Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ

Transcript

1 Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ο ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

2 Τι θα δούμε σε αυτό το κεφάλαιο Τι είναι απαίτηση Ποια είναι τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία Πως διακρίνονται οι απαιτήσεις Πιστωτικοί τίτλοι Λογαριασμοί απαιτήσεων Παραδείγματα

3 Η έννοια των απαιτήσεων Απαιτήσεις αποτελούν όλες οι αξιώσεις που έχει η επιχείρηση κατά φυσικών ή νομικών προσώπων για παροχή αγαθών ή υπηρεσιών. Οι απαιτήσεις είναι κυρίως αξιώσεις σε χρήμα, αλλά μπορεί να έχουν και άλλη μορφή, π.χ. αξιώσεις σε εμπορεύματα που προκύπτουν από προκαταβολές σε προμηθευτές. Βάσει των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων (Νόμος 4308/2014), οι απαιτήσεις νοούνται ως χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο Απαιτήσεις δημιουργούνται όταν μία οντότητα προσφέρει αγαθά ή υπηρεσίες σε μία άλλη οντότητα και αντί να εισπράξει το αντίτιμο με την παράδοση του προϊόντος ή την παροχή της υπηρεσίας, λαμβάνει την υπόσχεση, γραπτή ή προφορική, ότι η είσπραξη θα πραγματοποιηθεί σε μελλοντική ή μελλοντικές χρονικές στιγμές.

4 Χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία 3 η ομάδα λογαριασμών Ως χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία νοούνται: τόσο τα απλά και γνωστά χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία όπως οι απαιτήσεις, οι μετοχές, οι λοιποί συμμετοχικοί τίτλοι (συμμετοχές στην καθαρή θέση άλλων οντοτήτων) και τα ομόλογα (κρατικά και εταιρικά) όσο και τα πιο περίπλοκα όπως επενδύσεις σε αμοιβαία κεφάλαια, τα παράγωγα και τα σύνθετα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία (για παράδειγμα ένα ομόλογο με ενσωματωμένο παράγωγο).

5 Διάκριση των απαιτήσεων Εμπορικές (ή οργανικές) απαιτήσεις είναι οι απαιτήσεις που προκύπτουν από τις συναλλαγές μιας οντότητας με μία άλλη οντότητα (π.χ. πελάτες, προμηθευτές) για εμπορικούς σκοπούς. Οι εμπορικές απαιτήσεις περιλαμβάνουν: ανοικτούς λογαριασμούς (λογαριασμοί πελατών) επιταγές εισπρακτέες γραμμάτια εισπρακτέα Μη εμπορικές (ή ανόργανες) απαιτήσεις είναι οι υπόλοιπες απαιτήσεις που μπορεί να προκύψουν ως αποτέλεσμα συναλλαγής π.χ. με το Δημόσιο, το προσωπικό της εταιρείας κ.α. Πιο συγκεκριμένα παραδείγματα μη εμπορικών απαιτήσεων αποτελούν: Απαιτήσεις κατά του Δημοσίου για επιστροφή φόρων Δάνεια σε εξαρτημένες επιχειρήσεις Δάνεια στο προσωπικό Εισπρακτέα μερίσματα Προκαταβολές Απαιτήσεις κατά ασφαλιστικών εταιρειών

6 Απαιτήσεις και πιστωτικοί τίτλοι Απαίτηση δημιουργείται όταν μία οντότητα παρέχει πίστωση σε μία άλλη οντότητα. Η πίστωση αφορά την παροχή πίστης, δηλαδή εμπιστοσύνης της οντότητας η οποία παρέχει την πίστωση ως προς την οντότητα που λαμβάνει την πίστωση, ότι θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της και θα αποδειχθεί αντάξια της εμπιστοσύνης. Η πίστωση μπορεί να είναι ανοιχτή ή όχι. Η ανοιχτή πίστωση δεν αποδεικνύεται με κάποιον συγκεκριμένο πιστωτικό τίτλο αλλά συνδέεται με μία προφορική ουσιαστικά υπόσχεση αποπληρωμής των υποχρεώσεων. Όταν υπάρχει κάποιος πιστωτικός τίτλος που αποδεικνύει την συναλλαγή και τη δημιουργία της απαίτησης τότε αναφερόμαστε σε μία μη ανοιχτή πίστωση.

7 Πιστωτικοί τίτλοι Πιστωτικοί τίτλοι καλούνται τα έγγραφα εκείνα με τα οποία αποδεικνύεται τόσο η ύπαρξη της απαίτησης του δανειστή έναντι του δανειζομένου, όσο και το ποσό αυτής. Οι πιστωτικοί τίτλοι καλούνται και αξιόγραφα διότι ενσωματώνουν κάποια αξία. Οι κυριότεροι πιστωτικοί τίτλοι είναι: η επιταγή, η συναλλαγματική, το γραμμάτιο σε διαταγή και η υποσχετική επιστολή

8 Παράδειγμα επιταγής

9 Παράδειγμα συναλλαγματικής

10 Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ επιταγών και συναλλαγματικών Ομοιότητες μεταξύ επιταγών και συναλλαγματικών Είναι και οι δύο πιστωτικοί τίτλοι Μπορούν να μεταβιβασθούν με οπισθογράφηση Είναι και οι δύο τίτλοι τυπικοί, δηλαδή το περιεχόμενό τους καθορίζεται από το νόμο Διαφορές μεταξύ επιταγών και συναλλαγματικών Στη συναλλαγματική πληρωτής μπορεί να είναι οποιοδήποτε πρόσωπο, ενώ στην επιταγή πληρωτής είναι μόνο η Τράπεζα ή Ν.Π.Δ.Δ που διενεργεί τραπεζικές εργασίες Η συναλλαγματική είναι κυρίως μέσο πίστεως, ενώ η επιταγή είναι μέσο άμεσης πληρωμής. Στην επιταγή πρέπει να υπάρχει αντίκρισμα, στη συναλλαγματική όχι.

11 Υπόδειγμα γραμματίου σε διαταγή

12 Αποτίμηση απαιτήσεων Όπως όλα τα χρηματοοικονομικά στοιχεία, έτσι και οι απαιτήσεις αναγνωρίζονται αρχικά στην ονομαστική τους αξία. Μεταγενέστερα της αρχικής αναγνώρισης, τα χρηματοοικονομικά στοιχεία επιμετρούνται στην ονομαστική τους αξία μείον τυχόν ζημίες απομείωσης. Ειδικά και αποκλειστικά τα έντοκα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία μεταγενέστερα της αρχικής αναγνώρισης επιμετρούνται στο αποσβέσιμο κόστος

13 Λογαριασμοί χρηματοοικονομικών στοιχείων Οι απαιτήσεις αποτελούν μέρος της 3 ης ομάδας των λογαριασμών βάσει ΕΛΠ, δηλαδή μέρος της ομάδας για τα «Χρηματοοικονομικά και Λοιπά Περιουσιακά Στοιχεία». Τα παρακάτω αποτελούν χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού καθώς εμπίπτουν στον ορισμό τους: Χρηματικά διαθέσιμα (μετρητά) Καταθέσεις όψεως & προθεσμίας Απαιτήσεις από πελάτες Απαιτήσεις από δάνεια Αξιόγραφα εισπρακτέα (επιταγές, γραμμάτια) Χρεόγραφα (μετοχές, ομολογίες)

14 Λογαριασμοί απαιτήσεων Οι βασικοί πρωτοβάθμιοι λογαριασμοί απαιτήσεων οι οποίοι και βρίσκονται στην τρίτη ομάδα λογαριασμών των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων είναι οι εξής: 30 Πελάτες 31 Αξιόγραφα εμπορικών απαιτήσεων 32 Χορηγηθέντα δάνεια 33 Λοιπές απαιτήσεις 37 Προπληρωμένα έξοδα και δουλευμένα έσοδα περιόδου 39 Αναβαλλόμενοι φόροι ενεργητικού

15 Πελάτες και διπλή εγγραφή Στον λογαριασμό «Πελάτες» παρακολουθούμε τις εμπορικές συναλλαγές της επιχείρησης με τους πελάτες της, με το υπόλοιπό του να απεικονίζει τις εμπορικές απαιτήσεις της επιχείρησης που έχουν προκύψει από την παροχή ανοιχτής πίστωσης στους πελάτες της. Στο πλαίσιο της παρακολούθησης των εμπορικών συναλλαγών της επιχείρησης πραγματοποιούνται διπλές εγγραφές. Η διπλή εγγραφή αφορά την πραγματοποίηση δύο ημερολογιακών εγγραφών ως αποτέλεσμα μίας εμπορικής συναλλαγής. Η χρησιμότητα της διπλής εγγραφής έγκειται ως προς το ότι με αυτό τον τρόπο στο λογαριασμό «Πελάτες» παρακολουθούμε το σύνολο των εμπορικών συναλλαγών της επιχείρησης με τους πελάτες της

16 Λογαριασμοί πελατών 30 Πελάτες Πελάτες - μη συνδεδεμένες οντότητες Πελάτες μη συνδεδεμένες οντότητες - ονομαστικό ποσό Μη δουλευμένοι τόκοι μη συνδεδεμένων πελατών Προκαταβολές μη συνδεδεμένων πελατών Απομείωση μη συνδεδεμένων πελατών Πελάτες - συνδεδεμένες οντότητες Συνδεδεμένοι πελάτες - ονομαστικό ποσό Μη δουλευμένοι τόκοι συνδεδεμένων πελατών Προκαταβολές συνδεδεμένων πελατών Απομείωση συνδεδεμένων πελατών Συνδεδεμένες οντότητες είναι οποιεσδήποτε δύο ή περισσότερες οντότητες ενός ομίλου. Μη συνδεδεμένες οντότητες είναι οποιεσδήποτε οντότητες δεν αποτελούν μέρος ενός ομίλου. Απομείωση είναι το ποσό κατά το οποίο η λογιστική αξία μιας απαίτησης (στη συγκεκριμένη περίπτωση) υπερβαίνει την ανακτήσιμη αξία του, όπως η ζημιά από επισφαλείς απαιτήσεις. Ανακτήσιμη αξία: Το μεγαλύτερο ποσό μεταξύ της εύλογης αξίας, μειωμένης με το άμεσο κόστος πώλησης, ενός περιουσιακού στοιχείου

17 Παράδειγμα πώλησης εμπορευμάτων με μετρητά διπλή εγγραφή Πώληση τοις μετρητοίς με το τιμολόγιο Νο 15 στον πελάτη «Χ» εμπορευμάτων αξίας πλέον ΦΠΑ 23%.

18 Παράδειγμα πώλησης εμπορευμάτων με ανοιχτή πίστωση Πώληση επί πιστώσει με το τιμολόγιο Νο 15 στον πελάτη «Χ» εμπορευμάτων αξίας πλέον ΦΠΑ 23%.

19 Τόκοι πωλήσεων Στον λογαριασμό «Μη δουλευμένοι τόκοι μη συνδεδεμένων πελατών» παρακολουθούνται οι τόκοι που περιλαμβάνονται στις απαιτήσεις από πελάτες στο τέλος της χρήσης. Οι τόκοι που περιλαμβάνονται στις απαιτήσεις από πελάτες και λήγουν μέσα στη χρήση δηλαδή αναλογούν στη χρονική περίοδο μέχρι τη λήξη της χρήσεως αυτής καταχωρούνται απευθείας στο λογαριασμό εσόδων «Πιστωτικοί τόκοι πωλήσεων. Οι τόκοι που αναλογούν στη χρονική περίοδο μετά τη λήξη της χρήσεως αυτής καταχωρούνται στον αντίθετο λογαριασμό απαιτήσεων «Μη δουλευμένοι τόκοι μη συνδεδεμένων πελατών».

20 Παράδειγμα πώλησης εμπορευμάτων με τόκο Την 1/7/2015 πωλούνται εμπορεύματα με πίστωση 24 μηνών (δύο χρόνια) με το τιμολόγιο Νο 25 στον πελάτη «Χ» αντί του ποσού των πλέον ΦΠΑ 23%. Εάν η πώληση γινόταν τοις μετρητοίς θα ανερχόταν στο ποσό των , δηλαδή συμπεριλαμβάνονται και τόκοι για την πίστωση των δύο ετών ύψους ( x10%x2 έτη). Να γίνει η ημερολογιακή εγγραφή την ημερομηνία της συναλλαγής.

21 Έλεγχος απομείωσης απαιτήσεων Τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία, κατ επέκταση και οι απαιτήσεις, υπόκεινται σε έλεγχο απομείωσης, όταν υπάρχουν σχετικές ενδείξεις. Ενδείξεις απομείωσης θεωρείται ότι υφίστανται όταν: υπάρχουν προφανείς, σοβαρές χρηματοοικονομικές δυσκολίες του εκδότη ή του υπόχρεου των χρηματοοικονομικών στοιχείων ή η λογιστική αξία είναι σημαντικά υψηλότερη από την εύλογη αξία αυτών των στοιχείων (όταν η εύλογη αξία υπάρχει) ή δυσμενείς τοπικές, εθνικές ή διεθνείς συνθήκες αυξάνουν την πιθανότητα αθέτησης βασικών δεσμεύσεων που απορρέουν από τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία.

22 Ζημία απομείωσης Ζημία απομείωσης προκύπτει όταν η λογιστική αξία του στοιχείου είναι μεγαλύτερη από το ποσό που η οντότητα εκτιμά ότι θα ανακτήσει από το στοιχείο αυτό. Το ποσό που η οντότητα εκτιμά ότι θα ανακτήσει από ένα χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο είναι το μεγαλύτερο από: Την παρούσα αξία του ποσού που εκτιμάται ότι θα ληφθεί από το περιουσιακό στοιχείο, υπολογιζόμενη με τη χρήση του αρχικού πραγματικού επιτοκίου ή την εύλογη αξία του στοιχείου, μειωμένη με το απαιτούμενο κόστος πώλησης. Οι ζημιές απομείωσης των χρηματοοικονομικών στοιχείων αναγνωρίζονται στα αποτελέσματα και αναστρέφονται ως κέρδη σε αυτά, όταν οι συνθήκες που τις προκάλεσαν πάψουν να υφίστανται.

23 Παράδειγμα απομείωσης μέρους της απαίτησης Η επιχείρηση «Α» την 31/12/2015 έχει απαίτηση έναντι του πελάτη «Χ» συνολικού ποσό η οποία προέρχεται από την πώληση εμπορευμάτων που πραγματοποιήθηκε την 30/11/2015, με δίμηνη πίστωση. Κατά την 31/12/2015 διαπιστώνεται ότι ο πελάτης «Χ» αντιμετωπίζει ταμειακά προβλήματα και η επιχείρηση εκτιμά ότι θα εισπράξει στην καθορισμένη ημερομηνία το 60% της συνολικής απαίτησης. Την 31/1/2016 η επιχείρηση εισέπραξε Να γίνουν οι σχετικές ημερολογιακές εγγραφές.

24 Παράδειγμα αναστροφής απομείωσης Αν όμως ο πελάτης «Χ» του προηγούμενου παραδείγματος την 31/1/2016 καταβάλλει το ποσό των 8.000, τότε η δεύτερη πιο πάνω λογιστική εγγραφή θα είχε ως εξής:

25 Δουλευμένα έσοδα περιόδου Στο λογαριασμό «Δουλευμένα έσοδα περιόδου» καταχωρούνται τα έσοδα που ανήκουν στην κλειόμενη χρήση (δουλευμένα), αλλά που δεν εισπράττονται μέσα σ' αυτή, ούτε επιτρέπεται η καταχώρισή τους στη χρέωση προσωπικών λογαριασμών απαιτήσεων, επειδή δεν είναι ακόμη απαιτητά.

26 Παράδειγμα δουλευμένων εσόδων περιόδου Η επιχείρηση «Α» εκμισθώνει ακίνητο στην επιχείρηση «Β» για το χρονικό διάστημα 1/10/2015 μέχρι την 30/9/2016. Το σύνολο του ενοικίου για το ανωτέρω χρονικό διάστημα ανέρχεται σε και συμφωνείται να καταβληθεί με μετρητά στην λήξη της μίσθωσης δηλαδή την 30/9/2016. Να γίνουν οι λογιστικές εγγραφές μέχρι και την 30/9/2016.