Ενότητα 1 η : Σο υποκείμενο

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ενότητα 1 η : Σο υποκείμενο"

Ἀλκμήνη Βλαστός
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Ενότητα 1 η : Σο υποκείμενο ΟΡΙΜΟ: Τποκείμενο είναι ο όρος της πρότασης που εκφράζει το πρόσωπο ή το πράγμα το οποίο κάνει ή υφίσταται ό,τι δηλώνει το ρήμα. Είναι εκείνο για το οποίο γίνεται λόγος στην πρόταση. Όλα τα υποκείμενα: ρημάτων / απαρεμφάτων / μετοχών μεταφράζονται με Ονομαστική. ΠΣΩΗ ΤΠΟΚΕΙΜΕΝΟΤ 1. Ονομαστική: όταν είναι υποκείμενο ρήματος 2. Ονομαστική: όταν είναι υποκείμενο απαρεμφάτου και έχουμε ταυτοπροσωπία 3. Αιτιατική: όταν είναι υποκείμενο απαρεμφάτου και έχουμε ετεροπροσωπία (μεταφράζεται με ονομαστική) 4. Οποιαδήποτε πτώση όταν είναι υποκείμενο της μετοχής, αφού η μετοχή και το υποκείμενο της έχουν ίδια πτώση. Η έναρθρη μετοχή είναι πάντα επιθετική και έχει υποκείμενο το άρθρο της. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΣΑ Η ἀρετὴ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων ζηλοῦται. Ηρακλῆς τοὺς τυράννους ἔπαυσε. Κῦρος νομίζει ἀδικεῖσθαι ὑφ' ὑμῶν. Οἱ στρατιῶται οὐκ ἔφασαν ἰέναι. ωκράτης ἡγεῖτο θεοὺς πάντα εἰδέναι. Κῦρος ἐκέλευσε τοὺς Ελληνας προβαλέσθαι τὰ ὅπλα. Αποπλεῖ οἴκαδε καίπερ χειμῶνος ὄντος. Κῦρος ἔχων τριάκοντα ἄνδρας ἐπέρχεται. Ο Ιάσων τριήρεις ἐπλήρου ὡς βοηθήσων. Πολλοὶ δ εἰσὶν οἱ φίλοι τῶν εὐτυχούντων. ΜΟΡΥΕ ΤΠΟΚΕΙΜΕΝΟΤ (πώς εκφέρεται) 1. Με άρθρο (σε επιθετική μετοχή) 2. Με ουσιαστικό 3. Με επίθετο ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΣΑ Ο λάμπων ἥλιος. Ἡ νύξ προβαίνει. Πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων οὐκ ἐμμένουσι τοῖς λογισμοῖς. 4. Με αντωνυμία (ουσιαστική) Οὗτοι ἡρέθησαν δημαγωγοὶ.

Ονομαστική: όταν είναι υποκείμενο απαρεμφάτου και έχουμε ταυτοπροσωπία 3. Αιτιατική: όταν είναι υποκείμενο απαρεμφάτου και έχουμε ετεροπροσωπία (μεταφράζεται με ονομαστική) 4.

2 5. Με αριθμητικό 6. α) Με ουσιαστικοποιημένο επιθετικό προσδιορισμό β) Με ουσιαστικοποιημένο κατηγορηματικό προσδιορισμό 7. Με έναρθρη μετοχή (επιθετική) 8. Με απαρέμφατο (έναρθρο / άναρθρο) 9. Με δευτερεύουσα ονοματική πρόταση α) ειδική β) πλάγια γ) ενδοιαστική δ) αναφορική 10. Με το άρθρο "τὸ" + φράση 11. Με άρθρο + άκλιτη λέξη 12. Εμπρόθετα με α) εἰς / ἀμφὶ περὶ / κατὰ + αιτιατική ὑπὲρ / ὡς / πρὸς όταν δηλώνεται χρόνος ή ποσό κατά προσέγγιση. Σίς ἀγορεύειν βούλεται; Δέκα ἐστασίαζον. Οὐκ ἄν ποτε ὁ δίκαιος ἄδικος γένοιτο. Σέλος πάντες ἀπεχώρησαν. Οἱ φθονοῦντες μισοῦνται. Σὸ ἀδικεῖν οὔκ ἐστι καλόν. Δεῖ θαρσεῖν ἡμᾶς. Δῆλόν ἐστιν ὅτι ἀλγεῖς. Σέρας ἐστὶν εἴ τις ηὐτύχησε διὰ βίου. Κίνδυνος ἐστὶ μὴ οὐ νικήσωμεν. Μακάριός ἐστι ὅστις νοῦν καὶ οὐσίαν ἔχει. Σὸ γνῶθι σαυτὸν ἔστι χαλεπὸν. Οἱ μὲν ἡσύχαζον. Απέθανον περὶ τοὺς τετρακοσίους. Καθ' ἑκάστους ἐκαλοῦντο Ελληνες. υνελέγησαν ὑπὲρ τοὺς πεντακοσίους. Πρὸς ἡμέραν ἐγίγνετο. β) ὅτι + αιτιατική => έκταση κατά + αιτιατική => μερισμό ὑπέρ + αιτιατική => υπέρβαση 13. Με επίρρημα (σπανίως) Οψὲ ἐγίγνετο (= άρχισε να βραδιάζει). ΠΑΡΑΣΗΡΗΕΙ: 1. Σο υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε Ονομαστική και μπορεί να είναι οποιοδήποτε μέρος του λόγου, ακόμη και ολόκληρη φράση ή πρόταση ή απαρέμφατο, θεωρούμενα ως ουσιαστικά σε ονομαστική.

Εμπρόθετα με α) εἰς / ἀμφὶ περὶ / κατὰ + αιτιατική ὑπὲρ / ὡς / πρὸς όταν δηλώνεται χρόνος ή ποσό κατά προσέγγιση. Σίς ἀγορεύειν βούλεται; Δέκα ἐστασίαζον. Οὐκ ἄν ποτε ὁ δίκαιος ἄδικος γένοιτο.

3 2. Αττική σύνταξη: το ρήμα σε γ ενικό δέχεται υποκείμενο ουδέτερου γένους και σε πληθυντικό αριθμό παρά τον κανόνα. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Οτε τὰ ζῶα φωνὴν εἶχε, τὰ πρόβατα ἔλεγε τῷ δεσπότῃ. 3. χήμα κατά το νοούμενο: ρήμα πληθυντικού αριθμού δέχεται ως υποκείμενο λέξη περιληπτικής σημασίας σε ενικό αριθμό. Σο ρήμα δηλαδή δεν συμφωνεί με τον γραμματικό τύπο του υποκειμένου, αλλά μ αυτό που νοείται με το υποκείμενο. Σέτοιες λέξεις είναι συνήθως: ἡ πόλις (= οἱ πολῖται) ὁ στρατὸς (= οἱ στρατιῶται) ὁ ὄχλος (= οἱ ἄνθρωποι) τὸ πλῆθος (= οἱ πλεὶονες). ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Η πόλις ἐν αἰτία εἶχον Περικλέα (= οι πολίτες κατηγορούσαν τον Περικλή). 4. Πρόληψη του Τποκειμένου: έχουμε όταν το υποκείμενο δευτερεύουσας πρότασης, συνήθως πλάγιας ερωτηματικής ή ειδικής λαμβάνεται εκ των προτέρων, στην προηγούμενη πρόταση ως αντικείμενο, αιτιατική της αναφοράς ή ως προσδιορισμός. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Οἶσθα Εὐθύδημον ὁπόσους ὀδόντας ἔχει; (υποκείμενο της πλάγιας είναι ο Εὐθὺδημος που στην κύρια είναι αντικείμενο). 5. Σο υποκείμενο παραλείπεται: α) με τα λεκτικά: λέγουσι / φασί. την περίπτωση αυτή νοούνται ως υποκείμενα τα: τινὲς ή οἱ ἄνθρωποι. β) Οταν είναι αόριστο ή όπως στις φράσεις: καλῶς ἔχει, οὕτως ἔχει, όταν νοούνται τα: τοῦτο, τὸ πρᾶγμα, τὸ ἔργον. γ) Οταν το ρήμα υπαινίσσεται το υποκείμενο του π.χ. στο κηρύττει > νοείται ως υποκείμενο ὁ κῆρυξ. δ) Οταν προσδιορίζει χρόνο ημερονυχτίου υποκείμενο είναι "ἡ ἡμέρα" όπως στις φράσεις: ὀψέ ἦν (= ήταν αργά) / ἦν ἀμφὶ πλήθουσαν ἀγορὰν (= ήταν η ώρα που η αγορά ήταν γεμάτη) / ἦν ἀμφὶ τὴν τελευταίαν φυλακήν (= ήταν η ώρα της τελευταίας βάρδιας). Σα: ὀψὲ / ἀμφὶ πλήθουσαν ἀγορὰν / ἀμφὶ τὴν τελευταίαν φυλακήν είναι κατηγορούμενα. ε) Οταν μπορεί εύκολα να νοηθεί από τα συμφραζόμενα > Εβούλοντο ἐκλιπεῖν τὴν πόλιν (Τποκείμενο: οὖτοι). ΤΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΡΟΩΠΩΝ ΡΗΜΑΣΩΝ ΚΑΙ ΕΚΥΡΑΕΩΝ Σο υποκείμενο των απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων είναι απαρέμφατο (π.χ. Φαλεπὸν ἐστι πατρὶ καὶ μητρὶ στερηθῆναι.) ή δευτερεύουσα πρόταση, ειδική / πλάγια / ενδοιαστική: (π.χ. Υόβος ἐστι μὴ οἱ πολέμιοι ἐπίωσιν.) ΤΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΣΟΤ ΑΠΑΡΕΜΥΑΣΟΤ

Σο ρήμα δηλαδή δεν συμφωνεί με τον γραμματικό τύπο του υποκειμένου, αλλά μ αυτό που νοείται με το υποκείμενο.

4 2. Σίθεται σε Αιτιατική, όταν είναι 1. Σίθεται σε Ονομαστική, όταν είναι το διαφορετικό από το υποκείμενο του ίδιο με το υποκείμενο του ρήματος, ρήματος, όταν δηλαδή έχουμε όταν δηλαδή έχουμε Σαυτοπροσωπία Ετεροπροσωπία π.χ. Αριαῖος ἔλεγε π.χ. Ο Ξενοφῶν οὐκ ἐδύνατο πολλοὺς εἶναι Πέρσας ἑαυτοῦ βελτίους. καθεύδειν. (υποκείμενο του "εἶναι" > η αιτιατική "Πέρσας"). ΤΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΣΗ ΜΕΣΟΦΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΣΑ 1. Η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενο Θηραμένης ἀναστὰς ἔλεξε τοιάδε. της σε γένος, αριθμό και πτώση. 2. Tο υποκείμενο της επιθετικής Κῦρος ἐκάλεσε τοὺς πολιορκοῦντας τὴν μετοχής είναι το άρθρο της. Μίλητον. 3. Σο υποκείμενο της κατηγορηματικής μετοχής σε πλάγια πτώση είναι Οἱ Ελληνες ἑώρων τοὺς Πέρσας εἰς τὴν αντικείμενο του ρηματικού τύπου από Αττικὴν εἰσιόντας. το οποίο αυτή εξαρτάται. 4. Οταν το υποκείμενο της μετοχής συμβαίνει να είναι και υποκείμενο, Δίκαια δράσας ἕξεις συμμάχους τοὺς αντικείμενο του ρήματος ή γενικά όρος θεούς. της πρότασης, τότε η μετοχή συνάπτεται με το ρήμα, γι αυτό λέγεται παρτιᾶται στρατευόμενοι ἔθυον. υνημμένη. 5. Οταν όμως το υποκείμενο της δεν είναι όρος της πρότασης, τότε λέγεται Απόλυτη. Η πτώση της απόλυτης μετοχής είναι: α) Γενική (για τα προσωπικά ρήματα), β) Αιτιατική (για τα απρόσωπα ρήματα και τις απρόσωπες εκφράσεις). Αρτι τῆς μάχης γεγενημένης βοηθοῦσιν ἄλλοι πελτασταί. Εξὸν ἡμῖν ζῆν μὴ καλῶς, καλῶς αἱρούμεθα μᾶλλον τελευτᾶν. ΑΚΗΕΙ Α. Να βρεθούν τα υποκείμενα των ρημάτων στις ακόλουθες προτάσεις και να δηλωθεί η μορφή τους. 1. Θεοὺς ἀναγκάσαι οὐδὲ γ' εἷς δύναιτο ἄν. 2 Σαῦτα ξύμπαντα ἐγένετο ἐν ἕτεσι πεντήκοντα. 3 Οἵτινες τὰ πάθη μὴ κολάζουσι, κολάζονται. 4 Οὕτω καὶ τὸ περὶ τῶν ἐλπίδων ἔχει. 5 Οἱ δὲ ἀμφὶ Κῦρον εὐθὺς ἐδίωκον τοὺς Αργείους. 6 Σὸ ὑγιαίνειν ἄριστόν ἐστιν.

χ. Ο Ξενοφῶν οὐκ ἐδύνατο πολλοὺς εἶναι Πέρσας ἑαυτοῦ βελτίους. καθεύδειν. (υποκείμενο του "εἶναι" > η αιτιατική "Πέρσας"). ΤΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΣΗ ΜΕΣΟΦΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΣΑ 1.

5 7 Επιόντων τῶν Περσῶν, Λακεδαιμόνιοι ἐβούλοντο τειχίσαι τὸν Ισθμόν. 8 Ο ἄρχων οἶδε ὅτι οὐ λανθάνει ὅ,τι ἄν ποιῇ. 9 Οἱ φεύγοντες ἐπορεύοντο εἰς Λακεδαίμονα. 10 Ηδη ἦν ἀμφὶ πλήθουσαν ἀγοράν. Β. Να βρεθεί το υποκείμενο των απαρεμφάτων στις παρακάτω προτάσεις. 1. αφῶς γὰρ ἂν διδάσκοιμι ὑμᾶς μή ἡγεῖσθαι θεοὺς εἶναι. 2. Αναξαγόρας φησὶ τὸν ἥλιον λίθον εἶναι. 3. Υύσις κρύπτεσθαι φιλεῖ. 4. Παρήγγειλεν ὁ Κλέαρχος εἰς τάξιν τὰ ὅπλα τίθεσθαι τοὺς Ελληνας. 5. Ομολογεῖς περὶ ἐμὲ ἄδικος γεγενῆσθαι. 6. Κίνδυνός ἐστι πολλοὺς ἀπόλλυσθαι. 7. Υημὶ ἡμᾶς ἔσεσθαι συμμάχους Θηβαίων. 8. υμφέρει αὐτοῖς φίλους εἶναι μᾶλλον ἤ πολεμίους. 9. Πεφύκασι πάντες καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ ἁμαρτάνειν. 10. Εξεστι Πέρσαις πέμπειν τοὺς παῖδας εἰς τὰ διδασκαλεῖα. Γ. Να βρεθεί το υποκείμενο των μετοχών. 1. Ρηθέντων τούτων ἐν τῷ δήμῳ ψήφισμα ἔγραψεν ὁ Υιλοκράτης. 2. Σῶν εὐτυχούντων πάντες εἰσὶ συγγενεῖς. 3. Επεμψαν εἰς τὰς πόλεις πρέσβεις ἀγγέλλοντας τὴν τοῦ πλημμυρίου ἄλωσιν. 4. Κῆρυξ εὗρε τοὺς ἄνδρας διεφθαρμένους. 5. Αμα ταῦτα εἰπών, ἀνέστη. Δ. Να βρεθούν τα υποκείμενα των ρημάτων / απαρεμφάτων / μετοχών. 1. Ὃ πάντες ἐθρύλουν τέως γέγονεν αὐτόματον. 2. Ο ἔμφρων νομοθέτης ἄν μᾶλλον παρακελεύοιτο τοῖς πρεσβυτέροις αἰσχύνεσθαι τοὺς νέους. 3. Παρακαλέσαντες ἀλλήλους ἀποδῶμεν τὰ τροφεῖα τῇ πατρίδι. 4. Ηδύ ἐστι τὸ ἔχειν χρήματα. 5. Καθ' ἑκάστους ἐκαλοῦντο Ἕλληνες. 6. Σὸν εὖ ποιοῦνθ' ἕκαστος ἡδέως ὁρᾶ. 7. Σοῖς ἰδιώταις ἔξεστι τὰς δαπάνας συντέμνειν. 8. Ο δὲ ὡμολόγησε ταῦτα ποιήσειν. 9. Περικλῆς παρελθὼν ἔλεξε τοιάδε. 10. Διὸ δὴ καὶ κατηγοροῦσίν τινες ἡμῶν ὡς οὐκ ὀρθῶς βουλευομένων. 11. Εδέοντο Κῦρον προστάτην γενέσθαι. 12. Κῦρος ὑπέσχετο ἀνδρὶ ἑκάστῳ δώσειν πέντε ἀργυρίου μνᾶς.

Παρήγγειλεν ὁ Κλέαρχος εἰς τάξιν τὰ ὅπλα τίθεσθαι τοὺς Ελληνας. 5. Ομολογεῖς περὶ ἐμὲ ἄδικος γεγενῆσθαι. 6. Κίνδυνός ἐστι πολλοὺς ἀπόλλυσθαι. 7. Υημὶ ἡμᾶς ἔσεσθαι συμμάχους Θηβαίων. 8.

6 13. Αλλ' ἔχετε μὲν με οὔτε φεύγοντα λαβόντες οὔτε ἀποδιδράσκοντα. 14. Ομοῦ μὲν ὄντες πολλοὶ δοκεῖτε ἄν μοι καὶ ἔντιμοι εἶναι καὶ ἔχειν τὰ ἐπιτήδεια. 15. Οἱ ἡμέτεροι πρόγονοι ἀσκοῦντες ἔργα ἀρετῆς διετέλεσαν. 16. Η πόλις αὐτοῖς οὐκ ἐπιτρέψει παραβαίνουσι τοῖς νόμοις.

Σχετικά έγγραφα

Το υποκείμενο. Όλα τα υποκείμενα: ρημάτων / απαρεμφάτων / μετοχών μεταφράζονται με Ονομαστική. 1. Ονομαστική: όταν είναι υποκείμενο ρήματος

Το υποκείμενο. Όλα τα υποκείμενα: ρημάτων / απαρεμφάτων / μετοχών μεταφράζονται με Ονομαστική. 1. Ονομαστική: όταν είναι υποκείμενο ρήματος Το υποκείμενο ΟΡΙΣΜΟΣ: Υποκείμενο είναι ο όρος της πρότασης που εκφράζει το πρόσωπο ή το πράγμα το οποίο κάνει ή υφίσταται ό,τι δηλώνει το ρήμα. Είναι εκείνο για το οποίο γίνεται λόγος στην πρόταση. Όλα