Διαδίκτυο: άγγελος ή δαίµονας; ιδέες για ένα ασφαλές και δηµιουργικό Διαδίκτυο

Transcript

1 Διαδίκτυο: άγγελος ή δαίµονας; ιδέες για ένα ασφαλές και δηµιουργικό Διαδίκτυο Μιχάλης Βαφόπουλος, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και webvistas.org 24/10/2012

2 2

3 3

4 4

5 5

6 6

7 7

8 vafopoulos.org 8

9 Καριέρα χωρίς µέσο... 9

10 vafopoulos.org 10

11 vafopoulos.org 11

12 vafopoulos.org 12

13 vafopoulos.org 13

14 Απεργία; 14

15 Αντιφατικά και ασυνήθιστα... 15

16 και πολύπλοκα! 16

17 Διαδίκτυο o Παντού o Αντιφατικό o Ασυνήθιστο o Πολύπλοκο o Αλλάζει γρήγορα

18 Διαδίκτυο: ένας ελέφαντας στο δωµάτιο 18

19 Διαδίκτυο Τελικά τι είναι; Καλό ή κακό;

20 Τι λέει η χρονοµηχανή;

21 η Εκκλησία αφόρισε την τυπογραφία (15 ος αι.) 21

22 Το ρεύµα σκότωνε τους χρήστες του (19 ος αι.) 22

23 Η τηλεόραση αποβλάκωνε τους χρήστες της (20 ος αι.) 23

24 Τεχνολογία & κοινωνία πάντα µαζί... Φεουδαρχία Βιοµηχανία Πληροφορία 3000 π.χ. γραφή 15ος αιώνας Τυπογραφία 19ος -20ος" Ηλεκτρισµός 21ος Διαδίκτυο Τηλεφωνία Τηλεόραση

25 Συνήθως, αποµνηµονεύουµε τη διεύθυνση δεξιά από την www.

26 Μήπως ήρθε η ώρα να ανακαλύψουµε τι συµβαίνει αριστερά από την

27 Ο µισός αιώνας που άλλαξε τον κόσµο o 1968: internet/διαδίκτυο (ARPANET) o 1969: Το ARPANET στα Πανεπιστήµια o 1976: Steve Jobs-Steve Wozniak: Apple µε οθόνη και πληκτρολόγιο! o 1981: η IBM παρουσιάζει το πρώτο PC o 1992: WWW

28 Τι είναι το Διαδίκτυο; Internet Web Internet = υποδοµή Web HTML HTTP URI 28

29 Έτσι απλά... 1 διασυνδεδεµένα αρχεία 2 µε µοναδικές διευθύνσεις 3 προσβάσιµα από πλοηγούς

30 Η αρχική σύλληψη 1 ενιαίο πληροφοριακό σύστηµα 2 απλό, ανοιχτό, επεκτάσιµο 3 συµβατό µε όλα 4 χωρίς κόστος 5 γραφή & ανάγνωση 6 συνεργασία

31 ποιος το εφηύρε; Ένας ταλαιπωρηµένος (συµβασιούχος) προγραµµατιστής... δεν άντεξε τα διαφορετικά και ασύµβατα συστήµατα Η/Υ στο CERN τη δεκαετία του 1980.

32 Ποιος και Πότε 1992 Tim Berners-Lee µε τη βοήθεια Μητακίδη Δερτούζου

33 Οι πρώτες ιστοσελίδες

34 Η ιστορική στιγµή I. Η ανθρώπινη ιστορία ένας εφευρετικός συµβασιούχος II. Το περιβάλλον ΗΠΑ: Ο Αλ Γκορ ανοίγει τον δρόµο Ευρώπη: η Κοινωνία της Πληροφορίας III. Η ιστορική συγκυρία ανάγκη για αξιοποίηση της συσσωρευµένης γνώσης

35 Το σηµερινό www πότε ξεκίνησε; Μετά τη Φούσκα 2000 = 5 τρις 35

36 Web 2.0: Ψηφιακή έκρηξη 36

37 Μια νέα ήπειρος o >1 τρις µοναδικές διευθύνσεις o >2,5 δις χρήστες o 8/10 σε κοινωνικό δίκτυο o Google: 400 εκ. αναζητήσεις/ηµέρα o Facebook: 1 δις χρήστες o Ελλάδα 2,5 εκ. o αξία >100 δις $

38 Τι στα αλήθεια άλλαξε; Και τι παρέµεινε ίδιο; Εγώ τι µπορώ να κάνω; 38

39 εµπειρία πλοήγησης σε πληροφορίες και ανθρώπους 39

40 το µοναδικό σύστηµα χωρίς αδειοδότηση συµµετοχής από κεντρική αρχή 40

41 Μηδενικό κόστος επικοινωνίας 41

42 Από το µαζικό στο δικτυακό τρόπο 42

43 Παραγωγή χωρίς τιµή, ιδιοκτησία, αυθεντία 43

44 Οι γενεές του Διαδικτύου ιθαγενείς µετανάστες

45 Ιθαγενείς o Γενιά του Διαδικτύου Ø Πλοηγητές Ø κατοχικό σύνδροµο πληροφορίας o Γενιά i Ø Όλα online Ø Mobile

46 Μετανάστες o Φοβία, Αναστάτωση o Θετική ή αρνητική στάση o Ολίγον δηµιουργική

47 Οι φυλές του Διαδικτύου Ι o γονείς: Ανησυχούν o νέοι: Διασκεδάζουν o επιστήµονες: Μελετούν o επιχειρήσεις: Εκµεταλεύονται o κυβερνήσεις: Προσαρµόζονται

48 Οι φυλές του Διαδικτύου ΙΙ o πολίτες: Ανακαλύπτουν & Συµµετέχουν o δηµοσιογράφοι: Υπερβάλλουν o ΜΜΕ: Αµύνονται o καλλιτέχνες: Αλλάζουν o ΑΜΕΑ: Έχουν νέες ευκαιρίες o εφευρέτης: Ανησυχεί & δηµιουργεί

49 Homo connectus: ο δικτυωµένος άνθρωπος Από το χωριό στην πόλη και από εκεί στον κόσµο Με το ψηφιακό κουτί µου πάω παντού 49

50 Είναι οικοσύστηµα το Διαδίκτυο; Μια εφαρµογή του Internet Web=Hypertext+(HTML,URI, HTTP)+Internet ê Ένα πληροφοριακό σύστηµα Web+χρήστες ê Το νέο ΟΙΚΟ-σύστηµα Αλλάζει η καθηµερινή ζωή των χρηστών Δηµιουργεί πραγµατικότητα

51 Τι πραγµατικά αλλάζει Πιο δυναµική συνάντηση µε το τυχαίο καινοτοµία/ευκαιρία ή/και κίνδυνος/ζηµιά 51

52 Γιατί; οι βασικοί µετασχηµατισµοί Φυσικό Ψηφιακό ψηφιακό διαδικτυακό URI: Υπαρξιακό θεµέλιο Αποτύπωµα Σύνορο διαπραγµατευτής 52

53 µια νέα Κοινωνική Μηχανή Ωφέλεια Οικουµενικότητα Συνεργασία Κόστος Ιδιωτικότητα Ατοµική ισορροπία 53

54 µια νέα Κοινωνική Μηχανή Άνθρωποι σε νέο περιβάλλον Ø Άρα θα έχει και τα πάθη και τα κουσούρια µας... Ø Αλλά για να είναι τόσο διαδεδοµένο κάτι καλό θα έχει, δεν µπορεί να είναι µόδα! 54

55 Διαχρονικά ερωτήµατα Ø Τι µπορώ να πάθω; Ø Τι µπορώ να κάνω; Ø Το παιδί µου. Εγώ; Όλοι µας. Τέλος α µέρους 55

56 B µέρος 56

57 Διαχρονικά ερωτήµατα Θα αφήνατε το δεκάχρονο παιδί σας να παίξει µπάλα σε µια άγνωστη γειτονιά; Ακόµα και αν δεν ξέρατε κανέναν; Τι είναι µπάλα, γειτονιά και άγνωστο στο Διαδίκτυο; Η σχολική δεν είναι ολοκληρωµένη µόρφωση, σήµερα ακόµα περισσότερο. Λύση; 57

58 Ευκαιρίες και απειλές αυτοπεποίθηση κοινωνικοποίηση ευκαιρίες & επίτευξη στόχων δηµιουργικότητα & καινοτοµία άγχος & πίεση χρόνου αποµόνωση-αποξένωση έλλειψη συγκέντρωσης & διάσπαση προσοχής σπατάλη χρόνου διαδικτυακή ευφυΐα µείωση ενσυναίσθησης 58

59 Νέοι και Διαδίκτυο Σχεδόν όλοι οι νέοι ετών µεγαλώνουν µε το Διαδίκτυο. η χρήση αυξάνεται ραγδαία και σε µικρότερη ηλικία. 59

60 Νέοι και Διαδίκτυο Οι περισσότερες ώρες από αυτές είναι στον υπολογιστή του σπιτιού. Το εύρος των δραστηριοτήτων µεγαλώνει. H πρόσβαση γίνεται µε πολλαπλούς τρόπους (κινητά, ταµπλέτες, δηµόσια σηµεία κλπ). 60

61 Νέοι και Διαδίκτυο Οι περισσότερες λειτουργίες έχουν συγκεντρωθεί στα κοινωνικά δίκτυα, µε µεγάλο κερδισµένο το Facebook. και οι περισσότεροι κίνδυνοι έχουν µεταναστεύσει εκεί... 61

62 Τεχνολογικός Κίνδυνοι Περιεχόµενο (Παράνοµο, Ανάρµοστο) Επαφή (έµµεσα, άµεσα, αυτο-προκαλούµενη) Οικονοµικός Μάρκετινγκ Υπερβολική δαπάνη Δόλιες συναλλαγές Προσωπικών δεδοµένων Ιδιωτικότητα & Ασφάλεια 62

63 Τεχνολογικός κίνδυνος Περιεχόµενο: Μίσος, ρατσισµός, κτηνωδίες. Πορνογραφία, διαδραστικά παιχνίδια µε βία, προτροπή για βία, ναρκωτικά, αλκοόλ και αυτοκτονίες. Επαφή: Σεξουαλική παρενόχληση, αποπλάνηση ανηλίκου, εκφοβισµός. Έκθεση σε διαδικτυακά παιχνίδια µε µίσος και βία, επιζήµιες συµβουλές και κακόβουλες παροτρύνσεις. Διαµοίραση προβληµατικού, ακατάλληλου και παράνοµου περιεχόµενου, παράνοµες συναλλαγές και τζόγος. vafopoulos.org 63

64 Οικονοµικός κίνδυνος Προώθηση παράνοµων και ακατάλληλων προϊόντων για παιδιά, ασαφής διαχωρισµός διαφήµισης-περιεχοµένου. Διαγωνισµοί µέσω κινητών τηλεφώνων, συνδροµές σε διαδικτυακά παιχνίδια, στοιχηµατισµός, αγορά προϊόντων. Κρυφές χρεώσεις, εξαπάτηση, πλαστά και κατώτερα προϊόντα, µη αποστολή παραγγελιών, υποκλοπή στοιχείων. vafopoulos.org 64

65 Προσωπικών δεδοµένων Ανεξίτηλα διαδικτυακά ίχνη, παρακολούθηση, εντοπισµός της θέσης στο φυσικό χώρο, σκιαγράφηση προφίλ και εµπορική αξιοποίησή του, υπερέκθεση, κλοπή ταυτότητας, ανεπιθύµητη επικοινωνία. Προσβολή του υπολογιστή από «Σκουλήκια» και εν γένει κακόβουλο λογισµικό. vafopoulos.org 65

66 διαδικτυακή παρενόχληση ο πιο σοβαρός κίνδυνος (1) σεξουαλική εκµετάλλευση δράσεις ενηλίκων οι οποίοι στο πλαίσιο της online επικοινωνίας στοχεύουν σκόπιµα να αναπτύξουν συναισθηµατική σύνδεση µε έναν ανήλικο προκειµένου να µειώσουν τις αναστολές και να τον παρασύρουν σε σεξουαλική δραστηριότητα ή εκµετάλλευση vafopoulos.org 66

67 διαδικτυακή παρενόχληση (2) διαδικτυακός εκφοβισµός Ο εκφοβισµός, οι απειλές και η ταπείνωση από οµήλικους µεταφέρθηκε στο Διαδίκτυο και τα κινητά τηλέφωνα. Παρόµοια κίνητρα µε τον παραδοσιακό εκφοβισµό +νέες τεχνολογίες: αµεσότητα, ταχύτητα, επαναληψιµότητα µε χαµηλό κόστος και προσπάθεια, χρήση εικόνων και βίντεο και πολλαπλά κανάλια επικοινωνίας vafopoulos.org 67

68 διαδικτυακός εκφοβισµός πως γίνεται: o γραπτό ή άµεσο µήνυµα και , o κλήσεις-φάρσα, o δηµοσίευση εικόνων και βίντεο χωρίς συγκατάθεση, o βιντεοσκόπηση και διαµοίραση µιας βίαιης πράξης έναντι του παιδιού-θύµατος, vafopoulos.org 68

69 διαδικτυακός εκφοβισµός πως γίνεται: o τη χρήση άµεσων µηνυµάτων, o την ανάρτηση προσβλητικών και απειλητικών µηνυµάτων σε κοινωνικό δίκτυο, o τον αποκλεισµό/διασυρµό σε διαδικτυακό παιχνίδι. vafopoulos.org 69

70 διαδικτυακός εκφοβισµός u 8 στους 10 ανήλικους δέχονται εκφοβισµό από οµήλικους (συνήθως γνωστοί), u αυξάνεται στην αρχή της εφηβείας, κορυφώνεται στα µέσα της και µετά µειώνεται αντίστοιχα, u περίπου 4 στα 10 παιδιά εµφανίζουν συµπτώµατα ψυχολογικής πίεσης, u από τα s & τα sms µεταφέρονται στα κοινωνικά δίκτυα, vafopoulos.org 70

71 διαδικτυακός εκφοβισµός u 3 στα 10 παιδιά αναφέρουν ότι είναι θύµατα διαδικτυακού εκφοβισµού, ενώ 4 στους 100 γονείς συµµερίζονται παρόµοια περιστατικά, u µερικά παιδιά που συµµετέχουν, αλλά δεν πρωταγωνιστούν, δεν συνειδητοποιούν το µέγεθος της πράξης τους (πχ προωθώντας απειλητικά µηνύµατα που τους στάλθηκαν από άλλους) u συνδέεται µε την κλοπή ταυτότητας &παραβίαση της ιδιωτικότητας του θύµατος. vafopoulos.org 71

72 Ένας οδηγός στο χάος ü Μη συγκρίνουµε το Διαδίκτυο µε την ουτοπία αλλά µε την πραγµατικότητα πριν από την έλευσή του (βία, τηλεόραση, παπαγαλία, αναξιοκρατία) ü αρχή της συµπληρωµατικότητας ü φυσικό αντίστοιχο ü µε βάση τις ανθρώπινες Αξίες vafopoulos.org 72

73 αρχή της συµπληρωµατικότητας ü Στην αξιολόγηση κάθε δραστηριότητας ξεκινήστε από την υπόθεση ότι το Διαδίκτυο συµπληρώνει και δεν υποκαθιστά ü Μόνο µετά από σκέψη, συζήτηση και εµπειρία υποκατέστησε µια λειτουργία vafopoulos.org 73

74 συµπληρωµατικό Διαδίκτυο Παράδειγµα: ανάγνωση έντυπο υπερ-κείµενο καθορισµένο τέλος ατελείωτο και πορεία... εσύ καθορίζεις την πορεία... αργό και κλειστό εµβάθυνση γρήγορο και δυναµικό επιφανειακό Φτιάξτε ένα µείγµα µε βάση τις ανάγκες σας 74

75 συµπληρωµατικό Διαδίκτυο Πρόσωπο-µε-πρόσωπο 5 αισθήσεις Παράδειγµα: τηλεδιάσκεψη τηλεδιάσκεψη Περιορισµένο εύρος Όχι µε πολλούς Όλοι χωράνε κοστίζει δωρεάν Πιο εύκολο πρώτα πρόσωπο-µε-πρόσωπο και µετά τηλεδιάσκεψη 75

76 Γιατί συµπληρωµατικό; ü Όχι όλες τις αισθήσεις και συναισθησία ü Χωρίς προσωδία και ένστικτα των σπηλαίων ü Δεν παράγει ενέργεια, ζωτική για τον άνθρωπο ü Είναι ακόµα στην αρχή του... vafopoulos.org 76

77 φυσικό αντίστοιχο ü Θα φώναζα στην πλατεία για να ακούσουν όλοι τον έρωτά µου; ü Θα µοιραζόµουν µε έναν άγνωστο φωτογραφίες και προσωπικές πληροφορίες; ü Σκέψου πριν κάνεις κάτι στο Διαδίκτυο, θα το έκανες στο φυσικό κόσµο; ü Απαιτείται να κατανοήσουµε βαθύτερα τη φύση και τις επιπτώσεις του Διαδικτύου και ü Τη σχέση του τις διαχρονικές αξίες vafopoulos.org 77

78 Ήµαν νιος και γέρασα Κίνδυνοι για µεγάλους ü Παρόµοιοι µε των νέων ü Διαφορά: δεν στρέφονται κατά της προσωπικότητας αλλά του πορτοφολιού ü Διότι δεν είναι ευάλωτοι και έχουν χρήµατα vafopoulos.org 78

79 Κίνδυνοι για µεγάλους Πυραµίδες, γρήγορα πλούτη, αγάπη, έρωτας και θαύµατα από αγνώστους! ² Οικονοµικές απάτες ² Διαφηµιστική ² Δηµοπρασία ² Φάρµακα ² Λοταρία vafopoulos.org 79

80 Κίνδυνοι για µεγάλους vafopoulos.org 80

81 Κίνδυνοι για µεγάλους vafopoulos.org 81

82 Δηµοπρασία vafopoulos.org 82

83 Λύσεις I ü Αν κάτι είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό, τότε είναι ψεύτικο! (και στο www) ü Πρόσεχε που συχνάζεις ü Μη µιλάς µε αγνώστους ü Μάθε για το Διαδίκτυο Πχ. πορνό και παράνοµο κατέβασµα ιδίως, όταν είσαι µικρός και εκτός πλαισίου σκέψου και αναζήτησε πως µπορεί να σε βοηθήσει vafopoulos.org 83

84 Λύσεις ΙΙ ü Άλλαξε ότι δεν σου αρέσει ü Βοήθησε να γίνει καλύτερη η ζωή µε το Διαδίκτυο ü Παίξε οµαδικά vafopoulos.org 84

85 Οι πυροσβέστες στις φωτιές και οι υπόλοιποι στις δουλειές µας Θα ζητάγατε από ένα πυροσβέστη να σας χτίσει το σπίτι; Οι γιατροί για τις ασθένειες Οι δάσκαλοι για το µάθηµα Δεν είµαστε άρρωστοι, απλά δεν ξέρουµε 85

86 Ελλάδα 2012 Εµβάθυνση του εθελοντικού κινήµατος Αγγίζει την πεµπτουσία του Διαδικτύου διότι ξεκίνησε και εµπεριέχει την εθελοντική προσφορά Αναζήτηση καινοτοµίας και συνεργασίας Και εγένετο Webfest! 86

87 87

88 Webfest: Το φεστιβάλ του Διαδικτύου Ασφαλές και Δηµιουργικό Διαδίκτυο ² Διαφορετικές οµάδες για γονείς, εκπαιδευτικούς και νέους ² Βιωµατικό σε Πρακτικά θέµατα ² Που: ² Σχολείο ² Βιβλιοθήκη ² Πλατεία vafopoulos.org 88

89 89

90 90

91 Το εργαστήρι του Διαδικτύου: γονείς Ασφαλές και Δηµιουργικό Διαδίκτυο o Πότε κινδυνεύουν τα παιδιά µας ή και εµείς οι ίδιοι; o Να κλείσω τη σύνδεση στο σπίτι; Να απαγορεύσω το Facebook στο παιδί µου; o Να το βγάλω και από το σχολείο και το γραφείο µου; Ή να βάλω φίλτρο και λογισµικό παρακολούθησης; o Κινδυνεύει το παιδί µου από εθισµό στο Διαδίκτυο; o Αποµόνωση, εκφοβισµό και εγκληµατικές πράξεις; o Είναι παράνοµο να κατεβάζει τραγούδια; Κινδυνεύει µε πρόστιµο; vafopoulos.org 91

92 Το εργαστήρι του Διαδικτύου: γονείς Ασφαλές και Δηµιουργικό Διαδίκτυο Μπορεί να συνδυαστεί η µελέτη των µαθηµάτων του Σχολείου µε το Διαδίκτυο; Πώς; Πως λειτουργούν οι πιο δηµοφιλείς υπηρεσίες του Διαδικτύου: Facebook, twitter, Google. Γενικό πλαίσιο και πρακτικές εφαρµογές. Μπορώ να βρω εργασία µέσα από το Διαδίκτυο; Πως µπορώ να αξιοποιήσω και να προσαρµόσω το Διαδίκτυο στις ατοµικές µου ανάγκες; Στην καθηµερινότητα, στην εργασία και στο σχεδιασµό του µέλλοντος. vafopoulos.org 92

93 Το εργαστήρι του Διαδικτύου: εκπαιδευτικοί o Οι βασικές γνώσεις επιβίωσης για το Διαδίκτυο. o Τι πρέπει να µάθουν οι µαθητές για το Διαδίκτυο; o Αντιµετώπιση καθηµερινών ζητηµάτων µε το Διαδίκτυο (εκφοβισµός, ανάρτηση υλικού κλπ). o Πόσο φίλοι είναι οι µαθητές µας στο Facebook; o Αξιοποίηση του Διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία. o Wolphramalpha.com και άλλα εργαλεία διδασκαλίας. vafopoulos.org 93

94 Το εργαστήρι του Διαδικτύου: εκπαιδευτικοί o Δηµιουργώντας και συµµετέχοντας σε κοινότητες εκπαιδευτικών και µαθητών. o Τι µπορούν να µάθουν οι εκπαιδευτικοί από τους µαθητές για το Διαδίκτυο. o Οικοδοµώντας την πολιτική του Σχολείου µας στο Διαδίκτυο. o Μικροδιδασκαλίες για το Διαδίκτυο ως βασικό & επικουρικό διδακτικό αντικείµενο. vafopoulos.org 94

95 Το εργαστήρι του Διαδικτύου: νέοι o Ρυθµίσεις Facebook, twitter και Google. o Μελετώντας και σπουδάζοντας µε το Διαδίκτυο: Ιδέες, προτάσεις και κοινότητες. o Πως µπορώ να αλλάξω τον κόσµο µε το Διαδίκτυο; o Χτίζοντας το επαγγελµατικό µου προφίλ. o Ποιες είναι οι δυνατότητες και οι κίνδυνοι του Διαδικτύου στην πράξη; o Ποιες είναι οι νέες τάσεις. Υπάρχουν ευκαιρίες; vafopoulos.org 95

96 Σκέψεις για το σπίτι... ü Μια µεγάλη ευκαιρία να βελτιώσουµε τη ζωή µας αλλά και ü Δύσκολα αναγνωρίσιµοι κίνδυνοι και κακοτοπιές ü Να µεταλλάξουµε τη χρήση του Facebook σε κριτική συµµετοχή, συνεργασία και καινοτοµία και ü µια αφορµή για να συνεργαστούµε µε τους νέους στην οικογένεια και τη ζωή 96

97 να γίνουµε έξυπνοι και ασφαλείς µε το Διαδίκτυο 97

98 πληροφορίες Annotator.vafopoulos.org (βιβλίο για την επιστήµη του Web)