεντρικό αλλά και σε πε ριφερειακό και νομαρχιακό επίπεδο, δεν θα έπρεπε να δημιουργεί ιδιαίτερα προ βλήματα, ειδικά αν σκεφτεί κάποιος ότι είναι η πέμπτη περίοδος (αν συνυπολο γιστούν και τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα) που καλείται ο κρα τικός μηχανισμός να καταρτίσει παρόμοιο πρόγραμμα. Και όμως φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα ακόμα και για τη α- πορρόφηση των κονδυλίων, πόσω μάλλον στην ουσιαστική αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων για την ανάπτυξη του α γροτικού χώρου. Οι αιτίες και η συλλογιστική πίσω από αυτές τις αλλαγές δεν θα εξεταστούν ε κτενώςiii. Υπάρχουν όμως δύο σημεία σε αυτήν τη συλλογιστική που ενδιαφέ ρουν στην παρούσα εργασία. Το πρώτο είναι η αποδοχή της άποψης ότι η τόνωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής γεωργίας πρέπει να βασίζεται στην επίτευξη βελτιωμένης ποιότητας των προϊόντων και το δεύτερο ότι οποιοδήποτε μέτρο πολιτικής της ΕΕ, θα πρέπει να εξασφαλίζει την προστασία ή και τη βελ τίωση του περιβάλλοντος. Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί, πια, βασι κό κριτήριο αξιολόγησης όλων των μέτρων που λαμβάνονται, άρα και αυτών που α- φορούν στη γεωργία. Ως προς το πρώτο στοιχείο, αυτό δηλαδή της επιδίωξης της ανταγωνιστικότητας κυρίως μέσω της ποιότητας, είναι, κοινός τόπος πια, ότι δεν υπάρχει καμμιά πε ρίπτωση τα ελληνικά (ευρωπαϊκά) γεωργικά προϊόντα να είναι ανταγωνιστικά λόγω της χαμηλής τους τιμής άρα δεν υπάρχει άλλος δρόμος από αυτόν της ποιότητας. Δεν υπάρχει η δυνατότητα να ανταγωνιστεί η χώρα μας στο πεδίο των τιμών τις αναπτυσσόμενες χώρες κυρίως αλλά ακόμα και τη γεωργία ανε - πτυγμένων χωρών που αντιμετωπίζουν σημαντικά λιγότερα και μικρότερα διαρθρωτικά προβλήματα.

12 12 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ Βιβλιοπαρουσίαση: Σήφης Μανουσογιάννης "Το Φαράγγι της Σαµαριάς - καταφύγιο ζωής, ορµητήριο ελευθερίας" Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΑΡΙΔΑΚΗ Μια πολύτιμη και πρωτότυπη έκδοση με τίτλο "Το Φαράγγι της Σαμαριάς - καταφύγιο ζωής, ορμητήριο ελευθερίας" ολοκληρώθηκε πριν από λίγες ημέρες από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων και τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς. Μέσα από επιστημονικές πληροφορίες, ανθρώπινες μαρτυρίες και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, που συγκέντρωσαν και επεξεργάστηκαν με πολύ μεράκι οι πολυάριθμοι συντάκτες του εγχειρήματος, το βιβλίο φιλοδοξεί να ξεναγήσει τον αναγνώστη στο μοναδικό φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον του φαραγγιού και παράλληλα να συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση του κοινού για την προστασία του ξεχωριστού αυτού φυσικού και πολιτισμικού θησαυρού των Χανίων. Η έκδοση που είναι δίγλωσση, με κείμενα στα ελληνικά και τα αγγλικά, πραγματοποιήθηκε μέσα από τη συνεργασία του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς με τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων -και χρηματοδότηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον (ΕΠΠΕΡ)- και συνοδεύεται από μια μικρότερη έκδοση με τίτλο "Το Αλφαβητάρι της Σαμαριάς". Ο αναγνώστης μπορεί να βρει στον κυρίως τόμο πληροφορίες και μελέτες για το φυσικό περιβάλλον του φαραγγιού που σχετίζονται με τη γεωλογία και τη βιοποικιλότητα (τοπίο, οικοσύστημα, χλωρίδα, πανίδα) και ειδικά κείμενα για το αγρίμι ή κρητικό αίγαγρο. Επίσης, μπορεί να έρθει σε επαφή με πληροφορίες και μαρτυρίες για το ανθρωπογενές περιβάλλον στο φαράγγι από την προϊστορική εποχή, τα ρωμαϊκά χρόνια, την παλαιοχριστιανική εποχή, την ενετοκρατία και την τουρκοκρατία, καθώς και τα νεότερα χρόνια, ενώ στο βιβλίο υπάρχει ειδική αναφορά στον ιστορικό ρόλο του φαραγγιού. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το κεφάλαιο με τίτλο "Το φαράγγι και ο αίγαγρος στη λογοτεχνία", ενώ στις θεματικές του βιβλίου περιλαμβάνονται ακόμα "Το φαράγγι ως φυσιολατρικός και τουριστικός προορισμός", αλλά και "Η προστασία και η διαχείριση του εθνικού δρυμού Σαμαριάς". Τα κείμενα συνοδεύονται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό και εικόνες που πλαισιώνουν τις σελίδες της προσεγμένης έκδοσης και κάνουν ακόμα πιο απολαυστική την ανάγνωση του τόμου των περίπου 200 σελίδων. "Στόχος της έκδοσης -όπως αναφέρει η συντακτική ομάδα στο εισαγωγικό της σημείωμαείναι να ενημερωθεί λεπτομερέστερα το ευρύτερο κοινό, ελληνικό και ξένο, για όλα εκείνα τα στοιχεία που συνιστούν τη μοναδικότητα του φαραγγιού της Σαμαριάς, διότι, όταν το γνωρίσουμε θα το αγαπήσουμε και θα το προστατεύσουμε". Ο νομάρχης Χανίων Γρηγόρης Αρχοντάκης, μιλώντας χθες σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν οι συντελεστές της έκδοσης, αναφέρθηκε στα ιδιαίτερα και συγκριτικά πλεονεκτήματα του φυσικού περιβάλλοντος του νομού Χανίων και υπογράμμισε την ανάγκη μεγαλύτερης προβολής και προστασίας τους - στόχο στον οποίο αποσκοπεί, μεταξύ άλλων, και η συγκεκριμένη έκδοση. Επίσης, ευχαρίστησε τους συντελεστές της προσπάθειας και ειδικότερα τη Διεύθυνση Πολιτισμού της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και την επιμελήτρια Έμμυ Παπαβασιλείου, τη συντακτική ομάδα που αφιλοκερδώς -όπως ανέφερε- εργάστηκε για την έκδοση, το Δασαρχείο καθώς και το διοικητικό συμβούλιο του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού. Ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς Αντώνης Γαλάνης ευχαρίστησε τον νομάρχη Χανίων για την α- νταπόκρισή του στα αιτήματα που διατυπώνει ο Φορέας, ενώ συνεχίζοντας τόνισε ότι αξίζουν πολλά "εύγε" στους συντάκτες του βιβλίου. Η δασάρχης Χανίων Χαρά Καργιολάκη αναφέρθηκε στους πολυδιάστατους ρόλους (προστασίας, ανάπτυξης, επικοινωνίας) που παίζει ο Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς και υπογράμμισε ό- τι για το τρίπτυχο αυτό η ΟΥΝΕΣΚΟ του έχει απονείμει τον τίτλο του αποθέματος βιόσφαιρας. Ειδικότερα για το βιβλίο σημείωσε ότι ο ρόλος του είναι να γνωρίσει ο έξω κόσμος τη Σαμαριά και να αποτελέσει έναν πρεσβευτή του φαραγγιού. Η επιμελήτρια της έκδοσης και συντονίστρια Έμμυ Παπαβασιλείου επεσήμανε ό- τι για τη διπλή αυτή έκδοση δούλεψαν, σε ό- λες τις φάσεις της συγγραφής και της παραγωγής, πάρα πολλοί άνθρωποι ανιδιοτελώς. "Εκ μέρους όλων των μελών της συντακτικής ομάδας -δήλωσε- θέλω να ευχαριστήσω ό- λους τους συγγραφείς, τους επιμελητές, τους κατόχους φωτογραφικού και αρχειακού υλικού και όσους εργάστηκαν εθελοντικά αλλά και ό- σους εργάστηκαν επαγγελματικά γιατί δεν διεκπεραίωσαν απλώς, αλλά έβαλαν κάτι από την ψυχή και το μεράκι τους. Κυρίως όμως θέλουμε να ευχαριστήσουμε τους κατοίκους της Σαμαριάς και της Αγιάς Ρουμέλης οι οποίοι μας εμπιστεύτηκαν και μοιράστηκαν μαζί μας τις γνώσεις και τα βιώματά τους από μια ζωή τόσο ιδιαίτερη μέσα στην άγρια φύση". Συνεχίζοντας, η κα Παπαβασιλείου τόνισε ό- τι "ο λόγος που εργαστήκαμε με αυταπάρνηση και εντιμότητα ήταν η ευθύνη που νοιώσαμε α- πέναντι σε αυτή την ανεκτίμητη φυσική κληρονομιά που διαθέτει ο νομός μας και την α- ξία της οποίας φαίνεται να μην έχουμε πλήρη επίγνωση" και πρόσθεσε ότι στόχος της προσπάθειας είναι να ευαισθητοποιηθούν οι κεντρικοί και τοπικοί φορείς αλλά και οι πολίτες απέναντι στα σπάνια φυσικά χαρακτηριστικά αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το φαράγγι και τα οποία επιζητούν λύσεις. Το μέλος της συντακτικής επιτροπής Αργυρώ Χανιωτάκη - Σμυρλάκη σημείωσε ότι το βιβλίο είναι προϊόν συλλογικής δουλειάς, ενώ υ- πογράμμισε ότι δεν είναι αντικείμενο μιας α- νάγνωσης. "Δεν είναι μυθιστόρημα που το διαβάζεις μια φορά και μετά το ξεπερνάμε. Είτε στο σύνολό του είτε στα επιμέρους του κεφάλαια χρειάζεται πολλές αναγνώσεις". Τέλος, το μέλος της συντακτικής επιτροπής Αθανασία Ζώτου αναφέρθηκε στη διάρθρωση των κεφαλαίων του βιβλίου. Να σημειώσουμε ότι το βιβλίο θα αποσταλεί ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ σε όλα τα σχολεία του Νομού, ενώ εξετάζονται οι δυνατότητες ευρείας κυκλοφορίας του. Έως τότε οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθυνθούν στον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς για να αποκτήσουν κάποιο αντίτυπο. "Ήθελα να σ' αντάµωνα" Ο Κωσταντής, ένας γυρολόγος μουσικός, είναι ένας άνθρωπος που έζησε πολλά και αγαπήθηκε πολύ. Τον βρίσκουμε στο κάτω κόσμο, οι αναμνήσεις όμως των ζωντανών τον καλούν Η θεατρική οµάδα της καλής µας φίλης Βαλεντίνης Παπαδηµητράκη παρουσιάζει το έργο της Μαρίας Παπαλέξη πίσω, και αρχίζει να ξετυλίγεται η ζωή του από το τέλος προς την αρχή. Τραγούδια και μελωδίες συνοδεύουν την αντίστροφη πορεία του, από τις τελευταίες του ώρες μέχρι την παιδική του ηλικία. Κάθε ανθρώπινη στιγμή βρίσκει τη μουσική της έκφραση μέσα στην τεράστια γκάμα της λαϊκής παράδοσης.κάθε σκοπός βοηθά τις αναμνήσεις να γίνουν παρόν. Και οι αναμνήσεις τελικά πετυχαίνουν αυτό που μοιάζει αδύνατο,με οδηγό τη μνήμη και συνοδοιπόρο τα τραγούδια, ο Κωσταντής βρίσκει το δρόμο της επιστροφής στη ζωή Το Κρητικό Πανόραμα του Σφακιανού και α- γαπητού φίλου Γιώργη Πατρουδάκη παραθέτει στο νέο τεύχος (31) το έγκλημα που έγινε από τους Γερμανούς ενάντια σε ένα αρχαιολογικό χώρο, το λαβύρινθο της Γόρτυνας το ο- ποίο είναι ένα τεραστίων διαστάσεων αρχαίο λατομείο που πήρε τη σημερινή του μορφή κατά τη ρωμαική εποχή, το χρησιμοποίησαν σαν αποθήκη πυρομαχικών και το ανατίναξαν στην αποχώρηση τους. Σήμερα όπως αναφέρει το Περιοδικό {Την ί- δια ώρα που ο Λαβύρινθος της Γόρτυνας,το μεγαλύτερο τουριστικό αξιοθέατο της Κρήτης για πάνω από 600 χρόνια καταρρέει αβοήθητος μπροστά στα ένοχα και αδιάφορα μάτια των αρμοδίων, σειρά φωτογραφιών που προέρχονται από τα ναζιστικά αρχεία αναδεικνύει το ατιμώρητο έγκλημα πολέμου που σημειώθηκε εκεί. Οι Γεςρμανοί ανατίναξαν το σημαντικό αρχαιολογικό μνημείο, τη χρονική στιγμή μάλιστα που είχαν χάσει τον πόλεμο οριστικά. Σ. ΜΑΝ "Το µεγάλο µυστικό του παπά Στεφανή" Με αφορμή τη δεύτερη προσωπική δισκογραφική δουλειά του παπά Στεφανή του Νίκα, στην οποία συμμετείχα κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της, θεωρώ καθήκον μου να πω δυο λόγια για τον παπά Στεφανή τον άνθρωπο, το φίλο, τον ιερέα, το συνεργάτη, το μουσικό. Η πρώτη μας γνωριμία έγινε το 1996 στην Ιερά Μονή Πρέβελη, όπου αρκετά νέοι και οι δυο μας ανταλλάσσαμε τις απόψεις και τα πιστεύω μας. Πριν ακόμα χειροτονηθεί, από την πρώτη, κιόλας, στιγμή που κάποιος θα ερχόταν σε επαφή μαζί του, θα καταλάβαινε ότι ο εν λόγω άνθρωπος ήταν ο πλέον κατάλληλος για να γίνει ιερέας. Ήταν πάντα πρόθυμος να προσφέρει, να βοηθήσει, να συζητήσει, να ακούσει και να δώσει λύση στα προβλήματα των άλλων. Ομολογώ ότι χαθήκαμε για μεγάλο χρονικό διάστημα, λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων και των δυο πλευρών και ξαναβρεθήκαμε πέντε χρόνια αργότερα, το 2001, με αφορμή την εκπόνηση της διπλωματικής μου εργασίας, ό- που ζήτησα τη συμβολή του παπά Στεφανή κι εκείνος στάθηκε δίπλα μου βοηθώντας με με όποιον τρόπο μπορούσε. Ιερέας πια και με δική του οικογένεια, δεν σταμάτησε ποτέ να βοηθάει όποιον και όποτε του το ζητούσε. Το 2002 κυκλοφόρησε τον πρώτο του προσωπικό δίσκο με τίτλο «Αγρίμι και Κοράσο». Μια προσεγμένη δουλειά, με ιδιαίτερο σεβα-

13 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ 2009 σμό στην κρητική παράδοση. Ακραιφνώς παραδοσιακή και σαφέστατα καινοτόμα. Για πρώτη φορά στην ιστορία της κρητικής δισκογραφίας, παρουσίαζε το υπό εξαφάνιση πνευστό μουσικό όργανο, το πανάρχαιο χαμπιόλι, σαν πρώτο σολιστικό όργανο, αντί της λύρας. Ήταν μια πειραματική προσέγγιση του πώς περίπου αποδίδονταν η κρητική μουσική, πριν έρθει η λύρα στο νησί. Το χαμπιόλι συνοδευόταν από τα άλλα, σπάνια πλέον, κρητικά μουσικά όργανα, το νταουλάκι της Ανατολικής Κρήτης και το μπουλγαρί. Το εν λόγω cd συνοδεύεται από ένα πολυσέλιδο βιβλιαράκι το οποίο είναι μεταφρασμένο και στην Αγγλική γλώσσα, κάνοντας τη μουσική και τους στίχους του προσιτά σε ένα ευρύτερο, Ελληνόφωνο και μη, κοινό. Στο δίσκο αυτό συμμετείχαν αξιολογότατοι Κρητικοί καλλιτέχνες (Βασίλης Σκουλάς, Ψαραντώνης, Εύα Γρηγοράκη, Μάνος Μουντάκης, Δημήτρης Σγουρός, Ειρήνη Δερέμπεη), γεγονός που έδωσε ιδιάζουσα βαρύτητα στο έργο του παπά Στεφανή. Χαμπιόλια έπαιξε ο σημαντικότερος Κρητικός χαμπιολάτορας, ο Ρεθυμνιώτης Νίκος Κατριτζιδάκης. Η απήχηση που είχε ο δίσκος αυτός και οι τόσο καλές κριτικές που απέσπασε ήταν, σίγουρα, η καλύτερη ανταμοιβή που εισέπραξε ο δημιουργός του αλλά και όλοι όσοι τον βοήθησαν. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι το περιοδικό «Δίφωνο» χαρακτήρισε το «Αγρίμι και Κοράσο» ως ένα από τα δύο καλύτερα νέα δισκογραφικά έργα στο χώρο της κρητικής μουσικής, για το έτος Βέβαια, ενδεχομένως, να μην είδαν όλοι θετικά τις μουσικές ενασχολήσεις του παπά Στεφανή. Από τη μία ήταν το γεγονός ότι έ- νας ιερέας προέβη στην ηχογράφηση ενός δίσκου κρητικής μουσικής και από την άλλη το γεγονός ότι η μουσική που έφτανε στα αυτιά του ακροατή δεν ήταν αυτό που εμείς έχουμε μάθει να θεωρούμε κλασσικό κρητικό άκουσμα. Πρέπει να αναγνωρίσουμε, ωστόσο, αφενός τη σπουδαιότητα της επαναφοράς όλων αυτών των σπάνιων παραδοσιακών μουσικών οργάνων που δεν είχαν αναδειχτεί όσο έπρεπε τόσα χρόνια, και αφετέρου το ρόλο του παπά Στεφανή σαν ποιμένα που μένει ανεπηρέαστος από τις μουσικές του δραστηριότητες. Έτσι, λοιπόν, φτάνουμε στο σήμερα. Τον περασμένο Απρίλιο κυκλοφόρησε και το δεύτερο προσωπικό του cd με τίτλο «Το Μεγάλο Μυστικό». Κατά την ταπεινή μου γνώμη, πρόκειται για μια ακόμα καλύτερη δουλειά από την προηγούμενη, καθώς περιέχει κομμάτια που μαγνητίζουν και δημιουργούν πλήθος συναισθημάτων. Τραγούδια και ορχηστρικές μελωδίες που σε ταξιδεύουν και σε προκαλούν να ανακαλύψεις κι εσύ «Το Μεγάλο Μυστικό» που βρίσκεται μέσα σου. Πρόκειται για μια δουλειά που είναι αφιερωμένη στους απόδημους Κρήτες, οι οποίοι όσο μακριά κι αν βρίσκονται διατηρούν καλά φυλαγμένη μέσα τους την παράδοσή μας και κάνουν την Κρήτη γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο. Παράλληλα, σε αυτό το δίσκο καταλυτική ήταν η συμμετοχή του Ross Daly που ενορχήστρωσε τη δουλειά και έπαιξε μουσικά όργανα στα περισσότερα κομμάτια ενώ τα τραγούδια ερμηνεύθηκαν από σπουδαίους καλλιτέχνες (Μιχάλης Αλεφαντινός, Κωνσταντίνα Γωνιωτάκη, Νεκτάριος Κλωστράκης, Δημήτρης Σγουρός, Βασίλης Σταυρακάκης, Σπυριδούλα Τουτουδάκη). Ο δίσκος περιλαμβάνει 13 τραγούδια, τα τρία εκ των οποίων ορχηστρικά, ένα νανούρισμα, έναν καινούριο Λαζώτη χορό, δυο παμπάλαια τραγούδια, το «Δώδεκα χρονώ κορίτσι» και το «Τση φόνισσας μάνας», έναν πανέμορφο καλαματιανό, τέσσερα συρτά και μια σειρά κοντυλιές. Στις κοντυλιές αυτές, που είναι ορχηστρικές, παρουσιάζεται, για πρώτη φορά, η λύρα με το χαμπιόλι, σ ένα μουσικό διάλογο μεταξύ τους, ξαναζωντανεύοντας αυτό που αποκαλούμε «λυρομπάντουρα». Προφανώς έτσι έπαιζαν στην Κρήτη οι χαμπιολάτορες μαζί με τους πρώτους λυράρηδες, τους πρώτους αιώνες που ήρθε η λύρα στην Κρήτη και βρήκε τα κρητικά πνευστά ως γηγενή μουσικά όργανα, και ο όρος «λυρομπάντουρα» διατρέχοντας τους αιώνες, έφτασε ως τις μέρες μας, δηλώνοντας πια την παρουσία στην παρέα ή στο γλέντι των σημερινών κρητικών μουσικών οργάνων. Θεωρώ μεγάλη μου τιμή που μου ζητήθηκε να δακτυλογραφήσω και να μεταφράσω στην Αγγλική γλώσσα τα κείμενα που συμπεριλήφθησαν στο ένθετο βιβλιαράκι που υπάρχει στο cd. Χαίρομαι που μπόρεσα να βάλω κι εγώ το δικό μου λιθαράκι σε αυτό το κολοσσιαίο δημιούργημα με «πρωτομάστορα» τον τραγουδοποιό παπά Στεφανή το Νίκα. Έναν άνθρωπο με σπάνιο ήθος και αξιοπρέπεια. Έναν άξιο συνεχιστή την κρητικής μας παράδοσης. Έναν χαρισματικό ιερέα. Έναν σπουδαίο οικογενειάρχη. Ένα σημαντικό φίλο. Ένα σπουδαίο μουσικό. Παπά Στεφανή Νίκα, μπράβο σας! Ειρήνη Εμμ. Παπαδάκη ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 13 "Οι αετοί πεθαίνουν ελεύθεροι" ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΟΔ. ΠΟΛΥΡΑΚΗΣ Χειρούργος και Συγγραφέας Ένα καινούριο πολυσέλιδο βιβλίο του ανωτέρω εκλεκτού συνεπαρχιώτημας (με τίτλο «Οι αετοι πεθαίνουν ελεύθεροι») ξαναφέρνει στην επικαιρότητα δύο στοιχεία του συγγραφέα: Πρώτον: Τον ωραιότατο τρόπο με τον οποίο γράφει τα ιστορικά μυθιστορήματά του. Αναφέρεται γοητευτικά σε μια χρονική περίοδο της ελληνικής ζωής, την οποία ζωνταντεύει με τρόπο μοναδικό, ενώ παράλληλα αφηγείται τη ρομαντική ιστορία των ηρώων του. Δεύτερο: Πολλές φορές δημιουργεί με την πλοκή του κειμένου του ευκαιρίες, για να υ- μνήσει τα Σφακιά. Αλλά αν αυτό συμβαίνει «παρεπιπτόντως» σε προηγούμενα μυθιστορήματά του, στο τελευταίο ξεπερνά τον εαυτό του. Ανεβάζει στα ύψη τον αναγνώστη που έχει σχέση με την επαρχία μας. Ταυτόχρονα, συστήνει και παρουσιάζει τα Σφακιά στου 350 χιλιάδες αναγνώστες του με τον καλύτερο τρόπο. Έτσι, καθώς αναφέρεται σε αρετές των ανθρώπων του τόπου μας ή καθώς περιγράφει περιοχές μας με άγριες ή και γαλήνιες ομορφιές, ο κάθε Σφακιανός είναι βέβαιο ότι θα α- ναγνωρίζει και τους ήρωες του μυθιστορήματος και τις τοποθεσίες που αναφέρονται. Εκείνο που με συγκίνησε ήταν η ωραία σκιαγράφηση της προσωπικότητας του πατέρα του. Μπόρεσε να μας δείξει με τα όσα γράφει, την απέραντη αγάπη κι εκτίμηση του γιου προς τον πατέρα του, που συνέπεσε να 'ναι ένας α- ξιόλογος τοπικός άρχοντας. Ένας άνθρωπος που είχε μελετήσει και φιλοσοφήσει τη ζωή, αλλά και είχε αφιερώσει δεκαετίες για τη βελτίωση του χωριού του. Γεννημένος και μεγαλομένος στον Αι-Γιάννη Σφακίων, ο κ. Γ. Πολυράκης είναι τώρα ένα διαπρεπής χειρουργός στη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα, είναι ένας πασίγνωστος συγγραφέας. Συγχαρητήρια και για το καινούριο βιβλίο του. Ο άνεµος του πάθους ΣΤΕΛΙΟΣ Δ. ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ Π. Σ. Κελαϊδής Ο Στέλιος Δ. Στυλιανού γεννήθηκε στη Λεμεσό της Κύπρου. Σπούδασε κινηματογράφο, θέατρο και τηλεόραση. Από το 1979, είναι μέλος της εταιρίας Ελλήνων σκηνοθετών και παράλληλα ασχολείται με το γράψιμο. Από τις εκδόσεις Μοντέρνοι Καιροί κυκλοφορούν τα μυθιστορήματα: Αννέ σημαίνει μάνα, που μεταφράστηκε στα τουρκικά και έχει εκδοθεί στην Τουρκία με τον τίτλο Mana anne demektir, Είσαι γυναίκα, είσαι γη και Για ποιον είναι τα δάκρυα, Σιμόνη; Από την Αναβρύτη, ένα χωριό έντεκα χιλιόμετρα μακριά από τη Σπάρτη, η μικρή Ιωάννα ξεκινά τη δύσκολη πορεία προς την ενηλικίωσή της. Ορφανή, με το στίγμα ενός φονιά πατέρα να την ακολουθεί, πηγαίνει στην Αθήνα, ελπίζοντας εκεί να βρει μια καλύτερη ζωή κι ί- σως την αληθινή αγάπη. Η αγάπη όμως θα αργήσει πολύ, και η Ιωάννα θα σκοντάψει σε λάθος άντρες και θα πέσει επανειλημμένα θύμα εκμεταλλευσης. Κάποια στιγμή θα αποκτήσει χρήμα και δόξα, αλλά ακόμα και τότε τα απανωτά χτυπήματα της μοίρας θα την οδηγήσουν στην απελπισία. Η ιστορία της Ιωάννας μοιάζει με παραμύθι. Όσο παράξενο όμως κι αν φαίνεται, είναι πέρα για πέρα αληθινή...

14 14 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 2009 Γεννήσεις 1) Στις 07/10/08 εγέννησε η Μαρία Κανάκη Γερωνυμάκη, σύζυγος του Μανώλη Μπρεδολόγου ένα χαριτωμένο αγοράκι που το ονομάζουνε Αντώνη. Και οι δύο αυτοί γονείς κατάγονται από τα Σφακιά μα κατοικούνε στα Χανιά. Στις 9 του Φλεβάρη το ε- κλεκτό Σφακιανό ζευγάρι από Ασκύφου-Ασφέντου Τάσος Χιωτάκης και Ελένη Γαβαλά α- πό το Ρέθυμνο απέκτησαν το πρώτο τους παιδί. Ένα χαριτωμένο κοριτσάκι. Να σας ζήσει και νυφούλα να το καμαρώσετε. Ανιψιέ Τάσο από έ- γκυρες πληροφορίες που έχω και δε σηκώνουν καμία διάψευση, έρχεται και ο γιος! Άντε με το καλό και καλή συνέχεια! ΣΤΡ. ΒΡΕΤΟΥΔΑΚΗΣ Γάμοι 1) Στις 14 Φλεβάρη ο Κώστας Ιωάν. Μπουζουνιεράκης, καταγωγής Ασκύφου από το διαλεχτό σόι των Μπουζουνιέριδων ετέλεσε το γάμο του με την πολλών χαρισμάτων, εκλεκτή της καρδιάς του Μαρίας Κουτρουλάκη. Το μυστήριο έ- γινε στον Ι. Ν. Άγ. Νεκτάριο στα Χανιά με την παρουσία πολλών συγγενών και φίλων. Κουμπάρος ήταν ο Μιχάλης Ντακουνάκης, μερακλής, γλεντζές και λεβέντης! Ακολούθησε ως είθισται στους Σφακιανο- Κρητικούς γάμους, μεγάλο γλέντι στο κέντρο «Αλκυών» στο Μάλαμε, πλούσια παραδοσιακά φαγητά, καλό κρασί, ά- ψογο σέρβις, καλές παρέες και προπαντός γνήσια Κρητική μουσική από τους εξαίρετους κρητικούς μουσικούς μας α- φούς Μπαντερμάκη, που παρεμπιπτόντως έχουν κι αυτοί μια σφακιανή ρίζα. Ο προπάππους είχε παντρευτεί μια Βρετουδάκη από το Ασφέντου! Το γλέντι κράτησε αμείωτο μέχρι τις πρωινές ώρες και επειδή την ημέρα εκείνη ήταν του Αγ. Βαλεντίνου αφιέρωσα από μικροφώνου στους νιόνυμφους την εξής μαντινάδα: «Κι ο Βαλεντίνο σήμερα ήρθε στα στέφανά σας γι αυτό την αγάπη πάντοτε θα χετε στην καρδιά σας». Να ναι καλά τ αντρόγυνο και οι γονείς τους να τους καμαρώνουν και πολλούς απογόνους. ΣΤΡ. ΒΡΕΤΟΥΔΑΚΗΣ 2) Στις 28 Φλεβάρη ετέλεσαν τους γάμους τους ένα διαλεχτό ζευγάρι στον Ι. Ν Αγ. Παντελεήμονα στο μακρύ τοίχο στα Χανιά. Ο γαμπρός Στέλιος Ι. Χιωτάκης, γιος του γνωστού μελισσοκόμου και συγγραφέα από τ Ασφένδου Σήφη Χιωτάκη (ΓΑΛΕΖΟΥ), η νύφη η Μαρία Ν. Μανινάκη, πανέμορφη κι αρχοντική από την Κίσσαμο, κουμπάροι οι Στέλλα Τριζιράκη και Μιχάλης Λιγοψυχάκης. Ακολούθησε μεγάλο κρητικό γλέντι σε κρητικό κέντρο «Γιαννικάκη» Βαρύπετρο και μουσικούς το συγκρότημα του Περικλή Τζουγανάκη, παραδοσιακά και άφθονα φαγητά, καλό κρασί, καλές παρέες και το κέφι κράτησε μέχρι το πρωί. Να ζήσουνε. ΣΤΡ. ΒΡΕΤΟΥΔΑΚΗΣ Πένθη Τέλος Μάρτη έφυγε απ τη ζωή για το αιώνιο ταξίδι η Πόπη Μπολιωτάκη σύζυγος του Μάρκου Μπολιωτάκη από το Ασθένδου μετά από πολύμηνη ασθένεια και σκληρή μάχη που έδωσε. Η εξόδιος ακολουθία έ- γινε στο κοιμητήριο Ζωγράφου. Στο Μάρκο τα παιδιά της και στους συγγενείς της εκφράζω τα πιο θερμά συλλυπητήρια και να είναι ελαφρύ το χώμα της Αττικής γης που την δέχτηκε. Έφυγε από κοντά μας ένας καλός φίλος ο Πέτρος Παυλάκος Σφακιανός γαμπρός, άνθρωπος ευγενής μορφωμένος με πλούσια Χαρίσματα, αγαπούσε τα Σφακιά και τους Σφακιανούς προπαντός τα σφακιανόπουλα και πάντα χαιρόταν και βοηθούσε για την πρόοδο τους.ας είναι ελαφρύ το χώμα της Αττικής γης που σε σκεπάζει φίλε Πέτρο στη δε αγαπητή μας σύντροφο σου Στέλλα εκφράζομε τα θερμά μας συλλυπητήρια Σ-ΜΑΝ 2) Στις 14/01/09 επέθανε στο Ρέθυμνο και ετάφη στον Βουβά η Ζαμπία Νύχταρη, το γένος Νικολάου Καγιαδάκη, ετών 82. 3) Στις 19/01/09 επέθανε στα Χανιά και ετάφη στον Βουβά η Αγγελική Σποντιδάκη το γένος Εμμ. Χιωτάκη ετών 84. ΑΛΕΚΑ Κ. ΠΑΪΖΗ Ηθοποιός Αρχές Φλεβάρη χάθηκε μια αξιόλογη ηθοποιός της περασμένης γενιάς. Ήταν μια χαρισματική προσωπικότητα, βραβευμένη κατ' επανάληψη για τις έξοχες ερμηνείες της. Εμείς οι Σφακιανοί χάσαμε μια συνεπαρχιώτισσα, μια Ανωπολίτισσα. Διότι η Αλέκα Παΐζη είχε γεννηθεί στην Ανώπολη το 1927, όπου υπηρετούσε δάσκαλος ο πατέρας της. Ο Κώστας Δημ. Παΐζης συνέπεσε να διδάσκει στο σχολείο Ανώπολης, όταν το 1903 άρχισε ο περίφημος Μακεδονικός Αγώνας. Παράτησε τότε τη διδασκαλία στην αίθουσα του σχολείου και άρχισε την εθνική διδασκαλία στα σπίτια, στους δρόμους, στα καφενεία. Η πανστρατιά που σημειώθηκε τότε στην Ανώπολη για να συγκεντρωθεί εκείνος ο μεγάλος αριθμός Μακεδονομάχων, θα πρέπει να αποδωθεί: α) Στον έμφυτο πατριωτισμό των ντόπιων. β) Στο ξεσήκωμα που προξένησε ο συγχωριανός τους καπετάν Γιάννης Καραβίτης. γ) Στα κηρύγματα του φλογερού πατριώτη δάσκαλου. Εκεί, στην Ανώπολη, ο δάσκαλος δημιούργησε οικογένεια κι απόκτησε τα παιδιά του: την η- θοποιό Αλέκα και τον δικηγόρο Δημήτρη. Και τα δύο ήταν υπερήφανα που είχαν γεννηθεί και μεγαλώσει στα Σφακιά. Ο Θεός ας τα αναπαύσει και τα δύο. Π. Σ. Κελαϊδής Μνημόσυνα 1) Την Κυριακή 15/2/09 έγινε στον Άγ. Νεκτάριο στα Χανιά το 40ήμερο της ΝΙΚΗΣ ΑΘΗΤΑΚΗ κόρη του Βαγγέλη Αθητάκη από την Ανώπολη και της Μαρίας Γιανναράκη από το Καλλικράτη. Νικήθηκε από τον αδυσώπητο χάρο σε νεαρή η- λικία παρά τους απεγνωσμένους και πολυετείς αγώνες της να κρατηθεί στη ζωή, στο τέλος δεν άντεξε και μας έφυγε, στερώντας με το φευγιό της, την προσωποποίηση της ευγένειας, της καλοσύνης, της α- ρετής, χαρίσματα σπάνια στη σημερινή «ψυχρή» κοινωνία που ζούμε, αυτά τα χαρίσματα σου τα χε αναγνωρίσει ο κόσμος και γι αυτό έγινε κοσμοπλημμύρα και το αδιαχώρητο στη μεγάλη εκκλησία που έγινε το μνημόσυνο. Αποτίνοντας φόρο τιμής στη μνήμη σου ξαδέρφη Νίκη σ αφιερώνω δυο μαντινάδες «ΠΟΤΕΣ ΤΣΙ ΔΥΣ - ΚΟΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΠΙΣΩ ΔΕΝ ΕΙΧΕΣ ΚΑΝΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΡΩ - ΣΤΙΑ ΠΑΛΕΨΕΣ ΩΣΟΤΟΥ ΝΑ ΠΕΘΑΝΕΙΣ» «ΣΤΟ ΜΑΚΡΙΝΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΟΥ Η ΣΚΕΨΗ ΜΑΣ ΚΟΝΤΑ ΣΟΥ ΚΑΙ ΔΕ ΘΑ ΝΟΙΩΘΕΙΣ ΜΟΝΑΞΙΑ ΘΑ ΣΑΙ ΜΕ ΤΟ ΜΠΑΜΠΑ ΣΟΥ». Παραθέτω πιο κάτω ποιηματάκι αφιέρωση των αδερφάδων της Νίκης για το θάνατό της: «Θα σε θυμόμαστε Θα σε θυμόμαστε όταν βγαίνει το πρώτο φως της ημέρας, θα σε θυμόμαστε στο πρώτο μας ξύπνημα, θα σε θυμόμαστε στην πρώτη βροχή του φθινοπώρου, θα σε θυμόμαστε τη μέρα της γιορτής σου, θα σε θυμόμαστε όταν ανθίζει η αμυγδαλιά, θα σε θυμόμαστε όταν χτυπά το τηλέφωνο, θα σε θυμόμαστε όπως σε ξέραμε πάντα, θα σε θυμόμαστε όταν βραδιάζει και χάνεται η μέρα Θα σε θυμόμαστε και θα προσευχόμαστε για σένα Οι αδελφές σου: Σοφία- Μαρία, Παγώνα ΣΤΡ. ΒΡΕΤΟΥΔΑΚΗΣ Την Κυριακή 22 Φλεβάρη στον Άγ. Νεκτάριο Σφακιών στον εκεί φερώνυμο ναό το 40ήμερο μνημόσυνο της Αγγελικής Σποντιδάκη το γένος Χιωτάκη 85 ετών. Θερμά συλλυπητήρια στους συγγενείς της. Την Κυριακή 1 του Μάρτη έ- γινε το ετήσιο μνημόσυνο της αξέχαστης δασκάλας μας και συγγραφέα από τ Ασφένδου ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΧΡΥΣΟΥΛΑΚΗ- ΠΑΤΕΡΟΥ, στον Ι.Ν. Ευαγγελίστριας Χαλέπας στα Χανιά, παρουσία πλήθους κόσμου που κατέκλυσε την εκκλησία, αποτίοντας φόρο τιμής στο πρόσωπό της για την προσφορά σε λόγο και έργο που προσέφερε σε όλη την Κρήτη, μα προπαντός στα Σφακιά μας. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει αθάνατη δασκάλα μας. Θα σε θυμόμαστε πάντοτε. Στο τέλος του Φλεβάρη έγινε προς τιμή της, τιμητική εκδήλωση στο Πνευματικό Κέντρο της Ι. Μητρόπολης Χανίων και οι ομιλητές ε- ξήραν το έργο το έργο της πνευματικό και κοινωνικό που ήταν τεράστιο και μοναδικό στις δύσκολες περιόδους που έζησε, κατοχή Γερμανών, αλλά και τις επόμενες δεκαετίες. Το έργο και την προσωπικότητά της θα τα θυμόμαστε πάντοτε. Θερμά συλλυπητήρια στους συγγενείς της. ΣΤΡ. ΒΡΕΤΟΥΔΑΚΗΣ Την Κυριακή 1 Μάρτη έγινε διπλό μνημόσυνο στ Αμουδάρι Ασκύφου στον Ι.Ν. Αγ. Παντελεήμονα. 40ήμερο της Αφροδίτης Ζουλάκη και διετές του Σταύρου Ζουλάκη. Θερμά συλλυπητήρια. Στις 29/3/09 έγινε στ Αμουδάρι Ασκύφου το 3μηνο μνημόσυνο του ΣΤΡΑΤΗ ΚΑΡΚΑΝΗ στην εκκλησία της Παναγίας. Νέο.Σ. στην Ένωση Σφακιανών Ηρακλείου Την 28η Ιανουαρίου 2009 συγκροτήθηκε σε σώμα το νέο Δ.Σ. της Ένωσης Σφακιανών Νομού Ηρακλείου Οι νεοεκλεγέντες σύμβουλοι που το απαρτίζουν είναι: Άννα Σταύρου- Ξενάκη Πρόεδρος Ιωσήφ Χιωτάκης Αντιπρόεδρος Εμμανουήλ Σηφοστρατουδάκης Γενικός Γραμματέας Στυλιανός Σαμαριτάκης Ταμίας Γεώργιος Κοτζαμπασάκης Κοσμήτορας Ιωάννα Ανδρέα- Κριαρά Μέλος Εμμανουήλ Βρεττουδάκης Μέλος Ίµβρος Σφακίων Επιστολές αναγνωστών Ηράκλειο Κύριε διευθυντά Στο δημοσίευμα της έγκριτης εφημερίδα σας, της σελίδας 13 (Σύλλογος Ιμβ ρίων) του φύλλου 127 το οποίο μόλις χθες παρέλαβα και θερμά σας ευχαριστώ, εδιάβασα με ιδιαίτερη χαρά το δημοσίευμα -παρότρυνση για τους ο- μοεθνείς μας Ιμβρίους και Τενεδίους και τον υπότιτλο: Στήριξε κι εσύ αυτόν τον α- γώνα. Θυμήθηκα λοιπόν, ότι την , όταν ήμουν κάτοικος Πειραιά, λόγω της υ- πηρεσιακής μου τοποθέτησης, είχα απευθυνθεί εγγράφως στο Υπουργείο Εσωτερικών Δ/νση Οργάνωσης και λειτουργίας Ο.Τ.Α. και τους ανέφερα ότι: Κατάγομαι από την Ίμβρο Σφακίων. Τα όποια πιστοποιητικά ελάμβανα από την τότε Κοινότητα Ίμβ ρου (σημερινό δημοτικό διαμέρισμα Δήμου Σφακίων) είχαν την ονομασία: Κοινότητα Ίμβρου. Συνεπώς το δελτίο Αστυνομικής μου ταυτότητας, η εγγραφή μου στα Δηματολόγια του Δήμου Ηρακλείου (όπου και έχω μεταδημοτεύσει ατυχώς) τα όποια πιστοποιητικά σπουδών μου, δηλώνουν ότι τόπος καταγωγής και γεννήσεως μου είναι η Ίμβρος Σφακίων. Απαντώντας το εν λόγω Υπουργείο Εσωτερικών, με το υπ αριθμ. πρωτ / έγγραφό του μου εγνώρισε ότι: «Στα, από την υπηρεσία μας, τηρούμενα στοιχεία, η τέως Κοινότητα καταγράφεται από το έτος 1940 με την ονομασία Ίμπρος». Δηλαδή, κατά το Υπουργείο Εσωτερικών η μέχρι το 1940 ονομασία του χωριού μου Ίμβρος, μετονομάσθηκε σε Ίμπρος. Η τότε κοινότητά μου, όμως, τόσον σ εμένα ό- σον, υποθέτω, και σε όλους τους άλλους συγχωριανούς μου έδιδε πιστοποιητικά με το από αναριθμήτων χρόνων ισχύον όνομα: Ίμβρος. Αυτή η μετονομασία είναι αυθαίρετη και όχι νομότυπη, δηλαδή ύστερ από αίτημα ενέργεια σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 11 του Π.Δ. 410/95, για μετονομασία δήμων, κοινοτήτων και συνοικισμών. Παρακαλώ, συνεπώς, όπως γίνουν οι α- παραίτητες ενέργειες ώστε να επανέλθει το, από της σύστασής του, χωριό μου στο παλιό του όνομα Ίμβρος και όχι Ίμπρος. Έτσι και μ αυτόν τον τρόπο, αφ ενός θ αποκαταστα - θεί η ιστορική αλήθεια και αφ ετέρου θα σταθούμε αρωγοί στους συνέλληνες ομοεθνείς μας Ιμβρίους. Έτσι, κατά την ταπεινή μου γνώμη θα στηρίξουμε τον αγώνα τους για εθνική ε- πιβίωση και με αναπτερωμένο φρόνημα και κουράγιο να συνεχίσουν τον εκεί, στο νησί τους, αγώνα τους. Θα είναι, όπως πιστεύω πολύ σημαντικότερο και μεγαλύτερο το να γνωρίζουν ό- τι το χωριό που ιδρύθηκε α- πό την ιστορική οικογένεια των Παττακών η οποία καταγόταν από την Ίμβρο, (όπως μας λέει η Λαογραφία μας) υ- πάρχει και ακμάζει ακόμη και σήμερα, από την όποια οικονομική βοήθειά μας προς αυτούς. Ελπίζω ότι αυτή η προσπάθεια δε θ αγνοηθεί, αλλά θα διορθωθεί η εξ αμελείας μετονομασία; Για να μας θυμίζει ότι εκτός των αμέτρητων ηρώων και παληκαριών της Ίμβρου Σφακίων και τον μεγάλο Ήρωα και ευεργέτη της επαρχίας Σφακίων, τον α- είμνηστο Γεώργιο Ξενουδάκη, ο οποίος εδήλωνε τόσο στη διαθήκη του, όσο κα σε όλα τα κείμενά του: τη γενέτειρά του την Ίμβρο Σφακίων. Ακόμη θα ήταν νομίζω καλό και για τους Ιμβρίους (του νησιού) αλλά και για όλους ε- μάς της ελεύθερης Ελλάδας, να γνωρίζουν ότι: Αν, ο μη γένοιτο, τα νησιά μας Ίμβρος και Τένεδος γίνουν μια ακόμη χαμένη πατρίδα, το νησί Ίμβρος θα ζει και θα βρίσκεται στα εύανδρα Σφακιά της Κρήτης, όπως ακριβώς και οι άλλες χαμένες πατρίδες μας που είναι σήμερα: Νέα ή Νέο Με τιμή Νταμπακάκης Ηράκλειο

15 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ 2009 Επιστολή προς Υπ. Εσωτερικών Ονομασία κοινότητας ΙΜΒΡΟΥ ΣΦΑΚΙΩΝ ΚΡΗΤΗΣ Έχω την τιμή να σας αποστείλω εσωκλείστως, το υπ αριθ. Πρωτ. 8/ πιστοποιητικό τηςωςάνω κοινότητας, απ όπου και κατάγομαι, ως και το υπ αριθ. πρωτ. 283/ πιστοποιητικό της ιδίας ως άνω Κοινότητας. Με έκπληξή μου όμως παρατηρώ ότι στο μεν πρώτο πιστοποιητικό το όνομα της εν λόγω κοινότητας, είναι ΙΜΒΡΟΣ, όπως αναγράφεται τούτο σε όλα τα ιστορικά και λοιπά έγγραφα που έχω α- ναγνώσει μέχρις της λήψης του δευτέρου ως άνω πιστοποιητικού, που σας εσωκλείω, στο οποίον το όνομα της κοινότητας αναγράφεται ως ΙΜΠΡΟΣ. Βεβαίως μου είναι γνωστό, ό- πως και σε όλους τους συντοπίτες μου, ότι προφορικά στην καθομιλουμένη το χωριό μας ελέγετο και λέγεται Νίμπρος, από τη συνένωση του τελευταίου γράμματος του άρθρου της αιτιατικής πτώσης με την λέξη, όπως συνήθως γίνεται και σε άλλες περιπτώσεις, π.χ. στην πόλη= ISTANBUL. Επειδή λοιπόν ούτε το όνομα του χωριού που γεννήθηκα, αλλά πολύ περισσότερο, ούτε το ιστορικό όνομα, του προς απώλειαν, ατυχώς, ονόματος του νησιού ΙΜΒΡΟΣ, θα ήθελα να χαθεί, παρακαλώ από καρδιάς να ερευνηθεί η αναφερόμενη επισήμανση και να ενεργήσετε το ταχύτερον δυνατόν, με χρέωσή μου για την οποία οικονομική δαπάνη απαιτείται προς τούτο, και να διορθωθείαποκατασταθεί το κανονικόν όνομα της εν λόγω κοινότητας. Με την παράκληση να τύχω της α- παντήσεώς σας, διατελώ. Με τιμή Νίκος Νταμπακάκης Απάντηση Υπ. Εσωτερικών Δημοτικό Διαμέρισμα Ίμπρου του Δήμου Σφακίων Ν.Χανίων Απαντώντας στο από ερώτημά σας, σχετικό με την ονομασία του Δημοτικού Διαμερίσματος Ίμπρου του Δήμου Σφακίων του Νομού Χανίων, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα: Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 2539/97, ο Δήμος Σφακίων α- ποτελείται από τις Κοινότητες: 1) Αγίας Ρούμελης, 2) Αγίου Ιωάννου, 3) Ανωπόλεως, 4) Ασκύφου, 5)Ασφένδου, 6) Ίμπρου, 7) Πατσιανού, 8) Σκαλωτής, 9) Χώρας Σφακίων, οι οποίες καταργούνται. Συνεπώς με την ανωτέρω διάταξη η Κοινότητα Ίμπρου καταργήθηκε και αποτελεί πλέον Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Σφακίων. Στα, από την υπηρεσία μας, τηρούμενα στοιχεία, η τέως κοινότητα καταγράφεται από το έ- τος 1940 με την ονομασία Ίμπρος. Περαιτέρω, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 11 του Π.Δ. 410/95 η μετονομασία δήμων κοινοτήτων και συνοικισμών γίνεται με διάταγμα, ύστερα από πρόταση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου και σύμφωνη γνώμη του συμβουλίου Τοπονυμιών. Η Διευθύντρια Α. Μαρκάκη Συνεστίαση 2008 Α.Γ.Σ. Σφακίων Την Δευτέρα στην ταβέρνα «Βίγλες» στον Καψοδάσο ο Αθλητικός Γυμναστικός Σύλλογος Σφακίων (Α.Γ.Σ.Σφακίων) διοργάνωσε με απόλυτη επιτυχία στην καθιερωμένη πια συνεστίασή του, όπου παρευρέθησαν οι Αθλητές του συλλόγου μας, τα παιδιά της Ακαδημίας μας με τις οικογένειές τους, μέλη, καθώς και αρκετός κόσμος, τους οποίους ευχαριστούμε θερμά για τη στήριξη και την δύναμη που μας δίνει, για να συνεχίσουμε το έργο που έχουμε ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια, το οποίο δεν είναι άλλο από την προσπάθεια που κάνουμε να έχουν όσο το δυνατόν, περισσότεροι συνεπαρχιώτες μας, δικαίωμα στον αθλητισμό, που έχει ως αποτέλεσμα καλύτερη υγεία για τους ασκούμενους και ταυτόχρονα την α- πομάκρυνσή τους, από διάφορες βλαβερές και ύπουλες για τον άνθρωπο και την κοινωνία μας συνήθειες. Ήταν μια βραδιά που ξεχώρισε για το καλό και οικογενειακό κλίμα που επικράτησε αφού παρευρέθησαν περίπου εκατό παιδιά με τις οικογένειές τους. Μετά από το παραδοσιακό τραπέζι με το άφθονο φαγητό κι πιοτό, παρουσιάστηκαν από το Συμβούλιο οι Νέοι Χορηγοί του Συλλόγου μας, οι οποίοι πρόσφεραν αθλητικές φόρμες και τσάντες στους αθλητές της Ποδοσφαιρικής Ομάδας μας, καθώς και εμφανίσεις ποδοσφαίρου στ αγόρια και τα κορίτσια της Ακαδημίας μας που φέτος ξεπέρασαν για πρώτη χρονιά τις εκατό εγγραφές Στο τέλος της βραδιάς έγινε και η κλήρωση των δώρων μας, τα οποία κέρδισαν ι παρακάτω: 1ο Δώρο: Καταψύκτης Μπαούλο HAIER: Στάλω Στυλιανού 2ο Δώρο: Φούρνος Μικροκυμάτων Severin: Στέφανος Κουκουνάρης 3ο Δώρο: Πρεσοσύστημα Philips: Γιάννης Χιωτάκης 4ο Δώρο: Πλυντήριο Πιάτων Haier: Νίκος Καγιαδάκης 5ο Δώρο: Τηλεόραση LCD 20 : Μάρκος Μπολιώτης 6ο Δώρο: MP3 Player: Χρήστος Γιαννακάκης Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε ιδιαιτέρως για τη βοήθεια και την οικονομική στήριξη που μας παρέχουν τους Χορηγούς μας οι οποίοι είναι: Χορηγοί ποδοσφαιρικού Τμήματος Κοκολάκης Σήφης (Σαλόνι Νυφικών): Αθλητικές φόρμες Γιανναράκης Θρασύβουλος (Ταβέρνα & Δωμάτια «Ορθή Άμμος): Αθλητικούς Σάκους Χορηγοί Ακαδημίας Σταματάκης Παύλος (Αντιπροσωπία Mars): Ποδοσφαιρικές Εμφανίσεις Χορηγοί Αθλητικού Υλικού Χομπίης Γιάννης: Καρότσι Διαγράμμισης, Προπονητικά Βοηθήματα Αφοί Καγιαδάκη (Μάντρα Οικοδομικών Υλικών): Ασβέστης για τη διαγράμμιση του γηπέδου Χορηγοί Ημερολογίου 2009 Κουνδουράκης Νίκος (Σαλόνι Νυφικών κ. Ξυλουργικές Εργασίες), Χιωτάκης Γιάννης (Υδρο Therm), Αφοί Σοφούλη (Τυροκομικά Προϊόντα & Ζωοτροφές) Βρανάς Ανδρέας & Υιοί (Οικοδομικές Εργασίες) Μανουσέλης Χριστόφορος (Ταβέρνα Βίγλες), Μπαντουβά Χρυσούλα (Δωμάτια Super Market Castello), Δεληγιαννάκης Μανώλης (Ταβέρνα Κομιτάδες) Αφοί Καγιαδάκη (Μάντρα Οικοδομικών Υλικών & Εμπορία Ποτών), Αφοί Βοτζάκη (Φούρνος), Καούδης (Ταβέρνα Καλή Καρδιά), Αφοί Κουλάκη (Ταβέρνα Ενοικιαζόμενα Δωμάτια Άρτεμις), Αφοί Κουκουνάρη (Ταβέρνα & Ενοικιαζόμενα Δωμάτια Mini Market Μπάμπης & Πόπη), Γιαννακάκης Χρήστος (Κρεοπωλείο Καφενείο S.Market), Καγιαδάκης Παναγιώτης (Κρεοπωλείο S.Market), Μουσικοχορευτικός σύλλογος Σφακίων «Τα Σφακιά», Φασουλάκης Ανδρέας (Ξενοδοχείο Ταβέρνα «Λευκά Όρη»), Τσιριντάνη (Γενικό Εμπόριο Χονδρική Λιανική), Μπραός Γιάννης (Γενικό Εμπόριο Χονδρική Λιανική & Xenia Hotel), Δουρουντού Νίκη (Φούρνος) Ανδρουλακάκης Σταύρος & Υιοί (Εστιατόρια Δωμάτια Ήλιος), Βοτζάκης Γιώργος (Μεσοχώρι), Σταγάκης Ανδρέας (Ταβέρνα ο Πέρρος), Ορφανουδάκης Χρυσόστομος (Ταβέρνα ο Χρυσόστομος), Στελιουδάκης Γιώργος (Ξυλουργικές Εργασίες), Κατσουλουδάκη Μαρία (Χειροποίητα δώρα ΜΕΡΑΣΤΡΙ), Κελαϊδή Δέσποινα (Γλυκά -Cafe-Ποτά ΚΑΦΕ ΔΕΣΠΟΙΝΑ) Χορηγοί Συνεστίασης Γλυνιαδάκης Γιώργος του Ιωάννη 1 πρόβατο Γλυναδάκης Χρήστους του Μανώλη 1 αρνί Γλυνιαδάκης Γιάννης του Χρήστου 1 πρόβατο Δεληγιαννάκης Μιχάλης 1 πρόβατο Καγιαδάκης Παναγιώτης 1 ρίφι Μανούσακας Νίκος 1 Αρνί Σκουλούδης Μιχάλης 1 Πρόβατο Σφηνιάς Νίκος 1 Αρνί Τζωρτζάκης Γιάννης 1 Αρνί Τζωρτζάκης Σήφης 1 Αρνί & ένα πρόβατο Τυροκομείο Σοφούλης Τυρί Τυροκομείο Σφηνιάς 8 Αθοτύρους Μανουσέλης Χριστόφορος Κρασί Αφοί Καγιαδάκη Αναψυκτικά Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του Α.Γ.Σ. Σφακίων Τζωρτζάκης Εμμανουήλ (Γυμναστής) Υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων Α.Γ.Σ. Σφακίων ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 15 Ιστορικές οικογένειες των Σφακίων συνέχεια από σελίδα 3 χόταν τις αξίες και τα συνολικά πιστεύω και πρότυπα της παραδοσιακής κοινωνίας. Η ισχυρή προσωπικότητα του Θοδωρή Βίγλη και η βούληση της απεριόριστης ατομικής αυτονομίας του συνάντησε στη δράση της ισχυρά α- διέξοδα που όρθωναν η οικογένεια και η παραδοσιακή συγκρότηση της Σφακιανής κοινότητας. Υποθέσεις ζωοκλοπών, προσωπικών και οικογενειακών διαφορών έφεραν τον Θοδωρή σε αντιπαλότητα με το νόμο σε μικρή ηλικία. Το 1926 βρισκόταν φυλακισμένος στις φυλακές Ιντζεδίν- Καλαμίου, καταδικασμένος σε 18 χρόνια για τραυματισμό. Τις μέρες εκείνες τη φυλακή επισκέφθηκε ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος, δικτάτορας της χώρας. Ο Βίγλης βγήκε στην αναφορά και παρουσιάσθηκε στον Πάγκαλο και του εξήγησε το παράλογο της καταδικαστικής απόφασης των 18 χρόνων για ένα τέτοια αδίκημα, και ζήτησε τη μείωση της ποινής του. Ο στρατηγός Πάγκαλος εντυπωσιάστηκε α- πό το θάρρος, την εξυπνάδα και το λεβέντικο παρουσιαστικό του και του είπε: «Έχεις το λόγο μου, Βίγλη, ότι γυρνώντας στην Αθήνα θα σου δοθεί χάρη». Ο Πάγκαλος γυρνώντας στην Αθήνα ανατρέπεται από τον Γεώργιο Κονδύλη στις 27 Αυγούστου του Καταδικάζεται και κλείνεται στις φυλακές Ιντζεδίν-Καλαμίου και έμεινε εκεί έως τις 10 Ιουλίου 1928, όπου και αμνηστεύθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Το 1928 ο Βίγλης βρίσκεται πάλι στις φυλακές Ιντζεδίν-Καλαμίου. Η διεύθυνση των φυλακών, έχοντας πληροφορίες για σχέδιο δραπέτευσης των κρατουμένων, ζητάει από τα κεντρικά άδεια για μεταγωγή 100 κρητικών κατάδικων. Πράγματι, έρχεται ειδικό μεταγωγικό σκάφος στο λιμάνι της Σούδας για την παραλαβή των 100 καταδίκων. Ο Θοδωρής, με τη βοήθεια φίλων του, έχει σχεδιάσει ειδικό σχέδιο ανταρσίας και κατάληψης του μεταγωγικού με σκοπό να το οδηγήσουν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Το σχέδιο ανατρέπεται για άγνωστους λόγους και το πλοίο φτάνει στο λιμάνι του Πειραιά. Το γεγονός έχει γίνει γνωστό και οι εφημερίδες της εποχής το έ- χουν πρωτοσέλιδο μαζί με φωτογραφίες του Βίγλη. Ο Θοδωρής Βίγλης στέλνεται στις φυλακές της Αίγινας. Ο πρώτος από τους φίλους του, Λιλίκος από τα Αποκόρωνα Χανίων, στέλνεται στις φυλακές της Πύλου, όπου αργότερα σκοτώνεται από συγκρατούμενούς του. Ο δεύτερος φίλος ΘΟΔΩΡΗΣ ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΙΓΛΗΣ του λέγεται Σφηνιάς, από το χωριό Καλλικράτη Σφακίων, και στέλνεται σε άλλη φυλακή. Ο Σφηνιάς έμεινε συνολικά 33 χρόνια φυλακή και κάποτε, σε μεγάλη ηλικία, βγήκε από τις φυλακές Αλικαρνασσού-Ηρακλείου Κρήτης για λόγους υ- γείας. Γύρισε σε ένα χωριό της Μεσαράς Ηρακλείου, όπου η οικογένειά του είχε μετόχι, αλλά εκεί ένας κτηνοτρόφος ά- γνωστο αν ήταν Σφακιανός ή όχι που είχε παλιές διαφορές με τον Σφηνιά, θεώρησε ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για να ξεκαθαρίσουν τους παλαιούς λογαριασμούς. Το περιβάλλον και η ηλικία του γέρου πια Σφηνιά θεωρήθηκε α- πό τον κτηνοτρόφο ως ευνοϊκός παράγοντας για να τον σκοτώσει. Φαίνεται όμως ότι λογάριαζε χωρίς τον ξενοδόχο. Ο Σφηνιάς δέχθηκε την ε- πίθεση, έγινε μεταξύ τους πάλη και ο Σφηνιάς, βρισκόμενος σε άμυνα, σκότωσε με μαχαίρι τον κτηνοτρόφο. Κι έτσι ξανακλείστηκε στη φυλακή, όπου και τέλειωσε τη ζωή του. Με τον ερχομό του Βίγλη στις φυλακές της Αίγινας έγινε το «έλα να δεις». Δεκάδες άνθρωποι, άντρες, αλλά πολύ περισσότερες γυναίκες, πολλές εκ των οποίων αποτελούσαν μέρος της ονομαζόμενης καλής κοινωνίας των Αθηνών, πολιόρκησαν τη φυλακή ζητώντας την άδεια να επισκεφθούν και να γνωρίσουν τον Θοδωρή. Η διεύθυνση των φυλακών αναγκάστηκε να πάρει σχετική άδεια από την εισαγγελία να μπορούν να επισκέπτονται τον Βίγλη, με την α- παραίτητη προϋπόθεση να φορεί ο Βίγλης την κρητική παραδοσιακή στολή, φωτογραφίες του οποίου είχαν δημοσιευθεί σε εφημερίδες των Αθηνών και αποτέλεσαν την α- φορμή να δουν όλοι την λεβεντιά του Κρητικού. Ο Θοδωρής τότε ήταν 27 χρονών και, όπως λέγεται, ήταν για μια τουλάχιστον 10ετία ο ωραιότερος ά- ντρας της Κρήτης. Εκείνες τις μέρες, μια πλούσια και ισχυρή κόρη στρατηγού μαζί με τη μάνα της, κυρία επί των τιμών, τον επισκέφθηκαν στις φυλακές και η κόρη ζήτησε από τον Βίγλη να την παντρευτεί και αυτή θα μεσολαβούσε να του δοθεί χάρη. Ο Θοδωρής αρνήθηκε ευγενικά την πρόταση, την ευχαρίστησε λέγοντάς της ότι δεν μπορεί να δεχθεί κάτι τέτοιο και ότι είναι κάτι που δεν του ταιριάζει. Η κοπέλα ε- πέμενε και τότε ο Θοδωρής τής είπε: «Άκου, κοπέλα μου, ε- γώ έχω χαράξει άλλη πορεία στη ζωή μου, διαφορετική από εσένα, που εσύ δεν μπορείς και ούτε πρέπει να την ακολουθήσεις. Θέλω κι εγώ να η- συχάσω, να παντρευτώ και να κάνω οικογένεια με μια κοπέλα που θα αγαπήσω, αλλά οι καταστάσεις δεν με αφήνουν», της δώρισε μια φωτογραφία του, την ευχαρίστησε κι εκείνη έφυγε. Εκείνο τον καιρό τού γίνεται πρόταση από τον Παύλο Γύπαρη, υπεύθυνο ασφαλείας του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, να τον πάρουν στην προσωπική του ασφάλεια. Ο Θοδωρής τούς ευχαρίστησε για την πρόσκληση, αρνήθηκε όμως ευγενικά, λέγοντάς τους ότι θα είναι πάντα πρόθυμος να τους βοηθήσει και να τους συμπαρασταθεί στη διαμάχη με τα ανάκτορα και τους βασιλόφρονες. Τους είπε δε χαρακτηριστικά: «ΘΑ ΕΙΜΑΙ ΠΑΝΤΑ ΔΙΠΛΑ ΣΑΣ ΟΠΟΥ ΜΕ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙΤΕ ΑΛΛΑ ΠΟΤΕ ΜΑΖΙ ΣΑΣ». Το 1935, ε- λεύθερος πια στην πόλη των Χανίων, ερωτεύεται μια μικρή Χανιωτοπούλα, κόρη γιατρού και Νομάρχη αργότερα, και α- ποφασίζουν από κοινού να κλεφτούν. Ο Θοδωρής, με τη βοήθεια ενός φορτηγού αυτοκινήτου και δύο φίλων του, οργανώνουν την απαγωγή μέρα μεσημέρι σε κεντρικό παραλιακό δρόμο των Χανίων. Η απαγωγή όμως γίνεται έγκαιρα α- ντιληπτή, ειδοποιείται η χωροφυλακή, της οποίας τυγχάνει να είναι ανώτερος αξιωματικός θείος της κοπέλας. Η χωροφυλακή, με τη βοήθεια ανδρών της νομαρχίας και μηχανημάτων, κλείνουν τα λίγα περάσματα εξόδου από την πόλη των Χανίων που οδηγούν στα Σφακιά και οι απαγωγείς συλλαμβάνονται. Συνεχίζεται Ιστορική έρευνα-επιμέλεια Αντώνης Εργαζάκης

16 16 ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ Το Σ του σωµατείου για την Κρητική ιστορία, παράδοση και λαογραφία «ροσουλίτες» εύχεται στους Σφακιανούς και στους φίλους των Σφακίων Καλό Πάσχα! ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 2009 Τα Σφακιά στη Βενετία Ο ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ«ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ» ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΕ ΓΙΑ ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ ΤΗΣ ΑΝΕΚ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΒΕΝΕΤΙΑ ΑΠΟ ΤΗΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ. ΑΙΣΘΑΝΟΜΑΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΣΑΣ ΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΟΥΜΕ ΤΟ Δ.Σ ΤΗΣ ΑΝΕΚ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΤΟ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟ ΜΑΣ ΣΥΓΚΡΟΤΙΜΑ ΣΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΒΡΑΔΥΕΣ ΠΟΥ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕ. ΣΥΓΧΕΡΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΘΕΡΜΑ ΤΟΝ ΠΛΟΙΑΡΧΟ ΚΑΙ ΤΟ ΠΛΟΙΡΩΜΑ ΤΟΥ F B ΕΛ.ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΨΟΓΗ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΙΣΤΗ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ ΠΟΥ ΜΑΣ ΠΑΡΕΙΧΑΝ. ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΑΚΛΑΜΑΝΑΚΗΣ - ΑΝΕΚ LINES: Συνταξιδιώτες στις ίδιες θάλασσες Χανιά Τον Γιο του Ανέμου, τον Μεγάλο Έλληνα Ολυμπιονίκη Νικόλα Κακλαμανάκη υποδέχεται με ιδιαίτερη χαρά για τα επόμενα τρία χρόνια στα πλοία της, ως αρωγός μεταφοράς η ΑΝΕΚ LINES. Ο Ν. Κακλαμανάκης, έ- νας σπουδαίος αθλητής, ένας ξεχωριστός άνθρωπος που «κοντράρει» τα κύματα εδώ και δυόμισι περίπου δεκαετίες. Οι διακρίσεις του εξαίρετου ιστιοπλόου άρχισαν το 1981 με πρωτιά στο Πανελλήνιο πρωτάθλημα νέων σε ηλικία μόλις 13 ετών. Από τότε έως σήμερα τα «κατορθώματά» του σταθερά γεμίζουν περηφάνια τους Έλληνες. Χρυσός & Ασημένιος ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΗΣ (Ατλάντα 1996, Αθήνα 2004). Τρεις φορές ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΗΣ & δύο φορές, δεύτερος ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΗΣ. ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ & 4 φορές ΧΑΛΚΙΝΟΣ. 4 Χρυσά & 1 χάλκινο σε προ-ολυμπιάδες. Χρυσό μετάλλιο στους ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ κλπ Υπήρξε μέλος της επιτροπής για την διεκδίκηση των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας για το 2004 & δυο φορές σημαιοφόρος της ελληνικής αποστολής σε Ολυμπιακούς α- γώνες (Ατλάντα & Σίδνεϊ ). Η μέγιστη τιμή ό- μως που μπορεί να προσδοκά ένας αθλητής στην καριέρα του, σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, έγινε στον Νικόλα όταν ως ο τελευταίος λαμπαδηδρόμος άναψε τον βωμό στο Ολυμπιακό στάδιο της Αθήνας κηρύσσοντας την έναρξη των αγώνων στην πατρίδα του. Το πνεύμα του Νίκου Καζαντζάκη ό- πως έχει αποτυπωθεί στην φράση «φτάσε, παιδί μου, εκεί που δεν μπορείς» καθοδηγεί πάντα την σκέψη του και χαράζει την πορεία της διαδρομής του. Όπως, το 1997, όταν ο Νικόλας τόλμησε και πέτυχε ένα εγχείρημα πρωτοποριακό, το οποίο σχεδίαζε χρόνια να εκτελέσει, το διάπλου του Αιγαίου, από το Σούνιο έως την Κρήτη, μέσα σε 2 ήμερες! Στα Κρητικά νερά σήμερα, και για τα επόμενα τρία χρόνια, με την ιστιοσανίδα του διασχίζει νέα όνειρα, ανταμώνει νέες προκλήσεις, θέτει νέους στόχους. Η ΑΝΕΚ LINES, υπερήφανη αρωγός του Νικόλα Κακλαμανάκη, εύχεται στο κοινό τους «σπίτι», όπως συχνά και ο ίδιος ο Ολυμπιονίκης αποκαλεί την θάλασσα, να συνεχίσει να «χτίζει τα όνειρα του αύριο».